bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · yovelTvis, baTumis universiteti Rirseul...
Transcript of bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · yovelTvis, baTumis universiteti Rirseul...
baTumis SoTa rusTavelis saxelm-
wifo universitets daarsebidan 80 we-
li Seusrulda. minda mTeli guliT mi-
vuloco universitetis profesor-
maswavleblebsa da studentebs, uni-
versitetis yvela TanamSromels es sa-
iubileo TariRi.
aWaraSi saganmanaTleblo keris
Seqmnas udidesi erovnuli da saxelm-
wifoebrivi mniSvneloba hqonda. Zali-
an sasixaruloa, rom dResac, rogorc
yovelTvis, baTumis universiteti
Rirseul adgils ikavebs saqarTvelos
wamyvan umaRles saswavleblebs Soris
da warmatebiT agrZelebs qarTuli sa-
ganmanaTleblo skolis saukeTeso
tradiciebs. am universitetis ked-
lebs bevri saxelovani mecnieri da pe-
dagogi axsovs, romlebmac araerTi sa-
amayo Svili aRuzardes qveyanas.
misasalmebelia, rom universiteti
kvlavac inarCunebs tradiciul, fun-
damentur dargebs da amave dros, Tana-
medrove moTxovnebis Sesabamisad, in-
tensiurad nergavs da aviTarebs axal,
saintereso mimarTulebebs, iyenebs
swavlebis Tanamedrove meTodebs,
mWidro partnioruli urTierTobebi
aqvs qveynisa da ucxoeTis wamyvan
umaRles saganmanaTleblo dawesebu-
lebebTan.
darwmunebuli var, baTumis univer-
siteti gaagrZelebs Tavis tradicias
da profesionalTa kidev bevr Taobas,
bevr saxelovan, Rirseul, patriot
Svils aRuzrdis Cvens samSoblos.
irakli RaribaSvili,
saqarTvelos premier-ministri
samSoblosagan didi xniT mowyve-
til da 1878 wels ruseT-TurqeTis
omis Sedegad kvlav saqarTvelos wiaR-
Si dabrunebul aWaraSi saganmanaTleb-
lo sistemis dafuZneba da ganviTareba
jer kidev Tavadac damoukideblobas
natruli qarTuli sazogadoebis mud-
mivi zrunvis sagans warmoadgenda.
uSualod ilia WavWavaZis meoxebiT
1881 wels gaxsnil baTumis qarTul
skolas uaRresad did mniSvnelobas
aniWebdnen iakob gogebaSvili da ivane
maCabelic. es ukanaskneli werda - „ba-
Tumis skola, marTalia, Zviri ujdeba
sazogadoebas, magram mainc unda dar-
Ces, radgan es skola iseTi daniSnule-
bisaa, romlis mniSvneloba marto fu-
liT ar aiwoneba“. samSoblosTan daax-
loebaSi ganaTlebis did rols kargad
xedavda aseve aWaris didi mamuliSvi-
li - heidar abaSiZec. 1897 wlis ivlis-
Si baTumSi daarsda vaJTa gimnazia.
swored am gimnaziis SenobaSi 1935 wels
gaixsna orwliani samaswavleblo ins-
tituti, romelsac 1938 wels mieniWa
SoTa rusTavelis saxeli. 1990 wels ki
axda didi ivane javaxiSvilis ocneba
meore qarTuli universitetis baTum-
Si gaxsnis Taobaze da baTumis pedago-
giuri instituti gadakeTda saxelmwi-
fo universitetad.
dRes 80 wlis iubilari - baTumis
SoTa rusTavelis saxelmwifo univer-
siteti ukve 9 fakultets aerTianebs.
Tanamedrove ganaTlebis standarti-
zaciis, globalizaciis da boloniis
procesebSi CarTulobam ganapiroba
universitetis leqtor-pedagogTa da
samecniero personalis ukeTesi mzad-
yofna saerTaSoriso samecniero in-
tegraciisaTvis. amaze metyvelebs ro-
gorc SoTa rusTavelis erovnuli sa-
mecniero fondisagan miRebuli, aseve
saerTaSoriso grantebis zrdis ten-
dencia. qveynis sasazRvro da saxmele-
To karibWis, turistuli centrisa da
aWaris dedaqalaqis statusis garda,
baTumi sul ufro imkvidrebs Tanamed-
rove sauniversiteto qalaqis status-
sac - ukve saerTaSoriso arenazec.
guliTadad vusurveb axal warmate-
bebs baTumis SoTa rusTavelis saxelm-
wifo universitets!
daviT usufaSvili,
saqarTvelos parlamentis Tavmjdomare
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis saiubileo gazeTi. oqtomberi. 2015.
bb��TTuummiiss SSooTT�� rruussTT��vveelliiss ss��xxeellmmwwiiffoo uunniivveerrssiitteettii 8800 wwlliiss����
2 ooqqttoommbbeerrii
mmnniiSSvvnneelloovvaannii
TTaarriiRReebbii:
* 1935 weli – gaixsna orwli-
ani samaswavleblo instituti 4
fakultetiT:
• qarTuli enisa da litera-
turis
• istoriis
• fizika-maTematikis
• sabunebismetyvelo-geog-
rafiis
• 1936 wels daemata fiz-
kulturis fakulteti
• 1938 wels _ rusuli enisa
da literaturis fakulteti
* 1945 weli _ baTumis samas-
wavleblo institutis bazaze
Camoyalibda baTumis SoTa
rusTavelis saxelobis saxelm-
wifo pedagogiuri instituti.
daiwyo saswavleblis rekonst-
ruqcia da materialur-teqni-
kuri bazis srulyofa. 1956
wels eqspluataciaSi Sevida
ganaxlebuli Senoba;
* 1977 wels daiwyo axali,
xuTsarTuliani korpusis mSe-
nebloba, romelic 1982 wels
dasrulda.
* 1990 weli – saqarTvelos
ministrTa kabinetis 1990 wlis
3 seqtembris N453 dadgenile-
biT baTumis SoTa rusTavelis
saxelobis saxelmwifo pedago-
giuri institutis bazaze da-
arsda baTumis SoTa rusTave-
lis saxelobis saxelmwifo
universiteti. gaizarda speci-
alobaTa raodenoba, Camoya-
libda iuridiuli, ekonomiku-
ri da samedicino fakultete-
bi. qveyanaSi ganxorcielebuli
saganmanaTleblo reformis Se-
degad, universiteti gadavida
orsafexurian swavlebaze: ba-
kalavriati da magistratura;
funqcionirebda aspirantu-
rac. 2008 wels Camoyalibda
doqtorantura.
* 2006 weli _ saqarTvelos
mTavrobis 2006 wlis 23 Teberv-
lis N37 dadgenilebis safuZ-
velze, ganxorcielda sajaro
samarTlis iuridiuli pirebis:
baTumis SoTa rusTavelis sa-
xelobis saxelmwifo universi-
tetis, baTumis xelovnebis ins-
titutis, baTumis zaqaria fa-
liaSvilis saxelobis saxelm-
wifo konservatoriis, baTumis
saaviacio institutis, baTumis
agraruli bioteqnologiebisa
da biznesis institutis, memb-
ranuli teqnologiebis samec-
niero-kvleviTi institutis,
baTumis politeqnikuri insti-
tutisa da baTumis sasoflo-
sameurneo institutis reor-
ganizacia. maTi gaerTianebis
gziT dafuZnda „sajaro samar-
Tlis iuridiuli piri – SoTa
rusTavelis saxelmwifo uni-
versiteti“. 2009 wels univer-
sitets SeuerTda botanikuri
baRi, 2010 wels – niko berZeniS-
vilisa da fitopaTologiis sa-
mecniero institutebi.
