Caps xxvii xxxiii

43
LINGVA LATĪNA PER SE ILLVSTRĀTA CAPITVLA XXVII-XXXIII

Transcript of Caps xxvii xxxiii

Page 1: Caps xxvii xxxiii

LINGVA LATĪNA PER SE ILLVSTRĀTA

CAPITVLA XXVII-XXXIII

Page 2: Caps xxvii xxxiii

CAPITVLVM XXVII

• Presente de subjuntivo• VT/NE: Completivas

Page 3: Caps xxvii xxxiii

El INDICATIVO expresa lo que ocurre realmente.

El SUBJUNTIVO expresa el deseo o el esfuerzo para conseguir que algo ocurra

Servus tacet et audit.

Dominus imperat ut servus taceat et audiat.

TEMA SUFIJO DESINENCIAS

-E- : 1ª conj. -A- : 2ª, 3ª, 4ª conj.

PRESENTE DE SUBJUNTIVO

Page 4: Caps xxvii xxxiii

1ª conj. 2ª conj. 3ª conj. 4ª conj.

am-e-ram-ē-risam-ē-turam-ē-muram-e-miniam-e-ntur

habe-a-rhabe-ā-rishabe-ā-turhabe-ā-murhabe-a-minihabe-a-ntur

leg-a-rleg-ā-risleg-ā-turleg-ā-murleg-a-minileg-a-ntur

faci-a-rfaci-ā-risfaci-ā-turfaci-ā-murfaci-a-minifaci-a-ntur

audi-a-raudi-ā-risaudi-ā-turaudi-ā-muraudi-a-miniaudi-a-ntur

1ª conj. 2ª conj. 3ª conj. 4ª conj. esse

am-e-mam-e-sam-e-tam-ē-musam-ē-tisam-e-nt

habe-a-mhabe-a-shabe-a-thabe-ā-mushabe-ā-tishabe-a-nt

leg-a-mleg-a-sleg-a-tleg-ā-musleg-ā-tisleg-a-nt

faci-a-mfaci-a-sfaci-a-tfaci-ā-musfaci-ā-tisfaci-a-nt

audi-a-maudi-a-saudi-a-taudi-ā-musaudi-ā-tisaudi-a-nt

s-i-ms-i-ss-i-ts-i-muss-i-t-iss-i-nt

PRESENTE DE SUBJUNTIVO ACTIVO

PRESENTE DE SUBJUNTIVO PASIVO

Page 5: Caps xxvii xxxiii

La orden o petición indirecta se expresa con una proposición completiva introducida por UT o NE (= ut ne).

Dominus imperat ut colōnus accēdat.

Pastōris officium est curāre ne oves aberrent neve silvam petant.

Calor solis non ipse per se efficit ut vinum bonum sit.

= vel ne, et ne= ut ne

Los verbos introductores pueden ser ‘postulandi’ o ‘curandi’: imperāre, postulāre, orāre, curāre, facere, cavēre, etc.

ut / ne Proposiciones completivas

Page 6: Caps xxvii xxxiii

CAPITVLVM XXVIII• Pretérito imperfecto de subjuntivo• Presente de subjuntivo y Gerundio de eo• Presente de indicativo de malo• VT: Consecutivas. Finales. Comparativas

Page 7: Caps xxvii xxxiii

Mientras que al presente de subjuntivo le corresponde un verbo principal en presente, al imperfecto de subjuntivo le corresponde un verbo principal en pasado (perfecto, imperfecto o pluscuamperfecto).

Pater filium monet ut taceat.

Pater filium monēbat (monuit/monuerat) ut tacēret.

