X N. ?.: C.DISSERTATIO ACADEMICA

De

JUSTO FENNORUMIN PATRIAM

AMORE,QuAM

Consensu Amp/iffimi Sekatus Phi/of. in Reg. AcademiaAboenfi,SUB

PR^ESI DI O

Mag. johannisBILMARK,

Hist. & Phil. Pract. PROF. Reg. & Ordin.Publico Examini modefte fubmittit

CAROLUS JOH. FAGERSTRÖM,OSTROBOTNIENSIS,

In AuditorioMajori Die XIXArßiLis Anni MDCCLXIX,H. A. M. C.

AB O __£ Typis joh. Christoph. Frenckeli.

VJRO Maxime Tteveretido aique Celelerrime ,Dnopetro KALM,S.S.TheologiaeDOCTOßl, Oeconomise PROFESSORI,

nee non Regije Academia: Scientiarum Holmenf.MEMBRO,

MuECENATI MAGNO.

Ouent in nataii meo Soio pasfirn £f übique celebrari Aitdi-vi Favorem Tuum in Litterarum eu/tores plane exi-

mium^ eundem quoque £f ego, at quatttiUa Camenarv.mpcrtio, expertus fum quotidie maximum. Ea enim SumtniNuminis erga me fingularis fnit gratia, vt in Te, Maxi-_me Reverende D:ne Doctor & Professor, naSiusfim $fPro-motorem £f ta/ium ccnfilicrum benignijjimum AuC/orem ,quce fapietrtice. £f fidei pietiifijima funt. Ferum fruftraneumeft, intra tantce anguftice pagel/am ea inc/udere veUe merita,quce vel ipfa qtiidcm mente capere vix va/cam atque comple-ili. Permittas tamen,ut dum Fennorum in Patriam juflum4tmorem adumbrare conor, fimul etjam venerabundum gra-tisjimtimque meum in Te adfeStum tefier, cujus documentumfit bcec dijfertatioy qucS a Nominis Tui celebritate prcecipu-um fuum mutuatur jubar. Meorum vicispm votorum hcecerit fiumma dignetur Summus rerum omnium Arbiter Tf,M_ecenas Magne, fcfpitem ■ atque inco/umcm prceftare, usquedum Ecclefiaz, Patrice, Rei Littcrarice, Familice Nobilisfi-ssce, quin £f ciientihis Tuis fatis vixifti. Ita ex intimiscardispenetralibus vovet

Maxime Reverendi NOMINIS Tui

Cu!tor £umi"l!fmns:CAROLUS JOH. FAGERSTROM.

§. I.

■t abditos cordium noftrorum recefliis fcrutemur,& teneras quasvis fibras exploremus, poft pieta-tcm in DEum, nihil deprehenditur altius nobisinfixum, quam illius loci amor, in quo lucernnon modo primum adfpiccre ccepimus, fed -Sc

maximam jetatis partern hilares transegimus. Sicut an-tem amor oritur ex defiderio boni placiti; quod pjacetautern originem debet blando rei dilecta: influxui vclin fenfus vel in animum noftrum, cujus pergrata (en-fatio ipfii confvetudine augetür & confirmatur, juxcailludPoeta:: Trahitfuaquemque voluptas ; ita docet expe-rientia, amorem natalis foli rationibus, vel ex übertateejusdem vel ex amcena facie defumtis, raro niti, fedexconfvetudine locorum, in quibus innocuam, a curis jvacu-am & hilarem vitam, parentum, propinquorum & an.i-corum ftudio cincli transcgimus , eflb potiflimum den-vandum. Offerat enim Calypfo Ulysii exuiiregnum poc-entisiimum, inopi divitiarum cumulos, longis viarumerroribus exhaufto regnum & immortalitatem, tot ta-rnen tantisque commodis prudentiillmiiS hie Princcpspnefert pauperern & horrendis fcopulis velut adfixamkhacam, eratam avorum federn. Similiter ii parya ma-

A gnis

2gnis componere liceat, ex noftratibus Alandorum nonpauci rigidas, quas incolere confveverunt rupes, & übinon alios vident frutices, quam dumeta forte & juni-peros, non alias colligunt herbas, quam lichenes & mufcos,cum fertiliflimis Finlandiae campis, fi optio daretur, nequa-quam commutarent. Hinc quamvis OVIDIUS dulcesante omnia penates relinquere coactus, probe fciret,ca-lamitates patienti animo efle ferendas, tanto tarnen pa-trize amore flagravit, vt eundem omni ratione valenti-orem efle, profeflus fit. Hinc in fui excufationem itacanit:

Non dttbia efi Ithctci prudentia, fed tarnen optat\Fumum de patriis poffe videre focis.Nefcio, qua nataie foium dnlcedine cunSios ** ..Ducit y & immemores non finit effe fui.Quid me/ius Roma s Scytbico quid littore pejus ?* ,Huc tarnen ex iUa barbarus urbe fugit.

