ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(,...

30
SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, June 12, 2009 k[i7 @$ + * = #@ d"No ?= !)÷– jif{ !% c+s % sf7df8f} +, z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ tl:a/ M /fd u'?ª dWok[i7df ck{0ff l;+x n]ensf] qm]h cfof] k'?if a|f @! A dfnfdfn x'g yfn] g]kfnL snfsf/ !@ rSsf hfddf k|fZgfsf] ljjfx !$ ef/tsf] DofgxG6df g]kfnL o'jf @@ ;DaGwnfO{ l/rfh{ ug] { tl/sf @& afUdtL ;+/If0fdf ld; sn]h @* cfof] 8G8Llaof] #! cfj/0f syf k[i7 !@ O6\; glyª &–!) 5-dummy Colour-1.pmd 5-dummy Colour-1.pmd 5-dummy Colour-1.pmd

Transcript of ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(,...

Page 1: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, June 12, 2009 k[i7 @$ + * = #@ d"No ?= !)÷– jif{ !% c+s % sf7df8f}+, z'qmaf/, h]7 @(, @)^^

tl:a

/ M /fd

u'?ª

dWok[i7df

ck{0ffl;+x

n]ensf] qm]h

cfof] k'?if a|f

@!

A

dfnfdfn x'g yfn] g]kfnL snfsf/ — !@rSsf hfddf k|fZgfsf] ljjfx – !$ef/tsf] DofgxG6df g]kfnL o'jf — @@;DaGwnfO{ l/rfh{ ug]{ tl/sf — @&afUdtL ;+/If0fdf ld; sn]h — @*cfof] 8G8Llaof] – #!

cfj/0f syf k[i

7 !@

O6\; glyª

&–!)

5-dummy Colour-1.pmd5-dummy Colour-1.pmd5-dummy Colour-1.pmd

Page 2: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 @

j[if

ldy'g

ss{6

l;+x

sGof

t'nf

j[lZrs

wg'

ds/

s'De

dLg

tkfO{+sf] of] ;ftftkfO{+sf] of] ;ftf

d]if

of] ;ftfsf] k~rf·

h]7 @( ut] M afn dhb'/lj?4 ljZj lbj;, #! ut] M c;f/ ! ut] M c;f/ ;+qmflGt, @ ut] Mb]jktg lqz"n hfqf, enen ci6dL, ljZj /Qmbftf lbj;, # ut] M ljZj c;}lgsLs/0f lbj;, $ut] M cGt/f{li6«o lkslgs lbj; .

/+ud~r Uofn/L

k':ts

d'6'leqsf x/kmx¿uLtsf/ /d]z clwsf/Lsf

%$ j6f uLt ;+u|x ul/Psf]d '6 ' leqsf x/kmx¿ uLt,uhnsf kf7sx¿k|lt nlIft5 . d"No pNn]v gul/Psf]o f ] ; + u | xd f u Lts f /n ]cfkm \gf ] dgsf v'nb'nLx¿JoQm u/]sf 5g\ .v'nf cfsfz

/fhgk|;fb lg/f}nfåf/f/rgf ul/Psf] pkGof; v'nfcfsfz ;femf k |sfzgsf ]kl5Nnf ] s [ lt xf ] . Pp6Ldlxnfn] af“Rgsf nflu ug'{k/]sf]; +3i f {d f cfwf l/t of ]pkGof;df dflg;n] ug]{ ;+3if{/ ljb|f ]xsf] kf6f]nfO{ ;d]ts]nfpg] hdsf]{ ul/Psf] 5 . !;o % ?k}of“sf] of] pkGof;n]kf7sx¿nfO{ lg/fz gug]{ bfaLk|sfzssf]] 5 .

/+ud~r

Hof]= k+= cf]h/fh pkfWofo nf]xgL

g]kfnL lrqsf/sf] k|bz{gL d'DaO{dfg]kfnsf rlr{t lrqsf/n] l;h{gf

u/]sf lrqx¿sf] k|bz{gL d'DaO{df x'g] ePsf]5 . d'DaO{sf] rr{u]6l:yt hxf“lu/ cf6{Uofn/Ldf x'g] pQm k|bz{gLdf g]kfnsfjl/i7 lrqsf/ ls/0f dfgGw/, pdfz+s/zfx, l;df zdf{ tyf dgLifnfn >]i7sflrqx¿ /flvg]5g\ . cfufdL h"g !* b]lv@$ ;Dd pQm Uofn/Ldf snfsf/x¿sf;d;fdlos k]lG6ª k|bz{g ul/g]5 . o;cl3

;do /fd|f] 5 . dfg–;DdfgldNg]5 eg] ;f]+Rg] zlQm Pj+ k/fqmda9\g]5 . cWoogdf ;kmntfkfpg'xf]nf . cw'/f sfd aGg] tyf gof“sfd kfOg] of]u 5 . wg cfh{g ug]{cj;/ h'6\g]5 . af]nL k|efjzfnL x'g]5 .d+unaf/ / a'waf/ vr{, ljjfb Pj+lrGtfn] ;tfpg ;S5 .

efUon] ;fy lbg]5 . Joj;fodf;kmntf kfpg s]xL s;/t ug'{knf{ .k/fqmd a9\g'sf ;fy} cw'/f sfd aGg]tyf gof“ sfd kfOg] of]u 5 .cfkmGtx¿n] ;xof]u ug]{5g\ . wgcfh{g ug] { cj;/ h'6 \g ]5 .cWoogdf ;kmntf ldNg]5 eg]k|z+;f klg kfpg'xf]nf . ljjfblt/ cl3ga9\g' g} plrt x'G5 .

:jf:Yo sdhf]/ /xnf . dgdfb'ljwfn] 8]/f hdfpg]5 . 3/]n';d:ofn] klg ;tfpg ;S5 . z/L/dfrf]6k6s nfUg] b]lvG5 . g}/fZotfPj+ pbf;Lgtf klg a9\g]5 .cfOtaf/b]lv eg] efUon] ;fy lbgyfNg]5 . dfg–;Ddfg k|fKt x'g'sf ;fy}wg cfh{g x'g] of]u 5 .

/dfOnf] ofqf x'g;S5 .dfg–;Ddfg klg ldNg ]5 .k/fqmd a9\g'sf ;fy} cw'/f sfdaGg] tyf gof“ sfd kfOg] of]u5 . cfkmGtx¿sf] ;xof]u k|fKtx'g]5 . wg cfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 .;kmntfsf nflu :jf:Yosf] Vofnug'{xf]nf . ;jf/L r9\bf–rnfp“bf;fjwfgL ckgfpg'kg]{ a]nf 5 .

zq'af6 ;hu /xg'xf]nf .:jf:Yosf] Vofn ug'{kg]{ a]nf 5 .uf]klgotfdf hf]8 lbg'xf]nf . cfn:otfa9\g]5 eg] dgdf b'ljwfn] 8]/fhdfpg]5 . zlgaf/, ;f]daf/ /d+unaf/ dfg–;Ddfg Pj+ Joj;flos;kmntf ldNg] tyf ofqf x'g] of]u 5 .wg cfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 .

;f]Rg] zlQm a9\g]5 . zq'af6;hu /xg'xf]nf . :jf:Yosf] Vofnug'{kg]{ a]nf 5 . sfddf cj/f]wv8f ug]{x¿ k|z:t} xf]nfg\ . ljjfbklg a9\g ;S5 . d+unaf/ Pj+a'waf/ k|;Ggtf a9\g] tyf ofqfx'g] of]u 5 . e]63f6df /dfpg]cj;/ h'6\g]5 . ;jf/L r9\bf–rnfp“bf ;hu /xg'xf]nf .

cfkmGtx¿sf] ;xof]u ldNg]5 .gof“ ldqsf] cfudgn] dgf]an a9\g]5 .cWoog Pj+ Joj;fodf ;kmntfldNg]5 . ofqf x'g ;S5 . kl/>dubf{ sfddf ;kmntf kfOg]5 . wgcfh{g x'g] b]lvG5 . c¿sf] ljZjf;lhTg ;lsg]5 . :jf:Yo u8a8 /xg]x'“bf vfgkfgdf ljrf/ k'¥ofpg'xf]nf .

k/fqmd a9\g]5 eg] cw'/fsfd aGg] tyf gof“ sfd kfOg]of]u 5 . Joj;fodf ;kmntfkfpg k | lt:kwf { ug ' {knf { .cfkmGtx¿sf] ;xof]u k|fKt x'g]5 .wg cfh{g cj;/ h'6 \g ]5 .d+unaf/ Pj+ a'waf/ unt ljrf// lrGtf a9\g] tyf cWoogdfcj/f]w cfpg] b]lvG5 .

af]nLsf] k|efj a9\g]5 . k/fqmda9\g'sf ;fy} cw'/f sfd aGg] tyfgof“ sfd kfOg] of]u 5 . cWoogdf;kmntf ldNg]5 . ofqf ug]{ cj;/h'6\g]5 . wg cfh{g x'g;S5 . 3/]n';d:ofn] ;tfpg] x'“bf sfdsf nflu3/aflx/} /xg' plrt x'G5 . Joj;fodfeg] cj/f]w cfpg]5 .

dfg–;Ddfg ldNg]5 eg]ef]h–et]/ Pj+ ;ef–;Dd]ngdf;xefuL x'g] cj;/ h'6\g]5 .af]nLsf] k|efj Pj+ k/fqmd a9\g'sf;fy} cw'/f sfd aGg] tyf gof“sfd kfOg] of]u 5 . dg k|;Gg/xg]5 eg] ofqf klg x'g;S5 .cfkmGtx¿sf] ;xof]u kfOg]5 . wgcfh{g klg x'g ;S5 .

vr{ Pj+ ljjfbsf ;fy} s'/fsf6\g]x¿ a9\g]5g\ . ljZjf; u/]sfx¿n]wf]sf lbg ;S5g\ . zlgaf/, cfOtaf/,;f]daf/ tyf laxLaf/ ef]h–et]/ Pj+;ef–;Dd]ngdf ;xefuL x'g kfOg]5 .k/fqmd a9\g'sf ;fy} cw'/f sfd k"/fx'g]5g\ . gof“ sfd klg xft nfUg;S5 . wg cfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 .

wg cfh{g x'g;S5 . dfg–;Ddfg kfOg] of]u 5 . ef]h–et]/df ;xefuL x'g ] cj;/h'6\g]5 . Joj;fodf ;kmntfldNg]5 . ofqf x'g ;S5 . k/fqmda9\g'sf ;fy} cw'/f sfd aGg]tyf gof“ sfd kfOg] of]u 5 .cfOtaf/ / ;f]daf/ vr{, ljjfbPj+ lrGtf a9\g] b]lvG5 .

;8s gf6s ;'s]gf;cgfd w/fgn] ut zlgaf/ w/fgsf]

efg'rf]sdf Ifo/f]u;DAfGwL hgr]tgfd"nsgf6s ;'s]gf;sf] ;8s k|bz{g u/]sf] 5 .gf6sdf ul/a hgtfn] Ifo/f]u;DaGwLhfgsf/L gkfp“bf la/fdL kfq uf]kfn]] h:t}la/fdL x'g] hfgsf/L lbOPsf] lyof] . gf6sdfcNkgf sdf{rfo{, ;'ne uhd]/, ;f}uftl/hfn, ljdnf >]i7, uf]kfn bfxfn tyf;Gtf]if sfkm\n]n] clego u/]sf lyP . pQm;8s gf6ssf] lgb]{zg ljut @@ jif{b]lvlg/Gt/ /+usd{df ;lqmo cNkgf sdf{rfo{n]u/]sL lyOg\ .srx/L gf6s

ckf¨ JolQmn] cfkm\g} ;d:ofdf tof/kf/]sf] srx/L gf6s b]zJofkL cleofgsfqmddf ut ;ftf emfkfsf] bdsdf d~rgePsf] 5 . ckf¨ dfgjclwsf/ s]Gb|sf7df8f } +n ] lkmgNofG8 b"tfjf; tyfo"Pg8LkLsf] ;xof]udf of] gf6\o cleofgcl3 a9fPsf] xf] . ca aGg] ;+ljwfgdfckf¨x¿sf ] clwsf/ ;' lglZrt ug{;Gb]zd"ns cleofg cl3 a9fOPsf] gf6s

lgb]{zs ;'/]z rGbn] atfPsf 5g\ . ckf¨sf];/sf/L eQf klg cs}{n] vfOlbPsf], ;/sf/n]ckf¨tfsf] kl/rokq glbPsf], ckf¨nfO{;dfhn] x]nf u/]sf] kL8f of] gf6sdfk|:t't ul/Psf] 5 . ut df3 dlxgfdfk|f/De ePsf] of] cleofg 88]nw'/f,;'v] {t, af“s], tgx' “, l;Gw'kfNrf]s x' “b}e m f k fs f ] bds , l e mn le mn ] ,latf {d f ]8af6 wgs '6 f k 'u ]sf ] 5 .gf6sdf lji0f' pkfWofo, k|eft l3ld/],bfdf]b/ /]UdL, afns'df/L sfsL{, s'tf{ >]i7,ljdnf ljs, dLgfs'df/L k'g tyf jf;'b]j;]9fO{+n] clego u/]sf 5g\ .

rf/ k6s d'DaO{df lrqsnf k|bz{gLul/;s]sf lrqsf/ ls/0f dfgGw/ of]k|bz{gLn] g]kfn / g]kfnL lrqsnfnfO{cem /fd|f];“u lrgfpg d2t k'¥ofpg] s'/fatfp“5g\ .nlntsnf ;a}nfO{

…nlntsnf ;a}nfO{Ú eGg] gf/fsf;fy snf qmflGt cleofgn] x/]s z'qmaf// zlgaf/ lgMz'Ns lrqsnf k|lzIf0f;~rfng u/]sf] 5 . lrqsnf ;DaGwLcfwf/e"t 1fg k|bfg ug]{ p2]Zon] s'g}klg If]qsf JolQmnfO{ lgMz'Ns lrqsnfl;sfOg] cfof ]hs ;b:o gu]gl;+x…k|eftÚn] atfP . k|lzIf0f sfo{qmddflrqsnfdf kf]Vt ljleGg snfsf/nfO{pkl:yt u/fOG5 . k|lzIf0f sfo{qmddf5 jif]{ afnsb]lv kf}9 pd]/sfn] ;d]tefu lng] u/]sf 5g\ .1fg'sf] k|bz{gL

snfsf/ 1fg' u'?ªn] tof/ kf/]sflrqx¿sf] k|bz{gL …Og k| ]h ckm bKof6g{;Ú ut d+unaf/ /fhwfgLdfk | f/De ePsf ] 5 . aa/dxnl:ytg]kfn cf6{ Uofn/Ldf snfsf/ ;+uLtf

yfkfåf/f pb\3fl6t of ] k |bz{gL kl;{cfOtaf/;Dd rNg]5 .kf“r snfsf/sf] k|bz{gL

/fhwfgLdf wfld{s, ;f+:s[lts tyfP]ltxfl;s ljDanfO{ lrqdf ptf/]/ g]kfnsf]klxrfg u/fpg ] lrqx¿sf ] k |bz {gL;~rfngdf 5 . aa/dxnl:yt snfkl/ifb\df Ps ;ftfsf nflu cfof]lht k|bz{gL…b cgkm6]{an Od]hÚ df cu|h kf“r hgfsnfsf/åf/f l;lh{t b'O{ bh{geGbf a9L lrq/flvPsf 5g\ .lrqsnfdf ;8s afnaflnsf

;8snfO{ ckm\gf] 3/ agfPsf ckx]lntafnaflnsfnfO{ Sofgef;df ptfl/Psflrqx¿sf] k|bz{gL /fhwfgLdf ;~rfnge}/x]sf] 5 . snfsf/ ;~hLj dxh{gn] tof/kf/]sf tL lrqsf] k|bz{gL aa/dxnl:ytl;4fy{ cf6{ Uofn/Ldf cfufdL cfOtaf/;DdrNg]5 . k|bz{gLdf ^) ;8s afnaflnsfsfd'xf/nfO{ Sofgef;df ;hfOPsf] 5 . lrqdfc;xfo afnaflnsfsf] j]bgf kf]lvPsf] 5 .…kf]6« ]6\; k|md b :of8f]Ú zLif{ssf] pQmk|bz{gLdf /flvPsf lrqsf] d"No % b]lv @%xhf/ ?k}of“;Dd 5 .

Page 3: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 #

sdfpg hf“bf ;f:tL¿kf uxt/fh

alb{of u'nl/ofsL ;'sdtL;'gf/nfO{ cfkm\gf] ufp“ 5f8]/ljb]lzg] /x/ lyPg t/ ul/aLaf6d'lQm / ;'vL hLjg ljtfpg]pgsf ] rfxgf lyof ] . ljb]zk7fpg ] bnfnn ] ;lhn }; “udlxgfsf] !) xhf/ cfDbfgL x'G5eGb} k|nf]eg b]vfPkl5 pgn] s'a]thfg] lgwf] ul/g\ .

s'a]t k'Ubf pgsf ;a} ;kgfrsgfr'/ eP . g eg]hlt cfDbfgLx'g] sfd kfOg\ g t sNkgf u/]e}+mul/aLaf6 d'lQm, a? yk b'Mv /si6 ef ]u ]/ 3/ kms{g'k¥of] .s'a]tdf sdfpg hf“bf ;/;fk6vf]h]/ uPsL ;'sdtLn] Toxf“zf/Ll/s Pj+ dfgl;s oftgfef]Ug'k¥of] . ;lhnf] sfd u/]/ w]/}k};f sdfOG5 eg]/ uOof], @*jifL{of ;'sdtL elG5g\\, …sfd u/]sf]k};f dfUbf dflnsn] pN6} lk6\of] .

cfk"m / cfÎgf kl/jf/sf] ;'vb\eljiosf nflu bnfndfkm{t\ s'a]tk'u]sf pgL h:tf w]/} dlxnfn] o:t}kL8f ef]Ug'k/]sf] 5 . 7"nf] kl/jf/sf]3/df b}lgs !& b]lv @) 3G6f;Ddsfd ug'{ k/]sf] atfp“b} ;'gf/ elG5g\,…!& dlxgf;Dd gf/sLo hLjg

latfO{ kms{g'k¥of] .Úk};f sdfpg] ;kgf af]s]/

ef/t k'Ug] dlxnfx¿sf] ;+Vof klgw]/} 5 . pgLx¿n] ef]Ug'k/]sf]lgolt klg of] eGbf km/s 5}g .gf/fo0f gu/kflnsf b}n]vsLkljqf clwsf/L bnfndfkm {t\d'DaO{ k'u]sL lyO{g\ t/ pgL >dzf]if0fsf ;fy} zf/Ll/s zf]if0fsf]l;sf/ x'gaf6 d'l:snn] hf]luP/kmls{Psf] atfp“l5g\ . clwsf/LelG5g\, …/fd|f] sfddf nufOlbG5'eGg] axfgfdf bnfnn] d'DaO{k'¥ofP/ cnkq kf/]/ 5f8\of] .

bnfnn] x/]s dlxgf 8]/f;f/]e}+m sfd ;fYof]{ . p;n] eg]e}+msfd gu/L k|ltjfb jf st} lx+8\g]k|oTg u/] dfg]{;Ddsf] wDsL lbg]u/]sf] pgn] atfOg\ . …sfd u/]afktk};f glbPkl5 w]/} k6s efUg] k|of;u/]+ clwsf/L elG5g\, …w]/} b'Mvsf;fy 8]9 jif{kl5 dfq efUg ;kmneP“ . pgL ufp“df cfPsf] ckl/lrtJolQmsf] egfOdf nfu]/ ljb]z k;]sL

x'g\ . d'DaO{ nfg] bnfnn] pgnfO{zf/Ll/s oftgf dfq xf ]Og,of}gzf]if0f ug]{ k|of;;d]t u/]sf]clwsf/Ln] atfOg\ .

ul/a ePs} sf/0fn] ;dfhdfckx ] lnt dlxnf k/b ]zaf6kmls{Pkl5 yk ckdflgt cj:yfdf5g\ . zf/Ll/s / rfl/lqs nf~5gfnufP/ ;dfhn] pk]Iff ubf{sf] kL8fljkGgtfeGbf rsf]{ 5 . 3/sf]cfly{s cj:yf ;'wfg]{ lhDd]af/Laf]s]/ k};f sdfpg ljb]z k'u]sLalb{of zLtnfahf/sL cf:yf g]kfnkmls{P klg ;Ddflgt hLjg af“RggkfPsf] u'gf;f] ul5{g\ . …ljb]zdfsfd ug{ hlt b'Mv lyof] kmls{Pkl5ufp“df a:g' plQ g} sl7g 5—cf:yfn] atfOg\ .

cljjflxt x'“b} ljb]z uP/kmls{Pkl5 j}jflxs ;DaGw uf“;]sLcf:yfnfO { 3/df ;f; "n ];sf/fTds ¿kn] x]lb{gg\ . To;n]

kl/jf/leq} 7"nf] dfgl;s kL8f;xg' k/]sf] pgsf] cg'ej 5 .cf:yf elG5g\– …;f;"n] s'/}lkR5]bf]if nufp“b} ljb]lzP/ c¿;“u;'t]/ kmls{PsL eGb} b'Jo{jxf/ul5{g\ . s'a]tdf 8]9 jif{ a;]/ b'O{jif{cl3 kmls{PsL cf:yfn] nf]Ug]sf]lrQ a'emfpg ;s] klg c¿sfcf“vfsf] sl;ª\u/ aGg'k/]sf] 5 .

nf]Ug]n] ;d]t 3/sf] /]vb]vgu/]kl5 /f]huf/L vf]Hb} c/a k'u]sLlyOg\, s07k'/sL g}g;/f ;'gf/ .…/fd|f] sfd ug{ k9]sL lyOg\ .g/fd|f ] sfddf bnfnn] ljb]zk'¥ofof] . ufp“s} bnfndfkm{t\ c/ak'u]sL g}g;/fn] elgg\, …Toxf“ nu]/bnfnn] k};f ;d]t vfOlbP,ljrNnLdf k/]kl5 l/Q} kms{g'k¥of] .

j}b]lzs /f]huf/Ldf o'jfnfO{dfq xf]Og, j[4nfO{ ;d]t bnfnn]7u]sf 5g\ . u'nl/ofsL ̂ % jifL{ofb]lj;/f lu/Ln] s'a]t k'u]/ /fd|f]

cfDbfgL xf ]Og zf/Ll/s Pj+dfgl;s oftgf ef]Ug'k¥of] . dlxnfbnfndfk{mt\ s'a]t k'u]sL oL j[4fdflnssf] s'6fOn] ce}m klg lhpb'Vg] ;d:ofaf6 u|l;t l5g\ .em08} b'O{ jif{ k/b]zdf ljtfP/tLg dlxgfcl3 g]kfn kmls{PsLlu/Ln] elgg\,– …;a}n] a"9L dfG5]ghf eGbf–eGb} uP“, clxn] /f]uLeP/ a:g' k/]sf] 5 .

o:tf bnfndfly sf/afxLgx'“bf ufp“3/sf ;f]emf dlxnfaf/Daf/ 7lu+b} cfPsf 5g\ .dlxnfnfO{ vf8L If]qdf sfd ug{k|ltaGw nufP klg bnfnsf]ljZjf;df ljb]lzg] / zf]if0fdfkg]{x¿sf] ;+Vof 36]sf] 5}g . ;/sf/n]j}b]lzs /f]huf/LnfO{ Jojl:yt /;'/lIft ug{ g;s]sf] dlxnf ljsf;clws[t zf]ef zfx atfp“l5g\ . zfxelG5g\, …bnfnx¿nfO{ vf]hL–vf]hLsf/afxL ug'{k5{ .

Sof;]6

sg]S6ufos

l j s f ;> ] i 7 s fkkuLtx¿sf]; + u | x

… s g ] S 6 Ú>f]tfdfem cfPsf] 5 . wf}nflul/Sof;]6 ;]G6/sf] of ] ;+u|xdf;ftj6f uLt tyf b'O{j6f 6«Øfs;'Gg ;lsG5 . ;+u|xsf uLtdf lah'ah|, ls/0f l3ld/] dfOsn, /fh'>]i7 tyf ufos >]i7sf] ;+uLtPj+ /fhs'df/ au/, e"k]Gb| v8\sf,sfnLk|;fb af:sf]6f, 3d/fhn'O“6]n / lg/led lji6sf zAbx¿;d]l6Psf 5g\ .

a]:6 ckm c?0f ltjf/Lu L t s f /

c?0fltjf/Ln]/rg fu / ] s fnf]slk|ouLtx¿sf]; + u | x…a]:6 ckm c?0fÚ ahf/df cfPsf]5 . ; +u |xdf bfz { lgs tyfcfWoflTds z}nLsf uLtx¿;dfj]z 5g\ . d d/]sf] 5}g,af“Rg'sf] cy{, dfof ;a}nfO{,ufp“a];Lh:tf uLtx¿ ;+u|xdf;dfj]z ul/Psf 5g\ . pbo ;f]tfª,jL/]Gb| cu|x/L, ;'/ ]z s'df/,cf]dljqmd lji6, /lhgf l/dfn,s0f{bf;, /fds[i0f 9sfn, ;kgf>Ltyf :j?k/fh cfrfo{sf] :j/sfu Ltx¿ ; +u | xd f ;d fj ]zul/Psf 5g\ .

b lkmlnª\;u f o s

b L k srfln;]sfcfw'lgsuLtx¿sf];+u|x …blkmlnª\;Ú a h f / d fcfPsf] 5 . ;+u|xsf ;ftj6f uLtljgf]b u'?ª, ch'{g kf]v/]n, h'un8+uf]n, /fd l;6f}nf tyf z+s/clwsf/L 3fonn] ;+uLta4 u/]sf5g\ . clgtf s6'jfn tyf ljBfafª\b]n /fO{sf] ;d]t :j/ ;d]l6Psf];+u|xsf uLtx¿ z+s/ clwsf/L3fonn] /rgf u/]sf x'g\ .

Tof] lbgu f o s

lxdfn;fu/sfcfw'lgstyf kkz } n Ls fuLtx¿sf]gof“ ;+u|x…Tof ] lbgÚa h f / d fcfPsf] 5 .wf}nflu/L Sof;]6 ;]G6/n] ahf/dfNofPsf] of] ;+u|xdf ;ft j6f uLt;dfj]z ul/Psf 5g\ . ufos;fu/åf/f g} ;+uLta4 ;+u|xsfuLtx¿ 8f=ef]nf l/hfn, bLkssfsL{, dfg; s];L, Zofd k/fh'nLtyf ufos lxdfn ;fu/n] /rgfu/]sf 5g\ .

dnfO{ dg kb}{g

–xflsd eP/ ;fgf sd{rf/LnfO{ x]k]sf] .–;dodf sfof{nodf k'Ug g;Sg] dflg;sf] afgL .–kfg vfP/ af6f]df, leQfdf y's]sf] d x]g{ ;lSbg“ .–w"d|kfg lgif]lwt If]qdf w"d|kfg u/]sf] dnfO{ dg kb}{g .–;fj{hlgs ;/f]sf/sf] sfof{nodf cfkm\gf] dfG5] 5 eGb}df

kfnf] ldr]/ sfd u/fPsf] .–;fj{hlgs ;jf/L ;fwgdf em'lG8P/ ofqf u/]sf] .–k}bnofqLnfO{ af6f ] sf6\g k|fyldstf glbg] ;jf/L

rfnsx¿sf] Jojxf/ .–rnlrq xnsf] c“Wof/f]sf] kmfObf p7fpg] k| ]dL–k| ]ldsf

/ slyt eb|enfb\dLx¿sf] Jojxf/ .–;jf/L ;fwgdf dlxnf tyf czSt ju{sf nflu cf/lIft

l;6df a;]sf k'?if enfb\dLx¿sf] df}gtf .–;8sdf b '3 {6gf ePkl5 /ldt] ag]/ eL8 a9fpg]

dflg;x¿sf] Jojxf/ .ZofdgGbg rf}w/L, ;Kt/L

of] c+sb]lv ‘dnfO{ dg kb}{g’ :tDecGtu{t kf7sx¿åf/f k|]lift ;fj{hlgs:yfgx¿df dflg;x¿af6 ul/g] Jojxf/ k|sflzt ul/g]5. of] :tDesf nflucfkm"n] b]v]sf, ef]u]sf jf cfkm"af6 ;d]t ul/Psf To:tf Jojxf/x¿sf af/]dfxfdLnfO{ n]vL k7fpg kf7sju{nfO{ cg'/f]w ul/G5.

;Dkfbs

Page 4: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 $

c“Wof/f]af6 pHofnf]lt/ a9\g, g5'6fp“m ;fKtflxs k9\g.;f}hGo M ;fKtflxs–kflIfs klqsf /fli6«o ;~hfn

…tLtf] ;ToÚ :tDesf nflucfkm"n] b]v]sf, ef]u]sf s6' ;Tok7fpg xflb{s cg'/f]w 5 .

—;Dkfbs

Nff]stGq / g]tfx¿;''g] + o;kflnsf] nf]stGq

lbj;df klg w]/} 7fp“ af]Nof} /],;lxbnfO{ ;nfd u¥of} /], km]l/;lxbsf ;kgf k"/f ug]{ s;d vfof}/] . ltdL efj's eof} /] t/ pN6f] ltdLdnfO{ kfun eGb}5f} <

eg, oxf“ nf]stGq 5 . d]/f]/ut, ltd|f] zlQm . d]/f] e¥ofª, ltd|f]cf/f]x0f . d]/f] nrstf, ltd|f] pk|mfO .cem eg“", d]/f] gfd ltd|f] gf/f, dnfO{;'v lbG5' eGg] gf/f, dnfO{ d]/f]cfbz{sf] cfzf b]vfpg] gf/f .

cfGbf]ngdf d]/f] 5f]/f] d/]kl5ltdLn] dnfO{ y'dy'DofPsf lyof},t]/f] 5f]/f ;lxb eof] eg]sf lyof},;lxbsf ;kgf k"/f u5f}{ eg]sflyof}, t/ d]/f] cf“;';“u ltdLn];Qf ;f6\of}, ;Qfdf ltdLn] eQfrf6\of}, ef]h u¥of}, 6k/Lel/y'kf¥of}, nfh} gdfgL vkfvk vfof},df]6fof} . cfh d eGb}5', ltdLn]dnfO{ wf]sf lbof} .

pN6 } ltdL d ]/f ] Gjf/gub}{5f}— t“ kfun .

h?/ ;fyL d kfuno:t} 5 d]/f] xfn .d}n] d]/f] efu sf6]/ ltdLnfO{

uf“; lbPsf] lyP“, yf]qf] leQfleqklg ltdLnfO{ af; lbPsf] lyP“,t/ ltdLn] dnfO{ cfzfd} em'nfof} .d]/f] ;lxb 5f]/fsf] wHhL p8fof},d]/f] ;+j]bgf n'6]/ ltdLn] km]l/ yf]qf]Oltxf; bf]xf]¥ofof} .

slt x]g'{ d ef]sf leQfx¿ <slt ;'Gg' d}n] cfdf ef]s nfUof]eGb} lrRofPsf ef]ssf ufgfx¿ <slt sf6\g' d}n] lah'nLsf] kf]nd'lgc“Wof/f /ftx¿ <

;DkfbsLo lr7Lkq

l/; dflg;sf] zq' xf] .k};f eGg] rLh cSs/df

x ' “ b f ] /x ]5, df lg;n ]7Ss/ vfg'kg]{ .

–wg' ufxfdu/hf] sfnf] sf]7/Laf6 u'h|]/

klg ;kmf lg:sG5 Tof] dflg;d'Qm k'?if xf] .

df lg; lzIf faf6;fIf/ aG5 t/ ;Ifd aGg;S5 eGg ;ls+b}g .

;To kf]ltPsf] lha|f] /lx+;faf6 b"lift gePsf] z/L/kljq dlGb/ xf] .

–dLg/fh >]i7, If]qkf6Laflx/L cf“vfsf] cfj/0fn]

xf]Og leqL cf“vfn] x]/ .hlt ;+3if{ u/] klg dflg;sf]

clGtd uGtJo d[To' xf] .lgoltn] 7u]sf] dflg;nfO{

;a}n] x]nf u5{g\ .sd{ ub}{ hfpm“ cjZo

nIodf k'luG5 .s'g} klg sfd ;fgf] x'“b}g

7"nf] / ;fgf] t ljrf/ xf] .–jL/]Gb|/fh 9sfn, :ofª\hf

;+;f/sf] ;a}eGbf jL/ToxL xf] h;n] Ifdf lng /lbg ;S5 .

sf}zn b]jsf]6f

tLtf] ;To

lr;f] cf]bfgdf d]/f] ;lxb5f]/fn] s}of}+ ;kgfsf e8\8'x¿a;fn]sf] lyof], ;a}nfO{ dflg;sfclwsf/ b]pm eg]/ lrRofPsf]lyof] . pm b]z / hgtfsf nflud¥of], nf]stGqsf nflu d¥of],To;}n] d}n] c¿sf xhf/ ;Gtfgsfnflu cfkm\gf] Pp6f 5f]/fsf] alnr9fP“ . p;sf] d[To'n] ltdLnfO{;Qf lbof], To;}n] ;fyL d}n]ltdLnfO{ xKsfpg] k"/fk"/ clwsf/5 . t/ ltdL cem} d]/f] Gjf/fgub}{5f}— t“ kfun .

d]/f] ;kgfdf s}of}+rf]l6 anft\cfqmd0f eof] . g]kfnL w]/} k6sw]/} 7fp“df n'l6P . ! ;o $ jif{;Ddhª\u]sf ;Gtfgn] sxflnnfUbf]

c“Wof/f] sf]7fleq g]kfnL hgtfnfO{y'g] . s}of}+ bfh'efOnfO{ uf]nL xfg],em'G8\ofP . )& ;fndf c“fwL cfof],hª\u]sf] dlSsPsf] zf;g etfe'ª\ueof] . )!& ;fndf g]kfnLsf] ;kgfy'g]/ kml/ csf]{ tfNrf 7f]lsof] .To;kl5 g]kfnLnfO{ lylrof], ldlrof],lslrof] . )$^ ;fndf g]kfnL hgtfaf}l/Psf] cg'e"lt eof], pgLx¿ s]xLv';L eP . ;kgfsf] k|hftGq cfof]eg]/ dVv k/], t/ hgtfsf] ;d:ofHo“"sf To"“ /x] . 6f7faf7fn] 6k/L kfP,ef]h vfP . nf6f;f]emf 6\jf“ kb}{x]l//x] . km]l/ !) jif{ o'4 eof],ljb|f]xL / ;/sf/ b'j}lt/ ;j{;fwf/0fd/] . hgtf hfu], !( lbg b]ztfTof] . gf/fo0flx6L 9Nof], zlQm

ltdLn] kfof} .t/, km]l/ ltdL ;Qfsf] kmf]xf]/

v]ndf k:of} . /f ]Nkfsf] ef]sltdL;“u cGg dfUb}5, ltdLsf7df8f} +df 9\ofp sf9\b}5f} .ufp“sf] zf]s ltdL;“u ;fGTjgfdfUb}5, ltdL lgb|fdf dUg 5f} .lxhf ] / cfhsf ] ltdLaLrcfsfzkftfnsf] km/s 5 . lxhf]sf]ltd|f] lxt}ifL d, cfh ltdLn] dnfO{lal;{of} . ukmn] b]z aGb}g ;fyL .d lrRofp“b} 5'— …Oltxf; / hgtfslxNo} ge'n .Ú

;'Gof} hgtfsf] cfjfh—…ltg]? lkn]gdf p8\5g\ s] b]Vy]e'O“sf] b'Mv <Ú

;f“Rr} ;fyL, ltdL lkn]gdfp8\g yfn]b]lvg\ e'O“ e'n]5f} . dlrRofp“b}5'— …e'O“df klg x]/ .Ú

ltdL pN6} dnfO{ s8\s]/ufnL ub}{5f}— …t“ kfun .Ú

t/ ;fyL, ;do ablnof],lxhf] af]Ng g;Sg]x¿ cfh af]Ngyfn]sf 5g\, lxhf]sf nf;x¿ cfhn'?n'? lx+8\g yfn]sf 5g\ . k'/fg}tfndf lx+8\g yfNof} eg] ltdLgf/fo0f lx6Lem } + elTsg ]5f } ,gfufh'{gsf] hª\undf efl;g]5f},ef]ln s'¿k Oltxf; aGg]5f} .…kfunÚ, cem} dnfO{ kfun eGb}5f} <

ge'n ;fyL dnfO{, d]/f ];r]ttfnfO{ kfunkg 7fGof} eg]ef]ln ltdL cjZo a9fl/g]5f} .

a? s'/f 5f8, sfd ug{ xftrnfpm . ca k'ªdfª] efif0f u/]/;lxbsf] ckdfg ug]{ b'ik|of;gu/ . ca lha|f ] xf]Og, xftrnfpm, kmf]xf]/ kvfNg k|ultsf]cf“wL rnfpm .—ljhodl0f kf}8]n, s6f/L, pbok'/

lbg]z zfxLn] ld:6/ /fhwfgLsf] pkflw lht]sf] kf“r jif{ eof] .To;kl5 zfxLnfO{ pgsf] jlni7 z/L/n] ld:6/ g]kfn k|ltof]lutfdfld:6/ lkmlhS;sf] pkflw lhtfof] . pgn] wd{>L zf/Ll/s ;'u7gk|ltof]lutfdf klg ld:6/ lkmlhS;s} pkflw lht] . df]8lnª k|lt:kwf{dfljhoL ag]kl5 pgnfO{ Do'lhs lel8of]df clego ug]{ k|:tfj cfpgyfn] . pgn] cfwf bh{geGbf a9L Do'lhs lel8of]df clego ul/;s]sf5g\ . pgn] sflGtk'/ 6]lnlehgaf6 k|;f/0f x'g] 6]ln>[+vnf …sn]hÚ dfclego ug]{ cj;/ kfP . …ca rnlrqdf klg clego ug]{ /x/ 5, ^lkm6 cUnf zfxL g]kfnsf] df]8lnªk|lt lg/fzf klg JoQm u5{g\ .kl5Nnf] ;dodf eg] pgL zf/Ll/s ;'u7gsf k|lzIfs tyf ld:6/PG8 ld; /fhwfgLsf] Oe]G6 Dofg]h/sf ¿kdf Jo:t 5g\ .

df]8n jfr

lbg]zsf] clego /x/ ;x/ rrf{

8f“k]msf of]hgfsf/klxnf] k6s g]kfndf ljdfg agfpg] j}1flgs ljsf; k/fh'nLn]

…ljZj xjfO{ v]nÚ df efu lng] cj;/ k|fKt u/]sf 5g\ . of]k|ltof]lutfdf ;xeflutf hgfpg] pgL klxnf] g]kfnL x'g\ . o; k6ssf]k|ltof]lutfdf blIf0f Pl;ofaf6 ljsf; dfq 5flgPkl5 pgsf] rrf{b]zleq dfq xf]Og, ljb]zdf klg 5 . h]7 @) ut] k|ltof]lutfdf efulng O6fnL p8]sf ljsf;n] () b]zsf sl/a @ ;o hgf j}1flgs;“u5nkmn ug]{ cj;/ kfPsf lyP . k|ltof]lutfdf 8f“k]m ljdfg…PS;k]l/d]G6n Oe]G6Ú ;d"xdf k/]sf] lyof] . ljsf;sf nflu nfUg] !%nfv ?k}of“ k|ltof]lutfsf cfof]hs k]m8/];g P/f]gf]l6S; OG6/g];gnn]a]xf]/]sf] 5 . pQm ;+:yfn] k|ltof]lutfdf efu lng cfpg] JolQmsf]vr{ klxnf] k6s a]xf]/]sf] atfOG5 . …sfg'gL tyf cfly{s ;xof]u h'6\g]xf] eg] g]kfnd} ljdfg agfpg ;lsG5 .Ú gj]{ hf“bf–hf“b} ljsf;n];fKtflxs;“u eg]— …;DejtM xfd|f] l6dsf] Ifdtf a'em]/} dnfO{ lgdGq0ffcfPsf] x'g;S5 .Ú

/fhg}lts cfj/0fdf ck/fwg]kfn k|x/Lsf] Ps cg';Gwfgn] g]kfndf ! ;o ( j6f

e"ldut ;+u7g cl:tTjdf /x]sf] b]vfPsf] 5 . tL dWo] !&j6f ;z:q o'4df ;+nUg 5g\ eg] !) j6f cltjfbL lxGb' ;d"x5g\ . To;afx]s cGo ;+u7gn] /fhg}lts gf/fsf] cfj/0fdfcfk/flws lqmofsnfk ug]{, cfk/flws lqmofsnfksf] lhDd]jf/Llng], rGbf c;'Ng], wDsL lbg] h:tf sfd ub}{ cfPsf] k|ltj]bgdfpNn]v 5 . clxn] g]kfndf b08xLgtfsf] ;+:s[lt df}nfp“b}uPsf] 5 . o:tf] ;+:s[lt df}nfpg'sf k5fl8 /fhg}lts bnx¿n]ug]{ cf–cfkm\gf] :jfy{ cg's"nsf] kl/efiff / k|of]u a9L lhDd]af/5 . /fhg}lts bnx¿n] cfkm\gf] :jfy{ cg'¿k k|of]u ug]{ /u/fOg] ;+:sf/sf sf/0f To:tf cfk/flws ;+u7gx¿n] dnhnkfPsf x'g\ . o:tf] cj:yf /x];Dd g]kfndf ljBdfgb08xLgtfsf] ;+:sf/ yk df}nfp“b} hfg]5 . /fhg}lts bnx¿n];'/Iff cfj/0f pknAw u/fPkl5 To:tf cfk/flws k[i7e"ldsf;+u7gx¿n] cfd gful/snfO{ ck/fwsf] 3]/fdf kfg'{ / pgLx¿sf]cf“;'df c6\6xf; nufpg' ;fdfGoh:t} e};s]sf] 5 .

s'g} klg /fhg}lts bnsf] p2]Zo d'n'sdf cdgr}gsfod u/L cfly{s ljsf;nfO{ ultzLn agfO{ hgtfsf nflurf}tkmL{ cj;/x¿ l;h{gf ug'{ xf] . o;sf nflu pgLx¿n]cf–cfkm\gf] j}rfl/s ;+u7g, gful/s ;dy{g / /fhg}ltsl;4fGtnfO{ cfwf/ agfPsf x'G5g\ . of] s'/fsf] ljk/Ltg]kfndf sltko /fhg}lts bnn] cfk/flws ;d"xnfO{ pknAwu/fPsf] ;'/IffTds cfj/0fsf sf/0f d'n'sdf ck/fwn]h/f] uf8\g] cj;/ kfPsf] 5 . To:tf ;d"xn] /fhg}ltsgf/fsf] cfj/0fdf h'g lsl;dsf] cfk/flws lqmofsnfkul//x]sf 5g\, To;nfO{ sfg'gsf] bfo/fdf Nofpg g;Sg] xf]eg] h;n] h:tf];'s} /fhg}lts :jfy{sf nflu h:tf] lsl;dsf]gf/f prfn] klg To;n] hgtfsf] lxt ug{ ;Sb}g . ck/fwLck/fwL g} x'G5, p;n] ck/fw cg'¿k ;hfo ef]Ug}k5{,p;nfO{ sfg'gsf] bfo/fdf Nofpg k|x/L / k|zf;g bIfx'g'k5{ . k|x/L / k|zf;gnfO{ bIf agfpg ;Qfdf eP klggeP klg /fhg}lts bnx¿n] cf–cfkm \gf ] lhDd]jf/Ls 'zntfk "j {s lgjf {x ug ' {k5 { . xfd | f ] ;Gbe{df o:t }lhDd]jf/Laf6 xfd|f /fhg}lts bnx¿ r's]sf 5g\ .

d'vfn]

sf+u|];sf nflu ljjfb ;fdfGos'/f xf] .

