isidore.co · CAPUT I. DE RATIONE LEGENDI. R.legendi apud hebraeos literis, punctis, et accentibus...
Transcript of isidore.co · CAPUT I. DE RATIONE LEGENDI. R.legendi apud hebraeos literis, punctis, et accentibus...
This is a reproduction of a library book that was digitized by Google as part of an ongoing effort to preserve the information in books and make it universally accessible.
https://books.google.com
GRAMMATICA HEBRAICA.
I T E M.
O H A L D A I C A.
--_—_-_-_ - - - … - . • ---- - -- -
GRAMMATIA HEBRAIGA
A U C T O R E
JEDWARD® SLAÜÖÀJHtTBR S, T,
I T E M
CHIA LI)AICA
A U C T O R E
T®lit, DAVf, \TltQilAJBJBlTS.
Editio movissima
moiliGeNTER EMENDATA , Et vAhiis AccEssioNibUs locuplETATA
A VINCENTIO F. CASTELLINI
I. I N G tj A e A RA B I CA E i N R O M A N O A R C ti i G \ MN A § 1 O p m 0 f E SSO h e.
^* :IR.OIMAE /^ )
TYpis S. CONGREGAT10NIS DE PR0pAGANDA FIDE / /
ΣΩD0G CII, I,
C A P U T I.
DE RATIONE LEGENDI.
R. legendi apud hebraeos literis, punctis , et accentibus
constat. Literae sunt viginti duae, omnes consonantes : nam
vocalium munere funguntur puncta. Earum figuram, nomen, et
potestatem subjecta tabella indicabit.
Figura. Nomen. Potestas.
§& Aleph (') Spiritus lenis graec.
> ! Beth b , vel v Consonans.
Í Ghimel g , vel gh
•, Daleth d, vel dh
p. He h.
1 Vau v Consonans
7 Zain z,
r] Hheth hh
ô) Teth t
® Jod j Consonans
-p Chaph ch vel c
() Lamed l.
DY) | Mem m.
4 01aAMMATICAE HEBRAICA*
Figura.
f*
t)
J/
£B
yx
P.
•,
ύψ;
pm
IVomen. Potestas.
IVun my
Samech s
Aajin Aspiratio densissima
Pe p , vel ph
Tzade tz
Koph «
Resch pr
Scin, Sin sch , vel s
Tau t , vel th
INota 1. Ex literis , gutturales dicuntur yTTTS , labiales
*p*a, quiescentes sy : et undecim sunt serviles compre
hensae his nominibus =??? Ty8 ryn.
Nota a. Quinque literae comprehensae voce sequenti no%ns
in fine diclionum, ad versum explendum, fieri possunt lon
giores, ut in Bibliis passim videre licet.
Puncta vocalia
Puncta vocalia sunt quatuordecim.
Quinque
longa
Momen. Fig. Potest.
IXamètz •r di.
Tzerè - e
Chirekgadùl s. i
Vau cholem ij o.
Schurek *] u.
CAPUT I. DE RAT1ONE LEGENDI. 5
IWomen. Fig. Potest.
Quinque Pathach - cr.
hrevia. Saegöl •* e
Chirek-katón - i
Kamètz-chatùpli • r o
Kibbùtz *. ue
Quatuor Schevâ simplex : e
brevissima Chatèph-pathach -: œ
Chatèph-saegöl - e
Chatèph-kamètz *r: o
Accentus.
Accentuum alii sunt grammatici sive Tonici , alii rhetorici
sive Euphonici. Quaelibet vox (nisi alteri jungatur per makkàph)
habet accentum grammaticum, qui dat tonum syllabae , cui
apponitur. Si ergo vox habeat unicum accentum, ille est gram
maticus: si duos, posterior est grammaticus ; alter rhetoricus
ornans. Praecipui ex grammaticis synt quatuor, qui dicuntur
distinguentes sive pausantes, sive Reges majores ; quos vide
in tabula subjecta applicatos ad nomen as.
Fig. et sit. Nomen Valor
>§ Sillùk vel Soph-pasük Punctum.
3§ Athmách Duo puncta:
>§ Sakèph-katón Punct. et virgula ;
>§ Rebhiah Virgula,
Ex rhetoricis, unus est praecipue in usu , i. e. Maethaeg , in
ter schevà el kamëtz, ut in voce my*}. Dicitur Maethaeg , id est* ■
fraenum , quia linguam fraenat, ut postea explicabitur.
6 GRAMMAtICAE IHEBRAICA.
Quoad sedem, accentus grammaticus semper est in ultima , vel
in penultima syllaba : plerumque in ultima. Dictio, quae ac
centum habet in ultima, vocatur milrah ; quae in penultima ,
vocatur milhel. Ceterum quaenam dictio sit milrah , quae milhel,
usus melius docebit. Makkaph est virgula transversa, que dictiones
accentu tonico privatas simul connectit, ut *3-5; omnis gens.
His praecognitis, ut ratio legendi constet, omnia necessa
ria paragraphis paucis comprehendam.
I. De punctis vocalibus ad literas applicandis.
Haec tria puncta (i) (ì) (* ) literis adjunguntur ad la
tus, sic: 35 55 »5. Et (quia in lingua hebraica, sicut et in
ceteris orientalibus , lectio inchoatur a dextera, et pergit ad
sinistram) legendum est, li, lo, lu. Porro (*i) saepe scri
bitor sine (i) expresso, sic: (*); unde contingit aliquando, ut
coincidat cum puncto literae vj. „%•'
Reliqua puncta vocalia scribuntur sub literis, sed post illas
pronunciantur. Sic En legendum est Ram, non Arm.
Excipe pathach suffuratum, seu pathach necessitatis , sub
literis n, y , et n (cum puncto illo, quod dicitur mappik ,
seu extensor he) in fine vocum. Quando enim illae literae sunt
in fine vocum , et non praecedit immediate kamètz, aut pathach ;
ut recte pronuncietur, ponitur sub illis pathach, quod praeter
leges communes, et quasi furtim ingreditur inter illas literas, et
punctum praecedens. Sic ryjp legitur masciahh, non mascihha.
II. De literis quiescentibus sy.
Initio dictionis, nulla illarum quiescit. I,iteram autem quie
scere, silere, aut mutam esse, apud grammaticos idem est
ac non legi: et moveri, idem est ac legi.
42A{P. I. D£ RATI0NB LEGENDI. ?
In medio, nulla quiescit, nisi puncto vocali careat.
In fine R semper quiescit. Similiter ri , nisi puncto map
pik notetur. Sic ( 5 ) post ( " ), ut 58 ubi, lege e, non ei.
4Cum ceteris autem vocalibus coalescit in diphthongum, ut *r*
hhai , vivus.
Dicitur etiam (*) quiescere, quando eonstituit chirek gadòl.
£t (i), quando constituit (*) aut (5): alias (i) nunquam
quiescit in fine.
III. De schevà quiescente.
Schevâ aliquando movetur, aliquando quiescit: ut ergo schevà
mobile a quiescente distinguas, haec sit regula :
Schevâ silet post grammaticum accentum, aut breve punctum.
Nota tamen 1. Schevà veniens post aliud schevà (sive ex
pressum, sive intellectum) non quiescit ; quia sic non venit
post breve punctum , sed post brevissimum. Si autem duplex
schewà veniat post accentum grammaticum, utrumque quiescit.
Nota a. 8chewà semper movetur, sub litera degheshata , ut
*y% lege limmedü , non limdù. Similiter sub priore ex li
teris geminatis juxta positis, ut ¥%n lege haleliì , non hallù :
IV. De schevâ subintellecto.
£chevâ mutum inscribitur omni chaph finali, sic T ; nisi in
seribatur kamëtz, sic q. Sub aliis literis in fine vocum, aliquando
exprimitur schewà mutum. Quando autem non exprimitur, sub
inlelligitur sub omni litera mobili, quae dictionem claudit.
V. De daghèsh.
Punctum in medio literae impressum vocatur daghèsh.
£xcipe tamen punctum in medio literae ri, quod non est
8 GRAMMATICAE HEBRAICAE
daghèsh, sed mappik ; et punctum in medio literae a quando
cum illa constituit schurek.
Daghèsh autem duplex est: lene , et forte.
Daghèsh lene inscribitur solis literis nP; πχ:, ; illisque
raro inscribitur, nisi sint in principio sententiae, vel veniant
immediate post schevâ mutum , sive ejusdem, sive diversae di
ctionis. Dicitur lene, quia mere tollit aspirationem ; nam, sine
daghèsh, literae illae sonant Bh seu V, Gh, Dh, Ch, Ph, Th.
Cum daghèsh autem sonant B, G, D, C, P, T.
Daghèsh forte invenitur in omnibus literis, exceptis gut
turalibus , et n. Dicitur forte, quia non mere tollit aspira
tionem a literis illis aspiratis ; sed etiam illas et quascumque
alias, in quibus infigitur , ingeminat.
VI. Do Kamètz-chatùph distinguendo a Áamètz.
Κamètz-chatüph, figura, non differt a kamètz : ut ergo
aliunde distinguatur, haec sit regula :
Nisi accentus mediet, Kamètz ( o ) ante schevâ sit.
Quadruplex est casus, et quatuor exemplis proponam.
myri EP3] *53-5; *?
1. Hhochmà. 2. Vaijàkom. 3. Col.goi. 4. Collù.
In 1. exemplo (*) venit ante schevà expressum. In a. et
3. venit ante schevà mutum , quod (juxta dicta IV.) intelli
gitur sub D et 5. In 4. exemplo, sub litera 5 geminata per
daghèsh intelligitur etiam schevà mutum ; perinde enim est,
ac si scriberetur 555p. Nullus autem accentus in dictis exemplis
mediat inter kamii, et schewà.
Vide nunc quatuor exempla apposita.
πρ>Π ty- systy my
1. Hhachemà. a. Devaràm. 3. Sa-nà. 4. Lamma.
cAP. I. DE RATI0NE LEGENDI. 9
In 1. exemplo venit quidem ( * ) ante schewà expressum ;
sed mediat accentus maethaeg. In a. et 4. venit (*) ante schevà
subintellectum, sed mediat accentus grammaticus. In 3. exem
plo non venit ante schevâ sive expressum sive subintellectum.
Nota insuper quod (*) ante (*) sit o, licet mediet
accentus, sicut saepe mediat inter punctum compositum , et
breve affine.
A P P E N D IX
De accentibus , et kerì kethiv.
Magnam grammaticorum accentuum turmam omisimus, quia
tyronum captum transcendit : id tantum scire sufficiet , sylla
bam, quae habet accentum, tono afficiendam. Tenenda est
ergo regula superius tradita pro sede accentus grammatici , et
observanda sunt paradigmata grammaticalia nominum, et verbo
rum: in istis enim, ad singulas voces, loco accentus grammatici,
simplicem lineolam (instar sillùk, et maethaeg , a quibus tamen
differt usu) apposuimus, quae syllabam indicet tono afficiendam.
Restat nunc unum advertendum, id est, saepe inveniri
in Bibliis circellum, qui supra vocem positus significat , vo
cem illam legendam aliter, quam scribatur in textu. Et in
multis Bibliis vera lectio notatur in margine. Sic Gen. 25, a3.
in textu habetur E**3, in margine autem tj*ix , adjuncta lit
tera p. Circellus in textu monet lectorem, non haberi ibi
omnes literas debitas : et P. in margine significat vocem le
gendam esse per literas marginales, applicatis punctis textuali
bus : p enim est abbreviatio pro “ip lectum. Tota vero haec
diversitas inter lectionem et scriptionem, vocatur a rabbinis
Keri kethiv. Voces autem illae *y et syn: sunt in forma
10 {}RAMMATICAE HEBRAICAE
chaldaica ; et significant idem, quod hebraice sanP et san?,
id est: lectum , scriptum.
C AP U T II.
DR NOMINE, PRAEFixis ET PRoNoMINE.
N. accidunt genus , numerus , casus , et , apud he
braeos, praefixa casuum expressiva, sicut et suffixa , quae
originem ducunt ex pronomine primitivo , et locum supplent
pronominis possessivi. Unde, ut haec omnia breviter et distincte
explicentur, sit:
I. De genere.
Genera in nominibus hebraicis sunt tria : masculinum, fe
mininum, et commune ; pro quibus haec sit regula :
Feminea IT. , n., n*., ni gens, urbs, membra gemella.
Mascula eetera pleraque sunt ; Communia multa.
8ensus est : Feminini generis esse solent nomina terminata
$n Π. , sicut et in n., n*., ni, cum n (ut plerumque fit)
servili. Item nomina, quae significant gentes, urbes et membra
gemella, qualia sunt oculi, aures, manus etc. Hinc
Adjectiva feminina formantur a masculinis communiter, ad
dendo (n.), ut >'itn bonus, my$to bona, sed prius tollitur
terminatio (n.), ut mp; puleher, πβ; pulchra.
Aliquando addendo (n.), ut nns alius, nºys alia. 3Et
utroque modo fit in participiis, ut suo loco videlimus.
Femininum per ( n*.) formant nomina ordinalia , et gen
tilia , terminata in (*.); ut yuj secundus, nyj secun
da ; sy hebraeus, ny hebraea. Alio item modo, ut
ry.
cAP. 11. Dr Nomine, PaAErix. , Er PaoNoM. 1 1
Genus neutrum (licet aliquando per masculinum) commu
niter exprimitur per femininum, ut notat s. Hieronymus ad
finem cap. 7. Eccle. Et hinc in Psalmo dicitur : Unam petii a
Domino, hanc requiram.
Gradus comparationis (ut, hos explicando, simul complea
mus doctrinam de adjectivis) fiunt circumloquendo sic : >\t)
jyr) bonum prae vino, i. e. melius vino : ~isp xiu) bonum
valde, i. e. optimum : vel sic tyjgs nP; Cant. 1 , 8. pul
chra in mulieribus , i. e. pulcherrima : sic benedicta tu in
mulieribus, i. e. benedictissima mulierum.
II. De numero.
Numeri sunt tres, singularis, dualis, et pluralis.
Dualis fit, addendo (Es.) ut c** dies, Eypis bi.
duum : sed nomina terminata in (n.) prius mutant π in n
ut nps cubitus , Eys duo cubiti.
Pluralis in masculinis fit addendo ( c°.), ut -my com
ticum , pl. Eyyv : sed prius tollitur terminatio (n.), ut n£ os,
E*P ora. -
Pluralis in femininis fit addendo syllabam nî , ut nìs
signum , pl. ninis ; sed prius tollitur terminatio (It.), sicut
et n servilis, ut npim murus, pl. ni;im : nys epistola,
pl. n*as. Speciale est n>52 regnum, pl. rì>32, sicut
et mys ancilla , pl. nimjs, retento mi. v. -
Anomala.
1. Quaedam nomina habent singularem numerum tantum ,
ut nomina propria , appellativa, metallorum , etc.
a. Quaedam dualem tantum, ut ty aqua, typ\j cale
• j- • .- -
li, etc.
12 ®MAMMATICAE HEBnAiCAe -
3. Quaedam pluralem tantum, ut tyn vita , ty£ facies, etc. w
4. Quaedam habent terminationem masculinam in singulari,
et femininam in plurali, ut >§ pater, pl. n'y8.
5. Quaedam e contra, ut syis columba, pl. pyì*.
6. Quaedam in plurali habent utramque terminationem ; ut
N;$ eacercitus, pl. E*833; vel nisy ; *i*i aetas, genera
tio , pl. cymin vel ninin etc.
III. De casu.
Casus genitivus exprimitur per regimen.
Quoties enim in lingua latina, ex duobus substantivis con
currentibus, posterius debet esse in genitivo casu ; toties in
hebraica, prius dicitur esse in regimine, seu in statu constru
cto. Regimen autem mutat terminationem (m) in (n.), ut n???
regina , Eypuj n2%o regina caelorum. Item terminationem
pluralem ( c.) et dualem (Ew.) mutat in ( * ), ut tyr
vita, Eys syn vita Abrahami ; Eyy oculi, ty** *yy
oculi columbarum.
Accusativus exprimitur per particulam n8.
Reliqui casus exprimuntur per literas quasdam nominibus
praefixas ; quas simul cum aliis praefixis , quae frequenter oc
currunt, breviter nunc explicabo.
IV. De praeficis.
Sunt septem literae (comprehensae his vocibus 3%? Πυ^)
quae, quia praefigi solent, vocantur praefixa. Quid significent
dum praefiguntur, et quibus punctis instrui debeant, tabula
subjecta indicabit.
cAp. 11. De NoMiNE, PaAefix., Er PaoNOM. 13
Significatio Modus praefigendi
'^) A, E, Prae. per (') Infixo daghèsh
vj Qui, quae, quod. per (*) X forti in litera
n. δ, í, τδ, per (*) sequente.
•, Et
>) Sicut C. - hewä
5 Ad, signum dativi. ommuniter per schewà.
Y In
De daghèsh autem infigendo , hic et alibi passim locum
habet haec
Regula generalis.
Si litera , quae deberet dagheshari, non potest recipere
daghèsh ; compensatio debet fieri mutando punctum breve prae
cedens in longum, idest (*) in ("), (*) in (i), (-) in (*).
Sed ad pleniorem notitiam de his praefixis, sit
A P P E N D I X I.
De π.
Juxta dicta, n demonstrativum praefigitur per pathach, se
quente daghèsh. Et, ob daghèsh exclusum, pathach, juxta regu
lam generalem, mutatur in kamëtz. Observandae tamen sunt hae
Regulae speciales.
1. n demonstratiyum anle literas ri , n et o schewatumI. s
14 GRAMMATICAE HEBRAICAE
participii, quae excludunt daghèsh, praefigitur per pathach. Et
sic nulla fit compensatio. Imo pathach ante ri, et n raro mu
tatur in hamètz ob compensationem.
a. Ante , et y kametzatas in penultima syllaba existentes,
et ante II kametzatam, sive in penultima sive, alibi, pathach
mutatur in saegöl.
3. It praefixum, aliquando est interrogativum. Tunc autem
communiter praefigitur per ( *), ut N5II an non P
A P P E N D I X II.
De i.
Dictum est quod ( i ) praefigatur communiter per schewà ;
Observandae tamen sunt hae
Regulae speciales.
1. Ante literas schevatas, aut labiales, mutari solet in (5),
et schurek illud habetur pro brevi.
a. Quando ( i ) copulat nomina , quorum posterius est
monosyllabon, aut milhel, praefigitur per (*) etiam ante la
biales.
3. Aliquando ( i ) non tantum copulat, sed, quoad si
gnificationem, convertit praeteritum in futurum, et contra.
( i ) conversivum praeteriti, praefigitur juxta regulas jam
datas : sed in 1. et a. persona sing. trajicit accentum in ul
timam syllabam: ut Fnp8] et dices, *Fy) et custodiam.
Excipe verba quiesceiitiâ iamed aleph , et lameihe.
( i ) conversivum futuri praefigitur per (-), sequente da
ghèsh. ( * ) autem futuri schevatum, non recipit daghèsh , nec
ülla fit compensatio.
€AP. 11. D* NoMiNE, PaAef. , ET PRonom. 15
Nota. Hoc i conversivuu futuri saepe retrahit accentum,
et simul mutat ultimum (") aut (-) in (*), sicut et ul
timum (A) aut (*i) in kamètz-chatüph, ut Ty cP\ a
Ty ti;;. Aliquando etiam mutat ultimum (*) in (-) ante
gutturales et *).
A P P E N D I X III.
De literis > 5 >.
Praefiguntur communiter per schevà , ut dictum est : Ob
servandae tamen sunt hae
Regulae speciales.
1. Ante (*) schevatum habent chirek. Et hoc juxta regu
lam generalem tradendam Cap. sequenti. Insuper autem abjici
tur schevà ipsius (*): et sic , pro duplici schevà, manet unum
chirek, ut rrpma in Judaea, loco dicendi πρπχ.
a. Saepe excludunt n demonstrativum, et , iiccedentes •
punctum ejus assumunt, ut π395 regi, pro π5gn5.
3. Ante verba infinitiva, si sint monosyllaba, aut milhel,
5 praefigitur per kamëtz. Sic etiam aliquando ante nomina
monosyllaba, et milhel.
V. De pronomine primitivo.
Pronomina primitiva sunt perfecta , quia declinantur cum
genere, et numero, habentque suo modo casus per praefiaes
exprimendos, ut in tabula sequenti ;
1 6 GRAMMATICAE HEBRAICAE
Ego, com. *yS •%y »5 snis | *y?^
- g.
Tu, masc. nFs § $i; jnis Tyra
Tu, fem. | fs | 3 | |3 | Tis ] IpnPo
£- - - - -
Ille si;i | §. | 55 | inis | wyn
Illa ssp | 3 Fi% | Finis | nggp
B
gob » .
Nos, com. *xriys *g 5;? ¤yis | *3?n
■o
âYos, masc. | EPI8 || §. | E>5 | cyns [EPAn- co r* •r r* : * r* :
Yos, fem. | 158 | 3 | |P* | IBnS | Prpp
Ê
- g -
Illi EF || ; E3 | Epìs | ET°
Illae II | # | |3 | |Nis ] I^
4nnotationes.
1. Frequenter dicitur *$$ pro sys. 2. Aliquando per
aphaeresin , ¤IT; pro **T38. 3. Poetice i^; pro Ey%. 4. Cum
π paragogico , T£T , T3T , n;Es , pro ET , ■ , jEs.
5. Abjecto altero ^, j? pro *y^ etc.
Huc reducuntur alia pronomina.
1. Demonstrativum. Sing. masc. n; hic , iste. Sing. fem.
nN; » rit, iy. Sing. comm. $y. Plur. comm. 58, n5s , hi et hae.
a. Relativum -i\j8 omnis gener. et num. ut praefixum vj.r* -:
3. Interrogativum. de persona, •p quis? quae? et de alia
re quavis, mp, mp, mp quid ?
cAP. ii. De NoMiNE , PaAef. , ET PRONOM.17
VI. De pronomine possessivo, seu suffiaeis.
Pronomina possessiva sunt particulae desumptae ex primi
tivis: et, quia nominibus suffigi solent, dicuntur suffixa. Non
variantur ob diversum genus nominis, cui suffiguntur, sed ob
diversum genus personae possidentis, ut patet ex tabula se
quenti :
Nomen Singulare. Nomen Plurale.
Person. | Suffix. -iyvj Person.] Suffix. | Eyv;
§ | 1. C. | . •yvj | g | 1. C. | *. -pv
5; -3… sro
Ü5 . | .5 -
1 || 2. M. -I, sinv [^ ] 2. M. || si. -pyv2. • - ac §
ä | 2. F. T. Tyv |3 | 2. F. I. | Tyv
uo -;
Co
3. M. i; imuj 3. M. *. nyv
3. F. || si. myv 3. F. || 7. | yy
1. C. | **. sxyv 1. C. s> | wynºw;
-3 .:
3 , | TE -
5, | 2. M. E> | E?yv |3 | 2. M. t>. [E>*y
e || 2. F. | j>. | j>- v [f | a. F. | j>. |j>'-'w;áé - - - - Σ - -
- 3
quo J5
. M. | E. tyvj 3. M. Et |-y-^v
. F. 7, Tyv 3. F. Iii ||T-^v
2
18 gRAMxt. hebr. cAP. 11. DE NoM., PRAEF. £tc.
Annotationes.
1. Nomina singularia terminata in (m.) hanc terminationem
abjiciunt, antequam adjungatur suffixum : ut mjig ager, *y\g
ager meus. -
Terminata autem in (n.) mutant rf in n , ut n352 re
gina , •n>52 regina mea. mTE duae , $TIE duac tuis.
Νomina pluralia terminata in n*i , ut ni??? reginae ,
niys patres, sumi possunt tanquam masculina singularia , ut
inde fiant pluralia cºpi»%r, t*n*>s : si enim his plura
libus fictis jungantur siiffira more solitâ, omnia recte se ha
bebunt : ut snj>%p, pn*>%^ reginae meae, tuae etc. *p*>s
*pp*>s patres mei , tui etc. Sed hujusmodi nomina recipiunt
etiam suffixa D, , et I. , ut ty*»%^ reginae eorum , Int>8
patres earum.
A P P E N D I X
De formatione nominum.
Nomina formantur a verbis diversimode :
1. Per meram mutationem punctorum, ut π5? reac , a verbo
*|3} regnavit. -
a. Per repetitionem alicujus literae radicalis, ut πρτβ ver
teae , a verbo πρ inclinavit verticem.
3. Per literas *fypSy superadditas. Ex his autem literis R ,
et o praeponi solent , ii postponi, reliquae praeponi vel postponi.
Variae etiam sunt nominum classes, per analogiam ad va
rias conjugationes verborum. Nomina autem derivata a verbis
imperfectis sequuntur, ut plurimum, illorum anomalias , seu
irregularitates, de quibus postea.
C A P U T III.
DE MUTATIONE PUNCTORUM.
I, Capite praecedenti, ut facilior esset doctrina illa generalis,
eligendo exempla, in quibus non requirebatur punctorum mn
tatio, studiose vitavimus hanc difficultatem, quae, ut plerisque
videtur, est hujus linguae praecipua. Nunc autem, ut eam eno
demus, sit
I. De mutatione ob accentum.
Ob accentum distinctivum, praecipue si sit unus ex majori
bus, varia fit mutatio ; punctis, propter pausam, productis.
1. Generaliter pathach praecedens mutatur in kamëtz : ut
•j5s Deus meus , pro sri58 ; *y28 dixit, pro -ip8.at *: - i- •*: a r r r- •r
2. In nominibus schewà mutatur in (*) retracto accentu :
ut •-ig fructus pro •yE. Quod frequenter fit ante suffixum
sT, ut Ty manus tua, pro Ty. Sic (**) aliquando mutatur
in chòlem, ut »5ii morbus, pro •5t.
Item (*) praecedens saepe mutatur in (*) ut wjyj sol ,
pro vjyj: sic aliquando in verbis, ut nyj? sedere, pro ny5.
Unum est nomen Υ8 terra, quod, quando ei praefigi
tur π , semper mutat prius (*) in kamètz, licet non adsit
accentus distinctivus. E contra *[32 rex, et py justitia, nun
quam mutantur ob accentum.
3. In verbis schevà mutatur in punctum longum, ex quo
ortum habuit, retracto accentu : ut ***** tradent, pro ant*
a fut. sing. -yery. Illud autem schewà mutandum, si ortum
habuit ex brevi, mutatur in longum simile, ut ¤t; tradide
runt , pro ¤pp a sing. npy. -
*
20 GRAMMATICAE HEBItA1CAE
Makkàph e contra mutare solet puncta longa in similia bre
via, i. e. (*) in (-), (*) in (*), (*i) in kamèlz-chatüph : ut
-mo quid, pro ny ; -55-ns totum, pro 5%> ns.
II. De mutatione ob alias causas.
Praeter accentum, quatuor sunt causae, ob quas saepe mu
tantur puncta in nominibus, idest : suffixum , regimen , nu
merus (dualis aut pluralis), genus femininum, quando in ad
jectivis genus femininum formatur ex masculino. Et (generatim
loquendo de mutatione ob istas causas) quatuor tantum sunt
puncta mutabilia, i. e. (*) (*) (*) (i), nec nisi in ultima, vel
penultima syllaba. Mutantur autem quatuor dicta puncta, ob
quatuor dictas causas, juxta regulas sequentes :
Pro (*) (*) (*) in penult.
ReguLA. Kamètz, tzerè , saegòl, quando sunt in penulti
ma syllaba , debent mutari in schevâ, ob quamlibet ea dictis
quatuor causis.
Fit tamen exceptio: quia regimen singulare retinet saegol,
et tzerè similiter quando constituit quinque puncta, ut in no
mine 5y vitulus.
Pro eisdem in ultima syllaba.
•
1. ReculA. Kamètz ultimum mutatur in singulari in (-)
ob regimen , et cum affix. z> , 12. In plurali vero mutatur
in (*) ob regimen, et cum affiacis E3, I3 , et ET, TIT.
2. REGULA. Tzerè ultimum si praecedat (*), mutatur ut
kamètz : si praecedat aliud punctum in regim. sing. manet
immotum ; alias semper mutatur in (*).
3. Regula. Saegöl ultimum ( extra regim. sing. ubi manet )
CAP. III. DE MUTATlONE PUNCTORU M. 21
fere mutatur in (*), praeterquam in plurali tam status ab
soluti, quam in affiacis aliis ab cy , Τ, C3 , 15 , in qui
5us mutatur in. (*).
Pro (*)
RegulA. Cholem non mutatur, nisi sit in penultima syl
laba , et veniat ante saegòl, aut pathach. Tunc autem muta
tur in (o) brevissimum, seu chatèph-kamètz.
Excipitur tamen regimen singulare, ubi proinde nulla fit
mutatio.
Nota 1. Pathach vicarium roö (*) habetur pro (*), et
easdem leges sequitur. Est autem pathach vicarium τοδ saegöl ,
quando venit sub, vel ante gutturalem in dictione milhel: ut
$y? dominus, pro $y? , nEE pascha , pro npg.
Nota 2. Saepe contingit, ut mutatio facta juxta regulas
praecedentes (licet primo, et per se debita) corrigenda sit, juxta
regulas assignandas in paragrapho sequenti.
III. Regulae generales pro schevâ.
1. REGULA, Schevâ simplex , licet quiescens , raro , mo
bile autem nunquam ponitur sub gutturali ; sed, loco ejus ,
poni debet schevâ compositum. Hoc autem schevâ compositum,
plerumque est (*), aut aliud affine puncto praecedenti.
Hinc obiter evincitur, dari (o) brevissimum , seu punctum
compositum, quod vocavimus chatèph-hamètz. Nam sicut ce
tera puncta composita, sic (*) ponitur pro (:) sub gutturalibus,
praesertim post (o) breve. Sic dicitur $ys oholò, taberna
culum ejus, pro $ris ohlò, ab $is. Et similiter fit per
totam conjugationem Hophäl, quando prima radicis est gut
turalis.
22 G taA M M AT ICAE HEBRA1CAE
2. RrgulA. Punctum compositum , ante aliud schevâ, amittit
suum : ut, ex m pyo opus, fit jùyo opus tuum, pro Typ.
In pausa autem esset Tyyo.
3. REGULA. Schevâ simpleae non legitur ante aliud schevâ,
sive simplex , sive compositum. Sed 1. schevâ simplex ante
aliud schewà simplex mutatur communiter in chirek-parvum :
frequenter in pathach, praesertim sub, vel ante gutturalem: ali
quando in saegöl, praesertim si schevà mutandum originem du
cat ex tzerè. 2. Schevâ simplex ante schevà compositum mutatur
in punctum affine ipsi composito, ut sysy et ego, nps: in
veritate, *y? in afflictione.
Hinc oritur specialis contractio , ut dicatur yits? in
Sic frequens est nins; dicere , pro ni^s%.
Mutatio ergo punctorum, facta juxta regulas datas in pa
ragrapho praecedenti, debet ita corrigi juxta has ultimas tres
regulas generales, ut neque schevà simplex legatur sub guttu
rali, neque legatur schevâ simplex, sive compositum, ante aliud
schevà. Et sic mutatio redditur completa.
IV. Exempla mutationis completae.
Patet ex regulis de mutatione punctorum , quod eadem mu
tatio, quae fit pro regimine, seu forma constructa, inserviat
etiam suffixis E>, i> , ET, TIT ; cum interim reliqua suffiaea
sequantur potius formam absolutam. Hinc quatuor illa suffiaca
vocabo constructa , reliqua vocabo absoluta : et ut res magis
adhuc pateat, adjungam exempla, juxta varias nominum classes :
Sing. yj verbum, cum suffixis absolutis, •yi etc.