* 2012 weli – saqarTvelos
mTavrobis 2012 wlis 23 martis
N100 dadgenilebis safuZvel-
ze, umaRles saganmanaTleblo
dawesebulebas Seecvala saxe-
li da ewoda baTumis SoTa rus-
Tavelis saxelmwifo universi-
teti.
* 1938 weli _ instituts mi-
eniWa SoTa rusTavelis saxeli.
pirveli, 1935 weli, ZiriTa-
dad, mosamzadebeli iyo: audi-
toriebis, kabinet-laborato-
riebis mowyoba, biblioTekis
fondis Seqmna, personalis
SerCeva. saqarTvelos kompar-
tiis aWaris saolqo komitetis
biuros 1935 wlis 9 ianvris
dadgenilebidan: `arasruli
saSualo skolebisaTvis peda-
gogiuri kadrebis momzadebis
mizniT, eTxovos saqarTvelos
kompartiis centralur komi-
tets, raTa q. baTumSi gaixsnas
pedagogiuri
instituti sami ganyofile-
biT: fizika-maTematikis, isto-
ria-filologiis da sabunebis-
metyvelo. msmenelTa kontin-
genti – 105 studenti”.
1935 wlis maisSi, roca mi-
Rebul iqna gadawyvetileba sa-
maswavleblo institutis da-
arsebasTan dakavSirebiT, mTa-
var sakiTxad miCneul iqna stu-
dentTa saerTo sacxovreblis-
Tvis Sesaferisi Senobis gamo-
naxva. 1935 wlis 1 ivniss samas-
wavleblo institutis direq-
torad dainiSna x. nakaiZe. pir-
veli brZaneba 1935 wlis 13 iv-
nisiT TariRdeba: mas xels ins-
titutis pirveli reqtori _
xusein nakaiZe awers.
1935 wlis 22 agvistos gai-
marTa pirveli sxdoma direq-
toris kabinetSi. es dRe ga-
mocxadda institutis gaxsnis
dRed. sxdomaze ganixiles pir-
veli saswavlo wlisTvis mza-
debis sakiTxebi.…
1935 wlis 24 seqtembris
brZanebiT, institutSi Seiqmna
4 fakulteti.
1935 wlis 28 seqtembers da-
iniSnen pirveli dekanebi: gri-
gol giorgaZe (gorgaZe) (qar-
Tuli enisa da literaturis
fakulteti), nikoloz lorT-
qifaniZe (bunebismetyveleba-
geografiis fakulteti), vu-
kol iaSvili (istoriis fa-
kulteti), grigol ivanovi
(fizika-maTematikis fakulte-
ti).
1935 wlis 4 oqtombris brZa-
nebiT, dafuZnda 8 kaTedra: sa-
zogadoebriv-politikuri, pe-
dagogika-fsiqologiis, isto-
riis, qarTuli enisa da lite-
raturis, fizika-maTematikis,
qimiis, biologiisa da geogra-
fiis.
samaswavleblo institutis
pirveli dekanebisa da kaTed-
ris gamgeebis didi nawili (gr.
giorgaZe, n. lorTqifaniZe, k.
Wkuaseli da sxvebi, 1937 wlis
represiebs emsxverplnen.
1935 wlis 1 oqtombers dai-
reka pirveli zari. pirvel
studentebs saswavlo wlis
dawyeba miuloces institutis
direqtorma _ x. nakaiZem, de-
kanma _ gr. giorgaZem (gorga-
Zem), profesorebma _ v. beri-
Zem da g. axvledianma. qalaqis
sazogadoebam es dRe zeimiT
aRniSna.
pirvel saswavlo wels ins-
titutSi 300 abiturientis gan-
cxadeba Sevida, maTgan mxolod
201 Cairicxa studentad, 18 -
studentobis kandidatad: qar-
Tuli enisa da literaturis
specialobaze – 47, istoriis
specialobaze – 52, fizika-ma-
Tematikis specialobaze – 56,
bunebismetyveleba-geografi-
is specialobaze – 46.
fasdaudebeli iyo Tbili-
sis saxelmwifo universitetis,
aseve, quTaisis pedinstitutis
profesor-maswavlebelTa Ta-
nadgoma institutis arsebobis
pirvel wlebSi. isini didi en-
TuziazmiT moekidnen am saqmes,
warmarTavdnen ara marto aka-
demiur process, aramed saor-
ganizacio sakiTxebsac, xelm-
ZRvanelobdnen kaTedrebs, ad-
gendnen saswavlo kursebis
gegmebs, kiTxulobdnen leqci-
ebs, samecniero konsultaci-
ebs uwevdnen axalgazrda peda-
gogebs da exmarebodnen maT sa-
mecniero xarisxis mopovebaSi.
yovelive amaze metyvelebs sa-
arqivo dokumentebi.
baTumis samaswavleblo, Se-
mdeg ki pedagogiur institut-
Si mecnierebis sxvadasxva dar-
gSi leqciebs kiTxulobdnen
cnobili qarTveli profeso-
rebi, SemdgomSi akademikosebi:
g. axvlediani, s. yauxCiSvili,
v. beriZe, g. wereTeli, p. bera-
Ze, s. yubaneiSvili, s. kakabaZe,
k. baqraZe, k. kapaneli, S. ZiZi-
guri, d. mgelaZe, k. Wkuaseli,
g. TavziSvili, r. xuciSvili,
g. kokoCaSvili, l. jafariZe,
al. mayaSvili, g. javaxiSvili,
n. javaxiSvili, al. javaxiSvi-
li. g. ciciSvili, v. kokoCaS-
vili, a. noRaideli da bevri
sxva. ganuzomelia maTi Rvawli
baTumSi, aWaraSi umaRlesi ga-
naTlebis sistemis Camoyalibe-
basa da inteleqtualuri po-
tencialis ganviTarebaSi.
baTumis universitetis Zi-
riTadi Senoba kulturuli
memkvidreobis Zeglis statu-
siT sargeblobs. sxvadasxva
wlebSi ganxorcielebuli re-
konstruqciebis Sedegad, Seno-
bas mxolod nawilobriv aqvs
SenarCunebuli avTenturoba,
ZiriTadad _ pirveli da meore
sarTulis interiersa da eqs-
teriers. Senoba, arqiteqtu-
ruli TvalsazrisiT, meoce sa-
ukunis 900-iani wlebis dasawyi-
sis baTumisTvis damaxasiaTe-
beli ekleqtikuri stilis ni-
muSia, romelSic Serwymulia
klasicisturi da rusuli, na-
wilobriv, islamuri arqiteq-
turis elementebi.
