COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden-...

14
ff DE ORDINE RERÜM IN ARTE MED ICA ADDISCENDARUM ET OFFICIIS, QILE PRAETER CURAM MORBORÜM MEDIC1S COMMENDANDA SUNT, NOT ATIONES, QÜAS TEN. EXPERIENTISS, FACULT. MED. UPSAE. PRÜSIDE CAROLO ZETTERSTR0M M. D. MEDICINJK THEOR. ET PRACT. PROFKSS. REG. ET ORD. EQUITE REG. ORDIN. DE STELLA POLARI REG. COLLEGII SANITATIS MEMBRO HONORAR. REG. AC AD. SCIENTIAR. STOCICH. REG. SOCIETAT. SCIENT. UPSAL. SOCIET. SCIENT. NATUR. WETTERAUIF.NS. SOCIET. PHYSIOGRAPHICA2 LUNDENS. CET. MEMBRO, PRO GRADU MEDICO P. P. ERICUS STAAF MEDELPAD O-JEMTLANDÜS. PARTICULA PRIOR. IN AI7DIT0RI0 MEDICO DIE XII DECEMBR. MDCCCXXVT, Η. A. ET Ρ. M. S. UPSALIÜ, EXCUDEBANT REGIME ACADKMIÄ TYPOGRAPHI.

Transcript of COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden-...

Page 1: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

ffDE

ORDINE RERÜM IN ARTE MED ICAADDISCENDARUM ET OFFICIIS, QILE

PRAETER CURAM MORBORÜM MEDIC1SCOMMENDANDA SUNT,

NOT ATIONES,

QÜAS

TEN. EXPERIENTISS, FACULT. MED. UPSAE.

PRÜSIDE

CAROLO ZETTERSTR0MM. D. MEDICINJK THEOR. ET PRACT. PROFKSS. REG. ET ORD.

EQUITE REG. ORDIN. DE STELLA POLARIREG. COLLEGII SANITATIS MEMBRO HONORAR.

REG. ACAD. SCIENTIAR. STOCICH. REG. SOCIETAT.SCIENT. UPSAL. SOCIET. SCIENT. NATUR. WETTERAUIF.NS.

SOCIET. PHYSIOGRAPHICA2 LUNDENS. CET. MEMBRO,

PRO GRADU MEDICO

P. P.

ERICUS STAAFMEDELPADO-JEMTLANDÜS.

PARTICULA PRIOR.

IN AI7DIT0RI0 MEDICO DIE XII DECEMBR. MDCCCXXVT,Η. A. ET Ρ. M. S.

UPSALIÜ,EXCUDEBANT REGIME ACADKMIÄ TYPOGRAPHI.

Page 2: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

"Vide, ne, dum ad cacumen pervenire contendis,cum ipsis ramis, quos deprehenderis, decidas.,y

Q. Curtiüs Lib VII. C. vnr.

Page 3: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

De ordine verum in Arie medica addi-fcendarnm et officiis, qua lorcetercuram morbornm Medicis com-

mendancla Junt> Notationes.

Solitum, quocl mortalibus conceditur, vilas fpatium cum Hrp-pocrates ad adyta artis Machaonias penetranda parum fufficiensesfe ceniuerit cumque Pxinius major, qusttuor modo fseculispofl natus, morborum multitudinem jatn tum iniinitam esfe pro»nunciaverit i). quid nos phalangem iegrotationum decem inde etocto sasculis pasne lapsis in immensuin auctam indies augendanvque contetriplantes hodie diduri sumus.

Morbos vel unius organi aut vifceris rite cognofcere omnes,iiöminis etiam diiigentisiimi iludium & vires fere fuperat. Vifustantummodo organi affectiones} a Galeno fupra centum enumejrata; 2), cuicumque oculi asgritudines primum perluftranti jamtot esfe videntur, quot globulus iiie, fatis limitatus, umquamcapere posilt, at aliud tarnen repereiit, qui omnes de oculorummorbis fcriptcres usque ad celeberrimum Demours clasilcos e-volvere non fueiit gravanis 3).