Quum igitur ingenui cujusvis praxordia amor natalisfolivalde afficiat^ facile intelligisß. Leetor, cur egopalmameruditionis plurimis concedens, amore autern in dulciffi-mam Patriam nemini fecundus haberi cupiens, de juftoFennorum in Patriam Amore, ipfe Fennus, diflerere con-ftituerim. Abfit tarnen ame ifta temeritas, vt exifti-mem, me argumentum hoc pro rei dignitate exponerepofle; Tu vero C. L. qui eodem vel pari mecum af-fesftu duceris, facile ignofces, fi in bonaadeo cauflanec'Tux exfpe&ationi, nee prolixa? meje voluntati hac, quanunc fum, jetate fatisfecerim.

§. 11.Patria? vocabulum duplicem imprimis fignificatum

apud Auetores fuftinere deprehendimus. Modo enim fu-rnitur pro ipfb natali loco, in quo vitalem avram pri-

mjum

1)3(1mnm haufimtts& pueritiJß' crepundia,intefdum-etiamre-"liqux cetatis feria transegimus. Huc fpectat illud CLAU-DIANI de fiene, qui, juxta Veronam confiftens, villa,fua nunquam egreflus fuerat; .

Felix, qui propriis cevum transegit in arvislIpfa dotnus pucrum quem vidit, ipfit fenem.Qui baculo nitens, in qua reptavit arenaUnius numeratfecu/a longa cafce.

Modo autern Patria furnitur pro illa republica, cujusquis eft civis, &,.in qua.jus civitatis habet. .Ujtra patriaalteri prseferenda fit, ambigua folet efifie quarftio, pra:-cipue in coliifione officiorum utrique debitorum. Quumenim maximum fit vitze humanie momentum in Thea-trum hujus mundi prodire, & follicita' frui parentum&amlcorum cura in pueritia, quse cetas maxime eft incu-ria; nee tarnen minus eft, adminicula cpnfervationis &pra^fidia tranquiliitatis* fine qujbus miferam degeremusvitam, invenire, qualia nobis pranlat-Civitas. Inter-dum contingit, vt ilia hanc ccmprehendat, & tunc a-moris in Patriam inckamentum oritur fortiflimum. Nosde jufto Fennorum amore inPatriam nunc acTuri,- com-piexum amoris tarn in locum natalem, quam in ctvita-tem intellectum volumus.

§" HI.Tantt autern funt momenti oflftcia, qua; Patriee no-

ftrs debemus, & qu^ incttamenta. amoris in ipfam prse-bent, vt poft onticia, gute DEo ob continuam noftramab ipfo dependentiam pr_eftabimus, proximum fibi 10--cum vindicent officia erga Patriam, feu iftam rempu-blicam, cujus membra fumus. Qfuum enim hominum,fibi iplis relidtorum, maxima fit pravitas, adeo vt mala

A 3 quie-

m) 4( &qu-ecumque aliis, etiam prater horum meritum, inferrenon dubitent, modo aliquem inde fru&um vel utilita-tis vel voluptatis percipere queant; quum vero focietascivilis maiitis humana: validum injiciat frenum, mutu-um adferat auxilium, & defideratam tranquillitatem tu-eatur ac confirniet; evidenseft, quod non tantum ma-jor felicitas intra, quam extra civitatem reperiatur, fedetiam quod propria falus & felicitas abfque illa obtineriomninp nequeat. Hinc ingenui quivis fialutemPveipublic£e:iipremam legern efle exiftimant, ad cujus cynofiuramluas corfiponere dehent acfiones ita quidem, vt publi-cam falutem privat^ jugitur anteponamus, & incom-moda quarvis pro patrije commodis fubire, immomor-temipfam, urgente tarnen graviorineceflitatis telo, quumvita civitatis aliter confervari nequit, pro iila oppeterenon dubitemus. Infiiper in alma Patria nobis pierum-que obverfantur liberi noftri, parentes, propinqui, ami-ci & infignis multitudo hominum, quos fingulos pro-lixo amoris adfectu dignisfimos judieamus, quorum au-tern felicitas confervari non poteft, turbata & pericli-tante patria; quamobrem amor in patriam eft veluticentrum, in quo concentratur quidquid hominibus inmundi theatro amabile occurrat. Quare Cicero, poft-quam gradus officiorum expofuiflet, ita tandem conclu-dit: Sed quum omnia rationc animoque htftraveris, omni-nm focictatum nuUa eft gratior, nulla caricr, quarh ea, qrtceJlcspublica cft unicuique nofixum* pari fiwt Pareutes ,■ cariiibcri, propinqui, famiiiares, fed cmines omniuvi caritatespatrm ttna complexa eft, pro qua quis homis dubitct mor-tcm oppetere, fi eifit profuturus.