Senoba vaJTa, e. w. mixeilis
gimnaziisTvis aSenda. baTumis
moqalaqeebma gimnaziis gaxsni-
sa da misTvis Senobis gamoyo-
fisTvis zrunva jer kidev 1893
wels daiwyes, roca TviTmmar-
Tveli qalaq baTumis Tavs 50-ma
moqalaqem mimarTa Sesabamisi
TxovniT. es sakiTxi 1895 wels
qalaqis Tavma luka asaTianma
TviTmmarTvelobis sxdomaze
gaitana da is dadebiTad ga-
dawyda.
vaJTa gimnazia am SenobaSi
1903-1918 wlebSi iyo ganTavse-
buli. mogvianebiT is TurqeTis
armiis, Semdeg britanelebis
yazarmebad gadakeTda. Senoba
imdenad axlos iyo zRvasTan,
rom Stormis dros talRebi mis
kedlebs exeTqeboda. 1914 wels
germanuli xomaldidan gamos-
rolili yumbarac daeca Seno-
basTan axlos.
vaJTa gimnaziis Senoba ga-
morCeuli iyo imdroindel ba-
TumSi msxvilmasStabiani, far-
To, gaSlili rizalitiTa da
fasadis arqiteqturuli ele-
mentebiT, rac, udavod, al. Sim-
keviCis xelweraa. Senobas am-
kobda vrceli holi, marmari-
los kibeebi, svetebi; meore
sarTulis centralur nawilSi
ganTavsebuli iyo gumbaTovani
darbazi da samlocvelo. Seno-
ba 500-mde moswavleze iyo gaT-
vlili da srulad akmayofi-
lebda saganmanaTleblo dawe-
sebulebis moTxovnebs: grZeli
universiteti 80 wlisaa„saqarTveloSi Tu iqneba meore universiteti, is baTumSi unda gaixs-
nas“, _ werda didi ivane javaxiSvili da marTlac, meoce saukunis ocdaa-
Tian wlebSi, baTumSi gaxsnili samaswavleblo saswavlebeli iqca aWaraSi
da mTlianad regionSi im umaRlesi ganaTlebis kerad, romelmac mniSvne-
lovani roli Seasrula momavali Taobebis aRzrdis saqmeSi. swored am sas-
wavleblis bazaze Seiqmna dRevandeli baTumis SoTa rusTavelis saxelmwi-
fo universiteti, romelic Tavisi arsebobis 80 wlis iubiles aRniSnavs.
(gagrZeleba me-4 gverdze)
3ooqqttoommbbeerrii
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti
Tavisi arsebobis 80 wlis iubiles aRniSnavs. jer kidev
mecxramete saukunis bolodan baTumSi arsebul vaJTa
gimnaziis SenobaSi 1935 wels gaixsna orwliani samaswav-
leblo instituti, romelic gaxda safuZveli baTumSi
umaRlesi ganaTlebis ZiriTadi keris daarsebisa. 1945
wels mis bazaze gaixsna pedagogiuri instituti, xolo
1990 wels _ universiteti. 1938 wels samaswavleblo ins-
tituts SoTa rusTavelis saxeli mieniWa, romelsac uni-
versiteti dRemde atarebs.
rodesac ivane javaxiSvili saubrobda meore qarTu-
li universitetis baTumSi daarsebis aucileblobaze,
amiT agrZelebda iliasa da misi Tanamoazreebis mier
dawyebul gzas da yuradRebas amaxvilebda erTian erov-
nul saqmeSi aWaris gansakuTrebul mniSvnelobaze.
baTumis universitetis saTaveebTan mdgom TiToeul
moRvawes gaazrebuli hqonda is misia, rac unda etvirTa
am taZars. igi unda gamxdariyo ara marto ganaTlebis ke-
ra, aramed-erovnuli identobis, erTiani qarTuli sa-
xelmwifoebriobis ideis matarebeli. es misia baTumis
universitetma Rirseulad Seasrula.
dRevandelobam universiteti axali gamowvevebis wi-
naSe daayena. erTian evropul sivrceSi integraciiT,
universitetis internacionalizaciiT, Tanamedrove
standartebis Sesabamisi saganmanaTleblo programebis
amoqmedebiT Seiqmna konkurentunariani da maRalkvali-
ficiuri kadrebis momzadebis Zlieri baza, rac ara mar-
to regionis, _ zogadad, qveynis Zlierebis safuZvelia.
80 wlis iubiles vulocav universitetis yvela Tao-
bis warmomadgenels, kursdamTavrebuls, TiToeul Ta-
namSromels, students, vinc dRemde moitana da ganaviTa-
ra universitetis idea.
Cven siamayiT gavcqeriT warsul wlebs da „warsulis
pativiscemiT _ ukeTesi momavlisaken“ ganvagrZobT
svlas.
merab xalvaSi,
baTumis SoTa rusTavelis
saxelmwifo universitetis
reqtoris movaleobis Semsrulebeli,
asocirebuli profesori
umaRlesi ganaTlebis sistema qveynis ganviTarebisa
da sazogadoebaSi maRali moqalaqeobrivi Rirebulebis
damkvidrebis erT-erTi ZiriTadi qvakuTxedia. aRniSnu-
lis miRwevaSi didi roli da funqcia akisria baTumis So-
Ta rusTavelis saxelmwifo universitets, romelic aTw-
leulebis manZilze Cveni qveynis ganaTlebis, mecniere-
bisa da kulturis umniSvnelovanes centrs warmoadgen-
da.
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti
cocxali organizmia, romelic viTardeba msoflio ga-
naTlebis ritmis Sesabamisad da orientirebulia maRal-
kvalificiuri, Tanamedrove Sromis bazris moTxovnebis
relevanturi, konkurentunariani kadrebis momzadeba-
ze.
Zvirfaso profesor-maswavleblebo, studentebo!
gilocavT Cveni universitetis 80 wlis iubiles. mixaria
da amayi var, rom erTad gadavlaxeT is gamowvevebi, rac
Cvens winaSe idga wlebis ganmavlobaSi da mjera, rom ba-
Tumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti Sei-
narCunebs da Seasrulebs Cveni qveynis mniSvnelovani sa-
ganmanaTleblo centris funqcias.
pativiscemiT, giorgi TavamaiSvili
aWaris avtonomiuri respublikis
ganaTlebis, kulturisa da sportis ministri
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universi-
tetis 80 wlis iubiles vulocav studentebs, profe-
sor-maswavleblebs, kursdamTavrebulebs da mTel
personals.
Cveni universiteti erT-erTi gamorCeuli saswav-
lebelia qveynis masStabiT, romelmac mniSvnelovani
wvlili Seitana samxreT-dasavleT saqarTvelos ga-
naTlebisa da kulturis ganviTarebaSi.
1893 wels baTumSi vaJTa gimnaziis gaxsniT, rome-
lic mogvianebiT samaswavleblo institutad gada-
keTda, Cvens regionSi daiwyo gansakuTrebuli Sinaar-
siani da saintereso istoria. xolo mas Semdeg, rac
1938 wels instituts miekuTvna SoTa rusTavelis sa-
xeli, baTumi gaxda erT-erTi mimzidveli saganmanaT-
leblo qalaqi ara marto dasavleT saqarTveloSi,
aramed mTlianad, qveynis masStabiT. mas Semdeg bevri
ram Seicvala da dRes ukve 80 wlis iubiles universi-
teti bevri saintereso siaxliT, sruliad gansxvave-
buli saswavlo programebiT, swavlebis axali meTode-
biTa da Tanamedrove evropuli saswavleblebisTvis
damaxasiaTebeli sistemiT xvdeba. baTumis universi-
tetma SeiZina saerTaSoriso partniorebi, gaRrmavda
kontaqtebi da xorcieldeba erToblivi saganmanaT-
leblo gacvliTi programebi. dRes, ise rogorc ara-
sodes, damoukidebeli da apolitikuria studenturi
TviTmmarTveloba.