–ljdn]Gb| lglwg ]kfnsf clwsf +z bn

cGt/f{li6«o hutdf Voflt sdfPsf]g]kfnL ;]gf / ljb|f]xL n8fs' Psx'g g;Sg] dfGotfdf 5g\ .

ljBf e08f/LxfdLn] 7Ls 7fp“df k|xf/ ug{

vf]h]sf lyof}+ t/ xfd|f] tfut k'u]g .–8f= afa'/fd e§/fO{

ca klg ;'lw|Pg eg] sf+u|];;dfKt x'G5 .

–g/xl/ cfrfo{k|x/LnfO{ /fhgLlt1n] lauf/]

ls /fhgLlt1nfO{ k|x/Ln], of]vf]Hg}kg]{ ePsf] 5 .

–;gts'df/ a:g]t dxfgLl/Ifs, ;z:q k|x/L

g]tfx¿n] cfkm"n] rfx]sfs'/fnfO{ hgtfsf] cfjfh eg]/hgtfnfO{ g} e|ldt kfg]{ sfdul//x]sf 5g\ .

–8f= ef]nf l/hfn;}Go tflndnfO{ clgjfo{

agfpg' x'“b}g .–8f= OGb|lht /fO{

;a}n] an]sf ] cfuf ] dfqtfK5g\ .

–8f= ljZjljqmd zfx k"j{ ;lrj, /fhb/af/

/+uLg ofqfdf o:tf s'/fx¿gd{n x'G5g\ .–h]gL s'“j/, rnlrq snfsf/

Page 5: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 %Pp6} uLtsf sf/0f olt dfly

k'u]sf]df s:tf] nfU5 <d}n] clxn];Dd & ;oj6f

uLt ufO;s]+ . g]kfnL rnlrqsf@ ;ohlt uLtdf :j/ lbO;s]sL5' . ehg, kk, ¥ofk ;a} lsl;dsfk|of]u ul/;s]+ . To;}n] oxL Pp6fuLtn] d]/f] efUo kl/jt{g eof]eGg] s'/f d dflGbg“ . o;cl3klg d]/f w]/} uLt rrf{df lyP .

o;cl3 c~h' kGtsf] gfds07 ug]{ cfddflg; t b]lvPsflyPgg\ lg <

of] uLt cfpg'cl3 d}n]…sDkgÚ zLif{ssf] l/d]s PNaddf:j/ lbPsL lyP . To;df cf7j6fk'/fgf rlr{t uLtn] k'/fgf ;a} l/d]sPNadsf] /]s8{ tf]8]sf] lyof] .

rnlrqsf uLt lx6 x'g 'uflosf lx6 x'g' xf] / <

;k"t rnlrqsf] 3'g–3'gaf]nL ed/fsf] / ;nn aUg];nfGb' vf]nfh:tf uLt d}n] ufPsLx'“ . uflosfdf d]/} gfd cfp“5 .uflosfsf] h; d}n] kfPs} 5' .cfdhgtfn] yfxf gkfPsf] eP Tof]ldl8ofsf] bf]if xf] .

of] uLt olt rlr{t xf]nf eGg]nfu]sf] lyof] <

lyPg, o;sf /rgfsf/ljlkg ls/0f rlr{t uLtsf/lyPgg\ . ;+uLtsf/n] klg !%ldg]6d} o;sf] w'g tof/ kf/]sf]atfpg'ePsf] lyof] . To;}n] of]uLt d]/f ;fdfGo uLtx¿dWo]Pp6f x'G5 eGg] nfu]sf] lyof] . /]sl8{ªubf{ dnfO{ lgs} ef]s nfu]sf] lyof] .:j/ g} k'lu/x]sf] lyPg . dnfO{ lrQ}a'e]mg . ef]lnkN6 Ps :s]n xfO{ u/]/k]ml/ /]s8{ u/fPkl5 eg] xfd|f] l6dnfO{nfUof], of] uLt rlr{t x'G5 . oBlkolt dfly hfnf eGg] xfdLn]sNkgf u/]sf lyPgf}+ .

Pp6f snfsf/sf gftfn] s'ga]nf a9L v';L nfUbf] /x]5, uLt lx6x'“bf ls klxnf]kN6 uLt /]sl8{ª x'“bf <

d]/f] xsdf ;a}eGbf a9L v';L@)%$ ;fndf ePsf] clw/fHoJofkLcfw'lgs k|ltof]lutfdf k|yd x'“bfnfu]sf] lyof] . To; a]nfb]lv

d Pp6} uLtn]rlr{t ePsL xf]Og

g la;]{ ltldnfO{ g kfP“ ltdLnfO{ljgf cy{ lbndf ;hfP“ ltdLnfO{

s]xL dlxgfotf of] uLt rrf{sf] lzv/df 5 . g]kfn 6]lnsdsf]df]afOn k|of]ustf{n] of] uLtnfO{ j}zfv ! ut] otf *% xhf/kN68fpgnf]8 u/]/ ! s/f]8 * nfv ?k}of“ a'emfO;s]sf 5g\ . o;sf/rgfsf/ ljlkg ls/0f tyf ;+uLtsf/ dx]z v8\sfn] Tolt rrf{gkfP klg uflosf c~h' kGtsf] Voflt r'ln“bf] 5 .

nuftf/ l/hfo Pj+ ;+uLtk|lt;+j]bgzLn gePsL eP cfhsf];kmntf xft nfUg] lyPg .

Pp6f ;+uLtsdL{nfO{ k|ltefn]dfly k'¥ofp“5 ls jftfj/0fn] <

cfkm";“u k|ltef 5 eGg] s'/fjftfj/0fn] yfxf lbG5 . olb dnfO{cfdfn] km'k";“u a:g gk7fPsf] eP,d]/L km'k"n] o;sf] :j/ /fd|f] 5eg]/ :juL{o s[i0fdfg 8+uf]n-/]l8of] g]kfnsf jl/i7 ;+uLtsf/_;“u ;+uLt l;Sg gk7fPsf] ePd klg w]/} g]kfnL dlxnfh:t}cfkm\gf] k|ltef v'DRofP/ st} 3f“;–kft ub}{ x'Gy]+ x'“nf . x/]s JolQm;“us'g} g s'g} k|ltef x'G5, pm s'g}g s'g} a]nf dfly cfpg ;S5, t/To;sf nflu jftfj/0f rflx“bf] /x]5 .

tkfO{+sf] k|ltef lgvfg{ s'gs'/fn] ;xof]u u¥of] <

jftfj/0fn], d}n] s[i0fdfgh:tfu'? kfP“ . Tolt a]nf d !$ jif{sLlyP“ . pxf“ dlg{ª jfs ub}{ uf}zfnf,eujltaxfnaf6 d]/f] km'k"sf] 3/gS;fn cfpg'x 'GYof ] . dnfO{lgb|faf6 Ao""emfP/, 8f]¥ofp“b} cfÎgf]

3/ Nofpg'x'GYof] . u'?cfdfn] vfhfVjfP/ dnfO{ k|m]; agfpg'x'GYof] .To;kl5 d dg nfu'Gh]n ;fwgfuy]{+ . dflg;x¿ d]/f] ehg ;'Ggcfp“y] . To;n] dnfO{ xf};nflbGYof] . d}n] ljjfx gx'Gh]n;Ddh'g jftfj/0f kfP“, To;n] g} d]/f]k|ltef lgvfl/of] .

ljjfxkl5 jftfj/0f lalu|of] <d]/f] ljjfx ToxL JolQm;“u

eof], hf] d]/f] ehg ;'Gg n'sL–n'sL k|To]s lbg s[i0fdfgsf] 3/dfcfp“y] . d]/f] >Ldfg\ dgf]h/fh kGtcfkm}+df /fd|f] :j/ ePsf ufosPj+ k|ltefzfnL ;+uLtsf/ x'g\ .xfdL b'j}n] ljjfxkl5 …ufyfÚzLif{ssf] PNad lgsfn]/ cfkm\gf]

k|]dsf] syf ;fj{hlgs u/]sf lyof}+ .To;}n] ljjfxkl5 dnfO{ ;+uLtd}Sofl/o/ agfpg yk d2t ldn]sf]5 . olb d]/f >Ldfg\ ;+uLtsdL{gePsf] eP dnfO{ oxf“;Dd cfpgw]/} uf¥xf] x'g] lyof] .

slxn]sfxL+ ;+uLtdf nfu]/;DkGg hLjg Joltt ug{ kfOPgeGg] nfUb}g <

s]xL ckjfbafx]s ;+uLtd}nfu]/ ;DkGg hLjg af“Rg]x¿sf];+Vof g]kfndf lgs} sd 5 .oBlk h;n] ;+uLt ;fwgf u5{,p;df unt nt nfUb}g . pmcfkm + }df dUg x 'G5 . aflx/Lb'lgof“;“u plt w]/} rf;f] klg

x'“b}g . tk:of/t hf]uLh:tf] ;a}s'/f ;+uLtd} kfOg] x'“bf w]/} wgsdfpg], xfO{kmfO{ hLjg af“Rg]rfxgf klg x'“b}g . pxf“n] ;+uLtl;sfP/ / d}n] ufP/ hlt cfDbfgLx'G5, xfdL To;d} v';L 5f}+ .

slxn ]sfxL + pRr lzIffglnPsf]df k5'tf] nfUb}g <

d gGbL /flq dfWolds

ljBfnodf k9\bf :s'n km:6 lyP“,t/ ;+uLt ;fwgfdf olt w]/} 8'a]5'ls SofDk; k9\g] rfxgf g} d¥of] .ljjfxkl5 klg d}n] k9fOnfO{ eGbf;+uLtnfO{ g} Wofg lbP“ . clxn]>Ldfg\n] SofDk; k9\g] ;Nnfxlbg'x'G5 . ljb]z hf“bf c+u|]hL efiffsf];d:ofn] klg a]n}df /fd|f] lzIff cfh{gu/]sf] eP x'GYof] eGg] nfU5 .

Page 6: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 ^

a|fG8]8 8]:s6k;"rgf–k|ljlwsf] g]kfnL ahf/df cfdpkef]Qmfn]

Nofk6ksf] t'ngfdf sd} a|fG8]8 8]:s6k rnfpg] u/]sf 5g\ .ahf/df P;]Dan ul/Psf 8]:s6k Nofk6k g} a9L kfOg]ePsfn] cfdk|of]ustf{n] u'0f:t/Lo k|ljlw sd} kfpg] u/]sf5g\ . cfdpkef]Qmfsf] a|fG8]8 8]:s6k sDKo'6/ rnfpg] rfxgfk"/f ug{ x]lnKofs/ -PrkL_ sf] 8LPS; &$)) Pd6L 8]:s6ksDKo'6/ g]kfnL ahf/df lelqPsf] 5 . of] 8]:s6kdf @bzdnj ^^ luufxh{sf] sf]6{ 6' 8Lcf] k|f];];/ 5 . of] 8]:s6kdf! hLaLsf] ¥ofd /x] klg $ hLaL;Ddsf] ¥ofd yKg ;Sg];'ljwf 5 . o;df @ ;o %) hLaLsf] ;f6f xf8{ l8:s 5 .l8le8L l/8/ / /fO8/;'ljwfn] o'Qm of] 8]:s6ksDKo'6/df o'P;aLkf]6{dfkm{t lsaf]8{ /dfp; rnfpg ;lsG5 .o;df !& OGrsf]Pnl;8L dlg6/ 5,h;n] :ki6 tl:a/b]vfp“5 . lgof]l6{sn]g]kfnL ahf/df NofPsf]of] 8]:s6k sDKo'6/dfPs jif{sf] jf/]G6L 5 .o;sf] ahf/ d"No %@xhf/ ?k}of“ 5 .

udL{ nuftf/ al9/x]sf sf/0f lr;f]vfg]s'/fsf] vf]hL ug]{ pkef]Qmfx¿ al9/x]sf5g\ . cfddflg;nfO{ s'n ug{ cGt/f{li6«o a|fG8PnhLsf ljleGg df]8nsf /]lk|mh]/]6/ g]kfnLahf/df lelqPsf 5g\ . %) ln6/b]lv ^ ;o!# ln6/ Ifdtf ePsf oL lk|mhdf l;+un 8f]/,8an 8f]/ / ;fO8 afO{ ;fO8 8f]/ l;:6dsf9f]sf 5g\ . of] a|fG8sf lk|mhdWo] u|Lg Oof]g8f]/ s'lnªdf s]xL km/s ljz]iftf 5g\ . @ ;o #) ln6/b]lv $ ;o (!ln6/ Ifdtfdf kfOg] of] lk|mhn] s'g} klg vfg]s'/fnfO{ tfhf /fV5 .;fdfGotM lk|mhn] k}bf ug]{ lr;f]kgn] xl/of vfg]s'/fnufot kmnkm"nsf]

ef/tsf] ofdfxf sDkgLn] kl5Nnf] k6s lgdf{0fu/]sf] ofdfxf cf/ !% / ofdfxf Pkmh]8 !^ afOsn]g]kfnL o'jfx¿aLr lgs} nf]slk|otf kfof] . :6fOln;afOssf] rfxgfnfO{ ljz]if Wofg lbg yfn]sf]of] sDkgLn] cfkm\gf] Pkmh]8 !^df ]8nnfO { kl/dfh{g u/ ]/

x/fP 8/ 5}gdf]afOnsf k|of]ustf{x¿ h'g ¿kdf

al9/x]sf 5g\ ;f]xL cg'kftdf df]afOn x/fpg]/ rf]/L x'g] 36gf klg al9/x ]sf 5g \ .df ]afOn x/fpg] / rf ]/L x 'g ] 36gfaf6cflht u | fxssf ] ;d:of a 'em ] / blIf0fsf ] l /ofsf ] PnhL sDkgLn ] s ]hL @**df ] 8nsf ] df ]afOn kmf ]gahf/df ptf/]sf] 5 . of]kmf]gdf x/fPsf] df]afOn kQfnufpg] k|ljlw …PG6L lyk

df]afOn 6«Øfs/Ú h8fg ul/Psf] 5 . sn/ dlg6//x]sf] of] ;]6df PkmPd /]l8of];d]t 5 . o;sf]Pp6} sLaf6 PkmPd /]l8of] ;~rfngug{ ;lsG5 . # ;o j6f kmf]g gDa//fVg ;lsg] of] ;]6df kl5Nnf !)8fon gDa/, l/l;e gDa/ / ld;sn x]g{ ;lsg] ;'ljwf 5 . Sofns'n]6// cu{gfOh/;d]t /x]sf] of] ;]6sf]

Aof6«Ln] $ 3G6f s'/f ug{ ldN5eg] :6\ofG8afO{ df]8df $

;o 3G6f;Dd sfd u5{ . ^% u|fd tf}nsf] of] ;]6g]kfnL ahf/df # xhf/ % ;o () ?k}of“df kfO{G5 .

Pkmh]8 P; df]8n lgdf{0f u/]sf] 5 . g]kfnL ahf/dfcfpg] t/v/df /x]sf] of] afOs Pkmh]8 !^ eGbfl8hfOg / :6fOndf s]xL km/s 5 . lgdf{0f sDkgLn]Pkmh]8 P; afOsnfO{ o'/f]lkog ahf/df /x]sfafOssf] :6fOndf lgdf{0f ul/Psf] bfaf u/]sf] 5 .of] afOsnfO{ cem :6fOln:6 agfpg o;sf]OlGhgsf] cfsf/df klg kl/jt{g ul/Psf] 5 . of]afOsdf l8lh6n l:k8f]ld6/ 5 eg] x]8nfO6nfO{klg cem kl/is[t ul/Psf] 5 . Pkmh]8 P; b'O{/+udf pknAw x 'g ] sDkgLn ] hgfPsf ] 5,h;dWo] Pp6f sfnf]df kx]nf ] / +usf] 5 eg]

csf] { sfnf]df /ftf] /+usf] 5 . kmf]/ :6«f ]sOlGhg /x]sf ] of ] afOsdf OlGhgPo/ s'n klg 5 . o;n] OlGhgnfO{rf“8} tfTgaf6 /f]S5 . !$ aLPrkLIfdtfsf] of] afOs ! ;o %) ;L;Lsf]5 eg] o;df % luo/ / 6\o'an];6fo/ h8fg ul/Psf] 5 . o;sf] d'No! nfv *( xhf/ ( ;o /x]sf] 5 .

o'jfnfO{ gof“ afOs ls/f wkfpg]udL{ / jiff{ dlxgfdf sL/f–km6\ofª\u|fx¿n] a9L g}

b'Mv lbG5g\ . x'g t sL/faf6 hf]lug] ljleGg pkfo 5g\ .clxn] sL/f–km6\ofª\u|faf6 hf]lug em'n, Dof6 / :k|]h:tfljleGg pkfo pknAw 5g\ . Dof6 / :k|]df ljiffn' kbfy{k|of]u ul/g] x'gfn] To;n] dfgjz/L/df c;/ ul//x]sf]x'G5 eg] em'n s]jn cf]R5\ofgdf dfq pkof]uL x'G5 . o:t};d:of em]ln/x]sfx¿nfO{ ;'lj:tf xf];\ eg]/ a]nfotn]cGt/f{li6«o ahf/df k]:6 l/lkn/ pknAw u/fPsf] 5 . sDKo'6/sf] d f p ;cfsf/sf] of] l/lkn/ lah'nLdf h8fg u/]kl5 cN6«f;f]lgs j]e / O n ] S 6 « f ]DofUg]l6s j]e lg:sG5 . dflg;n] ;'Gg / yfxf kfpg g;Sg] of] j ] en f O { ; –;fgf hLjhGt' h:t} d';f, nf]vs] {nufot ;fª\nf ], 5]kf/f ], dfp;'nL, sldnf, nfdv'§]cflbn] yfxf kfpg ;S5g\ . l/lkn/af6 lgl:sPsf] j]en] sl/a @ ;o %) ju{ld6/dfPp6f 3]/f agfp“5 / ;–;fgf hLjhGt'x¿nfO{ Tof] 3]/feGbf leq l5g{ lb"b}g . o;n]3/df kfn]sf] s's'/ / la/fnf]nfO{ eg] s'g} c;/ ub} {g . dfgjz/L/nfO{ s'g} xflg gug]{ of]pks/0fsf] cGt/f{li6«o ahf/ d"No ! xhf/ $ ;o ?k}of“ 5 .

udL{df s'n ug]{ lk|mh/;nfO{ hdfpg] sfd;d]t u5{, t/ o;sf] EoflG6n]6/n] t/sf/L /kmnkm"nnfO{ tfhf /fV5 . of] a|fG8sf lk|mhn] kf“r tf/f kfPsf 5g\ .hlt a9L tf/f x'G5 lk|mhn] plQs} sd ljB't\ vkt u5{ . clxn]ahf/df cfPsf lk|mhx¿n] kf“r tf/feGbf a9L kfPsf 5}gg\ . of]a|fG8sf clwsf+z df]8nnfO{ :6]anfOh/ rflx“b}g . lk|mhd} /x]sf] ef]N6uf8{n] lah'nL lgoGq0f u5{ . of] sDkgLn] xfn ahf/df NofPsflk|mhx¿n] kl5Nnf df]8nsf] t'ngfdf @) k|ltzt rf“8f] cfO; So"aagfpg ;S5 . o;sf nflu lk|mhdf cfO; So"a 6«] /fVg] cnUu} :yfgagfOPsf] 5 . clwsf+z lk|mhdf lr;f]sf sf/0f ljleGg ;d:of cfpg]u/]sf 5g\, t/ o;df lr;f]af6 vfg]s'/fsf ;fy} lk|mhdf cfpg] ;d:ofx¿x6fpg] l;:6d 5 . of] a|fG8sf lk|mh Ifdtfcg';f/ !! xhf/ (;ob]lv @ nfv &( xhf/ ?k}of“;Ddsf 5g\ .

Page 7: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 &

ljb'/ vltj8fP;Pn;L ;lsPsf] t];|f] ;ftf

glaTb} ;'zfGt uf}td P n]endfegf { eP . P n]en cWoogug]{ k"j{of]hgfadf]lhd P n]enslQsf ] pkof ]uL 5 < eGg ]a ' l e m;s ]s f ] x ' g fn ] k l g;'zfGtnfO{ of] lg0f{o lng ufx|f ]ePg . ca ;'zfGt c;f/sf]bf ];|f ] ;ftfsf ] kvf{Odf 5g\,l sgeg ] c; f /s f ] b f ] ; | f ];ftfb]lv pgsf] P n]en z}lIfsofqf k|f/De x'“b}5 .

;x/L jftfj/0fdf /fd|f ]z } lIfs cfwf/ agfPsf y'k | }

P n]en;DaGwL s]xL tYo�P n]en kf7\oqmd, ;+/rgf / ;~rfng s'g} Ps b]zsf]

ljz]iftf / :j¿kdf cfwfl/t ge} ljZjsf o'jfx¿ / sn]hx¿sf]cfjZostfnfO{ Wofgdf /fvL lgdf{0f ul/Psf] xf] . o;n] s'g}efiff, /fhgLlt, ;+:s[lt ljz]ifk|lt s'g} k"jf{u|x /fVb}g .

�o;sf] d"NofÍg k4ltn] u'0f:t/lj?4 s'g} ;Demf}tf ub}{g .ljZj;gLotf, Ps¿ktf, Jofjxfl/stf / ;do ;fGble{stf o;sfd"n cfwf/ x'g\ . of] ef]lnsf] ljZj cfjZostfcg'';f/ cWoog / /f]huf/Lsfnflu ;Ifd o'jf lgdf{0f ug]{ ld;gcg';f/ ;~rflnt 5 .

�;fOG;, Dofy, OGkmd]{;g 6]Sgf]nf]hL, lahg]; :6l8hh:tfk|fljlws ljifob]lv Joj;fod"ns;Ddsf &) ljifodWo]af6 5gf}6ug]{ cj;/ o;n] lbPsf] 5 .

�o;sf] ljifo 5gf}6 tyf k/LIff k|0ffnL ljBfyL{sf]cfjZostfcg';f/ cToGt nlrnf] 5 . ljBfyL{n] jif{df b'O{ k6s-h'g / gf]e]Da/_ df ;~rfng x'g] k/LIffdf cfkm\gf] tof/Lcg';f/5 dlxgf, ! jif{, jf @ jif{ s'g} ;dodf k/LIff lbg ;S5g\ . Psk6sdf cfkm\gf] tof/L cg';f/ hlt ljifosf] klg k/LIff lbg ;S5g\ .

�k/LIffsf] glthf ljifout ¿kdf @ dlxgfleq k|sflzt ul/G5 .�clwstd kf7\o;fdu|L OG6/g]6dfkm{t cWoog ug{ ;lsG5

eg] ljZje/sf k|fWofks Pj+ ljZjljBfnox¿;“u ;fdu|L cfbfg–k|bfg / 5nkmn ug{ ;lsG5 .

�ljZjsf ! ;o ^) b]zsf emG8} ^ xhf/ :s'n–sn]hdf;~rfng e}/x]sf] / k|ltjif{ () xhf/eGbf a9L OG6«L ul/g] .

�emG8} ^) nfv k|Zgkq pTkfbg ul/G5 .�k|ltjif{ sl/a ^ xhf/ % ;o lzIfsnfO{ !^ xhf/

sfo{lbgsf] lzIf0f ;Lk;DaGwL tflnd ;~rfng ul/G5 .�h]g/n ;l6{lkms]6 ckm Ph's];g -lh=lz=O{{=_ sf k/LIff

clws[t cfkm}+ k/LIffsf ;l6{lkms]6 kl/Iff lnOPsf] 7fpF;Dd k'¥ofpg]sfd u5{g\ .

;'zLn bfxfn, cf]l/oG6 sn]h

P n]en g} lsg <

ljBfyL{x¿ ;'zfGth:t} oltv]/ Pn]ensf] af6f]df cu|;/ 5g\ . Pn]en g} lsg < ;'zfGtn] eg]–…klxnf] :jb]zd} cGt/fli6«o :t/sf]kf7 \oqmd, bf ]; | f ] ljZjJofkLk|lt:kwf{ / t];|f] rn]sf] km];g .Ú;'zfGtsf] of] egfOn] Psflt/ Pn]ensf] z}lIfs kf7\oqmd klgalnof] ePsf] b]vfp“5 eg] csf{lt/of ] kf7 \oqmdk| lt ljBfyL {sf ]nx8nfO{ klg k|:6 kf5{ .

g]kfndf P n]en cWofkgk|f/De ePsf] sl/a @% jif{ x'gnfu]sf] 5, t/ cfwf bzsotf Pn]enk|ltsf] cfsif{0f x\jfQ} a9]sf]

5 . P n]en cWoog u/]sf g]kfnLljBfyL{n] ljZjJofkL k|lt:kwf{dfkfPsf] pRr ;kmntf, ! ;o &)/fi6«df cWofkg x'g] cku|]8]6 Pp6}kf7\oqmd / /f]hfOsf] ljifodfpRr lzIff xfl;n ug{ kfpg];'ljwfsf sf/0f ljBfyL{x¿ Pn]enk|lt cfslif{t aGb} uPsf]lzIffljb\x¿ atfp“5g\ .

…s]xL jif{cl3;Dd dx“uf]z ' NsnfO { cfwf/ agfp“b}cleefjsx¿ of] lzIffk|0ffnLk|ltljZjf; ug{ gx'g] ts{ /fVy ] Úc f ] l / o G6 sn ]hs f ; 'z Lnbfxfnn] eG5g\– …t/ clxn]5f]/f5f]/Lsf] Sofl/o/k|lt ;r]tcleefjsx¿ P n ]ennfO {klxnf] /f]hfOdf /fVg yfn]sf5g\ .Ú Pp6f pbfx/0f, s]xL ;docl3 h]leo/ OG6/g];gn sn]hn]cfof]hgf u/]sf] P n]en;DaGwL;]ldgf/df ! xhf/ % ;oeGbfa9L ljBfyL{n] P n]endf 5fqj[lQk|fKt ug{ cfj]bg kmd{ e/]sf lyP .

;f] ;]ldgf/df P n]en;DaGwLlh1f;f lnP/ cfPsf cleefjs/ ljBfyL{sf] ;+Vof @ xhf/eGbfa9L lyof] .

h ] leo/ / cf ] l /oG6sfcltl/Qm lsË; sn]h, ;fOkfnPs ]8 ]dL , dfNkL OlG:6Ro '6 ,sf7df8f}+ Ps]8]dL, /ftf] a+unf:s'n, a"9fgLns07 :s'n, la|l6;:s 'n, y ] D; sn ]h, r ]N;LOG6/g];gn Ps]8]dL, n'lDagLOG6/g];gn sn]h, P=h]= jfON8OlG6Ro'6, gf]an Ps]8]dL kf]v/f,s;d; OG6/g];gn sn]h, kf]v/f,Sofl:kog :s'n, dfOqmf ] lj6lnl6n :6]k OG6/g];gn sn]h,kf]v/f, sf7df8f}+ OG6/g];gn :68L;]G6/, P; OlG:6Ro'6, h]D; pRrdfWolds ljBfno / g];gnSofDk;nufot sl/a b'O{ bh{gsn]hn] P n]en cWofkg u/fp“b}cfPsf 5g\ .

pRr lzIff xfl;n ug{ljb]z hfg] ljBfyL{nfO{ nlIft u/]/

cWofkg k|f/De ul/Psf] P n]encWoogsf nflu oL sn]hx¿n]P;Pn;L lbPnuQ} 6]:6 k/LIffsf]k | fKtfª \s / k|j ]z k/LIffsf ]dfWodaf6 ljBfyL{ egf{ k|lqmofyfln;s]sf x'G5g\ . …P n]endf

egf{ lng P;Pn;Lsf] kl/0ffdgs'g]{ 6«]G8 g} al;;Sof] .Ú h]leo/OG6/g ];gn sn]hsf k |d 'vsfo{sf/L nf]saxfb'/ e08f/LeG5g\– …P n]endf hfg'eGbf cl3

af“sL k[i7 * df

afns[i0f j}By]D; sn]h

k6s–k6s k/LIff lbO/xgkfpg] x'“bf P n]enn] ljBfyL{sf];do aaf{b ul/lbG5 elgG5 lg <

P n ]ensf ] k/LI f fdfcfkm"nfO{ lrQa'em\bf] glthf k|fKtgeP k'gM k/LIff lbg kfpg]Joj:yf 5 . o;/L k'gM k/LIff lbg]qmddf p;sf] ;do gi6 ePsf]dfGg' unt a'emfO xf] . lsgeg]olb ljBfyL{ cAan 5g\ eg] p;n]b'O{ jif{df k"/f ug] { sf];{nfO{;docl3 g} l;WofP/ k/LIff lbg;Sg] klg Joj:yf 5 . b'O{jif]{ sf];{Ps} jif{df u5'{ eGg] ljBfyL{n];f]xLcg';f/ ug{ ;S5g\ .

t'ngfTds ¿kdf g]kfnLlzIff k4lt;“u P n]ennfO{ bf“h]/x]g{ ;lsG5 <

P n]en a]nfotsf] SoflDa|hljZjljBfnocGtu{t ;~rflntePsfn] o;sf] u'0f:t/ lgs} pRr5 . of] cGt/f{li6«o dfkb08sf]lzIff xf] . o;sf] t'ngfdf g]kfnLlzIff k/Dk/fut 5 . xfd|f] lzIffa9L 3f]sGt] lsl;dsf] 5 .

g]kfnL lzIff ljlwdf lrQga'emfP/ g} P n]enk|ltsf] cfsif{0fa9]sf] xf] <

ljz]iftM cGt/f{li6«o :t/sf]lzIff xfl;n ug]{ p2]Zon] Pn]ensf] cfsif{0f a9]sf] xf] . xfd|f]lzIff k|0ffnL ;}4flGts / 3f]sGt]df

a9L hf]8 lbOPsf] 5 t/ P n]endfTo:tf] 5}g . P n]enn] ljBfyL{sf]l;h {gzLntf , df } lnstf /Jofjxfl/stfsf] k/LIff u5{ . o;sf]kf7\oqmd klg ;do;fk]If kl/jt{ge}/xg] x'“bf ljZjahf/df dfuePsf] hgzlQm pTkfbg ug{df;xof]u k'¥ofpg] lzIff ljlw xf] Pn]en . ;fob To;}n] x'g;S5 Pn]enk|lt cfsif{0f a9]sf] .

P n]ennfO{ ljb]z k9\gsfnflu u]6kf;sf ¿kdf a'em \g ]ul/Psf] 5 lg <

xf], o:tf] s'/f d}n] klg ;'g]sf]5' . ljBfyL{n] …tkfO+{sf] sn]hdfcfP eg] cd]l/sfsf] le;f lbg'x'G5<Ú eg]/ ;f]w]sf] ;Dd pbfx/0f5 . of] unt a'emfO xf] . vf;dfljBfyL{ / cleefjsn] P n]eneg]sf] s] xf] /fd|f ];“u a'em\g'cfjZos 5 .

Page 8: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 *

ljBfyL {n ] of ] kf7 \oqmdsf;DaGwdf /fd|f ];“u a'em \g'kg] {ePsfn ] klg k/fdz { lng ';sf/fTds kIf xf] .Ú

P n]en kf7\oqmddf /fd|f]kl/0ffd Nofpg] ljBfyL{n] ljb]zLljZjljBfnodf ;xh} 5fqj[lQkfpg] ePsfn] klg cfsif{0f a9]sf]xf] . …kl5Nnf jif{x¿df ljb]zLlzIffs} nflu ljz]if ¿kn] rf;f]/fVg] ljBfyL{x¿sf nflu P n]enk lxn f ] / f ]h fO ag ]s f ] 5 , Ú;fKtflxs;“u s'/fsfgL ub } {r]N;L OG6/g];gn Ps]8]dLsf;'wL/ s'df/ emf eG5g\– …ljutdf;Lldt ju{sf] rf;f]df /x]sf]P n ] ens f ] c Woogk l5c j;/s f a f 6 f w ] / } x ' g ]ePsfn ] o f ] k f7 \ oq mdk | ltdWodjuL {o kl/jf/sf] ;d]tcfsif{0f a9\b} uPsf] 5 .Ú

;fdfGotM P;Pn;L pQL0f{u/]kl5 pRr lzIffsf qmddf w]/}ljBfyL{df s'g ljifo k9\g] eGg]

P n]en g} lsg <k[i7 & af6 hf/L

lrGtf x'G5 . cleefjssf] rfxgfPp6f / ljBfyL{sf] rfxgf csf]{,;GtfgnfO{ /fd|f] ljifo cWoogu/fpg] rfxgfn] cleefjsn]pgLx¿sf] OR5f ljk/Ltsf] ljifocWoog ug{ bafa lbG5g\, t/OR5fljk/Lt nflbPsf] lzIffn]pgLx¿sf] eljionfO{ clglZrtagfp“5 . P n]en o:tf] kf7\oqmdxf] hxf“ ljBfyL{n] cfkm"n] cWoogug { v f ] h ]s f ] a f 6 f ] c fk m } +klxNofpg ;S5g\ . ! ;o %)eGbf a9L ljifodf ljBfyL{n]5g f } 6 u / ] / c Woog ug ] {ePsfn] klg pgLx¿n] /fd|f ]glthf Nofpg ;S5g\ .

s] xf] P n]en <lzIffljb\ bfxfnsf cg';f/

!^ b]lv @) jif{;Ddsf ljBfyL{nfO{ljZjljBfno k|j]z u/fpg'k"j{sf]z}lIfs of]UotfnfO{ …P n]enÚelgG5 . P8efG; n]en cyf{t\ Pn]en a]nfotsf ] SoflDa |hljZjljBfnocGtu{t SoflDa|h

kf7\oqmd / d"Nof+sgP n]endf lj1fg, Joj:yfkg tyf

dfgljsL ;+sfosf ljifox¿ g} x'G5g\, t/ljBfyL {sf ] ?lr 5 eg ] lj1fgdf klgJoj:yfkgsf] s'g} ljifo /fv]/ cWoog ug{;lsG5 . P n]endf u|]l8ª k|0ffnLaf6 d"Nofª\sgx'G5, ljBfyL{n] s'g} k]k/df ;fdfGo /fd|f] /s'g}df cToGt /fd|f] u/]sf] 5 eg] Pe/]hsfcfwf/df p;nfO{ u|]l8ª lbOG5 . u|]l8ªdf qmdzMP, aL, ;L, 8L, O{ ;Ddsf] ¥ofª\lsª x'G5, x/]sljifodf P u|]8 Nofpg ;Sg' ljBfyL{sf] pRr;kmntf xf] eg] O{ u|]8 tNnf] tx xf] . o" u|]8nfO{c;kmn dflgG5, t/ lrQa'em\bf] u|]l8ª gcfPljBfyL{n] k'gM k/LIff lbg ;S5g\ . k|Zgkq $)k|ltzt j:t'ut tyf cGo 5f]6f] / nfdf] pQ/n]Vg] vfnsf x'G5g\ . k/LIff jif{sf] b'O{ k6sd]–h"g / cS6f]a/–gf]e]Da/df x'G5 . To;sf/0fljBfyL{n] /fd|f];“u tof/L u/] cWoog yfn]sf] ^dlxgfd} ;a} ljifosf] k/LIff lbg ;S5g\ .

sl/a # ;o ^) 3G6f -@ jif{_ sf] lgb]{lztcWoogdf k"/f ug{ ;lsg] of] sfo{qmddf sl/a&) j6f ljifodWo]af6 5gf}6 u/L k9fOG5 . Pn]endf ;fwf/0ftof ljBfyL {n] lj1fgdflkmlhS;, afof]nf]hL, s]d]:6«L, ul0ft, sDKo'6/;fOG;, OgefO/f]d]G6 ;fOG;h:tf ljifo cWoogu5{g\ eg] Joj:yfkgdf cy{zf:q, sDKo'l6ªDofg]hd]G6, clkm; Dofg]hd]G6, PsfpG6]G;L,kmfOgfG; cflb ljifodf hfg ;S5g\ . o:t}lne/n cf6{;, ;f]l;of]nf]hL, ;fOsf]nf]hL,OGefO/f]dG6 :6l8h, hgf{lnHd, sDKo'6/,l k mn f ] ; f ] k m L c f l b l j i f o d f g l j ls

;+sfocGtu{t k5{g\ . ljBfyL{n] s'g} ljifodf:jcWoog u/]/ klg k/LIff lbg ;S5 .

kf7\oqmd, lzIf0f k|0ffnL, k/LIff k|0ffnLcflb ;a} kIf SoflDa|h ljZjljBfnon] lgwf{/0fu/]cg';f/ g} x'G5 . s'g} rf/j6f ljifodf k/LIffpQL0f{ u/]kl5 P n]en k"/f u/]sf] dflgG5, t/ljBfyL{n] rfx] yk ljifodf k/LIff lbg ;S5g\ .sIff lqmofsnfkx¿ d"ntM ;]ldgf/, 5nkmn,k|of ]uzfnf ljlw, ;d:of ;fdfwfg, ;d'xlqmofsnfk, k|f]h]S6 sfo{, vf]hlag, k|:t'tLs/0f,;d;fdlos cWoog cflbdf cfwfl/t x'G5 .;}4flGtseGbf Jofjxfl/s / ;d:of ;dfwfgs]lGb|t lzIf0fdf ljBfyL{x¿n] OG6/g]6dfkm{tljZjJofkL ;Dks{ :yflkt u/L ljifout cWoogsf]ulx/fOdf k'Ug' cfjZos x'G5 .