TEMA SUFIJO -RE- DESINENCIAS

PRETÉRITO IMPERFECTO DE SUBJUNTIVO

Page 8: Caps xxvii xxxiii

1ª conj. 2ª conj. 3ª conj. 4ª conj.

amā-re-rama-rē-risama-rē-turama-rē-murama-re-miniama-re-ntur

habē-re-rhabe-rē-rishabe-rē-turhabe-rē-murhabe-re-minihabe-re-ntur

leg-e-re-rleg-e-rē-risleg-e-rē-turleg-e-rē-murleg-e-re-minileg-e-re-ntur

face-re-rface-rē-risface-rē-turface-rē-murface-re-miniface-re-ntur

audī-re-raudi-rē-risaudi-rē-turaudi-rē-muraudi-re-miniaudi-re-ntur

1ª conj. 2ª conj. 3ª conj. 4ª conj. esse

amā-re-mamā-re-samā-re-tama-rē-musama-rē-tisamā-re-nt

habē-re-mhabē-re-shabē-re-thabe-rē-mushabe-rē-tishabē-re-nt

leg-e-re-mleg-e-re-sleg-e-re-tleg-e-rē-musleg-e-rē-tisleg-e-re-nt

face-re-mface-re-sface-re-tface-rē-musface-rē-tisface-re-nt

audī-re-maudī-re-saudī-re-taudī-rē-musaudī-rē-tisaudī-re-nt

esse-messe-sesse-tessē-musessē-tisesse-nt

PRETÉRITO IMPERFECTO DE SUBJUNTIVO ACTIVO

PRETÉRITO IMPERFECTO DE SUBJUNTIVO PASIVO

Page 9: Caps xxvii xxxiii

ire

e-a-me-a-se-a-te-ā-muse-ā-tise-a-nt

IRE: presente de subjuntivo MALLE: presente de indicativo

malle

mal-omavismavultmal-u-musmavultismal-u-nt

= magis velle

= magis vis

= magis vult

= magis vultis

= magis (vo)lo

= magis (vo)lumus

= magis volunt

GERUNDIO ire

ACUSATIVO e-u-nd-um

GENITIVO e-u-nd-ī

ABLATIVO e-u-nd-ō

Sed cur tam cupidus es in Graeciam eundī?

Page 10: Caps xxvii xxxiii

PROPOSICIONES CONSECUTIVAS (UT + subjuntivo)

Mundum universum ita inter se (dii) divisērunt, ut Iuppiter rex caeli esset, rex maris esset Neptūnus, Pluto autem regnāret apud Inferos.

Num quis tam stultus est ut ista vera esse credat?

Page 11: Caps xxvii xxxiii

PROPOSICIONES COMPARATIVAS (UT + indicativo)

Intra sex dies, ut spero, vel potius octo.

PROPOSICIONES FINALES (UT/NE + subjuntivo)

Multa alia pericula nobis impendent, ut... praedōnes maritimi qui naves persequuntur, ut merces et pecuniam rapiant nautasque occīdant.

Sed heri e villā fugi, ut verbera vitārem, atque ut amicam meam vidērem ac semper cum eā essem.

Ut tempestas mare tranquillum turbāvit, ita verba Lydiae animum Medi turbavērunt.

Page 12: Caps xxvii xxxiii

CONSTRUCCIÓN acusativo + infinitivo

Verba dicendi et sentiendi

Omnes id futūrum esse sperāmus.

CONSTRUCCIÓN UT/NE + subjuntivo

Verba postulandi et curandi

Iesus non solum faciēbat ut caeci vidērent, surdi audīrent, muti loquerentur, verum etiam verbīs efficiēbat ut mortui surgerent et ambulārent.

Medus eam rogat ut aliquid sibi legat.

VERBOS CON AMBAS CONSTRUCCIONESMihi nemo persuadēbit hominem super mare ambulāre posse!

Nec promissīs solīs Medus mihi persuāsit ut secum venīrem.

Page 13: Caps xxvii xxxiii

CAPITVLVM XXIX

• Prefijos• Interrogativas indirectas (1)• CVM temporal-modal (1)• VT/ NE: resumen

Page 14: Caps xxvii xxxiii

dē-

ad- (af-)

con-

ex/ē- (ef-)per-

Los prefijos provocan el cambio de a o e breves en i

facere > -ficerecapere > -cipere

rapere > -ripere

salīre > -silīrefatēri > -fitēricon-

tenēre > -tinēre

premere > -primerein- (im-)

iacere > -icere

re-

ab/ā- (abs-)

con-

ab/ā-

prō-

ad-

ex/ē-

sub- (sur-)

ex/ē-

in-

ad- (ac-)

re-

PREFIJOS VERBALES

Page 15: Caps xxvii xxxiii

SUBJUNTIVO DELIBERATIVO

Quid faciam? Quid sperem? Quōmodo uxōrem et liberos alam?