Regim. ->-i ; et sic suffixa constructa , ut tyt.
Plur. cºnsi ; et sic suffixa absoluta, ut •yi.
{2AP. it I. DE MUTATiONE PUNCTOnUM. 23
Regim. *y*; et sic suffixa constructa, ut ty^at.
Sing. Py vicinus , cum absolutis ut *y>\j etc.
Regim. j5vj , et sic cum constructis ut E>\j.
Plur. ty>\j , et sic cum absolutis ut •y>\j -
Regim. *yvj, et sic cum construetis ut c>*>wj.
τχ vestis Nil mutant ob re- •yx
-15; reac gimensing.,sed cum *)33r
5y vitulus omnibus suffixis sic: •%y
vi; sanctitas •yip
= | PT3? *I33,
~ c*33^ Et sic cum suffixis *55^
ä c*5y absolutis, ut - *%y
* | Engj; •gjp
: •yxa t>*T:a
3. *552 Et sic cum suffixis t>*>%*?
… $y constructis, ut c3*5Xy
5 •yjTP t>*wj-ip
ΠΕΤΣ justitia. Suffixa absoluta ut *nPT$.
Regim. nPy. Suffixa constructa ut EynpTs.
Pl. niPT;, quasi a sing. PJ:, quia ut dictum est C. II.
fl. 2. (n.) tollitur priusquam addatur ni.
Regim. nipy. Plurale fictum (de quo Cap. II.) EnipTx,
unde omnia suffixa ut •pipy, spniptx etc.
Eamdem formam sequitur πῦ ancilla cum aliis multis
similiter contractis. Nam ( quasi esset in singulari nΠΕὐ ) fit
in plurali absoluto ninguj. .•
24 GRAMMAtiCAE HEBRAICAE
A P P E N D I C E S
De punctorum mutatione anomala,
Inter legendum, multae occurrunt punctorum mutationes
anomalae, quarum praecipuas in his Appendicibus breviter ex
plicabo.
A P P E N D I X I.
De accentu distinctivo.
Accentus distinctivi, praecipue majores soph-pasùk et ath
måk , faciunt
<j? 75 | my πFy
Tyfis jnìs ÌTnR πή8a*r ro um : ~rar ro -
p. *} i; p *;
Tg^ Typ | *>y8 PixS
T3 5IA [ *38 *y8
In illis transponuntur puncta, et syllabarum numerus con
trahitur : in istis producuntur puncta, et accentus retrahitur.
A P P E N D I X II.
De nominibus ortis eae defectivis y.
Haec nomina nil solent mutare ob regimen sing., sed aucta
a fine per suffixum , numerum pluralem , aut terminationem
femininam, habent daghèsh ad significandum defectum, et pun
ctum longum praecedens mutatur in breve, idest (*) in (T),
(") in ('), (i) in (*).
"~.-—-__ ——------~------
CAP. III. DR MUTATIONE PUNCTORUM. 25
Sic pìg saccus, suffix. 3Py , EF perfectus , integer, pl.
typf , fem. ngr.
>5 cor , *A5 cor meum, jn gratia, ign gratia ejus.
my robur, sy robur meum, tif perfectio , *?R etc.
In his autem nominibus (*) repertum sub augmento ante
cedente, manet. Ut jyy clypeus, a jy protexit, pl. D*}¤ ,
suffix. *}xry etc. Excipitur %n; chorus.
Nomina sequentia
nP buccella , y, praeda
pp tributum np Iimen
¥ latus na torcular
nΠ terror
Aucta a fine, mutant (-) in (*) sequente daghèsh, sic pl.
t**® buccellae etc.
Ad defectiva reducuntur
n? filia, pro n33 , suffix. *F*, etc. pl. niy. Et cetera
inde regulariter. - -
nps veritas , pro ny28 , suff. *Rps etc. n8 facies ,
nasus, ira , pro n38 , suff. *Ps.
A P P E N D I X III.
De nominibus ortis eae quiescentibus y.
Sequentia nomina
ny mors Contrahuntur per ( i ) ,
I . +TF medium ut \ ni^) mors mea etc.• rr I*
TS iniquitas
•m*jvj bos In plur. dilatantur per
2. piwj platea * mobile, ut cºyj bores.
*t*i*i canistrum | etc.
____*_-----------------. -—- ----**
26 GRAMMATIC AR HEBRAICAE
Sed ny oliva Contrahunt ( * ) et ( ' ),
jy oculus 'in unum ( " ) , ut tyni
et cetera hujusmodi; olivae , syy oculus meus.
Excipe vero -
$yri robur , exercitus tyri
-; pullus asini quae in pl. Ey
vjyn hircus habent tyr
n*? domus E*F;
ny vepres, habet cum suffixo (.) invj.
Tandem
7? * l ,,,„ \ °? l £„£vjR-m caput - tys) per ' mu
tn*i* dies in pl. ty tabile.
A P P E N D I X IV.
De nominibus ortis eae quiescentibus lamed-he.
1. Dissyllaba quaedam terminata in (n.) et (ni) non mutant
(*) in penultima.
ri5s juramentum sn5u tr • - cum suffix. ι• •
nay esca, etc. -,
Huc reducuntur my et nary excelsum. Item ryj ma
lum, πΧ angustia. Et alia quaedam similia.
2. Nomina finita in (n.), ut (17gpp) possessio (a TyE pos
sedit) ob regimen sing. mutant (*) in ("), ut jN: Typ^ pos
sessio pecoris. Aucta a fine amittunt n, unde fit in plurali
typn. Denique recipiunt suffixum verbale an, ut syp- pos
sessio ejus.
3. Quaedam monosyllaba variantur, ut sequitur :,
cAp. 111. de MuTATioNE PuNcroauM. 27
>§ pater. Suffixa absoluta sys, Tys , qys pater meus
etc. vel anys , ys , *>*>s pater eorum etc.
Regim. singul. *38. Suffixa constructa E3*38 etc.
IPlur. niys. Regim. nîy$. Suff. regulariter. -
n§frater, ut 3§ , sed in plur. tyris. Regim. sns.
τη socer, ut >§ , sed in Bibliis tantum iion,' jpr.
Ei sanguis. Omnia regulariter, praeter τ>^*i.
-y manus nil irregulariter praeter EST , I3T -
π£ os , regim. sing. *P, suffixa *£ , T**, etc. ut in >8.
In Plur. E*B, ni P, nisB , njspºs
sit; agnus. Regim. Πυ. Suffix. iyw et πυ.
Έ filius. Reg. Έ vel Ή. Pl. ty?
Ej nomen. Reg. Eyj. Pl. niinuj
} cetera regularia.
A P P E N D I X V.
De kamètz.
cy*%\j tribuni- - guantur a tyvj*%wj, tertyav septimanae , - s T 1
Retinent ( * ) ut distin
} tiani, et a Eyyvj jurati.
Et alia quaedam similia
2 t*stgn peccatores
-tynys agricolae
c* j^m fabri } ubique retinent (*).
Nota. E* gyri est ejusdem formae cum c*8pr. Primum
enim (*) ponitur pro (T) ad compensandum daghèsh exclusum
ex -m.
28 GRAMMATICAE HEBRAICAE.
jgp parvus Et alia quaedam similia,
523 camelus euphoniae gratia , mutant
3 Igìs rota! ultimum (*) in (-), se
>j\^ refugium quente daghèsh , ut
j£\j cuniculus typp etc.
A P P E N D I X VI.
De Tzerè.
li ¥ 1 t.Haec et quae- n%28 ea se ι) }>s ugentes
• •- π>**, piscina n*rt*^υ laetantesdam similia • •• : • u* •• :
nya rapina | cypri volentesretinent (*).
(") n%s\j petitio t-*■>\j obliviscentes
Item ns; puteus, et similia, frequentius retinent (").
Haec autem * • • • • •
πYYR unumucutia•• ••
$yri templum
sic venit ante quie
njs , principium Et omnia, ubi (")
constanter }scentem.
Nota. v^m surdus est ejusdem formae cum t%8 mutus.
Primum enim (") ponitur pro (.) ob daghèsh exclusum ex
n. Et ideo manet in plurali Euj)r.
A P P E N D I X VII.
De Saegòl.
« Saegöl in dualibus ubique mutatur in schevà. Ut jiis cau
ris , dual. Dy8 , suffixa omnia ut ys etc.
CAP. 111. DE MUTATIONE PUNCTORUM. 29
Nota. 5y (unde plur. cy573 prunae) sicut et cyg
carbo , sunt ejusdem formae cum ää fur. Illud enim (*) po
nitur pro (-) ante y (ut dictum est pag. 14.), et ideo (°) illud
manel, quamdiu manet n kametzatum. At quando mutatum
fuerit (*) sub n, tunc etiam (-), excluso (*), sedem sibi de
bitam occupat. Unde dicitur in regimine vjs-*5IIa prunae
ignis. - -
A P P E N D I X VIII,
De Cholem.
np; mune
5y5 actio In plurali absoluto mutant
1 ypp pugillus cholem in schewà , ut
mo*, spiculum cºy;, etc.
cn*, juniperus
2 v¤ galea suffixis, aliquando reti
5ns tabernaculum In plurali absoluto , et cum
- 5y5 actio } nent cholem.
Cetera hujus formae nomina, juxta regulam generalem, mu
tant cholem in (*), quod (sicut cetera puncta composita) ante
aliud schevâ, amittit suum, et sic transit in (o) breve. Ali
quando tamen transit in («) ut $ta magnitudo ejus a 5j}.
Cholem ultimae syllabae saepe, Euphoniae gratia, mutatur
in (*) sequente daghèsh. Ut ciTs rufus , plurale typts : sic
30 GRAMMATICAE HEBRAICAE
Eiipnri magnus niRg punctatum
Ejnp securis -ipy variegatum
Ejny sity fraudulentumciy { us pºiry profundum.
Praeter omnem regulam ab vjjxs homo fit in plur. tyvjy8.
C A P U T VI.
DE VERBO PERFECTO.
V„ apud Hebraeos habent duo tempora , praeteritum et
futurum ; pro praesenti utuntur participio , quod ideo vocatur
benoni, seu intermedium, quia medium est inter praeteritum,
et futurum. Dicunt v. g. ego tradens, tu tradens etc. pro trado ,
tradis etc.
Sunt quatuor Conjugationes.
1. Kal, seu Pahal ; cujus passiva est Niphal.
a. Pihel ; cujus passiva Puhal.
3. Hiphil; cujus passiva Hophal.
4. Hithpahel ; quae, quia est reciproca , non habet pas
sivam. Haec autem conjugationum nomina ortum ducunt ex an
tiquo paradigmate %y$.
Idem verbum inflectitur per omnes illas conjugationes: sed
sic acquirit diversas significationes; v. gr. npy
In 1. conjug. unde significat actionem, idest tradidit; vel
passionem npy traditus est.
In a. additur emphasis : -pra diligenter tradidit , ~p2
diligenter traditus est.
In 3. significat actionem , mediante alia actione, vel pas
sione : n^p^n fecit tradere, npy factus est tradere.
CAP. 1V. DE VERBO PERfeCtO, 31
In 4. significat actionem reciprocam ; nppnm tradidit se
ipsum. -
Sic plerumque ob varias conjugationes , variatur Verborum
significatio : quando aliter continget, Lexicon indicabit. Hoc spe
cialiter notari potest , quod Verba , quae in Kal sunt neutra,
in Pihel fiant activa. Quid autem quaeque conjugatio contineat,
sequens tabula exhibebit, simul cum paradigmate , ad cujus
normam conjugari debent omnia Verba Perfecta. Si Kal accurate
discatur , ut debet , nulla fere restabit difficultas in Niphal ,
ceterisque conjugationibus addiscendis. Ipsa conjugationum no
mina Miphal, Pihel etc. primam vocem suggerent ; et reliquae ,
quasi sponte venient ad imitationem ipsius Kal, praesertim si
prius legeris adnotationes subjungendas.
t^v -
vi$33$3o
32 GRAMMATICAE HEBRAICAE
HITHPAHEI,I HOPHAI, HIPHII, PVHAI,
-pronn -py | ^yp^m nera
myony | my | mypram mypp
FYP^ηΠ | Enpy | Rnpy Enp^
nºmponm | RYpy | R-py f^p^
•f- p^nn | •fy | •f- pam | shnpr
aneonm | ypy | in pyri app
tRYEonm ] ERYE^I | EPYP^I | ERYE?
IFYpomn | IFYpy | IF">π | Rºme?
>"Ponii | \xYpy | ixYp^n | \xYp^
nppns npps | n^p^s npps
npnnn np^R | n^p^^ npgR
• E^nn | "p^E | npnn •yEyr,
-por- np^; -ypy -p?;
- Prnf np^E | npr,E nppn
nppny npy -ipy ngg;
προηπ | √ | an$gr | anEe;
ìpon, | √ | snis; ¤;
TYP^nn | my | nynp* | myºpar,
CAP. IV. De venibo perafecto. 33
PIHEL I NIPHAL KAI, pensoNA
-p** - E*; nPy || 3. m
mye* | T> | TE; || 3. f. | g.
EnE^ | EnE^: | EYEW || 2. m. | §.
FYP* | F^p^y | FnE' || 2. f. | # | -
•f- E^ | 'P-E^y | •f- p^ | 1. c. È
anso | sntss | sns: [TITI E
Ene> [ERYE> | EFTE^ | ,. „. | - | j
jEne^ | 15 --> | jEne: | „ t | i*>^P^ | 5>"Py | *** pp | ,. ... go
-P^s npys nip^s 1. c.
-*on -p°n -ip×r | o. m. g,
πεψη | -b;n | •n$or | a. f | i
- P^ | -5; -i52.] 3. m. á | .
¬E°; -p*n -*;:n . f. É
~p2> | -po: | -isss|T|T| 3
*£** | TE* | ****] , „ | g |
*E?; | snby, **E^ || 3. m §.
TYP* |UiE pr |;*:n| ; t | *
34 GRAMMATICAE HEBRAICAE
HITHPAHELI HOPHAL HIPHII, PVHAL
eo
-pcnm | § | (^P)et-pºn | §
•yepnm 5* •- prn Ê
¤ponm || 3 3- p^r || §
my- Pronm | á myºp^T || §: . - co -r : ••• : -
. 9
-p^nm | ^p^y | - prn -iyp
-prii
-p^n^ | ^pry | ^-p^^ | - p2>
, TP;^^ |, Terr |., myB^^ |, myan
nnp^no nEry nyppo nnEp^
c*p^n^ | E*y? | Eyypro | Eygry
ninp^n^ | ninppp | ninoppo | ny^
CAP. IV. DE VERBO PFRFECTO.
|
NIPHAI, KALPIHEI, 1* E RSONA
-is^ | -b^n -*i>*^ | a. m g) 3.u-• - ,-• r • I : -;
s-is^ I s-ibsn •^E^ | o. f. σs ÉI : - u • : •r • I* . P
ππε> | S-ip×2m nnc^ | 2. m +E :m : - n : -r . - - e
Igne: | mj-syn | ng---- | 2. f. | 5 || ?
-E^ | -Eym | - E; 3
nit: 3
-po; -E*; -pio in. C/)
ri-it>*^*^ | n- >*^* | ' n-ip$o Â'et i*r : - : et. u-r -r : • et - : . f. - e~
nnP^^ | nnp* | n-p^^ 3
EYE2> | EYE^: | E- pio | m. *t :
niYE2^ | ninp^: | nint*^ | f. â
-;-; m. g2
πyp^ | f. δ | s- :
-
c*-*-^ | m. *e 3.
ninsB* | f. 5
36 GRAMMATICAE HEBRA1CAE
Annotationes generales.
1. Incipitur conjugatio a tertia persona praeteriti ; quia illa
in Kal est simplex radix. Et inde formantur reliquae fere
omnes personae praeteriti, addendo ultimas syllabas pronominum.
a. Infinitivus dicitur njEyy, i. e. fons , quia inde forman
tur reliqua fere omnia.
Gerundia ab infinitivo formantur per literas p5> praefixas.
Sed in Kal, et Hiphil (praeter formam communem primo loco
expressam in tabula) est alia infinitivi forma aequivalens gerundio
in do. Haec autem nude usurpatur, (seu, sine litera praefixa), et ple
rumque in duplicatione verbi, ut -ip^n nip; tradendo trades.
Futura ab infinitivo formantur, praefigendo literas jy8 ,
per se loquendo, schevatas: pulcre alludunt ad pronomina la
tina R ego, n tu , * ille, j nos. Unde illas, hoc ordine
numeratas , vocabo etinales.
Participia etiam ( exceptis participiis primae conjugationis )
ab infinitivo praecipue formantur, praefigendo p , quod etiam
per se loquendo, est schevatum. Sed regula est generalis.
Literae etinales , et *) participii, excludunt r characte
risticum sequens , et punctum ejus assumunt.
3. Participia, (ut in paradigmate vidimus) instar nominum
declinantur: sed habent in feminino singulari duplicem formam.
Sic
In Kal. In Niphal.
Sing, masc. -ip*^ | Sing, masc. np^*
nnbio nntyfem. r . . fem. et ut *r :
nnpio nnp^y
Plur. masc. Eypio | Plur. masc. ty
fem. niyti^ fem. nìnpy
cAr. IV. DE VER80 PERFE£T0. 37
Annotationes speciales
Pro Kal.
u. Kal habet pro nota charaeteristica , quod nullum ha
heat daghèsh forte, nec augmentum antecedens, praeter literas
•tinales : et ab hujusmodi oneris carentia vocatur Kal, i e.
levis.
a. Praeter terminationem eommunem, praeteritum Kal ali
quando terminatur in ('), ut jP; senuit. Sed inflectitur ad pa
radigma commune sic : IRI , πχβι , ΕΧΡy etc. Tunc autem
benoni non differt a praeterito : dicitur enim ΊΒΣ senuit, et
IRY Seme$cen$.
Aliquando etiam , sed rarius, terminatur in cholem , ut
55; potuit. Hoc autem cholem, prorsus ut pathach, aut ma
net, aut mutatur. Sic enim inflectitur : 53;, n333, F55; etc.
0b translationem tamen accentus, cholem transit in kamëtz
chatüph, ut ¥%3y et poteris. Unde in secunda persona
plur. debet similiter dici E?;, j; 53*.
3. In multis verbis neutris, et illis quae habent guttura
lem pro secunda, vel tertia radicis, futurum et imperativus
Kal non terminantur juxta paradigma commune in i , sed in
(-), ut >?\jy cubabit, 5s? redime, ypuj audi. Sic infini
tivus aliquando , ut >?\j5 cubare.
4. Literae etinales saepe retinent punctum breve, eis de
bitum propter affinitatem cum puncto composito, quod literae
sequenti debetur, licet illud punctum compositum non expri
matur. Sic contracte dicitur - ibn, pro nibns deficiet, -gri;
pro npn erubescet,
----- -- -------- --- *
•*•
- —-—-
38. GRAMMATICAE HEBRAICAE
Annotationes speciales
Pro reliquis conjugationibus.
1. Niphal pro nota characteristica habet > in fronte. Quia
autem illud > non exprimitur nisi in praeterito, et participio,
compensatur in futuro ejus defectus per daghèsh in prima ra
dicis ; utque illud daghèsh sentiatur, infinitivo , et imperativo
praefigitur π. Etinales hoc faciunt in futuro.
a. Pihel pro nota sua habet daghèsh in media radicis.
Sic etiam Puhal, sed praecedente kibbùtz. Nullum autem ha
bent augmentum antecedens, praeter etinales, et r) participii.
3. Hiphil pro nota sua habet rt praefixum per (.), aut
(*), et quando ab etinalibus , aut o participii, excluditur
illud π, punctum ejus (-) manet sub litera excludente: me
diat etiam (*) inter secundam, et tertiam radicis ; per quae
satis distinguitur conjugatio. Sed
Nota : Saepe in futuro Hiphil mutalur illud (.) in ("),
praesertim quando adest \ conversivum.
4. Hophal pro nota sua habet m praefixum per kamètz.
chatüph. Quod etiam, excluso n per etinales , aut o parti.
cipii, manet sub litera excludente. Sed
Nota : Illud kamèlz-chatùph aliquando, praesertim in partici
pio, mutatur in kibbùtz.
5. Hithpahel pro nota sua, praeter daghèsh forte in media
radicis , habet praefixam particulam nnt, aut aliam similem,
quando π excluditur ab etinalibus, aut » participii. Sed
Nota : Quando prima radicis est una ex literis vxor, ad
vitandum stridorem , n characteristicum illi postponitur , ut
nenujn custodivit se, pro ^y\jnm. Idemque n post , in -i,
- ----
CAP. IV. DE VERBO PERFECTO. 39
post x in to mutatur, ut pytxri justificavit se, pro pynn.
Haec autem raro.
A P P E N D I X.
Pro gutturalibus.
Quando literas, juxta paradigma schevandas, contingit esse
gutturales, observandae sunt regulae generales de schewà. Vide
illas supra Gap. III. Juvabit autem specialius notasse sequentia :
1. Si prima radicis sit gutturalis, in praeteritis Hiphil, et
Niphal, ac in hujus participio, habet plerumque (*), et aug
mentum antecedens habet (*), ut ¬yri transire fecit.
2. Idem fit interdum in futuro Kai , si prima radicis sit
8 , aut η , ut “Psy amiciet, -priy erubescet.
3. Item in iniperitivo , et infiiitivo Kal, si prima radicis
sit N, ut nbs dic, nbs? congregare.
CAPU* ' V.
DE VERBO IMPERFECTO.
V„ Imperfecta sunt vel Defectiva, vel Quiescentia. Defe
ctiva sunt, in quibus litera aliqua radicalis inter conjugandum
deficit, facta compensatione per dagheh. Quiescentia sunt, in
quibus litera aliqua radicalis quiescit, aut abjicitur, compensa
tione facta non per daghèsh, sed per punctum vocale longum.
Reduci possunt ad sex Classes :
1. Defectiva pe-nun , ut vjx} accessit.
2. Quiescentia pe-jod, ut >yj; sedit.
3. Defectiva duplicantia ajin , ut 32P circuivit.
4. Quiescentia ajin-vau , ut trip surgere..
40 GRAMMATICAE HEBRAICAE
5. Quiescentia lamed-aleph, ut N; creavit.
6. Quiescentia lamed he, ut nyp possedit.
Explico terminos. Ab antiquo paradigmate 5y5 , prima li
tera cujusque radicis vocatur pe , secunda vocatur ajin , tertia
vocatur lamed. Unde verbum defectivum pe-nun , esl verbum
defectivum, in quo prima litera radicis est 2. Verbum quie
scens lamed-he, est verbum quiescens, in quo tertia litera ra
dicis est ri. Et sic de ceteris.
Aliqui ponunt aliam classem , idest quiescentia pe-aleph , ut
5:28 comedit, -i38 periit, nps dixit etc. Sed pauca illorum
sunt imperfecta, nec nisi in futuro Kal, quod sic formatur :
528 comedam 528
32Nn comedes m. vel per (") m. 52sn
•5: Nn comedes f. etc. f. *3:8n
Pro verbis ergo pe-aleph, sufficit dicere, quod pauca il
lorum habeant istam specialem anomaliam in futuro, in cujus
prima persona singul. R radicale abjicitur ; in reliquis autem
personis manet quiescens in cholem. Illa vero pauca sunt, prae
cipue tria praedicta. Eamdem tamen anomaliam sequuntur n;8
voluit, ng8 coacit ; et aliquando haec tria >y8 dileacit, τΠ8
tenuit, np8 congregavit. Pergamus nunc ad propositas sex
Classes explicandas.
I. C L ASSIS.
Defectiva pe-nun.
In his verbis num schevandum tollitur ( excipe praeteritum
Kal , et participium Pahul), et defectus, ubi potest, notatur
per daghesh forte in litera sequente, ut vja, accedet, pro vjyy.
DE VERBO IMPER TECTO. 41
Item infinitivus Kal assumit (n.), ut nvja accedere.
In nullo alio differunt haec verba a Perféctis. Unde suf
ficeret in paradigmate exhibere illa , in quibus j, quia sche
vandum esset, tollitur. Fit ergo a v¤ accessit,
HOPHIAL HIPHIL NIPHAL KAL
praAetera1tum PRAEteraituM praAeteraitu M PRAETERiTUM
vjgy vj°ym vjax vji?
nysii | mj;m njax rrj3;
Euj; | Evam Ivjy Εὐχ}
fvjy | Rv:m fujgy Rvj3
*n\jam | sfujam | shvjg; *Fvjy*
πύλη | πυγεπ auja; *\jy
t Fujgi | EF jam | Evj;; EFvjx;
'jFj:ii | IIvjam | IFys: TR\j3;
¤¤¤ ¤vjgii ¤¤¤ ¥¥¥¥¥
futurum FUTURUM futuraU M fUTURUM
vas |vys et vjgs wjy3s |wj*38 et vjgs
vjgR vjyr. vjy}R vjaf
•j;fi *j*A* | •yjx;r *yan
vi; ù*g; vj:3* vjgy
viri vjyf vjyjR, wjgn
vg wj**j vj}32 vjgy
nyári | wwjjf | vj: jn ¥\jìn
ajj πυγχ | avjxg, a\jy
Tyjgf | m;\jr | njvjjf | mygf
-------__---_
42 GRAMMATICAE HEBIAAICAE
HOPHAI, HIPHIL NIPHAI, KAI,
£? IMPERATIVUS IMPERATIVUS IMPEBATIVUS
•-,
eo
5 |JyiTet vjgn vjxJT | vja et vjg
? •vjy •yjjT •jA
5 πυγχη πύχχπ ayja
mg\jy | ng\jxgT m;\jg
INfiNITIVUS INFINITIyUS INFIN1TIyUS INFINITIVUS
vjam |ujy et vjy vjyjn | vix: et nvjg
- benoni BeNONI BE NoNi BENON i
vjàp wjy^ vj3: vjjìx
Πgap ngvar |njy etnjj: Tjyix
cyg^ | E*g*ap | cygy | Eyjxix
nijg? nijsap njg: n* jyix
PA it Ul
¢ £ §° vjixi
2. 9. 3. , •
--> --> ~ Tg*x*
É- É- §- DYvjy
£ . £. 5- - *. :
- - ny*x;
Annotationes.
1. Hanc formam sequuntur quaedam alia verba, mp3 dic
cepit , ny reliquit, nPy circuivit ; et quae incipiunt a (xy),
excepto uno 8;; eaeivit, quod pertinet ad classem sequentem.
CAP. V. DE VERBO IMPERFECTO. 43
a. Formam in paradigmate expressam sequuntur verba pe
num, quatenus, recedendo a forma Perfectorum, sunt Imper
fecta. Saepe autem fit, ut illa (sicut et alia verba imperfecta)
contra formam propriam, aliqua ex parte sequantur formam
perfectorum. Sic a 5py cecidit, fit in futuro Kal 5#8 » 53r
elc. cum terminatione cholem , more perfectorum : et prorsus
perfecte *j;n impelles. Sic in imperativo, n*y custodi: in
infinitivo -ijy5 Voyere.
II. C L A S S I S.
Quiescentia pe-jod.
Haec Classis multum convenit cum praecedente: nam etiam
hic infinitivus assumit (n.). Et sicut ibi * , ita hic (*) sche
vandum tollitur. Compensitio autem non fit per daghèsh, sed
per punctum vocale longum , idest per (") in Kal , per ì
in Miphal, et Hiphil, per $i in Hophal. Fit ergo a verbo
agy habitavit , ut in paradigmate sequenti:
HOPHAI, I HIPHIL NIPHAL KAI,
PrAeteraituM PrAeteritu Mt prAeteritum PRAETERITUM
=gan syin >gì* >yj}
nyjar mygin myjîx ΠΕὐ;
E>gin | F;gìn Ryj* Fyj;
Rygin | Fyjîn | Fyjix jyjy
•fyjhm | s5: gin | •fyìx | ' •fyj;
¤ujam s>syin ¤ûï* ¤wj;
tyvjam cp:ujin Eyj** EF;uj,
44 GRAMMATICAE HEBRAICAE
HOPHAI, I HIPHII, NIPHAI, KAI,
PRAeteni tu M PRAETERITUM praAeteritum pRAETERiTUM
jyj* n | jiyvjin | jiyvjix jF;vj;
¤;g𠤤îm ¥¥¥¥¥¥ $>}vjs
FUTU R U M FUTURUM FUTURUM futuraum
>yjns syìs >yjj8 >yjs
>yjin >*gìn >¥R >yjf
*; jn | •>*gin *xvjR •yvjf,
=gas >*gis >yjy >yj,
>y\n syin >yjR >yjf
>g> >*y* >yj}? >y;
¤¤n | *>*g*in ¤vjR ¥¥¥r.
¤¤¤ *>*g*i* ¤\jy s;vj.
Tyjyn | nygin | nyj P n;;jr,
£? IMPERATIyUS IMPeraATivus IMPERATIVUS
-i
ce
g* syin >gy >§
? sa* gim •yvjT *>wj
â *x*yìm | Š 5yj
- m;;gin | my3IT Π35;
t NP 1 NITIyUS INFINITIyUs INfinitivus INfinitivus
>yam =*yim >yjìm n>§
>gìm
*-*-_…_*-_ r
CAp. v. DE VeraBO IMPERFECTO. 45
1HOPHAL I HIPHII, NIPHAL KAI,
BENONi BeNONi BENONI BENONI
>gi^ sagio >yjix sgis
(n.), m;j5^ [n.),n5*vj*^ | (n.), m;\j%> | (n.), ΠΕὐτ*
E¥\ji^ Eyºvio D*:ujìx Essujis
nî;vji^ nymujio n -vj** nisujw
pAHUl.
«- 2. e - >yj;
~ -e »-* -
É- à- É- nysiv)*
El E- EL r-, *
- - - ty;v;
nisauj;
Annotationes.
1. Futurum Kal aliquando non abjicit ipsum (5) schewan
dum, sed tantum ejus schevà : tunc autem solet terminari in
(-), ut wjys arescam , wjyr) aresces. Dicitur tamen wy
arescet , pro vjy , (\) radicali, et servili concurrentibus in
unum (*). Sic et in Pihel, vjgy siccabit, pro wjy.
a. Unum verbum 53; potuit, dici solet formare futurum
Kal speciali modo, sic ; 5>As , 5>An etc. Sed quid prohibet
dicere , illud esse futurum Hophal ? paradigma sic exigit, et
convenit significatio propria conjugationis Hophal.
3. Niphal mutat (*) dagheshandum in m, ut yy inha
bitari, pro >g;it. Sic etiam aliquando in Hithpahel (*) mu
tatur in n, ut nynm confessus est, vynn se notum fecit,
nynm disceptavit; pro mynm etc.
46 GRAMMATICAE HEBRAICAE
Quaedam verba hujus classis, in Hiphil non abjiciunt (*)
schevandum, sed illud retinent quiescens in ("), ut >*g*ri
benefecit, a sp; ; sic pyri dextravit, p*gn lactavit, 5};iululavit.
III. C I, A S S I S.
Defectiva duplicantia ajin.
In hac classe, Pihel, Puhal, et Hithpahel vel omnino non
differunt a verbis perfectis, vel in hoc tantum differunt, quod,
abjecto daghèsh characteristico, punctum praecedens mutent in
$i immutabile. Unde in Pihel, pro 33t) dicitur.>*b etc.