P n]ensf] k/LIffdf s'g} ljifodf /fd|f] ug]{ljBfyL{ g]kfn 6k jf jN8{ 6k;d]t aGg ;S5 .k|To]s ljifodf k|To]s ;];gdf g]kfn 6k / jN8{6k ug]{ ljBfyL{nfO{ SoflDa|hn] ljz]if ;df/f]xu/L ;Ddfg Pj+ k|df0fkq k|bfg u5{ . /fd|f] u|]8dfpQL0f { ug ] { ljBfyL {x¿n] ljZjsf /fd | fljZjljBfnox¿df 5fqj[lQdf cWoog ug]{cj;/;d]t kfp“5g\ . ljb]zsf k|foM ljZjlBfnon]hg/n k]k/df -c+u]|hL_df /fd|f] glthf NofPsf]v08df To;nfO{ 6f]kmn, cfoN;;/x dfGotflbg] u/]sf] kfOG5 .

hL;LO{sf] P n]en z}lIfs sfo{qmddf ;g\@))* df ljZjsf ^ ;o !% sn]hsf !% nfvljBfyL{n] k/LIff lbPsf lyP eg] g]kfnaf6 k/LIfflbg] ljBfyL{sf] ;+Vof ! xhf/ % ;o lyof] .

lahL e6\6rfo{h]D; OlG:6Ro'6 ckm

xfOo/ Ph's];g

unt a'lem/x]sf 5g\ . o;sf tfls{ssf/0fx¿ 5g\ . Ps t of] o's]sf] sf];{xf] . of] sf];{sf nflu /lh:6«]zglkm kfpG8df ltg'{k5{ . kfpG8nfO{g]kfnL ?k}of“df ¿kfGt/0f ubf{dx“uf] b]lvPsf] xf] . To:t} x/]sk6s x'g] k/LIffsf nflu klgkfpG8d} /sd ltg'{k5{ . csf]{ sf/0fs] xf] eg], g]kfndf P n]an k9fpg]lzIfsx¿ kfpg ufx|f] 5 . la|l6;sfplG;naf6 tf lndk | f KtlzIfsx¿ dx“uf x'G5g\ . log}ljljw sf/0fn] P n]en Kn; 6'sf]t'ngfdf vrf{n' b]lvG5 .

s:tf ljBfyL{ P n]endf egf{x'g ;S5g\ <

o's]sf] efiffdf eGg] xf] eg]!) sIff pQL0f{ u/]kl5 of] sf];{ug{ kfOG5, t/ g]kfndf !)sIff k9]sf] ljBfyL{;“u To:tf]I fdtf gx 'g ;S5 . To;}n]P;Pn;L pQL0f{ ljBfyL{n] Pn]endf egf{ kfp“5g\ .

P n]enk|lt ljBfyL{x¿ lsgcfslif{t e}/x]sf 5g\ <

o;sf tLg sf/0f 5g\ . of]cGt/f{li6«o dfkb08sf] lzIff xf] .g ]k fnd } a; ]/ ljZj:t/sfljBfyL{;“u k|lt:kwf{ ug]{ cj;/kfOG5 . b'O{jif]{ P n]en sf];{kl5ljZjd} cWoogsf nflu af6f] v'N5 .

P n ]en vr f { n ' x ' G 5elgG5 lg <

xf], o;nfO{ Kn; 6' ;/xsf]dGotf lbP klg Kn; 6' ug{ eGbfcln a9L vrf{n' 5 .

lsg <o;}df ljBfyL{ / cleefjsn]

OG6/g]zgn PShfldg];G; af]8{ -;LcfO{O{_ åf/f ;~rflnt hg/n;l6{lkms]6 ckm Ph's];g -hL;LO{_sf] Pp6f z}lIfs sfo{qmd xf], h'gsfo{qmdn] ljZjJofkL :j¿klnPs f ] 5 . g ] k fnd fP;Pn;Lh:t} a]nfotdf cf ]n]en cWofkg x'G5, t/ g]kfndfcf] n]en gePsf] x'“bf P;Pn;Ldf/fd|f] c+s NofPsf / c+u|]hL efiffsf]:t/ /fd|f] ePsf ljBfyL{n] P n]encWoog ug{ ;S5g\ .

of] z}lIfs kf7\oqmdnfO{g ]k fn ;/sf/n ] k |jL0 ftfk|df0fkq;/x dfGotf lbPsf] 5 .P n]ensf] kf7\oqmd agfpg]b]lvlnP/ k/LIf f ;~rfng;Dd;LcfOO{cGtu{t g} x'G5 . g]kfndfk/LIff ;~rfngsf] lhDd]jf/L

nf]s/fh lu/L;fOkn Ps]8]dL

ljlw xf ] <P n]enn] ljBfyL{nfO{ km/s

9 +un ] cWoog ug { cEo:tu/fp“5 . of] k9fO lzIfsd'vLx “ 'b }g . lzIfsn] ljBfyL {nfO {ufO8nfOG; dfq lbg] xf] . c¿;a} ljBfyL{ cfkm}+n] a'em\g] xf] .o;df ljBfyL{sf] df}lns Ifdtfk|:km'6g x'G5 .

g]kfnL ljBfyL{ ljZj:t/sfljBfyL{;“u k|lt:kwf{ ug{ ;Ifd 5g\ <

ljutsf glthfnfO{ cfwf/dfGg] xf] eg] g]kfnL ljBfyL{x¿ klgcj;/ kfP ljZj:t/df k|lt:kwf{ ug{;S5g\ . ljutdf g]kfnL ljBfyL{x¿n]jN8{ 6k u/]sf 5g\ .

P n]enkl5 ljb]z hfg}k5{ <lans'n xf]Og, P n]enkl5

g]kfnd} k9\g ;lsG5 . P n]ennfO{;/sf/n] Kn; 6'sf] dfGotf lbPsf]5 . P n]enkl5 g]kfnd} klg;f]xLcg';f/sf] /fd|f] ljifo cWoogug{ ;lsG5 . P n]en ljb]z hfg]u]6kf; xf]Og . o;n] t ljBfyL{sf] k9\g]z}nL / IfdtfnfO{ dfq lgvfg]{ xf] .

g]kfnL lzIff :t/xLg ePsfn]P n]ensf] cfsif{0f a9]sf] xf] <

7 \ofSs } ToxL eGg tldNb}g . oBlk g]kfnL lzIffcGt/f{li6«o :t/df k'u]sf] 5}g .g]kfnd} cGt/f{li6«o :t/sf] lzIfflbp“m eGg] nfu]/ P n]en sIff;~rfn ePsf] xf] .

P n ]en s:t f ] lzI f f

la|l6; sfplG;nn] lnPsf] 5 .P n ]en cWoogsf

;sf/fTds kIf klg 5g\ . sf];{b'O{ jif{sf] eg]/ lgwf{/0f ul/Psf]eP klg /fd|f ] tof/L u/]sfljBfyL{n] lgwf{l/t ;doeGbfcufj} klg sf];{ k"/f ug{ ;S5g\ .o;afx]s s'g} ljifodf /fd|f] u|]8gcfP Tof] ljifodf bf]xf]¥ofP/k/LI f f lbO/xg kfOG5 .a"9fgLns07 pRr df=lj=sflk|lG;kn gf/fo0fk|;fb zdf{sfcg';f/ k|To]s jif{df kf7\oqmdkl/dflh{t x'g' P n]ensf] csf]{ljz]iftf xf] . k/LIff k|0ffnL klgl56f]–5l/tf] / Jofjxfl/s 5 .P n]endf a9L ljifo 5gf}6ug ] { cj;/ /xG5 . klxnf ]jif {sf] sf];{ P8\efG; ;lA;8/Ln]en / bf];|f] jif{ P 6' u/L b'O{

efudf kf7\oqmd ljefhg ul/Psf]x'G5 . P n]endf rf/j6f ljifocWoog ug'{kg]{df hg/n k]k/sf¿kdf c+u|]hL ljifoafx]s cGoljBfyL{ cfkm}+n] dg k/]sf] ljifo5gf}6 ug{ kfp“5g\ . lglZrtkf7\oqmddf ljBfyL{n] slt k9\of]eGg]eGbf klg p;n] slt a'em\of]eGg] s'/fdf s]lGb|t /x]/ k/LIff;~rfng x'g] ePsfn] ljBfyL{n]uxg cWoog ug'{ cfjZos 5 .lzIffljb\ alatf nfe elG5g\–…ljBfyL{n] pRr lzIffsf qmddfljb]z uP/ k9\g ;Sg] ;fdYo{/fVg'kg] { ePsfn] of] txdf egf{ug ' {cl3 p;sf ] Ifdtf klgx]l/g'k5{ .Ú af“sL k[i7 ( df

Page 9: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 (

vr{pRr ju{sf ljBfyL {sf

lglDt P n]en pko'Qm x'g] elgPklg clxn] dWodjuL{o ljBfyL{klg o;sf] pHHjn eljio b]v]/x'g;S5, o;tkm{ tflgPsf] 5 .lglZrt ¿kdf P;Pn;Lkl5sfcGo lzIffeGbf P n]en dx“uf] g}5 . ljb]zL ljZjljBfnosf] lzIffePsfn] pRr lzIffsf nflulab]l;g rfxg]x¿sf nflu eg]/of ] sf ]; { ; '? ePsf ] klglzIffljb\x¿ atfp“5g\ . clxn]k|j]lzsfdf /fd|f] kl/0ffd Nofpg]ljBfyL{nfO{ sn]hx¿n] g} ljleGg5fqj[lQsf] Joj:yf u/]sf 5g\ .P n]ensf] sf];{ ;~rfngsf nflua9L /sd c;'Ng] sn]hx¿ klg5g\ . P n]en cWoogsf nflusn ]hx¿n ] egf { z ' Ns !)xhf/b]lv ^) xhf/ ?k}of“;Dd /dfl;s z'Ns $ xhf/ b]lv !!xhf/ ?k}of“ lng] u/]sf 5g\ .o;afx]s k/LIff z'Ns @% xhf/?k}of“;Dd x'G5 . b'O{ jif{sf] Pn]en k"/f ubf{;Dd ljBfyL{n] b'O{nfvb]lv @ nfv %) xhf/;Dda'emfpg'k5{ . P n]en cWoog ubf{dx“uf] cg'e"lt ug]{ csf]{ kIf xf],k f7 \ ok ' :ts . k f7 \ ok ' :tsdx“uf] x'g] ePsfn] clxn] klg

P n]en g} lsg <

clwsf+z ljBfyL{ kmf ]6f ]skLsf];xf/f lnG5g\ .

P n]ensf] d'Vo p2]Zo ljb]zpRr lzIf fsf qmddf

lab]l;/x]sfx¿nfO{ :jb]zd} ;f]lzIff pknAw u/fpg of] sf];{

k |f/De ul/Psf ] lzIffljbx¿atfp“5g\, t/ clxn] P n]ensf]k|j]z k/LIff lbnfpg] ;+:yfx¿b]lvsn]h;Dd ;a}n] ljb]z hfg] /fd|f]cj;/sf ¿kdf of] sf];{nfO{kl/eflift ug]{ u/]sf 5g\ . h'g

k[i7 * af6 hf/L s]xL xb;Dd ;To xf], t/ cfly{sjf cGo s'g} sf/0fn] lab]l;gg;s ]sf ] cj:yfdf s ] Tof ]ljBfyL{sf] Sofl/o/ 8fjf“8f ]nx'G5 < lzIffljb\ tLy{ vlgof“eG5g\– …o;nfO{ ljb]z hfg kfpg]lzIffsf ¿kdf kl/eflift ul/g'7Ls xf]Og\ . P n]en cWoog ug'{eg]sf] xfd|f] hgzlQmnfO{ ljb]zhfg k|]l/t ug'{ g} xf] .Ú P n]enpQL0f{ ljBfyL{n] ljb]zdf dfqxf]Og, :jb]zdf klg Sofl/c/ljsf; ug{ ;S5 . lzIffljb\alatf nfesf cg';f/ ljb]zhfgsf lglDt cWoog ug]{ eGg];f]rfO vt/gfs xf], o;sf/0fP n]ennfO{ of] ;f]raf6 cnu/fVb} Jofjxfl/s lzIffk4ltsf]Pp6 f gd ' g fs f ¿kd fkl/eflift ul/g'k5{ .

a'em\g' cfjZos x'G5w]/} ljBfyL{ ga'lemsg} P

n]enk|lt cfslif{t x'g] 6«]G8 a9]sf]5 . P n]en k9]kl5 w]/} cj;/l;h{gf x'g] pgLx¿sf] 7DofOx'G5 . P n]en sf];{ lsg cfjZos5 < s:tf ] 5 < o;sf ]cWoogkZrft \ s ] ug ] {h:tfljifodf ljBfyL{n] egf{ x'g'cufj}/fd|f];“u a'em\g' cfjZos x'G5 .lzIffljb\x¿sf cg';f/ P n]ensf]ljifout kf7\oqmd / cfkm\gf]

xl/ pkfWofocf]l/PG6 sn]h

P n]en s:tf] lzIff xf] <vf;u/L clxn] Unf]anfOh];gsf]

s'/f pl7/x]sf] 5 . o:tf] cj:yfdfcGt/f{li6«o dfkb08cg'¿ksf] Pn ]en lzIf f lgs } pkof ]uLdflgG5 . k|of ]ufTds lzIf0fljlwdf cfwfl/t P n ]enn]l j Zjah f /d f d fu ePs f ]hgzlQm pTkfbg ug ] { x ' “bfo;k | lt g ]k fnL ljBfyL { x¿cfsl i f {t e } /x ]sf 5g \ . Pn ]end f ljBfyL {n ] cfkm \gf ]jf:tljs hLjgdf ;d]t pkof]uug{ ;Sg] lzIff cfh{g u5{g\ .

P n]ensf] cfsif{s kIf s]x'g\ <

g]kfnsf] ;Gbe{df dWodju{sfljBfyL{n] k9\g ;S5g\ . cGt/f{li6«osf];{ g]kfnd} ug{ kfpg] cj;/ /ljZj:t/sf ljBfyL {x¿; “uk|lt:kwf{ ug{ kfOg] o;sf cfsif{skIf x'g\ .

P n]enkl5 w]/} ljBfyL{ljb]z hfg] u/]sf 5g\, g]kfndfTof] :t/sf] k9fO geP/ xf] <

k|lt:kwf{df g]kfnL lzIff w]/}k5f l8 5 . P n ]enh:tf ]cGt/f{li6«o :t/sf] lzIff xfl;n

ul/;s]kl5 ;f]xLcg';f/sf] lzIfflng w]/}h;f] lab]l;g] u/]sf 5g\,t/ g]kfndf klg xfn lqlj /s]o'cGtu{tsf SofDk;x¿ Pn]enkl5 l8Knf ]df sf ]; { ug{kfOG5 . xfn oL o'lgel;{6Ldfklg cfsif{s sf];{x¿ ;dfj]zul/Psf] 5 .

P n]enkl5 lsg ljBfyL{x¿lab]l;Psf x'g\ <

P n]enkl5 ljZj:t/sf]dfGotf kfOg] x'“bf ljZjsf] h'g;'s}o''lgel;{6L sn]hdf k|j]z kfpg;lhnf] x'G5 . P n]enkl5 ljb]zhfg ;xh ePsfn] ljBfyL{x¿aflxl/Psf x'g\ .

?lrsf] ljifosf af/]df ljBfyL{n]z}lIfs ;+:yfsf k|ltlglw;“u a;]/ulx/f] 5nkmn ug'{k5{ . o:tf]5nkmnn] ljBfyL{sf lglDt of]kf7\oqmdsf] cfjZostf 5–5}g k|:6

x'g]5 . ljBfyL{n] egf{ x'g'cufj} cfkm"n]cWoog ug]{ lzIf0f ;+:yfsf] cfwf/e"t;+/rgfb]lv cWofkg z}nL klg a'em\g'cfjZos x'G5 .

af“sL k[i7 !) df

g]kfndf P n]ensf] k|f/Deg]kfndf ;g\ !(*% df klxnf] k6s SoflDa|hs} …cf]Ú

n]en cyf{t\ P;Pn;L a/fa/sf] kf7\oqmdsf] cWofkg ;'? ePsf]lyof] . …To;sf] b'O{ jif{kl5 xfdLn] g} P n]en klg ;'? u¥of}+Úa"9fgLns07sf lk|lG;kn zdf{n] atfP . t/ clxn] cf] n]enx6fOPsf] 5, P;Pn;L :t/;Ddsf] lzIff g]kfns} x'g'kg]{ dfGotfcg';f/ cf] n]en vf/]h ePsf] xf] .

clxn] P n]ensf nflu cfjZos k"jf{wf/ tof/ u/]/la|l6; sfplG;ndf lgj]bg lbg'kg]{ Joj:yf 5, h;sf cfwf/dfla|l6; sfplG;n / ;LcfO{sf ko{j]Ifsx¿n] lg/LIf0f u/]/SoflDa|hsf] lkg sf]8 k|bfg u5{g\, t/ lkg sf]8 k|fKt ug]{sn]hn] g]kfn ;/sf/n] )%( df nfu" u/]sf] pRr lzIff ;~rfnglgb]{lzsf adf]lhd lzIff dGqfno pRr tyf k|fljlws lzIffzfvfaf6 clgjfo{ ¿kdf cg'dlt lng'kg]{ k|fjwfg 5 . …lgb]{lzsfn]lgwf{/0f u/]sf] dfkb08cg'¿k cGt/f{li6«o :t/sf] k"jf{wf/ 5–5}g dGqfnon] klg cg'udg u5{,Ú dGqfno ;|f]t eG5,…dGqfnocGtu{t lzIffdGqLsf] cWoIftfdf /x]sf] pRr :t/Lod"Nofª\sg tyf cg'udg ;ldltn] lg/LIf0f u/]/ dGqfnoaf6l;kmfl/; lg0f{o ePkl5 dfq sn]hn] a}wflgs ¿kdf ;DaGwgkfPsf] 7x5{ .Ú ;|f]tsf cg';f/ kof{Kt k'jf{wf/ b]lvPg eg]dGqfnon] ;~rfng e}/x]sf sn]hnfO{ klg vf/]h ug{ ;S5 .la|l6; sfplG;nn] lzIf0f l;sfO{ k4ltdf u'0f:t/ /fVg …l6r;{ ;kf]6{;fO6 / a|f]8 AofG8 sg]S;gÚ tflnd pknAw u/fp“b} cfPsf] 5 .

Page 10: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 !)

P n]en g} lsg <

k[i7 ( af6 hf/L

ljifo 5gf }6 ubf { Wofglbg'kg]{ s'/f

SoflDa|h ljZjljBfnocGtu{tg]kfndf sl/a &) j6f ljifo cWofkgx'G5 . ljZjel/sf ljleGg efiff,wd{ / dfGotfnfO{ cfwf/ dfg]/tL ljifo tof/ kfl/Psf] b]lvG5 .P n]en pQL0f{ ug{ ljBfyL{n] s'g}rf/ ljifo plQ0f{ u/] k'U5, t/SolDa|hn] y'k | } ljifo 5gf }6ug] { cj;/ ljBfly{nfO{ lbPsf]5 . ljBfyL { cGof }ndf kg] {ePsfn] k/fdz{ lnP/ dfq ljifo5gf}6 ug'{k5{ .

ljifo 5gf}6 ug]{ cfwf/x¿w]/} 5g\ . ljBfyL{n] cfkm\gf] p2]Zols6fg u/L P n]enkZrft\ s'gljZjljBfnodf hfg] xf] / pQmljBfnosf ] dfu s:tf ] 5

nf]saxfb'/ e08f/Lh]leo/ OG6/g];gng]kfnsf] kl/k]Iodf P n]en

slt pkof]uL 5 <P n]en lzIffnfO{ g]kfnsf]

kl/k]Iodf bf“h]/ x]g'{ pko'Qm x'“b}g .lsgeg ] o;n ] ljBfyL {nfO {ljZjJofkL k|lt:kwf{df ptfl//x]sf]5 . xfd|f ljBfyL{ klg ljZj:t/dfk|lt:kwf{ ug{ ;S5g\ eGg] b]vfpgP n]en /fd|f] dfWod ag]sf] 5 .

s] g]kfnL ljBfyL{ ljZj:t/dfk|lt:kwf{ ug{ ;Ifd 5g\ <

xfd|f ljBfyL{ klg sdsf5 }gg \ . pgLx¿n ] sltkoljifodf ljZj 6k u/]sf 5g\ .k | ltefzfnL ljBfyL {x¿n] Pn]endfkm{t ljZj:t/df g]kfnLljBfyL{sf] Ifdtf k|:t't ug]{ df}sfkfPsf 5g\ .

P n]ensf] nIo j}b]lzscWoog g} xf] <

of] unt a'emfO xf] . Pn]enkl5 lab]l;g} k5 { eGg ]5 } g . P n ]ennfO { g ] k fn;/s f /n ] K n; 6 ' ; / xs f ]dfGotf lbPsf] 5 . P n]en ;s]/

x]dk|;fb e6\6lsª\; sn]h

if8fgGb ofbjP=h]= jfON8 OlG:6Ro'6

ckm P8\efG; :6l8hg]kfnsf] kl/k]|Iodf P n]en

sf];{ slt pkof]uL 5 <of] cGt/f{li6«o k|0ffnLdf

cfwfl/t sf ]; { xf ] . g]kfnd}cGt/f{li6«o dfkb08sf] lzIffxfl;n ug{ P n]en /fd|f] dfWodxf] . ;fy} ljb]zdf pRr lzIffxfl;n ug{ rfxg] ljBfyL{sf nfluP n]en pkof]uL x'G5 .

g]kfnL ljBfyL{x¿ clxn] Pn]enk|lt lgs} cfslif{t 5g\ lg <

xf], P n]enn] w]/} ljBfyL{sf]Wofg tfg]sf] 5 . o;sf k5fl8w]/} sf/0f 5g\ . vf;u/L w]/}ljifodWo]af6 cfkm\gf] /f]hfOsf]ljifo 5fg]/ cWoog ug{ kfpg]:jftGqtf o;df 5 .:sn/l;ksf nflu klg o;dfplQs} ;Defjgf x'G5 . ljb]zhfg]sf nflu klg of] cfsif{sdfWod ag]sf] 5 .

P n]en cWoog lgs} vrf{n'x'G5 elgG5 lg <

xfdLsxf “ Kn; 6' ug{;fdGotM Ps–8]9 nfv nfU5 .

;f]xL cjlwsf] P n]en sf];{ ug{# nfv;Dd vr{ x'G5 . o;/L x]bf{P n]an a9L vrf{n' b]lvP klgu'0f:t/sf cfwf/df o;nfO{vrf{n' eGg ldNb}g .

g]kfnsf] lzIf0f ljlw;“ut'ngf ubf{ P n]en s:tf] lzIffxf] <

lzIf0f ljlw, k/LIf0f k|0ffnLlgs} km/s 5 . of] 3f]sGt] ljBfxf]Og . ljBfyL{sf] l;h{gzLntfnfO{dg{ glbO{ yk k|ltefzfnL agfpg]lzIff xf] P n]en .

g]kfnd} klg k9\g ;lsG5 .P n]en k9fOsf] cfwf/ s]

xf] <of] cGt/f{li6«o dfkb08sf]

lzIf0f ljlw xf] . cg';Gwfgdfcfwfl/t lzIff ePsfn] o;n]ljBfyL{sf] cfGtl/s Ifdtf k|:km'6gu/fpg ;xof]u u5{ . s'g} klgk|Zg gbf]l/g', z}lIfs ;fdu|LOG6/g]6d} pknAw x'g'n] g} Pn]ennfO{ km/flsnf] agfPsf] 5 .

ljutdf g]kfnL ljBfyL{n]P n ] end f s : t f ] g l th flgsfn]sf 5g\ <

ljutsf] glthfdf k|z:t}lrQ a'emfpg] 7fp“ 5 . g]kfnLljBfyL {n] cGt/f {li6 «o :t/dfk|lt:kwf{ u/]/ k|yd :yfg;d]txfl;n ul/;s]sf 5g\ . o;n]g]kfnL ljBfyL{x¿sf] af}l4s IfdtfljZj:t/df bf“Hg ;lsG5 eGg]

k'li6 u/]sf] 5 .s] g]kfndf P n]ensf] ljsNk

gePsf] xf] <P n ]ennfO { To;/L

a'em\g'eGbf klg cGt/f{li6«o :t/sf]lzIffsf ¿kdf a'em\g' /fd|f] x'G5 .Sof lDa |h ljZjljBfnoaf6lgolGqt x'g] x'“bf o;sf] u'0f:t/dfz+sf ug]]{ 7fp“ 5}g . g]kfndf Pn]ennfO{ Kn; 6';/xsf] dfGotflbOPsf] 5 .

P n]enkl5 ljb]z tfSg]k|j[lQ s:tf] nfU5 <

uxg cWoog gug]{x¿sfnflu o:tf ] nfUg ;S5 . Pn]ennfO{ /fd|f];“u a'em\g] xf] eg]o;n] j}b]lzs lzIffnfO{ k|]l/tu/]sf] 5}g . P n]enkl5 l8Knf]dfn ]endf oxL + cWoog ug {;lsG5 .

lzIf0f ljlw t cGt/f{li6«odfkb08sf] x'G5 t/ To; cg'¿ksflzIfs pknAw 5g\ t <

P n ]ensf nf lu bIflzIfsx¿ 5g\ . SoflDa|h, lal6«;sfplG;n cflbaf6 tflndk|fKtlzIfsx¿n] g} P n]en cWokgu/fO/x]sf 5g\ .

To;}cg'?k ljifo 5gf}6 ug'{k5{ ./fd|f ] glthf NofP/ P n]enpQL0f { x ' “ b }df ljZjsf ;a }l j Zj l jB fnod f 5 f qj [ l QkfOG5 eGg ] 5 }g . 5fqj [ lQkfpg ljBfyL {n ] s 'g ljifocWoog u/]sf] xf] eGg] s'/fn] klge"ldsf v]N5 . s'g } s 'g }ljZjljBfnon] lj1fg / jfl0fHo;+sfodf egf{ ln"bf DofyDofl6S;k9]sfnfO{ k|fyldstf lbPsf]kfOG5 . aLaL;L ljZj;]jfsf] Psk|ltj]bgcg';f/ DofyDofl6S;,lkmlhS;, s]d]:6«L, Osf]gf]ldS;,;f]l;of]nf]hLh:tf ljifonfO{ klxnf]bhf {df /f lvPsf ] 5 eg ]PsfpG6]G;L, lahg]; :6l8h,;fOsf ]nf ]hL, OGefO/f ]d ] G6n:6l8hh:tf ljifonfO{ bf ];|f ]bhf{df /flvPsf] kfOG5 .

Page 11: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 !!;G

tfgs

f] dfo

f

nf}g s] eof] <cfnf]s g]Djfª s's'/k| ]dL

x'g\ . pgL cfkm\gf kfNt" s's'/sf]hlt :ofxf/ u5{g\, ;fob Toltcfkm\gf] klg :ofxf/ ub} {gg\ .ef6e6]gLl:yt ckf6{d]G6df pgn]rf/j6f s's'/ kfn]sf 5g\ . tLdWo]

;l/tf nfld5fg] g]kfnL 6]ln>[+vnfsf bz{ssf nflu la;{g}g;Sg] gfd xf] . /fd|f] clego ug]{ gflosfsf ¿kdf :yflkt;l/tf 6]lnlehg sfo{qmd k|:tf]tfsf ¿kdf klg ;lqmo lyOg\ .rnlrq …;Gtfgsf] dfofÚ df ;d]t clego u/]sL ;l/tf olta]nfg]kfn 6]lnlehgaf6 k|;f/0f e}/x]sf] …dfOtLÚ zLif{ssf] 6]ln>[+vnfdfklg clego ul//x]sL l5g\, t/ jf:tljs hLjgdf eg] pgLcfkm\gf] klxnf] ;GtfgnfO{ g} dfof u/]/ al;/x]sL l5g\ .6]ln>[ +vnfdf w]/} k6s cfdf alg;s]sL ;l/tf ut jif{sf]j}Zffv dlxgfdf jf:tljs hLjgd} cfdf ag]kl5 leGg ¿kdfJo:t ag]sL l5g\ . ;l/tfsf] ljut Ps jif{ 5f]/Lsf] :ofxf/d}lat]sf] 5 . …lbgel/ 5f]/L;“u} v]N5',Ú ;l/tfsf] jt{dfg b}lgsL g}5f]/Laf6 k|f/De x'G5 . ;l/tf elG5g\— …clxn] d lhDd]jf/ cfdfsf]e"ldsfdf lbg latfO/x]sL 5' .Ú

;'l6ª :k6df sfd gePsf a]nf s] u5{g\ xf]nf snfsf/ < /fh]zxdfnn] klqsf k9]/ latfpg] / lbnLk /fodfemLn] /dfOnf s'/f;'gfpg] u/]sf] t w]/}nfO{ yfxf 5 t/ wL/]g zfSo ulDsg] u/]sf];a}nfO{ yfxf 5}g . xf], wL/]g zfSo ;'l6ªdf sfd ePg eg] k|foMs;};“u af]Nb}gg\, a:bf klg eL8af6 6f9} x'G5g\ . wL/]g c¿ snfsf/a;]s} 7fp“df a;]/ c¿sf s'/f ;'Gg / cfkm\gf s'/f JoQm ug{?rfp“b}gg\ . df]afOn cg u/]/ u]d v]Ng yfN5g\ t/ pgsf] df]afOnu]d Ps r/0fdf !% ldg]6eGbf a9L hf“b}g . b;–kGw| ldg]6 u]dv]n]kl5 j/–k/ /x]sf d]sckDofg jf 8«];DofgnfO{ af]nfOxfN5g\–…otf cfpm .Ú gfosn] af]nfPkl5 r'l/{P/ k'u] klg s'/f] vf;} x'“b}g .km]l/ ;f]W5g\– …s] 5 of/ ltd|f] va/ .Ú Pshgf d]sckDofgn] gfdpNn]v gug]{ ;t{df eg] wL/]g bfOsf] afgL o:t} xf], ;'l6ªdf o:t}u5{g\ . km'tL{ b]vfpg] pgsf] afgL cem} p:t} 5 .

km'tL{ g} a9L

Pp6L l5g\– :kfO;L . :kfO;Lsf] ljjfx ul/lbg];f]r cfnf]sn] gflosf Crf l3ld/]nfO{ ;'gfP .Crf klg s's'/ kfNg dg k/fp“l5g\ . af}4l:ytpgsf] 3/df klg rf/j6f s's'/ 5g\ . tLdWo] Pp6f5– ljsL . Crf / cfnf]sn] ljsL / :kfO;Lsf]ljjfx u/]/ ;DwL–;lDwgLsf] gftf uf“:g] lg0f{ou/] . g'xfP/ lrl6Ss k/]sf] ljsL Crf;“u 6\ofS;Lr9]/ k'Uof] ef6e6]gL . hxf“ cfnf]ssL k|f0flk|o :kfO;LnhfP/ a;]sL lyOg\ . pgLx¿sf] ljjfx ul/lbPkl5cfnf]s / Crf ef]h vfg yfn] eg] gjhf]8L lbp“;};'xfu/ft dgfpg yfn] . gflt–gftLgf hlGdg] /:ofxf/ ug]{ ;'/df /x]sf cfnf]s s]xL lbg t b+uk/] . pgsf] ;kgf Tolta]nf rsgfr'/ eof], haCrfn] pgnfO{ elgg\– …ljsLsf] t Eof;]S6f]dLck|];g u/]sf] 5 .Ú nf} g of] s] eof] <

Page 12: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 !@

kf]v/f– kl/jf/sf ;b:o ;“u}a;]sf a ]nf 6 ] lnlehgdfsG8dsf] lj1fkg cfP /ftf]–gLnf] x'g] ;dfh lhp“b}5. d} 7"nLe} 5' /]===uLt cfof] eg] Rofgnkm]g]{ dflg; slt 5g\ slt, t/logLx¿s} aLrdf gof“ g]kfnLk':tfdf ‘;]S;’ nfO{ ;fdfGodfGg] hdft klg 5. g]kfndfljBfnob]lv Kn; 6';Ddsf]gof“ k':tfdf o:tf] wf/0ffn] h/fuf8\b} uPsf] 5. s]xL ;doklxn] kf]v/fdf 8fG; /]:6'/f“ aGbug]{ cleofgsf qmddf rn]sf]5nkmndf Pdfn] sf:sL lhNnfsld6L ;b:o b]jsf kx/Ln]elgg\– ‘ljBfnosf] 8«];d} cfpg]s]6f–s]6Lx¿n] n]s;fO8sfxf]6n lbp“;} el/G5g\. To;nfO{s;n] lgoGq0f ug]{ <’

n]s;fO8sf ] j8f k |x/Lsfof{no a}bfddf k|d'v eP/ sfdul/;s]sf k|x/L lg/LIfs ;'hghf]zL :jLsf5{g\– o'jfx¿ …;]S;Údf a9L pbf/ x'“b} uPsf 5g\ .…xf]6ndf cg}lts sfd ePsf] 5eg]/ 5fkf dfg{ hfGYof}+Ú– hf]zLa}bfd a:bfsf] cg'ej ;DemG5g\–…!) sIff k9\g]x¿ sf]7fdf gfË}

;]S;nfO{ ;fdfGo dfGg k|]l/tul//x ]sf 5g \ . kf ]v/fsf ]l;h{gfrf]sdf ;fOa/ ;~rfng ub}{cfPsf Clif a/fn eG5g \–…;fOa/df o'jfo'jtLx¿ 3G6f} +of}ghGo j]a;fO6 x]/]/ a:5g\ .Úa/fnsf cg';f/ Soflag x'g];fOa/ cfhef]ln pgLx¿sf] gof“…8]l6ª :k6Ú x'g yfn]sf 5g\ . s;}n]t ;fOa/df c¿n] x]g}{ g;Sg]xs{t klg u5{g\ . …xf]rf] af/ePsfn] c¿n] klg b]V5g\,Úkf]v/fsf] au/df ;fOa/ ;~rfngub } { cfPsf jL/ ] Gb |sfsL{n] eg]– …cfjfh lgsfNgyfn]kl5, sDKo'6/df uLt nufP/ef]No'd a9fpg'k5{ .Ú

Kn; 6' cWoog/t sltkoo'jfo'jtL …sn]h a+sÚ u/]/ tyf:s'nd} k9\g]x¿ klg …8]l6ªÚ dfe]l6g' ca c;fdfGo /x ]g .…dfOqm f ] ldlg:s6 { Ú nufP/…df]l8kmfOÚ afOsdf a;L nhk'U5g\ pgLx¿ . o;cl3 kf]v/fcf;kf;df /x]sf kf ]v/f Eo"KjfOG6, kfd] hfg] af6f]sf] 8f“8f,kf]v/f–afUn'ª /fhdfu{sf 5]p5fppgLx¿sf ;'/lIft uGtJo x'Gy] .kl5Nnf] ;dodf dfcf]jfbLsf] e|ft[;+u7g jfO{;LPnn] To;df s8fOu/ ]kl5 pgLx¿n] kf ]v/fsfxf]6nx¿ pkof]u ug{ yfn]sf 5g\ .jfO{;LPn sf:sLsf cWoIf ;'dgb]jsf]6f cfkm\gf] ;+u7gn] gof“k':tfdf b]lvPsf] ljs[lt /f]Sg kxnu/ ]sf ] atfP . pgn ] eg ]–…8f “8fsf “8f lt/ e ] l6g ]o'jfo'jtLx¿nfO{ ;DemfP/ k7fpg]u/]sf 5f}+ . clxn] sd ePsf] 5 .Ú

pbf/tfsf] sf/0fcleefjssf] sd lgu/fgL

/ ;~rf/sf] ;xh kx'“rn] gof“k':tfnfO{ ;]S;k|lt pbf/ agfPsf]5 . :s'n] hLjg ;s]/ sn]h uPsf]b'O{ lbg glaTb}, un{k|]mG8–AjfOk|]mG8agfpg] y'k | } 5g\ . kf ]v/fsf ]u}/fkf6gsf] Ps pRr df=lj=sf]:gfts txdf cWoog/t PsljBfyL {sf cg ';f/ lrghfgePkl5 s]6Lx¿;d]t ;]S;sf] s'/fug{ nfh dfGb}gg\ .

…sn]h ;s]/ 3/ uPkl5/flt 3G6f + };Dd s'/f x 'G5 .la:tf/ } ;]S;sf af/ ]df s'/fePkl5 e]6\bf To:tf] sfd ug{;lhnf] x'G5 .Ú cfkm\gL k|]ldsfn];'?df gdfg] h:tf] u/] klgklxnf] k6s ;DaGw /fVg vf;}

ufx | f ] gePsf ] cg'ej pgn];'gfP . cufl8 k/]/ s'/f ug{'gkg]{ ePsfn] ;'?df kmf]gdfkm{t…slGe;Ú ubf{ ;lhnf] x'g] pRrdf=lj=sf 5fq ljj]sn] atfP .

cg'ej lng ;lhnf]kf]v/fdf nueu v'nf h:t}

/xg] of}g Joj;fon] klg :s'nb]lvKn; 6';Ddsf o'jfx¿nfO{ uf“h]sf]5 . s]xL ;doklxn] kf]v/fsf]afUn'ª a;kfs{ j/k/ k};f lt/]kl5,of}g ;Dks{sf nflu tof/ o'jtL/fVg] xf]6n au|]NtL lyP .

k|x/Lsf] s8fOn] To;nfO{ s]xLxb;Dd sd u/] klg kf]v/fsfljleGg 7fp“df of}g Joj;fo5\ofK5\ofKtL 5 . n]s;fO8sfxf]6ndf u|fxsnfO{ o'jtL ldnfOlbg]Joj:yf klg 5 . k"/} /ftsf] b'O{xhf/ tyf Ps k6ssf] Go"gtdkf“r ;o;Dd Joj;foLn] lng] u/]sf]hfgsf/x¿ atfp“5g\ . o;} sf/0f% ;o ?k}of“ x'g]lalQs} To:tf]7fp“df hfg] o'jfx¿ y'k|} e]l6G5g\ .To;df nt a;]kl5 o'jfx¿ cfkm\gLun{k| ] mG8;“u hlt;Sbf ] rf “8f ]…;]S;sf] k|kf]hÚ /fV5g\ .

xfn} gl;{ªsf] cWoog ;s]sLk|ldnf s];L -gfd kl/jt{g_ sfcg';f/ Ps k6s cg'ej lnPsfo'jtLx¿;d]t gof“ …kf6{g/Ú vf]Hgxf}l;G5g\ . k|ldnfn] elgg\– w]/}

O6\; glyªlqe'jg kf}8]n

df]8

lnª

tl:a

/ M

/fd

u'?