1) Natural, Histor. Lib. VII. Cap. LII (in Editione Franzii Vol-"III. p. 237;.

2) Opp. omn. in libb. Finitiones medicae et Introdu&io feu Medicusr

3) Traité des Maladies des Yeux, avec des planches eoloriées re»prefentant ces maladies d'apres natqre, Suivi de Ia defcription de

Page 4: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

s

Morborum, /Tve eos, qui in toto corpore confiftere viden-tur, ilve eos, qui in partibus ejus oriuntur, tiro medicus fpeda-verit catervas, eas fupra quam dici poteil, terribiles feinper,quin etiam infuperabiles cenfebit. Neque igitur mirum eil, iiplures rei medicas Dodores praxin medicain inchoaturi, nuncomnis generis miferias coram intuentes, animum quail defpon-deant et, nefcientes quomodo se expediant, omnia coscas fortisdubio difcrimini committant. Quas cum ita fint, fanandi fcien*ti» eultoribus quam maxime necesfarium esfe per fe patet, utin addifcenda difficiilima hac arte ab ipfis initiis, liquidem co-natus iuccedant, certum ordinem iequantur.

Brevem hujus Ordinis et officiorum, quas präster curammorborum medicis iunt commendanda, expoiitionem, Disferta-tionis gradualis materiem fumiimus, iis dueti rationibus, quaspartim jam allatas funt, partim mox afferentur, quas Lectoribus»qui bonique confulentibus probatum tri, fperamus atque con-fidimus.

Medicin» ii cujus alius Scientias in fludiis meminisfe decet,.certum ordinem esfe obfervandum, non quidquid utile fed,quod necesfe e 11, primum esfe legendum. Hoc Me¬dicin» ia primis ad hane Univeriitatem Academicam Budioiis redepraseipitur, quorum ulterius, poil Examen Medico-Philofophicum,iludium certo temporis fpatio abfolvendum eil, quum fcilicet idpropter exiguam illorum fortunam non diutius, quas fascularis eilobfervatio, quam per quadriennium vel etiam, ut fummura dicam,per quinquennium proferri queat. Atque in arte exercenda lectis-que aegrotantium vifendis quam primum facile tirones iibi per-

1'ceil humain traduit du latin de S. T. Soemmerxng par A* P. De¬mours. Totne. vf 2, 5, 8·νο. Tome 4:me Contenant les planches, quireprésentent les maladies des yeux avec leurs explications, et la tra-duetion de POuvrage de Samuel Thomas Soemmering, iutitulerJcones Oculi hutnanL 4:tbv A Paris 1818.

Page 5: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

3

fvadebtfnt, plurimi interesfe ut plurima brevisfimi fpatii operain necesfariam illam et propriam Medicinarn ipiam impendatur,quam jain Λ. Corn. Celsus salutir humanes preesidem artemfalutat.

Plurimum itaque fludii Anatomie atque Phyfiologia: tri-buendum eil, rudimentis atque fundamentis Pathologiae et The-rapias, qua; ipfa; propriam fic diiitam medicinarn conflituunf.His potisilmum in partibus praseipue est eiaborandum. Deincepseil materia pharmaceutica cum ceteris. In medicina caput eilartisque fumma, ut morbi cito certoque dignofeantur, optimacurandi ratio ineatur. Quem in finem facpisilme nec Boraniceopus eil neque Chemia. Noilratium Medicorum, fi quis iaarte tarn medioeris fit & ineptus, ut in medicina clinica fa¬cienda ignorantias & imperitiae crimen iibi imputet, certe nec inBotanice nec in Chemia deficict nec in aliis Medicinas, qua;funt, fubiidiariis artibus, quibus forfan potius multo plus tem¬poris dedisfe iibi videbitur, quam ut Medicinas ipfi jufte va-care potuerit 4).