.*. iv.Quum itaque Civis quisque impefifie difigere debe-

at fuam patriam ejusque commoda^ quantum poflit &quoties-

m> )?" 5( Q~mqnotiescunque "pecafio ferat ,r ceteris praferre, yitiumturpiffiraum & maxune exfecrandum merito cenfetur,in Patries. dedecus vel pernicieni quidquam moliri. Quienim perfrictce adeo-eft fKonti^, ut-mali quid. in Patriam■committere non exhorrefcat , teinere violat facratiffimaqucevis jura&ingratiflimus eft omnium, quos nunquam Solvidit: propter fuam perfidiam übique & quid^m meritomale audit; abutitur enim famiiiaritate civlum fuorum at-que eos, vt inimicos, perfequitur, gut qusvis humanl-tatis officia ab ipfio exfip.ed.are poflent. Perduelles igi-tur funt Reipubticce earcinomata: Illi. enim fuis tantumducuntur commodis, fe ipfos, fuos honores, fuafquedivitias ita refipiciuiit, quaii fibi fioii eflent nati, alios-que parvi faciunt, nifi quatenus funt devota ambitionisipfbrum inftrumenta. Contra ea omnes celebrant egre-gios iilos viros, qui Patria^ fuce non tantum non defunt,led qui natura; debiturav pro Patria potiflimum reddunt.Imitantur igitur ASDRUBALEM, cuiquum SCIPIO ma-gna prcemia promiflifet, fi' Cartbaginem dederet; illevero,quantumvis Poenus fuerit, iis audltis, qua? oflerebantur,femur identidem percuti-ens, Deorum ac fortunce invo-cans fidem; nunquani -illfm diem adfuiurum, dixit, quoAsdrubalem ftantcm at-que everfam Cartbagimm, una foivi-deat. Patrice enim- confiagrantis ruinarn prudeiitihus virispuicherrimtim rogi. ornamfnfcum. effe,, i.ti( ,refert POLYBIUS."Taceo alia ceque venufta exempia, quorum feraciflimaeft Hiftoria. Tantus enim eft amor Patrice, vt amicl-tias ceteras-huic cequaverit nemo, . nedum prcetuierit.;quippe quce ne ipfce quidem "pcflint efle falvce, patr^anon-falva. ' " '" ■■..■■

§. v.His nunc prcemifiis, ad inftitmum noftrum propius

accedimus^ deFerinorum in Patriam amere aciuri, pau-A 3 cisque

«■)*(&cisque oftenfuri, quam juftus fit hie eorum ddfecftus. Pri-mum igitur argumentum fumimus ex coeli nos ambi-entis indole. Seilicet ndtufa fumus ita comparati, utde-lecftemuriis, qax nobis apprime conveniant. Enimveroipfam recens natorum teneritatem circumfufus aer, viclus-que ratio ita adficiuht, & adfvetudine in fui veluti fa-miliaritatem adeo fingunt, vt partim cofporum atqueingeniOrum dispofitio ad foli nataiis indolem plerumquefoimetur, partim corpora noftra fiepe adfligi fentiamus,quando ad alienum ccelum & alienum vicftum voca-mur. Hoc ipfum inter alios inde a remotiflimis tem-poribus cognoverunt antiquiflimi Scythce, quare incontentione cum ./Egyptiis ita ratiocinantur: Naturarn,dicunt, quam primum incrementa caloris £f frigoris regi-pnibus diftinxit, ftatim ad locorum patientiam animaliaquoque generaffe; fed %f arborum atqv.c frugum pro regio-num condiiione apte genera variata. Et quanto Scythis fitccslum afperius', quam sEgyptiis, tanto cf corpora 2f in-

fenia effe duriora. Quod fi jam indolem coeli aerisqueennici confideremus, non adeo afperum eft noftrum

Clima, vt vigilantes fbmniant Exterorum multi, a quotarnen veterno expergefadi funt recentiori xvo haudpauci. Non equidem negamus, quod frigus apud nosiit valde intenfum, fed quod ipfb fuo rigore ita quafirnmpitur, vt parum omnino incolis noceat. Experimurenim in Anftoa plaga tempeftatem hybernalem admodumficcam, nee noxiis vaporibus aut exhalationibus reple-tam; unde minus turoatur fanitas & robur corporumnfcftrorum, quam apud Meridionales gentes fieri adfo-let, quse minus frfgidam fed magis hurnidarn fuam tem-:peftatem fine valetudinis difpendio vix ferre pofliint.Immo, experientiatefte, plufesinter has funt, quam qui-dem apud,.nos, qui /rigoris vehementiae fuccumbunt.

Garriunt

*§ ) 7 .( BCafrittnt quoque afii, nebulbfam efTe noftram~plagam,eandemque Cimmeriis teneferis premi. Enimvero fiexpCrientiam, Obfervationib.us Meteorologicis nixam,cort-fufamus, fatis fuperque deprehehdinxus, Fennos pluriumdierum ferenitate quovis anno frui, quam populosAuftrales. Efto autern, quod no&es hyherna; apud nosfint longiores, hoc tarnen, fi quod eft, incommodumadfatim compenfarjt diuturniora crepufcula, &imprimislongior temporis ajftivalis, quod m emolumentum acjucunditatem generis humani praxipue conftitutum vide-tur, amoenitas; vt taceam notftes hybernaies rutilolunjefplendore, quem Cryftallinae augent nives, ita colluftra-ri, vt munia fua fatis commode obire queant incote.