Reliquae etiam conjugationes aliquando sunt perfectae: quando
autem deficiunt, formantur ut in paradigmate sequenti, >>
circuivit, quod contracte, sive defective, dicitur 5p.
HOPHAI, I HIPHIL NIPHAI, KAI,
PRAeteraituM PraeteraitUM prAeteraituM praAeteraITUM
npan >PIT 35} 3P
πρππ πχρη π}p; ΠAp
niAtam ntADIT IiAp; n°;p
nippam nî;pI n*;E; nºap
»ni;pim sn Ap- *ni;e; •ni;p
¤pam ¥APIT ¤p; *AD
Enìapam tp*>pIT Ep*>p; tn* ap
Inìapan | |niaDII | In ap: jyiap
¤ïapam ¤¤p; ¤¤p; ¤î¤p
CAP. v. de VERBO IMPERFECtO. 47
HOPHAL HIPHIL NIPHAL KAI,
fUtu RuM Futu Rum futu RUM futurum
>pis >p8 >e8 =*ps
>p3n >E; =EF >“ER,
*3p*n *zpI 52pr. sa*p;
>p* >p; >P? ='p;
spin SPE =PF =ìp;
>p*> 3P3 3P3 >“p;
*=p*n *=PR ¥Apn *x*p*
*=p* *=p; >p3 ¤$p;
ITAEF | πχΡΗ Ι Πg;en ny*;pR
e) iMPeRAtiWu8 IMPERAT1VUS imperaAtivUS
Po
3 -
§ =py >En > ip
Έ •zp7 *: En *ab
§. >pri 52 ENT $>ab
Co - . .
- nggeri πχET ny*;t,
1 nf 1NITIVUS INfinitivu8 infinit IvUS infinitivu9
>En =ET , =PT >}'ib- e - r- • • I.
> ET
BEnON I Benoni HENONI benoni
>Par >pp 35} >b
mge*^ mgDy ΠΑΡΧ n3:ab
E*Ap*r^ E*Apy E*Ap; tyb
ni;par ni;p; nìAp; ni;;b
48 G RAMMATICAE HEBRAICAE
HOPHAI, HIPHIL NIPHA L KAL
e) p g) PAh ui,
Έ. É- É- πχτ>;t- - - E*;*>t,
n*;*>t.
Annotationes.
1. In his defectivis secunda radicis litera abjicitur. Unde
ad defectum significandum infigitur daghèsh in tertia, ubicum
que, aucta voce a fine, sentiri potest.
a. Ut daghèsh illud melius sentiatur in praeteritis, tertia
radicis habet ' , ubi deberet habere schevâ, hoc est, in pri
mis, et secundis personis. Et, si fuerit punctum longum mu
tabile sub augmento antecedenti, ( ut contingit in Niphal et
Hiphil) corripitur in schevà ; quia tunc removetur accentus.
Quae ratio facit etiam ut punctum longum sub prima radi
cis mutetur in breve: quod patet ex paradigmate in pluribus
locis.
3. Ad defectiva reducuntur verba, quae desinunt in j vel
n. Abjiciunt enim illas literas ante servilem similem ; et
servilis duplicatur per daghèsh : ut *>\j habitavimus, pro
¤¤y, a Py habitavit, •^y succidi, pro snny, a nysuccidit.
eAP. V. I)E VERBO IMPEI\FECT0. 4Q
IV. C L A S S I S.
Quiescentia ajin-vau.
Haec Classis in multis convenit cum praecedente. In Pihel,
Puhal, et Hithpahel, prima radicis habet ì immutabile, et
duplicatur tertia. Sic a tip surgere (in hac enim Verborum
Classe, infinitivus est radix) fit in praeterito Pihel Epip »
πρῆp; E^pºp, etc. ; in futuro tptps , cpipfi etc. In
Puhal tpip , etc. In Hithpahel Egipnm , etc. Unde in his
conjugationibus haec Classis prorsus convenit cum praecedente.
Quid autem fiat in aliis conjugationibus, paradigmata sequentia
verbi EP surrexit , indicabunt :I i-r
HOPHAL I HIPHIL NIPHAL KAL
PRAETERITUM prAeterituM PRAeteraituM PRAETERITUM
τρππ cºpii Epy EP
πΧΕπ πypΠ Typ; πλP
r^pin | ■*** PII I*^*p; R^P
πρππ | n*p*pri | n*p; f^P
*R*pam | sniypri | •nii;*p; •n^p
¤¤m ¤ypm ¤p; arP
EF^pin | Eni^pII | Ey*^°p; tyrP
jF^pym | |n*o*pII | |n*o*p* jR^P
¤¤pam ¤îp*pT ¤î¤px ¤¤p
4
6(j GRAMMATICAE HEBRAICAE
HOPHAI, HIPHII, NIPHAI, KAI,
rutunUM FUtU huM FUTURUM FUTURUM
EPAN EPS tjP8 Eps
tpin EYPR EPF EPE
*^P*n *^ pR soipn *^ P;
EP* EP; EP; EP;
τρπη typR EjPF EPE
Ep*> EP3 EjPx EP3
¤Pan $o;PR, ποΊΕΠ ¤p;
¤pa* ¤p; *^ P* ¤py
ny^pyn TyøPE πχρη ΠgypF
e) IMPERATIVUS 1 MperaAtivus IMPERAT1vUS
â- EPIT EPIT Ep
-â *rypy •rjpfi *p p
É ¤PIT arjpm i^ip
9 nynpy my^jPIT ng^ip
INFINITIVUS INFINITIyUS INf INITIVU8 INFINITIVUS
EPτη [EPI et Epy EjPI | Eip et Ep.
fenoni Benoni IBeNoni BeNoni
EPYr) Epp EjPg EE
πχρτο , } myP^ nyipx ΠΕΡe mºr • : u-r - - u-r i-r
typP* ^ npp^ typmp; Eºpp
ni^gao typi? nhpip; ninp
nippr)
CAP. V. DE VERIBO IMPERFECTO. 51
IIOPHAI, H1 PHII, NIPH \ I, K A L
c. e) ey pA Ii l ' I.
-= -E -= EP
È È = Typ
e<*>
n*;
Annotationes.
1. In tertiis personis praeteriti Kal, prima radicis habet
fere semper (*), ut in paradigmate. Aliquando tamen habet ("),
ut ( a nìo mori) np, Typ,.*n?. Sed etiam tunc habet
(-) in reliquis personis, ut Γ2 , Γ2 , sfp, pro Rnp ,
fnp , sfnp. Aliquando habet * in omnibus personis, ut
nis , ΠΥs ; Enìs, Rnis ; snnis. Et tunc tertia persona
sing. masc. praeteriti Kal non differt ab infinitivo. Unde dicitur
-is splenduit , et nis splendere ; vj*; erubuit, et υ; eru
bescere. Non tamen valet e converso, ut * , si sit in infini
tivo Kal, debeat etiam esse in praeterito: dicitur enim in in
finitivo s*; ingredi, sed in praeterito 83 ingressus est.
a. Sicut in Classe praecedente, ita et hic in praeteritis
Niphal, et Hiphil, tertia radicis habet , in primis, et se
cundis personis, et punctum longum sub augmento antecedente
corripitur in schevà. Sed simul notandum est, quod in Niphal
alterum *, praecedens, euphoniae causa, muletur in i ; et quod
Hiphil alio etiam modo inflectatur sine , sic E*pn, my-En;
R^PT, etc.
52 GRAMMATICAE HEBRAICAE
3. Fulurum Kal habet aliquando cholem pro * , ut nb;
morietur pro ny. Et hoc contingit praecipue in pausa.
4. Imperativus et infinitivus Kal saepe habent (*) pro * ,
ut cy vel ny pone , cy; vel ny; ponere. Et multa
sunt, quae sic habent ( * ) constanter ; aut nunc (*), nunc A.
Unde verba imperfecta hujus quartae classis vocari solent Quie
scentia ajin- vau, vel jod. Multi tamen omnia exempla , in
quibus occurrit illud ( * ), reduci volunt ad Hiphil ; ita ut di
catur v. g. ny; ponere , per syncopen , pro nyj* ; et ny
pone, per aphaeresin, pro n^yy, vel potius pro nyjT. Sí
autem ita sit, nulla erunt Quiescentia ajin-jod, seu habentia
(*) quiescens pro secunda radicali ; nam (*) in Hiphil est ad
scititium, et non pertinet ad radicem. Quod vero in his Verbis
imperfectis, (*) in medio quiescens , sit aliquando radicale ,
vel inde colligi videtur, quia in multis eorum raro , aut
numquam invenitur *. Idemque (*) aliquando fit mobile in
Pihel, ut Egp vel Ep stabilivit. Et tunc Pihel inflectitur
more perfectorum EP, Tpsp ; R^°P , etc. Sic >yn debi
torem fecit.
Facilius admittitur, dici per aphaeresin ty- contendisti,
Job. 33, 13. pro r*:•-ii, et sniy.a intellexi, Dan. 9, a.
pro *nºy*=■ : licet haec exempla reduci possunt ad specialem
anomaliam ipsius Kal imitantis conjugationem Hiphil.
5. Ubi in paradigmate infinitivus habet duplicem formam
(ut in Kal, et Hiphil), posterior habet vim gerundii in do ;
et usurpatur in duplicatione verbi : ut ττρη cip surgendo
surges, *^ypri EPIT suscitando suscitarunt. Et quia infinitivus
sic sumptus per modum gerundii conjungitur plerumque cum
suo verbo in eadem conjugatione, dum dicitur τγῆ Ejù
ponendo pones, Deut. 17., 15., et υγs υυ gaudendo
cAP. V. DE VERiBO 1MPERFECTO. &3
gaudebo, Isa. 61., 1 o., videtur quod futura ista (licet non
differant ab Hiphil) sint in Kal perinde ac infinitivi adjuncti.
V. C L AS SI S.
(Juiescentia lamed-aleph.
Regula est generalis: litera 8 quiescens petit quie$cere in
puncto longo, aut (*): hoc est, petit, ut punctum longum ,
aut (*), immediate praecedat : litera enim quiescens dicitur quie
scere in puncto immediate praecedente. Debemus ergo assignare
punctum, quod in his Verbis praecedit literam quiescentem N.
1. In his verbis non auctis a fine, (*) praecedit, ubi (-)
deberet praecedere, ut 873 creavit, sy creabit, Ny: crea,
pro Ny:}, 8y , NyA ; nam ultima gutturalis, juxtà dicta s.
facit, ut in futuro, et imperativo Kal, debeat esse (-) pro i.
Haec autem gutturalis 8 quieseens, facit ut debeat esse (*)
pro (*).
a. In praeteritis auctis a fine, (") praecedit, ut 1787:33 ,
nsy, snxy ; pro Fsy etc.
Êxcipe praeteritum Kal: ibi enim (*) praecedit, ut nsy
creasti. Sed, si (") praecessit in praeterito non aucto , manet
etiam in praeterito aucto, ut s%y plenus fuit, Is5y ple
nus fuisti etc.
3. In futuris , et imperativis femininis pluralibus, (*) prae
codit ; unde in Kal, mysyn invenietis, vel invenient fem. ,
πysy^ invenite fem. Et $ic in reliquis conjugationibus eadem
est terminatio (π38)
Haec sufíiciunt. pro 8 quiescente. Ubi autem N non
quiescit, haec Verba sunt prorsus Perfecta. Sed praeter infini
54 GRAMMATICAE HEBRAICAE
tivum ordinarium, habent alium terminatum in (n8'i) , ut in
Kal, s\x^ et ns**^ invenire. Et sic in aliis conjugationibus.
Sed en iiitegra paradigmata hujus Classis, praeter Pihel, et Puhal.
II () PII \ I, HI P H IIL NIPHAI, KAI,
pRAeTeRitu M praAeteraitum praAeteraituM pRA t.renituM
sy^y | s*x*y syy 8;?
nssy | ns*3^T | ns*^: n§3')
nsy ^y | I'ss'T | rss^? ns;;?
nsy | ns§^T | nsy nsy?
*: s327 | *ns s^T || snsy^y | snsy
as327 | ass^T || sy^x *832
tysx^T | Enss^T | Ensx^y | tnsy^
jnsx^T | Insx^T | Tsxy | jns$y
*:ss^y ¤s;ym ¤s;^; ¤s;?
r u t u Ru M fu't ('rat, at f U tu rau M f U tu nu M
s§^s || 8°;s's sΣ?s s§^s
s§^R | s*;^E s3*3; s;^*
*S>yE ] *s*;^F | <s>?R | *sx^F
8;^; s*;** sy s;^?
s;^R | s*3^F sS?R s;^F
83y | s*¥*^> s§'y s;^?
*ss^; | *s*$>F || *$*£n | *s**n
*s** | *s**** | *sy *s;**
Πgs;;27 | Tgs;§*2T | n;s;?^ | nyssyn
CAP. v. de veraBO IMPERFEC*ro. 55
YHOPHAI, HIPHIL NIPHAI, KAI,
£? IM PERATivus IMPERATIVUS i MPERATIvus
-*
eo
5* t | Nyγπ Nχψπ 8312e I - I - - - :
Έ 8*x*y YNXY^nt * 83*)■ - . u- . • • - .
â •s^y?- 1 i8xyn 58Ση- . e I : -r I :
*s*yy ¥xym ngs;^
mgs;^T | ngs;y
InfinitivUS iNFiNiTivus INFINITIVUS 1N fi N IIivU&
Nix*^
s$*y || s;^T 8S2NT · · · ·t r * * 1 et - : et r * : | et NYYY^
ns32i7 |` l sºxon nNXY^ni 3 :- : -r I* : ■ - • ns*^
menoni peNON i Benoni Benoni
83^2 | s*;;^^ 8;^? syii^
π§3^2 t. nS*x*yQ a } Π§¥?: ] , nSx*^- • •. e - : - rr • . • r* • .
E*83^2 | t ns;;^? | t nsy nsy*^
nis;^2 | Esºxyp | Essy E*s*in
nis xpo nis gry nisyi^
pAhui,
e) e) e)
â â â N¥¥¥
- - - πSixrj
</ *E *E - -
È- - - p*8ixrj
3 . £ £- ' :
nis*x*y
-
56 G RAMMATICAE HEBIlAICAE
- w
VI. C L AS SI S.
Quiescentia lamed-he.
1. In his verbis non auctis a fine, per omnes conjugationes
terminanlur
Praeterita in n. Π3P possedit.
Futura et - - nyps possidebo.
- - - in ri ut in r*: « -
Participia •* Kal nyip possidens.
du .*
Imperativa in n πχρ posside.
Infinitivi. in ni$i ni;p possidere.
Excipe Participium pahul, quod mutat n in (*), ut **: P
possessus. Infinitivus, praecipue quando sumitur per modum
gerundii, terminatur in (ni), aut (n.), et aliquando in (n.),
ut snsy misy videndo vidi ; npn npn percutiendo percu
ties ; πΒΥs mann multiplicando multiplicabo.
2. Auctis his Verbis a fine, π semper tollitur, aul mutatur.
Si augmentum incipiat a puncto vocali , rt tollitur ; et prae
cedens litera sibi sumit punctum illud, ut Eyip possidentes,
pro cyip ; 53P possederunt pro ¤P.
Excipe tertiam fem. sing. praeteritorum: ibi enim (ne, ab
jecto π , non differat a tertia masc.) mutatur π in n , ut nyp.
illa possedit, pro ΠΤΡ. Aliquando autem, tum ibi tum alibi,
m mutatur in (*) mobile, ut my speravit fem., **PIT speraverunt, **£IT sperabunt. -r ,
Sí augmentum incipiat a consonante , rt mutatur in ( * )
quiescens, quod in praeterito Kal quiescit in ('), ut yp
possedisti. In aliis autem praeteritis , licet frequenter quiescat
in (:), frequentius quiescit in (*), ut nºypx possessus es. Im
futuris, et imperativis femininis pluralibus quiescit in (*), ut
J>
CAP. V. DE VERBO IMPERFECTO. 57
s*
nyypa possidebitis , vel possidebunt fem., ngýp possidete ,
Paradigma in una conjugatione exhibitum sufficeret. Ex di
ctis enim patet, quomodo secunda syllaba horum Verborum uni
formiter se habeat in omnibus conjugationibus: prima autem syllaba
variatur , propter varias conjugationes, prorsus ut in Verbis
Perfectis. Vide tamen in subjecta tabula paradigmata fere omnia
verbi η53 migravit.
HOPHAL HIPHIL NIPHAL KAI,
PraAeteraituM PRAeteraitUM prAeteraituM PRAETERITUM
π%y πχη m3x: η%?
πΓ5y | mp3x7 my nn33
175y ty%xm fy%x: n%?
n°5:5 n%;m n%;; n%
»n5;; •ns;; *n*: •n$g
$$a; 35ait 35y 553
EF $y | En*5xn | En-*:: ty%;
In**y | In5xn jn*5** In%
**%;; ¤¤¤i ¤¤: ¤%3
fUTURUM FUTURUM FUTURUM futuraum
m%xs n%;s n%as n%xs
n5:5 π%xr, n%3F - nyr,
*5}; *53r *53r •5in
n5; n;:s n5; n5y
n5a5 η5;; m%3r n5 an
n5:; n5:: π53; π%x}
58 GRAMMATICAE HEBRAICAE
-
IIOPHIAI, HIPHII, NIPHAI, KAL
FUT u RUM F UTU n UM fUTlJRUM futuraUM
35:5 ¤¤ ¥%;^ ¥%An
553; 35y ¥33; s5y
ny5:5 | πρχπ | ny%3f πy%yf
e) iMPeRATIVUS IMpeaAtivus IMPERATIVUS
^o
É π5y n5an n5j-; - .-• • • I-• :
*; *5xn *5};i *5a5; • : u- -r • - .
£. 55y 55}n 53;
© mg%xn | my%η ny*%
JAF1NITIVUS 1NFINITIyUs iNFiNitivuS INFINITIVUS
„ i;37 | „ n;xn ii;;m | ria et ri};
ni$i | * ni;;n ni%;m | ni$i et ni}}
JBENON i IbENONI IBENoN i Benoni
n%xp ηχτχ πχ π%a
Π3xy n:32 n;x; η%ia
E%xy | E%x> E%y Ey%ìa
ni%y ni3> ni$y ni$i
pAhul,
§> £? §>
3 3. 3 *33
*; *3 'E ny*5a—-
- -
- -
£. £. E. psy*5 a
nis53
CAP. V. DE VERBO IMPERFECTO. 59
Annotationes.
1. Verba terminata in £i mappikkatum, adeoque mobile ,
non pertinent ad hanc classem Imperfectorum, sed sunt om
nino perfecta ; nisi quod unum ex illis sit defectivum pe-nun.
Illa autem sunt haec quatuor Ęgâ excelluit, FTP? concupivit,
fiy splenduit, RyE miratus est. Quibus adde ypTpnm
cunctatus est.
a. Futurum Kal saepe, et diversimode patitur apocopen ,
praecipue quando adest vau conversivum, et accentus retrahitur
ad literam etinalem.
Plerumque sic,y et aedificavit m. pro ny.
Quandoque sic, Ny et vidit f pro n§y.
cum (-) { nrin
vicario vgy
•roö (*) vnRY
cum (*) %yy
- jy*]orto ex (T) ,
vys]
andoque ;\jy]quandoq } Ty]
COntracte ;
fw;]
et excanduit. m., pro myrtn
et respexit m., pro myjy
et erravit f., pro mynny
et ascendit m., pro n5yy
et respondit m., pro iiyn
et fecit m., pro rigyi -
et captivavit m., pro πλύn
et flevit m., pro <I>i -
et bibit m., pro m;ijn
Speciale est sy et vidit m., pro msy.
Speciali item niodo in futuro Kal contrahuntur Verba my
fuit , myri vixit. Saepe enim dicitur •;is, syn, *iy, •y
pro mys, n;nn, etc. Eodemque modo contráhitur futurum
verbi πη -
£0 <GIAMMATICAE HEBRAICAE
3. In reliquis futuris (exceptis Puhal, et Hophal) saepe
fit apocope : sed, fere, tantum tollendo terminationem (π.), ut
In Niphal, sy et visus est , pro n§y. -
In Pihel, B>y et texit, pro npoy. -
In Hiphil, $ym et ascendere fecit, pro myy ; p\j£i
et potavit f., pro mpvjfy ; sic sy et ostendit, (quod semel
legitur in Hiphil) pro n§y.
In Hithpahel $yny et retexit se, pro n;any.
4. In imperativis Ρihel , Hiphil, et Hithpahei, 'eodem modo
fit apocope, tollendo terminationem (n.), ut -
In Pihel 3 praecipe, Dy sile, pro nix, mpr.
In Hiphil 5yy ascendere fac, pro n5yn. Et ex defe
ctivis pe-nun tby inclina , π percute, prò npn , n?n.
In Hithpahel $pirit finge te aegrotum, pro n£rinn -
5. Futurum, et imperativus Hiphil, dum fit apocope, ha
bent aliquando duplex (*), ut DyE liquefacies pro pp^^ ;
>YR multiplica, pro ΠΕΡ. Sed, more solito , sub vel ante
gutturalem mobilem, prò (*) venit (~) vicarium.
6. Futurum Hithpahel in uno Verbo πχηΓυπ adoravit,
speciali modo patitur apocopen, ut aTfyjy èt adoravit, pro
myjy. -
A P P E N D IX
*
De J'erbis Compositis,
Verba Composita voco illa, quae utrinque sunt imperfecta,
ut ny aspersus est. Talia autem in utraque syllaba sequuntur
classes, ad quas pertinent. Sic a my fit in fut. Kal ny.
pro niy. Nun schevatum tollitur, et infigitur daghèsh li
terae sequenti : quia Verbum istud est ex defectivis pe-nun,
CAP. V. DE WERBO IMPERFECTO. 6f
Et terminatio per (n.) acquiritur, quia talem exigunt Verba
quiescentia lamed.he. -
Hinc, relicta unica litera radicali, per apocopen dicitur pi
et Ysy et aspersus est. In Hiphil, y et aspersit , ubi p.
pro j:, quod pro ny, ut reducatur ad formam Perfecto
rum. Sic a n; teteiidit, in futuro Kal y, in Hiphii
by. Et a ΠΕ (inusitato in Kal) fit in fut. Hiphii Ty et
percussit. Et in imperativo Hiphil by et T.
In imperativo tamen, et infinitivo Kal, Verba sic utrinque
imperfeeta mon abjiciunt primam radicis x , aut (*). Excipe
8§3 tulit, 83; eacivit, quae habent in imperativo Nìg, 83,
et in infinitivo, per specialem contractionem, nsiy vel nsg
pro nsg; ns; pro ns;;.
Huc reduc . Verba quaedam conflata ex variis conjuga
tionibus. Sic πΕΕn numerarunt se, Jud. ao., 15., conflatur
ex Kal, et Hi:hpahel. At πΕΕΠ numerati sunt, Num. 1.,
47. et a., 33., conflatur ex illis simul, et ex Hophul; njn,
persequetur, Ps. 7., 6., conflatur ex Kal, et Pihel.
a. Verba, quae licet ad unam classem imperfectorum per
tineant, ex parte tamen imitantur aliam classem. Sic vj*; eru
bescere, in prima syllaba fut. Kal imitatur Verba pejod. Di
citur enim vjj>s , ù>n etC. -
3. Verbum in} dedit, quod utrinque deficit, inflectitur sic:
Praet. In}, nyng ; £ng, Fnx ; sfni etc.
Fut. jEs , jFn etc. Imper. TR. Infin. nP pro ny ,
neque aliud est in hoc Verbo speciale.
4. Verba quaedam orta ex aliis, geminata una vel altera
litera radicis. Sic a 5>, 555> vel 555» : a n*5, nEnE :
a 353, %a%a : a nnp, nTITE : a myj, ygy\j. Sed in
flectuntur regulariter ad formam Pihel. Sic 555>, π5>5> 3
G2 GRAMMATICAE HEBRAICAE
r%232 etc. Fut. 5?%28, 525>R etc. Eodemque modo Verba
iüe, ob quatuor quas habent literas radicales, dicuntur qua
drata, ut EPY> devastavit.
C A P U T VI.
DE sUffixis vERBoRUM, ALiisQUE sUffixis.
V„ ( licet pro ipsorum suffixis pronomina separata suffi
cere possent) saepe recipiunt suffixa : habentque, praeter ea,
quae ipsis et nominibus sunt communia , aliqua sibi propria ;
idest sy me, in vel ¥¥. illum, π}. illam. Multis etiam
praepositionibus, et adverbiis adjunguntur suffixa. Ut ergo res
tota (quantum sufficit ad propositum) breviter, et distincte ex
plicetur, sit
I. Restrictio difficultatis , ut paretur via
ad regulas generales.
1. Hithpahel non recipit suffiaca ; nec passivae conjugatio
nes, nisi valde raro, et fere nonnisi in infinitivo. Ut DSTEITA
in creari eos. Reducitur ergo difficultas ad activas conjügüones
Xal, Pihel, et Hiphil.
a. De Pihel autem, et Hiphil, nulla fere est difficultas.
Pihel tantum mutat (") in (:); et hoc cum omnibus suffi
acis. Hiphil nil mutat, nisi in Verbis imperfectis ; et in illis ,
cum omnibus suffiacis, (*) vel (*) sub augmento antecedente
mutatur etiam in (:).
3. In Kal participium recipit suffixa more nominum. Et
in praeterito . tertia sing, masc. recipit suffixa ut nomen sing.
nΣτ. Prima litera ubique habet (:). Secunda ubique (*) ,
nisi quod cum suffixis Ex, j> habeat (-). Sic etiam in
CAP. VI. DE SUFFIXIS VERBORUM ETC. 63
tertia sing. fem., prima litera ubique habet (:), secunda ubi
que (*), et r mutatur in n , ut fit in nominibus. Sed mo
dus adjungendi suffixa est valde specialis, ut in tabella se
quente :
rry illa tradidit.
Me com. *;ny Nos com. ¤y
Te m. Iny Vos m. Eyrinty
Te f. InnQ^ Vos f. j?n^pn
Eum anny Eos Dnyn
Eam IIIy Eas Tryp
Annotationes.
1. Pro ἀπηγή dici potest contracte any. Sic ann%
Prov. 31., 1 a. et contracte an%p; 1. Sam. 1., 24. -
a. Pro Πηp^ (quod, quia deest exemplum Biblicum ,
ponitur confìrmiter ad Amy^) dici potest contracte Ryph.
Hujusque formae contractae habetur exemplum in Pihel nEEya
1. Sam. 1., 6. Sed additur n , ut saepe fit, post (*) finale :
et semper subintelligitur, si non exprimatur.
3. Pro Dny (licet poni etiam possit Ey^ habentur
exempla Biblica tum in pausa , tum extra piüsim. Sed, cum
in pro tu, dicitur irnpy cinxit eos, Psal. 73., 6.
II. Regulae generales de mutatione punctorum
in J^erbis ob suffiaea.
1. In aliis personis praeteriti (seu in omnibus, praeter
tertiam sing., de qua diximus) ob suffixum prima radicis ha
bet (:); secunda, si prius habuit, (-) retinet; pro (:) autem
habet (*).
Ü4 ÜRAMMATlCAE HEBRAICAE
a. Futuri terminatio ì mutatur in schevà : sed ante r>,
j> , T , mutatur in kamètz-chatüph. -
3. In infinitivo , prima radicis habet kamètz-chatüph, se
cunda habet schewà. Et etiam contra, cum suff. Ex , j> , T.
4. Imperativus sing. masc. habet se ut infinitivus. Sing.
fem. et plur. masc. nil mulant. Plur. fem. non recipit suffixa.
III. Modus adjungendi su//i.va }'erborum.
1. Facta mutatione jam dicta, voces quae terminantur in
(Y.) aut $i immediate (seu sine alio puncto interveniente) reci
piunt suffixa, ut Ty tradidi te, sypy tradent me.
2. Talem terminationem acquirit in praeterito secunda sing.
fem., assumendo (*.): item secunda plur. et masc. et fem. mu
tando EF et jR in in.
3. Reliquis omnibus, quae nec habent, nec acquirunt talem
terminationem, suffixa adjunguntur ut sequitur :
E et j } Preet. a infin. per (')
Futuris et imper. per ( )
Mn , et ix praeteritis per (*), reliquis per (*)
$i praeteritis per (-), reliquis per (")
E> , TR • *T , omnibus per (:) ; π omnibus per (")
¥A, et ng. , quia suffiguntur per suum (*) inseparabile, non
suffiguntur terminatis in (* ) aut 5 . Habent etiam hoc sibi
proprium, quod non suffigantur praeteritis.
IV. Notanda specialiter.
1. Futura, et imperativi quando (juxta dicta C. IV. p. 37.)
terminantur in (-); ob suffixum mutant illud (-) in (*), ut
a 583 redime, *:583 redime me , a fut. n%uj, mittet, syn;\j.
mittet me. Infinitivus autem sic terminatus mutat (T) in (:)
cAP. vi. De sUFfixis VERBORUM , ETC. 65
ut ( a nfEa in aperire) snnra in aperire me. Ezech.
37., 13. - - -
2. Quiescentia lamed-he, dum recipiunt suffixum, abjiciunt
m, ut syP*, pro syP* possidebit me. Unde in praeterito
fit relrogradatio punctorum , et excluditur schevà, quod alioquin
esset sub prima radicis, ut *yP pro *yP possedit me.
V. Adverbiorum et praepositionum compositio
cum st!ffivis.
Voces, quae separatim stare possunt , raro (nisi in nomi
nibus propriis), aliquando tamen in unam vocem coëunt, ut
ny%; (ex 5; et ny) umbra mortis ; •j^%£ (ex *j%£ et
*y^%s) individuum , cujus nomen celatur, seu non nominatur ;
N. N., δ δέίνα , unus , quidam ; ny%n laudate dominum.
Ex meris autem praefixis et suffixis plures voces compo
nuntur, ut *; in me, Š in te, s5 mihi, j5 tibi etc. Sed
et plura aliquando coacervantur praefixa, ut *p%y; in quo
cui , seu propter quem ; *%\j; propter me.
Frequentissime vero cum aliis vocibus in compositionem ve
niunt tum praefixa, tum suffixa. De praefixis diximus Cap. II.
De suffixis nominum, ibidem, et toto fere Cap. III. De suf
fixis verborum, in hoc Cap. VI. Nunc ergo, quia adverbia,
et praepositiones recipiunt eadem suffixa, et eodem fere modo,
quo verba et nomina ; sufficiet, si in exemplis breviter modum
illum explicemus.
Adverbia.
In vel myn ecce, *y;n vel syn ecce ego.
j¥n ecce tu, iìm vel inyn ecce ille etc.
jºs non, *33*8 non ego, jyºs non tu.
66 GRAMMATICAE HEBIBAICAE
¤¤s non ille, sic ¤¤S , E>:*8, Egº 8 , etc.
-iy adhuc, sty vel •yiy, πy, syiy etc.
*^: sicut, ***?? , Ti^;, $n*'>. Sed cum suffixis con
structis t>*^> etc. In ista voce $p>, syllaba ip est mere
sustentaculum praefixi. Sic dicitur *^> in , et ip5 ad. His
autem nulla adjunguntur suffixa. - -
Huc reduci potest verbum substantivum indeclinabile vjs ,
unde fit jùs tu es , E>vjs vos estis, et (cum suffixo *.
ciali) jujs ipse est.• : •.•
Praepositiones.