4) Nur die Grundbegriffe diefer Hüifswisfenfchaften (Botanik,Chemie, &c.) folien dem, der fich zum künftigen Arzt bildet, nichtfremd bleiben und er foll fie inioweit gefasst und fich zu eigen ge¬macht haben , das. er fie auf die Medicin anzuwenden und fich dasjenige, was er fur fie aus ihnen herüberzunehmen genothiget ift, zurHand zu fchaffen verileht. Dazu mufs ihm aber der Lehrer verhel¬fen und nicht den ganzen Reichthum der Wisfenfchaft überhaupt undinsbefondere feines fubjectiven Wisfens vor den Augen des Zuhörersentwicklen wollen, fondern mit weifer Sparfamkeit und fo wohldem Bedürfnifs als den Fasfungskråften des letzteren entfprechendfeine vortrage einrichten. Hermes, oder Kritisches Jahrbuchder Litteratur 25 B. I Heft. Leipzig 1826. ρ. 66.

"Ich habe nur zu oft zu bemerken Gelegenheit gehabt, dafs jungeAertze, angezogen durch folche befondere Zweige der Wisfenfchaft,

einen grosfen Theil ihres Talentes und ihrer Zeit auf fieverwendeten, wahrend fie in anderen und befonders in den Ele¬menten der Wisfenfchaft zurückgeblieben waren. Alfo auch hier

Page 6: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

4

In Therapia potisfimum difcenda Msterise Pharmaceuticse ScChemias pharmaceuticae cognofcend» necesfitas primum rite nia·nifeßatur. Has itaque cognitioncs iubfidiarias Medicinas ßudiofi,niil jam in Medico-Philosophie examine commode fibi fatisqueperceptas habeant, quod in Univeriitate Lundenfi aliisque com-pluribus Univerfitatibus Academicis ufu venit, ubi Botaniees &Chemie Profesfores Philofophie Facultati adnumerantur, nec ul-lum Medice Facultatis examen procurant, tunc demum ociusferiusve, prout aliter alibi locorum fitus, temporum conditiones,ßatuta ferenr, plus minus addiscere coguntur.

Quo vero melius intclligatur quam ob rem Medicinarn ίρ-fam in primis arripiendam ceterisque fcientie hujus fubildiis ßu-diofe pcemittendam judicemus, antequam ex instituto rei medicedifcende ordinem ac rationem cxponimus, paucis premonuisfehaud a re alienum eß, quantopere ipla poflhabita fuerit de ea,que Medicine in Fubildiis funt, ßudia nimis, ut videtur, fibiopere vindieaverint, quibusque modis hoc, quidquid eß, inten¬tions opere eo usque extendi posfit ut plurimam ßudioTe eta-tis partem abfumat et quidem Medicinarn ipfam velut expellat,eamque non folum non adjuvet fed etiam ad internecionem per-ducat. Poßremo previdisfe juvat, quam caute, que de rei me-

mochte eine kluge Sperfamkeit, eine BechrSnkung in der Wahl desStoffes und eine Trennung des Nothwendigen und Unentbehrliche,ren von dem weniger Nothwendigen und dem Entbehrlicheren wün-schenswerth feyn» Nicht alles, was den praktifche Arzt — denn nurihn habe ich vorzüglich vor Augen — lernen mufs, lernt er durchmündliche Vortrage, lernt er auf Univeriiteten. Ein unendliches Felddes Wisfens liegt vor ihm, zu desfen Bearbeitung die Lehrvortrageauf Academien nur die Prolegomena lind. Nur auf den richtigen Stand-punet, von dem aus er das ganze überfehen könne, foli er hier ge-ftellt, nur der belle und licherfte Weg foll ihm angedeutet werden,auf welchem er diefes Feld durchwandern mufs. Vieles und bei wei¬tem mehr, als er hier mit wegzunehmen vermag, lehrt ihm das Stu¬dium. aus Büchern, Nachdenken und Beobachtung." Ibid. p. 77»

Page 7: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

5

die» ftucliis adjuvandis publice decernnnfur, rnflimi debeant, quonon folmii iniqu» huic Medicin» ipfius et fubfidiari» diiciplinseinter fe rationi obviam eatur, fisd aliis etitfni, fi qu» funt, per-verfitatibus, qu» h»c in decreta publica aut jam ineesferint aucolim irreptur» fint, modus poni posfit.