Si las interrogativas son objeto de un verbo:

INTERROGATIVAS INDIRECTAS

Vir ita perturbātus est ut se interroget, utrum in mare saliat an in nave remaneat.

Rex eos interrogāvit 'num scīrent ubi esset Arion et quid faceret?’

Tamen dubito num haec fabula vera sit.

"Modo te interrogāvit" inquit "tuane esset pecunia quā hunc anulum emisti”.

Page 16: Caps xxvii xxxiii

CUM (temporal-causal) + subjuntivo

Con pretérito imperfecto de subjuntivo: una cosa ocurre al mismo tiempo que otra.

Con presente de subjuntivo: sólo causales.

Gubernātor, cum omnes attentos videat, hanc fabulam narrat: "Cum Arion, nobilissimus sui temporis fidicen, ex Italiā in Graeciam navigāret magnasque divitias secum habēret, nautae pauperes eum necāre constituērunt."

Ibi homo territus, cum iam vitam desperāret, id unum orāvit.

... Cum iam de salūte desperāret.

= se

Anulum abiēcit, cum sese nimis felīcem esse censēret.

Page 17: Caps xxvii xxxiii

UT, NE con subjuntivo

Presente

Iulius Davō imperat ut puerum excitet. Aemilia Syram monet ne puellam excitet.

Completivas

Davus clamat, ut puerum excitet. Syra tacet, ne puellam excitet.

Finales

Davus ita (tam clarē, tantā voce) clamat ut puerum excitet. Syra tam quieta est ut puellam non excitet.

Consecutivas

Pasado

Iulius Davō imperāvit ut puerum excitāret. Aemilia Syram monuit ne puellam excitāret.

Davus clamāvit, ut puerum excitāret. Syra tacēbat, ne puellam excitāret.

Davus ita (tam clarē, tantā voce) clamāvit ut puerum excitāret. Syra tam quieta erat ut puellam non excitāret.

Page 18: Caps xxvii xxxiii

Finales y consecutivas

• Orpheus etiam ad Inferos descendit ut uxōrem suam mortuam inde reduceret.

• An tam ignārus es ut etiam Orpheus tibi ignōtus sit?• Nihil mali umquam eī acciderat ac tanta erat potestas eius... ut non

solum alii tyranni, sed etiam di immortāles ei invidērent.

• Is fidicen nobilissimus fuit qui tam pulchrē canēbat ut bestiae ferae, natūram suam oblītae, accederent, ut eum canentem audīrent, ac rapidi fluvii consisterent, ne strepitū cantum eius turbārent.

= illinc

= num

• Paucīs post diēbus aliqui piscātor in eōdem marī piscem cepit qui tam formōsus erat ut piscātor eum non venderet, sed tyrannō donāret.

Las proposiciones consecutivas usan la negación non, mientras que las finales usan ne (ut ne).

Page 19: Caps xxvii xxxiii

CAPITVLVM XXX

• Futuro perfecto de indicativo

Page 20: Caps xxvii xxxiii

FUTURO PERFECTO

Se usa para indicar que una acción no se acabará antes de cierto momento en el futuro.

Cenabimus cum primum cocus cenam paraverit et servi triclinium ornaverint.

Este tiempo es muy habitual en las proposiciones condicionales en el caso de que una acción futura ha de ser acabada antes de que algo tenga lugar.

Discipulus laudabitur, si magistrō paruerit et industrius fuerit.