Ey cum , *£y, Ty, Ty, *?y , T3y ; y , Ey
j3y , E?y , jy.
ns cum, * Fs, TFs etc., ut Ey.
*y mecum, non invenitur nisi cum hoc suffixo.
5xs apud , •%s etc.
π;; coram , $iy etc.
Tyø*, ->y2, 5:a, propter; •yo;, Ty25 ete.
, Quaedam praepositiones recipiunt suffixa more nominum plu
»
ralium. Sic :
•YIIs post, •nns, Tnns , yniis etc.
nΠΠ sub, vel pro, sEITE, TRITE, Y;^TF, etc. legitur
tamen **fr E et EFITE. -
j;:, inter, *y*?, Ty*? vel sTy*?, ***? vel *ya , \x**>
vel ¤yn***:, t>*x**, ty*? vel ty*?.
5s ad , et 5y super, recipiunt suffixa more nominum plu
ralium : et simul, cum suffixis absolutis, mutant puncta sua
brevia in longa similia, ut 35s, sp;s etc. $y, *T*y etc.
cum constructis autem, mutant sua brevia in brevissimum (T*)
ut E>*%s etc. t>*5y etc.
CA P. VI. DE SUFFIX 1S VERBORUM ETC. 67
Sic Ty usque, ad. Unde *Ty, TTy etc. Eyºy etc. Sed
a yA pro , fit *y2 , Ty- , iy> etc.
--- VI. De literis paragogicis._
Ad suffixa reducuntur literae paragogicae, quae, dum ad
duntur, vocis significationem non mutant. Tales literae nume
rantur quinque ; idest, quatuor quiescentes , et nun ; ex quibus
ortae sunt, ut vidimus, quinque e sex classibus verborum im
perfectorum.
1. N paragogicum invenitur aliquando in verbis terminatis
in i , ut s>%y qui iverant , Jos. 1 o., a4.
2. j paragogicum habetur in voce inT (pro nsn) Gen. 1.,
25. et in paucis aliis. Dici quidem potest, esse j paragogicum
in ** (quasi pro t% eX ty;, sicut E3 ex ET;), item in
iyns fructus eorum , i^£? operuit eos, iypnim dejice
eos, yiT-it depelle eos etc., quia, sublato î , manet signi
ficatio integra. At rectius dicitur illud i pertinere ad suffixum
iro, quod in libris metricis frequens est, non tantum pro t ,
sed et pro t7, et semper facit vocem milhel : ut ›› os
eorum , ioyvj dentes eorum , i^ 5s ad eos , $o%y super eos.
3. (*) paragogicum est in fine vocis •>*g*^ habitare fa
ciens. Et plura exempla habentur in Psalm. 1 o3. et 1 13.
4. ] paragogicum frequens est, praesertim in futuris plur.,
ut jy^j* , vel cum (*) Tyøùs audient. Accentum (quando
eum invenit in penultima), trahit ad ultimam : et inde fit, ut
punctum longum sub augmento antecedente corripiatur in schevâ,
ut j¤wj, Psalm. 1 o4. , 29. pro *>* j; redibunt.
Suffixum aliquando jungitur post > paragogicum , et tunc
> illud vocatur epentheticum, seu interposititium ; ut Tynyvj,
Psalm. 63., 4. pro πη;vj; laudabunt te. Porro > epenthe
*
68 G It AMAIATICAE HEBRAIC.\ W.
ticum alibi etiam invenitur, ubi > paragogicum locum non habet ;
ut *n>y benedicet ei. Psalm. 7a., 26. Et speciale suffi
xum i> (de quo supra pag. 66. ) conflatur ex communi ì et
> epenthetico.
5. π paragogicum frequens est in futuris, imperativis, et
infinitivis. Ut mys custodiam , my custodi , πῦς5
ungere , pro ¬Ýùs etc., mutatis punctis ut propter $uffixi.
Suffixum aliquando jungitur infinitivo post m paragogicum
mutatum in n , ut EynP*, pro EnP; in appropinquare
eos, Exod. Mo., 32. ìy^j? pro y^ j> secundum audire
ipsum , Isa. 3o., 19. Sic Gen. ag., 2o. ΠΤs $y$; in amare
ipsum eam. Sed infinitivus hic venit ex terminatione (-), utque
plene explicetur , recurrendum est ad superius dicta.
VII. Dp n locali.
Litera n saepe additur in fine nominum, et quorumdam
adverbiorum loci: ibi autem raro est pure paragogica ; sed re
spectu ad locum significat ad , in , versus ; unde vocatur rt
locale. Relinquendo accentum in sede pristina , facit ut vox
maneat, vel fiat milhel. Sic y^s terra, cum π locali, myns ad
terram , vel terram versus ; E: mare, my ad mare; typvj come
lum,nyj in caelum, vel caelum versus ; Ej ibi, my illuc.
Aliquando tamen in nominibus invenitur π pure paragogi
cum. Sic ex %%, pYII, 5Γι, ny fiunt, cum π parago
gico, m;;5 nox, npy sol, n5ry torrens, my mors ;
et sunt, ut ante, masculina.
Aliquando etiam femininis superadditur n in fine, mutata
priore terminatione (n.) in (n.). Tunc autem censetur adau
gere significationem. Sic ■yvj, salus, cum rt supradicto, fit
niynv, magna, geminata , aut plena salus.
CAP. vi. DE sUFFixis vEaBORUM, ETC. 69
Nota. Illud n addititium in nominibus, sive sit, ut ple
rumque est, .locale ; sive sit pure paragogicum, ut in quibus
«dam masculinis ; sive adaugens, ut in quibusdam femininis ; per
accentum in penultima facile dislinguitur a pura, vera, et pro
pria terminatione feminina (n.) quae accentum postulat in
ultima.
APPENDIX SUPPLEMENTITIA.
1. Literae quiescentes saepe inter se commutantur, et ali
quando omittuntur. Puncta etiam, praeter legitimas, varias su
binde mutationes admittunt.
Hinc invenitur aliquando punctum breve, et daghèsh, pro
longo ; sicut et longum, pro brevi, et daghesh, etiam ubi nulla
est necessitas excludendi daghèsh.
Saepius kamètz-chatùph pro (*), et contra. Etiam (*) pro
si, praesertim ante aliud * , ut a^Py. pro ar* Py surgent.
Et in quibusdam editionibus (*) pro (*) brevi ; sed fit propter
imperitos, ut distinguant a (*) longo.
Aliquando (*) pro (-), ut ny pro ny^ (in regimine) ex
ny pars. Item (*) pro (*), ut *A%s\j pro *n%s\j petii.
Et (*) pro (*), ut tn%s\j pro cp%s\j petiistis.
Aliquando (*.) pro (*), ut qyiri pro 12 in sustentan s.
Et (*) pro (*) ut n;'* pro -*i locutus est. Saepe autem
(-) pro (*), praesertim ante gutturales, et …. En exempla :
τΆs perdidit, ngwj confregit , ri$u; dimisit, npx* germinare
faciet, yy cognoscet. In quibus et similibus est (*) pro (*).
At in vy et similibus milhel, est (-) vicarium τοῦ saegöl ;
cum , ob accentum retractum, (*) deberet esse pro (*), juxta
dicta Cap. II. Pag. 15.
2. Quod literis gutturalibus proprie debetur , aliis praeser
70 GRAMMATICAE HEBRAICAe
tim geminatis et * , aliquando datur habere (*) pro schevà
simplici. Ut >y pro y (in regimine) ex >y aurum,
3353 demersi sunt , j5ynT et benedicentur. Geminatae etiam
aliqüando excludunt daghèsh characteristicum, ut in s%n lau
date, in conjug. Pihel. Imo literae schevatae, licet iion ge
minentur, saepe excludunt daghèsh , ut ty;; levitae, vjpa
quaesierunt. Sed si daghèsh exclusum sit characteristicum, vox
legenda est non aliter, quam si adesset daghèsh. Unde lege
s;n hallelú, vjpa bikkeshù.
3. Pro daghèsh leni, brevem regulam dedi Cap. I. Nunc
autem, ut compleatur ista regula, explicandae sunt tricae, qui
bus lectorem tunc detinere nolui; cum jllarum notitia non re
quiratur ad rationem legendi, sed tantum ad accuratiorem pun
ctationem literarum nP> Ta;.
Initio vocis, literae istie licet neque sint initio sententiae,
nec veniant immediate post schevà mutum , habent aliquando
daghèsh lene. Sed ( quia nulla certa lege sic fit, et Codices
variant) potest, salva orthographia, omitti.
In fine vocis aliquando habent ' daghèsh lene post (-). Sed
tnnc illud (-) stat pro schevâ muto. Sic dicitur Rypùj pro
fyoj audisti fem. Gutturalis, pro schewà , accipit (*) quod ,
• ante aliud schevâ, amittit suum (:), unde sub gutturali manet
nudum (-) pro schevâ : Try et laetatus est, Exod. 18., g. pro
πηγ, quod pro mTy.
"i, medio vocis non habent daghèsh lene, nisi veniant post
schevâ mutum. Sed neque tunc habent, si schevà illud sit pri
mitivum, ut in 5:5 ad terminum ; aut si oriatur ex puncto
longo, ut •> secundum verbum meum , E>>? in corde
vestro, y servite ; ex n3T , ==3, -iiy. Sic t>*y
servi vestri, ex ty. Praeterea quaedam nomina, n>5°
* -- -- , -------——-—-_ _
cAp. vi. DE suFfixis vERBoaUM, ETc. 7 1
regnum , niy servitus , nii; juventus , et suffixa t>
p constanter respuunt illud daghèsh.
Maximam anomaliam habet vox tyEvj duae (quasi pro tyr;vj)
a πχύ iteravit, unde et ty\j duo.
4. Daghèsh forte ponitur aliquando initio vocis, ut siip-no
quam bonum : et tunc legi debet vox illa per modum unius
cum praecedentc. Hinc invenitur myo, pro mrno , quid hoc ?
E??, pro t>%*mo, quid vobis ?
5. Accentus saepe retrahitur, ne immediale concurrat cum
accentu in voce sequente. Ut ny my*; aedificans civitatem,
n5y; NYE vocavit noctem , npg -; peperit mendacium.
pro nyìx , sy- , j5;.
6. Quoad syntaxin, (de qua vide G. VIII.) hebraei eas
dem concordantias habent quas latini. Sed maxima irregulari
tas est in numeris cardinalibus. Illi enim , a 3. ad 1 o. in ma
sculino genere, habent terminationem femininam, et contra. Item
in singulari numero habent adjuncta substantiva pluralia ; et
in plurali , singularia. Reliqua usus melius docebit.
7. Quoad poeticam , optimum erit, eodem prorsus modo
procedere, quo in linguis vulgaribus. Carmina enim hebraica
hoc modo fiunt facilius ; et facta, sunt suaviora , quam si ,
juxta aliorum praecepta, major fuisset labor impensus.
C A P U T VII.
I)E VOCE INDECLINABILI.
V. indeclinabilis est quae genere et numero flecti non po
test ; estque vel adverbium , aut praepositio, vel conjunctio, aut
interjectio.
GRAMMATICAE HEBRAICAE
I. De Adverbio.
Adverbium est vox indeclinabilis, quae alii voci adjungitur
ad explicandam circumstantiam, vel qualitatem aliquam, veluti
ubi ?
hic
ibi
foris
intus
latenter
supra
infra
ante
retro
simul
seorsim
unde ?
quo ?
huc et illuc
nys, *s
E$, ri£
Eyj
yyn^, yari
ny^
b32
nyp
πῦp
E*y£
niris
-irº, miri;
- 55
jySp
Ni38, ]§
my
ny
quando ?
jugiter
die
et nocte
nunc
tunc
hodie
cras
heri
sni,
¬p;
cpis
m;;3;
ny
y8, §
Ei;i
-ino■* •r
5*?ns, 5i;n
nudius tertius civj%vj
ante Ej£;
jampridem n3?
antequam Ej
post nΠs
{ n^5quare ? - ^r rr
v¤p
annon ? 831,
sic, ita π> , ΊΡ
certe E3^8, ]>8
non. x%
} ;;nome -
Ty8 , jys
forte *%s
ne 58
ne forte jP
hac vice ty£n ns;
semel nΠs
secundo nºyuj
quoties ? np»
parum tyr)
plus -ni
multum nynii, an
valde *$*,
maxime -is^ is^a
CA P. VII. DE VOCE IN DEC lIN AD ILI. 73
] tps | vane syquomodo { n3*s | vacue Et'*,
sic , taliter n53 | gratis Egri
bene =pºn , sit? leniter tos?
male vj paulatim ty^ eg?
cito mnmy -pro judaice nojiri;
t$n$ | syriace - n**^*is
repente } $EF etc. ad eumdem modum. - -.
II. De praepositione.
Praepositio est vox indeclinabilis, verbo nomen, tanquam
terminum vel causam motus aut quietis, adjungens, sic:
sine •5: » 83: - npy5
•πy52 $$o
“T;* * | contra , e -
praeter n5n - 5yr)I reguone I.
-■%^ n>?
ultra ns*; n>35
secundum •p; a , eae, prae jp
coram yE5 trans n=y
reliquas praepositiones vide supra Gap. VI. Pag. 66.
III. De conjunctione.
Conjunctio est vox indeclinabilis, quae multiplices orationis
partes conjungit, sic /
etiam Ea , nS itane , cur , Gen. 3, 1. -
aut *$ | quanto magis Prov. 1 1,31. { sp-nssi , an ? Es quanto minus v.Reg.8,27.
quia , quod si *> | forte s5
sed, quod si cs-•> nisi s5:5
74 GraAMMATICAE IIEBRAICAE
tantum, T8 , py -… jyy.
: §. »5 »
Verum } Jî || 5 nys yy
338 | , *? yy
certe t%is $ >Py
eo quod etiam Dävj; §. njs >Py
itaque{ P; *? >Py
j??
IV. De interjectione.
Interjectio est vox indeclinabilis, quae per se in oratione
posita animi affectum cum singulari commotione indicat, ut
Oh, vae, heu **y | eja, age ny
Vae *8, **s utinam , quaeso s5
heu njs sis | utinam *%ris, *3ris
ah riR, rfrf, rtrtS π}8 , 838rr r*r rr -: quaeso ºr wwr ~r rr
euge , vah nSy *? N?
absit m;;t; dumen jp8
c A P U T VIII. (1)
DE INVESTIGATIONE RAdicis, sivE THEMATis ,
ET USU DICTIONARII.
Dai-i. hebraeorum non continent ordine alphabetico no
mina, et verba , ac ceteras dictiones omnes , sed solum The
mata , sive Radices, quibus subjiciunt eas omnes voces, quae
ab illis derivantur. Ut igitur , quocumque vocabulo oblato, ra
dicem ejus investigare possimus, primum mandanda est memo
riae divisio literarum in undecim Radicales et undecim Serviles ,
(i) Doctrinam hujus et sequentis Capitis, in praesenti editione, tyronum com
wmodo, additam, ex Grammatica V. R. Bellarmini S. R. E. Cardinalis mutuati sumus.
cAp. viii. DE 1NvrsTiGATioNE RAdicis, ETc. 75
quam jam tradidimus. Deinde sciendum est, ex undecim Ser
vilibus quatuor esse, quae etsi initio dictionis aliquando ser
viant, tamen in medio ac fine semper sunt de themate, vi
delicet 55s\j. Item alias quatuor in principio et fine dictionis
non raro servire, in medio autem semper ad radicem pertinere,
videlicet ΠΕΡ. Denique reliquas tres •y£ ubique Radicales
et Serviles esse posse. Quibus observatis, oblata voce, cujus
radicem quaerimus, initio removendae sunt omnes literae ser
viles, et si quidem remanent literae tres Radicales, eae sine
dubio Radicem efficiunt; quod si, Servilibus remotis, non re
manent tres literae radicales, videndum est, num ex servilibus
ejusdem vocis aliquae sint de numero earum, quae sunt sem
per de Themate ; si vero ne hoc quidem modo invenietur Thema,
expendendum erit, num fortasse reliquae literae dictionis ejus
dem, quae ex se Radicales et Serviles esse possunt, in ea
dictione sint Radicales. Si denique constet, eas non esse ullo
modo radicales, manifestum erit vocem ex Imperfectis esse, hoc
est ex Quiescentibus vel Defectivis; et idcirco praeponendum
erit initio x , aut (*) ; vel inserendum in medio i , aut (*); vel ad
finem addendum rt, aut i ; aut certe secunda litera duplicanda.
C A P U T IX.
DE SYNTAXI.
Qui- ea quae ad constructionem pertinent, sunt fere om
nia hebraicae linguae cum ceteris communia, et usu ac lectione
Scripturarum facile percipi possunt, rem totam paucis comple
ctemur ; ac explicabimus constructionem primum nominis cum
verbo, deinde adjectivi cum substantivo, tum substantivi cum
substantivo, postremo relativi cum antecedente.
- -- - --- --_
•
—<
76 GBAMMATICAE HEBRAICAE.
1. Nomen et verbum in genere, numero et persona con
venire debent, ut Gen. 1 , a. my y^SIT , et terra erat ;
¬s •;T, erit lumen. Hoc tamen non ubique servatur: saepe
enim nomen generis masculini jungitur verbo generis femini
ni, ut a. Reg. 13, 37. -iy; 52F] , et cessavit David ; et con
tra, ut 1. Reg. 25, 27. InT£vj s xn, attulit ancilla tua.
Sed in his et similibus videtur intelligendum aliquod verbum
commodum, ut cessavit David, id est anima Davidis ; attulit
ancilla tua , id est servus praemissus nomine meo , quae sum
ancilla tua ; vel certe Scriptura magis ad rem significatam re
spicit, quam ad vocem significantem , ut Cant. 2, 7. syA\jy
mysTns nniy^ cs, an*y* cs E%\j\n, nix: Ens
et Eccl. 1, a. n5iip nps.
a. Quod diximus de genere, etiam de numero dici potest.
Invenitur enim saepe nomen numeri singularis cum verbo nu
meri pluralis, ut Hag. 2, 8. tyia nyr as;i, et venient
desiderium gentium ; et contra, ut Gen. 1, 1 4. njnis. •;,
sit luminaria : solet autem hoc fieri praeter communem regu
lam, quando nomen singularis numeri regit nomen numeri pluralis,
vel contra: tunc enim verbum convenit in numero cum posteriore
nomine, etiamsi in obliquo sit, ut Job. 15, ao. nPE^ *;£xy
cyg, numerus annorum reconditi sunt ; Eccl. 1 o, i.ni? •>; »
Ty yy vj}s: muscae mortis perdit suavitatem unguenti.
3. Solet etiam id fieri, quando nomen pluralis numeri di
stributive exponi potest, ut Gen. 49, 22. my3 nºx;, fi
liae discurrit, id est unaquaeque filiarum disciirrit.
4. Interdum quoque id fit, cum nomen plurale rem sin
gularem significat , ut Exodi a1, 4. jF* *yi-is t8 , si domini
ejus dederit , id est si dominus ejus dederit; accipitur enim
passim nomen tyi-is , pro jTs.
CAP. IX. DE SYNTAXI. 77
5. Ad mysterium denique Trinitatis insinuandum, ut Gen.
1 , I. tyri5s 873, creavit Dii, id est Deus in personis
trinus creavit.
6. Est etiam observandum, saepe apud hebraeos deside
rari verbum substantivum, ut Ps. 34, 8. nim ait) *> *8- ,
videte quia bonus est Dominus. - -
7. Item non raro usurpari tertiam personam verbi activi in
passiva significatione, ut Gen. 16, 1 4. ns: ¬s:5 sy2 j>-£y
•§- sn5, propterea vocatum est putei, id est, putei nomen,
puteus viventis et videntis.
8. Adjectivum et substantivum in genere, numero, et casu
plerumque consentiunt, ut Cant. 4, 1. •ny- n£;, pulchra
amica mea. Cant. 5, 1 o. ng sin, dilectus meus candidus.
Interdum tamen, sed raro , invenitur adjectivum generis ma
sculini cum substantivo generis feminini, ut Exod. 1 1 , 6. anip?
ITEyx, sicut ipse acclamatio.
g. Aliquando etiam adjectivum numeri singularis cum sub
stantivo numeri pluralis, ut Esa. 19 » 4. πςp tyi-is do
minorum duri, id est, durorum. Quando autem adjectivum
cum substantivo non concordat in casu, sed adjectivum in no
minativo, substantivum in genitivo est , exponi debet adjecti
vum per superlativum vel comparativum, ut 1. Reg. a 1 , 7.
cyinti nis, potentissimus pastorum. Esa. ag , 1 1. •p>Π
•yyìs sapientissimi consiliariorum , vel, sapientiores consilia
riorum.
1 o. Adjectiva quoque, quae apud latinos ablativum regunt,
apud hebraeos regunt genitivum, ut Joël. 2, 5. πςη$o Tyny ,
instructus praelii, id est praelio. Ps. 24, 4. -si ty£? $p;
333 , mundus manuum, et mundus cordis , id est , mundus
manibus et cordc.
`~
78 GnAMMAT1CAE HEBRAICAE CAp. 1X. DE SYNTAXI.
1 1. Substantivum quando jungitur substantivo, fere unum
nominativi, alterum genitivi est casus , ut Eccl. 1 , 1. •>*
-iyrjs n5;ip verba Ecclesiastae filii Davidis.
1 a. Solet etiam substantivum habere formam regiminis ge
nitivi, etiam non sequente genitivo, sed literis servilibus E5xvj,
ut Ecclesiastae 1 1 , 4. $eg tjpp , locus quo cadet, a.
Reg. 1 , 2 1. y%>%x> »y, montes in Gelboe. Job. 18, a.
p%r} *¥yp, fines sermonibus, Ezech. 13, a. Eg$^ *s*>;
prophetae ea corde suo. Idem judicium de particulis his li
teris significatione respondentibus, ut n8 , njs et similibus.
Porro frequentissime apud hebraeos genitivus nominis substan
tivi feminini ponitur pro adjectivo, ut Exodi 3, 5. vjjp-npTs •
terra sanctitatis , idest terra sancta.
13. Relativum et antecedens apud hebraeos non possunt
non convenire ; cum nys , quod est relativum , sit utriusque
generis et numeri, nec per casus declinetur. Est autem dili
genter notandum , relativum interdum omitti, ac subintelligi:
sicut etiam aliquando omittitur ac subintelligitur antecedens :
interdum autem subjungi relativo pronomen, quod apud grae
cos et latinos supervacaneum videretur. Exempla Job. 1 g, 1 g.
*¥*>£T •fys my, et hi , (quos subintellige) diligebam ,
versi sunt in me , Gen. 44, 1. inva-*y ngs-ns Y$$i ,
et praecepit ( ei subintellige) qui super domum suam praepo
situs erat. Gen 1 , 1 1. $:-yn- gs cujus semen ejus in
ipso sit.
A N A L Y SIS
PSALMI XXXIV.
semper: tempore omni in Dominum Benedicam
¬££ ry-52: nyn-ns mys
meo ore in ejus laus
: *P: ;;IIR
ΠΣΥΕs 1 persona futuri Pihel, Radix *In:, benedixit.
Unde deberet esse T>s cum daghèsh in media radicis. Sed
quia * non capit daghèsh , fit compensatio, mutando praece
dens (-) in (*). Illud n in fine est litera paragogica habens
se per modum suffixi. Et ideo (°) sub *) mutatur in (*): Li
neola inter (*) et (*) est maethaeg , distinguens illud (*) a
kamëtz-chatüph.
-n8 Est signum accusativi casus. Habet (*) pro (*) propler
makkaph.
rim, Nomen Dei, dictum Tetragrammaton , significans
ipsum esse. R. Γη fuit. Est vere inefïabile, quia vera il
lius pronunciatio ignoratur. Cum enim Judaei , ob reveren
tiam , a nomine illo pronunciando diu abstinuissent, factum est
tandem, ut nemo sciret, quomodo pronunciandum esset. Loco
autem illius legerunt aliud Dei nomen *x*i*t8 : et, punctis po
stea inventis, huic nomini πΊπ* apposuerunt puncta nominis
yits. Sub prima tamen litera (*) posuerunt (*), quia prima
litera alterius nominis deleret etiam halere (*) ; sed, quia est
gutturalis, pro (*) habet (*). -
Imperite ergo errant quidam neoterici , qui , videntes ista
80 ANALYSIS
puncta apposita, et ignorantes causam apponendi, legunt Jehova,
momen antiquis inauditum. Si per conjecturam determinanda
esset vera nominis lectio, rpm legendum esse dicerem. Fun
data est conjectura in eo, quod alia nomina propria hujus
formae coincidant cum tertia persona singulari fut. Kal. Et
Deus ipse, Exod. 3., 14., nomen suum ponit nys , quod
est prima persona fut. Kal a verbo ny fuit. - - -
Quod autem legendum sit Adonai potius quam Jehova ,
variis confirmari potest argumentis. 1. Quia quando illud nomen
concurrit cum yì-is, habet puncta alterius nominis E*;i5s -
Sic nim *yi-is, nt scilicet non legatur Adonai Adonai, sed
Adonai Elohim. Qui legunt Jehova, deberent in hoc casu
legere Jehovi : quod tamen perabsurdum esset ; cum constet ,
puncta illa non esse propria istius nominis, sed aliena : tum
quia non applicantur isti nomini, nisi in dicto casu concur
rentiae : tum quia nec literae (*) competit habere (**) , nec
literae n quiescere in chirek. Literae serviles <5>n prae
figuntur per (-), sicut debent praefigi nomini *y*s ; cum
tamen , si legendum essel Jehova , praefigerentur per chirek.
Item litera ^, quae solet praefigi per chirek, sequente da
ghèsh, hic praefigitur per (*), quia gutturalis in voce *y*is
hoc exigit. 3. Post nomen min, literae ITE: T*; habent -
daghèsh lene : quod non fieret, nisi legendum esset •j-is po
tius quam Jehova. Ibi enim sub ultima litera (*) utpote mobili,
intelligitur schevà mutum, ratione cujus habetur illud daghèsh.
Hic autem sub ultima litera n , utpote quiescente, schevà mutum
mon intelligitur. /
Jam ergo, quia loco nominis my substituitur nomen •yi-is »
etiam hujus danda est explicatio. R. est Tts inusitala. Inde TTs
basis, et TiTs Dominus. Cum suffixo, •yi-is Dominus mcus.
IPSALMI XXXIV. 81
Illud (*) in penultima deberet mutari in (*); sed N , quia
est gutturalis, habet (*) pro (*). Porro , de persona excellenti,
dicitur in plurali syì-is domini mei; et, de Deo, yì-is
cum (*) pro (-), distiiictionis causa. Hoc tamen momen, licet
vere sit nomen plurale cum suffixo, sumitur tanquam purum
nomen singulare, et latine redditur Dominus.
-53; Litera > significat in, habetque (*), ut solet. Habet
etiam ághesh lene, quia venit post schewà mutum , ut modo
explicatum est in argumento tertio. Quoad alteram partem vo
cis, radix est 33? perfecit, et inde nomen 53 omnis. Sed hoc
loco , pro cholem , habet kamets datipli propter makkàph.
Quod autem ibi sit kamëtz-chatüph potius quam kamètz, col
ligitur per regulam traditam. Praeterea > , hoc loco , cum nec
sit in initio sententiae , nec veniat post schewà mutum, non
habet daghèsh. Quando autem 53 absolute ponitur, seu extra
contextum hebraeum, prima litera habet daghèsh ; quia tunc
censetur esse in principio sententiae. Idemque dicendum de omni
voce, quae incipit ab aliqua e literis nP;) T*;.
ny Nomen est ortum a verbo, vix usitato, ffy. Accentus
distinctivus athnak claudit sententiam.
¬p; Est adverbium, a verbo inusitato *i*on. Prima litera
n habet daghèsh, quia est in principio sententiae.
in$itr, R. 355, et in Pihel significat laudavit. Inde no
mem ii;iin laus. Cum suffixo mutatur r in n, et sic fit
in$ti; laus ejus. Prima litera venit post schevà mutum , quod
siiiintélligitur sub ultima litera vocis praecedentis ; et ideo, cum
sit una e literis nP3 23, , habet daghèsh lene: 5 vero habet
daghèsh forte, ad significandum defectum alterius 5 radicalis.
Hoc fit in his verbis imperfectis, et in nominibus inde ortis.
: *P; Litera > significat in , praefigitur per schevà , ut
6
82 ANALYSIS
solet; n5 os, est Radix. Ob adjunctum suffixum, amittit n. Unde
fit *5 'os meum, et *EA in ore meo. Sed hoc loco, propter
rationem superius explicatam, daghèsh omittitur tum in b,
tum in n. Anomaliam hujus nominis n5 vide suo loco. De
nique apponitur accentus soph-pasük , ad finem versus deno
tandum.
2•
audiant: mea anima laudabitur Domino in
syy, yFy %ηηΛ ΠΥng
laetabuntur et, mansueti
: arywy Ey
ΠΥπχ Juxta dicta legendum est ¤î"83, quod etiam con
tracte dicitur pro yivsz. a habet digheh, quia est in
principio sententiae. Habet etiam (*) pro (*), propter affini
tatem cum puncto composito sequente. Reliqua ad hanc vocem
spectantia, jam explicata sunt in versu primo.
%jnn Est 3. sing. fem. Fut. Hithpahel a radice %;.
Propter 'schevâ mutum, quod, juxta superius dicta, subintelli
gitur sub ultima litera vocis praecedentis, prima litera hujus
vocis habet daghèsh lene.
*j£y R. est ipsum nomen vjty anima. Habet suffixum,
ed ideo primum (*) mutatur in (5. Sed, ne legatur (*) ante
aliud (*), mutatur iterum primum (*) in (*); et sic tandem
habetur *y£x anima mea.
synujy Έst 3. pers. plur. masc. Fut. Kal a R. yp j
audii. Sed, quia 3. pres. imperat. exprimitur apud hebraeos
per futurum, vox haec verti potest audient, vel audiant.
Ey R. y audivit, respondit etc. Inde nomén y
PSALMI XXXIV. 83
mansuetus. Pluralis fit addendo E; , (*) in penultima mutatur
in (*). Sed ne schevâ simplex legatur sub gutturali, iterum
mutatur in (-); et sic fit E*y mansueti.
angùy R. npy laetatus est. Prima litera ■ significat et :
praefigitur, ut solet, per (*). Verbum ipsum deberet esse
srrip* , et sic explicaretur prorsus ut aypvj, . Sed, propter
accentum distinctivum, retrahitur tonus : et posterius (*), ortum
ex (") brevi, mutatur in (*) longum simile. Dico autem illud
(') ortum esse ex (*), quia in singulari numero est ηψυχ
cum (-) pro î , juxta regulam traditam. Unde, dum fit in
plurali ampìp, (*) sub b oritur ex (-).
3.
exaltemus et: mecum Dominum Magnificate
mgy, sps rjn$ a$$a
pariter ejus nomen
: yriy iyj
337; R. 3T3 magnus fuit. Plur. masc. imperat. Pihel.
fijm$ Lę syi-is3. Et vide primam vocem versus prae
cederis. .