Hujus loci Medicin» iludiofus, qu» noflr» valent Univer-iltatis leges, pnsterqusm ex Botanice et Chemia in Medico-Phi-lofophicum examen prssmeditatus qu» attulerit, ante Dodorisgradum in Botanicis, in Materia medica et ceteris, a duobus Me»dicin» Facultatis Profesforibus quaternas juili examinis per vicesnec non δί in Cheraia Pharmaceutica a Chemi» Profesfore exa-minandus eil- Quinis igitur examinibus coram Facultate ampliusauxiliares Medicin» circa fcientias Upiali» quam Lund» justumin raodum examinantur Machaoni» artis iludioii 5).

5) Qu» ex Actis tranfcribere Jicuit et quidem ex Cel. Prsefidisverbis in Facultate dictatis d. xxvin Septemb. h. a., ut hane remnon parum illuilraut, afferre juvat: .... "det är en af erfarenhetenfullkomligen beftyrkt fanning, att vid hvilken vettenikaps lärande fomhålfly fä fnart for mycken vigt iägges pä fådant, fom icke utgör huf-vudfaken, få antingen forfummas eller aldeles ikadas fjelfva hufvudfaken."'

''For att blifva en (kicklig Medicin» Doctor år Anatomie, Phy<fiolo'gie, Pathologie och Therapie hufvudfak. Botanik åter med hvadom dertill horer, fåfom Materia Medica, Pharmacia Organ ica', m, m.år få litet hufvudfak for den egentliga Låkarekonilen , att den vid deflesta Univerfiteter i Europa och till och med vid det andra Univer-fitetei hår i Riket, icke afhandlas af Profesforer uti Medicinika Fa-culteten eller ens af Medicin» Doftorer. Och att K- SundhetsCol-legium icke heller anfer Botanik,. Materia Medica, Pharmacia Orga-nica, tn. m. utgöra någon hufvudfaklig del af Låkarekonilen, behofvesvål icke klarare bevis, ån att Det, vid befordringar till tjenfter, vid Reg¬lementen for fina examina i Stockholm, m. m„ icke gör den ringafteikildnad mellan Doftorer promoverade i Upsala och dem, som blifvit pro¬moverade i Lund, ehuru de förre utaf 2:ne Profesforer i Medicinska Fa»eulteten blifvit examinerade 4 ferikildta gånger uti Botanik, MateriaMedica, Pharmacia Organica, m. na. famt af Cheroiae Profesforn infor

Page 8: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

6

Sed prieter haec, etiatn ex legibus nuper pronuilgatis, aTirone Medico, five Licentiatus fit, five Docflor coram iis, quosdeleftos Reg. Coliegium Sanitatis jusferit, et Profesforibus veiAdjundis Medico-Chirurgici Infiituti Carolini Stockholmienfis

Faculteten en ging i Cbemia Pharmaceutica, d. å. undergått inför Me-dicinika Faculteten 5 examina mer, ån en i Lund promoverad Doctor.". . ♦ . "Vidare, når man efteriinnar att fållan någon Medicinae Studio·fus år få bemedlad, att han här i Upfala för Doftors gradens årnåeridekan uppehålla fig längre än 4 å 5 år, hvilken tid fullt ut behöfves föratt grundligen låra det, fom utgör hufvudfaken af Låkarekonften, menatt han likvål defsutom hår vid Univerfitetet (vid det i Lund, fomnyfs fagdt år, fordras det icke) år ålagd, att under famma tid undergå5 ferikildta examina uti fådant, fom egenteligen icke hörer till Medi¬cin, få år icke fvårt att infe, huru mycken tid härigenom blifvit dra¬gen från den egenteliga Medicin. Och fkulle man nu, ehuru dennatid för en Medicinae ftudiofi viftande hår för Doctors gradens ernåendeicke kan förlångas, (åtminftone icke på annat fått, ån om Staten förLåkarekonftens flor vid det åldfta Lårofåtet i Riket (kulle vilja vifa Irka ftorfrikoftighet fom för Carol» Medico-Chirurgiika Inftitutet i Stockholm)detta oaktadt fortfara att lågga få mycken vigt på det, fom icke utgördet hufvudfakliga af Låkarekonften, att man ånnu ökade desfa examinumantal med en eller a:ne nya, d. å. en Doctorandus i Upfala (kulle hädan¬efter uti den oegentliga Medicin undergå 6 a 7 examina, få infer valåfven den, fom icke år Låkare, att få mycket af 5 år, fom åtgår attbereda fig till fiftnåmde 6 å 7 Examina, blifver undandraget från denegenteliga Medicin. Och att på det fåttet våra Medicinae Do&orerhädanefter (kola komma att blifva till meniklighetens ftora fördårfunderhaltige."