ª

gfO6 :6]ljz]if u/L l6gPh/x¿df df}nfp“b} uPsf] 5 …gfO6 :6]Ú sNr/ . 3/5f8]/ /ft latfpg] sfdnfO{ pgLx¿ …gfO6 :6]Ú eG5g\ . kf]v/f a;]/k9\g], 3/df v'nf jftfj/0f ePsf, xf]:6ndf a:g] / afa'cfdfljb]zdf ePsfx¿ gfO6 :6]df a9L ;lqmo b]lvG5g\ . l;dnrf}/sf;ljg …gfO6 :6]Ú ga;] klg lbp“;f] xf]6ndf uP/ cfkm\gL un{k|]mG8;“ua;]sf] :jLsf/ u5{g\ . ;ljg eG5g\– …/flt a:g dflGbgg\, lbp“;f]Ps–b'O{ k6s uOof] .Ú l8:sf]df ca]/;Dd d:tL ubf{ klg 3/df/f]s6f]s gx'g]x¿ a9L /ft latfp“5g\ . n]s;fO8sf xf]6n Joj;foLuf]kfn e';fn gf}–b; sIff k9\g]b]lv l6gPh / To;eGbf dflyNnf]pd]/sf JolQmx¿ klg lbp“;} jf /ft latfpg cfpg] atfp“5g\ .sf]xL t sn]hs} 8«];df cfp“5g\, e';fnn] eg]– …l8:sf]df dfbs kby{;]jg u/L cfpg] jf lbp“;} cfpg]x¿ klg x'G5g\ .Ú Ps k6s cfpg]x¿km]l/ klg bf]xf]¥ofP/ cfpg] u/]sf] atfp“b} e';fnn] s]xL o'jf x/]s kN6gof“ o'jtL;“u cfpg] u/]sf] ;d]t ;'gfP .

kmf]g ;]S;df]afOn kmf]gsf] ;/ntfkl5 …kmf]g ;]S;Ú klg a9\b} uPsf]

5 . o;df Ankm sn sd x'g] e'Qmef]uLx¿ atfp“5g\ . …cfkm\g}un{k|m]G8;“u xf], glrg]sf ;“u t sxf“ ldN5 / <Ú kf]v/fsf] kL=Pg=SofDk;df :gfQf]sQ/ txdf cWoog/t Ps o'jsn] eg]– lrghfgeP/ glhls+b} uPkl5 To:tf] s'/f ug{ lxrlsrfpg' kb}{g . pgsfcg';f/ glrg]sf ;“u klg To:tf] s'/f x'G5 t/ Ankm sn xf]Og .slxn]sfxL+ em'lSsP/ s;}n] kmf]g u¥of] eg] klg ToxL;“u s'/fsfgL x'“b}hfG5 . s'/f x'“bfx'“b} kmf]gdf ;a} s'/f x'G5, t/ e]63f6 gx'g ;S5 .

n]s;fO8df Jofkf/ ub}{ cfPsf s[i0f kf08] eG5g\– kmf]gdfs'/f x'g yfn]sf] Ps jif{ eof] . kmf]gdfkm{t g} s'/f u/]/ dHhflnOG5, t/ Ps k6s klg e]6 ePsf] 5}g . kf]:6k]8 df]afOndfkmf]g ug'{kg]{df em'lSsP/ lk|–k]8 df uPsf] kf08];“u Ps jif{b]lvs'/f ub}{ cfPsL o'jtLn] atfp“b} cfPsL 5g\ . o;/L em'lSsP/,dfq ge} >Ldfg\ ljb]zdf ePsf s]xL dlxnf klg k'?ifnfO{ kmf]gu/]/ cZnLn s'/fsfgL u5{g\ .

dfgl;s /f]u ljz]if1 8fS6/ lgd{n nfld5fg] o'jf k':tfdfof}gsf ljifodf a9L v'Nb'nL x'g' dgf]j}1flgseGbf klg ;f+:s[ltsc;/ ePsf] atfp“5g\ . klZrdf ;+:s[lt / ;~rf/sf ;fwgx¿sf];/ntfn] klg o'jfk':tfdf of}g v'nf / ;fdfGo ljifo x'“b} uPsf]5 . 8fS6/ nfld5fg]n] eg]– To;}n] dgf]j}1flgs ¿kdf o'jfx¿of}gsf ljifodf a9L v'Nb'nL /fVg] / v'nf ePsf x'g\ . klZrdfb]zdf ;fdfGo dfg]/ rf;f] glbg] s'/f l;s]sf] gof“ k':tfn] oxf“klg To:t} Jojxf/ b]vfO/x]sf] pgsf] 7DofO 5 . 8fS6/ nfld5fg]yK5g\– of] qmd cem a9\g ;S5 .

ePsf] atfpg] u/]sf] hf]zLn] atfP .cem /f]rs s'/f cs}{ 5 .

k|x/Ln] To:tf o'jf–o'jtLx¿kqmfp k/]kl5, rf}sLdf NofP/cleefjsx¿sf] lhDdf nufp“bfsltko cleefjsn] 5f]/f5f]/LnfO{;Demfpg' t 8f“8fkfl/sf] s'/f, pN6}k|x/LnfO{ lsg b'Mv lbPsf];DdeGg Eofp“y] .

n]s;fO8sf] Ps xf]6naf6j8fk|x/L sfof{no a}bfds} kmGbfdfk/]sL !! sIffsL 5fqf l:dtf u'?ª-gfd kl/jt{g_ n] elgg\– …cfkm\gf]AjfOk|]mG8;“u klg a:g gkfpg] <dflg;x¿ sxf“ k'lu;s] < …;]S;Oh glyª Sof †Ú l:dtf;“u} kqmfpk/]sf !) sIffdf k9\g] cflzifu '?ªn ] OGu ]hd ] G6 ePsLun{k|]mG8;“u …gfO6 :6]Ú u/]sf] aofgk|x/LnfO{ lbP .

klZrdf ; +:s [ lt tyfkf]gf]{;fO6x¿n] o'jfo'jtLx¿nfO{

s]6fx¿ cf]kg x'G5g\ . To;sf/0fs]6Lx¿ ;se/ …;]qm]6Ú ;fyLvf]H5g\ . cfkm\g} sn]hdf k9\g] ;fyL/ pgsf] AjfOk|m]G8aLr ls; dfqeP/ …a|]s–ckÚ -k|]d 5'6]sf]_ ePkl5AjfOk|]mG8n] p;nfO{ ;]S; ul/;s+]eg]/ xNnf rnfp“bf sn]h g}5f8\g'k/]sf] pgn] ;'gfOg\ . k|ldnfelG5g\– …;a} s]6L 7Ls x'G5g\ eGg]5}g t/ s]6fx¿ cfkm\gL k|]ldsfnfO{5'g]lalQs} ;]S; ul/;s]+;Dd eGgEofp“5g\ . o;n] ubf{ s]6Lx¿ a9Lc;'/lIft dx;'; u5{g\ .Ú

Jofkf/df sf] <k|x/Lsf] s8fOsf afah'b of}g

Jofkf/ 36 ]sf ] 5 }g . klxn ]v'Nndv'nf Joj;fo ug]{x¿ clxn]km\Nof6 g} lnP/ wGbfnfO{ lg/Gt/tflbO/x]sf 5g\ . kl5Nnf] ;dodfb]xJofkf/df ;+nUg o'jtLx¿ sdpd]/sf x'g] u/]sf] cg'ejLx¿atfp“5g\ . ljqmd nfld5fg] -gfdkl/jt{g_ n] eg]– sf]xL t rf}w–kGw| jif{sf klg x'G5g\ . ljz]ifu/L sf:sLs} b'u{d ufp“ / u08sLtyf wf }nflu/L If ]qsf ul/ak[i7e"ldsf sltko o'jtL of}gJoj;fodf nfu]sf 5g\ . lrtjg,wflbª / w/fg;Ddsf s]xL o'jtLkf]v/fsf] of}g Joj;fodf ;+nUg5g\ . sf]xL t sn]h k9\bfk9\b} klgo:tf] wGbfdf nfU5g\ .

e]l6Gy] .Ú kqmfp u/]/ Nofp“bf,pgLx¿n] cfkm" un{k|]mG8–AjfOk|]mG8

Page 13: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 !#

neu'? kf7sx¿sf] k|]d lh1f;f Pj+ ;d:of;dfwfg ug]{ p2]Zon] xfdLn] of] :tDe;'? u/]sf xf}+. cfkm\gf k|]d;DaGwLljleGg ;d:of xfdLnfO{ n]lvk7fpg'xf];\. tL ;d:ofsf] ;dfwfg ljleGgljz]if1sf] /fo–;Nnfxcg'¿k gflosf/]vf yfkfn] vf]Hg] k|of; ug'{x'g]5.of] :tDesf nflu s'g} z'NsnfUg]5 }g. cfkm \gf ] ;d:of;fKtflxssf] 7]ufgfdf k7fpg'xf]nf.

d ;fdfGo kl/jf/df x'ls{Psf]@! jifL {o ljBfyL { x ' “ . s]xLdlxgfcl3;Dd d]/f] k|]d l5d]ssL d]/}pd]/sL o'jtL;“u lyof] . b'O{ jif{;Ddrn]sf] xfd|f] k|]dsf af/]df s;}n] yfxfkfPgg\ . sf]xL gePsf] df}sf kf/]/pgL dnfO{ cfkm\gf] 3/df af]nfp“lyg\/ xfdL ukm u/]/ a:Yof}+ . ls;ul/P klg xfdL Tof]eGbf cl3 a9]sflyPgf}+ . pgn] Ps–b'O{ k6s gu/sf]63'Dg hfg] / /ft latfpg] s'/f klgul/g\, t/ d;“u To;sf nflu k};flyPg, 3/df dfUg klg ldNb}gYof] .pgL eg] dnfO{ 8/5]?jf elGyg\ .s]xL dlxgfcl3 pgL s'g} sDkgLdfhflu/ vfg yflng\ . To;kl5 pgn]la:tf/} dnfO{ jf:tf ug{ 5f8]sf] h:tf]nfUof] . labfsf a]nfdf klg pgLsfd 5 eg]/ 3/af6 lg:slGyg\ .Ps dlxgfhlt cl3 pgn] dnfO{v';'Ss af]nfOg\ / s;}nfO{ geGg'eGb} clkm;s} Ps hgf dflg;;“upgsf] k|]d rln/x]sf] atfOg\ . d5f“ufaf6 v;]em}+ eP“ . Tof] dflg;;“upgn] zf/Ll/s ;DaGw klg agfPsf]atfOg\ . labfsf a]nf clkm; hfg]eg]/ pgL ToxL dflg;;“u 3'Dg

hflGyg\ . xfdLn] slxNo} Ps–csf{nfO{ k|]dk|:tfj /fv]gf}+ . pgLdnfO{ AjfOk|m]G8 / d pgnfO{ un{k|m]G8eGYof}+ . pgn] cfkm\gf] k|]dsf af/]dfatfPkl5 d l8k|];gsf] l;sf/ ePsf]5' . k};fsf] sdLsf sf/0f pgLd]/L gePh:tf] nflu/x]sf] 5 .o;n] d]/f ] k9fO klg lau|g ]l:yltdf 5 . d s] u¿“ <

cf/= P;=d of] ;DaGwnfO{ k|]d dfGg

tof/ 5}g . k|]d eg]sf] k};f jfzf/Ll/s ;DaGwsf nflu ul/“b}g .of] t dgaf6 ul/g] :jR5 sfo{ xf] .tkfO { +sf ] k | ]dnfO { c +u | ]hLdf…OGkm\ofr'P;gÚ elgG5 . o:tf] k|]dljz]if u/L l6gPh o'jfo'jtLn] u/]sf]kfOG5 . zf/Ll/s kl/jt{gkl5dflg; cfkm"d} sf}t"xn x'G5 .of }grfxgf klg a9\g ;S5 .sltkon] o;df lgoGq0f ug{ ;S5g\eg] sltkon] ;Sb}gg\ . clgpgLx¿ of}g cfsif{0fnfO{ g} k|]deGg yfN5g\ . ljk/Lt lnª\uL;“usf]k|]d of}gsf nflu x'g] syg ;'lgPklg k|]dsf] :yfg of}geGbf w]/} dfly5 . tkfO{+sL k"j{k|]ldsf tkfO{+eGbf

klg a9L …OGkm\ofr'P;gÚsf] l;sf/ePsf] kqaf6 :ki6 x'G5 . ha pgn]tkfO{+af6 rfx]sf] s'/f kfOgg\, clgcs}{ k'?ifk|lt cfslif{t eOg\ .;DejtM pgn] tkfO{+;“u k|]d u/]sLg} 5}gg\ . To;}n] o;nfO{ dgdflnP/ s'l07t x'g' 3fts x'g;S5 .hxf“;Dd k};fsf] s'/f 5, tkfO{+ clxn]k9\b} x'g'x'G5, t;y{ k9fO ;Sg]tkm{Wofg lbg'xf];\ . k9fO ;s]kl5 tkfO{+klg sfd u/]/ k};f sdfpgyfNg'x'G5 . To;kl5 ;fob tkfO{+sf]hLjgdf ;f“rf] k|]d ug]{ sf]xLcfplng\ . eljiosf ] ; 'Gb/kl/sNkgf ug'{xf];\ / k"j{k|]ldsf;“usf];DaGwnfO{ b'M:jKg dfg]/ la;{g'xf];\ .To;d} tkfO{+sf] sNof0f 5 .

lkmNdL va/

of]u]Gb| cWoIfrnlrqsf åGå snfsf/x¿sf]

;+u7g g]kfn rnlrq åGå snfsf/;+3sf] bf];|f] ;fwf/0f ;efn] åGå lgb]{zsof]u]Gb| >]i7nfO{ cWoIf kbsf nflulglj{/f]w lgjf{lrt u/]sf] 5 .;+3sf] lglj{/f ]w r'lgPsf !#;b:oLo sfo{;ldltdf s'df/ >]i7pkfWoIf , ; "o { yf ]s/ nfdfdxf;lrj, gfgLsfhL 8+uf]n -gfu]_sf]iffWoIf Pj+ >j0f cfrfo{, afa'anfdL, lxdfn s];L, /f]zg >]i7,hgs u'?ª, e/t If]qL, z+s/dxh{g, b]js'df/ dxh{g tyfpd]z g]jf 5g\ .;Dkfbgdf g}gf–/]zd

gflosf lgzf clwsf/L g}gf/ gfos lj/fh e§ /]zdsf]e"ldsfdf b]lvg] rnlrq …g}gf–/]zdÚ;Dkfbgsf] clGtd r/0fdf k'u]sf] 5 .lgb]{zs cf/=aL=s]=z/bsf] lgb]{zgdflgdf{0f e}/x]sf] of] rnlrqdf lj/fh/ lgzfsf cltl/Qm lbg]z l8;L,u0f]z pk|]tL, a;'Gw/f e'iffn,

dbgbf; >]i7 cflb snfsf/n]klg clego u/]sf 5g\ . k|]d /åGådf cfwfl/t of] rnlrqsf lgdf{tfclhth¨ /f0ff x'g\ . rnlrqdf j;Gt;fksf]6fsf] ;+uLt ;'Gg kfOg]5 .rnlrq kqsfl/tf k'/:sf/

rnlrq kqsfl/tf lbj;-h]7 & ut]_ sf cj;/df 3f]if0ffx'“b} cfPsf] rnlrq kqsfl/tf;Ddfg tyf k'/:sf/ 3f]if0ff ePsf]5 . o;cGtu{t kqsf/åo cgGtjfUn] / ;'/]zbk{0f kf]v/]nnfO{rnlrq kqsfl/tf k'/:sf/, /fh]zvgfn / ;ljg zfSonfO{ rnlrqkqsfl/tf ;Ddfg tyf lji0f'; 'j ]bLnfO { df ]km;n rnlrqkqsfl/tf k|f]T;fxg k'/:sf/ k|bfgug]{ 3f]if0ff ul/Psf] 5 .dfz{n cf6{sf] uf]vf{ /Ifs

dfz{n cf6{dfkm{t ljb]zdf;d]t rrf{ sdfPsf v]nf8L tyfk|lzIfs ;GgL aL s];Ln] clegou/]sf ] rnlrq …uf ]vf { /IfsÚcd]l/sfsf ljleGg ;x/df k|bz{ge};s]kl5 ca g]kfndf k|bz{g x'g]ePsf] 5 . cfsfz clwsf/Ln]lgb]{zg u/]sf] pQm rnlrqdf lzj>]i7, /]vf yfkf / o'j/fh nfdfklg 5g\ . dfz{n cf6{sf] gd'gfsfnflu klg of] rnlrq x]g'{kg]{ gfos;GgLsf] wf/0ff 5 .

Page 14: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 !$

rnlrq

;fgf] kbf{

cf]emfsf] gof“ 6]ln>[+vnf

xf:osnfsf/ k|sfz cf]emfnfdf] ;dokl5 bZf{sdfem cfpg]ePsf 5g\ . cfkm\g} lgb]{Zfgdftof/ ePsf] pgsf] gof“ 6]ln>[+vnfrf“8} bz{sdfem k'Ug] ePsf] 5 .pQm 6]ln>[+vnfdfkm{t ;fdflhslj;+ultnfO{ xf:o clegodfkm{tk|:t't ug{ vf]lhPsf] cf]emfn]atfPsf 5g\ . pQm 6]ln>[+vnfsflgdf{tf ejLGb| sfsL{ x'g\ . z}n]Gb|l;Dv8fsf] k6syf–;+jfb /x]sf]pQm 6]ln>[+vnfdf k|sfz cf]emf,k|sfz kf}8]n, ;'/h rfkfufO{ + -afGb| ]_, kNk;f 8+uf ]n, ls/0fyfkf, /]zd lkml//L, cleif ]sltd l N;g f , ej L G b | s fsL { ,l;h{gf yfkf tyf /fli6«o :t/sfkm'6an v]nf8L ;'/]Gb| tfdfªn]d'Vo e"ldsf lgjf{x u/]sf 5g\ .dfOtLsf] nf]slk|otf

g]kfn 6]lnlehgaf6 k|;f/0fe}/x]sf] kfl/jfl/s 6]ln>[+Vfnf…dfOtLÚ bz{sdfem nf]slk|o x'gyfn]sf] 5 . k|To]s a'waf/ ;f“em&M@% ah] k|;f/0f x'g] of] >[+vnfsf]lgb]{zg afa'/fd 9sfnn] u/]sfx'g\ . >[vnfdf ;l/tf nfld5fg],bLks lqkf7L, nIdL lu/L, cf/kLkGt, d]g'sf, bLk]z k|;fO{+ cflbsnfsf/n] k|d'v e"ldsf lgjf{xu/]sf 5g\ . %@ efu nfdf] of]>[+vnfsf] b'O{ bh{g efu k|;f/0fe};s]sf] 5 .k"hfsf] :yfgdf ;nf]gL

g]kfn 6]lnlehg–@ af6k|To]s lbg k|;f/0f e}/x]sf] ;f+uLltssfo{qmd …Kn] O6 cgÚ df ;nf]gL/fhe08f/L gof“ lel8of] hSsLsf¿kdf k|j]z u/]sL l5g\ . o;cl3pQm sfo{qmddf cfa4 uflosftyf gflosf k"hf nfdf eg] pQmsfo{qmdaf6 cnu ePsL l5g\ .of] sfo{qmd k|To]s ;f“em % ah]b]lv^ ah ];Dd k |; f/0f x 'G5 .sfo{qmddf lgzf clwsf/L, ljgo>]i7 tyf ;'ldt l;Ub]n klg lel8of]hSsLsf ¿kdf sfo{/t 5g\ .

/fHo/ldt 9'+ufgf, ;'dg l;+x,

gjLg >]i7, ljqmfGt a:g]t, b|f]0fzdf{, em/gf yfkf, piff kf}8]n tyfddtf k|wfgåf/f clegLt g]kfnLrnlrq …/fHoÚ sf] ;fj{hlgsk|bz{g cfh z'qmaf/ k|f/De x'“b}5 .pkTosfaflx/af6 k|bz{g x'gnfu]sf] of] rnlrqsf] lgb]{zg/fdhL nfld5fg]n] u/]sf x'g\ .

cfOsf ]/ lkmND;sf ] of ]rnlrq PS;gk|wfg dflgPsf] 5 .rnlrqsf] k|f/Dedf /ldt, ;'dg,gjLg tyf ljqmfGtnfO{ gsf/fTdse"ldsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .rnlrqdf pgLx¿n ]ck/fwLx¿sf] Pp6f /fHo g}lgdf{0f u/]sf x'G5g\ . rnlrqdfPp6f a}+s n'6\g] 36gfqmdnfO{cfsif{s 9+un] lrq0f ul/Psf] 5 .o;aLr rnlrqsf] syfn] gof“

df]8 lnG5 / ;d"xsf Ps ;b:o; 'dg ;sf/fTds af6f ]tkm {nDsG5g\ . pgL u08fubL{ ug]{/fHosf lj?4 v8f x'G5g\ . clgk|f/De x'G5 åGåsf] /dfOnf] >[+vnf .rnlrqnfO{ cfsif {s agfpggflosfx¿nfO{ klg åGåsf b[iodf;dfj]z ul/Psf ] 5 . lbg]zGof}kfg]sf ] syfdf k|e'zdz]/ha/fåf/f lgdf{0f ul/Psf] of]rnlrqdf nId0f z]ifn] ;+uLtlbPsf 5g\ . sf]l/of]u|fkm/ l/gfzf/fO{n] rnlrqsf] Pp6f k|f]df];g

Do'lhs lel8of] tof/ kf/]kl5 o'jfbz{sdfem of] rnlrqsf] qm]ha9]sf] lgdf{tf ha/f atfp“5g\ .

rnlrqdf rf/j6f uLt5g \ . r ]tg ;fksf ]6 f , b fq m f ] l g Sh , /hg L s fo :y ,hubLz ;dfn tyf k | ltdf;'gfdn] rnlrqsf u Ltd f:j/ lbPsf 5g\ . eLd /fgfty f / f dz +s / k | w f gs f ]5fof+sg /x]sf] 5 . g[Tox¿

k|bLk >]i7, lzj ljs tyf/fdhL nf ld5fg ]n ] lgb ] {zgu/]sf 5g\ eg] /fh]Gb| v8\uLsf]åGå lgb]{Zfg 5 .

hf]/ nufs]===x}of †

alnp8df cfh z'qmaf/tLgj6f gof“ rnlrq ;fj{hlgsx'“b}5g\ . tLdWo] …hf]/ nufs]===x}of†Ú bz{ssf] /f]hfOdf kg]{ ;Defjgf5 . …sn ls;g] b]vfÚ tyf …sdf{Úklg cfh}b]lv k|bz{g x'“b}5g\ .rnlrq …hf]/ nufs]===x}of †Ú dfafn snfsf/x¿sf] d'Vo e"ldsf5 . rnlrq afnaflnsfx¿sf]Pp6f ;d 'xn ] s;/L Pp6f3/af/ljxLg JolQmsf] ;xof]udfPp6f ¿vnfO { sf l6gaf6

cl8;gdfEjfO; ckm l6g

sf7df8f}+— uflosf b]ljsfaGbgf, ufos /fds[i0f 9sfntyf ;+uLtsf/ /fh' l;+x olta]nfs'g} uLt /]sl8{ªdf Jo:t 5}gg\ .Pp6f ljz]if p2 ]Zo lnP/pgLx¿ clxn] g]kfn bf}8fxfdflgl:sPsf 5g\ . pgLx¿sf] of]bf}8fxf !# b]lv !( jif{;Ddsfl6gPh/ ufog k|ltefx¿sf]5gf }6sf nflu xf ] . lgs6eljiodf ;'k/ Pjfg ldl8ofn]g]kfn 6]lnlehgdfkm{t k|;f/0fug{ nfu]sf] lszf]/–lszf]/Lx¿sf]ufog k|lt:kwf{Tds sfo{qmd…eLcf]6L–EjfO; ckm l6gÚ df efulng o;};ftf cfOtaf/ pgLx¿ bfªk'u]sf lyP . bfªdf k~r}afhf;lxtcfPsf ;xefuLx¿sf ]cl8;gkl5 lxhf ] laxLaf/pgLx¿ a'6jndf b]vf k/] . Toxf“klg cl8;g lbg]x¿sf] nfdnfu ]sf ] cfof ]hs cEo'bovgfnn] ;fKtflxsnfO{ hfgsf/LlbP . ca pgLx¿ c;f/ ! ut]kf]v/fsf] :sfp6 ejg, c;f/^ ut] x]6f}+8fsf] l;4fy{ df=lj=,c;f/ !) ut] latf{df]8sf] xf]6nGo" x ]jg , c;f/ !$ ut ]w/fgsf] :sfp6 ejg, c;f/!& ut] lj/f6gu/sf] cls{8klAns :s 'naf6 l6gPh/ufog k|ltefsf] 5gf}6 u/]kl5pgLx¿ sf7df8f}+sf] cl8;gdf;xefuL x'g]5g\ .

hf]ufp“5g\ eGg] syfdf cfwfl/t5 . k};fsf nflu h:tf] klg sfdug{ kl5 gkg]{ Pshgf laN8/n]afnaflnsfsf] lk|o ¿v sf6\g/r]sf] k|k~rnfO{ afnaflnsfn]ljkmn agfPsf] k|;+u rnlrqdf;d]l6Psf] 5 . afnaflnsfn] ¿vsf6]/ 7"nf dxn agfpg' x'“b}geGg ] cleofgdf ;dfhsfjftfj/0fljb\x¿n] klg ;dy{gu5{g\ . /f]df~rs åGå, cfsif{s

sd]8L tyf P8\e]Gr/; b[ion]rnlrqnfO{ bz{gLo agfPsf] 5 .

h]ldgL lkSr;{sf nflusflt{s]o tn/]hfn] lgdf{0f u/]sf]of] rnlrqsf] lgb] {zg lu/Liflul/hf hf ]zLn] u/]sf x'g \ .rnlrqdf ldy'g rqmjtL{, dx]zdf“h/]s/, ;Ldf ljZjf;, l/of ;]g,;lrg v]8]s/, /fh h'T;L, df:6/clZjg rftfn], u'N;g u|f]j/,xflb{s 7Ss/ cflb snfsf/n] d'Voe"ldsf lgjf{x u/]sf 5g\ . rnlrqsf]syf tyf k6syf klg lgb]{zs hf]zLn]g} tof/ kf/]sf x'g\ .

ODoflhgb\of6

cfh z'qmaf/b]lv ljZjJofkL¿kdf k |bz {g x 'g ] rnlrq

…ODoflhg b\of6Ú xf:ornlrqsf kf/vLx¿sfnflu tof/ kfl/Psf] xf] .of] rnlrq ! 3G6f $&ldg ]6 nfdf ] 5 .kf/fdfpG6 lkSr;{sf nflul/s ls8\gLåf/f lgdf{0f ul/Psf] of] rnlrqdf lgb]{zss]/L lss{Kofl6«s x'g\ . of]rnlrqdf Ol8 dkm L { ,y f ] d; x f 8 ] g rr { ,

lgsf]n cl/ kfs{/, /f]GgL sf]S;,dfl6{g l;g cflb snfsf/n]d'Vo e"ldsf lgjf{x u/]sf 5g\ .

Ol8 dkmL{n] of] rnlrqdfPp6f ;kmn km fOgf l G;onPSHo's]l6esf] e"ldsf lgjf{x u/]sf5g\ . pgL Pp6L ;ft jifL{ofaflnsfsf] a'afsf] e"ldsfdf klg5g\ . sfo{Jo:ttfsf sf/0f pgn]cfkm\gL PSnL 5f]/LnfO{ ;do lbg;s]sf x ' “b }gg \ . rnlrqsf ]syf cl3 a9\b } hf “bf dkmL {cfly{s ;+s6df k5{g\ . pgsf]Joj;fo w/fzfoL x ' G5 .cfTdljZjf;sf] ;d]t cefjeP/ Sofl/o/df ;d]t afwfk/]kl5 dfq pgnfO{ cfkm \gL5f]/Lsf] ;Demgf cfp“5 . hLjgs}g/fd|f] If0faf6 u'lh|/x]sf dkmL{nfO{pgs} 5f]/Ln ] p4f/ ul5 {g \ .5f]/Ln] lgdf{0f u/]sf] sfNklgs;+;f/df k|j]z u/]kl5 dkmL{sf;a} ;d:of ;dfwfg x'G5g\ .afnaflnsf tyf pgLx¿sfcljefjsx¿sf nflu klg of]rnlrq k|]/0ffbfoL ag]sf] 5 .

Page 15: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 !%

>flkt s:tf] rnlrq xf] <>flkt Pp6f km/s syf af]s]sf] rnlrq xf] .o;nfO{ x// ju{sf] rnlrqsf ¿kdf klg lng;lsG5 . o;df /x:ok"0f{ ne:6f]/L / km/s ;+uLt5 . rnlrqdf d ;lxt Zj]tf cu|jfn, z'ehf]zL cflb snfsf/ 5g\ .rnlrqdf s;/L 5gf}6 x'g'eof] <l/ofln6L ;f] ;f/]udkdf sfd ubf{ub} { y'k| }rnlrqaf6 ckm/ cfO/x]sf] lyof] . d}n] bh{gf+}rnlrqsf l:qmK6 x]/] klg ;do lbg ;lsg“ .o;aLr >flktsf nflu lgb]{zs ljqmd e6\6n]dnfO{ kmf]g u/] . Pp6f rnlrqdf sfd ug'{k5{eg]kl5 d}n] l:qmK6 k9]+ . dnfO{ cfkm\gf] pd]/cg';f/ rl/q ;'6 x'G5 h:tf] nfUof] / l:qmK6klg dg k¥of] .s';'d] ?dfn–@ df klg uLt ufpg'ePsf] 5,s:tf] cfzf ug'{ePsf] 5 <s';'d] ?dfnsf uLtx¿ lgs} rrf{df /x]sf] d}n];'g]sf] 5' . o;sf uLtn] g]kfndf /fd|f] dfs]{6lnO/x]sf] 5 . rnlrqsf lgb]{zs lg/s kf}8]nlgs} 6\ofn]G6]8 x'gfn] klg pgsf] sfdnfO{ o'jfx¿n]?rfpg]5g\ eGg] ljZjf; lnPsf] 5' .

tkfO{+ ufog, l/ofln6L ;f] / rnlrqdf klg sfdub}{ x'g'x'G5 < ;do s;/L Dofg]h ug'{x'G5 <d}n] b'O{j6f sfd Ps}k6s u/]sf] 5}g . s'g} klgsfd ;'? u/]kl5 k"/f ;do To;}nfO{ lbG5' . dnfO{slxn]sfxL+ s;}n] cf/fd;“u sfd u/]sf]df cfnf]rgfklg u5{g\ t/ ltgLx¿nfO{ d eG5'– ltdLx¿ @!–@@ jif{sf] pd]/df sn]h hfg], P];–cf/fd ug]{,3'Dg] / cGo s'/fx¿df ;do latfpg] uYof{+} eg]d}n] lsg clxn]b]lv g} Jo:t x'g'k¥of] < d}n] hltu/]sf] 5' To;df ;Gt'i6 5' . w]/} rnlrqdf clegoug]{ / w]/} uLt ufP/ Jo:t x'g'eGbf bz{snfO{ yf]/}t/ :t/Lo lbg'k5{ .g]kfnL rnlrqdf klg clego ug]{ ;f+]r 5 ls <xfn} lgdf{0f ePsf] gof“ s';'d] ?dfndf klg dnfO{clego ug{ elgPsf] lyof] t/ d}n] >flktnfO{ ;dolbO;s]sf] / Jo:t /x]sfn] To;df clego ug{ldn]g . clego ug{ gkfP klg To;df ufpg'k5{eg]/ uLt ufPsf] x'“ . d Pp6f snfsf/ ePsfn]g]kfnL dfq xf]Og, ;a} k|sf/sf rnlrqdf clegoug{ ;S5' / uLt klg ufpg]5' . To;}n] g]kfnLrnlrqdf sfd gug]{ t s'/} cfp“b}g ul/xfN5' lg <t/ ljifo /fd|f] x'g'k¥of], l:qmK6 dg kg'{k¥of] .

d Hofb} /dfOnf] ug'{kg]{ :jefjsL ePsfn]dnfO{ n6\7 agfpg] s'/f klg kl/jt{g e}/xG5g\,t/ klg Pp6f dfq eGg'kbf{ dnfO{ ;lkªn] n67}agfp“5 . ;lkª u/]/} yflSbg“ .

— ;nf]gL /fhe08f/L -6]lnlehgsdL{_rnlrq, rnlrq / dfq rnlrqn] . d hLjgdf

b'O{ s'/fdf dfq n6\7 x'G5', Pp6f rnlrq x]bf{ clgcsf]{rflx+ rnlrqsf] 5fof+sgdf Jo:t x“'bf . To;kl5dnfO{ ofqfn] klg n6\7 agfp“5 .

Crf l3ld/] -gflosf_cf]xf], /dfOnf] k|Zg ;f]Wg'eof] . hLjgdf n6\7

agfpg] s'/f w]/} 5g\ . dnfO{ cfÎgf] Sofl/o/ tyf

;kgfx¿n] n6\7 agfp“5g\ . ca d s] ;kgf b]V5'eGg] s'/frflx+ g;f]Wg' x} †

l/gfzf /fO{ -g[To lgb]{zs_dnfO{ d]/f] sfdn] g} n6\7 agfp“5 cyf{t\

cfkm\g} k];fsf] sfd ubf{ g} d n6\7 x'G5' .;f]lkmof dxh{g -sf]l/of]u|fkm/_

s:tf] ufx|f] k|Zg, hjfkm lbg} cfPg † klxnf]s'/f t d ;+uLtsf] ljBfyL{ ePsfn] ;+uLtn] g}n6\7 agfpg] e}xfNof], lsgeg] ;+uLt k|fs[lts;'Gb/tf;“u glhs x'G5 . o;afx]s dnfO{ k|s[ltsf;a} /fd|f s'/fn] n6\7ofp“5 .

— dbg uf]kfn -ufos_

hDsf e]6

tkfO{+nfO{ s'g s'/fn] n6\7 agfp“5 <

s]jn Ps k|Zg

s]xL jif{cl3 cflbTogf/fo0f emfnfO{ lrgfpg'kbf{ ufosplbtgf/fo0f emf / uflosf bLkf emfsf] 5f]/f eGg'kYof]{t/ clxn] pgsf] cfkm\g} kl/ro 5. kl/jf/d} ;f+uLltsjftfj/0f ePsfn] klg cflbTonfO{ uLt–;+uLtsf] If]qdfcl3 a9\g ljz]if d2t k'Uof] t/ klg hL 6]lnlehgaf6k|;f/0f x'g] l/ofln6L ;f] ;f/]udk sfo{qmdsf] s'zn;~rfngkl5 pgsf] nf]slk|otf lbg–k|ltlbg r'ln+b}uof]. olta]nf pgL ljz]if k|f]8S;gsf] Aofg/df lgdf{0fe}/x]sf] ljqmd e6\6åf/f lgb]{lzt lxGbL rnlrq >flktsf];'l6ªdf Jo:t 5g\. uf]/]ufj“l:yt km\o'r/ :6'l8of]df>flktsf] ;'l6ªsf qmddf cflbTo;“u ;fKtflxssfd'DaO{ k|ltlglw jL/]Gb| kf}8]nsf] hDsfe]6 M

Page 16: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 !*

Do'lhs ck8]6

;fKtflxs nfOe

d]/f] dgdf=== s'g z}nLdfcfwfl/t uLt xf] <of] d]nf]l8o; ;]lG6d]G6n uLt xf] .uLtsf] s'g kIf /fd|f] 5 <zAb / d]nf]8L g} /fd|f] kIf xf] .8f= ef]nf l/hfnsf] zAbdfoyfy{tf emlNsPsf] 5 .;+uLt s;/L sDkf]h ug'{eof] <uLtsf] zAb kfpgf ;fy ;//;+uLt e/]+ t/ cfkm}nfO{ lrQa'em]g . kl5 cem d]xgt u/]/; +uLt tof/ kf/ ]k l5;fyLx¿nfO{ ;'gfP“ . ;a}n] /fd|f]dfg]kl5 dfq /]s8{ u/fP“ .uLtsf ] lel8of ] af/Daf/alh/xG5 lg <cfnf]s g]Dafªn] uLtsf zAbcg';f/s} lel8of] tof/ u/]sfn]xf]nf bz{ssf] cg'/f]wdf of]lel8of] lbgdf w]/} k6s aH5 .df]8n klg cfkm} aGg'eP5 <Do'lhs lel8of ] lgb] {zsn]gflosf glGbtf s];L;“u d]/}hf]8L ;'xfp“5 eg]kl5 dfq ddf]8n aGg tof/ ePsf] x'“ .

AofG8

Sj]j/ AofG8…gzfsf] h~hfndf afFRg rfxG5'Ú uLt cr]n emfkfsf

Pkm=Pd=x¿df k|z:t ;'lgG5 . of] dd{:kzL{ uLt :yfgLo Sj]j/AofG8sf] l;h{gf xf] . Ps bzscl3 ufp“–3/df b]p;L–e}nf] v]Nbfv]Nb}Sj]j/ AofG8 hlGdPsf] bfaL u5{g\ AofG8sf ef]sln:6 gLdfafª\u]n tfdfª . hlGdg t hlGdof] t/ s;/L x'sf{P/ cl3a9fpg] eGg] lrGtfn] AofG8sf ;b:ox¿nfO{ lg/Gt/ uf“lh/x\of],t/ !@ jif{df pGo" klg km'N5 eg]em}+ pgLx¿sf] nfdf] / lg/Gt/k|of;n] klg xf]nf, Sj]j/ AofG8 clxn] emfkfs} rlr{t Pj+ cAanAofG8sf ¿kdf :yflkt e};s]sf] 5 .

cf7 hgfsf] ;d"xaf6 ;'? ePsf] AofG8df clxn] kf“r hgf;b:o 5g\ . AofG8sf d]g ef]sln:6df gLdf afª\u]n tfdfª, ln8lutf/df hf]gL of]~hg, 8«ddf ;'efif >]i7, a]; lutf/df ;Gtf]if>]i7 / l/bddf ljqmd tfdfª -Pkm\6L_ 5g\ . Sj]j/n] clxn];Ddb]ze/ b'O{ bh{geGbf a9L sG;6{df ;xeflutf hgfO;s]sf] 5 .@)%* ;fndf emfkf lhNnf:t/Lo la6 sG6]:6 / @)^! ;fndf/fhwfgLdf ;DkGg cGt/SofDk; k|ltof]lutfdf bf];|f] ePsf] Sj]j/ut jif{ sflGtk'/ 6]lnlehgaf6 k|;fl/t :k|fO6 AofG8 Rofn]Ghk|ltof]lutfdf rf}yf] ePsf] lyof] .

hGdldlt M ;fpg @%

3/df af]nfpg] gfd M k"0f{

kl/ro M ufos

hGd:yfg M ;fjfnL6f]n, a;fxf–&, pbok'/

?lr M ;+uLt, ufog tyf km'6an v]Ng]

k|sflzt PNad M ltd|f] dfof -@)^)_, ;h];g -@)^%_

;f+uLlts u'? M u'?b]j sfdt

glhssf ;fyL M kL/fxfª /fO{, cflzif /fO{

dg kg]{ kl/sf/ M nf]sn s'v'/fsf] df;'

dgkg]{ /+u M sfnf] / ;]tf]

dgkg]{ klx/g M ;'6

dgkg]{ v]n M km'6an / df;{n cf6{

km';{bdf M 6]lnlehg x]5'{, ;fyLx¿;“u ukm u5'{

dg kg]{ uLt M d d/] klg dnfO{===

l/; p7]sf] a]nf M PSn} a/a/fp“5'

dg kg]{ cfkm\g} afgL M ;xof]uL 5'

klxnf] uLt M d}rfª ltdL t /}Ú5f}

klxnf] PNad M ltd|f] dfof

;a}eGbf a9L dfof M cfdfsf]

klxnf] afhf M xfdf]{lgod

klxnf] k|]d M 5}g

g/fd|f] afgL M l5§} ljZjf; u5'{

uf]Ko s'/f M hf“8, /S;L, r'/f]6 vfGg“

cGo k|ltef M df;{n cf6{sf] v]nf8L x'“ .