Page 21: Caps xxvii xxxiii

FUTURO PERFECTO PASIVO

Participio perfecto Futuro de esse1. -tus, -a, -um2. -tus, -a, -um3. -tus, -a, -um

eroeriserit

1. -ti, -ae, -a2. -ti, -ae, -a3. -ti, -ae, -a

erimuseritiserunt

El participio concierta con el sujeto

1ª conj. 2ª conj. 3ª conj. 4ª conj. esse

pulsav-er-opulsav-er-i-spulsav-er-i-tpulsav-er-i-muspulsav-er-i-tispulsav-er-i-nt

iacu-er-oiacu-er-i-siacu-er-i-tiacu-er-i-musiacu-er-i-tisiacu-er-i-nt

scrips-er-oscrips-er-i-sscrips-er-i-tscrips-er-i-musscrips-er-i-tisscrips-er-i-nt

audiv-er-oaudiv-er-i-saudiv-er-i-taudiv-er-i-musaudiv-er-i-tisaudiv-er-i-nt

fu-er-ofu-er-i-sfu-er-i-tfu-er-i-musfu-er-i-tisfu-er-i-nt

TEMA SUFIJO -ER- + I vocal unión

DESINENCIAS

FUTURO PERFECTO ACTIVO

Brevī cena parata et triclinium ornātum erit.

Page 22: Caps xxvii xxxiii

CAPITVLVM XXXI• Quisquis/ quidam• Verbos semideponentes• Subjuntivo optativo y exhortativo (1)• Gerundivo• Perifrástica pasiva

Page 23: Caps xxvii xxxiii

PRONOMBRES INDEFINIDOS

quisquis, quidquid

quidam, quaedam quiddam/quoddam

Es un pronombre relativo indefinido que se usa para generalizar el significado del pronombre relativo.

-n-dam < -m-dam

ac. m. sg. quen-damac. f. sg. quan-damgen. pl. m./n. quorun-damgen. pl. f.quarun-dam

Dabo tibi quidquid optaveris.

Heri quendam servum tuum vidi in viā Latīnā.

Page 24: Caps xxvii xxxiii

VERBOS SEMIDEPONENTES

audēre ausum esse reverti revertisse

deponentes en el perfecto deponente en el presente

…ille iuvenis qui non modo feminam illam pulcherrimam abducere ausus est…

fidere fisum esse (+ dativo)

Atque ego illī servō praeter ceteros fidēbam!

Page 25: Caps xxvii xxxiii

SUBJUNTIVO OPTATIVO

Expresa un deseo.

[QVIS]QVIS AMAT VALEAT! PEREAT QVI NESCIT AMARE! BIS TANTO PEREAT

QVISQVIS AMARE VETAT

Está muy relacionado con el subjuntivo exhortativo.

Quisquis feminas amat, poculum tollat et bibat mecum!

Page 26: Caps xxvii xxxiii

GERUNDIVO

1ª conj. 2ª conj. 3ª conj. 4ª conj.narra-nd-us,

-a, -ummone-nd-us,

-a, -umscrib-e-nd-us, -

a, -umfugi-e-nd-us,

-a, -umaudi-e-nd-us,

-a, -um

Se forma como el gerundio añadiendo -nd- al tema de presente, pero con las desinencias de los adjetivos de la 1ª/2ª declinación.

Sirve para expresar lo que ha de hacerse a una persona o cosa.

Vivant omnes feminae amandae!

Page 27: Caps xxvii xxxiii

PERIFRÁSTICA PASIVA

La mayoría de las veces el gerundivo se usa con una forma del verbo esse. Expresa la obligación de que algo sea hecho. La persona por la que la acción ha de ser realizada, el agente, va en caso

dativo (en lugar de ab + abl.).

Pater qui infantem exposuit ipse necandus est!

Quidquid dominus imperāvit, servō faciendum est.

Ille servus non puniendus, sed potius laudandus fuit.

Sanē laudandus est ille iuvenis qui non modo feminam illam pulcherrimam abducere ausus est…

Nunc merum bibendum est!

Page 28: Caps xxvii xxxiii

CAPITVLVM XXXII• VIS• Pretérito perfecto de subjuntivo• Interrogativas indirectas (2)• Presente de subjuntivo de volo• NE: Imperativo negativo. Verbos de temor

Page 29: Caps xxvii xxxiii

vis f. SG PL.