"För Konungens höga Perfon och Kongl. Hufet, för K. Sundhets-Collegii och Medicinska Fakulteternas fortfarande goda fammanfått-ning, för Rikets armeer, för alla Sjukhus, för ftåndig tillgång på ikick-lige Lårare vid Carol. Medico-Chirurgiika Inftitutet i Stockholm, kor-teligen, för alla våra Inrättningar till den fjukes frälsning eller lin¬dring, fordras att utmärkt Ikicklige Låkare vid Univerfiteterna ftåndigtdanas, och sådane hafva ock, med få undantag, få långe Exams-appa-reillen uti det oegentliga af Medicin var måttlig, al tid till meniklig-faetens fromma och Vetenikapens heder utgått från detta Lårofåte,"

Page 9: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

7

iierum ratio reddenda eft auxiliarium Medicina doctrinarum, an-

tequam potioris alicujus publici muneris ^Mcdici publice dotatijure competitor fieri posfit 6).

Non soium fruftra atatem terit asildua hac examinutn fre-quentatio et animos adiligit scholaris atatula ufurpatio, qua ad-huc velut in triviis penfi rationem exigit, fed etiam coeptarumexaminationum, nifi forte optimorum fcientia ftatorum alicujusopus, ubi quod fuerit, excellentisfimum pro regula expenfa ex-hibeatur, finis vix ac ne vix quidem haberi poteft. Quid? Quodin unaquaque re quid utile quidve necesfe fit, quahtique fcientialaudes pretii fint facienda folo Exrainatoris in judicio pofitumeft. Quod fi vix nifi peritisfimus quisque Medicina practicusre vera videt, quousque five Botanicis five Chemicis ad artemfalutarem perdifcendain opus fit, fi Examinatores his Medicinaimpropria in partihus raro vel parum Medicina practici fuerunt,unusquisque intelligit, lperandum non esfe, eventurum, ut, licetartis fua peritisfimi, ex amusfi fciant, quantum hac vel illa ad-fcititia ex parte necesfarium fit et a medico practico cognofcidebeat. Eft enim vero, ut univerfa utriusque fcientia ad praxinquodam modo utilis habeatur. Qua cum ita fint, per fe pater,fore, ur, fi unus forte aut alter mirabili fcientiae admirabilisamore incenfus, (quoto autem cuique humanitus quid accidit?)omnibus icientiis fuam anteponit, omnium utilisfimam, omniumnecesfitate ipfa poftulante commendatisfimam pra cateris omni¬bus coli jubet, incredibilem quantam auctoritatem artes illa fibifumant, nimis quam eftufis animi ftudiis appetantur, plurimamoccupent quadrima vel quinquennis opera partem, qua Medi¬cina vera, medicorum ftudiorum fumma, debetur. Quo facto,reliquum eft, ut Medicina Studiofus iape [ain triginta annosnatus a ftudio hoc deficiat, fin minus, quoad fieri potuerif, per

6) Samling af Författningar rörande Medicinal-Verket i Rikethk m. Stockt 1824. Cap. 2. Art, l, §. 2. 12* §. 3. 3:0.

Page 10: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

8

quatfuor vel qunvque anHos novem diverfa in examina diversis Pro-iesroribus fe probatum eat, proprer auxiliaris iludii magnitudinemin primaria atque potisiima fcientia ilbi defit [ut enim verumeil, quod dicitur, no η omnes po sie om ni a, ira re cogni-tum eil, raro in auxiliaribus rei niedica iludiis iaudatisiitnumquemquam idoneum factum esie practicum]; aut necesfe eil,in aiiam concedat Univerfitatem, in qua principal! fciemia, quan™tum par eil, opera tribuitur, et auxiliaribus aitis ex fubfidiis idipfum, quod res & necesiitas poilulat, doctrina & peritia hauritur.