;ftfsf] :j/

lxdfn ;fu/

glhsaf6 e'jg ;'lKtxfª /fO{

ckmla6

ufos;“u lgb]{zs M ufosåo ;To/fh–:j?k/fh cfrfo{;“u;Nnfx ub}{5g\ lgb]{zs e"if0f bfxfn .

nfSkfsf] ;xof]u…em:s]/ b'V5 of] d'6' d]/f]

p;}sf] ofbdf===Ú uLtaf6 8]9bzscl3 g} g]kfnL >f]tfsf] dglhTg] ufos nfSkf z]kf{ nfdf]cGt/fnkl5 k'gM >f]tfdfem cfPsf5g\ . o;k6s pgL uLlt;+u|x…d'8\; ckm nfSkfÚ dfkm{t >F]tfdfemcfPsf x'g\ . pgn] cfkm\gf] gof“;+u|xsf] ;Dk"0f{ cfDbfgL d[uf}nf/f]uL ;"o{ s'dfnsf] pkrf/sf];xof]ufy{ k|bfg ug]{ 3f]if0ff u/]sf5g\ . @)@) ;fndf hlGdPsfufos nfSkfsf] d[uf}nf /f]uLnfO{;xof]u ug{] cleofgsf] sb/ ub{}sljj/ dfwjk|;fb l3ld/]n] pgsf]dfgjLo ;]jf ct'ngLo /x]sf]atfPsf 5g\ . ;"o{ s'dfnnfO{pgsL >LdtL efjgf s'dfnn]d[uf}nf lbg] ePsL l5g\ . ! ;o?k}of“ d"No /flvPsf] …d'8\; ckmnfSkfÚ vl/b u/]/ ufos z]kf{sf]cleofgdf ;fy lbg]x¿sf] ;+Vofa9\b} uPsf] 5 .z]kf{sf] …d]xgtÚ ljdf]lrt

ufos bLk >]i7n] ufos PkLz]kf{n] ufPsf uLtx¿sf] bf];|f] ;+u|x…d]xgtÚ sf] ljdf]rg u/]sf 5g\ .ljdf]rg ;df/f ]xdf cfof]hslxdfno z]kf{ ;f+:s[lts s]Gb|sfcWoIf k]dfl5/L z]kf {, ufosv]d/fh u'?ª, uLtsf/ lznfaxfb'/df]Qmfg, a'n' d'sf?ª cflb jQmfn]ufos z]kf{sf] ;f+uLlts k|ltefsf]k|z+;f u/]sf lyP . ljdf]rg;df/f]xdf ;+u|xsf] …;Demgf g}cfh ef]lnÚ uLtsf ] Do ' lhslel8of ]sf ] lk | ldo/ ul/Psf ]l yo f ] . ; ' /h l; + x 7s ' / Ln ]lgb] {Zfg u/]sf] pQm lel8of]dflalgtf a/fn tyf ljdn]zclwsf/Ln] clego u/]sf 5g\ .

sfblDagLsf] ljdf]rg…cln slt gh/ ltd|f]===Ú

uLtaf6 nf]slk|o ePsf ufoslzj kl/of/sf] gof“ uLlt;+u|x…sfblDagLÚsf] ljdf]rg ;DkGgePsf] 5 . Do'lhs g]kfnn] g]kfnDo'lhs ;]G6/df cfof]hgf u/]sf]ljdf]rg ;df/f]xdf ;f+uLltssfo{qmd klg k|:t't ul/Psf] lyof] .uLtsf/ zLtn sfblDagLn] /rgfu/]sf uLtx¿sf] pQm ;+u|xsf]ljdf]rg ;df/f]xdf Pp6f Do'lhslel8of] klg ;fj{hlgs ul/of] .k/b]zaf6 pwf/f]

/fli6«o uLtsf /rgfsf/

Jofs'n dfOnfn] a]nfotL nfx'/]x ]ds'df/ /fO{n] /rgf u/]sfuLtx¿sf] ;+u|x …pwf/f]Ú ljdf]rgu/]sf 5g\ . ;df/f]xdf ufoshubLz ;dfn tyf uflosf/ lhg f l /d fnn ] ljd f ] lrt;+u|xsf] Pp6f o'un uLt ufPsflyP . ;f+uLlts If]qsf rlr{tcg'xf/x¿sf] pkl:ylt /x]sf]pQm sfo{qmddf ;+u|xsf] Pp6fuLtsf] Do'lhs lel8of] tyf k|f]df]x¿klg ;fj{hlgs ul/Psf] lyof] .

Kof¿sf] ;+u|x ljdf]rguflosf Kof¿ zfxn] ufPsf

cfw'lgs uLtx¿sf] ;+u|x …lk/tLsf]j frf aGwgÚ ut zlgaf//fhwfgLdf cfof ] lht Ps;df/f]xaLr ljdf]rg ul/Psf] 5 .uLtsf/ sfnLk|;fb l/hfn tyf/Tgzdz]/ yfkfn] ;+o'Qm ¿kdfpQm ;+u|x ljdf]rg u/]sf lyP .sfo{qmddf uflosf Kof?n] nfdf];dosf] d]xgt kZrft\ klxnf]uLlt;+u|x tof/ kfl/Psf] atfOg\ .zflGtgu/df ;fs]nf gfr

ut zlgaf/ ufos/fh]zkfon /fO{ lbgel/ g} Jo:t

/x] . ufos /fO{ cfkm\gf] lgjf;5]pzflGtgu/, sf7df8f}+df vf]6fªo'jf Snan] cfof]hgf u/]sf] ;fs]ntyf pef}nL sfo{qmddf Jo:tePsf x'g\ . sfo{qmddf ufos/fO{n] ;f +uLlts If ]qsf s]xLrlr{t cg'xf/nfO { cfkm } +; “ugrfPsf] b[Zo /dfOnf] lyof] .dlGb/ wfp“b} x]dGt

ufos x]dGt zdf{n] cfkm\gfrf/j6f uLlt;+u|xsf] ljdf]rg

cfkm } +n ] u/] . o;k6s kf “rf } +uLlt;+u|x …dlGb/Ú sf] ljdf]rgdfklg pgn] cfkm}+nfO{ dfq ;xefuLu/fP . o;cl3sf uLlt;+u|xljdf]rg ug{ pgL sf7df8f}+sf s]xLdlGb/df k'u]/ cfkm \gf ] ;+u|xr9fp“y] . o;k6s ;+u|xsf] zLif{sg } …dlGb/Ú /f lvPsfn ] pgLa"9fgLns07, sdnfbL u0f]z,kz'klt tyf aunfd'vL;Dd k'u]/cfkm\gf] ;+u|x eujfg\nfO{ ck{0fu/] . …dlGb/Ú df o;k6s pgn]Pp6f k|of]u klg u/]sf 5g\,uLtsf/nfO{ g} ;+uLtsf/ agfP/ .kfZj{ ufogdf gof“ :j/

…g]kfnL tf/fÚ sf] kmfOgnr/0f;Dd k'u]sL uflosf b'uf{ v/]nkfZj{ uflosfsf ¿kdf pbfPsLl5g\ . pgn] ev{/} 5fof+sg ;DkGgePsf] rnlrq …ltdL dfq ltdLÚsf] zLif{s uLt tyf afa' af]u6L/ ozs 'd f/n ] lgdf { 0 f ug {nfu]sf] rnlrq …af6f ]d'lgsf]km "nÚ df :j/ lbPsL l5g\ .o;aLr b'uf{n] cfkm\gf Psn

uLtx¿sf] gof“ ;+u|x …lbnÚ klgs]xL ;ftf leq} >f]tfdfem Nofpg]tof/L k"/f u/]sL l5g\ . ;+u|xdfcfw'lgs, kk tyf cfO6d uLtx¿;dfj]z ul/g]5g\ .cd]l/sfdf /demd

cd]l/sfsf] Soflnkmf]lg{ofl:ytcf]sNofG8df cfof]lht g]kfnL;f+:s[lts sfo{qmd …/demd lxdfnL;f“emÚ df rlr{t snfsf/x¿n]uLt, ;+uLt tyf g[To k|:t't u/]sf5g \ . sfo {qmddf uf losf;kgf>Lsf ] k | ToIf ufogn ]bz{sx¿nfO{ n6\7 kf/]sf] lyof] .a]nfotdf g]kfnL sfo{qmd

;f+:s[lts sfo{qmd k|:t'tug{ a]nfot k'u]sf] ufosåohubLz ;dfn / ;'dg a"9fdu/tyf uflosf /Ltf yfkfsf] ;d"xn]a ]nfotsf ljleGg ;x/df;f+uLlts sfo{qmd k|:t't ul//x]sf]5 . pgLx¿ ut z'qmaf/ To;tkm{k |:yfg u/]sf x'g \ . pgLx¿a]lNhoddf klg sfo{qmd k|:t'tu/L b'O{ dlxgfkl5+ kms{g]5g\ .

• ef]ln zlgaf/ sf]l/ofdf cfof]hgf x'g] cGt/f{li6«o ;+uLtdxf]T;jdf ;f+uLlts ;d"x d+uf]lnog xf6{sf ufos /fh' nfdf;xefuL x'g] ePsf 5g\ . hfkfgsf] sfo{qmddf ;xefuL eP/ b'O{;ftfcl3 pgL sf7df8f}+ kms]{sf lyP . o;aLr pgn] cfkm\gf]gof“ uLlt;+u|x …d+uf]lnog xf6{ efu %Ú sf] ljdf]rg c;f/sf]bf];|f] ;ftf ug]{ ePsf 5g\ . ufos nfdfn] ut a'waf/ Pssfo{qmdsf] cfof]hgf ub}{ pQm PNaddf ;dfj]z ul/Psf] …xNnfrn]5===Ú sf] Do'lhs lel8of] ;fj{hlgs u/]sf lyP .

Page 17: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 !(

dGbLdf rlDsof] Jofkf/s]xL dlxgfcl3b]lv ljZjJoflk ¿kdf b]vf k/]sf] cfly{s

dGbLsf] c;/ cem} sfod 5 . Jofkf/sf clwsf+z If]qdfk/]sf] cfly{s dGbLsf] c;/ of}g If]q;“u ;DalGwt Jofkf/dfsd} k/]sf] o;sf Jofkf/Lx¿n] atfPsf 5g\ . ljZjJoflkcfly{s dGbL k|f/De ePkl5 of}gsfo{df k|of]u x'g] lrNnf]kbfy{sf] sf/f]af/ #@ k|ltztn] j[l4 eP/ $ s/f]8 !@ nfvcd]l/sL 8n/ k'u]sf] 5 . hf]g;f]g PG8 hf]g;f]gn] ug]{ s]–jfO{ a|fG8sf] n'la|s]G6 pTkfbg u/]sf] tLg dlxgfdf o;sf]Jofkf/ &$ k|ltztn] j[l4 ePsf] 5 . hf]g;f]g PG8 hf]g;f]gsfk|jQmf eG5g\– ha cy{tGq lau|G5 ta of}g ultljlw a9\5,lsgeg] dflg;df gof“ ;fdu|L lsGg] pd+u x'“b}g, a? 3/d}a;]/ of}g lqmofsnfkdf ;+nUg x'g] hf]; x'G5 .

ablnof] dlxnfsf] of}gz}nLc:6«]lnofsf] rlr{t 8]l6ª ;fO6n] cfkm\gf !% nfv kf7sdfem

u/]sf] ;j]{If0fdf $) k|ltzt dlxnfn] ;fd"lxs of}g lqmofsnfkdfcfkm\gf] rfxgf a9\b} uPsf] atfPsf 5g\ . ljutsf jif{x¿df ul/g];j]{If0fdf dlxnfx¿af6 o:tf] lsl;dsf] wf/0ff cfp“b}gYof] . ;j]{If0fsfqmddf cgnfOgdfkm{t sl/a ( xhf/ kf7sn] cfkm\gf] wf/0ff hfx]/u/]sf lyP . ;fd"lxs of}g lqmofsnfk ?rfpg]x¿df PSn} a:g]x¿eGbfklg hf]8L a9L lyP . pgLx¿n] ;fd"lxs of}g lqmofsnfkdf cfkm"nfO{cu|;/ u/fpg'sf] sf/0fdf cnUu} lsl;dsf] pQ]hgf x'g] / cfkm\gf]rfxgf k"lt{ x'g'sf ;fy} k|]dLx¿;“u ulx/f] k|]d ;DaGw sfod x'g] s'/fatfPsf lyP . o:tf dlxnfx¿df $) k|ltztn] Psk6s ;fd"lxsof}gsfo{df ;l/s ePsf] atfPsf lyP eg] !) k|ltztn] ;fKtflxsjf dfl;s ¿kdf To:tf] sfddf ;xefuL x'g] u/]sf] atfP .

5fqfsf] kbdf ;dln+uLn; PGhn;sf] kmf/okmS; xfO{:s'nsf] lgjf{rgdf

Ps hgf ;dln+uL g]tfsf] kbdf lgjf{lrt ePsf 5g\ .sn]hsf] g]t[Tj ug{ jflif{s ¿kdf x'g] 5fq / 5fqfsf]cnu–cnu lgjf{rgdf ;f]xL ljBfnosf !* jifL{o 5fq;lh{of] ufl;{ofn] …k|d lSjgÚ sf] pkflw lht]sf x'g\ . pgn]sn]hn] ug]{ jflif{s ls+u / lSjgsf] lgjf{rgdf cfkm\gf]pDd]bjf/Lsf] cfwf/ k|:t't ug]{ sfo{qmddf lbPsf] k|jrgn]g} pgnfO{ ljhoL agfPsf] xf] . ;lh{of]n] cd]l/sL sn]hdf

cGTodf===Go'lhNof08sf] sfplG;n ckm Ph's];g l/;r{n] b]zJofkL

¿kdf u/]sf] ;j]{If0fdf kfPsf] glthfn] clxn] ;/sf/nfO{;d]t cfZro{df kf/]sf] 5 . ;/sf/sf] dftxtdf /x]sf] kl/jf/lgof]hg ;+3sf] ;xof]udf ljleGg :yfgsf % ;o o'jtLdful/Psf] ;j]{If0fcg';f/ clxn] k|To]s tLg hgf o'jtLdf Pshgfn] !^ jif{sf] pd]/ k'Ubf–gk'Ub} of}g;Dks{ /fVg] u/]sf5g\ . ;j]{If0fdf ;xefuL ePsfx¿dWo] cfwfsf] k'?if;“uulx/f] k|]d /x]sf] kfOof] . pQmglthfsf] ljZn]if0f ub}{ kl/jf/lgof]hg ;+3n] ljBfno:t/dfof}glzIffsf] cefjsf sf/0fpgLx¿ of }gk | lt slnn}pd]/df lh1f;' ePsf] atfPsf]5 . Go'lhNofG8n] ljBfno:t/df of}glzIff clgjfo{ ePklg o;nfO{ clgjfo{ ¿kdfnfu" ug{ g;Sbf pgLx¿sf]of }g cfr/0fdf kl/jt{gcfPsf] 7x/ u/]sf] 5 .

x'g] of] lgjf{rgdf s]jn 5fq / 5fqfsf] ;f}Gbo{ dfqrogsf] cfwf/ k/Dk/fnfO{ tf]8\g'kg]{ atfPsf lyP . cadflg;sf] ;f}Gbo{ d'xf/df xf]Og, p;sf] dgdf x]g'{kg]{ a]nfcfPsf] atfPkl5 pgnfO{ 5fqfx¿n] ;dy{g u/]sf lyP .;lh{of]n] eg]– …of] kbdf s'g} /fd|L 5fqf cfpg] k/Dk/f 5,t/ d tkfO{+sf] gh/df k'/fgf]h:tf] lSjg x'g ;lSbg“,lsgeg] d ;w}+ k'?ifsf] 8«];df cfpg]5' . d]/f] cleofgeg]sf] ;dln+uLx¿n] klg c¿sf] h:t} clwsf/ kfpg'k5{eGg] xf] . ufl;{ofsf] lgjf{rgn] cd]l/sL sn]hdf ;dln+uLcjwf/0ff a9\b} uPsf] ;+s]t u/]sf] 5 .

klxnf] ljZj

Page 18: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 @)

gfRg cfp“5 lg † gfos /fh]z xdfnnfO{ gfRg cfp“b}geGg]x¿ y'k|} 5g\ t/ df}sf k/] /fh]z klg kl5 kb}{gg\ .

d g

]kfn

L l76

f] M u

fos /

fh' n

fdf cd]l/sfs

f]nfd

f] a;

fOkl5 g

]kfnsf sfo

{qmdx¿

df o:

t}klx/

gdf b]v

f k/

] .

nf} g s] u¥of xf] < M gfos ;'dg tyf gflosf ;f]lgofkmf]6f]u|fkm/ /fhLj >]i7;“u ;];gsf qmddf .

xªsªdf …d ltdLljgf dl/xfN5'Ú sf] ljz]if k|bz{gsf cj;/dfgfrufg ub}{ e'jg / ;'l:dtf s];L . tl:a/ M lgd{n >]i7

;lrq

gflosfsf] gof“ sfd M af}4, 6';fnl:yt zLo/ Ao'l6kfn{/sf]pb\3f6g ub}{ gflosf c?l0fdf nD;fn .

s'/f lgdf{tf

lglvn pk|]tLnfO{ c¿n] agfPsf];]8\o'n cg';f/ sfd u/] k'UYof] . b'O{–tLgj6} rnlrqsf] ;'l6ª Ps;fy kbf{klg vf;} cK7\of/f] x'“b}gYof] . h] h:tf]eP klg c¿sf nflu c¿n] ldnfPsf];do cg';f/ sfd ubf{ 7Ls} lyof] .pgn] clego afx]ssf sfddf Wofglbg' kb}{gYof] t/ clxn] l:ylt cs}{ 5 .c¿sf] rnlrqdf sfd u/]/ dfq k'Ub}gpgnfO{ clxn] cfkm"n] agfPsf] rnlrqk|bz{gsf] tf/tDo ldnfpg klg ;dolgsfNg}kg]{ afWotf 5 .

g]kfnL rnlrq Jofj;flos x'gg;s] h:t} ljt/0f k|0ffnL klg Jojl:yt

x'g g;s]sfn] lgdf{tfn] 9'Ss;“ua:g kfpg] cj:yf 5}g . gof“rnlrq agfPsf lglvnrnlrq k|bz{gsf nflu qmdzMJo:t x'“b} uPsf 5g\ . pgLljt/s;“u e]6\g] / k|bz{gsf nflultly–ldlt ldnfpg] sfddfh'l6;s]sf 5g\ .

csf{ gfos e'jg s];Lsf]b}lgsL klg lglvnsf] eGbfkm/s 5 }g .

s];L eG5g\– …ljleGgkf6L{;“u ldl6ª ubf{ub}{Ps dlxgf lat ]sf ]lyof] .Ú g]kfndf rnlrqrnfpg kf“rj6feGbfa9L ;~hfn 5 . k"j{–klZrd 5'§f5'§} Rofgn5g\ eg] sf7df8f } +d }tLgeGbf a9L ljt/0f;d"x 5g\ . Pp6f;“u s'/fx'g]lalQs} csf] { kf6L{l/;fpg] kl/kf6Ln] klglgdf{tfnfO{ uf¥xf] x'g]

u/]sf] 5 . e'jg eG5g\– …rnlrq agfpgeGbf klg rnfpg uf¥xf] 5 .Ú

sf7df8f+} aflx/ rnlrq rnfpg];xdlt eP klg sf7df8f}+sf] ljifodf 6'ª\uf]nufpg w]/} ;do nfU5 . ljt/0fsf nfuLljleGg Rofgndf ;+nUg ljt/snfO{ v';Lkfg'{ t 5 g}, Rofp;/L v'n]sf ;+3–;+:yf;“u klg ;xsfo{ ug'{kg]{ afWotf 5 .lglvn / e'jg s;/L /fd|f] clego ug]{ eGbfklg s;/L cfÎgf] rnlrqnfO{ ;lhnf];“u k|bz{g ug]{

eGg] wofpGgdf x'G5g\ .gfos >Ls [ i0 f

>]i7sf] r6f/f] klg sd5}g . klxnf] k6s …sxf“e]l6PnfÚ rnlrq agfPsf>Ls[i0fnfO{ clego dfqubf{ lgdf{0fsfo{ ;lhn}xf]nf h:tf] nfUYof] . …kl5kf] yfx kfP“ of] t uf¥xf]sfd /x]5Ú– pgn] atfP .

; ' l6ªsf nf lu;]8\o'n ldnfpg]blv;f/f sfd cfkm}n]ug'{kbf{ ;f¥x} lbSs agfof] t/ klgx/]z vfPsf 5}gg\ . >Ls[i0f eG5g\–…cfÎg} l6dsf ;fyLx¿;“u ldn]/sfd u/]sfn] Tolt w]/} cK7\of/f] ePg .ÚTo;df klg cfÎgf] rnlrqdf sfd ug]{afx]ssf snfsf/n] ;d]t pgsf]rnlrqnfO{ /fd|f] elglbPsfn] >]i7cfzfjfbL 5g\ . pgnfO{ kl/>d hlt g}eP klg rnlrq /fd|f] eof] eg] k'U5h:tf] nfu]sf] 5 .

nufgL ug]{ gfossf] ;"rLdf

olt dfq 5}gg\, lbnLk /fodfemL,;'lgnbQ kf08], xl/j+z cfrfo{ cflbsnfsf/n] cfkm}n] nufgL u/]/ lgdf{tfx'g'sf] cg'ej xfl;n ul/;s]sf 5g\ .xl/j+zn] rnlrq lgdf{0f u/]/ /fd|} h;kfP klg kl5Nnf :6f/ lglvn / lbnLkn];f]r] cg'¿ksf] ;kmntf xft kfg{ ;s]gg\ .lglvnsf] ;fjwfgn] df]km;n / pkTosfb'j} If]qdf /fd|f] Jofkf/ ug{ ;s]g eg] lbnLksf]…xfdL ;fyL efOÚ n] klg pkTosfdf 3f6fsf]Jofkf/ ug'{k/]sf] lyof] .

lx/f]sf]

tl:a

/ M g

j/fh

jfUn]

Page 19: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 @!

ca kfnf]

k'?if a|fsf] †

o'jfx¿aLr o;sf] /fd|f] qm]h b]lvPsf]5 . hfkfgdf o;sf] d"No @ xhf/ *;o ofg cyf{t\ #) 8n/ /flvPsf] 5 .k'?ifsf nflu a|f tof/ ug]{ sDkgLn]klg sd ;dodf o;n] /fd|f] ahf/ lnG5eGg] cg'dfg;d]t u/]sf] lyPg . elgG5,7"nf] ;+Vofd} k'?if tyf o'jfx¿ k'?ifa|fsf] vf]hLdf ahf/ 8'Ng yfn]sf 5g\ .

;'vb cg'ej u/fpg] k'?if a|fu|fxsx¿sf tkm{af6 cfO/x]sf]

lkm8Aofs klg sd cfZro{hgs 5}g .vf;u/L k'?ifx¿nfO{ Pp6f ljz]if k|sf/sf]…6fO6 lkml6ªÚ a|fn] nf]EofO/x]sf] 5 .k'?if a|fsf nflu df]8lnª ug] { df]8ndf;fo'sL ;'lrofn] klxnf] k6s of]a|f nufPkl5 k|ltlqmof lb+b} eg]—…a|f nufPkl5 o;sf] 6fO6 lkml6ªx'g] z}nL dnfO{ ;fx}| dg k¥of] . of]nufPkl5 d}n] lgs} ;xh cg'ejul//x]sf] 5' . o;n] d]/f] cfTdljZjf;g} a9fPsf] dx;'; e}/x]sf] 5 .Ú

of] …cfO6dÚ ahf/df nGr ePkl5o'jfx¿df xf]8afhL g} rn]sf] 5 .km];g]jn tyf d]6«f] ;]S;'cn ;f]r /fVg]o 'jfx¿sf cg';f/ pgLx¿ nfdf ];dob]lv o:t} k|sf/sf] …cfO6dÚ sf]vf]hLdf lyP .

;du|df ahf/af6 k'?if a|fn];sf/fTds /]:kf ]G; kfO/x]sf ] 5 .sDkgLnfO{ ;+;f/el/sf nfOkm:6fOndnx¿af6 c8{/ klg k|fKt e}/x]sf] 5 .o'jfx¿sf] cfsif{0fsf sf/0f sf7df8f}+sf]ahf/df klg of] a|f rf“8} pknAw x'g]s'/fdf cfzfjfbL x'g ;lsG5 . ef/tLo

ahf/df t o;sf] tof/L klg k|f/Dee};s]sf] 5 . Toxf“sf nfOkm:6fOn dnx¿dfo'jfx¿ o;sf] hfgsf/L lng cfO/x]sf 5g\ .sf7df8f}+df eg] of] s]xL ;dokl5 dfq pknAwx'g ;S5 .

jf:tjdf k'?if a|f dlxnfx¿sf]a|feGbf vf;} leGg 5}g, t/ o;nfO{…Dofg]lho/Ú elgPsf] 5 . o;sf] sknfO{ljz]if :j¿k k|bfg ul/Psf] 5, h;af6of] k'?ifsf] :tg cyf{t\ 5ftLdf ;lhn}lkm6 x'G5 . tTsfn of] y'k| } ;fOhdfeg] pknAw 5}g . o;nfO{ clxn]s ]jn b 'O { ;fOhdf dfq ahf/dfptfl/Psf] 5 . P *% tyf P () cyf{t\## b]lv #% OGr 5ftL ePsf k'?ifsfnflu lkm6 x'g] a|f dfq clxn] ahf/df pknAw5 . oBlk ahf/af6 cfPsf] dfunfO{ Wofglb+b} sDkgLn] rf“8} g} o;nfO{ ljleGg;fOhdf klg pknAw u/fpg] atfOPsf]5 . clxn] of] k'?if a|f tLgj6f /+udfpknAw 5— ;]tf], sfnf] / u'nfaL .

k'?if a|f hfkfgsf] ahf/df pknAwx'gf;fy s]xL ;doleq} laqmL klge};s]sf] lyof] . klxnf] k6s hfkfgsf]ahf/df b]vf k/]kl5 Ps k|sf/sf] ;g;gLg} km}lnPsf] atfOG5 . ljleGg j]a;fO6dfdlxnfx¿n] dfq nufpg] of] leqLklx/gsf af/]df ljleGg ax; klg eof],h;df dlxnfx¿n] k'?if a|fk|lt cfklQhgfP . dlxnfx¿n] v'n]/} o;k|lt c;xdlthgfO;s]sf 5g\ . hfkfgs} dlxnfx¿n] klgk'?if a|fk|lt cfklQ hgfPsf] ;dfrf/ ;+:yfx¿n]hgfPsf 5g\ .

hfkfgsf] ;f]l;on g]6js{ j]a;fO6ldS;Ldf t oxL ljifodf Ps

k|sf/sf] ax; g} k|f/De ePsf]5 . ;fdflhs :t/df o;nfO{;Dk"0f { ¿kn] :jfut eg]ul/Psf] 5}g . o;k|lt ?lrg/fVg] JolQmx¿sf] egfO5— …k'?ifx¿n] o'jtLx¿sf]gSsn ub}{ pgLx¿sf] leqL

;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f}+— Dofg]lho/ cyf{t\ k'?ifn]

nufpg] a|fn] ca rf“8} g} ;+;f/el/sfo'jfnfO{ cfslif{t u¥of] eg] s;}n] cfZro{dfGg' kb}{g . dlxnfx¿sf] leqL klx/gsf]rrf{ rNg]lalQs} xfdL a|]l;o/ cyjf a|fsf]gfd lnG5f}+ . elgG5, dlxnfx¿sf] of]leqL klx/g dlxnfx¿sf] ;]S; l;Daf]nklg xf], t/ ca of] klx/g dlxnfx¿dfdfq ;Lldt /xg]5}g . dlxnfx¿n]clxn];Dd cfkm\gf] dfq clwsf/ /xg]bfaL ub}{ cfPsf] of] klx/gdf rf“8} g}k'?ifx¿n] klg bfaL ug{ yfNg]5g\ .

dlxnfx¿sf] of] ljlzi6 If]q cyf{t\sDKo'6/sf] efiffdf …8f]d]gÚ df k'?ifx¿n]klg k|j]z ug]{ qmd k|f/De e};s]sf] 5 .of] s'g} 76\6f xf]Og, ;tk|ltzt oyfy{xf] . ahf/df ca k'?ifx¿sf] a|f klgpknAw x'g yfln;s]sf] 5, t/ clxn]of] s]jn hfkfgdf dfq kfOG5 .

dlxnfx¿sf] lalsgLn] ^# jif{ k"/fug{ nfUbf k'?ifx¿sf nflu ahf/dfcfPsf] a|fnfO{ clxn] gjhft lzz' g} dfGg;lsG5 . km ];gsf] ;+;f/df o;nfO{l/sf]/g];gsf ¿kdf x]g{ yflnPsf] 5 .o;aLr km ];gsf] of] gjhft lzz'n]6f]lsof]sf] nfOkm:6fOn dnl:yt …ljz?dÚdf cfkm\gf] klxnf] sbd /fv]sf] 5 .

;a}eGbf klxn] o;nfO { ToxLljz?ddf ptfl/Psf ] xf] . To;kl5cgnfOgdfkm{t klg o;sf] lsga]r k|f/DeePsf] 5 . cGt/f{li6«o ;dfrf/ ;+:yfx¿sfcg';f/ b'O{ xKtfdf # ;oeGbf a9L k'?ifa|fsf] laqmL e};s]sf] 5 . ;+;f/el/sf

klx/g nufpg' zf]elgo x'“b}g .Ú ;fy}pgLx¿n] k'?ifn] a|f k|of]u ug'{kg]{ sf/0fk'li6 ug{ klg r'gf}tL lbPsf 5g\ . km];gsfnflu dfq k'?ifx¿n] a|f k|of]u ug'{ plrtgx'g] pgLx¿sf] ts{ 5 .

csf{lt/ ahf/df pknAw x'g]lalQs}dx“uf] d"Nodf k'?if a|f lsGg] o'jfx¿sf]ts{ a]Un} 5 . pgLx¿ eG5g\— …7"nf]5 f t L ePs f , e2 f :tg ePs fk'?ifx¿n] a|f nufP/ 3'dlkm/ ubf{,e ¥ o f ªd f r9 \ b f –pq “ b f cyj f

v]ns'bdf efu ln“bf ;lhnf] x'G5 .Úg]kfndf o;nfO{ t'?Gt} ckgfOg]5

eGg] s'/fdf låljwf g} 5 . sf7df8f}+,kf]v/f, w/fgh:tf ;x/df cem} klg o;sf]rrf{ k|f/De ePsf] 5}g . o;af6 s] eGg;lsG5 eg] k'?ifx¿sf] a|fn] g]kfnLahf/df tTsfn cfkm\gf] k|e'Tj hdfpgufx|f] 5 . /fhwfgLsf ;lkª sDKn]S;x¿dfljb]zL klx/gx¿ ;lhn} pknAw eP klgk'?if a|f cyf{t\ Dofg]lho/n] k|j]z kfpgs]xL ;do s'g}{kg]{ x'g;S5 .

Page 20: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 @@

;'j|t cfrfo{…gd:sf/, d} slgh

sf]O/fnf, g]kfn;] cfof x'“ . d};Rrf cf}/ ;fwf/0f OG;fg x'“===–sfnf] ;'6df sf7df8f}+ n]lvPsf]:of;df ;lhPsf sf7df8f}+, gof“afg]Zj/ l;l8of] 6f]nsf @*jifL{o slgh sf]O/fnfn] cfkm\gf]kl/rosf qmddf Pp6f pb" {;fo/L klg ;'gfP– …gf;x/sf] b]vf], gf lj;jfgsf]b]vf], v'bfsf nf}tfgfdf]lg;fg b]vf], a; cfkp7fcf] cf}/ O; slghsfb]vf]Ú . pgsf] km/s z}nLsf]kl/roaf6 lg0ff{os bL3f{df/x]sf alnp8sf lgdf{tf tyflgb]{zs ;'ef; 3O{, gfosåo;f]x]n vfg / l/t]z b]zd'v,gflosfqo ldlgiff nfDaf,h]lglnof l8;'hf / d'Ubf uf]8\;]tyf w'dsf lgb]{zs ;+ho uf9jLk|efljt eP/ tfnL ahfP,bz{sbL3f{df klg tfnLn]u'lGhof] .

ut ;f]daf/ /fhwfgLdfe]l6Psf slgh dfr{ @*tfl/vsf] ;f“em d'DaO{df ;DkGgdf]8nx¿sf] a[xt\ k|lt:kwf{…UNof8¥ofU; DofgxG6–@))(Úsfk|lt:kwL{ x'g\ . pRr cWoogsfnflu ljut cf7 jif{b]lvef/tsf] /fhwfgL lbNnLdf /x]sfslghdf ;fyLx¿sf] ;+uts}sf/0f df]8lnªdf /x/ hfUof],kmn:j¿k ;g\ @))# df pgn]ld:6/ lbNnLsf nflu k|lt:kwf{

u/], h;df pgL pTs[i6kf“r;Dd k'u] . To;kl5 pgsf]nIo …UNof8¥ofU; DofgxG6Údfle8\g' lyof] . lrg]hfg]sfx¿n]g]kfnL gful/s ePsfn]…UNof8¥ofU; DofgxG6Údf pgn]k|lt:kwf{ ug{ gkfpg] atfPkl5pgL lg/fz klg eP .

…UNof8¥ofU; DofgxG6–@))(Úsf nflu cl8;gv'Ng]lalQs} pgL d'DaO{ xflgP /nfOgdf a;] . a}+unf]/, snsQf,lbNnL / d'DaO{af6 s'n !%xhf/ o'js cl8;gdf ;xefuLlyP . …UNof8¥ofU; DofgxG6ÚsLcfof]hs tyf UNof8¥ofuklqsfsL k|sfzs df]l/g jfl8ofcfkm}+ DofgxG6sf nflu k|lt:kwL{5gf}6 ul//x]sL lyOg\ . laxfg;ft ah]b]lv nfd nfu]sfslghsf] kfnf] ;f“em kf“r ah]dfq cfof] . cl8;g ?ddf k|j]zu/]kl5 jfl8ofn] pgnfO{ lx8]/b]vfpg elgg\ / g]kfnsf af/]df;f]lwg\, clg elgg\– …ltdL s'g}klg Pª\unaf6 g]kfnL b]lv“b}gf}+ .Úx'g klg g]kfnLx¿ d+uf]lnogcg'xf/ / xf]rf sbsf dfqx'G5g\ eGg] e|d sltkoef/tLox¿df 5 . …d of] If]qdfg]d PG8 km]dsf nflu cfpgvf]h]sf] x'“Ú eGg] slghsf] ^ lkm6! OGr cUnf] ;'ul7t z/L/ /cfTdljZjf;af6 jfl8ofk|efljt eOg\, To;kl5 pgn]sf]O/fnf kmfOgnsf nflu 5gf}6ePsf] 3f]if0ff ul/g\ .

UNof8¥ofU;DofgxG6af6 slgh

slGhlgofln6LÚsf] ljwfdfk'/:s[t ul/P . !% xhf/af6pTs[i6 @@ df 5flgP/ km]l/;jf]{Ts[i6 !% df k'Ug' s'g}g]kfnL df]8nsf nflu rfgr'g]s'/f lyPg, t/ klg slghr'sr'sfp“b} elg/x]sf 5g\– …d}n]cfkm"nfO{ ;jf]{Ts[i6 tLgdfb]lv/x]sf] lyP“ .Ú …UNof8¥ofuklqsf;“u tLg jif{sf] cg'aGwpgsf nflu pknlAwsf] s'/fdfq geP/ g]kfnL UNofd/sf]If]qsf nflu klg v';Lsf] s'/fxf], t/ slghsf] b'Mv];f] 5—cfÎg} b]zdf pgsf] pknlAwsf]vf;} rrf{ ePg . …UNof8¥ofU;DofgxG6Ú 6]lnlehg l/ofln6L;f] ePsf] eP ;DejtM pgsf];kmntfdf g]kfnLx¿sf] ;fy /xg] lyof] .

To;f] t pgL cgnfOgef]6sf cfwf/df …UNof8¥ofU;DofgxG6Úsf] o;k6ssf ljh]tfljlgt TofuLeGbf tLg :yfgn]dfq k5fl8 5g\ . pgLeGbfcl3 -t];|f] :yfgdf_ /x]sf k|ltslx+uf]/fgLn] & xhf/ $ ;o (%dt kfPsf 5g\ eg] slghn] ^xhf/ ^ ;o % dt kfP .www.gladrags.in df pQm 8f6fpknAw 5 . slgh cfkm"nfO{…UNof8¥ofU; DofgxG6Úsf]pTs[i6 !%df k/]sf] df]8n eg]/lrgfp“bf sltkon] a]jf:tfu/]sf] atfp“5g\ . a'em\g]x¿n]eg] pgsf] ;kmntfsf]d'Qms07n] k|z+;f klg u/] .hf]g ca|fxd, l8gf] dfl/of],

r]tg x+;/fhh:tf alnp8sf;]lna|]6Lx¿n] klg s'g} a]nfslghn] h:t} …UNof8¥ofU;DofgxG6Údf k|lt:kwf{ u/]sflyP . pgLx¿ pQm k|lt:kwf{sfljh]tf x'g\ . …UNof8¥ofU;DofgxG6Úsf ;xefuLdf]8nx¿sf] ef/tLo df]8lnªhut\df 7"nf] OHht–k|lti7f 5 .xfn} klg lbNnLsf] s'g};fj{hlgs :yfgdf al;/x]sfa]nf :yfgLo s]6fs]6Lx¿sf] Pshdftn] cfk"mnfO{ lrg]/c6f]u|fkm lnP/ tl:a/lvrfPkl5 cfkm\gf] rrf{ a9\gyfn]sf] cg'e"lt ePsf] sf]O/fnfatfp“5g\ .

slghsf] casf] nIoalnp8 xf] . UNof8¥ofu;“usf]tLg jif{sf] cg'aGwdf pgn]rnlrq, ¥ofDk df]8lnª,lj1fkg cflbdf sfd ug{kfp“5g\ . b'O{dlxgfsf nflu 3/ kmls{Psfslgh cfufdL dlxgf ;kgfsf]gu/L d'DaO{ kms{+b}5g\ .

sDKo'6/df …UNof8¥ofU;DofgxG6Úsf] leHo'cn b]vfp“b}slgh eGb} lyP– …s'n @@ hgf;xefuLdWo] s]xL deGbf cUnflyP .Ú kmfOgndf OG6«f]8S;g,l:jd;'6, 8fG; cflb /fpG8dfcfkm\gf] k|ltef k|:t't ub}{ slghpTs[i6 !% df cfÎgf] :yfg;'/lIft ug{ ;kmn eP .cGTodf pgL …ld:6/

…UNof8¥ofU; DofgxG6Úsfsfo{qmd ;~rfns tyf lgb]{zsPj+ cleg]tf ;flhb vfgn]pgsf] JolQmTjaf6 k|efljteP/ cfkm\gf] cfufdL rnlrqdfpgnfO{ vngfos agfpg] jrglbPsf 5g\ . …kbf{df lx/f] t ;a}x'G5g\, len]g ge} lx/f]sf]cl:tTj sxf“ x'G5 / < km]l/ d]/f]cg'xf/ lx/f] aGg xf]Og, len]gaGg nfos 5 . To;}n] dalnp8df vngfos eP/cfp“5' .Ú –pgn] cfTdljZjf;sf;fy eg] . pgsf] csf]{ nIoef/tLo 6]lnlehgsf] l/ofln6L;f] …lau af];Údf ;xefuL x'g'klg xf] . sfe|]l:yt bLk]Gb| k|x/L:s'naf6 Kn; 6';Dd u/]/lbNnLdf xjfO{ Joj:yfkgsf]cWoog ug{ k'u]sf slghn]cGttM lj1fg ljifodf:gfts;Ddsf] cWoog k"/f u/] .kfOn6 x'g] /x/ eP klg capgsf] nIo df]8lnª /clegoaf6 gfd sdfpg] 5,Tof] klg alnp8df .