*ps Componitur ex particula ns cum, et suffixo adjuncto.
nyin;* Illud * significat et, ponitur pro , propter
schevatam, quae sequitur. Et, quia illud $ habetur pro brevi,
(*) sequens quiescit. Quoad reliquam vocem, radix est ci-i
ultum esse. In Pihel est Epi- per ì immutabile. Unde
juxta paradigma verborum perfectorum (dicta irregularitate prae
supposita) regulariter fit epi-; in 1. pers. plur. fut. Pihel.
Hic autem additur n paragogicum habens se per modum suf
fixi. Et ideo (") sub o mutatur in (*). Et sic fit mgryin;
84 ANALYSIS
eacaltabimus, vel eacaltemus. Sicut enim 3. persona (ut dictum
est supra), ita et 1. pers. imperat., apud hebraeos, exprimitur
per futurum.
iiy j R. Etj nomen. Propter suffixum, mutatur (") in (*).
njri; Est adverbium a R. qn; unitus fuit.
4.
omnibus eae et, me exaudivit et, Dominum Quaesivi
-$yn- *yy rjn-ns *r\jy;
me liberavit meis pavoribus
: •y%%t spnnxfi
snjj 1. pers. sing. praet. Kal, a R. vjj quaesivit.
njn-ns Vide in vers. 1.
*y) Iilud j significat et, y est suffixum proprium. Hujus
autem verbi radix est ny exaudivit. Propter suffixum, (*)
sub prima radicis mutatur in (*). Ipsum autem suffixum ad
jungitur per pathach (sub ultima radicis). Unde fit *y
vel, posito sub gutturali (*) pro (*), *y. Sed abjecto
n , et facta punctorum retrogradatione, juxta regulam pro hu
jusmodi verbis, fit •y exaudivit me. Hic tamen, propter ac
centum distinctivum, (-) mutatur in (*). Et sic tandem ha
betur *y.
-$yn- Illud à significat et. Ponitur pro * propter labia
lem quae sequitur. r) significat eae , et more solito praefigi
tur per chirek, sequente daghesh, Reliquam vocem vide expli
catam verS. 1.
*p*wxy R. -iia pavere , peregrinari etc. Inde my
pavor, cui duabus literis heemanticis nominum formativis. In
plur. njixn, cum suffixo sp*x*y. Vide regulam traditam.
PSALMI XXXIV. 85
: •yxn R. 5xx inusitat. in Ral, in Niphal, evasit, in
Hiphil, evadere fecit. In praet. autem Hiphil, 3. sing. de
beret esse 5yy. Sed, quia verbum est defectivum pe-nun,
abjecto nun schevato, fit eompensatio per daghèsh. Et sic ha
betur %¥i evadere fecit, seu liberavit. Cni suffixum y de
beret adjungi per (-), sed accentus distinctivus mutat illud /(-)
in (*); et sic habetur *y%%y liberawit me. -
5.
eorum facies et, sunt illuminati et, eum ad Aspexerunt
EiyyEi sy *y%s abyzn
erubescent non
: angn-%s
absy R. u>. In 3. singul. praeteriti Hiphil deberet
esse by. Sed, quia verbum est defectivum pe-nun (sicut
ultima vox versus praecedentis), est uovam, et in 3. plur.
πυχή.
iy58 Componitur ex 58 ad, et suffixo, juxta regulam
traditam. -
**y Illud , est notum praefixum. Quoad reliquam vo
cem, R. èst ny çonfluxit. Unde in 3. plur. praet. Kal, juxta
paradigma, fit y ; et, posito (*) pro (*) propter guttura
lem, ay. Seâ, propter accentum distinctivum, retrahitur
tonus, et (') illud mutatur in (*).
cy Ponitur â pro j, tum quia ante labialem, tum quia
ante scheiatam. Reliquae vocis R. est ny5 aspexit. Inde nomen
ty£ facies, quod caret singulari. Sed quia sumitur, tan
quam esset ex singul. j3, illud (') habetur pro (') in ultima
syllaba. Unde cum suffixis absolutis non mutaur ; sed in re
86 ANALYSIS
gimine, et cum suffixis constructis mutatur in (*). Uno verbo
vox Ey5 habet se ut tyi, prima syllaba *, abjecta.
5s Dehortandi, et negandi particula, ne, non.
: Angri; R. - Pr, erubuit, fodit etc. Unde in 3. masc.
sing. fiiiii Xai, fit -prº, ubi gutturalis n habet (*) pro (*).
Et (*) formativum futuri (per se loquendo schevatum) habet
(*) propter affinitatem. Jam vero licet gutturalis cedat suo juri
habendi punctum compositum, et habeat tantum schevâ sim
plex ; adhuc litera formativa retinet punctum titulo affinitatis
debitum. Et sic fit ¬gny , cum (-) pro *, quia est verbum
neutrum. Ab hoo singui. fit in plur. πεη erubescent. Sed
hic , propter accentum distinctivum, (*) miütur in (') •et re
trahitur tonus. Et sic tandem habetur a-gri;
6.
audivit Dominus et , clamavit pauper Iste
y£\j njmy sy- yy y
eum sanavit ejus angustiis omnibus eae et
: yyim min3-53^.
ny Pronomen demonstrativum.
sy Nomen a R. ny pauper, vel afflictus fuit.
sy R. ipsa. Habet (*) in ultima ob literam quiescentem N.
njn Lege *y*is) , et vide primam vocem vers. 2.
ypυ R. ipsa. Frequentius legitur ypvj. Sed, pro com
muni 'terminatione (*), aliquando est ("). Ét tunc ultima litera
y debet habere (-) suffuratum, ut hoc loco habet.
-53^* Explicatum est vers. 4.
n;in; R. -y arctare. Inde my angustia. In plur.
niy , cum suffixo nynin;. Primuiii (*), cum juxta re
PSALMI XXXIV. 87
gulam communem deberet mutari in (*), in hoc nomine non
mutatur.
: yvjim R. yvjs inusitat., in Hiphil gwjin salvavit,
cum j pro (*) schevato , juxta paradigma verborum pe-jod.
Et cum (-) suffurato sub y. Sed illud (-) suffuratum evane
scit, quando additur suffixum : et sic fit syvjim salvavit eum.
7.
eum timentes circa Domini Angelus Castrametans
nis¬5 sysí mín-Ts%^ rgit
eos liberavit et
: Ey%ry
myh Particip. a ny castrametatus est. Sumitur etiam pro
tempöre praesente. '
*Is52 R. -Is5 inusitat. Inde Ts%^ angelus. Illud au
tem (*) hoc loco mutatur in (-) tum propter regimen, tum
propter makkàph.
>y R. 32P circuivit. Inde >p circuitus, et adverbialiter, circa. r
sys* R. Ny timuit. Et idem est participium. Unde in
plur. fit tysy 'inentes, cum suffixo ¤sy timentes eum.
Praefix. 5 est signum dativi casus ; non habet ('), ut solet ; sed
quia venit ante (*) schevatum, pro duplici (*) est unum chirek.
ty%ry Illud j praefixum significat et, simulque est con
versiviin fituri, ut colligitur ex modo praefigendi. Ipsius verbi
R. est y%r, liberavit, eruit etc. Inde 3. sing. masc. fut. Pihel
y£n. Cum suffixo autem mutatur illud (") in (*). Et suffi
xum c adjungitur per (*), sicque, simul addito praefixo , fit
ty%ry et liberavit eos.
38 ANALYsis
beatus : Dominus bonus quia ; videte et , Gustate
•yjs yn, aity-A \sy yp
eo in sperabit vir
: ;-npri* ^335
¤ytp R. Eyb gustavit. Inde, juxta paradigma, fit plur.
masc. imperat. Kal yb. Sed gutturalis y habet (*) pro (');
et ideo alterum (*), quod per se loquendo deberet esse sub
to ( sicut est in sing, masc. et plur. foem.), non mutatur in
chirek, sed in (*), propter affinitatem cum puncto composito
sequente ; et sic fit aryb gustate.
sy Ponitur $ prò i ante schevatam. Quod si habetur
pro brevi. Itaque non legitur (*) sequens, quia venit post
vocalem brevem. Ipsius verbi R. est nSy vidit , e quiescentibus
lamed-he. Unde in imperat. Kal fit plur. masc. *s* videte.
-*> Conjunctio, significans quoniam.
xiun Bonus, Nomen a R. >*i\o bonum esse.
•yjs R. nujs incessit, in Pihel, beavit. Aliqui vo
lunt esse nomen adjectivum indeclinabile. Sed si ita esset, di
ceretur m£§ •yjs beatus tu, potius quam spyjs . Con
trarium tamen constat ex Bibliis. Alii volunt esse adverbium,
ita ut cum suffixis explicetur sic bene , seu beate tibi etc.
Plerique tamen dicunt esse substantivum, inventum tantum in
forma regiminis pluralis, et cum suffixis. Juxta hos rà beatus
vir idiotismo hebraico exprimitur sic: beatitudines viri ; et te
beatus tu , sic : beatitudines tuae. Huic modo loquendi favet
Apostolus dicens Rom. 4, 6. David dicit beatitudinem ho
minis etc.
PSALM1 XXXIV. 89
¬yri R. nya praevaluit. Inde ny vir ; et, cum m de
monstrativo, seu rt emphatico, ny. Praefigitur, ut solet, per
(*), sequente daghèsh. - -
~NDIT R. npr, speravit, e quiescentibus lamed he. In 3.
maSC. sing. futuri Kal, juxta paradigma, est npn ; sed guttu
ralis n habet (**) pro (*); unde et litera etinalis habet pun
ctum affine.
: ;, Componitur ex praefixo > et suffixo 5. Illud punctum
in > est daghèsh forte. Et vox haec legi debet per modum
unius cum praecedente.
9•
defectus non quia , ejus Sancti Dominum Timete
* Eri* ps-; yjip jm-ns asyeum timentibus
: mysn*5
Asy R. sy timuit. Unde in imperat. Kal fit plur. masc.
reguläriter *sy. Sed haec coincidit cum 3. plur. masc. futuri
Kal, a verbo ris , vidit : et ideo, distinctionis causa, tollitur
(*) sub * ; ut sic, puncto vocali â pertinente ad * , 8 quie
scat, et cognoscatur verbum esse e quiescentibus lamed-aleph.
Jam vero redit alterum (*), quod, per se loquendo, debet
esse sub prima radicis, ut diximus in prima voce versus prae
cedentis. Cum enim illud (*) non mutetur in chirek, nisi pro
pter (*) sequens ; hoc sublato, illud debet manere. Et sic ha
betur sy timete.
mg-i5 R. vjTP sanctus fuit. Inde nomen vjiT, sanctus,
plur. tyi-ip, cum suffixo myji-ip sancti ejus, (*) in pe
mvltima mutatur in (*), * non mutatur. Sed hoc loco ponitur
90 ANALYSIS
cholem sine i expresso, et coincidit cum puncto in cornu
literae vj.
***) Conjunctio, quoniam.
ps Adverbium , non.
nitrio R. -pri defecit, inde nitrio defectus. Prima
litera Est heemantica.
: mysy% explicatum est vers. 7.
I O.
Dominum quaerentes et : esurierunt et, eguerunt Leunculi
iri, syny yy ajj -- E>
bono omni deficient non
ap-55 nnprp-s5
EyE: R. nP; pice obduxit etc. nomen ny leuncu
lus , plur. - E*y£?. .
avjj R. v;- egere , pauperari. Inde 3. plur. praeteriti
Kal. xvjj.
5yy R. >y , esuriit, cum (") in ultima. Inde in plur.
*y) , séd ponendum esset (*) pro (*) sub gutturali , nisi ades
sét accentus distinctivus. Hic autem accentus retrahit tonum,
simulque mutat (*) in punctum longum , ex quo ortum habuit ;
et sic fit $yy.
*gn* R. vjnj, quaesivit. Inde in benonì vini* , vel vii •
plur. tiujni, iä regim. •yjii. Participia enim declinantur ut
nomina; (*) in ultima mutátur in (*). Regimen autem plur. fit
mutando (c*) in (*_).
πρη-85 Vocula N5 est adverbium significans non. Jpsius
verbi R. ¬bri defecit. Inde 3. plur. masc. fut. Kal * pr*.
Sed litera' etinalis habet (T) propter affinitatem cum iuncto
PSALM1 XXXIV. 91
composito, quod debetur gutturali n. Vide etiam quae dicta
sunt de ultima voce versus 5.
sito-53 Vide vers. 1. et 8.
I I.
vos docebo Domini timorem : me audite , filii Venite
: E>Ty%s fijri, nsy 35-y^vj Ey*>5
-as; R. 13; e quiescentibus pe-jod. Inde plur. masc. im
perat. Kal 355.
E*}} R. 733 aedificavit. Inde j? filius, plur. E¥.
-ypti Plur. masc. imperat. Kal. a ypvj audivit.
35 componitur ex suffixo (*.) et praefixo 5.
nsy R. sy timuit. Inde nSy timor ; in regimine.
autem fit nsy. -
EST?5s R. p% didicit. In Pihel, docuit. Inde 1. sing.fut. Pihel -i35s . Cum suffixo mutatur (") in (*), et quia
suffixum c> adjungitur etiam per (*), (*) venit ante aliud (*);
ideoque prius (*) ortum ex (") mutatur in (*). Et sic fit
EST?5s docebo vos.
I 2.
dies diligens, vitam volens qui, vir ille Quis
E%; 3ns Eyn y£T vjvsyxp
bonum videndum ad
: ait, nisi5
-^p Pronomen interrogativum, quis ?
wjysy Prima litera est m emphaticum. Solet praefigi per
(*), sequente daghèsh ; sed, quia 8 , utpote gutturalis, non
92 ANALYSIS
capit daghèsh, fit compensatio, mutando (*) in (*). Nomen vj\N
vir est ipsa radix.
YPIT Iterum venit It emphaticum, seu demonstrativum ;
sed cum (*), quia ante n kametzatam. R. YPI voluit, idem
que est participium benoni.
tyr, Nom. pluralis tantum numeri, R. ;y viacit.
>;is Particip. benoni. R. >y$ dilexit.
E*?; Nom. plur. R. Eys dies.
nis i5 Solet 5 praefigi per (*). Sed illud (*) hic, quia venit
ante aliud ('), mutatur in chirek. Reliquae vocis radix est Πs ,
vidit. Inde fit in infinit. Kal nisi, et cum 5 praefixo nisy •
13.
tua labia et, malo a tuam linguam Custodi
singύ yy^ jyj% — yy
dolum loqui a
:nyn^ ^y^
n;} R. yy custodivit. Est verbum defectivum pe-nun,
sed sequitur formam perfectorum ; unde in imperat. Kal fit n¥: -
sjjiuj; R. quj5 inusitata in Kal ; inde autem fit nomen
ji\j3 lingua. Propler suffixum, (*) mutatur in (*), et sic fit
jyiuj; lingua tua.
yyy Illud o significat ab, praefigi solet per chirek, se
quente daghèsh ; sed , quia * non capit daghèsh, fit compensa
tio, mutando chirek in ("). Quoad reliquam vocem, R. est yan
malum esse. Inde yn vel yn malus, et substantive malum.
Hic autem , propter accentum distinctivum , debet scribi yj
cum (*).
πχngύΙ Β. mgù labium, dual. tygw ; nam primum
PSALMI XXXIV. 93
(*) mutatur in (*). Additur autem (c*._), et n mutatur in n*
lUnde cum suff. fit *I;n£\y. Praefixum à ponitur pro j ante
literam schevatam. Et, quia illud $i habetur pro brevi, (*)
sequens quiescit. Quia autem (*) illud oritur ex puncto longo,
litera b non habet daghèsh.
najn R. ›› locutus est. Inde infinit. Pihel nat, et najn
cum p praefixo.
:rynn R. y projecit. In Pihel, dolose egit. Inde no
men nynn dolus.
14.
pacem quaere: bonum fac et , malo a Declina
Ei%\j viPa sìg myyy yyQ np
eam persequere et
: πηΕΤ
nat, Verbum e quiescentibus ajin.vau. Est hic in imperat.
Kal., eademque vox est infinit. Kal, et ipsa radix.
vy^ Explicatum est in vers. praeced.
πυyy R. ηύy fecit. Inde imperat. Kal ηυy cum (*)
pro (*) sub gutturali. Unde et litera M, quae solet praefigi per
(*), habet (-) propter affinitatem.
vip× Imperat. Pihel a viPa quaesivit.
ci%\j R. t%\j perfecit, pacificus fuit etc.
: an£y R. ηη persecutus est. Inde imperat. Rai niin,
Sed cum suffixo, 1. radicis habet kamètz-chatùph, a. habet (*) ;
et suffixum in , Verborum proprium, adjungitur per ("); et
sic fit arET], cui praefigitur i more solito. Porro p , licet
ibi veniat post (*) mutum, non habet daghèsh : quia illud (*)
oritur ex puncto longo i.
94 . ANALYSIS
1 5.
ejus aures et, justos ad Domini Oculi
niy§, Ep-y-%s mjn, yy
eorum clamorem ad
: Eyy-58
*yy R. Ty oculus, dual tyy. In regim. *yy.
Ep**■*-*s Prima vocula est praepositio significans ad; alte
rius vocis R. pT; justus fuit. Inde p*y justus, plur. typ**y.
iy8] R. jys inusit. Inde Ty§ auris, dual. ty$, et
cum suffixo ys. Illud cholem, juxta regulam communem,
mutatur in (*), Sed, quia punctum compositum ante aliud (*)
amittit suum (*), inde fit kamètz-chatüph.
: cyyj R. yyj clamavit. Inde myyj clamor. Cum
suffixo $titur ri in n, et sic fit ETyjj.
16.
exscindendum ad : malum facientes in Domini Vultus
nºn>t; yy •jyA mjn, y?
eorum memoriam terra de
: Ey YjS^
*y5 R. Π}}, inde nomen plur. Ey$, in regimine ***).
vide de hac §öce plura in vers. 5. - -
*yyA R. njy fecit, e quiescentibus lamed-he. Inde par
ticip. benoni mìjy, Plur. c*$y, in regim. •jy. Cholem
ponitur sine , expresso, ut saepe fit.
nysii; R. ny exscidit. Inde infinit. Hiphil nyn,
praefigitur 5 more solito, ut fiat gerundium,
PSALMI XXXIV. 95
ynsb Componitur ex yns et » praefixo , y^s terra est
ipsa radix, o praefigi solet per chirek, sequente daghèsh. Hic
autem , quia gutturalis N non capit daghèsh , fit compensatio
per (").
ty R. ny recordatus est. Inde -y memoria. Cum
suffixo , utrumque (*) mutatur in (*), prius autem (*), quia
venit ante aliud (*), mutatur in (*), et sic fit ty memo
ria eorum.
17.
omnibus eae et, audivit Dominus et , Clamaverunt
-53n* yy ry 5py;
eos liberavit eorum angustiis
. E%xn tit in;
aPy$ R. Pyy clamavit. Inde 3. plur. praet. Kal y;
cum (*) pro (*) sub gutturali.
Et ing-53^. yy rijm Explicata sunt v. 6.I : E%xri ut vers. 4., pro suffix. vide regulam traditam.
1 8.
contritos et : corde attritis Dominus Propinquus
-syrns, 33-*-yjy5 my = YR
salvabit spiritu
: yy* r -,
>*P R. >y2 appropinquavit.
-•- auj;5 R. -y fregit. Inde particip. Niphal ng\j:, plur.
Ey$. , in regim. *yy ; 5 praefigitur, ut solet, per (*).
=5 Nomen contractum ex >ξ%. Utrumque significat cor.
96 ANALYSIS
*n8° Praefigitur i , ut solet, per (*), vocula n8 est signum
accusativi casus, (*) pro (") propter makkàph. -
-•spi R. s35 contrivit. Inde momen N3T contritus ,
plur. Ey837, in regim. *§;'*i.
rnn R. my respiravit. Pro (-) sub n vide regulam.
: yyjis a R. inusit. yvjs , e quiescentibus pejod. Inde 3.
sing, masc. futuri Hiphil yyjìs, cum (-) suffurato sub y.
I9.
illis omnibus ex et: justi qfflictiones Multae
t535* py niyj niay
Dominus eum liberabit
: njn, a3%;
niyn R. > ! multiplicatum est. Inde >y multus , plur.
ryan, fem. mg^, plur. ni;n. Est laghesh in a ad signifi
candum defectum alterius >) radicalis. Sic fit in his verbis du
plicantibus ajin, et in nominibus inde ortis.
niyn R. yin malum esse. Inde my'] malum, malitia,
qfflictio, plur. nyj. Primum (*) in hoc nomine non mutatur.
p*;* Ut supra, vers. 15.
cyri Componitur ex duplici praefixo, et ex nomine simul
cum suffixo; primum praefixum â significat et : ponitur pro ,
ante labialem. Alterum praefixum ro significat eae : praefigitur,
ut solet, per chirek, sequente daghèsh. Nomen est 55 omnis ,
a R. 53? perfecit. Cum suffixo mutat cholem in (*); et da
ghèsh ponitur in 5 ad significandum defectum alterius 5 radicalis.
**%*** R. 5xx inusitat. in Kal ; in Niphal, evasit, in
Hiphii, evadere fecit, ubi, juxta paradigma verborum perfecto
rum, 3. sing, masc. fut. deberet esse 5;xy. Sed quia est
PSALMI XXXIV. 97
verbum defectivum pe-nun , nun schevandum tollitur ; et, ad
defectum significandum, ponitur daghèsh in Iitera sequente. Et
sic fit %%, cui adjungitur suffixum verborum proprium, et
fit ¥¥¥¥¥¥ liberavit eum.
20.
illis ex unum : ejus ossa omnia Custodiens
mjiib nps yioxy-52 -pù
est confractum non
: mng\jy 83
-pυ Participium benoni a verbo -py custodivit , vim
habens temporis praesentis, quo carent iìisei.
*yioxy-5? De prima voce dictum est vers. 1. Quoad
alterì vocem, R. Egy roboratus est. Inde ty os , ossis.
Ob numerum plur. primum (*) mutatur in (*). `Sed pro (*)
sub gutturali ponitur (*), alterum (*) mutatur in (*), et sic
fit typ3y ossa, et, cum terminatione femin. niiy. Jam
si juxta regulam traditam fingas hanc vocem esse in num. sing.,
et inde formes pluralem ; debes addere (c) ). Debes etiam mu
tare (*) in (*); et tunc quia (*) venit ante aliud (*), debet
amittere suum (*). Et sic habetur plurale fictum cynioxy ; cui
si adjungantur suffixa, more solito, habebitur mniisy ossa ejus.
nΠ8 R. Τ8 unus, cum (*) pro (-) ante n kametza
tam. Inde nomen fem. nΠ8 una, quasi pro nys.
my Litera ^ , licet soleat praefigi per chirek, sequente
daghèsh, hoc loco habet (") pro compensatione ob daghèsh ex
clusum e sequente litera gutturali, my est pronomen, signi
ficans idem quod jn illae.
83 Adverbium, significans non.
98 ANALYSIS
: ny\jy R. -y fregit ; inde 3. sing, masc. Praet. Niphal
-zv;,'iiin. ΠΕὐ;, ubi (*) sub n ortum habet ex (-);
ei ideo accentus üistinctivus mutat illud (*) in punctum lon
gum simile, seu in (*); et simul retrahit tonum. Et sic fit
myjy.
2 1 .
osores et : malitia impium Interficiet
•sy nyy yy) nnior
delinquent justi
: apyjs, py
nnibn R. nyp mori. In Pihel, interficere. In Pihel
autem horum veriorum quiescentium ajin , 1. radicis habet
ubique * , et duplicatur tertia. Unde in 3. singul. fem. fut.
est nninf. -
yyjn Nomen a verbo yyjj impie egit.
nyn Nomen a verbo yyn malum esse.
*sywy R. N;\? vel (quod magis usitatum est) Nyγ odio
habuit. Unde Ny\y sumi potest vel ut participium a Ny,
vel ut nomen ; ideoque verti potest, odio habens, vel osor,
plur. tysyv. In regim. *§yw. Litera i praefigitur, ut so
let , per (*).
pyx ut supra vers. 15.
: apyj8y R. Eyj§ deliquit , desolatus est. etc. Unde fit
abyjs; Érsus eodem modo quo Angriy versu 5. Vide quae
' dicta sunt, et applica singula.
PSALMl XXXIV. 99
2 2.
delinquent non et, suorum servorum animam Dominus Redimens
ib\j§: s3, y υPy ηπι πΊe
illo in sperantes omnes
: 3 Espin;i-55
myiB R. nya redemit. Verbum quiescens lamed-he. Inde
particip. benoni myiB vim habet temporis praesentis.
vj£} Est ipsa indix.
my R. "Ey servivit. Inde πy servus. Plur. Ey.
Cuim îo My. Primum (*) mitatur in (*). Et pöö
sub gutturali ponitur (*), alterum (*) mutatur in (*).
s3, Gomponitur ex praefixo i , et adverbio s% ruon.
¤\jsy Haec vox nullam habet difficultatem novam, nec
ullo ihodo difert ab ultima voce versus praecedentis, nisi quod
careat mutatione, quae ibi facta est propter accentum distinctivum.
53 Ut supra versu 1.
typinm R. ny speravit. Verbum quiescens lamed-he.
Inde 'partie benoni npin. Plur. typim , praefigitur π demon
strativum per (-) nuli feta compensatione ob daghèsh exclu
sum ex gutturali rt. Vis istius participii simul cum praefixo,
optime exprimitur graece oi ίλτίζοντες ; potest et latine exprimi
sic, qui ( sunt) sperantes, vel qui sperant. Sicut enim par
ticipia supplent vices temporis praesentis ; ita et π demonstra
tivum, dum participiis praefigitur, vices supplet pronominis
relativi.
*; Ut supra versu 8.
*-- -
L I B E R J O N A E
8
-$s 13 É-p :-i;s5 spps-js mys-5s riim-ni $m* 1 2
Eyy mp3y-p y sypa n3itan nyy ny ' "
$: inìm mìm y£5? mgvnn rj:5 iiyis Epy. :;95 3
s*a3 Éiy Ty rij>v jiy vj\j\r, ns; i ■ys sy^*]
$$ima-r * $•pn riimy : rijm yE$o mjig;, $y 4
: ^Eym* nyr mysT t;a $y-yP *y =;Ir5s
-ns s%siy iij5s-%s vjvs §pyy Eii}y asy 5
%y mji* Epyp 5PI5 ET%s $y$g ^gs p.52r
%ihy >y $•}s =yy :Ey ayy mjper sy-58 6
nyyn- *%s sii;i5s-3s syp cap Ey $i$-mp i% ^psy
$>% smyn-5s vss **insy : mys* s3, a35 Eji5s; 7
$$$J y% nsin myy %va my ni5y; — 3 Py
¤$ syrpyn *%s'\ jpsí:;iyi-5g5y 55*, ni5yj 8
πρ §*=*) ps^- jf>s%-mo sy* ns{II myy-\p% ^ysg .
-ns) *>;8 *y Ey%s ^psy :m£s Ey yrvs] T$)» 9
-ns , ETns figy-ys s'y ys êýr si%s fijm;
-mo y5s ysy njina nsy èyysy ssy : mjgy ro
*? IT** sy fijn, y£5^°° Ejjsy yy*? ryjgy ns;
$y2 Eym phjm 15 mùyy-mo $•}s *yxy :E; vg:i • *
-%s yty $§y Eijs npsy :-yb, I3im Em sp 12
-ypri $y$ *? *;$ yjis •> Ey%yp En py E;ii
Tj£I-5s sig; nij;s; synffy : Epyrgi $i in *3
#;n-5s $§7; i ' : cp%y -yÈ j;im En sp's53, §3, *4
~%sy njn vjssy ù£j;, mys; sy%s $in, ngs a*rysy
* "• : ■yy £xpI^ys? £n, mfs*? §;py Ej ¥%y IFR
: *£yy^ =y iyy Ey%s %n%ty -ji-ns ìsùm ι5
ILIBER JONAE. 101
16 m;in3 fini- ny yn-ns n3ita misy cygsy ssy
: Ey ay
- Y
1 syna hyis sy yi-ns y% %\ia yi ín py
a nym-%s njis 535nam : ni%$ mg%\j\ Evp; my%\j ajn
3 myr-%s % mrgn snsj mpxì : myn syy^ n^;j5s
4 í%x^ **?*%\jry :*5\p £yy •fyvj %\s\j pa^ syyi
: any *%y T 32) Tyn-53 sy ny Ejry >y%*
5 -%8 b*#n5 hypºs Ts Ty tyn *n\jy •fybs ys]
6 np •yy ciTE vjgj-y èyà yiggs : Tgp 52*n
7 *yy yy yy •fTì; E-y *Axp% : sys-5 Jyri
8 *v£y %y rgynna : •;i5s mjr gn nrgo $yP] E%y%
: Tyj? 53* T%s %3ER ip$s w\a£ sy nyrns
το ρ ἐr in %p* *is : *>y cypri syj*5;n cyj^
1 2 ^psy : my*$ mtyuj, ng*ujs •^y ^js i5-ntys
: mg3rT%s yi-ns spy xy* yi;
Σ -
1 a -$s i5 cap :-iys* pyv yw-$s nim--si sy
*358 ^js mi$- prrns íp$s xypx τχττλη ^^yy yy
3 myy yn. - T» yy-5s Ty rjis Egy : T}s ^**
4 figi- 5rum : cmp; nuj; g 13:p ni$s$ $ima-my npy
bis cygns iy njs* & py itûs cy βηβ -y; w\>5
5 èìx-wyy cºti$s2 my »yys sxps* : n>gny nyy)
6 I33-58 *3jn yyy : EgoP-y c%-ix^ c*pv ya%*]
>yy pύ y yp inys -yy \kb»^ ÈÈì mìy
7 ****** T3yn cyg^ miyy: * psô, pyy : -psy-%y
mya&^ ioyty*-58 INärn ^pAn mány cjsy nys%
8 myrri èysij c*pw syny : aruj-%s cap. yy-%s
-in myy y^ \j\s \>vy yry cºti$s-%s xsy.
>y) E*fi%sy cy saw; yji-p : -yE>: -js ppIT
1 02 LIBER JONAE
ETvyy-ns è ri5sy sy : iysy 85) Es iinnp 1o
-vjs mynT-%y Exii%sT ET! myy Ey^ y*?
: πyy sy -y?-niüy5 - 37
-;
fim-*s %$£nn : ; -r- n:ina myn nym-5s yy
-$y •fys-y ìnimn-iy ~yt mrs $it $ym mys nosn
Tyr-*s £i£s •> •^y* ** m gynn rj55 snnp 12
ΠΕy : ynT5y =y ipfi-an è És Tns Eifrm
nosy : yrip •nin aity •> • pn *g£y-ns symp rijn,
ciB^ sujy ^^yjTo fji* syn : 15 mnm spirit rijn,
nsm -yy %y $$* $fnr agn m5b Eg 5 èym my;
5yo , %yy jiºpp Eri5§-ήm Ipsi : mys my-mo
ny- mpum iryy^ 5$ $gt; \&s-%v %s ni;ri; my*
ny* ny$in Eri5sy py : ήτι πρυ Ιμμμπ%y
rijs , sy : vjgy iyip Errhs Ini ny* ^rgn
-5y vjyii TP, nùnr E-iP ran Eyti$s j^y vjpyri
snin sitj ^psi, ni$ $vjpyrns 5sujy fynn ngi* vjs)
-%y ii*-mm sp;in my-$s $ti$s nosa : yrip
riim -psy : ny-y %-mri spin -ips$ jyEn
-jauj y 83, ia £5?y-s? -js jip×PIT5y ÉPri mfs
nyii mijj-%y bifis §3 §ysi : i;s ;i53-p- iy ri}%
-js njs in miwy-E*Rujp $an- tij-vj, ys ;ττλη
: mgn mons- i5xov% yo-pa $trs;
I. 2.
$
SPECIMEN
Silluk
Athnach
Rebhiah
Sakephkaton
Sakephgadol
Saegolta
Sarka
Gaeres
Gaeresaim
Paschta
Paser
Salscaelaeth
Telisa major
103
ACCENTUUM
pmn
Karnè Parà
Tiphcha
Tebhir
Jethiv
Munäch
Mahpach
Merca simplex
Merca duplex
Darga
Jaerach
Κadma
Telisa minor
I N D E X
G R A MM ATICAE HEBRAICAE.