bolo wlebis ganmavlobaSi saqarTvelos mTavroba
aqtiurad zrunavs ganaTlebis xelmisawvdomobis gaz-
rdaze. paralelurad aWaris a.r. mTavrobasac gaaCnia
sxvadasxva programa studentebis dasaxmareblad. ze-
mo aWaris mkvidrni da socialurad daucveli studen-
tebi sargebloben studentTa dafinansebis progra-
miT. aWaris ganaTlebis, kulturisa da sportis sami-
nistros mier meore welia umaRlesi ganaTlebis xel-
Sewyobis programa xorcieldeba, romlis farglebSi
finansdeba studentTa swavla da staJireba, akademiu-
ri personalis treningebi, seminarebi da kvalifika-
ciis amaRleba.
ganaTleba da mecniereba Cveni qveynis momavalia da
did wilad aris damokidebuli universitetze da aka-
demiur personalze. amitom mniSvnelovania baTumis
SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis roli
TiToeuli moqalaqis aRzrdaSi.
visurvebdi, rom Cveni universitetis diplomi gax-
des erT-erTi moTxovnadi dasaqmebis dros ara marto
saqarTveloSi, aramed mis farglebs gareTac, rom ba-
Tumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitets ga-
exsnas Tavisi filialebi qveynis SigniTac da gareTac.
kidev erTxel gilocavT da gisurvebT warmatebas
yvela aspeqtSi, yvela mimarTulebiT, qveynis mTavro-
ba ki yovelTvis izrunebs imaze, rom axalgazrda Tao-
ba, ganaTlebuli, erudirebuli da damoukidebeli
iyos, radgan swored Tqvenzea damokidebuli qveynis
momavali.
arCil xabaZe,
aWaris avtonomiuri respublikis
mTavrobis Tavmjdomare
2015 weli baTumis SoTa rusTavelis saxelmwi-
fo universitetisTvis saiubileo welia! man Tavi-
si arseboba 1935 wels daiwyo da Tavdapirvelad sa-
maswavleblo instituti gaxldaT, romelic sabo-
lood sauniversiteto dawesebulebaSi gadaizar-
da. Tavisi arsebobis manZilze am cnobilma saganma-
naTleblo keram 80-wliani ganviTarebisa da winsv-
lis istoria Seqmna. msurs saqarTvelos ganaTle-
bisa da mecnierebis saministros saxeliT baTumis
SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis stu-
dentebs, profesor-maswavleblebsa da mesveurebs,
mivuloco es saiubileo TariRi da vusurvo warma-
tebebi umaRlesi ganaTlebisa da kvlevis saintere-
so gzaze.
realobaa, rom orwliani samaswavleblo insti-
tutidan dRes miviReT mravalfunqciuri saganma-
naTleblo dawesebuleba, romelic inarCunebs
fundamentur dargebs da amavdroulad, Tanamed-
rove moTxovnebis Sesabamisad nergavs da aviTa-
rebs axal mimarTulebebs. universitetSi moqme-
debs bakalavriatis, magistraturisa da doqto-
ranturis saganmanaTleblo programebi. baTumis
SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti did
Zalisxmevas iCens, rom moamzados konkurentunari-
ani, maRalkvalificiuri, adgilobriv da saerTa-
Soriso Sromis bazarze orientirebuli specia-
listebi. gansakuTrebuli aRniSvnis Rirsia, rom es
universiteti CarTulia saerTaSoriso saganmanaT-
leblo, samecniero proeqtebsa da programebSi da
universitetis akademiuri Tu samecniero persona-
li aqtiurad monawileobs msoflios sxvadasxva
qveyanaSi Catarebul samecniero konferenciebsa
da gacvliT programebSi.
xazgasmiT minda aRvniSno, rom saqarTvelos ga-
naTlebisa da mecnierebis saministro did mniSvne-
lobas aniWebs regionuli universitetebis xel-
Sewyobasa da maT ganviTarebas. regionuli univer-
sitetebis aRorZineba saxelmwifosTvis gansakuT-
rebulad faseulia, amitom dRevandeli TariRi sa-
zeimoa ara marto baTumis universitetisTvis, ara-
med mTeli saqarTvelosTvisac. kidev erTxel vu-
locav saiubileo wels baTumis universitets da
vusurveb dawyebuli gzis warmatebiT gagrZelebas
drois moTxovnebisa da saerTaSoriso standarte-
bis Sesabamisad. Cven erTad unda SevZloT Rirseu-
li da profesionali axalgazrdebis aRzrda.
Tamar sanikiZe,
saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis ministri
baTumis SoTa
rusTavelis sa-
xelmwifo uni-
versitets, mis s-
tudentebsa da
leqtor-maswav-
leblebs vulo-
cav universite-
tis daarsebidan
80 wlis iubiles.
Cveni universi-
teti yovelTvis
iyo gamorCeuli
da meamayeba, rom
dReisaTvisac
Zlieri saganma-
naTleblo da sa-
mecniero-kvle-
viTi baza aqvs, rac Zalian mniSvnelovania kargi spe-
cialistebis aRzrdisTvis. mjera, rom SoTa rusTa-
velis saxelmwifo universiteti yovelTvis Seas-
rulebs regionis erT-erTi mTavari saganmanaTleb-
lo centris funqcias. kidev erTxel gilocavT iu-
biles, winsvlasa da warmatebebs gisurvebT!
giorgi ermakovi,
qalaq baTumis meri
80 weli is asakia, ro-
desac ganvlilisa da ga-
keTebulis Sejamebis da
Sefasebis sruli ufle-
ba gaqvs. raoden sasixa-
ruloa, Tu mxolod wi-
nsvlas, miRwevebs da si-
keTes aRmoaCen ganvlil
gzaze.
baTumis SoTa rusTa-
velis saxelmwifo uni-
versitets SeuZlia sru-
liad safuZvlianad
iamayos imiT, rom aqvs
TvalsaCino mecnieruli miRwevebi da rac ufro metia,
swored aq miRebuli codniTaa aRWurvili regionis
specialistTa wonadi nawili. perspeqtivac didia - sauni-
versiteto qalaq baTumis flagmans axali miRwevebiT –
swavlebis xarisxis, yofacxovrebis pirobebis, pedagogTa
da studentTa interesTa Tanxvedris gaumjobesebiT sauni-
versiteto saqarTvelos flagmanobac damSvendeboda!
uflis wyaloba ar mohklebodes baTumis SoTa
rusTavelis universitetis reqtorats, pedagogiur da
teqnikur personals da mis aRmatebuleba – studentobas!
avTandil beriZe,
aWaris avtonomiuri respublikis
umaRlesi sabWos Tavmjdomare
4 ooqqttoommbbeerrii
da naTeli derefnebi, didi
auditoriebi. pirvel sarTul-
ze 8 auditoria iyo, aseve,
sportuli darbazi, kancela-
ria, samaswavleblo, direqto-
ris kabineti; meore sarTulze
ki samlocvelo, saaqto darba-
zi, 8 auditoria, biblioTeka
da laboratoriebi.
1935 wels, gimnaziis yofil
SenobaSi ganTavsda saqarTve-
los ganaTlebis saxalxo ko-
misris brZanebiT Seqmnili or-
wliani samaswavleblo insti-
tuti.
1950-ian wlebSi institutis
Senobas mesame sarTuli daaSe-
nes. swored am dros moixsna Se-
nobis centralur nawilze gum-
baTi da am nawilSi ganTavsda
observatoria.