Page 21: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 @#

8'+uf Pp6} lyof] t/ dflg; w]/} lyP .8'+uf el/e/fp eof] . o;aLr dfemLn] eGof],…kf}8g hfGg] dflg; t'?Gt} sf];Ldf xfdkmfNg'k¥of] . gq ;a} 8'lag] ;Defjgf 5 .Ú

8'+ufdf ;a} vfnsf dflg; lyP .8fS6/, ;/sf/L xflsd, jlsn, Jofkf/L,pBf]uklt, k'hf/L Ps hgf ;j{;fwf/0fclg d cyf {t \ kqsf/ . xfdL ;a};j{;fwf/0f dflg; 8'+ufaf6 t'?Gt} xfdkmfnf];\ eGg] rfxGYof}+ .

pBf]ukltn] ;j{;fwf/0fnfO{ eGof],…ltdL xfdkmfn, ltdL d]/f] sf/vfgfdf sfdug]{ ePsf sf/0f dflnsnfO{ arfpg' ltd|f]st{Jo klg xf ] . d 8'Ag nfu] + eg]tkfO{+x¿dWo] sf]xL klg dnfO{ arfpgcfpg 'x 'g ]5 }g . Ú p;n] eGof ] , …d }n ]tkfO{+x¿n] eg]sf] lsg dfGg] <Ú

;d:of x]/]/ al;/x]sf] g]tfnfO{ xfdLn]s]xL af]Ng cfu|x u¥of}+ . g]tfn] g]kfn /fi6«sf]uf}/jdo k/Dk/f / hgtfsf] alnbfgsf]s'/f ;'gfof] . p;n] efj's eP/ eGof], …of]sl7g cj:yfdf s;}n] t alnbfg ug}{k5{ .h;n] alnbfg u5{, pm g} /fi6«sf] ;lxbx'G5 .Ú To;kl5 pm olt efj's eof] lst'?Gt} p;n] gbLdf xfd kmfNof] .

—z+s/ kf08]

d]/f] s'/f]

sljtf

n3'syf k|sfz cf]emf

tfn'df cfn' cfddflg;

/fh' /;j/Lsf] ef“8faf6/;j/L lemSb} vf“b} lyof] .

…cf]O{ slt vfPsf] < w]/} gvf,clxn ] ad k8 \ lsP:t }k8\lsPnf;\Ú– lbbLn] egL .

…ef“8f otf n] clg t“rflx“k/ uP/ a;\ .Ú /fh'n] eGof] .

)))lzIfs ljBfyL{x¿;“u eGb}

lyP–…d]/f ] 5f ]/f x/]s laxfg

a| ]skmf:6eGbf cl3 tLgk6skf}l8P/ gbL kf/ u5{ .Ú

ljBfyL{x¿ xf“:g yfn] .…lsg xf“;]sf] < ltdLx¿nfO{

s] nfU5, kf}8L v]Ng] dflg;n] o;f]ug{ ;Sb}g <Ú

…Tof] s'/f xf]Og ;/Ú Pp6fljBfyL{n] eGof]– …vf; s'/f s]eg] p;n] tLgk6ssf ] ;§frf/k6s kf}l8g] xf] eg] Toxf“ pmk'Ug] lyof] hxf“ p;n] kf}l8gsfnflu sk8f vf]n]sf] lyof] .Ú

)))Ps cwa} +; ] cleg]qLn ]

g]kfnL rnlrq pBf]udfl56f] cl3 a9\g] cr's pkfo—cfkm"eGbf dfly r9]sfx¿sf]k }tfnf rf6 \b } hfg 'x f ]; \ ,cfkm "eGbf tnsfx¿sf ]6fpsf]df nfQn] xfGb} hfg'xf];\ .

cfkm"eGbf w]/} sd pd]/sf] o'js,hf] p;sf] ;qm]6/L lyof], ;“uljjfx ug]{ OR5f u/L clg o;ljifodf 8fO/]S6/;“u ;Nnfxu/L— d]/f] Tolt w]/} pd]/ klg tePsf] 5}g lg . cleg]qLn] egL—ljjfx ug]{ pd]/ cem} 5 .

To;f ] eP ljjfx u/—8fO/]S6/n] eGof] .

t/ df lg;x¿n] s '/ fsf6\5g\, cfkm"eGbf cfwf pd]/sf]s]6f];“u ljjfx ug]{ eg]/ .

To;f] eP ljjfx gu/ .t/ Tof] s]6f] d]/f] lahg];df

/fd|f] ;fyL aGg ;S5 .To;f] eP ljjfx u/ .t/ dnfO{ yfxf 5, d]/f] a9\bf] pd]/

b]v]/ kl5 p;n] dnfO{ 3[0ff ug]{5 .To;f] eP ljjfx gu/t/ dnfO{ kl5 s;} g s;}sf]

;xf/f t cjZo rflxG5, 3[0ff g}u/] klg s] km/s k5{ <

To;f] eP ljjfx u/ .t/ dnfO{ of] yfxf 5, d;“u

ePsf] k};fsf] kmfObf p7fP/ t?gLs]6Lx¿sf] rSs/df kg{ yfN5 .

To;f] eP ljjfx gu/ .t/ t?gL s]6Lsf] rSs/df

t hf] klg k5{g\ .To;f] eP ljjfx u/t/===, gu/====, t/====, u/====.

lhGbuLsf]s;};“u gldn]sf]s;};“u gldn]sf] ltdL;“u ldNof] dglbjf:jKg b]v]“ cfh cfglGbt eof] dgsf] cfpnf of] hLjgdf w]/} ;f]r]“ d}n]d]/f] efUodf s] n]Vof 5, w]/} u'g]+ d}n]k|tLIffsf] 38L ;lsof] ltdL;“u ldNof] dgs;};“u gldn]sf] ltdL;“u ldNof] tg3/df sf]xL cfO{ s'/f ug{ pT;'s x'Gy]“sfg klg 7f87f8} af]nL lkR5] b'j} x'Gy]“s'/fOsf] ;do l;l4of] ltdL;“u ldNof] dgs;};“u gldn]sf] ltdL;“u ldNof] tg .

– lgd]if g]jfM

kfun x'G5' slxn]sfxL“

ltd|f] ;Demgfdf kfun x'G5' d slxn]sfxL“lj5f]8n] t8\lkP/ ?G5' d slxn]sfxL“d]/f] rf]vf] dfofnfO{ 5'/f w;L uP klgdnfO{ lhp“b} hnfO{ k/fO{sf] eP klg;Demgfdf ltd|f] tl:a/ x'G5' d slxn]sfxL“lhGbuLdf wf]sf lbO{ k/fO{ ltDn] /f]h] klg;kgLdf ltdLnfO{ r'D5' d slxn]sfxL“ha ltd|f] ofbn] t8\kfp“5 3/L3/Lcf“;' emf/L d'6'nfO{ w'G5' d slxn]sfxL“ltdLnfO{ k/fO{;“u b]vL kfun x'“bfa]jfl/;] lhGbuLnfO{ y'G5' d slxn]sfxL“;'g;fg /ftaLr ltd|} cfjfhdf st}ljjz egL af]nfPsf] ;'G5' d slxn]sfxL“ .

– /fds'df/ lai6

3fd 5“b} lsg 9N5 /ft lhGbuLsf]lsg em5{ lagf x'/L kft lhGbuLsf]b'Mlv/fÚ5 ;asf] 3fp sf]xL v';L 5}gg\hxf“ uP klg ;'G5' aft lhGbuLsf]ef]ufO km/s–km/s 5g\, af6f] klg leGb}s;n] eG5 Pp6} x'G5 hft lhGbuLsf]dgsf ;f/f OR5fx¿ bafP/ af“lr/fÚ5'htf 5fDof] pt} b'V5 3ft lhGbuLsf]?“bf ?“bf kL8f kf]Vg] cf“;' gx'“bf lghfgLhfgL lx“8\g} kg]{ ;fy lhGbuLsf] .

– u0f]z e§

d 9Nb} lyP“ltdL lgEb} lyof}, d aNb} lyP“ltdL xf“:b} lyof}, d hNb} lyP“;hfP/ lbndf sf]xL c¿ g}ltdL /Db} lyof} d 9Nb} lyP“c“ufnf]el/ a]l/“b} s;}sf]ltdL n'l6“b} lyof} d uNb} lyP“n's]/ x]g]{ rfx eof] ltd|f]ltdL x]b}{ lyof} d 5Nb} lyP“s:tf] ;fOgf] uf“:of} eGb}y] sf]xLd 3fpdf dNxd bNb} lyP“ .

—lht]Gb| >]i7

;'/]Gb| ;'j]bL;+v'jf;ef— ;b/d'sfd

vf“baf/Ldf ebf}b]lv d+l;/;Dd;ftfdf %) nfv ?k}of“eGbf a9Lsf]?b|fIfsf] Jofkf/ ePsf] lyof] . of];dodf a9L eP klg cGo *dlxgfdf klg ?b|fIfsf] Jofkf/rln/xG5 . ef]hk'/sf] lbª\nfdfif8fgGb u'?n] ef/taf6 ?b|fIfsf]la?jf NofP/ /f ]k ]kl5 o;n];+v'jf;ef;Dd km}ng] cj;/kfPsf] xf] . clxn] ef]hk'/eGbf;+v'jf;efdf ?b|fIfsf] pTkfbga9L x'G5 / Jofkf/sf] s]Gb| klgvf“baf/LnfO{ g} dflgG5 .

ef]hk'/df ut jif{ km]nfk/]sf] @& d'v] ?b|fIf #) nfv?k}of“df laqmL ePsf] lyof] . ef]hk'/d"nkfgLsf uf]ljGb s6'jfnsfcg';f/ oxf“ pTkflbt ?b|fIfef/tsf] agf/;;Dd k'¥ofOG5 .oxf“ ut jif{ %) s/f]8 ?k}of“sf]?b|fIfsf] Jofkf/ ePsf] Jofkf/Lx¿

atfp“5g\ . ?b|fIf ljZje/ rlr{t5 . d'v / ;fOhn] o;sf] d"Nolgwf{/0f u5{ eg] ;f}lvgx¿n]o;nfO{ dfnfsf ¿kdf k|of]uu5{g\ . ef]hk'/ / ;+v'jf;efdfk|foM ;a}sf unfdf ?b|fIfsf] dfnfb]Vg kfOG5 .

eujfg\ lzjsf] cf“;'af6pTkGg ePsf] ¿v g} ?b|fIf xf]eGg] dfGotf 5 . eujfg\sf]cf“;'af6 ag]sf] / Clifd'lgx¿n]o;sf] dfnf nufpg] u/]kl5qmdzM rlr{t aGb} uPsf] ljZjf;u l / G5 . ;k mnt f k | f K tug{;d]t dflg;x¿ ?b|fIfsf]dfnf nufp“5g\ . cfWoflTdsPj+ Hof ] ltifzf:qsf cg';f/k];fut JolQmx¿n] ?b|fIf k|of]u

/sd lelqg] dfWod aGof] ?b|fIf?b|fIf $ /+u sfnf], ;]tf], kx]nf] /;+o'Qm /+udf kfOG5g\ . wd{zf:qsfcg';f/ ?b|fIf !$ d'v];Dd x'G5g\,t/ oxf“ @& d'v] ?b|fIf;Dd lsga]re}/x]sf] 5 . ?b|fIf lalu|Pkl5 w]/}d'v x'g] u/]sf] xf] . k|foM $ b]lv^ d'v] ?b|fIf kmN5g\ .

ef ]hk'/ / ;+v'jf;efdfkmn]sf ?b|fIf oxL“af6 lsga]rx'G5 . o;df sf7df8f} +b]lvsfJofkf/Ln] nufgL u/]sf x'G5g\ .c;f ]h gnfUb } ?b | fIf lsGgsf7df8f}sf Jofkf/Ln] %–& s/f]8?k}of“ k7fp“5g\ . s]xL jif{cl3;Ddo;sf] Jofkf/ lyPg . ef]hk'/sfuf]ljGb a:g]tn] o;nfO{ ef/tlgsf;L ug{ yfn]kl5 o;sf]Jofkf/ PSsfl; rlDsPsf] xf] .Jofkf/ x'g yfn]kl5 dflg;x¿n]?b | fI fsf la?jf klg /f ] Hgyfn]sf 5g\ . oxf“ a;] {lg @–$j6f ?b|fIfsf la?jf /f]Kg]x¿k|z:t e]l6G5g\ .

ug{] rng 5 .?b|fIf k];fut ¿kdf klg

nufOG5 . k|zf;lgs If ]qsfJolQmn] ! jf !#, ;+3;+:yfsfkbflwsf/Ln] * jf !@, GofofwLzn]@ jf !$, ;'/IffsdL{n] $ jf (,a}lͪ ;]jfsfn] $ jf !!, j}Bn]

( jf !!, g; { , s ] ld:6 /sDkfpG8/ ju{n] # jf $, jlsnn]$ jf !#, g]tf, dGqL, ;f+;bn] !jf !$, wd{k|rf/s, cWofksn] ^jf !$ d'v] ?b|fIf nufpg'kg{] ?b|fIfdlxdfdf pNn ]v 5 . o:t }d]sflgsn OlGhlgo/, kfOn6ju{n]!) jf !!, sDKo'6/ OlGhlgo/n]!$, 7]sbf/n] !!, !# jf !$,Joj;foLn ] !# jf !$,pBf]ukltn] !@ jf !$, slj–;+uLtsf/n] ( jf !#, 8fS6/,;h {gn ] $ jf !$, 8fS6/lkmlhl;ogn] !) jf !! / xf]6nJoj;foLn] !# jf !$ d'v] ?b|fIfnufpg'kg{] atfOG5 .

/f]ucg';f/ klg ?b|fIfsf]dfnf nufOG5 . Xbo/f ]u !,

dfgl;s tgfj #, rd{/f]u @,/Qmrfk $, ;':t dl:tis %,gfdbL{ /f]u &, dw'd]x !), zf/Ll/ssdhf]/L !! / l8k|];gsf /f]uLn]!@ d'v] ?b|fIfsf] dfnf nufpg'kg{]ljZjf; 5 .

oLafx ]s ;a } ?b | fI fb'3{6gfgfzs dflgG5g\\ . o:t}/flzcg';f/ klg o;sf] k|of]uul/G5 . /flzeGbf k];f / /f]unfO{cfwf/ dfg]/ k|of]u ug{]x¿sf] ;+Vofa9L kfOG5 .

% d'v] ?b|fIfnfO{ @&, %$ /!)* sf] ;+Vofdf dfnf agfP/ /af“sLnfO{ Ps–Psj6f g} nufOG5 .o;nfO{ ;'g, rf“bL / sfnf] wfuf]dfdfnf agfP/ nufp “bf cemzlQmzfnL x'g] ljZjf; ul/G5 .

Page 22: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 @$

d]/f] d'6'df rf]6nfu]sf] 5

of] s[i0ffi6dLsf] /ftn] d]/f]d'6'df rf]6dfly rf]6 yk]sf] 5 .cfh s[i0ffi6dL cyf{t\ s[i0fhlGdPsf] /ft . cfhsf] /ftn]o;eGbf cl3sf] s[i0ffi6dLsf]/ftsf] ;Demgf lbnfp“5 dnfO{ .o; lbg ljz]ifu/L gjo'jtL /cGo dlxnfx¿ s[i0feujfg\nfO{ ;Dem]/ j|t a:5g\/ cfkm\gf] OR5fcg';f/sf] j/dfUg\ clg k"hfsf] ;dfkgkl5gfrufg Pj+ ehg–sLt{gu5{g\ .

To; lbg d]/f] 3/ glhs} -ufp“df_ klg /dfOnf] lyof] / dklg Toxf“ ;fd]n eP“ . Toxf“j|tfn'x¿ gfRg], ufpg] cf–cfkm\g} w'gdf lyP . o;} qmddf/ftsf] sl/a ;f9] b;alh;s]sf] lyof] . PSsfl;ufp“s} Pp6L ;fyL;“u d]/f cf“vfh'w] . of] qmd s]xL a]/;Ddrln/x\of] . To;kl5 d]/f] dgn]cg]s ts{ ug{ yfNof] . pgsf]x]/fO laNs'n} km/s lsl;dsf]lyof] . dnfO{ yfxf lyPg k|]ds;/L ug]{ < dnfO{ k|]d eg]s}yfxf lyPg . o;eGbf cl3 d}n]s;};“u k|]d u/]sf] lyOg“ .

d}n] ;'g]sf] lyP“— k|]dx'g'eGbf cl3 cf“vf h'W5 /] .o;} qmddf d pgL ePsf]7fp“df uP“ . pgn] a:g] 7fp“ldnfOg\ . pgL / d ;“u} a:of}“ .Toxf“ s;}sf] k/jfx gu/L xfdL/dfOnf–/dfOnf ukm ug{

yfNof}+ . o; qmddf ;dolat]sf] kQ} ePg . /ftsf] sl/ab'O{ alh;s]sf] lyof] . ;a}hgfcf–cfkm\gf] 3/lt/ nfUg yfn],To;kl5 xfdL klg cf–cfkm\gf]3/tkm{ nfUof}+ . Tof] /ft dnfO{lgb|f k/]g . dnfO{ t vfnL ToxL

s]xL If0fcl3sf] 36gfn];tfpg yfNof] .

d cg]s sNkgf ug{yfn]+5' . ;fob pgsf] j|tsf]k|efjn] xf]nf s[i0f eujfg\ klgk|;Gg x'g'eP5 cyf{t\ pgn]s[i0f eujfg\;“u oxL j/ dfu]sLlyOg\ ls < ;f“Rr} xfd|f] hf]8Leujfg\n] g} /f]h]/ldnfOlbg'ePsf] 5, xf] xfdLslt efUodfgL 5f}{ < o:t}–o:t}

hLjgsf] uf]/]6f]df ;fyL

kfpg] M

k7fpg] M

;Gb]z M

s'kg ;Gb]z

gfd M ====================================================================================

pd]/ M ========================================= prfO M ===================================

k];f M =================================== lzIff M ================================

:jefj M===================================== j}jflxs l:ylt M ======================

cle?lr M ====================================j0f{ M ===================================

Od]n M ==========================================================================================

7]ufgf M=========================================================================================

tkfO{+ s:tf] ;fyLsf] vf]hLdf x'g'x'G5 <

===========================================================================================================

===========================================================================================================

cfkm"n] pNn]v ug{ rfx]sf] yk ljj/0f 5'§} kfgfdf k7fpg ;lsg]5 .

;Gb]zsf nflu s'g} z'Ns nfUb}g t/ s'kg clgjfo{ 5 .

;fKtflxs ;fyLsf nflu s'g} z'Ns nfUb}g t/ s'kg clgjfo{ 5 .

;fKtflxs ;fyLsf nflu kmd{

sNkgf ubf{ub}{ c“Wof/f]sf] labfO{clg pHofnf]sf] cfudg x'G5 .To;kl5sf If0fx¿ t emg\ sltv';L, slt cfgGb clg slt/dfOnf] ;fy JotLt eP kQ}ePg . of] qmd sl/a gf}–b;dlxgf hlt dfq} rNof] .lj8Dagf PSsfl; xfdL Ps–csf{af6 6fl9g k'Uof}“ . of] s:tf]

If0f, s]xL If0f /dfOnf] ag]/cfof] / ToxL If0f Pp6fhLjge/ glal;{g] cyjf la;{g}g;Sg] If0f ag]/ uof] . 5'l§g' /e]l6g' t eujfg\s} v]n /x]5 .of] s[i0ffi6dLsf] /ftn] vf6fa;]sf] d]/f] 3fp sf]6\ofpgyfn]sf] 5 . ;fob of] 3fplhGbuLe/ lgsf] x'“b}g . ;f“Rr}d]/f] d'6'df rf]6 nfu]sf] 5 .

–/fhg

k|rf/ gkfPsf] ko{6sLo :yn l5Ggd:tf b]jLDflGb/sf] 5]paf6 lg/Gt/

snsn kfgL aUg] vf]nf 5,h;nfO{ l5gd:tf vf]nf elgG5 .l5gfd:tf b]jLsf] pTklQsf af/]dfPp6f /f]rs syf 5 . klxn]–klxn]:yfgLo dflg;x¿ 3f“;–bfp/f ug{;f] :yfgdf uPsf a]nf sfd]sflyP /] / kl5 Toxf“ uP/ x]bf{l5gfd:tf b]jLsf] d"lt{ km]nf k/]sf]lyof] /] . 3f“; sf6\g] 7fp“d'lg6fpsf] gePsf] l5Ggd:tf b]jLsf]d"lt{ km]nf k/]s} lbgb]lv b]jLsf]k"hf ;'? u/]kl5 eg] dflg;x¿sfDg 5f8]sf lyP /] .

To;kl5 lg/Gt/ l5Ggd:tfb]jLsf] k"hfcfhf x'“b} cfPsf] dlGb/sfk'hf/L s[i0fk|;fb bxfn atfp“5g\ .;'g;/L lhNnfsf] rt/fsf] cf}lnofd7b]lv sl/a % ;o ld6/ pQ/kl§sf] 3gf h+undf l5Ggd:tf b]jLsf]dlGb/ 5 t/ dlGb/ eg] hL0f{cj:yfdf 5 . of ] dlGb/sf ]ck]Iffs[t k|rf/–k|:ff/ x'g ;s]sf]5}g . l5Ggd:tf b]jLsf] bz{g ug{;'g;/L, ef]hk'/ / wgs'6f cflb7fp“sf eSthg cfpg] u/]sf 5g\ .l5gfd:tf b ]jLsf ] bz{g u/]dgf]sfdgf k"/f x'g] wfld{s ljZjf;/lxcfPsf] 5 .

k|rf/k|;f/sf] sdLn] ubf{

oxf“ b]jLsf] dlGb/ 5 eg]/ w]/}nfO{yfxf 5}g . 3gf h+unsf] 5]pdfcjl:yt of] dlGb/ glhs}af6l5Ggd:tf vf]nf aU5 . @)#%;fnlt/ b]p;L v]n]/ dlGb/sf] 3]/faf/u/L k"hfcfhf ;'? u/]sf] dlGb/sf k'hf/Ls[i0fk|;fb bxfn atfp“5g\ . oxf“ b;}sfa]nf :fKtdL, ci7dL / gjdLdf ljz]ifk"hf x'G5 . c¿ a]nf eg] sf]xLklg k"hf ug{ uPsf] b]lv+b}g .

dlGb/ Hofb} hL0f { cj:yfdf/x]sfn] :yfgLo 7]s]bf/n] dlGb/jl/kl/ kvf{n lgdf{0f ul/lbPsf5g eg] kl5 Ps hgf bfgLn]dlGb/sf ] 5fgf nufOlbPsf ]:yfgLo /tg /fO{ atfp“5g\ .dlGb/;Dd hfg af6f]sf] ;'ljwf5}g, dlGb/sf] klg vf;} ;'/Iffb]lv+b}g . vf]nf glhs dlGb/ePsfn] af9Ln] aufpg ;Sg]

;Defjgf 5 . ;DalGwt uflj;n]otflt/ Wofg lbP/ o;sf] ;+/If0f /ljsf; ug'{kg]{ :yfgLo b]j/fh /fO{atfp“5g\ . aflx/af6 cfpg]eSthgx¿sf] ;'ljwfsf nfluwd{zfnf, zf}rfno, kfl6kf}jf, vfg]kfgL,lah'nL, af6f] cflbsf] ;'ljwf tTsfnk'¥ofpg ;s] l5Ggd:tf b]jLsf] ul/dfcem a9\g ;Sg] ;Defjgf 5 .

–eLif0f /fO{

;Gb]z

nIdL, ltdL :jfyL{ /x]5f} .ltdLnfO{ csf{sf] hLjg;“u v]Ng/dfOnf] nfUbf] /x]5 . ltdLn] b'O{jif{ nfdf] k|]ddf ljZjf;3ft u¥of}t/ hfg'eGbf klxn] dnfO{ g va/u¥of}, g kmf]g g} u¥of} . olb wf]sflbg' lyof] t klxn] lsg lbOgf} <hLjgel/ ;fy lbp“nf eg]/ clxn]OlG8of uP/ a:of} . hxf“ a;] klglKnh Ps sn kmf]g u/ .

cRo't/fhlhgf, d cr]t cj:yfdf

5', lsgls uPsf lbgx¿df b'Mvkbf{ ;xof]u dfUg] ltdL clxn]cfP/ c¿sf] cf8df klxn]sf ;a}s'/f la;L{ ddfly h'g cf/f]knufp“5f} d dfgl;s tgfjdf 5',olb ltdLnfO{ d]/f] dfof nfU5eg] cfpg] zlgaf/ e]6]/ s'/f u/f}+ .

cf/;L;'dL, dL7f] ;Demgf clg ld;

o' . v}, lsg dnfO{ ltd|f] dfofn] a9L;tfpg yfn]sf] 5 . dnfO{ yfxf 5}g, ltd|f]dgdf slt xnrn k}bf ePsf] 5, x/knltdL g} ;lDemg dg nfU5 . clgltd}| sNkgfdf /Dg dg nflu/xG5 . cfzf5 dnfO{ nfdf] ofqfdf ;fy lbg]5\of},P;PdP; u/ n .

l/n]hgax/fOgdf a:g] bLk]gdf

dL7f] Kof/, ;fy} efOx¿ z/0f,dl0f clg s'df/ bfbf tyf;fpbLsf hkmt bfbf tyfdn]l;ofsf 7"nf] bfbfdf clj/n;Demgf . ;fy} ljb]zdf sfo{/t;Dk"0f{ g]kfnL bfh'efOx¿df g]kfnLr]nLsf] gftfn] ;':jf:Yo Pj+;kmntfsf] sfdgf JoQm ub{5' .

;'idf¿kf, tLg jif {b ] lvsf ]

kqldqtfsf] xfd|f ] gftf cfhc;kmn ldqtfdf abln;s]sf]5 . dnfO{ yfxf 5 ltdL s;}nfO{dfof u5\of}{ clg d klg s;}nfO{dfof u5'{ . ltdL s;nfO{ dfof u5\of}{Tof] dnfO{ yfxf 5}g t/ d}n] eg] dfqltdLnfO{ dfof u/]sf] 5' .

b]j]Gb|;+uLtf, eGg t eGYof} lg wg

;DklQ s]xL xf]Og, dfof g} ;a} yf]sxf] . d]/f] sfv clg c“ufnf]d} hLjgljtfpg] k|0f uYof}{ . cfh lsg ltdLcfkm\g} jrg s'lNr+b}5\of} < d}n] ltdL;“udg ;f6]+ t/ d'6' ;fl6g“ . d k|]dsf]dxf;fu/ x'“ To;}n] ltd|f] ;do ljtfpg]:jfyL{ k|]d;“u s]xL dtnj /fVb}g,clg k|]d ug]{n] zflGt rfxG5, dfofug]{n] k|tLIff u5{ .

xf/

!^ jifL{o bLk]Gb| a"9fdu/% lkm6 @ OGr cUnf 5g\ .cf]e/l;o/ cWoog/t bLk]Gb|/f]dflG6s :jefjsf 5g\ . uf]/f]j0f{sf bLk]Gb|n] xfn;Dd ljjfxu/]sf 5}gg\ . kqldqtf Pj+cWoogdf ?lr /fVg] bLk]Gb |cfw ' lgstfdf /dfpg ] t/df}lnstfnfO{ gla;{g] ;'Gb/ o'jtL;fyLsf] vf]hLdf 5g\ . bLk]Gb|nfO{;fyL agfpg rfxg]x¿n] Pl;ogOlGhlgol/ª sn]h, z+vd"n,sf7df8f}+df kqfrf/ ug{ ;Sg'x'G5 .

ljgfz ;'Aaf …3fonÚ ## jif{sfeP . % lkm6 ̂ OGr cUnf ljgfz8«fOleª k];fdf 5g\ . cfO{P;Ddsf]cf}krfl/s cWoog k"/f u/]sf ljgfzldng;f/ :jefjsf 5g\ . ux'“uf]/f] j0f{sfljgfz clxn];Dd cljjflxt g} 5g\ .;flxTofg'/fuL ;'Aaf c;n, ;xof]uL,;fyLsf] efjgf a'em\g ;Sg], 3dG8gug]{ tyf em"6sf] v]tL gug]{ ;fyLsf]vf ]hLdf 5g\ . pgnfO {;fyL agfpg rfxg]x¿n][email protected] dfOd]n ug{ ;Sg'x'g]5 .

!^ jifL{o bLk]Gb| a"9fdu/% lkm6 @ OGr cUnf 5g\ .cf]e/l;o/ cWoog/t bLk]Gb|/f]dflG6s :jefjsf 5g\ . uf]/f]j0f{sf bLk]Gb|n] xfn;Dd ljjfxu/]sf 5}gg\ . kqldqtf Pj+cWoogdf ?lr /fVg] bLk]Gb |cfw ' lgstfdf /dfpg ] t/df}lnstfnfO{ gla;{g] ;'Gb/ o'jtL;fyLsf] vf]hLdf 5g\ . bLk]Gb|nfO{;fyL agfpg rfxg]x¿n] Pl;ogOlGhlgol/ª sn]h, z+vd"n,sf7df8f}+df kqfrf/ ug{ ;Sg'x'G5 .

Page 23: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 @%

8f= /fh]Gb| eb|fof] :tDedf xfdLn] /fv]sf k|Zgsf] #) zAbdf ga9fO{ pQ/k7fpg'kg]{5 . k|To]s pQ/sf ;fydf cfk\mgf] k"/f gfd, 7]ufgf /pd]/ n]Vg glal;{g'xf]nf . k|Zg gDa/ Ps ;w}+ cfufdL k|Zgsf¿kdf /xg]5 . Pp6f kfgfdf Pp6f pQ/ dfq :jLsf/ ul/g]5 .!= k|]dL–k|]ldsfljxLg hLjg s:tf] x'G5 <@= g;fn' cf“vfn] df]lxt x'g'x'G5 ls tkfO{ +nfO{ d':sfgn]

e't'Ss} agfp“5 <# = sfnL o'jtL / uf]/L o'jtLdWo] sf] a9L /fd|f x'G5g\ < lsg <$= k};f kfpg' 7"nf] s'/f xf] ls k|]d kfpg' < lsg <%= tkfO{+n] lhGbuLdf sf]af6 s:tf] wf]sf kfpg'ePsf] 5 <^= xfdL g]kfnL lsg / s] sf/0fn] lk5l8Psf 5f}+ <&= dflg;x¿nfO{ csf{sf >Ldfg\÷>LdtL lsg /fd|f nfU5g\ <*= k'?ifx¿ dlxnfsf] rl/q / rfnrngsf] s'/f lsg a9L u5{g\ <(= k9]/ hflgG5 ls k/]/ <!)= g]kfnsf] ;a}eGbf 7"nf] ;d:of s] xf] <

ca xfd|f] kfnf]

of}g lh1f;f / ;dfwfg

dfof, ddtf / :g]x g};a}eGbf 7"nf] wd{ xf] .

6Lsf/fd cof{n, :ofªhfof] wd{, sd{, /Lltl/jfh;DaGwL

k|Zgsf] pQ/ dnfO{ rflx“ cfPg x} .ljgf]b vltj8f, Og?jf

d} vfpm“, d} nfpm“ ;'v ;onjf df]h d} u¿“ c¿ ;a} d¿g\b'h{gx¿ . cfkm"n] ;'v kfPkl5c¿sf] s] jf:tf ug]{ < oxL txf]nf lg ;DkfbsHo", 7"nf] wd{ .

gf/fo0f s'“j/, k'sf]{6, u'NdLof] 7"nf] wd{, Tof] 7"nf] wd{

eGbf klg bLgb'MvLsf] ;]jf u/]/fxt k'Ug] r]tgf km}nfpg';\ g .

sdn hL=;L= -@%_, vf]6fªxfd|f ] h:tf] wd{ lg/k]If

/fHodf klg s'g wd{ ;fgf], s'gwd{ 7"nf] eg]/ k|Zg ug]{ xf] < ;a}wd{ ;dfg 5g\ .dLgaxfb'/ kl/of/, hDbx, l;/xf

h;n] uNtL u/ ]/ af6f ]la/fPsf] 5 p;nfO{ ;xL af6f]dfNofpg ;s] ToxL g} ;a}eGbf 7"nf]wd{ x'G5 .

tLy{dfg >]i7 -@^_ 5aL;], tgx'“;a}eGbf 7"nf] wd{ t cfkm"

dfly plS;g' xf] lg, xf]Og / <clgn lj=s=, hDbx, l;/xf

;a}eGbf 7"nf] wd{ xfdLlxGb"x¿sf ljleGg /Lltl/jfh,/xg;xg, rfnrngx¿nfO{ g}dfGg'k5{ .

b]j/fh bfxfn, Og?jf–(csf{sf] bof–dfof tyf cfb/

ug'{ / b'Mvdf k/]sfsf] /Iff ug'{ g}7"nf] wd{ xf] .

[email protected]

;a}eGbf 7"nf] wd{ t ul/a

;a}eGbf 7"nf] wd{ s] xf]

lgd'vf hgtfaf6 c;'n u/]sf] k};fdfe|i6frf/ ug'{ g} t xf]nf lg .

ab|Lgfy kf08] -@#_b'MvL / bl/b|sf] ;]jf tyf bfg .

?b|k|;fb bfxfn -@@_, bf]nvfc¿sf ] enf ] ug ' { g }

;a}eGbf 7"nf] wd{ xf] eGg'x'GYof]xfd|f xh'/afn] .e'jgs'df/ rf}nfufO{+ -!&_, ;nf{xL

;fsfxf/ / clx+;f g} 7"nf]wd{ xf] .

k|bLk rf}nfufO{+, b]j3f6dfgjtf g} ;a}eGbf 7"nf]

wd{ xf] .j}wgfy sf]O/fnf, wflbª

dfgjtf .k]Daf z]kf{ -!^_, cf]vn9'+uf

;a }eGbf 7 "nf ] wd { tc¿nfO{ yfª\gfdf ;'tfO{ cfkm"n]df]hd:tL ug'{ g} xf] h:tf] nfU5 .gf/fo0f s'“j/ -@)_, tD3f;, u'NdL

d]/f] ljrf/df …uGhfuf]n wd{Ú;a}eGbf 7"nf] wd{ xf] . lsgls of]wd{n] aGb, x8tfn, ckx/0f, xTof,e|i6frf/ cflb ug{ l;sfp“5 .

ho/fd sf]O/fnf, ;+v'jf;eful/asf] /ut r':g', bfbflu/L

b]vfpg', zfg b]vfpg', 7"nf] x'g' /hgtfsf] kl;gf vf]:g' 7"nf] wd{xf], clxn]sf g]tf h:tf] .

k|sfz zdf{ -!*_, afUn'ªPp6f wd{ lnP hflu/–

;flu/sf] klg Joj:yf /}Ú5 .dLg' lxtfª, :ofª\hf

k|ZgM d]/] ln+usf] jl/kl/ lala/f5g\ . d}n] xf]; :fDxfn]b]lv g} o:t}b]lv/x]sf] 5' . Pp6f gl;{ª xf]ddf of}g/f]uljz]if1;“u rf/ jif{cl3 r]s u/fPsf] lyP“ .8fS6/n] of] s'g} of}g /f]u xf]Og, lglZrGtx 'g ' 'xf ]; \ eGg 'eof ] . d }n ] cfh;Ddof}g;DaGwL s'g} cf}ifwL klg lnPsf] 5}g .d}n] Tof] a]nf;Dd of}g;Dks{ klg u/]sf]lyOg“ / To:tf] s'g} ;d:of klg lyPg / 5}gklg . cfhsfn cfP/ of] lrGtfsf] sf/0f ag]sf]5 . d cljjflxt x'“ . d]/L Pp6L of}g ;fyL klgl5g\ . d klg of]lgnfO{ d'vn] rnfp“5' / pgLklg d]/f] ln+unfO{, t/ s]xL ;dootf d]/L of}g;fyLln+udf ePsf] lala/fn] ubf{ d'vd}y'g ug{lxrlsrfp“l5g\ . d pgL;“u ljut tLg jif{b]lv;Dks{ ul//x]sf] 5' . pgL k"0f{ ;Gt'i6 l5g\ .o;df s]xL ;Df:of klg 5}g, t/ klg pko'{Stsf/0fn] dnfO{ d]/f] ln+u b]vfpg cK7\of/f] dx;';x'g'sf ;fy} ln+unfO{ d'vn] grnfP;Dd s]–s]gk'u]h:tf] x'G5 . o;n] d]/f] of}g hLjgdfgsf/fTds c;/ kg {;S5 . s] o;nfO{ x6fpg]pkfo 5}g <

—gf= v=pQ/ M lnËsf] jl/kl/ ePsf lala/f s] xf]nfg\ <kof{Kt hfgsf/L clg k/LIf0fsf] cefjdf

tkfO{+sf oL ;–;fgf lala/f s] xf]nfg\, o;} eGg;lsg] l:ylt ePg t/ 3]/fsf] jl/kl/ x'g] dl;gfbfgf ;fdfGo x'g\ .

lnËd'08sf ] 3 ]/fsf ] k5fl8 ;–;fgfsebacious glands -5fnfdf ePsf t}nLo kbfy{lgsfNg] ;–;fgf u|lGy_ x'G5g\, h;nfO{ Tyson's

glands elgG5 . oL w]/} ;+Vofdf x'G5g\ . log}u|lGyaf6 lg:sg] t}nLo /; tyf 5fnfaf6 em/]sfsf]ifx¿ hDdf x'g uP To;}df hLjf0f'x¿sf] j[l4x'G5 / ;]tf] kbfy{ aG5 . oxL ;]tf] klg/h:tf]Ps k|sf/sf] uGw cfpg] kbfy{nfO{ c+u]|hLdfsmegma elgG5 . s]xL wfld{s ;Dk|bfodf h:t}lxGb" ;Dk|bfodf lnËsf] cu|rd{ sf6\g] rng5}g, To;}n] smegma rf“8f]–rf“8f] hDdf x'G5 .of] ;]tf] kbfy{ k'?ifdf dfq xf]Og, dlxnfdf klgkfOG5 . dlxnfx¿df eg] of] ;fgf] euf]i7sf] d'lgtyf euf+s'/sf] d'08 jl/kl/ kfOG5 .

klxnf] s'/f t of] ;]tf] kbfy{ :jfefljs¿kdf lg:sg] s'/f xf] / o;/L ;]tf] lg:s“b}dfs'g} xflg x'“b}g, t/ o;nfO{ ;kmf gu/L w]/}hDdf eP ;d:of b]vf kg{ ;S5 . ;kmf gul/Po;sf] uGw tLj| x'G5 / To;n] s]xL c;lhnf]kgNofpg ;S5 . cr]n ahf/df kfOg] ;'uGw 5s{g]rng rn]sf] a]nf sltko k|fs[lts uGwnfO{ klg

lgtfGt b'u{Gwsf ¿kdf lnOG5 . ;fobuGwsf sf/0fn] of}gc+unfO{ kmf]x/ c+udfGg ;xof]u u/]sf] 5 .

lnËsf] cu|rd{ sf6\g] rng gePsf;d'bfodf of] a9L hDdf ePsf] kfOG5 .o;}nfO{ bf]if lbg gldn] klg cu|rd{sfl6g] ul/Psf] ;d'bfodf lnËsf] ;+qmd0ftyf SofG;/ sd x'g] b]lvPsf tYofÍx¿

5g\ . of] w]/} ;do hDdf eP/ slxn]sf“xL s8f aG5,h;nfO{ smegmolith -:d]Udfsf] 9'Ëf_ elgG5 .