Xo*-•8%$•<•(
CAPUT I. Da ratione legendi. . . . . . . . . .
§.
§
§
§.
§
§ :
1.De punctis vocalibus ad literas applicandis.
De literis quiescentibus Ran* . . . . . .
De schevà quiescente . . . . . . . . . .
De schevà subintellecto . . . . . . . . .
De daghèsh . . . . . . - - - - - - • •
De kamètz-chatuph distinguendo a kamètx.
APPENDIX de accentibus, et keri ketkiv. . .
CAPUT II. De nouine, praefixis et pronomine. . .
§. 1. De genere. . . . . . . . . . . . . . .
§. a. De numero . . . . . . . . . . . . . .
§. 3. De casu. . . . . . . . . . . . . . . .
§. 4. De praefixis . . . . . . . . . . . . . .
APPENDIX I. De n . . . . . . . . .
APPENDIX II. De q. . . . . . . . . .
APPENDIX III. De n5> . . . . . . . .
§. 5. De pronomine primitivo. . . . . . . . .
§. 6. De pronomine possessivo, seu suffixis . . .
APPENDIX de formatione nominum . . . .
CAPUT. III. De mutatione punctorum . . . . . .
§. 1. De mutatione ob accentum . . . . . . .
§. 2. De mutatione ob alias causas . . . . . .
§. 3. Regulae generales pro schevà. . . . . . .
§. 4. Exempla mutationis completae . . . . . .
index105
APPENDICESDepunctorum mutatione anomala.
APPENDIX I. De accentu distinctivo . .
APPENDIX II. De nominibus ortis ex de
fectivis y. . . . . . . . . . . . . . .
APPENDIX III. De nominibus ortis ex quie
scentibus y. . . . ° . . . . . . . . • • . . .
APPENDIX IV. De nominibus ortis ex quie
scentibus lamed-he . . . . . . . . . . .
APPENDIX V. De kamèts . . . . . .
APPENDIX VI. De tzerà . . . . . . .
APPENDIX VII. De saegol. . . . . . .
APPENDIX VIII. De cholem. . . . . . .
CAPUT IV. De Verbo Perfecto. .
Ejusdem Paradigmata per omnes conjugationes .
Annotationes generales . . . . . . . . . . . .
Annotationes speciales pro Kal . . . . . . . .
Annotationes speciales pro reliquis conjugationibus. .
APPENDIX pro gutturalibus. . . . . . . .
CAPUT V. De Verbo Imperfecto. . . . . • • •
I. CLASSIS. Defectiva pe-nun . . . . . .
II. GLASSIS. Quiescentia pe-jod . . . . .
III. CLASSIS. Defectiva duplicantia ajin. .
IV. CLASSIS. Quiescentia ajin-vau . . . .
V. CLASSIS. Quiescentia lamed-aleph . . .
VI. CLASSIS. Quiescentia lamed-he . . .
APPENDIX de Verbis compositis . . . . .
CAPUT VI. De suffixis Verborum, aliisque suffixis.
§. 1. Restrictio difficultatis, ut paretur via ad re
gulas generales. . . . . . . . . . . . .
24
ibid.
ibid.
a5
106 , GRAMMATICAE CHALDAICAE
§. a. Regulae generales de mutatione punctorum in
Verbis ob suffixa. . . . . . . . . . . .
§. 3. Modus adjungendi suffixa Verborum. . .
. Notanda specialiter . . . . . . . . . . .4
§. 5. Adverbiorum et praepositionum compositio cum
suffixis . . . . . . . . . . . . . . . .
§. 6. De literis paragogicis . . . . . . . . . .
§. 7. IDe π locali . . . . . . . . . . . . . .
APPENDIX SUPPLEMENTITIA. . .
CAPUT VII. De voce indeclinabili. . . . . . . .
§. 1. De adverbio . . . . . . . . . . . . . .
§. a. De praepositione . . . . . . . . . . . .
§. 3. De conjunctione . . . . . . . . . . . .
§. 4. De interjectione . . . . . . . . . . . .
CAPUT VIII. De investigatione Radicis, sive The
matis, et usu Dictionarii . . . . . . . .
CAPUT IX. De Syntaxi . . . . . . . . . . . .
ANALYSIS. Psalmi XXXIV. . . . . . .
LIBER JONÆ . . . . . . . . . . . . .
Specimen accentuum . . . . . . • • • • • • •
----—-————**^--_
*-—_-
--
*_-----
ibid.
74
ibid.
79
I oo
1 o3
GRAMMATICA CHALDAICA.
I–-*-—-
I) E R A T I O N E L E G E N D I
I. Consonantes eaedem quae Hebraeorum.
L- Chaldaicam, ea vero est Aramaea orientalis, Ghal
daeae et Assyriae olim vernacula , ita tradendam suscipio ,
ut a Judaeis, cum in pericopis quibusdam textus Bibliorum
(Dan. 11. 4.-vii. Ezdr. rv-vii., Jerem. x. 11.), tum in chal
daicis versionibus, quae Thargumim appellantur, hebraicis literis
scribi solet: ipsi enim earum terrarum indigenae, ortu non
judaei, aliis literis utuntur ; sed illae jam nihil ad nos, ex
doctissimi Büttneri tabulis discendae, ac forte parti secundae
Chrestomathiae syriacae in posterum praemittendae. Hebraico
ergo alphabeto hic contenti esse possumus, quod describere non
est opus.
Leges etiam cognationis et permutationis literarum genera
liores, eaedem quae apud hebraeos, ut ex grammatica hebraica
tuto transferri, et ex syriaca ditari possint : hic non copiae
sed brevitatis rationem habeo, taedetque repetere, quae chal
daismi studiosis aut tradita jam sunt in hebraicis, aut traden
tur in syriacis initiis.
II. Peculiaria chaldaismi in consonantibus. •
Haec tamen pauca ignorare nolim tirones, Chaldaismo quo
dammodo priva, et a consueta ratione Hebraismi recedentia.
1. Literae R et n serviles, quin et tertiae radicales, in
chaldaismo biblico pene promiscue ponuntur : i. e. terminatio
generis feminini et status emphatici linguae aramaeae usum
proprium si species, ecribi debet per R, nec tamen raro scri
110 GRAMMATICAE CHALDAICAE
bitur per n ; idemque tenendum de 8 initiali conjugationis
Aphel et passivarum, deque tertia radicali N , pro quibus saepe
per imitationem hebraismi n ponitur. Est tamen haec ortho
graphiae peregrinitas frequentior in Daniele et Ezdra, quam
in Thargumim.
2. Amant Aramaei universim, atque in his Chaldaei, pro
sibilantibus hebraeorum reponere d et t, nec id promiscue,
ita ut quaelibet sibilantium mutari possit in quamlibet earum,
quae vim d et t habent, sed certa aliqua lege. Nempe :
a) \ hebraeorum chaldaeis saepe fit -i : ut >T , qu
rum, chaldaice >i.
b) Σ hebraeorum chaldaeis saepe fit un , ut -iix petra ,
chaldaeis *inum mons ; πχx caprea, chald. Nytp.
c) vj hebraeorum chaldaeis saepe fit n, 'ut x%\j niae,
chald. x3r. - -
Horum quidem aliquid quandoque in hebraismo observatur ,
sed rarissime: in multis autem verbis lingua aramaea ita ab
hebraica sejungitur, ut d et t pro sibilantibus hebraicis habeat.
3. υ, quod nunquam habent syri occidentales, semper pro
eo to ponentes, raro quidem, sed tamen usurpat orthographia
chaldaica, sive imitatione hebraicae, sive per archaismum. Ipse
certe Moses, Genes. xxxi. 47. Nηπτήg scripsit. Quo autem
recentioris sunt aetatis scripta duldaicâ, eo rarius in illis υ,
frequentius p.
4. Frequens mutatio literae hebraicae x in y , ut yns
terra, chaldaeis Nyns , de scribarum laspu cogitari ob figu
rae similitudinem posset, nisi idem et in lingua syriaca, et
in vivente adhuc reliquisque cognatis superstite arabica, fieret,
in quibus figurae dissimillimae. Ipsum illud, quod in exemplo
posui, terrae nomen , arabibus y^s est, syris y^s. Quid
II. PECULIARIA CHALDAISMI IN C0NS0NANtIBUS 1 1 1
factum sit video ; cur factum, cur x in y mutatum, conji
cere nunquam potui.
5. Chaldai, plane ut syri et arabes, in terminatione dualis
et pluralis masculinorum amant purius quid sonans n, hebraei
m , obtusioris soni literam. Est tamen, ubi judaici scriptores,
hebraismum suum imitati, m posuerunt.
III. De vocalium ratione, anomaliis,
et quantitate.
Vocales chaldaeis eaedem , quae hebraeis, novem numero,
non antiquae, ut equidem puto, sed sensim inde a saeculo
sexto usque ad decimum a judaeis inventae, textuique addi
tae. Habuerintne antea chaldaei alias vocales, tres forte, jam
non disputo.
Longarum et brevium vocalium, rei summam si spectes,
eadem lex, quae apud hebraeos : nisi quod plures sunt ano
maliae, ut p%y Dan. iv. 4.
Harum aliquae ad certam revocari rationem possunt , ut
patach in *%tg; similibusque : licet enim ketalu scribatur, ex
syriasmi tamen analogia, omissa vocali ultima, ketal appellatum
fuisse videtur, syllaba in consonantem jam desitura, ut brevi
vocali opus sit. Aliae evanescunt, modo ea sumas, quae in
hebraica grammatica tradere soleo; nec chirek duplex esse, et
schurek in ancipitibus numerandum. Huc referes syjisa
Exdr. Iv. 1 a., et NETy Dan. 11. 4g. Reliquarum anoma
liarum caussa esse videtur, quod in chaldaicis punctis plures
habemus antiquioris temporis reliquias, quo nondum leges quam
titatis aut inventae aut plane perfectae erant, parciusque li
bros, non ea lingua scriptos, quae Sancta putabatur, Maso
rethae correxerunt, quam hebraicos.
1 12 GRAMMATICAE CHALDAICAE
IV. Mutationis vocalium hebraicarum
in chaldaicas , leges praecipuae.
Notent autem tirones haec chaldaismi ab hebraismo in vo
calibus divergia :
1. Saepius chaldaei schewà ponunt, quam hebraei, ut, si
a nostris vocalibus ad antiquam pronunciationem argumentari
licet, correptius videantur pronuntiasse : 5υμ hebr. %tjp chald.
2. Pro duplici saegol hebraeorum ponere amant pathach aut
tzerè, praecedente schevà, quod in omnibus prope saegolatis,
his quoque quae tzerè ante saegol habent, obtinet; ut
T%ry reae, 131,
5y a dominus, 5y;a
ryty sapor, sapientia , É Eyí
TP cornu, § Tjp
x%\j niae, x3f
npp liber , *ipp
Judaei tamen chaldaica scribentes, aliquando et formas sae
golatas in Danielis et Ezdrae libris retinuerunt, ut Dan. vii. 8.
Tp : quin et eamdem secuti analogiam in terminatione feminina
tertiae personae singularis praeteritorum nonnunquam schevà et
pathach in duplex saegol mutarunt, ut Dan. v. 1o. ny8 ,dixit, pro nnras. Plura dabit paradigma verborum. - -T -T
3. Cholem hebraeorum saepe transit in kametz ; unde fit ,
ut in chaldaica lingua, a litera sit longe frequentissima. Lege
alta voce Dan. 111. a. 3. 4., habebisque rei exemplum.
4. Kametz ex cholem ortum est invariabile, atque nec in
statu constructo nec in plurali abjicitur. Vide paradigma no
minis E%y, saeculum. Sunt, fateor, libri, qui in statu con
v. 1de notis DIACRitteus. 113
structo ty scribunt, idque in grammaticas etiam irrepsit; sed,
ex analogia syriasmi, altera scribendi ratio , c5y , verior videtur.
Chaldaei ubi kamëtz habent, syri, seu aramaei occidenta
les, suam vocalem zekofo, id est o, substituunt : idque etiam
ibi faciunt, ubi hebraei kamètz cum chaldaeis commune habent,
ut in terminatione feminina. Contra chaldaei , seu orientales,
ipsum illud zekofo syrorum, sicubi legant, ut a efferunt.
V. De notis diacriticis.
Notas diacriticas easdem habent chaldaei, quas hebraei.
Omissis ergo, quae ex grammatica hebraica transferri possunt ,
haec modo memoriae mandemus nova et chaldaismo propria.
1. Daghesh lene
a) plane exsulat post jod schevatum, quantumvis illud
schevâ sit quiescens :
b) multo frequentius, quam apud hebraeos, in tertia
radicali desideratur, ubi praecedens schevà quiescens, illud po
scere videbatur : idque eo tenendum diligentius, quia nonnullae
grammaticae, ex analogia hebraica daghesh ponentes, falsa ha
bent nominum verborumque paradigmata, exemplisque in Da
niele et Ezdra obviis contraria.
Huc referendum, quod in formis nominum π%. et *3b
totus pluralis in tertia radicali daghesh non habet, licet ha
buerit in statu emphatico singularis numeri. Excipienda tamen
nomina nys et ny. Sunt et alia hujus generis ex paradig
mate verborum petenda : sed hic sufficiat, genus exceptionis
indicasse, ad quod singula referri exempla paradigmatum poterunt.
a. Daghesh forte
a) in verbis mediae radicalis geminatae, ad compensa
tionem mediae raedicalis elisae, primae potius, si id fieri poe
8
1 14 GRAMMATICAE CHALDAICAE
sit, quam tertiae radicali imprimitur. Vide paradigma eorum
verborum. p.
b) In n passivarum coujugationum saepe ponitur, ad
compensandum s elisum primae radicalis, et conjugationis Aphel,
ut 5 pprs pro 5t2Psns.
c) Pro eo substituitur
a) Nun schevatum, literae, ex qua daghesh forte excidit,
praemittendum. Frequens hoc in verbis anomalis, sed uno
exemplo, rem hebraismo ignotam illustrante, contenti simus.
Ab 55y ingressus est, dici in Aphel debuisset 5ys aut 5yy ,
introduxit, cum daghesh in y, si gutturales daghesh admit
terent : sed pro eo legimus 5yyn Dan. 11. , a5. Vide et fu
tura verborum primae radicalis '(•). Nec id in verbis solum,
sed et in nominibus usu venit.
Est tamen hoc ita peculiare chaldaismo judaico , ut vel
syriasmo sit ignotum : natum forte ex errore judaeorum, in
exilio chaldaice loqui discentium, qui cum saepe a chaldaeis
primam radicalem > distincte pronuntiari audirent, ubi he
braeis per daghesh in sequente litera compensatur, id ultra
modum imitati sunt, etiam , ubi alia de causa geminanda erat
litera, daghesh in nun schevatum resolventes. Sic forle apud nos
indoclior, elegantiam adfectans, pro collum scripserit conlum,
quod videt aliquando a quibusdam se doctioribus conlega, pro
collega , scribi : memini certe, similes errores in lingua germa
nica committi a plebe inferioris Saxoniae, superioris dialectum
imitante.
g) Aleph moljile, post literam, ex qua daghesh abjicitur,
ponendum, sono non multum dissimili. Sic pro Ty humilia
bitur, Hos. v., 5. leges qs^*. Est hoc contrarium numeri b),
et forte inde ortum.
VI. DE tONO. 1 15
3. Pathach gnubha , seu suffuratum , non omnino quidem
ignorant libri chaldaici, (vide Dan. v., a4. ri*5uj); est tamen
rarissimum, nec in suffixis, ut in ΠΥujB Dan. ii., 6., ante Ft
mappikkatum ponitur. (§. XXIV.)
VI. De tono.
Tonus ultimam tenere syllabam solet : a qua lege minus
etiam frequentes, quam in lingua hebraica, exceptiones ; ad
quas referes :
1. perpauca saegolata, hebraismi imitatione facta, (§. IV.
n. 2.)
2. primam et tertiam personam pluralis praeteritorum, et
alia minora. Dualem autem (v. g. p5y) in exceptionibus non
numero, quippe cujus a et i in diphthongum cöeunt, unamque
syllabam faciunt.
Est hac parte valde diversus a chaldaismo syriasmus, to
num saepe in penultima figens ; idque utriusque dialecti ara
maeae dissidium etiam in hebraica manavit. Cum enim Judaeis
aramaea lingua per multas aetates esset vernacula, accidit, ut
mortuam quoque hebraeam, quam in consonantibus solis biblio
rum habebant, ad aramaeae morem adpellarent ; qui chaldaice
loquebantur, ut qui in Chaldaea aut Judaea proprie sic di
cta, Hierosolymisque degebant, chaldaeorum more ; quibus sy
riaca dialectus vernacula, Nisibeni et Galilaei, syriace. Aucto
res quidem punctorum et accentuum in tono plerumque chaldaeos
sequuntur, amantque oxytona ; cumque his faciunt judaei hi
spani, aliique ortu nobiliores , id est, ut verisimiliter praese
ferunt, hierosolymitani: nostri contra in Germania et Polonia
judaei, pro galilaeis habiti (mesopotamiorum nomine aut nesi
benorum eos solarer, si solatio esset), plura etiam quam ipsi
1 1 6 GRAMMATICAE CHAHADAICAE
syri faciunt paroxytona, ac toni sedem plerumque in penultima
figunt. I
D E v E R B I s
VII. Conjugationes.
Verba, ut apud hebraeos, trilitera, et radice8 sunt, ex
quibus nascitur reliqua vocabulorum sylva. Ab his oriuntur ali
qua quadrilitera, eodem, quo apud hebraeos, modo. Habe pa
radigma conjugationum octo, 1. Peal, 2. Ithpeel, 3. Pael,
4. Ithpaal, 5. Aphel, 6. Itthaphal, 7. Sceaphel, 8. Ischthaphal :
quarum prima, tertia, quinta, et septima, activae sunt ; re
liquae, secunda, quarta, sexta, octava, passivae. Hebes esset,
qui non agnosceret Peal esse Kal hebraeorum; Pael, Pihel; Aphel,
Hiphil ; cum forma, tum significatione.
Passiva ab activis formantur, praeposita syllaba n8 , plane
ut apud syros. Hebraismo, rt nmanti, acceptum referendum,
quod in Daniele et Ezdra nonnunquam syllabam praeformativam
nn habent. n earum characteristicum
i. transponitur cum prima radicali sibilante, et cum vj
characteristico conjugationis Sceaphel :
a. 'transpositum mutatur, post f in *t , et post y in un.
Exempli loco sufficiatjfy praeparatis vos, Dan. 11., g.
5
|
PARTICIPIUM
FUtURUM
IMPERAt.
INFINIT.
PRAETER.
Acti
anum
$pP
5pps5pp5
pp?
5pp|
Peal
Passivum
$p;
•.■•-•.■•::
Passivum5
pprp
$typns
$opns
s%typns
$typns|
Ithpeel
Acti
$pY
C.
sum
$igp
:
5eps
$ep
83ûp
%tep
Pael
Passivum
5t£p^
-r
.-r
---
Passivum
5t9pn^
5epns
%tppns
s3t£pns
5tepns|
Ithpaal
Activum5
ppr
$tpPIIS
-■.--•
i:--h.1
Passivum5
ppp|
vel
$eps
$eps
s}ιγρs
$eps|
Aphe
Passivum
$pPF^
$epFs
5υμΕs
83UPE8
5υPEs]
Iuhaphal
Activum
%υργη
$uobuj55
$uopvj|
Sceaphel
:-
:»
Passivum,$e;ę|
*°P°°
typy|
s?t?Py
tppw|
Sceaphe
Passivum5
pprvj?
5υΡΕὐs
%υPRvjs||
s;UpE\js
5ppnùs|
Ischthaphal
1 18 GRAMMATICAE CHALDAICAE
Ex his conjugationibus rarior paulo Itthaphal, nec chaldaeis
modo, sed et syris in Daniele et Ezdra nusquam occurrit ,
semperque pro ea hebraicum Hophal ponitur , sed quo nolui
numerum conjugationum augere.
Duas addidi a plerisque omissas, Sceaphel, idem fere si
gnificans quod Hiphil hebraeorum, ejusque passivum Ischthaphal:
e. g. ab ^>y faciunt chaldaei tyvj servire coegit , inde
que Tyfyj8 servire coactus est. 'Hujus conjugationis satis
frequens in chaldaismo usus, frequentior certe quam Itthaphal.
Alii ejusmodi verba ad quadrilitera retulerunt; aliquando et vj,
per errorem , pro radicali habuerunt.
In vocali secundae radicalis, multa varietas. De tzerè (vel
chirek) et cholem in praeterito Peal nihil jam dico ; est enim
utrumque ex grammatica hebraica et syriaca notum : de reliqua
varietate vocalium praeteriti et futuri Kal infra agam. Id ta
men hic scitu necessarium, 1. in praeterito et futuro Ithpeel,
a. in praeterito, imperativo et futuro Pael, 3. in futuro Ithpaal ,
4. demum in praeterito, imperativo, et futuro Aphel, non raro sub
secunda radicali pathach pro tzerè , aut tzerè pro pathach , quin,
et pro utroque, chirek poni. Aliquid hujusmodi in hebraicis quo
que libris, maxime in Hiphil, fieri recordabuntur lectores :
chirek in Pael (5tap Dan. iii., 22.) et similia forte ex eo
tempore reliqua, quo tres admodum vocales habens lingua ara
maea, una eademque figura e et i exprimebat.
Conjugatio Aphel, ex puro chaldaismo, habere debet prae
formativam 8 , 5tpps , ut apud Syros et Arabes : in Daniele ta
men et Ezdra saepe, hebraismi imitatione, per n scribitur $upri »
illudque π in futuro et participio non raro post praeformativas
manet, $typns, 5υμπη etc. %tpr^ et %bpnp.
Tertiam radicalem gutturalem rt et y, praetereaque — ,
VIII. DE PRAETERITO PEAL. 1 19
ante se pathach amare, loco aliarum vocalium, ex hebraismo
transferendum : nec opus duco, paradigmata verborum guttura
lium addere, impedimento futura.
VIII. De praeterito Peal.
Praeteritorum per conjugationes omnes eadem in termina
tione flexio, ut uno prope paradigmale contentus esse posses;
sed quia vocalium praecedentium ratio non eadem, malo sin
gularum conjugationum paradignata ponere. Peal ergo sic flectitur:
fem. COmmune maSc.
n$t;p - %pp 3 pers. g?
R%p; a pers. 3.
n5bp 1 pers. j.
s%t P $uop 3 pers.
jn%pp Tin$e; | a pers. §
sy%pp pers. É
Mallet forte aliquis paradigma tertiae radicalis begadche
phath ; ut statim dignoscere possit, utrum daghesh ponendum
sit an raphe. Ergo et hoc adjicio, eoque lubentius, quod ab
aliis grammaticis hic peccatum, et daghesh ultimae literae sui
paradigmatis npE impressum video, ubi non erat imprimendum.
fem. commune masc.
nTp£ -ip$ | 3 pers. g.
fTPE a pers. §.
nTPE 1 pers. 3.
Plurali non opus. Vides ergo, hic in tertia radicali daghesh
non poni, praecedente licet schevà quiescente : idque ne dubium
videatur, aliis grammaticis per errorem nTPE habentibus, con
-———————-—-—• •• •** - --—-——-—-————— —— ——
120 G la AXIMIATICAE CHALDAICAE
• _---*-*•***
fer exempla Dan. v., 1 o. nppn ; vi., 23. ny ; vii., 16.
nyp.
Ad libertatem grammaticam et orthographicam, interdum et
ad errores eorum, qui puncta adscripserunt, haec referenda,
pleraque non in Peal modo, sed et in reliquis conjugationibus, usn
venientia, ut adjectis indicabo ceterarum conjugationum exemplis.
Tertia persona feminini singularis , n%typ
1. Nonnunqnamn per kamètz scribitur, ut Dan. vii., 8. np5p.
Est hic forte lapsus punctatorum, verbum regulare cum verbo
tertiae radicalis N confundentium: alii certe codices ad regulam
np5p habent. -
a. Pro schevà et pathach, juxta §. IV. n. 4. duplex
saegol adsciscit, ut Dan. v., 1 o. nnps ; 11., 34. nninm ;
11., 45. nnyan8 ; mutatoque, sive 'ob tertiam radicaleii n
et y, sive pro arbitrio librarii, duplici saegol in duplex pa
thach, Dan. v., 12. nΠ>Ryn, Levit. x., 2. npEy, Pro
verb. xxxi., 16. nypj. Quamquam de his codices manuscri
ptos consulens, nonnunquam alia puncta ad legem paradigmatis
invnnies, ut Dan. 11., 45. in codice Cassellano nnfans , ideo
que mihi suasi faciliter hoc duplex saegol et duplex pathach
ad manifestos punctorum errores referenda esse. Destituitur
certe linguae syriacae occidentalis analogia.
3. Media radicalis vocalem suam servat in n5t>, Ezdr.
iv., a4. (sed ne id quidem sine lectionis varietate, in Cassel.
lano enim codice, primae personae verbum reperi n%ty, ces
savi ab opere , vel opus cessare jussi). In Thargumim non
nunquam vocalem cum matre lectionis invenies, ut Genes. xxnx.,
34. np5s peperit.
A. Prò chirek sub prima radicali nonnunquam , more syro
rum occidentalium , reperies saegol, ut Dan. 11., 13. npE;,
viii. DE PRAETERITO PEAL, 131
Secunda persona masculinorum singularis numeri nonnun
quam, more hebraeorum, kamètz sub n habet, E%υP ut Dan.
11., 31. ny et v., 32. in codice Cassellano ITEy ; nec sola
sic punctoiiriant, sed est, ubi et consonantes hunc pun
ctatori hebraismum praeiverunt, matre lectionis 8 vel rt po
sita, ut Dan. 11., 41. myri , Ps. Lii., 5. syrii.
In prima persona singülaris numeri alicubi feperitur n%typ
et n%pp ; Dan. ii., 25. nΠΣύπ, w., 33. nypnT; sed hic
forte error est punctatoris, primam personam cum tertia fe
minini , iisdem literis scripta, confundentis : duo certe codices
Erfurtenses Dan. iv., 33. regulariter habent nypny.
In Thargumim etiam n%tpp et n%typ usitatum, non
vocalium modo, sed et literarum alia scriptione: Nempe cum
prima et secunda persona, ac tertia denique feminina, iisdem
literis n5bp scribatur, possitque (ut saepe fecerunt punctato
res) ab imperitis confundi ; placuit judaeis, matrem lectionis,
qua indigenae et syri occidentales non aegre carent, addere.
Exempla sunto Genes. xxix., 34. non 5, Zach. 111., 5. nºnps,
iii. , 9. nºy, » W. » I. n*Epy, IX. , 1 I. nºpY£.
In tertia persona pluralis numeri nonnunquam, ad leges
quantitatis vocalium hebraicas, kamètz sub media radicali poni
tur, $up , s?pp, quin et femininum per π , n%tpp scri
bitur. Dan. 111., 13. ¤¤n, v., 5. in keri mPE: , vii., 8. in
keri myns.
Praeter consuetum eonjugationis Peal praeteritum , signifi
catione activum , de quo hucusque egi, aliud quoque passivum
habent chaldaei, formatum ex participio Peil, hoc typo:
122 GBAMMATICAE CHALDAICAE
fem. commune. masc.
n%typ $typ | 3 pers.
n%tnp a pers.
n5sep 1 pers.
s5*vp *%wp | 3 pers.
jn%•typ pn%bp a pers.
sy%oty; 1 pers.
i
i
IX. Praeterita reliquarum conjugationum.
In terminationibus praeteritorum conjugationes omnes eun
dem typum servant, quem Peal, ut pene supervacaneum vi
deri possit earum quoque paradigmata adjicere , nisiin vo
calium abjectione discreparent. Hoc autem cum ita sit, nolui
tirones paradigmata desiderare.
Ithpeel, 5typns , sive per hebraismum 5ppnm
1. loco chirek in syllaba praeformativa nonnunquam ad morem
syrorum occidentalium saegol habet, ut Dan. vii.,8;nyns. Idem
et in reliquis passivis fieri teneamus, ut Dan. 111., 1 g. *yvj8.
a. sub media radicali pathach quoque et chirek admittit,
$opns, %•typns • %typns. Tertia autem radicalis, si sit nt
vel y, non admittit solum pathach, sed et poscit :
semper deinde tenendum, ubi de pathach sub media
sermo inciderit. Flectitur autem :
n%typns %tppns | 3 pers.
n%typns a pers.
n%typns 1 pers.
8}typns 35ppns 3 pers.
jn%typns pn5ppns a pers.
sy%typns 1 pers.
idque
radicali
;
i
ix. PRAETEaiTA ReliQ. coNjUG. 123
Pro chireck sub prima radicali, ex schevâ orto, licet etiam
pathach ponere, n%typns etc., plane ut syri occidentales
A$Aël/ flectunt.'• AÉ 2 eCtum
Ρael 5tap, pro quo nonnunquam reperies 5tpp, Dan. 111.,
22. , et 5gp (hoc quidem semper in verbis tertiae radicalis
n vel y), vocalem primam abiicere nequit, ob daghesh forte
mediam sadicalem geminans.
fem. commune masc.
n%t> $ep | 3 pers. g.
f%tgp a pers. $.
n%tap t pers. §.
s%tgp 33eP | 3 pers. _
jn%tgp Tin$taP | a pers. §
sy%ep 1 pers. £
Ortum hinc Ithpaal, $tppns , %tjpns , et 5typnm, hunc
typum sequitur :
fem. commune masc.
n%tppns $opns | 3 pers. g.
n%tgpns a pers. $.
n%typns 1 pers. §.
s}úpns s%tppns | 3 pers. _
j*%tppns pr;ppns | a pers. §
sy%tjpns 1 pers. 7*
In secunda persona pluralis numeri fas quoque est, chirek
sub media radicali ponere, ut, in keri, Dan. 11., g. jìnym.
(De transpositione et mutatione n characteristici relege §. VII.)
124 GrAMMATICAE CHALDAICAE
Aphel, $tpps , vel, hebraizante scriptione, $pPr. , sub me
dia radicali pathach quoque et chirek admittit, 5υρs, %bps :
inque verbis tertiae radicalis n vel y, pathach poscit. Flectitur :
fem. commune
n%typs
f%typ8
n%typs
s$eps
jn%typs
| s;tps
Hinc formatum Hophal chaldaismi biblici flectitur :
fem. commune
n%typ;
n%tppy
n%py
s%tppy
jn%υPs
sy%υPy
msc.
$typs
*5typs
Trypps
msc.
5υPI
$uppy
In$up;
3
2
$
:2
pers.
pers.
pers.
pers.
pers.
pers.
pers.
pers.
pers.
pers.
pers.
pers.