1977 wels daiwyo da 1982
wels dasrulda universitetis
axali xuTsarTuliani korpu-
sis mSenebloba.
1990 wels pedagogiuri ins-
titutis bazaze gaixsna baTu-
mis SoTa rusTavelis saxelo-
bis saxelmwifo universiteti.
uamravi stumari hyavda im
dRes universitets. xalxmrav-
lobis gamo gadaiketa rusTa-
velis quCa, mitingi axali kor-
pusis kibeebze gaimarTa. uni-
versitetis reqtorma, prof.
d. balaZem mTel saqarTvelos
miuloca es WeSmaritad isto-
riuli movlena da aRniSna, rom
axda didi ivane javaxiSvilis
ocneba saqarTveloSi meore
universitetis baTumSi gaxs-
nis Taobaze.
saqarTvelos ganaTlebis
ministrma, g. enuqiZem aRniSna:
`baTumis universiteti sruli-
ad saqarTvelosTvis saWiro,
aucilebeli da mniSvnelovani
saswavlo, samecniero da kul-
turis centri unda gaxdes; mas
moeTxoveba, upirveles yovli-
sa, is, rom igi unda gaxdes qar-
Tvelologiuri da aRmosav-
leTmcodneobiTi kvlevis di-
di centri. swored am gziT ga-
nagrZobs is saSualo saukunee-
bis qarTuli akademiebisa da
didi ivane javaxiSvilis mier
daarsebuli Tbilisis univer-
sitetis tradiciebs~.
sapatio stumarTa Soris
iyo sruliad saqarTvelos ka-
Tolikos-patriarqi ilia II. man
brZana: `saqarTvelos am kur-
Txeul miwaze ixsneba universi-
teti. amaze ocnebobdnen Cveni
didi winaprebi. es iseTive mniS-
vnelobis zeimia, roca ixsnebo-
da Tbilisis universiteti, ro-
ca igi akurTxa sruliad saqar-
Tvelos kaTolikos-patriarq-
ma kirionma. ras moelis samSob-
lo baTumis universitetisa-
gan? es programa mogvca didma
daviT aRmaSenebelma, roca ge-
laTis akademias xsnida, igi
CvenSi axali aTina da axali
ierusalimi unda iyoso. sam-
Soblo amas elodeba umaRlesi
saswavleblisagan~. saqarTve-
los kaTolikos-patriarqma
universitets biblia gadasca
saCuqrad, xolo universitetis
reqtori oqros jvris tarebis
pativiT daajildova: `RmerTma
dalocos baTumis universite-
ti, eri misgan elodeba maRal
zneobas. gadavwyviteT, rom
universitetis reqtori da-
jildovdes oqros jvris tare-
bis uflebiT. jvari ese eZleva
mas, rogorc simbolo Zlevisa
da moqcevisa. es jvari memkvid-
reobiT unda ataros momavalSi
yvela reqtorma~.
universitetis gaxsnaze si-
tyviT gamovida erovnuli moZ-
raobis lideri zviad gamsaxur-
dia, romelmac sazogadoebas
universitetis daarseba miu-
loca: `misasalmebelia, rom ba-
Tumi amieridan sauniversite-
to qalaqi gaxda. igi gaixsna Zve-
li qarTuli qristianuli kul-
turis mxareSi, romelmac war-
moSva didi sulieri mamebi...~
mitingze sityviT gamovid-
nen akademikosebi: giorgi ci-
ciSvili, ivane kiRuraZe, poeti
fridon xalvaSi, saqarTvelos
sxva universitetebisa da ins-
titutebis reqtorebi, profe-
sori konstantine jmuxaZe, do-
centebi nadia jibuti da onise
surmaniZe, studenti jumber
vardmaniZe, aWaris saolqo ko-
mitetis pirveli mdivani Ten-
giz xaxva, saqarTvelos cekav-
Siris Tavmjdomare resan kon-
celiZe.
gamomsvlelebi aRniSnavd-
nen, rom baTumis universite-
tis valia, Rirseulad ganagr-
Zos qarTuli sauniversiteto
tradiciebi da iqces mZlavr
samecniero da saganmanaTleb-
lo kerad.
saqarTvelos cekavSirma,
resan konceliZis gancxadebiT,
milionnaxevari maneTi gadasca
universitets materialur-te-
qnikuri bazis gasaumjobese-
blad da laboratoriebis mo-
sawyobad.
baTumis SoTa rusTavelis
saxelmwifo universitetSi
pirveli zari 1990 wlis 3 oq-
tombers daireka. es pativi wi-
lad xvda mxcovan pedagogs,
parmen pataraias.
baTumis SoTa rusTavelis
saxelmwifo universiteti mra-
valfunqciuri saganmanaTleb-
lo da samecniero dawesebule-
baa, sadac studentebis, pro-
fesor-maswavleblebisa da
mkvlevarTa TanamSromlobiT
Seqmnilia akademiuri ganaTle-
bisa da samecniero kvlevebis
erTiani sivrce.
baTumis SoTa rusTavelis
saxelmwifo universiteti
dReisaTvis aerTianebs 9 fa-
kultets:
• humanitarul mecniereba-
Ta
• fizika-maTematikisa
da kompiuterul mecniere-
baTa
• sabunebismetyvelo
mecnierebaTa da jandac-
vis
• ganaTlebis
• teqnologiuri
• ekonomikisa da bizne-
sis
• iuridiuli
• socialur da politi-
kur mecnierebaTa
• turizmis
universitetSi umaRle-
si profesiuli, bakalavri-
atis, magistraturisa da
doqtoranturis saganma-
naTleblo programebze
6000-mde studenti swav-
lobs.
2011-2012 wlebSi uni-
versitetma warmatebiT ga-
iara avtorizacia da akre-
ditacia. universiteti
studentebs swavlebis samive
safexurze programebis did
arCevans sTavazobs: 6 – avto-
rizirebul profesiul, 43 _
sabakalavro, 29 _ samagistro,
15 _ sadoqtoro, 3 _ erTsafe-
xurian da 2 – moklevadian
programas. universiteti inar-
Cunebs tradiciul, fundamen-
tur dargebs, amave dros, Tana-
medrove moTxovnebis Sesabami-
sad, aviTarebs axal, moTxov-
nad, aqtualur mimarTulebebs.
universitetis saswavlo da
kvleviT procesSi CarTulia
276 profesori, 70 mecnieri Ta-
namSromeli da 400-mde mowveu-
li maswavlebeli, aseve _ 21
emeritusi profesori.
universitets aqvs Tavisi
atributika, romelSic aisaxa
misi mTavari arsi.
baTumis SoTa rusTavelis
saxelmwifo universitetisT-
vis emblema pirvelad 2005
wels Seiqmna. gamocxadda ten-
deri, romelSic monawileoba
miiRes mxatvrebma: j. miqelaZem
(2 eskizi), z. xabaZem (5 eskizi),
T. Rlontma (4 eskizi). Seiqmna
tenderis Sedegebis Semajame-
beli komisia, romlis Semadgen-
lobaSic Sediodnen: prof. b.
diasamiZe (Tavmjdomare), pr-
of. mamia faRava, docentebi: m.
jinWaraZe, m. megreliSvili, g.
ServaSiZe, l. TavdgiriZe, l.
jayeli. komisiam gamoavlina
gamarjvebuli namuSevari – z.
xabaZis mier Seqmnili eskizi
`wigni gvirgviniT” (zRva, wigni,
gvirgvini sxivebiT).