NOM. vis vires

VOC. vis vires

AC. vim vires

GEN. ----- virium

DAT. ----- viribus

ABL. vī viribus

Etsi nautae omnibus viribus remigant, tamen illa navis, ventō secundō adiuvante, magis magisque appropinquat.

Tanta enim erat vis et audacia eōrum, ut vim Romanōrum contemnentes etiam portus Italiae oppugnārent.

VIS

Page 30: Caps xxvii xxxiii

1ª conj. 2ª conj. 3ª conj. 4ª conj. esse

pulsav-eri-mpulsav-eri-spulsav-eri-tpulsav-eri-muspulsav-eri-tispulsav-eri-nt

iacu-eri-miacu-eri-siacu-eri-tiacu-eri-musiacu-eri-tisiacu-eri-nt

scrips-eri-mscrips-eri-sscrips-eri-tscrips-eri-musscrips-eri-tisscrips-eri-nt

audiv-eri-maudiv-eri-saudiv-eri-taudiv-eri-musaudiv-eri-tisaudiv-eri-nt

fu-eri-mfu-eri-sfu-eri-tfu-eri-musfu-eri-tisfu-eri-nt

TEMA SUFIJO -ERI- DESINENCIAS

PRETÉRITO PERFECTO DE SUBJUNTIVO ACTIVA

Page 31: Caps xxvii xxxiii

PRETÉRITO PERFECTO DE SUBJUNTIVO PASIVO

Participio perfecto Presente de subjuntivo de esse

1. -tus, -a, -um2. -tus, -a, -um3. -tus, -a, -um

simsissit

1. -ti, -ae, -a2. -ti, -ae, -a3. -ti, -ae, -a

simussitissint

El participio concierta con el sujeto

Marcus nescit num laudātus sim!

Nescio quid ab eō dictum sit, nam in ludō dormīvi!

Page 32: Caps xxvii xxxiii

El perfecto de subjuntivo se usa en las interrogativas indirectas referidas a acciones acabadas cuando el verbo principal está en presente, en perfecto o futuro.

INTERROGATIVAS INDIRECTAS

Haud scio an ego ita dixerim.

Miror unde pecuniam sumpseris ut alios redimeres, cum te ipse redimere non possis.

Scisne quantum pirātae a Iuliō Caesare captō postulaverint?

Iamne oblītus est quid modo dixeris?

Narrābo vobis breviter quōmodo amīcum e servitūte redemerim atque ipse ob eam gratiam servus factus sim.

Verbo principal: PRESENTE

Verbo principal: PERFECTO

Verbo principal: FUTURO

Page 33: Caps xxvii xxxiii

VELLE

PRESENTESUBJUNTIVO

vel-i-mvel-i-svel-i-tvel-ī-musvel-ī-tisvel-i-nt

Valdē dubito num amici pecuniōsi pecuniā suā me redimere velint.

Page 34: Caps xxvii xxxiii

IMPERATIVO NEGATIVO

NE + 2ª persona del pretérito perfecto de subjuntivo

Ne desperaveris!

Ne eum abieceris! Utinam ille anulus vitam tuam servet.

Ne timueritis, amīci!

Ne oblita sis me servum fugitīvum esse. Timeo ne milites me captum Romam abdūcant.

La expresión del temor a que algo ocurra implica el deseo de que esto no ocurra.

Verbos de temor + NE NE = UT

= noli, nolīte + infinitivo

Page 35: Caps xxvii xxxiii

CAPITVLVM XXXIII• Pretérito pluscuamperfecto de subjuntivo• CVM temporal-modal (2)• Subjuntivo optativo (2)• Condicionales (2)• Pretérito imperfecto de subjuntivo de volo• Imperativo de futuro• Gerundio/ Gerundivo