§ VI.Sicut illos portus magni facimus, quos eum in mo-

dum effbrmavit natura, lit eosdem unicus folummodoventus perfpiret, cujus etiam ingravefcentem vehemen-tiam objedh coilium montiumque anfra<ftus valde immi-nuunt; ita quoque non fas modo, Ced a»quum etjam eft,illas regiones perquam diligere, qui talern obtinueruntfitum, vt fieviens forte Beliona incolarum tranquillita-tem non ex quavis "plaga türbare poflit. Opportunumadeo fitum almae Patria? concefit provida Numinis cu-ra, ceu docet Geographia; quare teftibus Hiftoriarummonumentis rarO aliunde, quam ab Orientali plaga ho-ftiles ipfa fenfit irruptiones. Sed nee talia molimina fa-cile olim fufcipi potuerunt; quum ipfa natura violen-tice hoftium objecerit partim impetuofisfima flurnina,partim latisfimos & infidis fcopulis refertisfimos lacus.ProfecTo quum Tigris & Euphrates magna regni muiii-mentaa CURTIO nuncupentur, & Nilus immortaiis murusIfocrati dicatur, eosdem titulos merentur quoque Cata-

ra&a

m) 3c mr_f&a7ro^tf"&:finfulx p&ludis Saimen, quar pari fatloneimpetum hbftium-antiquisfimis tempOribtis fiflere' pottie-funt. Pneterea Nobi OERNHIELM in vita> PONTI DE LAGARDIEp. 30. ioqtfitur deregnoSvecorum, qiioti tanquarrimurum habitandi fors objeeerit incurfionibhs Mofchorum.Quo ipfo indigitafle videturregnumHolmg.ardicum yubiReges Upfalienfes fuos olim habuerunt Marehiones, quiomnem curamtin id intenderent, ne ingravefcens bel-lorum ttirbo tarn Svecorum, quam Fertnorum halcyoniatemereturbaret; ex q-uibus dispalercit,. vetuftisfimos Fen-nise incolas fatis tranquillarn vitam ob' commodum Pa-triae: fitum degifle. ; Nqn equidbm' ignoramus, quoddentur, qui exiftimant, Finlandiam jta di&am fuiflejquafi boftilem tcrram, quod continuis bellorum vel illa-torum vel exantlatorum motibus cives fuerint occupati.Enimvero quum hi,. motus., deipunv poft irruptionesTattarorum in Holmgardiam r & poftTexpeditiones cm-ciatas a Regibus noftris in orientern fufceptas pra:cipueingravefcere ccepeiint, Finlandia.: autern appellatio pro-lixam magis canitiem fentiat, uti ex, monumentis con^ftat; evidens eft, quod kax Etymojogia calcitlos a nobispofitos non turbet, quum illis tantum probari ipfa pos-fit, qui obvia qusevis etiam prceftantisfima judicent.

§" VII.Ulterius ficut finguli homines familiam fiuam tanto

impeniius plerumquc diligunt, quanto remotiori & inte-griori a ftirpe fuos repetere poflunt natales; ita quoqueuniverfi cives patriam fuam, quo antiquiorem, eo etiamcariorem habcrc folent. Quod ad noftram Finlandiamattinet, multis forte videbitur, eandem fequiori demumxvo fuos nactam fuifte incolas, nee in contentionemcum cultis Europa; regionibus aliis venire. Enimvero

gut

«>)'* ) &qui in cortice apparentiarum non haerent, ieti in medi-tullium vefkitis ibllicite penetrant, aliter omnino fuosfubducunt calculos. Qup fa&o, antiquos adeo in Bore-alibus hifce regionibus inveniunt incolas, vt gloriarn an-tiquitatis -plurimis Europee populis' reddant dtibiam.Concedimus equidem, humani generis reliquias poft or-bis noitri cataclysmum iri Afia concediife, nee tarnendubitamus, -quin fequeoti tempore harum numerofisii-mi pofteri pa.rtim internis ■motibus, partim externis ir-ruptionibus fblum vertere coacti, fvadente prudentia &jubente necesfitate, ibi potisfimum penates fuOs confti-tuerint, übi & defideratam tranquillitatem & idoneavi-tx fuftentanda; adminicula facili invenire potuerint neg-otio. Quos autern cunque origine fua fuifle Majoresnoftros ftatuamus, five Ifraelitas, five Scythas, five exutrisque. oopulis mixtam coloniam,. in confeilb tarneneft, quod renfi-pecuariam' imprimis magffi fecerint, &quad venationibus fucculentuni fibi qua:fiverint vicftum;parum curantes moliiorum arborum fruticumque de-licias, qua; menfam exornant fecundara , quippe robu-ftis iilorumrcorporibus minus convenientes. Et quumBoreales .noftra; Regiones abunde pra:berent, hinc gra-tisfima pafcua in. luftentationem pecorum & armento-rum, inde variam venationem; fi non certum, proba-bile tarnen eft, Finlaudiam inter ceteras Eiirqp.ee terrastempeftive admodum fuifle inhabitatam. Quamobremetiam CONRINGIUS, LEfBNITIUS in Actis Beroiinen-fibus, aliique exteri Scrijtores fatentur, Diimos omnium& vetuftisfimo^ Scandin.ivia; kfcoia? fuiile Fennos &

quos Sveci & reliqui ejus peninfuia: pbpuli,cx Germania fcilicet venientes, in extimum iiium Se-ptemtrionis anguliim, qucm adhuc teu-mus, compalcrunt.Neque m co. illis refiugamur, quod Fermici popuit per