Adeo alicubi qui publice decretis & inilituris rei medicain Univeriitatibus iludium perficere conati funt, frupendis Bota-nices & Chemia progresfihus novisfimis deliniti fuerunt. Iidemvero fapius forte quadam illi ipfi fuerunt, qui non multosper annos in ipfis Univeriitatibus viderunt quibus modis revera adolefcentes medicam ad artem educerentur. Nec admo-dum infellexerunt, quid potisilmum ex rebus difcendis neccs-fario difcendum fit, nec, fi quid ejusmodi pravidendum eil,animadverterunr. Apud nos quoque taiiutn fcientia natura in-ventorum & progresiuum admirationi forfan adfcribendum eil,quod, Medicina ipfa pane neglecta, fcientiarum auxiliarium ilu¬dium· pra illa tanti iaclum fit, ut nunc temporis Upfaiienfi inUniverfitate, fi quis Medicina Dodor creari iludet, nuper datisex legibus, antequam juilum Medici munus publice dotatum in-ter competentes ambire posfit, feptem omnino auxiliaribus infcientiis examina peragere cogatur, imo novem examina, fi hisadnumeratur Chirurgia qua adnumeranda illa quidem eil, fedverius Medicina pars cenfetur, qua manu curat (Gels.Libr. VII. init.), unicum sutem in Anatcmicis & Phyfiologicis,in quibus Medicina propadeuticam & fundamentalem doclrinamponir, öi duo examina in Pathologicis & Therapeuticis, quibusMedicina propria confiaf« Quam ob rem fieri non poteft, quininjuila hac propor/io multis modis Medicina obfit. Quid? quodpesfimo errore propria et impropria Medicina inter fe ita per-nrutantur, ut dicatur, eum, qui in Anatomia, Phyfiologia, Ma-

Page 11: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

c '

9

teria Pharmaceutica & Pharmacia examinatus fit, Medicin« <3ζChirurgi» esle Candidatum. Quafi Medicin« & Chirurgi« Can-didatus esfe posilt, quamquam illa fludia, in quibus examinatuseil, longe abiint ab ipfa Medieina (qualis Pathologia eil & No-fologia cum JEtiologia, Symptomatolögia, cet., quas ad Medi¬cin« Candidati Examen Academicum abfolute pertinent) & abipia Chirurgia.

Quod ii causi« requiruntur, cur in his multisque aliis circarei medicae fludia promovenda erratum atque peccatum iif> com-peritur, do<fli ieeeuli ufum atque fapientiam parum aut nihil va-luisfe, cujus tarnen rationem, optimam ducem ac magiflram, o-mnis h«c cura ampleditur. Maximopere itaque optandum efl, utii, quibus rei medic« in melius promovendae ratio demandatur,aut quibus audoribus, ficubi necesfe fuerit, plane aliquid nova¬tur, docti fint & periti Medici, qui <5c ipii noflris in Univerii-tatibus ad Dodoris gradum proveeli & edudi, deinde ibidemvel per decennia juventutis infiituend« periculum fecerint & reexperti fint, quomodo dodus & idoneus MediGUs in Univerfi-tate fiat & fingatur. In Univerfitatibus, inquam > finguntur.Aliis enim in infiifutis, quamvis liberalisfime infirudis in maxi¬ma licet fludiorum medicorum copia & fauilitate nullo umquamtempore folid« dodrinse medic« exemplum exilitit, nulli per-fe£li medici fadi Tunt, quales fuerunt, qui ab Univerfitatibusdiu & ubique excesferunt. Et ad omnis demum rei medic«infiaurationem fadi natique cenfendi funt, quos pr«optavimus,Dodores Medici ex profesfo Academici, fi fimul contigerit utdata occafione diutius Medicin« caflrenfi in exercitibus noflrisbelli tempore prsefuerint. Sic credibile eil, cum in UniverfitateAcademic'a, ut diximus, medicinarn didicerunt & longum per tem-pus feiend« methodos didadicas docendo exegerunt, non fine illisetnendationibus, qtfas rerum ufus comprobaverit, domi mititi«queartem medicam per fe exercuerunt, futurum esfe, ut lemper,