2006 wels Seiqmna universi-
tetis axali gerbi, romelic
dRemde gamoiyeneba. gerbis es-
kizis avtoria baTumeli mxat-
vari …daviT sergia (Sps `elbi
studio~):
universitetis medali Seiq-
mna 2012 wels. eskizis avtoria
prof. g. farcxalaZe.
medali gadaecema universi-
tetis sapatio doqtorebsa da
sxva sapatio stumrebs.
sauniversiteto ganaTle-
bas qveynis politikur, socia-
lur-ekonomikur da kultu-
rul ganviTarebaSi umniSvne-
lovanesi adgili uWiravs. ganv-
lili 80 wlis manZilze baTumis
pedagogiurma institutma, Sem-
deg ki SoTa rusTavelis saxel-
mwifo universitetma mniSvne-
lovani wvlili Seitana samx-
reT-dasavleT saqarTvelos
ganaTlebisa da kulturis
aRorZinebisa da ganviTarebis
saqmeSi.
dRes baTumis SoTa rusTa-
velis saxelmwifo universite-
ti axali gamowvevebis winaSe
dgas: swavlisa da swavlebis,
saganmanaTleblo programebis
Tanamedrove evropul princi-
pebTan SesabamisobaSi moyvana,
saerTaSoriso partnioruli
urTierTobebis gaRrmaveba,
universitetis marTvaSi stu-
dentebis CarTulobis mniSvne-
lovani gazrda, demokratiuli
reformebisa da samoqalaqo sa-
zogadoebis mSeneblobis mxar-
daWera, sazogadoebasTan Ta-
namSromlobis mravalferovani
formebis damkvidreba, - mxo-
lod am amocanebis gadaWris
gziT SesZlebs universiteti
Seasrulos Tavisi upirvelesi
misia - emsaxuros sazogadoebas
da warmoadgendes sazogadoeb-
riv sikeTes.
(dasawyisi me-2 gverdze) universiteti 80 wlisaa
5ooqqttoommbbeerrii
Cveni qveynis aTaswlovani is-
toriis fonze da msoflios udi-
desi universitetebis asakTan Se-
darebiT TiTqos mcirea misi asa-
ki, magram fasdaudebelia is
wvlili, romelic baTumis SoTa
rusTavelis saxelmwifo univer-
sitetma Seitana saqarTvelos me-
cnierebisa da saganmanaTleblo
dargis ganviTarebaSi.
1935 wels baTumis vaJTa gim-
naziis SenobaSi daarsda orwlia-
ni samaswavleblo instituti. am
institutis bazaze Semdgom gaix-
sna baTumis universiteti, ro-
melmac Rirseulad gaagrZela qarTuli saganmanaTleblo tra-
diciebi.
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo univer-
sitetis damaarsebelTa did nawils mWidro kavSiri hqonda ba-
TumTan. baTumis universitetSi moRvaweobdnen cnobili qarT-
veli mecnierebi: giorgi axvlediani, giorgi wereTeli, iase cin-
caZe, sargis kakabaZe, simon yauxCiSvili, vukol beriZe da sxvebi.
daarsebidan dRemde baTumis universitetma aRzarda pro-
fesorTa da mecnier-mkvlevarTa Taobebi, romelTac mniSvne-
lovani kvali datoves qarTuli kulturis istoriaSi. bevri
maTgani dResac didi warmatebiT moRvaweobs qarTul da ucxo-
ur samecniero dawesebulebebSi.
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo univer-
sitetis saxeliT guliTadad vulocav baTumis SoTa rusTvelis
saxelmwifo universitets daarsebis 80 wlisTavs. universite-
tis profesor-maswavleblebsa da studentebs vusurveb warma-
tebebs saganmanaTleblo-samecniero moRvaweobaSi da gamovTq-
vam imeds, rom Cveni ori universitetis TanamSromloba moma-
valSi kidev ufro gaRrmavdeba!
vvllaaddiimmeerr ppaappaavvaa,
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis
saxelmwifo universitetis reqtori,
profesori, akademikosi
saqarTvelos teqnikuri uni-
versitetis da piradad Cemi saxe-
liT gilocavTTqveni saxelovani
universitetis iubiles.
baTumis SoTa rusTavelis sa-
xelmwifo universitetisaqarTve-
los ganaTlebisa da kulturis
mniSvnelovani centria. 1935 wels
vaJTa gimnaziis SenobaSi gaxsnili
orwliani samaswavleblo institu-
ti dRes ara marto aWaris regionis
umniSvnelovanesi saganmanaTleb-
lo dawesebulebaa, aramed erT-er-
Ti mowinave universitetia mTeli saqarTvelos masStabiT.
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitets mWid-
ro partnioruli urTierToba aqvs saqarTvelos teqnikur uni-
versitetTan. mecnierebis sxvadasxva dargSi gamarTuli saer-
TaSoriso samecniero konferenciebisa da simpoziumebis dros
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti yovelTvis
saukeTesod maspinZlobs Cvens studentebsa da profesor-mas-
wavleblebs.
baTumi Tavisi aRmSeneblobiT, axali proeqtebiT, inovacie-
biT, saganmanaTleblo sferoSi miRwevebiT ara marto Cveni qvey-
nis, aramed msoflio sazogadoebis yuradRebis centrSia. sa-
qarTvelos teqnikuri universiteti yovelTvis mzadaa, aqtiu-
rad CaerTos baTumSi mimdinare saintereso proeqtebSi da Tavi-
si wvlili Seitanos qalaqis ekonomikur, saganmanaTleblo Tu
kulturul cxovrebaSi.
Cveni universitetebisurTierTTanamSromloba gansakuT-
rebiT mniSvnelovania dRes, roca saqarTvelos teqnikuri uni-
versitetisa da baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo univer-
sitetis akademiuri da samecniero personali, aseve studentebi
aqtiurad monawileoben msoflios sxvadasxva qveyanaSi Catare-
bul samecniero konferenciebsa da gacvliT programebSi.
kidev erTxel gilocavT baTumis SoTa rusTavelis saxelm-
wifo universitetis daarsebis 80 wlisTavs. Tqvens saswavle-
bels vusurvebT saintereso sauniversiteto cxovrebas, warma-
tebul studentebs, axal da axal samecniero miRwevebs da pozi-
ciebis gamyarebas saerTaSoriso saganmanaTleblo asparezze.
pativiscemiT, aarrCCiill ffrraannggiiSSvviillii
saqarTvelos teqnikuri universitetis reqtori
baTumis saxelmwifo sazRvao
akademia ulocavs baTumis SoTa
rusTavelis saxelmwifo universi-
tets 80 wlis iubiles.
mniSvnelovania is wvlili, ro-
melic am universitets Seaqvs Cveni
qveynis axalgazrdebis ganaTleba-
Si. universitetSi 9 fakultetis
arseboba axalgazrdebs sxvadasxva
specialobis arCevis saSualebas aZ-
levs. es mravalferovneba ganviTa-
rebisa da winsvlis sawindaria. izr-
deba da farTovdeba materialur-teqnikuri baza. profesor-
maswavleblebis nayofieri SromiT baTumis saxelmwifo univer-
siteti fexs uwyobs saerTaSoriso ganaTlebis ritms. mravalw-
liani istoria da momavlis progresuli xedva Cveni regionis
ganviTarebisaTvisac metad mniSvnelovania.