;/;kmfOsf] sdL x'“bf lnËd'08 / To;jl/kl/sf] efusf] ;+qmd0fsf] ;Defjgf a9\5 .To;}n] ;/;kmfOdf s]xL Wofg lbg'kg]{ x'G5 . d]/f]ljrf/df o; ljifodf cgfjZos lrGtf lng'cfjZos 5}g .

of]lg / lnËnfO{ d'vn] rnfpg' s] xf] <Ps JolQmsf] of}g cË csf]{ JolQmsf] d'vsf]

;Dks{df NofO{ ul/g] of}g lqmofsnfknfO{ d'vd}y'gelgG5 . tkfO{+x¿sf] of] sfo{ klg d'vd}y'g xf] .sltkosf nflu of] lgs} ;'vbfoL tyf cfsif{s

x'G5 eg] sltsf nfluljsif {s . k/fk"j{sfndfjfT:ofogn] klg d'vd}y'gsf

af/]df j0f{g u/]sf] kfOG5 . pgn] d'vd}y'gnfO{ ljleGgcf7 gfd lbO{ juL{s[t u/]sf 5g\ . jf:tjdf d'vd}y'g eGbf != ln+u–d'v d}y'g, @= of]lg–d'v d}y'g,#= u'b\åf/–d'v d}y'g ;a} d'vd}y'gsf] k|sf/nfO{ a'‰g'k5{ .

g]kfndf /fd|f];“u cWoog x'g af“sL /x] klgd'vd}y'gaf6 of}gcfgGb kfpg ?rfpg] JolQm jfhf]8Lx¿ oy]i6 dfqfdf ePsf pbfx/0f xfd|f];Dks{df cfp“5g\ .

s] o;n] xflg u5{ <d'vd}y'gh:tf of}g lqmofsnfk :j:ys/ x'g\

ls xf]Ogg\ eGg] w]/}nfO{ z+sf /x]sf] kfOG5 . :j:yJolQmsf dfem d'vd}y'g ug'{ ;'/lIft 5 . o;n]:jf:Yodf s'g} lsl;dsf] xflg ub} {g . olbof}g/f]ux¿ 5g\ eg] ;g{ ;S5, h'g s'/f ln+u–of]lg jf cGo lsl;dsf] of}g;Dks{sf nflu klgnfu" x'G5 . olb of}g/f]u 5 eg] /fd|f];“u pkrf/u/fPkl5 jf egf} + lgsf] ePkl5 dfq o:tf]lqmofsnfkdf ;l/s x'g' a]; x'G5 .

sltkonfO{ d'vd}y'g c;lhnf] nfUg ;S5,t/ tkfO{+x¿sf] xsdf To:tf] ePh:tf] b]lv“b}g . tkfO{+sLof}g;fyLnfO{ ;Gt'li6 5 eg] o; ljifodf lrGtflng' kb}{g . tL lala/f ;fdfGo ePsfn] cgfjZoskL/ lng' x'“b}g . tkfO{+nfO{ lsg cfkm\gL of}g;fyLnfO{lxrlsrfx6 ePsf] xf]nf h:tf] nfu]sf] xf] :ki6 ePg .s'g} z+sf 5 eg] pgL;“u o; ljifodf v'n]/ s'/fsfgLug'{xf];\ . cfkm+}n] ;dfwfg ug{ s]xL ufx|f] h:tf] nfu]xfdLnfO{ kq n]Vg ;Sg'x'G5 .

lrt'jfsf] aRrfnfO{ b"wlzj zdf{

kf ]v/f– Onfsf jgsfof{nosL emNsfs'df/L ljssf]csf]{ sfd klg ylkPsf] 5 . Tof]xf] lzz'nfO{ b"w Vjfpg' . ;w}+sfof{nosf] sfddf Jo:t x'g] pgLclxn] eg] cfdf ag]/ 6'x'/f aRrf:ofxf/;';f/ ul//x]sL l5g\ . tLaRRff lrt'jfsf x'g\ . …NofPb]lvl5gl5gdf ?g]–s/fpg] u5{g\,lognfO{ arfpg} uf¥xf] 5,Ú pgn]elgg\– …/flt b'O{ ah] klg p7]/ b"wVjfpg'k5{, /fd|f];“u ;'Tg} kfOPsf]5}g .Ú lt aRRffnfO{ pgn] sfvdf/fv]/ b"wbfgLaf6 306f–306fdfr';fp“l5g\ . cf“vf gv'n]sf aRRffn]b}lgs b'O{ ln6/eGbf a9L b"w r':g]

u/]sf] pgn] atfOg . csf{ sd{rf/L/f]daxfb'/ s'“j/ aRrfsf] /]vb]v u5{g\eg] emNsfs'df/Ln] :ofxf/;';f/ .

n]vgfy–!@ l:yt lzjk|;fbkf}8]nsf] k/fnsf] 6f}jfleq Ps;ftfcl3 lrt'jfsf rf/ aRrfkm]nf k/]sf x'g\ . km]nf k/]sfdWo]b'O{ aRrf ToxL+af6 x/fP . af“sLb'O{nfO{ eg] Onfsf jg sfof{nos'“8x/n] tLg lbgcl3 kf]v/fNofPsf ] xf ] . tL aRrfnfO {emNsfs'df/Ln] cfdfsf] dfoflbO/x]sL l5g\ . …cf“vf gpl3|Ps}sf/0f lx+88'n ug{ ;Sb}gg\,Ú pgn]elgg\– …:ofxf/ ug{ emGem6 5 .Ú

jg sfof{nosf sd{rf/Ln]cfk;df /sd p7fP/ aRrfnfO{

b'w VjfPsf 5g\ . …aRrfsf] ;+/If0f/fli6«o lgs'~hn] ug'{kg]{ xf], t/plgx¿n] h' 5}g eg]/ nu]sf5 }gg \ , Ú sfof {nosf ;xfosclws[t ljsf;s'df/ >]i7n] eg]–…b"w Vjfpg] / o;nfO{ kfNg] 5'§}ah]6 5}g, t/ ;+/If0fdf nfluk/]sf5f}+ .Ú aRRffnfO{ /fVg] ;'/lIft :yfgklg gePsf] pgn] hfgsf/L u/fP .aRRff hlGdPsf] !% lbgeGbf a9LgePsf] >]i7sf] cg'dfg 5 .

Page 24: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 @^

af6f] kQf nufpg'xf];\

tn lbOPsf] lrqdf n's]sf ;fdu|Lx¿ kQf nufpg'xf];\

!) j6f km/s vf]Hg ;Sg'x'G5 <

;fKtflxs sf]7]kb– $

lqe'h lrGg'xf];\

kTofpg'

!

@ #

$ %

^

&

* (

!) !@!!

!%!$

!^ !&

bfof“!= o'P;P cyf{t\ cd]l/sf -(_@= Ps ldq/fi6«sf k|wfgdGqL -&_$= g]kfnsf] Ps lhNnf -%_^= af3] vl6/f] klg elgG5 -%_&= sf7df8f}+ pkTosfdf /x]sf]

rf/ ljgfosdWo] Ps -^_*= sfgn] ;'lgPsf] -%_!)= jiff{sf] kfgL vfg] r/f -$_!#= kfgL /flvPsf] kljq ef“8f] -#_!$= lzIff dGqfno /x]sf] b/af/ -̂ _!%= cg}lts u'Kt ;DaGw -$_!^= sf7df8f}+ ljefhg ug]{ /fhf -$_!&= ;'gefuf -$_

tn!= Ps ljZj;+:yf -&_@= ;a}eGbf 7"nf] dxfsfJo -%_#= lagfl;lQ -$_$= ;fgf] cf]vn -$_%= tl/sf -#_^= sf7df8f}+sf] clGtd /fhf -&_&= k~r OlGb|odWo] Ps -@_*= kfgLsf] cfjfh -$_(= Ps k|sf/sf] ld7fO -%_!)= ;do -@_!!= s'/fsfgL -#_!@= dg;“u ;DaGw /fVg] -#_

!#

eGg ;Sg'x'G5 <Pp6f 7"nf] au}+rf lyof] . Tof] au}+rfdf n6/Dd kmn]sf y'k|}

cf“ksf ¿vx¿ lyP . Tof] au}+rfdf hfg cf7j6f 9f]sf kf/ ug'{kYof]]{ .x/]s 9f]sfdf Pp6f kfn] lyof] . Pp6f afnsnfO{ cf“k vfg dgnfUof] .pQm afnsn] x/]s kfn]nfO{ hltj6f cf“k l6K5' To;sf] cfwfltdLnfO{ lbG5' t/ tL cfwfaf6 Pp6f cf“k dnfO{ kmsf{pg'k5{ < eGg];t{ /fVof] . kfn]x¿n] ;t{ :jLsf/ u/] . au}+rfaf6 lg:s“bf afnssf] xftdf@ j6f cf“k z]if /x] . ca eGg';\ afnsn] sltj6f cf“k l6k]sf] lyof] <

x'G5 <

KjfOhg P/f] hftsf] Pp6fEofu'tfdf kfOg] ljif @ xhf/ @;o dflg;nfO{ dfg{ kof{Kt x'G5 .

df]N; gfds hgfj/n] Ps lbgdf # ;old6/ nfdf] Kjfn kfg{ ;S5 .

5]kf/f]sf] lha|f] p;sf]z/L/sf] t'ngfdf bf]Aa/x 'G5 .

;fª\nf]sf] z/L/af6 6fpsf]nfO{ cnuu/] klg ( lbg;Dd af“Rg ;S5 .

Page 25: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 @&kl/jf/nfO{ ;d'lrt ¿kdf

rnfpg] lhDd]af/L >Ldfg\–>LdtLb'j}sf] x'G5 . kl/jf/k|lt b'j}sf];dfg st{Jo / pQ/bfloTj x'G5 .ltgsf clwsf/ klg ;dfg x'G5g\ .olb tLgj6f s'/fdWo] s'g} klgs'/fdf sdL cfP 3/ c:tJo:tx 'g k ' U5, lsgls k/:k/;xof]uaf6 g} kl/jf/ cl3 a9\5 .olb bDktLdWo] s'g} Psn] dfq;xof]u gu/] To;sf] c;/ k"/fk l/jf/df k5 { . To; }n ]bDktLaLrsf] k|]d hlxn] klg l/rfh{x'g'k5{, h;n] ubf{ kfl/jfl/s v';Lsfod /xG5 .

k|]d tL b'O{ JolQmsf aLrsfod /xG5 hf] dgaf6 efjgfPj+ ;+j]bgf af“8\g tTk/ /xG5g\ .k|]dsf nflu lng]eGbf lbg] s'/fdfWofg k'¥ofpg'k5{, ta dfq bfDkTo;'v sfod /xG5 . k|]dnfO{ ;lhn}gi6 ug{ ;ls“b}g, To;}n] ;a}bDktLn ] cfkm \g f ] ;DaGwdfdw'/tfsf] 36a9 dx;'; u5{g\ .;DaGwdf dw'/tf sfod /xf];\ eGg]s'/f rfxg] xf] eg] cfkm\gf] k|]dnfO{cleJoQm klg ug'{k5{, lsgeg]kl/kSj k|]dn] n]gb]gdf ;Gt'ngsf]dfu u5{ .

s ]x L JolQm cfkm \g f ]hLjg;fyLnfO{ ;'wfg]{ k|lqmofdfTo:tf] u'0fnfO{ klg 5fof“df kf5{g\,h;n] JolQmnfO { …xfdLÚ dfkl/jlt{t ug]{ lqmofdf nu]sf] lyof],p;n] cfkm"n] klg Ps–csf{sf]efjgfsf] cfb/ ug'{sf ;fy} Ps–csf{sf] cl:tTj Ps–csf{lagf;Dej 5}g eGg] a'em\g'k5{ .

x/]s JolQmdf sdL–sdhf]/Lx'G5g\ . ;xL cy{df ;'vL bfDkTosf]/x:o cfkm\gf] ;fyLsf] u'0f, bf]if, ;an/ sdhf]/ kIfnfO{ ;xif{ :jLsf/ ug'{d}5 . cfkm\gf nflu bf];|f] kIfnfO{kl/jt{gsf nflu afWo ug'{eGbf cfkm}+kl/jt{g x'g ;Sg' /fd|f] x'G5 . w]/}h;f]dflg; s] ;f]R5g\ eg] hLjg;fyLn]dgsf] s'/f lagf s'g} cleJolQm;lhn} a'em\g ;S5 . JolQm s;}sf]dgsf] s'/f a'e\mg] O{Zj/ t xf]OgctM k|To]sn] cfkm\gf] OR5f, rfxgfcflbsf ;DaGwdf cfkm\gf] hLjgnfO{:ki6 ¿kdf atfpg' plrt x'G5 .h;af6 p;n] hLjg;fyLsf] rfxgfsf];Ddfg ug{ ;sf];\ .

cljZjf; k|]dsf nflu ljifxf] . o;af6 ;DaGw ljR5]b gePklg k | ]d¿kL ;DaGwdf eg ]lr;f]kg l;h{gf u5{ . k|To]s;DaGw ljZjf;d} lge{/ x'G5 .To;}n] /fd|f] Pj+ ;'vL ;DaGwsfnflu Ps–csf{k|lt ljZjf; sfod/fVg' cfjZos 5 . Ps–csf{nfO{bf]iff/f]k0f ug'{x'“b}g . Ps–csf{sf]sdLsdhf]/Lsf] ;dfwfg plrt9+uaf6 ug'{k5{ tyf Ps–csf{k|lt;sf/fTds Jojxf/ b]vfpg'k5{ .JolQmn] cfkm\gf] hLjgnfO{ hltw]/} u'0fa4{s / pQ/bfloTjk"0f{agfp“5 p;sf] bfDkTo hLjg Toltg} ;'vL x'G5 .

Ps–csf{k|lt To:tf] Jojxf/cjnDag ug'{k5{ h;af6 bDktLb'j}sf] dxŒj / uf}/j j[l4 xf];\ .k|To]s JolQmaf6 uNtL x'G5, To;}n]bDktLn] Ps–csf{k|lt IfdzLnx 'g 'k5 { tyf qmf ]wdfly klglgoGq0f /fVg'k5{ .

olb cfkm "nfO{ nfU5 ls

cfk;L ;DaGwdf

c1fgtfjz cfkm\gf] hLjg;fyLn]hLjgnfO{ b'MvbfoL agfO/x]sf] 5eg] dgdg} s' l07t x 'g ' jfbf]iff/f]k0f ug'{eGbf v'n]/ o;ljifodf s'/fsfgL ug'{ a'l4dfgLx'G5 . s}og\ cj:yfdf b'Mv lbg]JolQmnfO{ p;n] jf p;sf sf/0fs;}nfO{ rf]6 k'u]sf] 5 eGg] s'/fyfxf x'“b}g, ctM o; ljifodfkL l8t kIfn ] v 'n ]/ t/;+odtfk"j{s s'/f ug'{k5{ .

olb OHhtsf] cfzf /flvG5eg] cfkm\gf ;fyLnfO{ klg OHhtlbg hfGg'k5{ . cfb/ lbg'sf] cy{:jLs[lt xf]Og eGg] klg a'em\g'cfjZos 5 . Tolta]nf klgc fk m \ g f ] l jr f /n f O { J oQ mul/G5, h;n] ubf { cfkm \gfljrf/nfO { cfb/efjsf ;fyd~h'/L klg k|fKt xf];\ .

8f= u| ] Go"d]gsf] k':ts…Odf];gn OGkm]l8ln6L xfp 6'ckm]o/ k|'km of]/ Dofl/h PG8 6]gcb/ l;qm]6\; 6' P u|]6 l/n];gl;kÚsf cg';f/ >Ldfg\–>LdtLaLrs'/fsfgL sd x'“bf klg Odf];gnOGkm ]l8ln6L x'g ;S5 . olbcfkm\gf >Ldfg\ jf >LdtLnfO{kof{Kt ;do lbg ;ls+b}g eg]Tof] c;kmn bfDkTo hLjgsf];+s]t xf] . olb c;n hLjg;fyLvf]Hg' 5 eg] j}jflxs hLjgdfefjgfTds ;DaGw cfjZos 5 .

3/ Pj + cfkm \g f ]hLjg;fyLk|lt lhDd]af/L lgaf{xug' {k5{ . ha s;}af6 ck]Iff

/flvG5 eg] :jfefljs ¿kdfs;}n] klg cfkm"af6 ck]Iff /fV5g} . ctM hLjg;fyLnfO{ ;xof]uug]{ afgL a;fNg' cfjZos 5 .;–;fgf ;xsfo{n] klg lgs6tf/ ;fdLKotf a9fpg d2t u5{ .d'8 hlt;'s} lalu|Psf] xf];\ jf/L; g} p7]sf] lsg gxf];\ ;s];Dd;fyLnfO{ rf]6 k'Ug] jf cfkm}nfO{k5'tfp x'g] s6' zAbnfO{ d'vdfgNofpg' /fd|f ] x'G5 . ;DaGwh:tf];'s} lsg gxf];\, To;sf]w/ftn ljZjf;d} cfl>t x'G5 .ljZjf; eP ;Gb]xsf] ;Defjgf/x“b}g . Ps–csf{sf] OR5fk"lt{ug{ oyf;Dej cu|;/ x'g'k5{ .cfkm\gf nflu bf];|f] kIfsf] OR5fdf;Demf}tf ug'{x'“b}g .

w]/}h;f] bDktL Ps–csf{af6rflxg]eGbf a9L ck]Iff /fV5g\ /ToxL ck]Iff k"lt{ geP dgd'6fjl;h{gf x'g k'U5 . ctM Ps–csf{af6 ;s];Dd sd ck]Iff/fVg'k5{ . dfu{/]6 6]naf]6 …b Go"l/klAnsÚ df n ] lV5g \—…hLjg;fyLaf6 hlt w]/} ck]Iff/flvG5, j}jflxs ;DaGw 6'6\g];Defjgf klg plt g} a9\5 .ck]Iffs} sf/0f cfk;L ;DaGwdfcfTdLotfsf] Gofgf]kg sfod/x“b}g .Ú cfk;L tfnd]n sfod/fVg bDktLaLr ;dk { 0 fs f ]efjgf cfjZos 5, lsglsha of] efjgf /x“b}g, ;DaGwdf…xfdLÚ sf] :yfg …dÚ n] lnG5 .To;}n] Ps–csf{sf] v';Lsf] Vofn

/fVg' cfjZos 5 . 7"nf] v';Lsfnflu ;–;fgf ;Demf}tf ug'{ k/]klg kl5 x6\g' x'“b}g .

w]/}h;f] bDktL Ps–csf{sf]cGtcf{TdfnfO{ cf]em]ndf kf5{g\,h 'g unt xf ] , lsgls hltcfjZos hLjg;fyLsf] glhs/xg'df x'G5 Tolt g} cfjZospm / cfkm "aLr Ps lglZrtb " / L / f Vg ' d f k l g x ' G 5 .;dembf/ bDktLn] Ps–csf{nfO{:jtGq 5f]8\5g\ / To;}af6 k|]da9\5 . uNtLdf eP ltnnfO{kxf8 agfpg 'eGbf ;–;fgfuNtLnfO{ la;{g' a'l4dfgL x'G5 .

Ps–csf{sf] uNtL ;'wfg]{ k|oTghf/L /fVg'k5{ .

cfk;L ;DaGwdf ha cx+n]k|j]z kfp“5 ta ;DaGw dha'taGg'eGbf sdhf]/ x'g yfN5,lsgeg] k|]ddf cx+sf] pkl:yltx'g' vt/fsf] ;"rs xf] . To;}n]o:tf] vt/faf6 6f9f /x]/ cfk;L;DaGwnfO { ; 'dw '/ agfpg 'a ' l4dfgL x ' G5 . cfhsf ]hLjgz}nLdf >Ldfg\–>LdtLaLrsf]of}g;DaGw vt/fdf kb}{ uPsf]cg 'ej x ' G5 h;af6pgLx¿aLrsf ] ;DaGw klgk|efljt ePsf] b]lvG5 . o;af6

l/rfh{ cfjZos

aRg bfDkTo hLjgdf of}gsf]dxŒj a'em\g' cfjZos 5 . of}gsf]dxŒj bfDkTo hLjgsf] :yfloTj/ dw'/tfsf nflu cfjZosePsfn] o;sf] ckx]ngf ug ' {x' “b }g, lsgls of}g Tof] zlQmxf] h;n] JolQmnfO{ dfgl;sPj+ zf/Ll/s ¿kdf ;'v, zflGttyf cf/fd k|bfg u5{ . o;sf]d f Wodaf6 bfDkTo ;DaGwcem k|uf9, dha't Pj+ ;'dw'/aG5 . cfk;L lgs6tf a9\5,cfTdLotfn] pmhf { kfp “5 /;DaGwn] ;xL lbzf kfp“5 .

– /f]lhg zfSo

Page 26: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 @*

v'dn6f/df vfglkg d]nf

;fKtflxs ;dfrf/ef]ln h]7 #) ut] zlgaf/

b]z–ljb]zdf Voflt kfPsf kl/sf/x¿sf] d]nf s[lif cg';Gwfgkl/ifb\ v'dn6f/df nfUg] ePsf]5 . d]nf g]kfn /]:6'/f“ tyf af/P;f]l;ogn] ug{ nfu]sf] xf] .

ljz]if kl/sf/sf nflu VofltsdfPsf pkTosfleqsf

/]:6'/f“x¿n] d]nfdf :6n /fVg]tof/L u/]sf 5g\ . g]jf/ ls;fg;d'bfodf /f]kfO“ ;'? ug{ 'cl3l;gf“Hof kj{ dgfOG5 . /f]kfO“sf]a]nf zlQm k|fKt ug{ dgfOg] of]kj{df r6fd/L / af/f vfg] k/Dk/f5 . /f ]kfO “ ;'? ul/g] c;f/dlxgfsf] k"j{;GWofdf, oxL s'/fd]nfsf bz{sx¿nfO{ hfgsf/L

u/fpg r6fd/LnfO { d ]nfsf ]cfsif{0fsf ¿kdf /flvPsf] g]kfn/]:6'/f“ tyf af/ P;f]l;ogsf cWoIft]h]Gb«gfy >]i7n] hfgsf/L u/fP .

r6fd/Lsf nf lu gfdsxlnPsf] / ]:6'/f “ Ejof 5] +n]cfuGt'sx¿nfO{ d]nfdf e]h /gge ]h r6fdf/L k:sg ]5 .g]kfndf lelqPsf] klxnf] ljb]zLkl/sf/ rfpldgnfO{ dflgG5 .lr lgof f “ k l /sf/sf ¿kdfd]nfdf b a]s/L Sofkm]sf ;]kmx¿e]h / gge]h rfpldg agfpgtDtof/ 5g\ .

afUdtL arfpg ld; sn]h;fKtflxs ;dfrf/

afUdtL gbLsf] ;xfos gbLxg'dGt] vf]nf k|b"lift ePsf sf/0fgl;{ªsL 5fqf Gx'hnf lgs}lrlGtt l5g\ . pgL vf]nfsf]; ' Gb/tf arfpg ] pkfovf]lh/xlG5g\ . o;} qmddf pgn]afUdtL gbL arfpg] p2]Zoaf]s]]sf] ld; sn]h k|ltof]lutfdfcl8;g lbg] ePsL l5g\ . cl8;gc;f/ !# ut] k|1fejgdf x'g]5 .

sf7df8f } +sf ] kl/rosf¿kdf /x ]sf ] afUdtL gbLlsgf/df j[Iff/f]k0f u/L gbLsf]; + /I f0 f ug { tyf gbLsf ];/;kmfOdf ;d]t 6]jf k'¥ofpg]p2]Zon] …ld; sn]h @))(Úsfo{qmdaf6 ;+slnt /sdsf] ;b'kof]uug]{ p2]Zo ld; sn]hsf cfof]hsx¿sf]5 . cl8;gaf6 5flgPsfk|ltof]uLx¿af6 ;a}eGbf klxn]afUdtL gbLsf] lsgf/fdf j[Iff/f]k0fu/fOg]5 .

… ld; sn ]h @))(Úsfo{qmd ljleGg r/0fdf ;DkGgx 'g ]5 . sfo {qmddf ljleGglhNnfaf6 pRr lzIff cWoog/t5fqx¿aLr k|lt:kwf{ x'g]5 .k | lt:kwL {x¿ !^ b ] lv @$

jif{;Ddsf x'g]5g\ . k|ltof]uL x'grfxg]x¿ p=df=lj= txb]lvdf:6/tx;Ddsf 5fqf ljBfyL{x'g'kg]{5 . cl8;gaf6 hDdf #)hgf k|lt:kwL { 5flgg]5g\ .5flgPsf k|lt:kwL{nfO{ ;dfhsfk | lt l i7t Pj + Vof ltk | f KtJolQmTjx¿af6 ljleGg ljwfdfJolQmTj ljsf;;DaGwL tflndk|bfg ul/g]5 . sfo{qmdsf]kmfOgn …g]kfn k|1f k||lti7fgÚ,sdnfbLdf ;DkGg x'g]5 . …ld;sn]h @))(Ú sf ljh]tfnfO{?= ! nfv a/fa/sf] k'/:sf/tyf tfh k|bfg ul/g] 5 .km:6 /g/ck / ;]s]G8 /g/cknfO{qmdzM ?= %) xhf/ / ?= @% xhf/a/fa/sf] k'/:sf/sf ;fy} tfh k|bfgul/g ]5 . o;sf cltl/Qmk|ltof]uLx¿nfO{ cGo gf} ljwfdfljleGg Pjf8{ k|bfg ul/g]5 .

sf7df8f}+—b P/f] df]8lnªP h ] G ; L n ]d f ] 8 l n ªk|ltof ] lutfdfgf}nf] k|of]u ug]{tof/L u/]sf] 5 .ef]ln zlgaf/h]7 #) ut]e Q m k ' / d fcfof]hgf x'g]k | ltof ] lutfdfo ; k 6 safnaflnsf tyf jois df]8nx¿n]Pp6} ¥ofDkdf Sof6jfs ub}{5g\ .

k | ltof ] lutfdf Psflt/…lnl6n lSjg PG8 df:6/ lsª@))(Ú sf] 5gf}6 ul/g]5 eg]…ld:6/ PG8 ld; /fhwfgL @))(Úsf nflu k|lt:kwf{ x'g]5g\ .afnaflnsfsf] k|ltof]lutftkm{ @%hgf aflnsf tyf !% hgf afnsk|lt:kwf{ ub}{5g\ eg] ld:6/ PG8ld; /fhwfgLdf !@–!@ hgfdlxnf tyf k'?if df ]8nx¿¥ofDkdf k|:t't x'“b}5g\ .

eQmk'/sf ;fOlgª :6'8]G6Ps]8]dL, sflnsf :s'n tyf ljBfljsf; :s'nsf aflnsfx¿ ljut

Ps dlxgfb]lv l;l4 d]df]l/onc:ktfndf k|lzIf0f lnO/x]sf 5g\eg] ld:6/ PG8 ld; /fhwfgLsfk|lt:kwL{x¿ s'kG8f]ndf k|lzIf0flnO/x]sf 5g\ . afnaflnsfx¿sf]k|lt:kwf{sf] sf]l/of]u|fkmLsf] lhDdfl;4fGt l3ld/]n] lnPsf 5g\ eg]ld:6/ PG8 ld; /fhwfgLdf;xefuL x'g] o'jf–o'jtLnfO{ k"j{ld:6/ /fhwfgL lbg]z zfxLtyf dx ]z 9sfnn] ljleGgljwfdf kf/+ut t'NofPsf 5g\ .ufos ldª\df z]kf{sf] ;f+uLltsk|:t' ltsf ;fy} …d ]/L af:;}Ú6]ln>[+vnfsf nf]slk|o snfsf/n]k|x;g k|:t't ug]{5g\ .

lsª, lSjg / ld:6/ /fhwfgL

uPsf] zlgaf/u}/Lwf/fl:yt OGb|]0fLSof6l/ª ;]G6/sf]jftfj/0f /f]df~rsb]lvGYof ] . kf6L {xnleq ;+uLt3lGsPsf] lyof] .sf]xL ;+uLtsf]t f n d f/df/x]sf lyPeg] sf]xLc ¿

/dfPsf] x]/]/} cfgGblnO/x]sf] lyP . kf6L{ xnaflx/sf]jftfj/0f klg sd lyPg . sf]xLcfkm\gf] 8«]; ldnfpg Jo:t lyP tsf]xL >[ª\uf/df . sltko tkmf]6f];];gdf h:t} kf]h lb+b} lyP .

of] ;Dk"0f{ ultljlwaLr klgPp6f ;dfgtf lyof] . Tof] lyof],/ftf] klx/g . To; lbg Toxf“pkl:yt ;a}n] /ftf] klx/g nufPsflyP . sf]xL s'tf{–;njf/df t sf]xLOlelgª ufpgdf, sf]xL ;g\ 8«];dft sf]xL jg lk; 8«];df, sltkon];f8L 5gf}6 u/]sf lyP eg] sltn]nª :s6{ nufPsf lyP . k'?ifx¿klg /ft} /+usf] klx/gdf pkl:ytlyP . cfO{O{;L km];g l8hfOlgªOlG:6Ro'6 / cfO{O{;L sn]h ckmcf6{ PG8 km];gdf cWoog/t ljBfyL{l8hfOg/x¿, /]8 8] dgfpg Toxf“ /ft}klx/gdf pkl:yt ePsf lyP .

;xefuL l8hfOg/x¿ cfkm+}n] tof/

kf/]sf klx/gdf;lhPsf lyP .h;dWo] s;sf]l8hfOg pTs[i6 lyof]eGg] d"Nof+sg ug]{;do glhlsP;“u};xefuL l8hfOg/cfkm\gf] k|lt:kwL{g D a / c g ' ; f /nfda4 eP klgPs–Ps u/Llg0ff{os;fd' b]vfk/ ] . pgLx¿n]d~rdf pq]/ cfkm\gf]8 « ];nfO { ljleGgkf]hdf l8:Kn] u/] .

;a}sf ] l;h{gf /k|:t'ltdf cf–cfkm\gf] ljz]iftf lyof],tyflk lg0ff{ossf gh/df cg'ldsfkf08]sf] l;h{gf pTs[i6 7xl/of] / pgLljh]tf 5gf}6sf eOg\ .

;f6g / g]6 sk8fsf ];+of]hgdf ufpg z}nLsf] jg lk;8«];df cg'ldsfn] j:6 nfOgdfkm\nfj/L Okm]S6 lbPsL lyOg\ . ;'ifdf8+uf]n / bLkf du/sf] l;h{gf eg]qmdzM km:6 tyf ;]s]G8 /g/cksf¿kdf k'/:s[t eof] . /]8 8]s} d];f]dfcfO{O {;Ldf OG6]l/o/ l8hfOgcWoog/t ljBfyL{x¿aLr /ftf] /+usf]lyddf csf]{ k|lt:kwf{ ePsf] lyof],h;cGtu{t gf} ;d"xdf ljeflhtk|lt:kwL{x¿n] /ftf] /+unfO{ ;d]6]/cf–cfkm\gf] l;h{gfnfO{ cfGtl/s;Hhfdf 9fn]sf lyP, h;dWo] b;]lna|];g ckm ay{ 8] kf6L{ lydcGtu{tdf]lgsf zfxL, lngf l;njfn, j;'Gwf/fe';fn / ;'hg u'?sf] km\ofG6fl:6skm\ofa'n; ;d"xn] gub k'/:sf/ %xhf/;lxt ljh]tfsf] Pjf8{ lht] .

O8]g / ]:6 '/f “n ] eg] ef/tdfn f ] s l k | o e ] h / gge ]hla/ofgLsf] :jfb k:sg]5 .

d]lS;sg kl/sf/ lSyl;l8Nnfagfpg dfOs a|]skmf:6sf s'sx¿cfpg] ePsf 5g\ . of] kl/sf/df/f]6Ldfly lrs]g / ;nfb xflnPsf]x ' G5 . d ]nfdf /f lvg ] cGokl/sf/df leNnf Pe/ ]:6sf ]lsDafa, yfO{ kl/sf/ ;f]d6fª,d+uf]lnof lu|n, cfO;lqmd lrs]gau{/ 5g\ . d]nfdf xNsf k]okbfy{/ lao/ klg pknAw x'g]5 .

d]nfdf cfuGt's tyf bz{ssf]dgf]/~hgsf nflu nfOe sG;6{klg ul/g]5, h;df lgdf ?Daf,glngf lrqsf/, ceof ;'Aaf,wL/h /fO{, dgf]h uh'/]n, k|Llt

sf}/ / ldª\uf z]kf{x¿n]bz{snfO{ dgf ]/~hg

k|bfg ug]{5g\ .

/dfOnf]/]88f]sf ]

tl:a

/ M g

j/fh

jfUn]

Page 27: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 @(

ls/f“tx¿n] xiff]{Nnf;sf ;fy labfO u/]] pef}nL rf8lzj d'lvof

g]kfnsf cflbjf;L ls/f“tLx¿sf]k|d'v rf8 pef}nL cyf{t\ e"ld k"hfxiff]{Nnf;sf ;fy ;DkGg ePsf] 5 .k|To]s jif{ j}zfv k"l0f{dfb]lv ls/f“t/fO{, lnDa', ofVvf / ;'g'jf/n] of]rf8 dgfp“b} cfPsf 5g\ . o;jif{ ljleGg lhNnfdf 5l/P/ /x]sfls/f “tx¿n ] cf–cfkm \g }d'Gw'dcg';f/ ljz]if tfdemfdsf;fy jif{sf] klxnf] rf8nfO{ labfOlbPsf 5g\ . hftLo klx/gdf;lhP/, k/Dk/fut g[To ub} {ls/f“tLx¿n] of] rf8nfO{ ljuts}h:tf] :d/0fLo agfP .

g]kfnsf cflbjf;L hghfltdWo]ls/f“t lnDa", ;'g'jf/, /fO{ / ofSvfn]jif{df b'O{ k6s pwf}nL / pef}nLrf8 dgfp“5g\ . j}zfv k"l0f{dfdfpef}nL / d+l;/ k"l0f{dfdf pwf}nLdgfOG5 . k|s[ltk"hs ls/f“tx¿n]afnL leœofpg] / afnL nufpg];dodf e"ld Pj+ k|s[ltsf] k"hfub}{ of] rf8 dgfpg] u/]sf 5g\ .cf? km'Ng] ;dodf pef}nL ;'?x ' G5 . o; a ]nf udL { a9 ]/r/fr'?ª\uLx¿ zLtntfsf] vf]hLub}{ n]slt/ nfU5g\ . oxL ofddfgof“ aLp–lahg /f]lkG5 . cfkm"n]nufpg] cGgafnL ;lk |of ]; \ ,k|fs[lts k|sf]kaf6 wghgsf]gf]S;fg gxf];\ / cGgafnLsf]pTkfbgdf j [ l4 xf ]; \ eGg ]sfdgf;lxt ls/f“tx¿n] pef}nLdgfPsf x'g\ .

pef}nL rf8nfO{ ls/f“tx¿n]Ps} :yfgdf e]nf eP/ dgfP klgo;df cf–cfkm\g} ljlw ckgfOG5 .ls/f“tx¿n] ljz]iftM pef}nL /pwf}nL u/L b'O{ efudf of] rf8nfO{ljefhg u/]sf 5g\ . pef}nL j}zfvk"l0f{dfdf / pwf}nL d+l;/ k"l0f{dfdf

k5{ . pef}nLsf] cy{ p“ef] hfg]ofd xf] eg] pwf}nLsf] cy{ p“wf]hfg] ofd xf] . ls/f“tx¿ pef}nLdfudL{ofd ;'? e} ;Dk"0f{ r/fr'?ª\uL,kz'kG5L, df5f / sL/f–km6\ofª\u|fp“ef] n]slt/ hfg] ljZjf; u5{g\ .

lnDa"lnDa"x¿n] k/fk"j{sfnb]lv

s'g} pRr 8f“8fdf e]nf e} ljz]ifk"hfcfhf ub}{ cfPsf 5g\ . o;/Lul/g] cg'i7fgdf e"ld, xfjf,kfgL, cfuf], hLj tyf jg:ktLsf]k"hf ul/G5 . of] cg'i7fg ubf{lnDa"x¿sf] k]bf{df -b]jf/L_ n];[li6sf] j0f{ dfgjhfltn] v]tLkftLug{ ;'? u/]sf] d'Gw'd jfrgul/G5 . o; cj;/df lnDa"x¿n]wfg v]tL;“u ;Da4 g[To wfggfr/ 3/ lgdf{0f;“u ;Da4 Rofa|'ªgfr gfR5g\ . To:t} v8]/L /jiff{;“u ;Da4 v]n 5]nf] klgxflgG5 .

/fO{ls/f“t /fO{x¿n] ;fs]nf

pef}nL dgfp“bf cfkm" a;f]af;u/]sf] 7fp“cg';f/ k/Dk/fut

e]ifdf r'nf k'h]/ d'Gw'dcg';f/k"hfcr{gf u5{g\ . /fO{x¿ j}zfvk"l0f{dfb]lv 9f]n, em\ofD6 cflb lnO{Ps;fy j[Qfsf/df uLt ufp“b}gfR5g\ . ls/f“t /fO{x¿n] ;'lDgdf/ kf?xfªnfO{ cfkm\gf cf/fWocflbk"vf{ tyf w/tL / cfsfzsf]k|tLssf ¿kdf klg k'H5g\ .To;}n] ;fs]nf yfgdf :yfkgful/Psf Ps hf]8L lznf -;]tf] /sfnf]_ nfO{ ;'lDgdf / kf?xfªsf]k|lt¿k dflgG5 . of] rf8dfljz]iftM k'vf{n] vf]l/of kmf“8]sf],vghf]t u/]sf], aLplahg 5/kf]vu/]sf] tyf k|s[lt / k'vf{nfO{dfg;Ddfg u/ ]sf ;Í ]tx¿cg's/0f ul/Psf] kfOG5 .

ofVvfls/f“t ofVvfx¿ of] rf8nfO{

t]tf{df{ eG5g\ . t]tf{df{ k"hf ;Dk"0f{ufp“jf;L ldnL Ps;fy ;DkGgul/G5 . of] k"hfnfO{ e"ldk"hf klgeGg] rng 5 . o;df ljz]iftMcfÎgf] k'vf{n] klxnf]kN6 6]s]sf] e"ld/ pgLx¿n] klxnf]kN6 lkPsf]kfgLsf] d"n -d"nkfgL_ sf] k"hf

ul/G5 . ofVvfn] klg df}lns afhfRofa'|ª / em\ofD6f;fy cfkm\g}kf];fsdf ;lhP/ wfg gfr gfR5g\

;'g'jf/ls/f“t ;'g'jf/x¿n] pef}nL

k"hfnfO{ d'nL :of“b/ jf ;flnjfdfG5g\ . ;'g'jf/ hfltsf] ;a}eGbf7"nf] rf8 g} pef}nL d"nL :ofb/xf ] . ; 'g 'jf/ ;+:s[ ltcg';f/hGdd"nL, /Tgd"nL, b'dfd"nL -;[li6stf{, kfngstf{, ;+xf/stf{_b ]lv lnP/ h"g, 3fd, tf/f,cfsfz, kftfn, xfjf, kfgLh:tfk|s[lt k"hfb]lv ;+;f/sf ;a}b]jLb]jtfsf] k"hf ul/G5 . of] k"hfd"ntM s[lif afnLgfnL ;lk|of];\ /kz'kG5Lsf] kfng /fd|f] xf]; eg]/ul/G5 . cGgafnL ;lk|of];\ eg]/…;'/f]dÚ kfgL ;dod} k/f];\ eg]/…l;d]e"d]Ú /f ]uJoflwaf6 aRg…;+;f/L dfO{Ú kz'kfng ;lk|of];\eg]/ …l;bfafh]Ú / zflGtsf nflu…uf];f8]Ú sf] k"hf ul/G5 . oxLcj;/df ;'g'jf/x¿n] klg cfkm\gf]df}lns kf];fs / afhfufhf;fy/f]rs g[To ug]{ u5{g\ .

ljZjs} cUnf] :yfgdf;f+uLlts pT;j

;fKtflxs ;dfrf/v'Dh'ª— ;d'b | ;txaf6

sl/a # xhf/ * ;o ld6/sf]prfOdf /x]sf] v'Dh'ªdf klxnf]k6s ;f+uLlts sfo{qmd ;DkGgePsf] 5 . ut ;f]daf/ cfof]lhtsfo{qmd …Do'lhsn Pe/]:6 8]ÚljZjs} ;a}eGbf cUnf] :yfgdfcfof]lht sfo{qmd ePsf] cfof]hsOkmf] OG6/6]Gd]G6n] hgfPsf] 5 .sfo{qmddf /fhwfgLaf6 uPsfufos–uflosf, xf:osnfsf/tyf ;+uLtsdL{x¿ ;lDdlnt@* hgfsf] ;d"xn] sl/a 5

306f ;f+uLlts sfo{qmd k|:t'tu/]/ :yfgLoaf;LnfO{ dgf]/~hgu/fPsf] lyof] .

cn g]kfn Do'lhsn 6'/ ljyl8h ] t ] l GhªcGtu {tsf ] of ]sfo{qmddf uflosf lbbL–alxgLzLtn df ]Qmfg tyf lzjfgLdf]Qmfgn] Ps bh{geGbf a9L uLtufP/ bz{sx¿nfO { cfkm "; “u }grfPsf lyP . sfo{qmddf ufosldª\df z]kf{n] nf]sefsfsf uLtx¿ufp“bf lxdfnL If]qsf bz{sx¿

gfRg afWo ePsf lyP . v'Dh'ªo'jf Snasf] ;xeflutf /x]sf] pQmsfo{qmddf ufos /f]h df]Qmfgn]nf]sefsfdfkm{t bZf{ssf] dglht]sf lyP . lxdfnL If ]qdfnf ]slk |o uLt ufP/ rrf {dfc f Ps f u f os c leg fzl3l;ªn] v'Dh'ªdf klg o:t}efsfsf uLt ufP . l8h] t]lGhªtyf l8h ] a LDo fgn] nfOe;+uLtdfkm{t bz{snfO{ grfpg'cl3;f+uLlts ;d"x …:6]«ª\unÚ n] klgnfOe ;+uLtdfkm{t bz{snfO{cfkm\gf uLt–;+uLt ;'gfPsf] lyof] .

sfo{qmddf xf:osnfsf/gf/b vltj8fn] ljleGg k|x;gk|:t't u/]/ bz{snfO{ x“;fP eg]pgn] pb\3f]ifssf] e"ldsf klglgjf{x u/]sf lyP . o;cl3 oxLsfo {qmd Pe/ ]:6 8 ]sf ] lbggfDr]ahf/df / To;kl5 n'Snfdfk|:t't ul/Psf] lyof] . ljZjel/sf% xhf/eGbf a9L ko{6ssf ];xeflutfdf cfof]lht Pe/]:6Dof/fy'gn] ;f+uLlts sfo{qmdsf]/f}gs a9fPsf] lyof] .

ld:6/ xªsªdf le8\b} ;fg' u'?ª/fli6«o :t/sf zf/Ll/s

;'u7g k|ltof]lutfdf tLgk6s;Dd pkflw xft kf/]sf;fg' u'?ª kl;{ cfOtaf/ ld:6/xªsªdf le8\b} 5g\ . xªsªrfOgf a8L ljlN8ªP;f]l;o;gn] a;]{lg cfof]hgfug]{ k|ltof]lutf oxf“sfk|ltli7t k|ltof]lutfx¿dWo]Ps xf] . ´G8} ! ;ok|lt:kwL{aLr le8Gt x'g] of]k|ltof]lutfdf ;fg' x]eLj]6;d"xdf k|lt:kwf{ ub}{5g\ . ;g\@))@ df ld:6/ xªsªdf;xefuL e};s]sf ;fg' cfºgf]tf}n ;d"xdf 5}6f}+ ePsf lyP .k|lt:kwf{ lgs} s8f x'g] atfp“b};fg'n] cg'ejsf sf/0f cfkm"n]pkflw lhTg] ljZjf; JoQm u/] .