B Scun-

m > *.°( "&Scandinaviam fefe .dilataverii.it, quandoquidem fupremasejus par.tes & Ingcntem tracftum» Fmmarckiam duftum,inter Daliarn VVermlandiamque atque Norrwegiam nonmodo Fenni adfiuc incolam, Ccd eti9.nl Fennici nomi-nis documenta pluribus in Svethia logis exftent: ex.gr.Territorium Finnfponga in Oftrogothia, TerritoriumFiunewed in Smuiandia, parocchia & lacus FinniainScz-rfia, quin & infula Fionia in Danise Regnq. Vid. HA-RALDI BRISMAN Diflert. de jufto Svecorum in Pairi-nm amore , p. 16. £f ij- Denique quod ad feeuritatemattinet, tantam in his oris invenerunt adventantium po-pulorum agmina, quanta vix majorem alibi obtinerepotuerunt, id quod vel fitus horum locorum adfatimcomprobat.

§. VIII.Satls equidem prarvidemus, quod ad convellendam

gentis noftra; antiquitatem, a nobis haftenus vindicatam,'varia formari queant dubia, qu# nee bmnia nunc exa-minabimus, ne in volumen excrefcat Specimen hocceAcademicum, nee tarnen, qua; przecipui funt momentiinta&a relinquemus; ne bona' caufla cecidfffe videamur.Primo igitur multi mirabuntur, cur emigrantes ex Afiapopulorum manipuli ad incuka potitis lFirilandiae tesquafefe contulerint, quam ad OccidentalioreS Europae regi-ones, utpote & fertiliores & mitiori fub caelo pofitas,curfum fuum direxerint. Ad quod mox refpondemus:Si naturalem univerfie Europa; conditionem animo nobisfiftamus, qualis eadem ante fuerk, quam ipfi venufta-tem adderet cultura humana, facile inveniemus, quodvix horridior tunc fuerit Finlandije facies, quam reliquarrum Regionum. Nam vt Poeta canit:

Facies non omnibus unaNee diverfa tamei^ qualern decet effe fororum.

Quare

i)« c », - Quare fi naturalem terrae pulchritudinem conftkuantVimbrofi lucus, virides montes, vafta: planities, ftoribus& graminlbus luxuriantes, hinc pifcofis flutSnirtibus, irf>de opportunis lacubus interdiftincfir; fatendum omninoerit, Fmlandiam noftram in his muneribus obtinendis na-ttiram minime novercam expertarn fuifle. Quod ultroetiam " concedunt exteri, quibus. contigit noffcras pera-grare regiones. Nonequiiem negamus, quin antiquis-fimis temporibus & prx*cipue circa adventum primorurnhospitum. minus grata fuerit Finlandiae fpecies t quamqua hodie nitet; fed quo pignore conftabk, quodc§te-vx Europee regiones amoeniora habkacula novis colonistunc praouerint. Ipfam profecfto Germaniam TACITI ad-huc a'VO non venuftiorem fuifle, fequentia ejus verbateftantur:; Qvis A/ia aut Africa aut Italia relif/a Ger-matiiaiu:pet<enet, informem terris , afperam ccelo , triftgfn cu/tftajpettuque ,nififipatriafit ? De Gennaiv Cap. _». Pr_ete--rea ficut iri conftkuenda famiiia primum anquirimus fe-curitatem & vitse fuftentanda; adminicula, turn com-moditatem & innoxias delicias; ita credere par eft,quod Nomadum eohortes primum tranquillkatem&pa-rabilis victus copiam qua:fiverint, induftria; & cuitusdelinimenta partim ignorary.es , partim vix cqrantes.Quumquein Borealibus hifce terris votorum compotesfieri poftent, quippe qux &-vita' neceflaria fuppedka-bant, & ab hoftium incurfionibus tutos prsftabant;probabile admodum eft, quod in his oris penates fuostempeftive conftkuerint. Erit autern quispiam, qui fci-fcitari aveat: Quis derttum Genius Majoribus noftris iaaures infufurraverit, quod in hocce in mundi angulodefiderata commoda & praefidia invenirent ? Qiio filoAriadna*o pertotinvia atque incultaloca ufi fuerint? Ve-rura jion anxia heic opus fuilfe confukatione, quisque