Page 12: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

10

aptpquam in rem medicsm confuiunt, antesctam «tatem me-dicam rerum ufu edoclam in confilium adhibeant , Medici¬narn femper a Medicin« auxiliaribus scientiis discernant 7),.& auxiliarium fcientiarum cui plurimum rribuendum fit, di-judicent , non Profesforum & Adjundiorum, non pr«ltdio-num diverfas in materias habendarnm in ntsmero 8), non exa-minum in multitudine 9) non rationis expoicendas in feveri-

7) "Die Aufgabe der Wisfenfchaft ift eine unendliche: die Masfedes Wisfens häuft fich von Tag zu Tage, die einzelnen zweige Γρal¬ten fleh in immer neue, und die Kraft des Einzelnen wird immer un¬zureichender diefe neuen zweige im einzelnen zu verfolgen. Ebendeshalb tbut es noth einzulenken und das Wichtige von den*unwichtigen, das Wefentüche von dem Unwefentü-chen zu fcheiden und insbefondere fur den zweck desAcademifchen Unterrichts nur dasjenige auszuwählen,was zum weiteren Fortkommen auf der prachtischenLaufbahn unentbehrlich ift. Alles andere bleibe, ünbefchadetfeines Werthes, ausgefchlosfen und dem Selbftodium anheimgeftel!t„"Hermes &c. i. c. p. 79.

8) "Indem nun aber der Unterricht auf den neueren Arzneyfchu-len mit dem Wachsthum der Hülfswisfenfchaften und derHeilkunft felbft, nach und nach in Verhältnis gesetzt, .... fo wardbald .... und wie ich bereits erwiefen habe, die anzahl AkadernifcherVorlefungen, zwar zum gewisfen Vortheile der Lehrer, aber, wegennur flüchtiger Erlernung der Grundwisfenfchaften, zumunausbleiblichen Schaden der meiften Ζ uh o r er tåg 1 i c hvermehrt." Joh. Peter Frank's Medici nal wefen. 2:terTheil, Wien Ι8!7· P* — Wir find in unfern Tagen leider nur zuencyclopädifch geworden, und das gründliche wisfenhatbey unferer Vieiwisferey unendlich verloren" ibid. p. 12.

9) "Aus allen, in dem neunzehnten Jahrhundert auf den meiften,vom Staate für den unentgeltlichen Unterricht der Schüler geftifteten,.... Lehranftalten, leuchtet gewifs die edelfte Abficht, der Heilkundedadurch endlich mehr aufzuhelfen, hervor: .... dafs Drittens, dafsdieSchüler unaufhörlich, entweder durch alltägliche, oder durchwöchentliche und halbjährige Prüfungen, von ihren Leh¬rern geübt und fo am Ende jeden Schuljahres, gleich dem Weizen»durch ein Sieb, von der Spreu abgefondert und nur die gefundene»

Page 13: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

I 1

täte ι o) & ceteris fimiiibus, ied, quie medicäs fcientise & reii-

Samenkörner zur neuen Saat verwendet, bey der ftrengen Prü¬fung, ein noch viel engeres Sieb gebraucht und, unter gewisfenhaf-ter Aufficht von fieben bis acht Kunilverfländigen, nur die nahrhafte·fle Frucht zum fichern Gebrauche des Publicums durchgelasfen würde;lind dafs man, endlich auch von diefen, den inneren Gehalt zu be-flimmen, die Korner zu fortiren, und in beflimmie Clasfen zu thei-len beforgt war." *

"Es fragt fich nun aber (und diefe Fr3ge kann bey der täglichenErfahrung, dafs nicht wenige Neuerungen, fo glänzend folche auchanfänglich gefchienen haben mochten, in der Folge doch mehr gefcha-det, dann gefruchtet haben, keine Regierung, aus guten Gründen, ver¬übeln) welch* einen Gewinn uns fo viele Vorforge und Schärfe, umnur das Beile zu erzielen, wirklich verfchafft haben?"'Joh, P. Frank,j. c. 3:ter Theil 1819· Ρ* 257- 25g.