…b'O{ dlxgfb]lv ;f“́ –laxfg s8f k|lzIf0fdf 5',Ú xfn}hf]8{gl:yt kfj/ lhddfk|lzIf0f tof/Lsf qmddfe]l6Psf u'?ªn] eg]— …pTs[i6tLg pkflwdWo] Ps lhT5'eGg] s'/fdf ljZj:t 5' .Úlkm6 /xg b'O{ dlxgfleq #)

lsnf] jhg sd u/]sf] ;d]tpgn] atfP .

jfgrfO{l:yt lSjgPlnhfj]y :6]l8oddf x'g]k|ltof]lutfdf ;fg' xªsª g]kfna8L ljlN8ª P;f]l;o;gsf]k|ltlglwTj ub}{ ;xefuL

x'g]5g\ . #$ jifL{o u'?ªxªsªsf :yfoL kl/rokq–jfxsx'g\ . pgn] g]kfnsf] k|ltli7tzf/Ll/s ;'u7g k|ltof]lutfwd{>L nuftf/ b'O{ k6s xftkf/]sf 5g\ .

—lgd{n >]i7, xªsª

b]ze/sf snfsf/ kf]v/fdflzj zdf{

kf ]v/f– o;kfln km ]jfgu/Ldf snfsdL{sf] hd36n] a]Un}pT;fx b]lvof] . g]kfn ;f+:s[lts;+3sf] /fli6«o dxflwj]zgsfqmddf kf]v/fdf o:tf] jftfj/0fb]lvPsf] xf] . b'O{lbg] dxflwj]zdfb]ze/sf hfthfltx¿sf] df}lns;+:s[lt klg k|:t't ul/Psf] lyof] .

pQm cj;/df g ]jf/ L ,ef]hk'/L, d}ynL, yf?, u'?ª, du/,/fO{, lnDa" nufot g]kfndf a:g];a} hghfltn] cf–cfkm\gf] df}lns;+:s[lt k|:t't u/]sf lyP . kf]v/f;efu[xdf d"n sfo{qmd eP klgsnfsf/x¿n] ;8sdf ;d]tcfk\mgf] ;+:s[lt b]vfP .

g]kfnL rnlrqsf rlr{tx:tLx¿ klg ToxL jftfj/0fdfe]l6P . cleg]tf ;'lgn yfkf,cleg]qL ;'zLnf /fodfemL, k|1fhf ]zL bz{ssf] gh/df k/] .snfsdL{x¿sf] of] hd36n] g]kfnLhgtfsf] Pstf phuf/ u/]sf]cfzo JoSt ug{ klg pgLx¿kl5 k/]gg\ .

otf gfos ljqmfGt a:g]t,

ljzfn lji6 klg bz{snfO{ dgf]/~hglbg tlD;P . 6]lnl;l/onsfgflosfx¿ klg sfo{qmddf hd]sflyP . To;eGbf a9L hd]sf lyPd'Gb|] cyf{t\ lht' g]kfn . pgn]jt{dfg g]kfnsf] /fhgLltnfO{Joª\Uodfkm{t gfË]emf/ kfg{ s'g}s;/ af“sL /fv]gg\ . sfo{qmdsf]d'Vo cfsif{0f g} d'Gb|] ag]sf lyP .

To:t } sfo {qmddf csf {

rlr{t hf]8L lzjxl/ j}/fuL /b ]jL/ fd k/fh 'nLn ] klgbz{sx¿nfO{ TolQs} dgf]/~hglbP . r/fx¿sf] cfjfh b'?:t}lgsfNg ] uf }td ;fksf ]6 fsfo{qmddf cfsif{0fsf] s]Gb| ag] .pQm cj;/df k"j]{nL ufos tyf;+uLtsf/ ;'ldt v8\sfn] …lxdfnkxf8 t/fO{ sf]xL 5}g k/fO{Ú uLtaf6/fli6«o PstfnfO{ phuf/ u/] .

Page 28: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009

d}bfg aflx/

#)

/fh' l3l;ªsf7df8f}+– 5f]6f] ;do, tLj|

k | lt:kwf { tyf cfZro{hgsglthfn] lqms]6sf] sfG5f] ;+:s/0f…6\jfG6L–@) lqms]6Ú n] tLj| ultdfnf]slk|otf xfl;n ul//x]sf] 5 .s/f]8f}+ 8n/sf] nufgLdf OlG8oglk | ldo/ lnusf ] Jofj;flos;kmntfn] klg lqms]6sf] of ]z}nLnfO{ k5\ofpg] bz{s x\jfQ}

g]kfndf klg

6L–@) sf] /f}gs

a9fPsf] 5 .;'? ePsf] ^ jif{ k"/f gx'“b}

@) cf]e/sf] of] lqms]6 k|lt:kwf{n]ljZj v]nhut\df qmflGtsf/Lkl/jt{g NofPsf] 5 . s'g} a]nfd"v{x¿n] v]Ng] / dxfd"v{n] x]g]{v]nsf] pkdf kfPsf] lqms]6sf] 5lj6\jfG6L–@) n] kl/jt{g u/]sf] 5 .o;sf] /f]df~rstfdf b;f}+ s/f]8dflg; n'6\k'l6Psf 5g\ . 6]:6 /Ps lbj;Lokl5 cfPsf] lqms]6sf]

of] sfG5f] ;+:s/0faf6 g]kfn klgc5"tf] 5}g .

klxnf]kN6 g]kfndf klg6\jfG6L–@) ;+/rgfdf k'?ifsf]/fli6«o lqms]6 k|ltof]lutf h]7 !(ut] ;'? ePsf] 5 . b'O{ dlxgfcl3kfrf}+ /fli6«o v]ns'bdf dlxnftkm{sf]lqms]6 6\jfG6L–@) sf] ;+/rgfdfv]nfOPsf] lyof] . To;df a}t8Ln]afhL df¥of ] . sdhf ] /Joj:yfkgsf afah'b sLlt{k'/dfhf/L k'?if 6\jfG6L–@) df s]xL/f]df~rstf kfpg ;lsG5 .

…gfd dfqsf] 6\jfG6L–@) kf]/x]5Ú, /fli6«o k|ltof]lutfsf] klxnf]lbg v]n x]g{ sLlt{k'/sf] cGt/f{li6«olqms]6 d}bfg k'u]sf rfalxnsflszf]/ ljsf; n'O“6]nn] atfP .OlG8og lk|ldo/ lnusf b'j};+:s/0f g5'6fO{ x]/]sf n'O“6]nn]/ª\uLg 8«];, ;]tf] an, rf}sf /5Ssfsf] jiff{ clg tLj| k|lt:kwf{sf]emns g]kfnL 6\jfG6L–@) df klgx]g{ kfOg] cfzf u/]sf /x]5g\ . …tNnf]:t/sf] Pslbj;Lo lqms]6eGbfkm/s lyPgÚ, v]n x]g{ sn]h a+su/]sf n'O“6]nn] eg], …nfdf] 3f“;]d}bfgdf an g} u'l8/x]sf] lyPg .;'?d} vNnf] nfUof] .Ú

Oª\NofG8df e}/x]sf] bf];|f]6\jfG6L–@) ljZjsk ca]/ /flt;Ddhfu|fd a;]/ 6]lnlehgdf x]g]{ xhf/f}+lqms]6 qm]hL g]kfnLnfO{ lk+9Ls} d}bfgdf

8f]¥ofpg g;Sg' g]kfnL lqms]6sf]b 'ef { Uo xf ] . …yf ]/ } bz {ssf ]p k l : y ltd f v ] N g d Hh fc fp “ b } g Ú , / f l i 6 « o l 6ds fpksKtfg kf/; v8\sfn] eg],…/fd|f ]; “u dfs] { l6ª u/] 3/]n'lqms]6df bz{ssf] tf“tL nfUg ;S5 .Ú

…6'“l8v]ndf 6\jfG6L–@) sn]hlqms]6 /ª\uLg 8«]; / ;]tf] andfv]N5g\Ú, :6f/ cn/fpG8/ v8\sfn]eg], …xfdL eg] /fli6«o k|ltof]lutfklg cGt/fli6«o k|rngljk/Lt ;]tf]8«]; / /ftf] andf v]ln/x]sf 5f}+ .Úo:tf] Joj:yfkgdf cGt/f{li6«o;kmntfsf] cfzf ug{ ;ls“b}g .…3f“; sf6\g l9nfO eof]Ú, g]kfnlqms]6 ;+3 -Sofg_ sf dxf;lrj6+s kg]?n] eg], …ah]6sf] cefj5 . k|fof]hsn] /sd pknAwguf/Pkl5 /+uLg 8«]; lbg ;s]gf}+ ./+uLg 8«]; gePkl5 /ftf] anv]nfpg afWo 5f}+ .Ú

o;kflnb]lv ;'? ePsf] k'?iftyf dlxnfsf] 6\jfG6L–@) /fli6«ok|ltof]lutfnfO{ Sofgn] lg/Gt/tflbg] pgn] atfP . cGt/f{li6«o;kmntf gkfPsfn] 3/]n' bz{sljb]zL 6\jfG6L–@) tkm{ df]lxtePsf] pgsf] 7x/ 5 . Ps dfqcGt/f{li6«o 6\jfG6L–@) sf] ¿kdfg]kfnn] @ jif{cl3 s'j]tdf P;L;L6«kmL v]n]sf] lyof] . To;df /fd|f]glthf cfPg . …ljb]zdf ;kmn

eP 3/]n' 6\jfG6L–@) n] lqms]6qm]hLsf] Wofg lvRg]5Ú, dxf;lrjkg]¿n] eg], …gf]eDa/df x'g] bf];|f]P;L;L 6«kmLdf /fd|f] glthfsfnflu nfdf] ;do aGb k|lzIf0f;~rfng ug]{5f}+ .Ú

r'gf}tL;“u} kmfObf klgPslbj;Lo lqms]6 v]ln/x]sf

v]nf8Lsf nflu 6\jfG6L–@) lqms]6r'gf}tLk"0f{ 5 . tLg 3G6fleqv]nsf] l5gf]kmfgf] e};Sg] ePsfn]6\jfG6L–@) df t'?Gt} lg0f {oug'{k5{ . Aof6\;Dofgsf ;fd' yf]/}andf w]/} /g agfpg'kg]{ r'gf}tLx'G5, To:t} an/dfly sd /glbg] / l56f]–l56f] ljs]6 lng] .…;zQm Aofl6ª / r':t lkmlN8ªsfnflu pko'Qm v]n xf]Ú, kf/;n]

eg], …bafadf alnª ug{ 6\jfG6L–@) sf] cg'ejn] kl/kSj agfp“5 .Ú

l9nf] ultdf v]Ng]x¿sfnflu 6\jfG6L–@) pko'Qm v]nxf]Og . …d]/f nflu kmfObfsf] v]nxf]Ú, b; jif{otf /fli6«o l6ddf/x]sf cn/fpG8/ dxa'a cfndn]eg], …dnfO{ tLj| ultsf] lqms]6dgk5{ .Ú cr]n kmd{df g/x]sfcfnd lj:kmf]6s Aofl6ªdf cAan5g\ . 6\jfG6L–@) df cn/fpG8/nfO{a9L cj;/ x'G5 . v]nsf bf}/fglro/un{x¿sf] pQ]hs g[Tosfsf/0f 6\jfG6L–@) nfO{ …UNofd/;lqms]6Ú klg elgG5 .

6\jfG6L–@) n] rf/ jif{cl3lrtjgaf6 g]kfndf k|j]z kfPsf]xf] . /fli6«o k|ltof]lutfsf] 5gf}6To;a]nf lrtjgdf 6\jfG6L–@) sfcfwf/df ul/Psf] lyof] . glthfsfnflu nfdf] ;do s'g'{ gkg]{ ePsfn]clwsf+z :yfgLo k|ltof]lutf @)cf]e/df ;~rfng x'g yfn]sf5g\ . pkTosfsf 6'“l8v]n, Nofa,eQmk'/, sLlt{k'/ / k'Nrf]ssf d}bfgcr ]n 6 \jfG6L–@) lqms ]6k|ltof]lutfdf Jo:t b]lvG5g\ .

;fyLx¿;“u n;e]uf;sf] g]ef8f;d'Gb|L t6df a;]/ 3fd tflk/x]sf5g\ . r]N;L Sna;“u Jofj;floscg'aGwdf /x]sf sf]nsf] snL{h's/;“u k|]d ePsf] va/ :yfgLo;~rf/–dfWodx¿n] k|sflzt u/]sflyP . :yfgLo ;~rf/–dfWodaf66f9f /x]/ cfgGb lng sf]n, snL{/ pgsf ;fyLx¿ g]ef8f t6 uPsflyP, t/ ;~rf/–dfWodx¿n]pgLx¿ Toxf“ a;]sf] yfxf kfOxfn] .@% jifL{of snL{n] km"na'§] lalsgLnufP/ 3fd tfk]sf] kqsf/x¿n]atfP . Toxf“af6 lg:sg] a]nfdfsnL{n] gLnf] /+usf] klx/g nufPsLlyOg\ . b]vfb]v ePsf] ;ft jif{eP klg sf]n / snL{aLr 3lgi7tfa9]sf] b'O{ jif{ dfq ePsf] 5 .;DejtM cfufdL udL{ dlxgfdfljjfx ug]{ ;f]rdf /x]sf oL hf]8Ln]cem} klg cfkm\gf] ljjfxsf] 3f]if0ffu/]sf 5}gg\ .

;:t}df 3/ laqmLljZjdf al9/x]sf] cfly{s dGbLsf] l;sf/ 6]lg; v]nf8L

lnof]6g x]lj6 klg ePsf 5g\ . 6]lg;af6 sdfPsf] ;DklQaf6pgn] ;g\ @))# df la|;jgdf #@ nfv 8n/ -@% s/f]8 ^)nfv ?k}of“_ df cfln;fg 3/ lsg]sf lyP . s]xL ;do pQm3/df a;]kl5 pgn] xfn} Tof] 3/ laqmL ug]{ of]hgf agfP .of]hgfcg';f/ pgn] lj1fkg k|sflzt u/] / Ps hgf Ph]G6n]pgsf] lsGg] dg;fo klg dg;fo JoQm u/] . pQm Ph]G6n]lnof]6gsf] 3/sf] d"No @( nfv %) xhf/ 8n/ lbg]{ lg0f{ou/] . cfkm"n] lsg]sf] eGbf lgs} sd d"No cfpg] b]v]/ lnof]6gclxn] bf]wf/df 5g\ .

cfd{:6ǻ lktf eP;ft k6s 6'/ l8 k|mfG;

;fOsn / ]; lht ]sf nfG;cfd{:6ǻ lktf ePsf 5g\ . s'g};do SofG;/ /f]uaf6 kLl8t

nfG;n] 5f]/f] hlGdPsf] va/l6\j6/dfkm{t ;fj{hlgs u/]sflyP . pgn] l6\j6/df cfkm\gf]5f]/fsf] efsfdf— …jf6\;ck jN8{–d]/f] gfd DofS; cfd{:6«ª xf], dev{/} of] wtL{df cfPsf] x'“ . d]/Lcfdf :j:y x'g'x'G5 / d klg:j:y 5'Ú eg]/ tl:a/ k|sflzt u/]sf lyP . ut jif{ nfG;n] cfkm" /xG;]g dftf–lktf aGg nfu]sf] ;dfrf/ ;fj{hlgs u/]sf lyP .o;cl3 lqml:6g;“u ljjfx u/]sf nfG;n] tLg ;Gtfg klg hGdfPsflyP . lqml:6g;“u kf/kfr's] u/]kl5 nfG;n] xG;]g;“u ljjfx u/]sflyP . & kfpG8 kf“r cf}+; tf}nsf] afns hGdfPsL xG;]g / cfkm\gfaf/]df cfddflg;sf] k|ltlqmof lng nfG; lgoldt ¿kdf l6\j6/sf]k|of]u u5{g\ .

k|]ldsf;“u d:tOª\NofG8sf ld8lkmN8/ hf]

sf]n cfkm\gL k|]ldsf / pgsf

gof clkm;sf]nflu sd{rf/Lrflxof], (&$!!$^&@!/fd | f ] sdfO { ug {( * ) # ^ ) $ & # & ,(&$!)#%)!!dlxnf sd{rf/Lx? rflxof]3/d} a;L sfd ug{ ;lsg]&))).– uf }zfnf$$(%@*@gof “ clkm;sf ] nf lusd {rf/L rflxof ] .(&$!!$^&@!@)̂$)%(

Test glbO SLC$#^!&!@, ;f]x|v'§]3/d} a;]/ Jofofd ug]{x f ]dhf ]u/ ;Dks { M@$!)@@))

| lz3| :vng /f]Sg lnËsf]ljsf; ug{ hfkfgLh t]n(*$!@(**@

la1fkg lbg /a'‰gsf nflu

cfkm\gf]glhs}sf

sflGtk'/

auL{s[t

;+sng

sfp06/ tyfl;wf df]jfOn

(*$!–

@)%(&& df;Dks{ ug{cg'/f]wul/G5 .

pkrf/

Page 29: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 #!

lzj d'lvofwflbª, 5q]–b]p/fnLsf ldy'g

tfdfª vf;df jfbf]l/of] s/f“t] 8f]/]gd]Osf v]nf8L x'g\, t/ o;kflnpgL 8G8Llaof]sf v]nf8L ag]/d}bfgdf plqP . …v'a dHhf eof],Úv]nkl5 pgn] cfkm\gf] /f]df~rscg'ej ;'gfP– …ufp“3/df 6fOdkf; ug{ v]n]sf] v]n oxf“ Jojl:yt9+un] v ]Ng kfp “bf /dfOnf ]nfUof] .Ú lqk'/]Zj/l:yt /fli6«ov]ns'b kl/ifb\ -/fv]k_ kl/;/dfePsf] 8G8Llaof] k|ltof]lutfdfpgL k"j{tof/L Pj+ k|lzIf0fljgfg} d}bfgdf k|j]z u/]sf lyP .lszf]/jodf ufp“3/lt/ v]n]sf]cg'ej af]s]/ d}bfgdf plqPsftfdfªnfO{ kl/jlt{t lgoddfaf“lwP/ v]Ng xDd]–xDd] k¥of] .

k/Dk/fut 8G8Llaof] clxn]gof“ lgod;lxt kl/jlt{t ¿kdfcfPsf] 5 . v]Ng]nfO{ dfq xf]Og,x]g]{nfO{ klg dgf]/~hg k|bfg ug{o;nfO{ j}1flgs 9+un] kl/dfh{gul/Psf ] xf ] . …g ]kfnsf &%lhNnfdf v ]nfOg ] ljleGglsl;dsf lgodnfO{ cfwf/ agfP/kl/dfh{g ul/Psf] xf]Ú, tLg jif{cl3:yfkgf ePsf] g]kfn 8G8Llaof]

cfof] 8G8Llaof];+3sf cWoIf ljho kf}8]nn];fKtflxs;“u eg]– …v]nnfO{;do;k]If Pj+ j}1flgs ¿kdfkl/jt{g u/]/ hgdfg;df :yflktug{ nfluk/]sf 5f} .Ú

o;aLr kl/jlt {t Pj +kl/dflh{t lgoddf /x]/ klxnf]k6s 8G8L laof ]sf ] / f l i6 «ok|ltof]lutf ;DkGg x'g] qmddf 5 .8G8Llaof] ;+3sf] cfof]hgfdf;~rflnt …k|yd KofGy/ /fli6«ocGt/;+3 8G8Llaof] k|ltof]lutf–@)^^Ú df #@ ;+3sf sl/a @;o v]nf8L ;xefuL eP . ljleGgv ]ns 'b ; +3af6 ;xeflutfhgfPsf v]nf8Lx¿n] 8G8Llaof]sf]kl/jlt {t lgoddf cfkm "nfO {cEo:t agfpg k|of; u/]sflyP . …lqms]6 v]n] h:tf] nfUof],Úxnrf ]s :joDe "sf /fx 'ngu/sf]6Ln] l6Kk0fL u/]– …sltkolgod lqms]6;“u ldNbf] 5 .Ú otf;+3sf kbflwsf/Lx¿rflx“ o;nfO{lqms]6;“u bf “Hg rfx “b }gg \ .

pgLx¿ eG5g \– …of ] xfd | f ]e"uf]ndf ljsf; ePsf] v]n xf],o;n] g]kfnL klxrfg af]s]sf] 5 .Ú

;+vd"nl:yt PcfO{P :s'nsL5fqf ;/:jtL kGyL 8G8Llaof]sf]gof“ lgod;“u cEo:t l5g\ . b'O{jif{cl3b]lv g} pgn] 8G8L /laof]aLr tfnd]n ldnfpg] l;s]sLx'g\ . …lgod a'em]/ v]Nbf Psbd}/dfOnf] x'G5,Ú ;/:jtL elG5g\ .pgL;“u zf]ef kGyL, clgzf If]qL,;'/]Gb| clwsf/L, :jl:ts kf08]nufot Ps bh{g 5fq–5fqf8G8Llaof] v]ndf cEo:t e};s]sf5g\ . pgLx¿n] ljBfno:t/af6}gof“ lgoddf af“lwP/ 8G8Llaof]v]Ng l;s]sf x'g\ .

;/:jt Lh:t } v ]nd fcEo:t / slxNo} 8G8Llaof ]g;dft]sf v]nf8Lx¿ o;kflnk | ltof ] lutfdf ;fd ]n 5g \ .v ]ns ' b ;Da4 @# ; +3sfv]nf8Lx¿ gof“ lgoddf af“lwP/8G8Llaof] v]ln/x“bf /f]df~rs

cg'ej ul//x]sf lyP . …;fgf]5“bf ufp“3/df v]n]sf] ;DemgfcfO/x]sf ] 5,Ú Ps v]nf8Ln]ljut ;lDemP– …k|lt:kwf{eGbfklg a9L dgf]/Ghg ul/of] .Ú

of] k|ltof]lutfdf k|To]s;d"xaf6 & hgf v]nf8L ;dfj]z5g\ . d}bfgdf % v]nf8Ln] k|j]zkfp“5g\ eg] @ hgf l/he{ a:5g\ .8G8L ;d"xn] c+s k|fKt ug]{ cj;/kfp “5g \ . 8G8Ln ] laof ]nfO {x'TofPkl5 p;n] 7\ofs nfpg]df}sf kfp“5 . 7\ofs nufPsfcfwf/df c+s k|fKt x'G5, t/ laof]x'Tofp“bf ljkIfL v]nf8Ln] laof]nfO{e'O“df emg{ glbO{ ;dfTg ;Sof]eg] x'Tofpg] v]nf8L cfp6 x'G5 .

cfh z'qmaf/ ;DkGg x'g]k|ltof]lutfdf k|ydnfO{ @) xhf/,bf];|f]nfO{ !% xhf/ / t];|f]nfO{ !)

; '?df ;do s6fpg dfqv ] lnGYof ] . hd36x¿df;fyLx¿dfem 8G8Llaof] v]n]/dgf]/~hg lnOGYof], t/ ca of]v]n ;do s6fpg] / dgf]/~hgug]{ dfWodsf ¿kdf dfq ;Lldt/xg]5}g . ;+3 kbflwsf/Lx¿o;nfO{ Jofj;flos ¿k lbg]WofpGgdf 5g\ .

To;}u/L g]kfndf k/Dk/fut¿kdf v]ln“b} cfPsf] 8G8Llaof]nfO{g} /fli6«o v]nsf] dfGotf lbOg'kg]{c8fg ;+3n] lnPsf] 5 . …xfd|f]df}lns klxrg af]s]sf] / xfdLn]lgoda4 u/]sf] x'bf“ o;nfO{ /fli6«ov]nsf] dfGotf lbOg'k5{,Ú ;+3sL;lrj ;'h' u'?ª elG5g\ .

; +3n ] v ]nnfO { yk

% k|Zgkl/dflh{t 8G8Llaof] slt

j}1flgs 5 <lgod j }1flgs 9 +un ]

kl/dflh{t ul/Psf] 5 . xfdLn]k/Dk/fut lgodnfO{ cfwf/agfP/ j }1 f lgs ¿kn ]lgoda4 u/]sf xf}+ . cfjZostfx]/L lgodnfO{ cem} kl/dfh{gug{ ;lsG5 .

v]nsf] lgod kl/dfh{g ubf{o;sf] df}lns klxrfg x/fpg]8/ x'“b}g / <

xfdLn] vf; arfpg vf]h]s}o;sf] df}lns klxrfg xf], t/k/Dk/fut lgod cj}1flgs,c;'/lIft / cgfsif{s ePsfn] lgodkl/dfh{g u/]sf xf}+ . kl/dflh{t lgodn]8G8Llaof]sf] df}lns klxrfg;dfKt u/]sf] 5}g, a? To;nfO{j}1flgs :j¿k lbPsf] 5 .

of] v]nn] v]nf8L Pj+ bz{scfslif{t ug{ ;Snf <

xfd | f ] k |of; 5—8G8Llaof ]k | lt v]nf8L clgbz{sx¿ cfslif{t x'g\ . ljutdf6fOd kf;sf nflu dfq of] v]nv]lnGYof] . v]Ng]n] dgf]/~hg lnP

klg x]g]{sf nflu vf;} /f]df~rsx“'b}gYof], t/ xfnsf] lgodcg';f/of] v]nn] v]Ng]nfO{ dfq xf]Og,x]g]{nfO{ klg dgf]/~hg k|bfg u5{ .

of ] v]n lj:tfl/t x 'g ];Defjgf slQsf] 5 <

cfoltt v ]nx¿sf ]t'ngfdf of] v]nk|lt sd}sf] WofguPsf] 5 . g]kfnL e"uf ]nd}ljsl;t ePsf] v]n eP klgw]/}n] o;nfO{ dg k/fO/x]sf5}gg\ . o:tf] cj:yfdf of ]v]nsf] lj:tf/ lgs} r'gf}tLk"0f{5 . oBlk xfdLnfO{ cfzf 5,/fli6«o v]nsf] dfGotf kfof] eg]sDtLdf klg g]kfnel/ o;n]a]Un} Voflt sdfpg]5 .

ljho kf}8]ncWoIf, g]kfn 8G8Llaof] ;+3

xhf/ k'/:sf/sf] Joj:yf 5 . To:t}Dofg ckm b Dofr / Dofg ckmb l;l/hsf] pkflw;d]t k|bfgul/g] ;+3sf dxf;lrj n]vgfyl3ld/]n] atfP . o;cl3 ;+3n]ljleGg lhNnfdf k|bz{gL v]nu/fO;s]sf] 5, ;fy} k/LIf0fv ]nsf ¿kdf cGt/ljBfnok|ltof]lutf / sd{rf/Ldfem klgk|ltof]lutf e};s]sf] 5 . …ljutsfk|ltof]lutfdf ePsf sdL–sdhf]/L;Rofp“b} gof“ ¿kdf v]nnfO{kl/dfh{g ul/Psf] 5,Ú dxf;lrjl3ld/] bfaL u5{g\–…gof“ lgodn]v]nf8Lx¿nfO{ ;lhn} cfslif{tu5{ .Ú

ufO{j:t' r/fpg] qmddfvs{af6 ljsl;t ePsf] 8G8Llaof]ca ;xl/of o 'jfk ' :tfdfemnf]slk|o aGg] qmddf 5 . To;f]t sltko ljBfnodf ;d]tljBfyL{x¿nfO{ 8G8Llaof] v]ndfk|f]T;fxg ug{ yflnPsf] 5 . n¶Ln]n¶LnfO{ lxsf{P/ v]lng] of] v]n

Jojl:yt, ;dofg's"n / j}1flgs¿kdf ljsf; ug{ &% lhNnfdfcWoog 6f]nL v6fPsf] lyof] . pRrlxdfnL If]qb]lv t/fO{sf 3f“;]d}bfgdf ;d]t v]lng] of] v]nsf]lgoddf Ps¿ktf gkfOPkl5,cWoogsf cfwf/df o;nfO {kl/dflh{t ul/Psf] xf] . xfn ;+3n]kl/dflh{t lgod;lxtsf] k'l:tsfklg k|sflzt u/]sf] 5 . o;}u/Lb'O{ bh{g v]nf8LnfO{ kl/dflh{tlgodcg';f/ cEof; u/fO“b}5 .…gof“ lgoddf cEo:t h'lgo/ /l;lgo/ v]nf8L pTkfbg u/]sf 5f}+,Ú;+3sf pkfWoIf P;kL lqkf7LeG5g\– …To;}u/L #) hgf PDkfo/klg tof/ u/]sf 5f}+ .Ú

Page 30: ck{0ffl;+x - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · z'qmaf/, h7 @(, @)^^] June 12, 2009 $

sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ ln= åf/f k|sflzt tyf d'lb|t, sfof{no M sflGtk'/ sDKn]S;, ;'ljwfgu/, kf]=a=g++= ̂ )!(, sf7df8f}+, g]kfn, kmf]g g+= $$*)!)), km\ofS; M (&&–!–$$&)!&*, email:[email protected]{ g++= ((÷)%!÷%@, ;jf{lwsf/ M sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ln= ;“u ;'/lIft . cWoIf tyf k|aGw lgb]{zs M s}nfz l;/f]lxof, lgb]{zs M :jl:tsf l;/f]lxof tyf /fd]Üj/ yfkf, ;Dkfbs M ;'jf; 9sfn .

z'qmaf/, h]7 @(, @)^^ June 12, 2009 #@

km]l/ a]x'nL >[+uf/ k|lt:kwf{;fKtflxs ;dfrf/

sf7df8f}+– ;f}Gbo{ k|;fwg;fdu|Lx?sf] pTkfbgdf cu|0fLNofSd]n] o; k6s klg …a|fO8nÚcyf{t\ a]x'nLx¿sf] >[+uf/ k|lt:kwf{ub}{5 . cfufdL c;f/ !( ut] x'g]pQm k|lt:kwf{sf nflu k|f/lDes5gf }6 k | f/De e };s]sf ] 5 .lj/f6gu/, e}/xjf, kf ]v/f /sf7df8f}+af6 >[+uf/sdL{ cyf{t\d]sck cfl6{:6x¿sf] 5gf}6kl5@) hgf clGtd k|lt:kwf{sfnflu 5flgg]5g\ . rnlrqdfw]/} jif{b]lv >[+uf/sdL{sf ¿kdfs fo { /t ; Gt ' t fd fª x fnd]sck cfl6{:6x¿sf] 5gf}6dfJo:t 5g\ . clGtd k|lt:kwf{dfl jho L x ' g ] n f O { gub %)xhf/nufot cGt/fli6«o :t/sf]NofSd ] ; }n 'g Pl:kl/oG;,6]lnlehgdf cfkm\gf] snf k|:t'tug]{ tyf gf/L dfl;ssf] cfj/0fk[i7sf] df]8nsf d]sck ug{ kfpg]cj;/ k|bfg ul/g]5 .

pRr lzIff d]nfg ]kfnd } klg ljZjdf

cfsif{s dflgPsf w]/} ljifosf]cWoog–cWofkg x'g] u/]sf] 5 .sltko ljBfyL{ oxf“ k9fO x'g]ljifosf af/]df yfxf gkfP/, ;f]ljifo cWoog ug{ lab]l;Psf]kfOG5 . :jb]zd} pRr lzIffsfcj;/x¿sf] hfgsf/L cfdlaBfyL{tyf cleefjsdf k'¥ofpg h]7 @(,#) / #! ut] lqk'/]Zj/, sf7df8f}+df;ftf}+ pRr lzIff d]nf x'“b}5 .

d ]nfdf Kn; 6 ' k9 \grfxg]x¿sf nflu ljleGg sn]hn]hfgsf/L pknAw u/fpg]5g\ .Kn; 6' lbP/ a;]sfx¿n] klgcfkm"n] :gfts txdf k9\g vf]h]sf]ljifodf hfgsf/L lng ;Sg]5g\ .d]nfdf @) ?k}of“sf] l6s6;“u} @%?k}of“ kg]{ g]kfn ;fKtflxs lgMz'NspknAw u/fOg]5 .

rf6 {8 { PsfpG6 ]G6 aGgrfxg]x¿n] eg] rf6{8{ sn]h ckmDofg]Hd]G6, OlG:6Ro'6 ckm rf6{8{PsfpG6]G6 / k|fOd rf6{8{ Ps]8]dLsfk|ltlglwx¿af6 of] laifosf af/]dflj:t[t ¿kdf hfgsf/L xfl;n ug{;S5g\ . u|flkms l8hfOlgª tyf sDKo'6/dfbIftf xfl;n ug{ rfx]sfx¿nfO{ nlIftub}{ dfof Plgd];g / OGkmf]{Dol6S;n]klg :6n /fv]sf 5g\ .

OlGhlgol/ª k9\g rfxg]x¿sfnflu sf7df8f}+ OlGhlgol/ª sn]h,g];gn sn]h / Pe/]:6 sn]hn] :6n/fv]sf 5g\ . OlGhlgo/ aGgrfxg]x¿n] eg] vf]k OlGhlgol/ªsn]hsf] :6ndf a;]sf sn]hsfk|ltlglw;“u e]63f6 ug{ ;Sg]5g\ .

vfB k|ljlw k9fpg] sn]hckm PKnfO8 km'8 P08 8]/L6]Sgf]nf]hL, afof]d]l8sn k9fpg]sn ]h ckm afof ]d ] l8snOlGhlgol/ª, kfOn6 k9fpg]km\nfO6]s OG6/g];gn, gl;{ªk9fpg] cf]d x]Ny SofDk;sf] klgd]nfdf ;xeflutf 5 . sflGtk'/xf]6n Dofg]Hd]G6 sn]h, gd'gfsn]h ckm km];g 6]Sgf]nf]hL /

sflGtk'/ 8]G6n sn]hn] qmdzMxf ]6n Joj:yfkg, km ];g /bGtlrlsT;f;DaGwL sf ]; {sfaf/]df hfgsf/L u/fpg d]nfdf:6n /fv]sf 5g\ .

e[s'6Ld08kdf3/;hfj6 d]nf

cfk\mgf 3/sf sf ]7fx¿;hfpg ljleGGf ljz]if1nfO{e ]6 \g rfxg ] df lg;x¿sf ];lhnf]sf nflu e[s'6Ld08kdf 3/;hfj6 d]nfsf] cfof]hgf ul/Psf]5 . h]7 @(, #) / #! ut] 3/;hfj6;DaGwL If]qdf sfo{/t %)eGbf a9L ;+:yfn] cfk\mgf ;]jfPj+ j:t' k|bz{g ub}{5g\ .

3/ ;hfpg ;a}eGbf a9Lk|of]u x'g] j:t' /+u kz'klt k]G6\;sf]k|bz{g sIfdf pknAw x'g]5 .kmlg{r/sf ;fdu|Lx¿ eg] bh{gf}+;+:yfn] laqmL ug{ /fv]sf 5g\ .o;/L km lg {r/x¿df s [ i0 fOG6/g];gn, k|l;4 OG6/g];gn,ck "j { OG6/g ];gn, Pe/ ] :6OG6/g];gn, hof OG6/g];gn,jf6/dfs{ OG6/g];gn cflb 5g\ .

cf/fdbfoL ;f]kmf, s';L{–6 ]an, knªsf ] k |bz {g tyflaqmL;d]t ug]{ d]nfsf] p2]Zo 5 .An'd kmlg{r/sf ;'Gb/Lx¿ eg]ljljw k|sf/sf knª b]vfpgtDtof/ eP/ a;]sf 5g\ . af“;af6

ag]sf ;hfj6sf ;fdfgx¿lxdfnog AofDa' / cg'iff AofDa'sf]:6ndf /flvPsf 5g\ . ;f]nf/l;:6d hf]8\g] rfxg]x¿ eg];f]nf/ ;f]n';gsf] :6ndf hfg;S5g\ . l;;fsf ;fdu|Lx¿sf]k|bz{g df5fk'R5«] Unf; / cdfToUnf;sf] sIfdf ul/“b}5 .

y/L–y/Lsf tof/ cj:yfsfefG5f b]vfpg lehg ckm lsr]g/ df]8'n/ lsr]gn] :6n /fv]sf5g\ . cfNd'lgodsf ;fdfgx¿cfNd'lgod jN8{ / cN6/g]l6ek|f ]kmfOnn] /fv]sf 5g\ . Go"xf]/fOhg sfk]{6 / lttL sfk]{6n]un}+rfhGo j:t'x¿ k|bz{g ug]{atfOPsf] 5 . To;} u/L NffO6 a'l6shf]gn] kbf{, /f]on 8f];{n] cfsif{s9f]sfx¿, p8 qm\ofkm\6n] sfi7snf,;]So'/ cnfd{n] 3/;'/Iffsf nflu k|of]ux'g] k|ljlwx¿ k|bz{g ug]{ cfof]hsx¿n]hfgsf/L u/fPsf 5g\ .

–/ljg /frlnsf