B 2 fatebkur,

© .:> ift c c*fatebitur, qui modo in raemoriam fibi revocavflit,neceffitatem in ejusmodi cafibus optimam effie Magi-ftram. lEriicutin Phyficis, urgente undique vi, corptjsmovetur verfus illam plagam,'in qua minimam expefi-tur refiftentiam; ita idem valet in mi^rationibus genti-ufh. Jarti vero Nomadibus, in Europam profe<fturis,: aparte huiu&(Occidentali graviifima impedimentaobjicie-bant bellicofisfimi Graxke populi, qui tantarn praedamiibi elabi nequaquam pasfi fuifient; adeoque .Septemtri-onem verfus fefe conferre cogebantur. Aderant infupermigratnris flumlna & lacus, tutisfimi. lsr,yoi-, quorum fe-cundu-m curftim dum fequebantur, facili negotio adßo-reales hasßegionespervenire potuerunt. Sive enim fecutifuerint oram occidentalem Cafpii maris, Wolga his Ar-gonaiitis oCcurrebat: fivepaullo longius procedendo littusOrientale Ponti Euxini & Paludis Ma*otidis legerint, inTanaim inciderunt: five etiam hanc paludem circnmi-verint, v<el Bosporum Cimerium trajecerint, Bory-fthenem offenderunt. Qui fluvii omnes iis locis fuos ha-<bent fontes, übi alii fluvii exfurgunt, qui fe vel in ma-re Album exonerant, vel etiam fe cum aliis fluminibusconjungunt, quae in lacum Ladogam & inde SinumFen-nicum^influunt. Ha:c itineris ratio egregie confirmaturtcftimonid TACITI, qui Germ. Cap. 2. adfirmat: Qupdnee terra o/im fed clafibus adveherentnr , qui muttife Jedesquczrebant. Quibus accedk, quod & finuofa littora pe-cotibus Nomadum abundantia praebuerint pafcua, &ipfi pifcatione & venatu gratisfima obfonia fibi compa-raverint. Enimvero quxrat adfruc quispiam : Cur hiae"colonke in terris Ponto Euxino "prqpioribus non fiibfti-terint ? Cur fertilisfimas muitas Mofchovia: provinciastantum peragraverint, & quare ad ipfum Septcmtrionis'cardinern penetraverint ? Ad hos nodos refolvcndos non

Opus

m)n ( mOpus eft, hariolemvif, ipfos defiderio fi^grafle ftellam Po-larem propius contemplandi; fed ftridtim obfervamus,quod nos vkrum . anfractus & dirficukates .eiuciati ilntMajores " noftri, vt juftam feeurkatem, quam vitx i-pfbrum ratio poftulabat, confequerentur. Procuiajove,procul a fulmine ; pocu! a Perfis Gnecisque, procul etiamab ipforum irruptionibus. Denique ii quis objiceret,frigus noftrum retardafie adventum primorum incola-rum, hanc objectionem in antecedentibus diluimus,adeoque non opus eft , vt frigidum hoc dubium nuncliquefaciamus.

§ IX.Adfunt alice adhuc rationes, quoe juftum Fcnnorum

in Patriam amorem inflammant, eximiam loquor terra_:noftrae fertilitatem, & copiam omnium fere rerum, advklum & amicium necellariarum. Efto cnim, quodnon multae admodum apud nos reperiantur deJiciee, qucedepravato five VITELLI, five HELIOGABALI, five horumfimiiium, qui vixerunt vt ederent, non ederunt vt vi-verent, palato fatis convcnirent; plurima tarnen heic re-periuntur, qua: exquifito quantumvis guftui conveni-ant. Luftremus enim paulisper vel bma illa naturx re-gna , quce promi condi funt, ex quibus mortales, qua?ad vhftum, innocuas voluptates & amicftum pertinent,colligere fblent, & conftabit, divitias, opinione multo-rum majores, in noftris reperki oris. Si volatilia defi-deremus, aerem noftrum permeant avium agmlna, qua?fapidisfimas jiobis praebent carnes. Quasdam harum cumaliis Europje regionibus habemus communes, qua^damautern populis Borealibus propriaTunt, nee tarnen quid-quam illis cedunt, quas exteri tantopere jacikant, vtfacile crederes, ipfis efle propofitum, falivam adventan-