Page 36: Caps xxvii xxxiii

1ª conj. 2ª conj. 3ª conj. 4ª conj. esse

pulsav-isse-mpulsav-isse-spulsav-isse-tpulsav-issē-muspulsav-issē-tispulsav-isse-nt

iacu-isse-miacu-isse-siacu-isse-tiacu-issē-musiacu-issē-tisiacu-isse-nt

scrips-isse-mscrips-isse-sscrips-isse-tscrips-issē-musscrips-issē-tisscrips-isse-nt

audiv-isse-maudiv-isse-saudiv-isse-taudiv-issēmusaudiv-issē-tisaudiv-isse-nt

fu-isse-mfu-isse-sfu-isse-tfu-issē-musfu-issē-tisfui-isse-nt

TEMA SUFIJO -ISSE- DESINENCIAS

PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO DE SUBJUNTIVO ACTIVO

Page 37: Caps xxvii xxxiii

PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO DE SUBJUNTIVO PASIVO

Participio perfecto Imperfecto de subjuntivo de esse

1. -tus, -a, -um2. -tus, -a, -um3. -tus, -a, -um

essemessesesset

1. -ti, -ae, -a2. -ti, -ae, -a3. -ti, -ae, -a

essēmusessētisessent

El participio concierta con el sujeto.

Si (nos) magistrō paruissēmus, laudāti non essēmus ab illō magistrō iniustō!

Page 38: Caps xxvii xxxiii

CUM + pluscuamperfecto de subjuntivo. CUM HISTÓRICO

= postquam + perfecto de indicativo

Interrogativas indirectas que se refieren a una acción acabada en el pasado. Con el verbo principal en pasado (imperfecto, perfecto o pluscuamperfecto).

Qui cum arma cepissent et vallum ascendissent, primō mirabantur quamobrem mediā nocte e somnō excitāti essent.

Ego quoque dubitāre coeperam num nuntius verum dixisset.

Page 39: Caps xxvii xxxiii

SUBJUNTIVO OPTATIVO

Para expresar un deseo irreal que no puede cumplirse Imperfecto de subjuntivo

CONDICIONALES

Si la condición no puede realizarse nunca Imperfecto de subjuntivo

Si el deseo o la condición irreales se refieren al pasado pluscuamperf. de subj.

Utinam ego Romae essem aut tu apud me esses!

Utinam hic amnis Tiberis esset et haec castra essent Roma!

Si Mercurius essem alasque habērem, ventō celerius trans montes amnesque in Italiam volārem.

Utinam patrem audivissem!Si iam tum hoc intellexissem, certē patrem audivissem nec ad bellum profectus essem!

Page 40: Caps xxvii xxxiii

VELLE

PTO. IMPERF.SUBJUNTIVO

velle-mvelle-svelle-tvellē-musvellē-tisvelle-nt

Septendecim annos natus a patre interrogātus ‘quid tum discere vellet?’ filius statim respondit ‘se nihil nisi rem militārem discere velle’.

= XVII annōrum

Page 41: Caps xxvii xxxiii

1ª conj. 2ª conj. 3ª conj. 4ª conj. esse ferre

SG. pugnā-to parē-to scrib-i-to audī-to es-to fer-to

PL. pugna-tōte pare-tōte scrib-i-tōte audi-tōte es-tōte fer-tōte

IMPERATIVO DE FUTURO

Etiam alios monēto ut ad me litteras dent.

Et de rē publicā et de rē privatā narratōte mihi!

Scitōte me omnia quae apud vos fiunt cognoscere velle.

Page 42: Caps xxvii xxxiii

GERUNDIO/GERUNDIVO

ad scribendum ad epistulas scribendas

in scribendō in epistulīs scribendīs

ars scribendi ars epistulārum scribendārum

= ars epistulas scribendi

Page 43: Caps xxvii xxxiii

Vesperī exercitus locō ad defendendum idoneō castra ponit.

Nostri, cum parāti essent ad castra defendenda, illum primum impetum facile sustinuērunt.

Haud difficile est me excusāre, quod neglegens fuerim in scribendō. Si mihi tantum esset otii quantum est tibi, in epistulīs scribendīs non minus diligens essem quam tu.

Ego vero, etsi cupidus sum patriae videndae…

Facile intelleges nullum mihi otium fuisse ad epistulam scribendam.