το) Syilema repreherfionis, quo fcioli hujus sevi maxime fidunt,non in iVIedicina umquam locum hebere posfe, faepius demonftravit Ce-leb Praefes. Vide Ejusdem: Ätninnelfe-Tal öfver Kongl. Veten-fltaps - Academiens Ledamot Herr Henr. Gahn m. m. Stockholm1821. p. 37· — Ejusdem Programma, quo inaugurationem Medi-einse Doftorum a condita Academia Upfalienfi triceiimam tertiam d.ix Nov. 1822 indicit. Confer infra Not. 12).

Nec alibi aliter fentiunt eruditisfimi humanisfimique Medici: "Derjunge Artz .... fleht nun ohne Controle; fein Gewisfen ift dereinzige ihm zur Seite flehende Richter. Selbft der neben ihm flehendeKunftgenosfe, vermag in einzelnen Fällen nicht über feine Handlungenein genügendes Urtheil zu fällen, er müsfte denn jeden einzelnenKranken von A bis Ζ mit ihm zugleich beobachtet und feiner Hand-lungsweife zugefehen haben. Während der junge Jurift, wenn er falschreferirt, einen zweiten Coreferenten zugefellt bekommt, der ihm un¬ter die Arme greift, handelt der junge Artz, nach eigenem Gutdünkenund fetzt wenn er unter die zahl der Untauglichen gehört, Menfchen-leben und Gefundheit in Gefahr, ohne dafs man ihm nur eimal mitGrund feine Ungefchicklichkeit vorwerfen oder ihm zur Verhütungferneren Schadens einen Vormund fetzen konnte," Hermes» etc»» c- ρ.

Page 14: COMMENDANDA SUNT,1298780/FULLTEXT01.pdfs Morborum,/Tve eos,quiintotocorporeconfiftere viden- tur,ilveeos, quiinpartibusejusoriuntur,tiromedicusfpeda- verit catervas, eas fupra quamdici

12

quarum disAmilitudü eA 11), multis aliis in rebus eorum Au¬diorum fummam agi arbitrentur. Etiam vident, ab illo, quiAcademica in UniverAtate rite enutritur, Medieo percepfas no-titias commodius ad quemcumque cafum reinque natam appli.cari quam ab aliter enutritis, qui nullis umquam ne ex optimisquidem prarlectionibus Sc examinibus in medicina forenfi, Medi-cina Sc Chirurgia caArenA cum cet., ita proAcere norunt, ut,qua; almis ex folidioris docArinae Academica; thefauris defideran-tur, rite compenfari posAnt, neque non penpicient, conAantemordinem, bona pharmaca Sc qua; i'unt reiiqua in Apothecis probein Aru (Ais, Jonge aliis rebus conAare, quam vel feverisAmis offi.cinarum viAtationibus Sc diligentisAme de ea re prafcriptis. Ve-ruiii quis omnia enumeraverit, qua; perfpicacisAmus quisque, ne-mine ultro indicante, per omnes fcientia; medica; partes appli-canda, eruenda vel ex improvifo inAuito ex cafuum numeroanimadverterif.

His fuper Sc Amilibus nunc potisAmum causfa oranda vi-detur, cum Regis AuguAisAmi jusAi Publica; InAitutionis inAau-randa; conAlia agitantur. Idoneo hoc tempore Medie inte Vete-rani, A quibus illa, quam diximus, in re medica educatio Sc ex-

perientia esfet, imo Sc in communem, qua nihil homini cariuseA, hominum falutem pietas, prohibere Audeant, ne quis illotis,quod dicitur, manibus htec facra contreclet, neve temerariis con-Aliis InAitutionis Publica; a;diAcium diruatur, in quo Aeculari jamexperientia teile excellentes Medici Patria; in ufum Sc falutemedueti fuerunt.

Sed

il) Vide infra Not 12).