B 3 tibus

i ) 14 ( atibus hofpitibus movere. Major quidem fuit olim ha-rum avium eopia, quam noftro ccvo deprehenditur, idquod partim crcbris fiivarum exuftionibus, partim venatorum indagini erit tribuendum; noiv tarnen auctipia«oftra funt fmftanea. ■ In filvis quoque Fennke- ober-rant greges Cervorum, Rangiferorum, Alcium, alio-rumque animalium, quorum carnibtis vix molliores e-pulas propinare valent exteri. Lacus, paiudes & fliimi-na 'Finlandia* abundant pifcibus varii generis & exqui-fita* bonitatis, quorum. nonnulii ftatis anni temporibusad noftra catervatim adpellunt littora, & fefe incolisin prcedam velut fponte ofterunt. Hinc pifcatura adeolucrofa apud nos exercetur, vt infignem pifcium falito-rum copiam per Svethiam quotannis divendant nofha-tes. In ditiflimo hocce nattna: penu exfultant quoquevarii generis animalia, quorum multa menfas noftrasexhilarare poflunt. Prxterea Flbra non minus in no~ftris, quam in exterorum. campis fuas jadat dotes. Sienim alimenta necesfaria primum. confideremus, glebjerennicee übertas tanta eft , ut.frumenta diverfi generisapud nos adeo copiofe proveniaiit, ut-haud exiguammesfis partern in Syethiam transferre & divendere Cole-ant incolae. Immo mirari convenit, quod quamvis fru-mentorum genera folo noftro" ita propria non fint, vtinter fponte nafcentia referri queant; attamen quo pro-pius cardini Boreali ipia colantur, eo etiam grandiora& melioris indolis evadant, adeo vt meridionales gen-tes noftras fibi non raro comparent fruges, quibus fe-rnentern faciant. Luxuriant quoque campi noftri baccisvarii generis, eisdemque dulcisfimi faporis, adeo vt fifponte nafcentes confideremus, nos naruni nee mino-rem copiam aut varietatem posfidemus, quam exteri.Immo quasdam earum, quce nobis pr-oprix funt, tanti

faciunt

«": > I-J; (' @h

faciunt ext-eri.ut nibil fvavius aut gratius cogitare que*ant. Verum quidem eft, quod Pomona interdum fatisarcfte apud nos habitet, & noftrum exhorrefcat frigus-,attamcn nee noftros dedIgnatur hortos , fcd largo fru-(ftuum proventu induftrios fui cukores ditat, quod fu^-periori imprimis anno facftum novimus. Forte nonmulto la:tior fuerit ejusdem condkio in Meridionalibuslocis, dum poft bellum Mkhridaticum fuas colonias inEuropam primum transmifit. Uvas quidem ex vinetisnon colligimus, nee enim omnis fcrt omnia teiius; fedquem derecium requo ferre pofiiimus animo , dum i-pfum compenfant cum alia, turavina ex noftris bac-cis praeparata. Denique fi adferta hacienus allata potiusmagnifica, quum vera quis exiftimet, ipfi opponimusexpe-rientiam omnium eorum, qui Finlandiam noftram pera^ra-runt, qui encomiis hifce album addunt calcujum. Igitur

Non opus eft verbis , eredite rebus.Fennia igitur merito de fe prcedicat; Niger ego aiih ,

candidus vero propria videor uxori , quam paroemiamadfert b. m. Reverendisfi Epifcop. JUSLENIUS in DiffertiP^indieias Fennorum continente.

$. x.Nondum forte cesfant dubitationum «ftus, fed ho*

bis quispiam objiciet TACITI teftimonium : Fcnnis mir®feritas , fccda paupertas , non anna , non equi, non pena-tes : vif/vi berla, veftitui peUes , cubi/e humus:, fo/a infagittis fpes , quas inopia ferri offihus afperant. Gefman.Cap. XLVI. Refpondemus autern: Mutantur terripora &homines in illis. Concedimus omnino, qubd primomigrationis xvo, dumvagabundarn, riiore Scytharunj acLapponum, degebant vitam Majores noftri, Finlandioefacies & incolarprn conditio non multo melior fuerit,

"''' - " quam

£ ) i*' C Killam ex aliorum relationedefcribitTAClTUS; at quamdispar poftmodum utriusque indolesfa&a.fit, fugcrc po-t--eft neminem. Ulterius die.et quispiam, fi tanta fit na-tura: munerum iri Firilandia copia, quarkarn modo au-divimus, cur exigiia adeb ih noftris oris quqndam fuerantboinmercia ? Hoc vpar.tiiri';placida: Majorum noftroruniindoli, partim exterofum ignorahtke erit tribtiendum.Commercia enimiion luxtnix, quin potius necesfitatiprimam fuam debent originem. Quamdiu enim natalefblunrnobis abunde fubminiftrat quicquid defiderlo no-ftro inferviat, vitani fortunasque nbftras fragili navig.ionon commktimus, vt ab exteris ea comparemus,-qua_voluptatum aut commodkatum furit inftrumenta, fed lv-Crum pfarbent eximium. Quafhobrem b. m. Rev. Epifc.JUSLENIUS in Dijf. cit. ex defeciu commerciorum in histerrismerito; cohcludk ad riaturalem Fennke übertatern.Addo infuper generalern obfervationem : fcrlicet ftcutPJEus gentes Bbreales, non ad rhollem quandam aufe lan-guidam fed ad robuftam, mafeulam & alacrem vkam for-mwkXvidMONTESQJJIEUL'Esprit desLoix Tom. //);kaetjam talem nobis viaium talesque concesiit delicias, quaenoftrorum corporum conftitutioni optime conveniant,qua:que, dum fobrie eisdem utimur, vigorem noftrumoiu;cohfervaht: En argumentum Divina; in nos bonkatis,qiiod cernue venerari debet quisque ingenuus.'.:."■ $" xi.