!
{
i
Ithaphal $typEs, contractum ex $typsns : est tamen ubi
et pleniorem formam invenies, quamquam, ut in conjugatione
rarissima, rarissime : exemplo sit ex Thargum Pseudo-Jonathanis
Gen. 111., 18. vjy8n* ; n pro 8 positum me legere non
memini : Fleclitur:
fem. commune
n5typns
n5typns
n5bpns
masc.
5υPFs3
2
pers.
pers.
pers. {
1x. PRAETERITA REL1Q. CONJUG. X. DE 1NFINITIVIS. 125
fem. commune masc.
s%tpfs *%tpPEs | 3 pers. -
jn%υΡΕs Tn%υPEs | a pers. §.
s;%t>PEs 1 pers. *
Sceaphel, $ppuj et $upvj, ejusque passivum $upnvjs
hunc typum sequuntur.
.fem. commune masc.
n%tpj $pFv || 3 pers. g.
n%tpy a pers. $.
n%typvj 1 pers. j.
s%tppvj ¥%typùj | 3 pers. -e
pr%tpj-
jìn$u)pvj a pers. §.
sy%typvj 1 pers. #*
n%tjpnvjs %vprys | 3 pers. g.
r5t PF\js : ■ }
n%typRvjs 1 pers. 3.
s}υρτυs *%t>PRvj8 | 3 pers. „
jn%υPF\js jin$upF\js | a pers. É
sy%υμπῦs 1 pers. #
X. De infinitivis.
Infinitivus Peal praeformativam literam *^ habet , $upra,
plane ut apud syros ; sed quae (hoc chaldaismo proprium) post
praefixum 5 excidit. (Vide praefixa §. XXXVI.)
Reliquarum conjugationum infinitivi unius formae sunt, no
minis nempe feminini in N desinentis. Vide paradigma. Est
autem in rarioribus notandum, quod hic chaldaismus a sy
riasmo occidentali, infinitivos a b incipiente, et in à pro n*
•^
posito finiente , (e$$eN* id est *%typn^), non VOCa
126 GRAMMATICAE CHALDAICAE
libus solum , sed aliquando etiam literis differt. Ante suff. tamen,
chaldaeorum quoque infinitivi terminationem ni adsciscunt, ut Dan.
VI., 15: Fin*>yy $ VI., 2 i . πη*>y^vj; Ezdr. v., 1o. πyjn$.
XI. De imperativis.
Imperativum non activis solum conjugationibus, sed et pas
sivis chaldaeorum, dare solent grammatici ; quos, licet jamjam
exemplorum lecti a me imperativi passivi recordari nequeam,
sequor tamen, quia apud syros occidentales passiva imperati
vum habent.
Imperativus Peal defective scribitur $p; , plane ut futu
rum. Media radicalis kibbutz habet, sed pro quo non paucis
in verbis, maxime in his, quorum tertia radicalis est n, y,
et -i, pathach vel kamètz ponitur: ny , no8, et Dan. iv.,
m 5. niys. Flectitur : -
fem. moisc.
*5gp 5gp sing.
Nyγυμ ¥%p plur.
Ithpeel
*%pns %tppns sing.
sy%ppris | ¥%ppns plur.
Pael, sub media radicali , pathach et chireck admittens,
(Dan. iv., 1 1. *>$p exemplo esto) sic flectitur:
*5tsp 5úp sing.
Ny%tpp a%tgp plur.
Ithpaal:
*%tgpns | $tppns sing.
sy%tppns *5tepns plur.
XI. DE IMPERATIVIS. Xll. DE FUTURIS. 127
In Aphel, triplicem vocalem praeteritorum ad imperativos
transferto ; ac scito, in plurali masculinorum chirek frequen
tius poni :
fem. masc.
*%typs - 5υρs sing.
sy%υρs *%wps plur.
Hinc Ittaphal, sed quod, exemplorum defectu ob raritatem
conjugationis, ex analogia pono:
*5tppns %ppEs sing.
Ny%tppns ¥%tppns plur.
Sceaphel
*5typuj $uppwj sing.
sy%tjpvj *5t Puj plur.
Ischthaphal
*5upprvjs , $pPF\js sing.
sy%υμπῦs *%tpprvjs plur.
XII. De futuris.
Futurum Peal $typs , kibbùtz sub media radicali habet,
et defective, id est sine i, scribitur ; qua in re notari a pe
ritioribus velim diversitatem chaldaicae orthographiae a syriaca
occidentali. Nempe in hoc futuro, ubi media radicalis vocalem
habet matrem lectionis vau
1. Syri occidentales ponunt: \άA—e/ -» \és—el •
^ ^
^ 4.
\$$e; • \&se! »
2: Chaldaei et Arabes non ponunt: 5ups, Jx5],
12:8 GRAMMAT1CAE CHALDA1CAE
3. Hebraei , inter utrosque hic medii, jam ponunt, fre
quentius etiam omittunt.
Est tamen, ubi et ex hebraismi imitatione $ibps scribi
tur, ut Levit. iv., 4. ποργ. -
Loco kibbùtz licet quoque sub media radicali tzerè et pa
thach ponere, nec tamen pro arbitrio, sed certo usu. Pathach
amant verba tertiae radicalis n , y, et * , itemque neutra,
semipassiva, et, quae his accensentur in Oriente, verba adfe
ctuum. Ne tamen quidquam dissimulem, non eadem hujus legis
constantia in chaldaicis, quae in syriacis, arabicis et hebraicis:
librarii enim, qui linguam non a matre, sed a magistris didi
cerant, puncta adjecerunt, inque eo negotio saepe negligentiam
cum linguae ignorantia conjunxerunt.
Tertia persona sing. numeri masculini generis (*) praefor
mativum habet, 5ppy , plane ut apud hebraeos et arabes : qua
- - - - - - 4.
in re longissime a syriasmo occidentali, \§e$ habenle,
secedit chaldaismus :
.fem. Commune masc.
$typn - $ep; 3 pers. g?
p%pr) $ePr | a pers. g.
$eps 1 pers. 3.
j% P* | j*5typ$ | 3 pers. -e
j3typF j¥%typn 2 pers. íi
$up> 1 pers. *
Tertia persona feminina pluralis numeri (*) praeformativum
habet, iterum arabismo conformis : hebraeis enim per n , sy
ris occidentalibus per : initiale scribitur.
Ad eundem typum reliquas quoque conjugationes flectes:
ne quid autem desiderent tirones, babebunt paradigmata. Com.
XII. DE FUTURIS. 129
pendii caussa sufficiat semel monere, quod semper tenendum ;
in quarum conjugationum praeteritis pathach , tzerè, et chirek
sub media radicali alternant, idem et in futuris usu venire :
e. g. PaR,vjf
fem. commune. moisc.
5ppnn 5 ppn | 3 pers. g.
p5typnF %tpnn | a pers. j.
$typns 1 pers. §.
j3wpn* * [ ] %t pn* | 3 pers. _
13typnf Ti%wpnn | a pers. §
$typny 1 pers. £
In tertia radicali bgadchephath hic quoque daghesh lene
poni non solet, licet praecesserit schevà quiescens: Exod. xxxiv.,
16. Tyn* .
Pael flectitur :
5tppr. $tppy 3 pers. g2
p%pr) 5ppr | a pers. i
5taps 1 pers. 5.
15tap; I*%t Py || 3 pers. _
j% PR, p5tapr 2 pers. É
5ûp; 1 pers. £
Ithpaal:
5υρπη 5tapny | 3 pers. g.
p5typnm %ppnr, a pers. $.
5tgpns 1 pers. §.
i%typns j5typns 3 pers. *…
1%pnF pi$typnm 2 pers. É
5tppnx - 1 pers. Ε
130 GRAMM ATICAE CHALDAICAE
Aphel 5 pps , vel servato m characteristico %typns , flectitur:
fem.
$ppn
p5tapr
j3typo
j%typf
Itthaphal :
5υΡΕn
p5typFr,
j3typns
1%typER)
Sceaphel :
$typujn
p5typujn
j3ppvj;
j3typujn
Eschthaphal:
5 ppnvjn
j%typFvj.
j3wprwjn
commune
%typs
%typi
5ppns
5oPry
$upvjs
$pPg;
5υμΕὐs
5υPRvjy
musc.
5topy
3t>PF
j¥%typy
p5wpr,
5tppfy
5υμβη
j*5typny
pi$typEn
5wpvj;
$ppujn
p%typυ,
In$upjn
$top^vj;
$pPrujn
j5typnvj;
pi$typΕὐn
:mi
2
$
pers.
pers.
pers.
pers.
pers.
pers.
pers.
pers.
pers -
pers-
pers-
pers.
pers.
pers.
I. pers.
pers.
pers.
pers.
perS.
pers.
pers -
pers.
pers -
pers.
ii
i
i
i
i
;
i
XIII. DE PARTICI PIIS. 131
XIII. De participiis.
Paradigmata flexionis participiorum hic omissa, §. XXII.
invenies.
Peal duo habet participia:
1. Activum %tjp , cujus kamètz est invariabile (§. IV.
num. 3.) Pro tzerè nonnunquam chirek scriptum , ut 52; -
Dan. 111., 17.; iv., 34.
a. Passivum Peil 5° pp, cum chirek invariabile.
In Ithpeel pro 5bpnn nonnunquam invenies 5»wpnp,
ut Job. v., 3. n*xynry.
Pael, Aphel, et `Sceaplel duplex participium habent :
v. Activum, ex tzerè sub media radicali agnoscendum :
pro quo tzerè tamen et chirek poni potest, ut 552r) Dan.
vii., 2o. -
In verbis tertiae radicalis n, y et * , tzerè in pathach
mutatur, quod ubi fit, nec sono nec scriptione distingui par
ticipium activum a passivo potest, sed sola serie orationis.
2. Passivum ex pathach sub media radicali agnoscendum :
Haec participia in solo statu absoluto masculinorum vocalibus
diversa sunt, in statu emphatico pluralique masculinorum, et in
femininis, nec literis nec punctis differunt ; utque exemplo utar,
j?tpr, 833tapn ; %tpp^, p%typn ; s%pr), sn%tapn
n3tapn activa et passiva esse possunt, utcumque voluerit ne
xus orationis.
In Aphel post praeformativam literam o non raro rt cha
racteristicum hebraizans servatur, ut niyriy, Dan. 11., 15. ;
sx\jiTn 11., ai.
132 GRAMMATICAE CHALDAICAE
XIV. J^erba primae radicalis Aleph.
Ad Anomala venio. De verbis gutturalibus, itemque * ha
bentibus, non opus est dicere ; anomalias enim et paucas ha
bent, ad omissionem daghesh fortis, schevà compositum loco
simplicis, et pathach loco aliarum vocalium ponendum redeun
tes, ex grammatica hebraica satis notas. Verbi autem primae
radicalis N , quod praeter anomalias gutturalium, alias quoque
quiescentium literarum habet, paradigma omnino dandum : so
las omittam conjugationes Sceaphel et Ischthaphal, tum quod
earum certa exempla in his Verbis nondum collegi, (quae enim
habeo, de illis forte alius aliter judicet, putetque esse primae
radicalis vj), tum brevitatis studio.
itthAPHAL
APhei,
ItHPA
AL
PAEL
Ith
PeeL
peAl.
52ins
5>is
52sns
528
538n8
528
Praet.
5>;s
52ns
52ns
5y*s
--
N5>sns
N5>
NnN
||5>Nn
Infi
85>
in8
8%>\s
••-:
83:28
33sns
|2sn
infin.
-----
853Fs
**
s%3Fs
52**)
--
5»sns
%>sns
5>8
Imper.
%y\ns
5>*w
--;•
5>R
--:
:
28
imper
53n8
--
5>Fs
528
--
52sns
5288
5>sns
55*8
Futur.
52ns
528
%>ns
52inry
5>in
52snr
52s?
%>snr
528
Partic.
1.
5:22
%>nr.
52in
538r
%*>s
Partic.
a.
522
3
134 GRAMMAtlCAE CHALDAICAE
Praeteritum Peal flecte:
fem. commune umsc.
n5>8 538 | 3 pers. g
- n%>s 2 pers. â
n538 1 pers. j.
83:28 *%28 | 3 pers. „
jn%28 Tin%2s | a pers. §
N;528 1 pers. £
In conjugationibus Ithpeel et Ithpaal duplex forma usitata,
quarum altera, 8 abjiciens et per daghesh compensans in Thar
gumim saepe, in chaldaismo biblico, si recte memini , nun
quam occurrit.
In tota conjugatione Aphel, ejusque passivo, N fit
1. plerumque i quiescens in cholem :
2. nonnunquam (*) sive quiescens sive diphthongescens ,
prm, •non Dan. 111., 13. ; v., a. 3. 13. 23. ; vii., 17. 25.
Observant autem in hoc verbo *n*n , ubi passive accipitur,
adductus est, cum (*) quiescente scribi, *n*iT Dan. iii., 13. ;
vi., 18. In Itthaphal inde fit •n^ns Levit. xiii., a. ; xiv., a.
Ex infinitivo Peal nonnunquam N plane excidit , Nyro
Dan. 111., g.
Imperativus Peal irregulariter, vel potius vitiose, 578 scri
bitur, Ezdr. v., 15., errore, ut puto, punctatoris. Regulariter
ibi habet codex Cassellanus 5ys.
In futuro Kal N primae radicalis post praeformativum N
semper transit in (*), 5>*s : alia autem praeformativa litera
praecedente, liberum est $>sn et 5>•n scribere.
In futuro et participiis Èael duplex, ut apud syros, flexio ;
52s*, et R eliso 55). In prima persona sing. semper N radi
XV. VeRbu M pRlMAE RADICALIS J0D. 135
calis excidit, nec unquam scribitur 5288 , licet in paradigmate
posuerim, ne altera futuri forma, in reliquis personis usi
tata, desideraretur.
XV. J^erbum primae radicalis Jod.
Verborum primae radicalis (*) solae conjugationes. Peal et
Aphel notandae : reliquae enim aut regulares sunt, aut ex his
pendent. -
Peal in infinitivo et futuro triplicem formam habet:
1. (*) in tzerè quiescentis, -i5», -i5*s :
2. (*) elisi, et per daghesh forte compensati, -i52, -i58 -
3. Hujus daghesh in > schevatum resoluti , -i5yn, -i5ys ;
sic a verbo yy reperies ytys , vel secundum alios yys
Dan. 11., g. v¤ 11., 3o. ; v, 2a. a3. 29.; Ezdr. iv. , 15. ;
jy-y. Dan. rs, 1 4.
In futuro etiam sciendum, haec verba, plane ut apud he
braeos , pathach et tzerè sub media radicali amare : reperitur
tamen $>y et 55** Dan. 11., 1 o. ; 111., ag. ; itemque in kethib
5>nn, et in keri 52n Dan. v., 16.
Imperativus, abjecto (*), habet -i5, y*i etc.
In Aphel duplex forma usitata :
1. Frequentior, (*) in m quiescens mutans, plane ut apud
hebraeos, praet. -i5is, infin. NΤΕis, fut. -i5is vel -i5ins,
part. -i5in vel -i5imp.
Hinc in Daniele formatur Hophal, posito schurek pro cho
lem, nppim rv., 33., et in Thargumim Itthaphal, -ipins
Lev. iv., 12. ; vi., 9. 3o. ; vii., 1 9. ; x., 16. ; xiii., 52. pppins
Zach. 11., 1 1.
2. Servato (*), et quiescente in tzerè, 5a>n Ezdr. v., 1 4.
>*tp*n Psalm. xLix., 1 g.
136 GRAMMAT1CAE CHALDAICAE
Quam alii addunt formam *i*s , citantes nps Jud. xi., 18.
certiore exemplo opus habet : potest enim nps ad radicem
fipx referri.
Sceaphel horum verborum paucis exemplis cognitum : in
*x*vj, vel, ut thargumistae punctarunt, *x*vj , exitium attu
lit, a Rx* , (*) quiescens habet ; in aliis forte ì quiescens.
XVI. De verbis mediae radicalis J^au
vel Jod quiescentis.
Verba i vel (*) mediae radicalis typo flexionis conveniunt,
licet radice sint diversa ; nec enim illis accedere grammaticis
velim, qui verba mediae radicalis (*) omnino tollunt, licet fa
tear, rariora esse apud chaldaeos.
Flectuntur ergo in praeterito Peal : (tonum, addita post
vocalem linea, notabo):
fem. commune msc.
npp EP 3 pers. g.
npp a pers. Έ.
npp 1 pers. 3.
spP *^P 3 pers. *G
IP* P | In P | 2 Pers. §.
83^2 1 pers. 5*
Tertia persona sing. fem. npp tonum in ultima syllaba
habere creditur a grammaticis, idque est syriasmo occidentali
analogum : cum tono tamen in penultima legitur Dan. iv., 3o.
nPE. Sed sunt puncta in chaldaicis fere ad lubitum posita,
atque hoc ipso in loco fluctuantia : Cassellanus enim habet
n=>D ; quapropter grammaticos analogiamque syriacae linguae
secutus sum.
xvi. De verbis Med. AAD. vAu vel Jod Quiesc. 137
In prima persona singularis, tono etiam retracto, invenies ,
npìg Ezdr. vi., 12. ; nPj Deut. ix., 2 1. ; inque Aphel
Dan. 111., 14. ny*pII, vel defective npET. -
Infinitivus Peal EPp vel Dpr) scribitur. Exempla invenies
Jos. iv., g. ; Jerem. xviii., ao. Posterior punctatio syriasmo
analoga.
Imperativus Ep, fut. taps habet, facili reliqua flexio
ne, nec paradigmatis novi indigente. Invenies tamen et nyf.
defective scriplum, Dan. iv., 1 1. et Ty, atque TIT. Ezár.
v., 5. ; vi., 5.; vii., 13.
Praeteritum, imperativum et futurum invenies quoque per
chirek et jod scripta, n*o, >*p , innip Ezdr. iv., 21. Haec
ad mediam radicalem (*) referes, intercedentibus tamen gram
maticis aliis.
In participio Peal, si nulla accedat terminatio, i mutatur
in R mobile, ESP ; accedente terminatione, ut feminini, sta
tus constructi, pluralis numeri, suffixi, hoc R plerumque tran
sit in (*), pya ; nonnunquam tamen et manet. Vide keri et
kelhib Dan. 11., 38. ; 111., 31. ; Iv., 32. ; vi., a6.
Participium Peil contrahitur in Ep. Ortum inde praete
ritum passivum Dan. vi., 18. scribitur per kibbùtz, npυ ,
vereor, ut recte ; analogia enim posceret npv. -
In tota conjugatione Ithpeel i elisum compensatur in n
praeformativo per daghesh forte ;
Praet. EpFs
Infinit. Nyγμ;s
Imperativ. . Epfs
Futurum Epfs
Particip. τβηη
138 GRAMMATICAE CHALDAICAE
Hic quoque suspecta puncta esse possent, nisi illis opem
ferret syriasmus occidentalis, bis etiam posita litera n , scribens
»^-ell^ etc.. n daghesshatum regulae 1. paragraphi vii. non
subjectum est, id est non transponitur cum prima radicali
sibilante. Vide Ezdr. rv., a 1. τύπ* , Dan. 11. , 6. prjfy
Ezdr. v., 8. τύπη. -
Habet praeterea haec conjugatio aliam formam, propius ad
syriasmum accedentem , typns , in omnibus temporibus modis
que usitatam, ut pins Dan. iv., 9., 5*>n Jer. xxxiii., 22.
Huc et referendum p>Rs Job. xxviii., 23. quod vitiose
punctatum jyns alii in exceptionibus singularibus numerant.
In Pael et Itthaphal nihil anomaliae, nisi quod media ra
dicalis solet in (*) mobile mutari, typ , EPn8. Notum id ex
hebraismo. Forma Poël ciyìnn et Enninnm Dan. iv., 34. ;
v., 23. hebraizat, estque in chaldaicis rarior.
Aphel habet in
Praeterito typ8
Infinitivo soHs
Imperativo Eºps
Futuro Dyps
Participio 1. cºp^
Participio a. Ep^
Non repetam, pro chirek quoque tzerè poni posse: sed
haec modo monebo :
1. Licet etiam praeformativis futuri et participii kamëtz
subjicere, ut Dan. 11., 44. npE ; v., 19. E^y.
2. Formam integram futuri , quae π characteristicum ser
vat, licet utroque modo punctare, Epys et cºpiis Dan.
11. , 2 1. ; v. , 2 1. ; Ezdr. vi., 18.
xvI. DE WERBIS MED. AAD. WAu VEL JOD QUIESC. 139
3. Ab Aphel oritur Hophal nnpm Dan. vii., 4. 5. flu
ctuante punctatione inter npspy, np^py, Cassellanique co
dicis lectionem no*pII. Prima analogiae optime conveniens.
4. p*y^ arctatus, 1. Sam. xxii., a., non est, ut pun
ctator voluit, participium Aphel, sed passivum Pael, punctis
que his instrui debuisset, py^. Hanc observationem, in uno
exemplo positam , ad plura similia transferes.
XVII. De verbis tertiae radicalis Aleph
et He quiescentis.
Verba hebraeorum tertiae radicalis 8 et n quiescentis nullo
indicio distinguunt chaldaei : universa per N scribunt, cujus
loco in Daniele quidem et Ezdra non raro ri ponitur, sed
promiscue, nullaque certa orthographiae lege. Scriptio per 8
est genuina aramaea, apud syros quoque occidentales sola usu
recepta.
In praeterito Peal duplex flexio :
fem. commune masc.
n5n 85ra 3 pers. g2•r : n*5^ ' I » pers. i
fi5^ 1 pers. §.
88%n - s5; 3 pers. *d
n*5o *n*5^ || a pers. Éjn*>r. sy%^ pn>* m T. §.
Tertia persona sing. fem. n3r) scribi quoque potest
1. plene servato 8 , nsy Dan. 11., 35.
a. per pathach, njt Dan. 11., 35. nty Dan. iv., 19.
21. quin et aliqui codices, quos inter Gassellanus, pleniorem
quoque formam per pathach scribunt, nw%^ Dan. 11., 35.
14o GRAMMATICAE CHALDAICAE
Quod in secunda persona n sine daghesh habeo , secus
quam alii grammatici, in eo secutus sum auctoritatem exem
plorum Dan. 11., 31. 34. 41. 43. ; iv., 17. analogiamque re
gulae §. V. 1. a). Anomalice (*) quoque schevâ destitui videbis
Dan. iv., 1 g. n*y* , sed cum varietate lectionis.
(*) quiescens primae personae moveri incipit, accedente suf
fixo, Dan. iv., 27. ny aedificavi illam.
Typus alter, quem reliquae conjugationes omnes sequun
tur, hic est :
fem. commune masc.
ns5r) *5^ | 3 pers. g2- -
-
n5n 2 pers, “â.
n*5^ 1 pers. §.
88*5^ AN*5*)• r • : et - 3 pers.
3*5r) se
- É
jn5n pin-5r) a pers. È:
sy%y 1 pers. '
Ad hunc typum flectes cum nonnulla verba Peal, atque
omnia Peil, tum praeterita reliquarum conjugationum omnia,
•%yris ; *32, %^ns ; *%*s, •52Fs ; *5^uj, %y£yjs.
`Quod tertiam fem. sing. h*5» ciim (*) dagiesslato scripsi,
ae plur. ss*%*? cum 8 duplici, feci equidem exemplorum au
ctoritate ; nec tamen reprehendo grammaticos, qui aliter habent.
Colligam, forte in posterum, utriusque scriptionis exempla. . .
In eadem tertia persona invenies quoque in singulari n*n*rt,
et in plurali $•nm Dan. 111., 13. ; vi., 18.
Infinitivi sunt, in Peal 85ryn. Invenies tamen et mutato
N in (*), *priy Ho8. 1., a. et, ac si esset in statu empha
tico, ny^ Ézdr. v., g. Ante suffixa regulariter 8 in (*)
transit ; Dan. iii., 19. Hyp.
-
xvII. DE veftbis TERTIAE RAD. Alef h ET HE QUiEsc. 141
In Ithpeel, ss3^ns.
In Pael, 88}^ etc.
Imperativi sunt, Peal *% vel *5^, Ithpeel *5pns, Pael
*52, Ithpaal *52ns, Aphel *5^s, flectunturque ;
fem. masc.
•%r) •%n sing.
„ 83? 55; plur.
j3p
Sciendum autem, kamètz in »3n non licentia punctatorum
poni, sed ex regula, atque syriasmi occidentalis analogia.
Futura omnia, in (8 ), (n), (* ) aut (*.) desinentia sic flectes :
fem. commune masc.
85pr. 85^* | 3 pers. g.
p%ryn s5yn 2 pers. j.
s%^8 t pers. 5.
p5py j%^* | 3 pers. _
152r Ti%yn | a pers. §
85* 1 pers. 5*
reperies tamen et pnyn, Dan. vii., 26. ππῦ. V. , 1 o.
Participiorum activi Peal 852, Peil s5; et *5^, Ithpeel
*5yno, Pael activi 83:212 et •52r) (Dan. v., 12.), passivi
*}^^, Ithpaal s%2n^ , Aphel actii *%*y et 832p, pas
sivi 55:22 , etc. flexionem ex §. XXII. 'disces. -
XVIII. De verbis defectivis et geminatis.
Verba primae radicalis j eamdem habent anomaliam, quam
apud hebraeos, > schevatum in medio vocis elidentia, et per
daghesh compensantia ; quae cum ex grammatica hebraica satis
142 GRAMMATICAE CHALDAICAE
nota sit, non opus duco paradigma adscribere. Id unum scien
dum, frequentius apud chaldaeos > schevatum retineri, ver
bumque ad paradigma regulare flecti. Vide Dan. 11., 16.; Ezdr.
iv., 13. ; vii. , ao. In nns Ezdr. v., 15. Schevà ante lite
ram daghesshandam positum consuetis regulis repugnat ; magis
analogice habet Cassellanus nns. -
De Verbis mediae radicalis geminatae tenendum , chaldaeos
mediam literam elisam, modo id fieri possit, in prima radicali
compensare, p*i8 pro ppT8 ; fieri autem ubi id nequit ,
tertiae radicali daghesh compensativum imprimere : porro daghesh
forte primae radicalis nonnunquam in > schevatum resolvere.
Vide §. V. a. α) 5yy Dan. 11., 25. ; vi., 19. n3yy iv., 3. v
Praeteritum Peal flecte:
fem. commune masc.
n%p 5p 3 pers. g2
r%p 2 pers. <j
n%p 1 pers. j.
s?p 35p 3 pers. *0
j^3P Tf%P | a pers. §
Ny%p 1 pers. #*
Quod Dan. 11., 35. invenies * PT , forte ad lapsus pun
claloris referendum ; in Cassellano certe codice per pathach et
daghesh forte scribitur. n5%y Dan. v., 1 o. duplex est et di
versa lectio a librario et punctatore in unam conscripta : nempe
alii codices habebant ad formam paradigmatis perfecti n55y,
quod n%y adpellari debuisset ; alii n5y : illam lectionem se
cuti sunt, qui consonantes ; hanc, qui puncta descripserunt.
Est ergo aliquod tanquam keri et kethib.
Infinitivus est 5P^, si prima radicalis gutturalis sit, ad
xv I I I. DE VERBIS DEFECTIVIS ET GEM1NAT1S. 143
regulam gutturalium mutandus, ut TT^ , 5yra: imperativus 5p
vel 5p , sic flectendus :
fem. musc.
*%p 5p sing.
835p 35p plur.
Futurum :
fem. commune mouSc.
5p8 sing.
etc. p%PF 5pr.
Participium activum, sive perfecte formari potest 55p Levit.
xvi., a. 3., sive contracte 5P. In Daniele illam formam li
terae, hanc puncta sequuntur, p%y iv., 4., p%y v., 8.
Tota conjugatio Ithpeel duplicem flexionem habet, integram,
%%pns, et contractam , media radicali in n characteristico
compensata, 5pns. Ad hanc referes $yns et 5yr* Levit.
x., 1 g. ; xi., 32. si puncta sequaris ; potest enim et demtis pun
ctis esse Itthaphal.
Pael et Ithpaal omni anomalia vacant : 5p5p enim non ad
illas , sed ad quadrilitera referendum.
Aphel 5ps , Itthaphal 5Prs , Sceaphel 5pvj , pro quibus,
et forma integra, invenies 55tor, Dan. iv., g. et in Thargumim
nnnvj manumisit, --inFujs 'manumissus est, paradigmate opus
non habent. π;y7 Dan. v. , 7. saegol habet ob sequentem
gutturalem kamelzatam ; $yT et s5yt Dan. v., 13. 15. ad
Hophal perlinet. Sceaphel in forma contracta simulat verbum
primae radicalis vj, unde factum, ut per errorem sed usu con
firmatum, nova verba primae radicalis vj confingerentur. A crrt
incaluit, est Aphel crTj, urere, denigrare ; sed inde in Peal
exstitit crTvj nigrescere, cum suis derivatis.
144 GRAMMATICAE CHALDAICAE
ID E N O M I N I B U S.
XIX. Genus nominum.
Genus nominum duplex, masculinum et femininum, signi
ficatione noscitur et terminatione ; illa, ut apud hebraeos ; hac,
ut feminina sint in a , i et u terminata, reliqua omnia ma
sculina. Quod ut paulo dicam distinctius, primo sciendum, ter
minationem non dici literas omnes vel syllabas, in quas nomen
desinit, sed solas serviles. Jam sunt feminina, quae in statu
absoluto singularis numeri terminantur
1. in (8.), seu ejus loco, ex imitatione hebraismi, in
(n.), ut sy sapientia.
2. in * et (*.), ut *>%r), *5y, nempe haec sunt apo
copata pro n=>32 et n*5y, n etiam, quod apud hebraeos
nota feminini est, in statu constructo redituro.
Scio, quod huic regulae addi posset, ix*, myrias, n33 ,
collega, sed prudens omitto. Alterius enim formae femininae
punctum cholem incertum ; alterius n syriacis potius quam chal
daicis exemplis firmatur: fac autem utrumque recte se habere,
formae sunt rariores, quibus nolim memoriam discentium one
rare, terminationibus a , i , u , quarum oblivisci vix volens po
teris, contentus.
XX. Numerus nominum statusque tripleæ.
Status emphaticus copiosius eæplicatur.
Numerum chaldaei habent, ut hebraei, singularem, dualem,
et pluralem, legibus iisdem ponendum. De terminatione infra
videbimus.
Statui absoluto et constructo , (id est regenti genitivum),
XX. NUMERUS ET STATUS NOMINUM, 145
tertium addunt, emphaticum, in quo declarando exemplis mihi
linguae germanicae utendum est, cum latina lingua ipsa ar
ticulo carens, minus sit explicandae status emphatici naturae
commoda. -
Norunt mei cives omnes, articulum nos habere, der, die,
das; il , la, lo , quem nomini definite posito, nec tamen pro
prio, praemittimus ; aliudque esse, koenig, ein koenig, der
Koenig; re, un re, il re. Exempla habe:
Georg der dritte vard im jahre 176o koenig. Giorgio III,
fu fatto re nell'anno 176o: indefinite, et universaliter.
Im jahre 1772 wird ein koenig sterben. Nell' anno 1772.
morrà un re: indefinite, ita ut hujus vaticinii eventum prae
stare omnino ausim ; certus, aliquem eo anno regem Europae,
Asiae, Africae, Americae, aut terrarum incognitarum, moriturum.