vulocavT studentebs, am universitetis kursdamTavrebu-
lebs, administraciis TanamSromlebsa da, raRa Tqma unda, pro-
fesor-maswavleblebs. yvelas vusurveb janmrTelobas, ganvi-
Tarebasa da winsvlas saganmanaTleblo saqmianobaSi.
iirraakkllii SSaarraabbiiZZee,,
baTumis saxelmwifo sazRvao akademiis reqtori
baTumis SoTa rusTave-
lis saxelmwifo universite-
ti saqarTveloSi erT-erTi
didi tradiciebis mqone kul-
turul-saganmanaTleblo ke-
raa, romlis saTaveebTan Cveni
saxelovani mecnierebi: gior-
gi axvlediani, giorgi wereTe-
li, iase cincaZe, sargis kaka-
baZe, simon yauxCiSvili, gior-
gi TavziSvili, raJden xuciS-
vili, vukol beriZe, SoTa Zi-
Ziguri da sxva aRiarebuli
mkvlevrebi dganan.
saamayoa, rom Tqveni umaR-
lesi saswavlebeli warmate-
biT upasuxebs mis winaSe md-
gar gamowvevebs, rac Zlieri saxelmwifos aRmSeneblobis saqme-
Si universitetis uaRresad sapasuxismgeblo rolis Rrmad gac-
nobierebis Sedegia. umaRlesi skola qveynis xvalindel dRes
qmnis, mis ekonomikur da kulturul ganviTarebas ganapirobebs.
gisurvebT axal miRwevebs am umniSvnelovanes saqmianobaSi.
ganaTlebis flagmani, winaparTa saukeTeso tradiciebis gamgr-
Zelebeli da kidev ufro Rirebuli perspeqtivis mqone univer-
siteti yofiliyaviT aWarasa da mTel saqarTveloSi.
universitetis profesor-maswavleblebsa da studentebs,
mTel koleqtivs mogilocavT am mniSvnelovan saiubileo Ta-
riRs, gisurvebT evropul saganmanaTleblo sivrceSi warmate-
bul monawileobas. Tqveni Zalisxmeva Cveni samSoblos momavali
gamarjvebebis myari safuZveli yofiliyos.
akaki wereTlis saxelmwifo
universitetis saxeliT
profesori ggiioorrggii RRaavvTTaaZZee
pativcemulo sazogadoebav,
Zvirfaso kolegebo,
Tbilisis saxelmwifo samedi-
cino universitetis profesura da
administracia, eqimebi, mraval-
ricxovani studentoba da reziden-
tebi vuerTdebiT zeims baTumis So-
Ta rusTavelis saxelmwifo univer-
sitetis 80 wlis iubilesTan dakav-
SirebiT!
dasaxuli miznisken mimaval
gzas sirTuleTa gadalaxva ar
aiolebs, magram swored esaa is
ukompromiso arCevani, romelic
ganviTarebis da winsvlis sawindaria. da es arCevani gaakeTa aWa-
raSi saganmanaTleblo sistemis Camoyalibebasa da ganviTareba-
ze mzrunvelma qarTvelma sazogadoebam, rodesac 1935 wels ba-
TumSi, vaJTa gimnaziis SenobaSi samaswavleblo instituti gaix-
sna. maSin igi mxolod oTx fakultets aerTianebda, magram es
pirveli nabiji iyo aWaraSi sauniversiteto ganaTlebis grZel
da saSur gzaze. …
fasdaudebelia qarTuli akademiuri azris Rirseul warmo-
madgenelTa - giorgi axvledianis, giorgi wereTlis, simon yaux-
CiSvilis, vukol beriZis, SoTa ZiZiguris da sxvaTa - Rvawli da
damsaxureba axladqmnili umaRlesi skolis saswavlo da kvlevi-
Ti saqmianobis ganviTarebaSi. maTi gamocdilebis, institutis,
Semdgom ki - universitetis TanamSromelTa da studentTa Tav-
dauzogavi Sromis, administraciis mier akademiuri ganaTlebis
ganviTarebis strategiis sworad dagegmvis Sedegad ganvlili
rva aTeuli wlis Tavze samaswavleblo instituti mravalpro-
filian, mZlavr akademiur da samecniero kerad - baTumis SoTa
rusTavelis saxelmwifo universitetad Camoyalibda.
saamayoa, rom acxadda sulmnaTi ivane javaxiSvilis ocneba -
`saqarTveloSi Tu iqneba meore universiteti, is baTumSi unda
gaixsnaso~.
dRes SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti aerTia-
nebs 9 fakultets da 3 samecniero-kvleviT instituts; aq akade-
miur Tu kvleviT muSaobas aseulobiT profesori da mkvlevari
eweva; universitetSi profesiul, sabakalavro, samagistro, sa-
doqtoro da erTsafexurian programebze 6000-mde studenti
swavlobs.
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti saer-
TaSoriso samecniero forumebis xSiri maspinZelia; mWidro,
produqtiulia da grZelvadiania is mravalmxrivi samecniero
kontaqtebi, romelTac araerT mniSvnelovan saerTaSoriso Tu
erovnul kvleviT proeqts misces dasabami. universitetis xel-
mZRvaneloba, misi koleqtivi inarCunebs da aviTarebs tradici-
ul, fundamentur dargebs; amave dros, nergavs Tanamedrove
moTxovnebis Sesabamis mimarTulebebs da teqnologiebs. swo-
red aseTi konsolidaciaa misi Semdgomi winsvlis sawindari.
Tbilisis saxelmwifo samedicino universitets nayofieri
samecniero da guliTadi kolegialuri urTierToba akavSirebs
Tqvens koleqtivTan. Tavisi TiTqmis saukunovani istoriis ga-
dasaxedidan, samedicino universiteti didad afasebs baTumis
SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis rols qarTuli
sauniversiteto ganaTlebis ganviTarebis saqmeSi, gansakuTre-
biT - jandacvisa da sabunebismetyvelo mimarTulebebiT.
aqsiomaa, rom ZaladobiT samyaroSi progresuli da nayofi-
eri arasdros araferi Seqmnila; sazogadoebis progresis erTa-
derTi gza ganaTlebaa. ase iyo, aris da iqneba. da swored am mi-
sias vemsaxurebiT Cven: umaRlesi samedicino ganaTlebis isto-
riuli kera saqarTveloSi - Tbilisis saxelmwifo samedicino
universiteti da ukve 80 wlis baTumis SoTa rusTavelis saxel-
mwifo universiteti, saqarTvelos sxva umaRles saganmanaTleb-
lo dawesebulebebTan erTad.