Poftquiim ita oftendimus, quam'juftus fit.Ten-JjOrurii' in Patriam amor, ukerius difpiciendum an hie inriatale folum adfecius t.alis de fafto fiV, fieu ari NoftratesPatriam tanto pr.ofequantur amore, quanto ipfam propterallatas ratiories complecti deberei\t. Certe hec ih hocneg-otio' a, feipfis diilentiunt Fenni, ab antiquisfimis iridetemporibus proptef conftantiam & fike£rltateiii laudatis-'*"""" -" fimi

m y> ?r? c( mfiml. Tpfamieftbfexpe^lentianirbptlmam,quin &unica_mhujus coritroverfiae 'Magiftram. Sicyt enim, qui rem"quaridam jufto1 profeqcritur amore», lea*n. defendk & abipfa fe divelli non facile patitur;vitaFenni noftri diilcesante omnia majorum p«pates non folum ingruentibusKoftibus mafcule. defendefunf, dulce etiam pro Patriamtiri exiftimafites, cujus rei 'kieulentiftima exempia pra:-;bet hiftoria, verum avitas fedes vel plane non, vel a:greadmddum reliquerunt. Coriftat enim, ex gremio natalisiblipaucas admbdum fexfifle cplonias, & in atiis confedifieterris: Qui ehim-fblum vertt-mt, meiiores plerumque fibiquterunt fedes,; '&rerum neceifarlarum copia fertiliores;fed Fenni,!fi vel optio ipftiTfUiftet concefia, vix-alibi velgratlora, velgenio fiio eonve"riTentiora invenke potuiflenthabkacula. "Adhucqubque incertum eft, utrum manipuliilli Feririorum,-qui hinC.exierint, in initio admodum »u---merofi fuerint, turii eti^m',annoriplerique neceflkate,velab hoftium ferocia vel ab annonae carkate imminente, p.o-tiusimpuifi, quam ultroneb ftudio permoti fuerint, ada-lias terras fefe conferre: Qui in orientalibus Europse locisfubftkerunt Fenni, demigrationis focietatem cum Gothisiniiffevi'dentur,"& quidemS^eculoV. potiffimum, quo to-tus fenne EurOpteus orbis rhigrationibus gentium ferve-bat; & quum reditum in Fenntarn propter crebras hofti-vim incurfiones a?gerrirrie invenirent, penates fuos ibiconftitueririit, übi bene ipfis efiet. Qui rurfus in Svethkeprpyiri'dis confederttnt Fenni, ipfoshuc transveclos volu-erun(;ßEGES''no'ftripropter"rationesr Politicas : Ipfi autern,vt imaginem quandam antiqua: 'Patriae, etjam extraTatri-am", habeant, Fennica adfiuc linguain familiari converfa-tione utxmtur. Immo licet recentiori xvo compertum fit,quosdam noftratiurti cumnavlbus, ad exteras terras pro-ficifcentibus, elabi, n^c rurfus r.everti, hi tarnen & nume-

C ro

® ) is ( 8»ro pauci fttnt, & ejus indolis,ut, quum arare ncfeiant,navigare didicerint; ceteri autern, quoj> fors.forte aiio ab-duxit, non minofi quam Helvetii itftuant rdore, dcnpcad priftinos revertantur lares.

§ XII.Incidimus haud ita pridem in Librum, cujus Au&or

omries ingenii nervos inten _'it, vt oftenclat, Patrke omen,fuperftite folo nomine, dudum obfolevifie, & juftumlnnatale fioium amqrem m hpminum tantnm non omni-Vim pe<ftoribus obtorpuifle. Hie vero% fi remfuamferioagat, aul fe praiiantiorem ca:teris mortalibus cenfct,quo in cafu propter vecordem arn gantiam merito erkexfibilandus, aut Patriam fuam ade,o parurh curat, ,'acceterqs iuam diiigere incufat; quare indignus omninoeft, qui civitatem' quandam cqnfequfitur. _Nos certe hu-rnahi magis fumus,. quam, vt inhumanam adeo feramusPhilofophiam, nee eorum probamus inftitutum, quiconvitiis potius, quam argumentis utuntur, ipiosquevalde exagitant, quos placide emendare deber.ent. Fir-miter itaque credimus, tarn allbi, quam in Fennia no-ftra plurimos inveniri pietate in Patriam inclytos viros,quem vero adfecium fi femper fion manifeftent, hocnon tarn ipfis, quam defiderata: bccafioni erit tribuen-dum. Sicut enim ignis tenebricofo ccelo latiffime. &vividisfime fiuos fpargk radios; ita amor in Patriam, in-gruentibus adverfitatum nebulis, fefie luculentisfime con-fpiciendum pra:bet. Tu vero, O! OptimejDEus; Pa-triam noftram duicisfimamtuere ac defehde .; Fac etpm,

vt juftus nofter in nata.e fblura amor in fte-potibus perennet, &, quo ferius, eo

vivkkus micet.S. D. G.