Jeder Unterthan wuerde sich freuen, wenn der Koenig
nach Deutschland kaeme. Ogni suddito si rallegrerà, quando
il re verrà in Germania: definite. Quilibet intelligit, de no
stro Rege sermonem esse.
Der koenig von Preussen, Friderich der zweyte, hat viele
Kriege gefuehret. Il re di Prussia, Federico II., ha fatto molte
guerre: definite.
... und so stellete der koenig durch die zwey schlachten
bey Rosbach und Lissa alles wieder her. E così il re dopo
le due battaglie di Rosbach e Lissa rifece tutto: definite. In
praecedentibus oportet de aliquo individuo rege sermonem, ejus
que nomen expressum fuisse.
Koenig hat gestohlen. Nomen proprium, articuli non egens ;
nec vertenda verba: rea: furatus est, sed: Koenigius furatus est.
Hunc articulum nos quidem germani habemus, dedimusque,
tanquam insitione in linguam latinam facta, victae a majoribus
10
146 GRAMMATICAE CHALDAICAE
nostris Italiae, Galliae , Hispaniae, Lusitaniae : habent eum
Graeci in 3, i, t3, Arabes in Ji (ai), Hebraei in n suo
demonstrativo. Ignorant contra, ut dixi, Latini.
Jam Aramaei utrique, non quidem articulum, quem no
mini praeponant, rem tamen ejusque signum habent, termina
tione, nomina definite et individue sumenda distinguentes, plane
ut Sveci, Norvegi et Dani, konung , re , indefinite ; konungen ,
il re, definite. Haec terminatio apud chaldaeos est a : e. gr.
-|5r) ein koenig , um re , N352 der koenig , il re. Hunc ergo
statum nominis, emphaticum dicunt grammatici, id est demon
strativum : nec enim existimandum, statum emphaticum inde
dici, quod insolentiorem emphasin nomen cum eo positum adi
piscatur, fortiusque quid et sonantius dicat, sed emphasis hic
idem esl ac demonstratio rei individuae , ab ipyaiv», monstro.
Nimium tamen emphasiologiae studium, initio hujus saeculi fer
vens, in errorem nonnullos hic abripuit grammaticos, a quo
sibi caveant, chaldaica discentes.
Est et hoc sciendum, adcuratiorem esse chaldaicam linguam
in usu status emphatici, occidentali syriaca, quae illo non raro
abutitur, statumque emphaticum pro absoluto ponit.
XXI. Paradigma Jpu/merOrU//m ac $tatuum
trium nominis.
Paradigma singularis et pluralis numeri masculinorum facil
limum, id est, nullis vocalium permutationibus obnoxium, pri
mum propono n8 , signum :•
Emph. Constr. Abs.
8n8 n§ n§ sing.
83n8 *n8 pn§ plur.
xxi. PAaADiGMA N UMER. Ac sTAT. TaiuM NoM. 147
Sic flecte -y canticum , j¥. nubes, n5s Deus, aliaque
monosyllabica kamètz habentia.
In statu emphatico pluralis numeri, qui adjecta termina
tione (8.) a statu constructo syrorum occidentalium sns for
matur, nonnunquam ultimae syllabae (s*') ita contrahuntur, ut
constructo fiat similis : v. gr. **y pro sy Genes. 1., 1 o. ; *E8
Exod. xxxiv., 33.; *s*iw> in keri, et sº-iw> (quod s;iv>
pro syù> legendum opinor) in kethib, Dan. 11., 5. s RER
aliquando cum keri *s;5r Dan. 111., a. -
Pro R status emphitici posse et m poni, jam supra §. II.
monui: id vero paulo frequentius, si aliud R immediate prae
cessit, ut in Π8jJ>, misy etc.
Femininorum paradigma est :
Emph. Constr. Abs.
sy np>r; Nyr, sing.
Ny | ny | Tyr, plur.
Stalu absoluto pluralis ideo prae reliquis notando, quod
maxime ab hebraico paradigmate differt: singulari autem et plu
rali status constructi et emphatici non literis discernendo, sed
aut ex vocalibus aut ex serie orationis agnoscendo. Sic flecte
pleraque, s352 regina , s%n; virgo , sy-yy provincia , syy
hora, vocales nec abjicientia nec mutantia. -
Dualis in (p') desinit, tono in pathach ponendo, ut a
Inp vel InP cornu, fit
syp synp Ty
vel, ut et exemplum ponam nominis feminime terminati, a π8^
centum , est
8;ns; •nsy pnN*;
148 GRAMMATICAE CHALDAICAE
Potest tamen et terminatio (]*'), in (1.) et (p.) con
trahi, ut jnsy ducenti, p^r duo.
XXII. Paradigmata alia variarum
formarum.
Jam subjungo paradigmata aliarum formarum , in quibus aut
mutari vocales solent, aut alia de causa haerere possent tirones.
Masculina.
Emph. Constr. Abs.
Ny%y c5y t%y seculum
8y »%y pp%y
Κamètz est invariabile, quia ex cholem hebraico ortum. Sunt
tamen, qui in statu constructo p5y ponunt, non grammatici
solum, sed et codices: verum altera scriptio ex suffragio sy
riasmi occidentalis praeferenda.
Nyìn? mins min: praeco
sying | siins prin>
s35r) | 152 -|5^ consilium
s>%^ »>%? p>%^
s35"> | i5? -|5^ rex
s>32 •>5? p>%?
Pro 45; in Daniele saepe per hebraismum scribitur 15p »
eadem in reliquis flexione. Qui autem grammatici 13:2 habent,
aut in plurali daghesh lene imprimunt tertiae radicali, in utro
que erroris convincuntur, in illo (quod sine exemplis fingunt),
a syriasmo occidentali ; in hoc, exemplis biblicis.
Ad haec duo paradigmata, exigua mutatione, quam litera
gutturalis infert, flectes :
XXII. PARADIG. ALIA VAR. fORM. 149
Emph.
sy
8:2IT
Nytp
83ryta
Quin et saegolata
Ny%ri
832%n
Aliter paulo %n;
Nya
sya
Constr.
>Π
•yi
tyty
*pyo
hebraizantia
c5n
»p%n
et n>a
n>a
~sa
Abs.
paiTi
tyty
pryto
E5r
pra3r
n>*
p- :a
Atque cum daghesh in tertia radicali nys et
NÉy
83£y
8g;
Ny
NÉa
sptyn
»;?ty
83»
sy
*Ey
Ty
sy
na
*£a
nymo
•ny
>ã
pbnri
sponm
55
ny
p£y
TY
py
na
p5a
nyo
pr;T?
>à
paa
Ebnri
prognn
55
aurum,
sapientia
somnium
vir
ny
folium
species
ala
altare
fovea
philosophus
universitas
1 50 GI\AM MATICAE CHALDAICAR
Hujus nominis status emphaticus tonum habere solet in pe
multima. Vide Dan. 11., 4o.
Emph. Constr. Abs.
sSyTp | •pTP | syTp primus
•syip *syTp psytp
Ad hunc typum, de cujus statu emphatico jam supra dixi,
gentilitia , ut •-;;;^ aegyptius , •jù> chaldaeus , •; levita ,
flectuntur. Quod in statu absoluto sing. haec nomina per kamètz
ante (*) scribuntur, non fit auctorilate loci (Dan. 11., 1 o.) ob
pausam dubii, sed ex analogia syriasmi , zekofo habentis.
nsy
sysy
sy
•sy
sy propheta
psy
Ne daghesh in (*), meo ausu posuisse videar, confer Ezdr.
v., 1. 2.; vi., 1 4.
82D>
83px
NP;
*px
sp; purus
j'P*
Ad hunc typum etiam participia verborum tertiae radicalis
8 flectuntur. In plurali absoluto tonus retrahitur, ut dualem
simulent : quin et potest Typ* in ΊΕ contrahi.
Aliter syns , s>-; et similia , pluralem a femininis in u
terminatis mutuum sumentia.
syns
syns
sy^s
nyns
Nyns leo
Ty
Status emphaticus singularis, quein ex Thargumim sum si »
( 1. Reg. xiii., 24.) contractus ex sy- s, ut a sp"> solium ,
dicitur 8;>>.
XXII. PARAD1G. ALIA VAR. FORM. 151
In his omnibus, quae hactenus habuimus, masculinis, sta
tus constructus singularis numeri plane similis absoluto, quod
memoriae subsidium notari potest ; in una modo forma differt,
Emph. Constr. Abs.
5»n
•%n
83yri
s%n
5yri ea:ercitus
p%r
Quod nomen pluralem quoque adsciscit femininum
styn | nyn | Tyri
in Thargum obvium, nisi quod in illis, contra analogiam sy
riasmi, (*) quiescit p5n.
Sic et
Ny py jy oculus
sy sy py
Feminina.
systy ngº^ sy"; provincia
syºn ny-in Ig"^
Sic et Nyγ>ι, s%na etc. nulla adhuc dum vocalium
mutatione.
N£\jy nujy Ny;y terra
Nyy | njy I Tjy
NE;^^ nynp syR^ donum
syrp | nymp | ΒΓη
Sic et reliqua flectes nomina, in quibus concursus duorum
schevà mobilium, vocalem adsumi jubet pathach , saegol, aut
chirek, ut NFTpy ardens, a NTP; Dan. iii., 6.
— ~ - , , ,
152 GRAMMATICAE CIIALDAICAE
Emph. Constr. Abs.
NηγΊp nsyip msyTp primus
syTP | ns?TP | Isºytp
Statum emphaticum, quem alii habent in singulari Nηγητρ
et in plurali Nysytp, sumsi ex Dan. vii., 4. 8. Flecti utro
que modo potest: -
Nn*5y n,5; *%y sacratum
sí:33 | n%; | Ty
sr>%^ n>52 $>%p regnum
sty>32 | n>%^ T>52
Participia.
Addo jam aliqua flexionis participiorum utriusque generis
paradigmata, non quasi necessaria putem esse, sed quod forte
grata erunt tironibus.
Activum Peal
83typ 5pp. 5pp. masc.
8%typ *5typ j*5typ
NF $typ n%tpp. s%typ fem.
Nη%typ n%bp j%typa
Ny%y s5; s5y masc.
835) »5? p5y
Nη*5y n%y Ny%y fem.
sy%y n%y jy%y
Peil
s%typ $•typ 5. pp masc.
s%typ •$•pp p5spp
N£%*wp n5stop 85*wp fem.
NI3*wP n%typ j5^up
-- -
-—- ^ ^ - ---—-—---— —— ———— —
XII. PARADIG. ALIA VAR. FORM. 1 53
Emph.
8:32
833;
Ny52
sy%r)
Ithpeel - -
83wpnra
N;$tppnry
Ny%typnn
Nη%typnn
Pael, act. et pass.
8%\ppi;
833?p^
85%tgp^
Nη%typi,
• Ny%y
8352r)
sy%y
Ny%y
Constr.
s5?
*5r)
n352
ny52
%bpnp
^ *%typnp
n%typnp
n%typny
$t pryet -
%tgp^
•%p^
n%py
n%p^
8%yyet -
•%y
*%*y
n%22
n%ry
Abs.
s5y
p3r)
Ny%o
Ty
$upnp
p%bpnp
83typnn
j3t,pnn
$t pp
$epp
p%p?
N3t,pr?
j3t;pb
83:22et -
*$*y
p$o;
Ny%pr)
p%pr)
masc.
fem.
1maSC.
fem.
maSC.
fem.
maSC.
fem.
Haec sufficiant ; ad quae reliqua quoque participia flectere,
facile.
Anomala.
Sunt et aliqua, flexione, anomala, illa maxime quae plura
lem ab alio nomine aut forma nominis mutuantur. Exempla
eorum ponam; non omnia colligam, quod infinitum foret, cum
*»
134 GRAMMATICAE CHALDAICAE
in Thargumim multa sibi aut ipsi auctores aut eorum librarii
permiserint, syris non licita, ac forte indigenis chaldaeis aeque
illicita.
Emph.
N38
Nys
Nys
syys
sy
833:a
RFA
Nη};
Nyγύ
Nyγύ
Constr.
>8
nys
t8
nys
na
*,35
n?
ng;
ty
ny\j
n*?
*;
et
Abs.
>8 pater
ITES
t8 mater
Typs
nia filius
p>A
nia filia
}33
trvj nomen
jyj
n*3 domus
pr?
8y\j dunnus
py\j
XXIII. Nomina numeralia et mensium.
Numeralia habent Chaldaei ordinulia et cardinalia.
Ordinalia Cardinalia
fem. ma8C.
primus •pTp syrº -mri
secundus Tyn prinr, pnn
XIII. N0M1NA NUMERALIA ET MENSIUM. 155
Ordinalia Cardinalia
fem. maSC.
tertius *n**; n5n syr. 3
quartus •y***) yy sy;ns 4
quintus •vj*rn vjpri TSjrri 5
sextus snvj nuj sEv 6
septimus *y*xvj y>vj syxvj 7
octavus YYYY^n *y^n et syn 8
• • : •• : - s;^n
nonus •ysvjn yujn 8yvjn 9
decimus •ve; -sy sy=; I o
Ex his cardinalia a 3. usque ad 1 o. substanliva sunt ; unde
fit, ut possint, vel potius soleant, sub forma feminina mascu
linis, sub masculina femininis praeponi, non sane insolentiore
constructione, quam est haec latina : hebdomas annorum. Ab
ordinalibus formari possunt adverbia numeralia, adjecta termina
tione ni , ut Dan. 11., 7. n*;:;) , secundum , denuo.
Ab 1 1. ad 1 g. numeri componuntur ex praecedentibus, qua
de compositione adscribo verba Buxtorfii ( Leae. chald. p. 164o.)
Notanda est compositio -ipy cum alio numero, qua litera y
absorbetur, et apud Paraphrastas hierosolymitanos , et talmu
dicos usitata. Dicitur autem promiscue -ity et **ity. Si an
tecedens voae desinat in y, tum et illud eliditur » iit in yys
et yvjn. Ponuntur autem numeralia cardinalia decade majore
etiam iro ordinalibus, ut Exod. xii., 18. sy syyvs:,
syis decimo quarto die, et :-in pnBy sy* -y usque ad
diem vigesimum primum.
~Etn, -p in contracte ^sy in I m.
•nbnn, -onn . . . ^ty -n 12
156 GRAMMATICAE CHALDAICAE
»np*$n, -ip$i, -p*r*E contracte ^ty Nr. 31, 13
**b*a*s , npyis . . . npy Nyγs 14
»^p^pri, nppn, nppr . . . nty syyr 15
*^En. v, ^pº^vj . . . nby NEW 16
•^p:\j, npyj . . . npy wy:uj 17
np^yyE . . . nty sy 18
•^pujn pro *^Enwj vel “pnuj . . . ^py syujn 19
- pn3n 3o p^py,p^py ao
pvj^n 5o pyys 4o
pyyv 7o pruj 6o
py\jn go jyyn, j;nn 8o
jnsy, pnsy aoo nsn ioo
*ix* 1 oooo n5s IOOO
Hinc reliqui numeri componuntur ; e. gr.
-in pnby vel pnby, in 2 I
ns^ n$n 3oo
j*£%8 p^f aooo
(Jon. iv., 1 1.) Ty- •^by RFYR 12oooo
Multiplicativa circumscribunt per -in praepositum, ut Dan.
iii. , 1 9. my:\j -in septuplum.
Subjungo, quae non ingrata discentibus linguam chaldaicam
futura puto, nomina Mensium. Sunt autem illi lunares, ideo
que non cum nostris solaribus plane iidem : comparari tamen
cum his possunt, quia intercalatione integri mensis ad solares
annos identidem redire, seque illis adproximare solebant luna
res judaeorum, qui chaldaice scripserunt, anni. Cur autem in
comparatione mensium Buxtorfium recentioresque omnes deseram,
sequar syriacam linguam et Josephi auctoritatem, ex mea Com
xiii. NoxIiNA NUMeR. ET MENS1UM. 1 57
mentatione de mensibus hebraeorum discant lectores, si opus
esse arbitrantur. Ergo circiter respondet nostro
Aprili jty, seu N;*:ST sTny primus
Majo -ys, ^^;s secundus
Junio Typ tertius
Julio ***^* quartus
Augusto >8 quintus
Septembri 5n58 seactus
Octobri •-ujri septimus
IWowembri Tyrint, octayus
Decembri *55; monus
Januario nyu decimus
Februario tyj undecimus
Martio ¬js duodecimus
post quem, quoties opus erat, intercalando addebatur
s§ya njs decimus tertius
annum lunarem solari adproximaturus, facturusque, ut primi
mensis die xvi. spicae Deo offerri possent.
D E P R O N O M I N I B U S.
XXIV. Pronomina personalia et suffiaea.
Pronomina personalia haec sunt :
fem. commune ' musc.
nys et Nys 1 pers. g.
n38 2 pers. 3.
N›› - - 8imi 3 pers §.
„ s;T;s 1 pers.
NyTJ 3:
jfys jìn;s | a pers. §.
]38 pìs | 3 pers. "
1 58 GRAMMAT1CAE CHALDAICAE
Secunda persona singularis (tu), quoties masculini generis
est, in Daniele et Ezdra nniN scribitur, ut distingui a femi
nino possit: monentibus in margine Masorethis, n redundare.
Nempe Danielis et Ezdrae tempore, judaei adhuc per hebrais
mum, (tu) masculinum extulisse videntur πΕΣs : qui autem
multis post seculis puncta adjecerunt, pronuntiationem suo tem
pore usitatam sequuti , mys punctaruut , ut n jam plane
otiosum esset. Quae autem literae cum punctis non conveniunt,
eas ut redundantes notare solent Masorethae.
In 3. pers. plur. mascul. licet dicere, j¥II, jiem et
iram. In feminino Dan. vii., 17. habes T*as , seu, ut Cas
sellanus codex a prima manu habet, px*s. •.
Pronomina personalia aliis partibus orationis , verbis, prae
positionibus, et nominibus in fine addita, cumque illis in unam
vocem contracta , suffiaca dicuntur. Post verba et praepositio
nes, propriam personalium significationem perfecte retinent, ut
*y%y terrebant me, ***) a me etc.; at post participia et
nomiiia alium quodammodo significatum adsciscunt.
Paradigma suffixorum verbis in unius tertiae personae praet.
sing. masc. exemplo proponam :
fem. commune mdSC.
•y$typ - 3 pers. g.
q%typ π%typ | a pers. §.
n%p fi355 | 1 pers. §.
8;3t,p 3 Pers. _
j>%υP T>;yp | a pers. §
(*) j*5op Tx%typ | 1 pers. #
(*) Haec duo suffixa solis literis ac sine punctis scripsi,
quod, tacente syriasmo, Danielisque el Ezdrae chaldaismo, qui
XXIV. PRONOMINA PERS0NALIA ET SUFFIXA. 159
ea non habet, sed pronomine separato utitur (Dan. 11., 34. etc.)
incertum est, utra melior sit punctatio, j¤%typ Hos. 1., 4.
an quam aliqui grammatici in paradigmate ponunt, j¥5op?
Verbo substantivo praesentis temporis cum careant orienta
les, ejusque loco pronomina personalia usurpent, ut 838 si
gnificet sum , f;;8 es , Riit est etc. factum est, ut aramaei
ex compositione participii cum pronomine personali novum ali
quod verbum praesentis temporis formarent, eoque linguam suam
ditarent.
Sic pro jìfys p5typ dicunt, j*n*5typ, occiditis. Nec
tamen audeo, ut alii fecerunt, paradigma adjicere hujus prae
sentis : paradigmata enim non ex analogia aliqua auribus per
cepta proponi a grammatico debent , sed decerpi ex magno
exemplorum numero: exempla autem contracti cum pronomi
nibus personalibus participii neque ipse collegi, qui nunquam
antea in animo habebam grammaticam chaldaicam scribere, eam
que nunc festino ; nec collecta ab aliis, quibus uti possim ,
reperi.
Post nomina, ut apud hebraeos ita et apud aramaeos, suf
fixa non quidem desinunt esse personalia, sed tamen novauu
quodammodo significationem induunt, ac vice fungunlur prono
minum possessivorum : e. gr. rex mei, et rex nostrum , dici
tur pro reae meus , et reae noster: paradigmata sunto -|5; reac ,
et 8332 regina , seu, ut ante suffixa in statu emphatico con
cipi debent, 83%b et. Ny%o. Eundem typum sequi quoque
solent suffixa particularum ; notum id ex grammatica hebraica.
Singularem ante suffixa simulant particulae ny , nna , 32P, ;
pluralem, nºs , j*a , ETP, *5y , quamquam aliquae ex his
aliisque utriusque sunt numeri.
160 GRAMMATICAE CHALDAICAE
Paradigma suffiaeorum nominis masculini.
s>32
T>5o T??? „
(2) F 352 () Πλ}p j
N;?%b È
j>;5p j>»%o *
py%p jiny%o
*>$o
•>:>32 (3) p.352
(5) Ny%o (3) »ni>%o §
Ny%n É
j>*>%o jì>*>%b
Typ%p (6) jin*>32
Addere nonnulla liceat , quibus ipsum paradigma onerare
nolui.
1. F 252 sine pathach gnubha. Pro fi mappikkato R poni
crediderunt Masorethae in Rvj£ Dan. iv., 15. 16.; v., 8.
Verum est duplex lectio in uiam vocem a librario et puncta
tore confusa. Literae textus legendae sunt in statu emphatico
syj£ ; vocales pertinent ad aliam lectionem nnvn in codi
ciùs obviam, ut ex Bibliis Io. Henrici Michaelis discitur.
a. Aliquando et per pathach, ut πχ Dan. 111., 15.
3. Cum (*) quiescente, quod Masorethae ut superfluum
notare solent, adscripto "* *i*n*. Vide Dan. 111., 1 a. 18. ;
Iv., a4. Ultimo loco invenies quoque cum (*) mobili, nec
tamen servili pluraliter, sed radicali Tyri, addito in non pau
cis codicibus et editionibus keri -tson.
4. In Thargumim sequioribus, i. e. hierosolymitano et Pseudo
Ionathanis, saepe reperies •i>%p.
XXIV. PRONOMINA PERSON. ET SUFFIXA. 161
5. Pro Ny%o Daniel plerumque habet n=52, ut ris aa
et n*£a c. vii., 4., Ft*): ty 19., Fi*pTP, 7. 8. ao., n5y
19., FtYjvj 5. 19.
6. Pro hoc j nonnunquam, ad imitationem hebraismi, poni
tur o , Ezdr. v., 3. 4. 5. 1 o. ; vii., 24.
Paradigma suffiacorum nominis feminini.
•n>5p
In:32 T>? ,
Hy%o nr* H
Ny%^ £.
pn>%n j>n>%^ *
jnn»%^ jinn>52
*n352
Inp%r) JE?? .
ΠΓ352 Πny%^ £
Ny%p §.
j>n3%^ j>n3%b
jTn;*^ jinn352
Exemplum amomalorum >8 , n8 et trt.
*yS
<p>8 T¤s
NIH>8 π>s
Ny>8
p>8 ji>*>s
jiixs jimiis
Quod alii volunt pro *28 etiam formari 838 , teneri non
potest : N38 est status emphaticus, quo filii patres, suos qui
162 GRAMMATICAE CHALDAICAE
dem, alloquebantur, sed propterea (N.) non est pronomen,
meus ; est tamen plane singulare, quod pro ΥΣΥΣ inter me,
interdum reperitur Ry, Gen. xiii., 8.• ••
XXV. Pronomina demonstrativa, relativum,
interrogativa, reciproca , possessiva.
Reliqua jam sequuntur pronomina
1. Demonstrativa :
Singul. masc. ji , Ti, j>* , inque statu emphatico nyi :
hoc enim , quod alii grammatici feminino soli adsignant, sae
pissime in Daniele masculine ponitur. Exempla invenies in Bux
torfii Concordantiis.
Singul. fem. NT , Tj , yi et nyi Dan. 11., 1o.
Orlum videtur ab hebraico πy. litera T , quae interdum in
fine additur, est suffixum superfluum secundae personae. Sic
Arabes dicunt, hi tibi sunt fideles , pro , hi sunt fideles.
Vide gramm. arabicam §. 51.
Plur. 58 , n%s, j$8, et cum eodem T secundae perso
nae, [38. -
a. Relativum , nonnisi unum **i , ex eoque truncatum si
praefixum. Neque solum relativum qui, quae, quod, in omni
genere et numero significat, indeque circumscriptioni genitivi
casus inservit, ut N3%^ •*; sty*$vj Dan. 11., 19., sed et
conjunctivam particulam ut, vel quod.
3. Interrogativa sunt p et 332 quis ? atque de rebus, πψ,
jy et sy^ quid? Ex his j? ( <• syrorum ) ob locum
hebraicum Mosis Exod. xvi., 15. notandum.
4. Reciproca faciunt, adjecto suffixo ad nomina auxiliaria
na, Esy, Ena, et wj£:: ac lenique
XXVI. PRAEFIXA CHALDAEORUM. 163
5. Possessiva separata, adjecto suffixo post 5** et -in-i:
15** qui est tibi , id est tuus, etc.
D E P A R T I C U L I S.
XXVI. Praefiaea Chaldaeorum.
Ex particulis sola notabimus praefixa, septem numero, n ,
5, > , i , η, π, o, nec de illis multa dicemus, quod ple
raque ex grammatica hebraica nota sunt : reliquas particulas
omnes lexicographis relinquemus.
p, n, > et 5 idem significant chaldaeis, quod hebraeis ;
eodemque, quo apud hebraeos, modo praefiguntur.
De uno 5, addendum
1. Saepe futuris praeponi, eaque in imperativum convertere,
aut per ut explicandum esse.
2. Post illud saepe abjici (*) praeformativum futuri, et o
praeformativum infinitivi Peal.
Exempla habe pyri; sunto , proy5 Dan. v., 17. Ny5
pro Nyγ% Dan. 11., 28. ag.; s>5 pro sy^5 Ezdr. v., 13.
m non est demonstrativum, (eo enim non opus est chal
daeis, statum emphaticum habentibus), sed interrogativum, prae
figiturque per chateph-pathach aut pathach , iisdem quas gram
matica hebraica habet legibus atque exceptionibus, Dan. 11., a6.
Ippºsn tunc es ? vi., a 1. 5> si potuitne ?
* conversivum ignoranl chaldaei, solum habent copulativum,
eodem modo, quo hebraei , praefigentes.
" cum particula separata **i significatione convenit, estque
1. qui , quae , quod , 2. ut vel quod, 3. nota genitivi. Ortum
videtur ex hebraico ny relative accepto, neutiquam ex vj prae
164 GRAMM. CHALDAICAE XXVI. PRAEF. CHALDAEORUM.
fixo: nec enim vj solet in si mutari, estque vj praefixum he
braeorum ex imitatione potius chaldaismi ortum , frequens in
libris recentioribus , sed nullo certo exemplo in toto Penta
teucho Mosis repertum. Praefigitur per schevâ, s3%nt, regis ,
quod schevà, ante aliud schevà , notas ex grammatica hebraica
mutationes subit.
\{R( 2o>- !-_-_ - _-- -- - -
I N D E X
G R A M M AT I CA E C H A L D A I C A E,
X+-*$%£-<o((
D E R A T I O N E L E G E N D I.
I. Consonantes eaedem quae hebraeorum. . . pag. 1 og
II. Peculiaria chaldaismi in consonantibus. . . . ibid.
III. De vocalium ratione, anomaliis, et quantitate. 1 1 1
IV. Mutationis vocalium hebraicarum in chaldaicas,
leges praecipuae. . . . . . . . . . . . . . . I 1 2
V. De notis diacriticis . . . . . . . . . . . . 1 13
VI. De tono. . . . . . . . . . . . . . . . . . i 15
D E V E R B IS.
VII. Conjugationes. . . . . . . . . . . . . . . 1 1 6
VIII. De praeterito Peal. . . . . . . . . . . . 1 1 9
IX. Praeterita reliquarum conjugationum. . . . . I 22
X. De infinitivis. . . . . . . . . . . . . . . 125
XI. De imperativis . . . . . . . . . . . . '. . 126
XII. De futuris. . . . . . . . . . . . . . . . 127
XIII. De participiis. . . . . . . . . . . . . . . 131
XIV. Verba primae radicalis Aleph. . . . . . . . 132
XV. Verbum primae radicalis Jod. . . . . . . . 135
XVI. De verbis mediae radicalis Vau vel Jod quie
scentis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
XVII. De verbis tertiae radicalis Aleph et He quie
scentis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
XVIII. De verbis defectivis et geminatis. . . . . . 141
1 66 1NDEX GRAMMATICAE CHALDAICAE.
D E N O M IN I B U S.
XIX. Genus nominum. . . . . . . . . . . . . .
XX. Numerus nominum statusque triplex. Status
emphaticus copiosius explicatur. . . . . . . .
XXI. Paradigma numerorum, ac statuum trium no
XXII. Paradigmata alia variarum formarum. . . . .
XXIII. Nomina numeralia et mensium. . . . . . .
DE P R O N O M I N I B U S.
XXIV. Pronomina personalia et suffixa. . . . . . .
Paradigma suffixorum nominis masculini. . . . . .
Paradigma suffixorum nominis feminini. . . . . .
XXV. Pronomina demonstrativa, relativum, interroga
tiva, reciproca , possessiva. . . . . . . . . .
DE P A R T I C U L I S.
XXVI. Praefixa Chaldaeorum. . . . . . . . . . .
144
ibid.
146
1 48
154
157
1 6o
161
162
REIMPRIMATUR
Fr. Dominicus Buttaoni Ord. Praed. S. P. A. Mag.
REIMPRIMATUR
Fr. A. Ligi Or. Min. Conv. Episc. Icon. Vicesgerens.
■__■_
_
■ Antoi oooius ■ CELLENO (Jul.) Iblus in Congregatio
-eforma s. Bernardi - mor- rc , ^ cn • ■ descriptoribus, et scriptis Hebraicis, ordine alphabetico. Inebraice
et latine digestis , in qua complures identidem interseruntur
assertationes, et digressiones, ibis-os. ' vol in-fol. Sc. 12.
■on vnus Carolos.) Congregationis s. Bernardi suo
■ _o-nemo , sive de Scriptoribus Latinis , qui
contra Judaeos, vel de re hebraica, scripsere. Additis observa
■nms ones ete. Cui accedit adventus Messiae ab Judaeo
Eum blasphemis, ac haereticorum calumniis vindicatus ig
vol. in-fol. Sc. s. .
__ adjectis ad calcem notulis , voces difficiliores I.enodanubus issc. i vol in-s lu- lu.
■on a Jo- ■ res- -sive quatuor Evangelia.
■iops, vol in-fol. se- e Daiso. -
____
■
■US IV. Ilol., S. R E C. noctus - camusri
■,cum nonnullis precibus ac indulgentiis, in ver
m Cnaldaeorum linguam translata 1. 11, 1 vol. in-18.
■ o.
■cmcu , opera Josephi IV. Patriarchae Chal
■ em lore , i vol in-fol. Sc. .
enoressio omopo- rum ab orientalibus facienda , jussu
Papae Urbani VIII edita irę, I vol in- s. Bai. 20.
■mum cmpucum, in usum Nationis Chaldaeae editum.
sua, a vol in-s. Sc. 1. e Bai- do.
||II
■____
■sso _o nouniis, rieo- _ _ s congru-G
■■__ |
-