Zvirfaso kolegebo, studentebo,
gisurvebT fizikur da sulier simxneves, erTsulovnebas,
tradiciebis erTgulebas, axal gamowvevaTa warmatebiT daZle-
vas, Tanamoazreebis da partniorebis mxarSi dgomas, gamarjve-
bebs Cveni qveynis da sazogadoebis xvalindeli dRis sasikeTod!
pativiscemiT, profesori zzuurraabb vvaaddaaWWkkoorriiaa,,
Tbilisis saxelmwifo samedicino universitetis reqtori
vamayob, rom baTumis So-
Ta rusTavelis saxelmwifo
universitetSi (maSin pedins-
tituti) miviRe ganaTleba da
ramdenime weli vmuSaobdi ki-
dec. am universitetma samx-
reT-dasavleT saqarTveloSi
iseTive roli Seasrula, ro-
goric qveynisaTvis ivane ja-
vaxiSvilis saxelobis Tbili-
sis saxelmwifo universitet-
ma, amitom interesi am univer-
sitetis mimarT dRiTidRe iz-
rdeba. vulocav kolegebs da
sruliad saqarTvelos mSobliuri universitetis iubiles da
vusurveb warmatebebs.
eerrmmiillee mmeessxxiiaa,,
baTumis xelovnebis universitetis
reqtori, profesori
baTumis SoTa rusTavelis sa-
xelmwifo universiteti didi tra-
diciebis mqone universitetia. aTw-
leulebis ganmavlobaSi man moamza-
da mravali SesaniSnavi specialis-
ti, romlebmac mniSvnelovani wvli-
li Seitanes qarTuli mecnierebis,
kulturis, medicinis, ekonomikis
ganviTarebaSi. garda am wvlilisa,
arsebobs saerTaSoriso aRiarebis
sayuradRebo faqtebic - maxsovs,
rogori sixaruliT amovikiTxe Ta-
vis droze `qristianuli wyaroebis~
yvelaze prestiJuli franguli ga-
mocemebis redaqtorebs Soris ba-
Tumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis TanamSrom-
lebis gvarebi. es dawesebuleba mudam iyo ilias saxelmwifo
universitetis sando da efeqtiani partniori, romelTan erTa-
dac mravali proeqti gvaqvs ganxorcielebuli, rogorc erov-
nuli, ise saerTaSoriso masStabis. vulocav baTumis SoTa rus-
Tavelis saxelmwifo universitets iubiles da vusurveb mis
profesor-maswavleblebsa da studentebs did warmatebas ara
mxolod qarTuli mecnierebisa da kulturis, aramed saqarTve-
loSi samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobis saqmeSi.
ggiiggaa zzeeddaanniiaa,
ilias saxelmwifo universitetis reqtori
Zvirfaso megobrebo, baTumis
SoTa rusTavelis saxelmwifo uni-
versiteti mravali aTwleulis man-
Zilze warmoadgenda codnis im ur-
yev taZars, romelmac swavluli in-
teligenciis araerTi Taoba aRu-
zarda ers. daarsebis dRidan is
qarTuli sulis, erovnuli Rirebu-
lebebis medroSed iqca Cvens regi-
onSi. dRes is saqarTvelos wamyvan
universitetTa rigSia da Rirseu-
lad agrZelebs sxvaTaTvis samaga-
liTod qceul saganmanaTleblo
tradiciebs.
baTumis navigaciis saswavlo universitetis administraci-
is, koleqtivisa da studentebis saxeliT, neba miboZeT, guliTa-
dad mogilocoT es RirSesaniSnavi TariRi, gisurvoT winsvla
da warmateba! SemoqmedebiTi axalgazrdobis aRzrdis sawyisad
qceuliyos TqvenTvis es iubile!
pativiscemiT, profesori ppaarrmmeenn xxvveeddeelliiZZee,
baTumis navigaciis saswavlo universitetis reqtori,
Soreuli naosnobis kapitani
iakob gogebaSvilis saxelobis
Telavis saxelmwifo universite-
tis saxeliT, guliTadad vulocav
baTumis SoTa rusTavelis saxelm-
wifo universitets 80 wlis iubi-
les.
baTumis saxelmwifo universi-
teti yovelTvis aris saqarTve-
los im wamyvan universitetebs So-
ris, romelTac mniSvnelovani
wvlili SeaqvT momavali Taobebis
aRzrdis saqmeSi. gamarTuli sas-
wavlo procesi da warmatebiT gan-
xorcielebuli araerTi saerTa-
Soriso da erovnuli mniSvnelobis samecniero-kvleviTi proeq-
ti imis maCvenebelia, Tu rogori unda iyos Tanamedrove saswav-
lo-samecniero universiteti.
vimedovneb, rom Telavis da baTumis universitetebis urTi-
erTTanamSromlobis tradicia momavalSic gagrZeldeba da Cven
erToblivad mniSvnelovan wvlils SevitanT im metad sapasuxis-
mgeblo saqmeSi, rasac axalgazrdebisTvis srulfasovani ganaT-
lebis micema hqvia.
kidev erTxel gilocavT 80 wlis iubiles da gisurvebT aq-
tiur da warmatebul saqmianobas, raTa Tqvenma studentebma da
profesor-maswavleblebma maqsimalurad moaxdinon sakuTari
inteleqtualuri SesaZleblobebis realizeba.
darwmunebuli var, rom baTumis SoTa rusTavelis saxelmwi-
fo universiteti SeinarCunebs da yovelTvis Seasrulebs saqar-
Tvelos erT-erTi mTavari saganmanaTleblo centris funqcias.
pativiscemiT, iirrmmaa SSiiooSSvviillii
iakob gogebaSvilis saxelobis
Telavis saxelmwifo universitetis reqtori
6 ooqqttoommbbeerrii
baTumSi umaRlesi saganma-
naTleblo keris daarseba gax-
ldaT iliasa da misi TanamoZme-
ebis mier dawyebuli gzis gagr-
Zeleba. 1935 wels vaJTa gimna-
ziis SenobaSi samaswavleblo
saswavleblis SeqmniT safuZve-
li Caeyara baTumis SoTa rus-
Tavelis saxelmwifo universi-
tets, romelic dRes arsebobis
80 wlis iubiles aRniSnavs. 1936
wlidan igi rogorc pedagogiu-
ri instituti agrZelebs da ma-
leve eniWeba SoTa rusTavelis
saxeli, romelsac dResac Rir-
seulad atarebs.
umaRlesi ganaTlebis keris
daarseba saTanadod aisaxa im
periodis regionul presaSi. im
droisaTvis ZiriTadi organo
gaxldaT 1921 wels daarsebuli
gazeTi ,,sabWoTa aWara“, rome-
lic oficialur beWdviT orga-
nos warmoadgenda.
1935 wlis gazeTis mimoxil-
va, romelic maSin ,`sabWoTa
aWaristanad“ iwodeboda, gviC-
venebs Tu ra did interess iCen-
da perioduli presa regionSi
mimdinare saganmanaTleblo
procesebis mimarT. pirveli
seqtembris nomeri mTlianad
eZRvneba axalgazrdobis saer-
TaSoriso dRes, Tumca Semdeg
nomrebSic SexvdebiT saswavlo
procesis mimdinareobasTan da-
kavSirebul statiebs. magali-
Tad 11 seqtembris nomeri aqvey-
nebs, rom saswavleblis bibli-
oTeka mzadaa saswavlo proce-
sis warmarTvisaTvis, 15 seqtem-
bris nomeri ki gvesaubreba sas-
wavlebelSi Caricxul warCine-
bul mowafeebze da gvTavazobs
maT fotoebsac.
sainteresoa gazeTis noemb-
ris nomeri, romelSic oqtomb-
ris wlisTavisadmi miZRvnili
statiebis gverdiT gvTavazobs
pedagogiuri saswavleblis im
warCinebuli studentebis fo-
toebs, romlebic 1917 wels da-
ibadnen da revoluciis Tana-
tolebi gaxldnen.
1936 wlis 158-e nomeri aq-
veynebs a.daraxveliZis werils
,,pedagogiuri instituti“, ro-
melic srul informacias gvaw-
vdis institutSi mimdinare sas-
wavlo procesisa da sxva aqti-
vobebis Sesaxeb. ra Tqma unda,
werili komunisturi paTosi-
Taa dawerili, magram igi mainc
saintereso informaciebis Sem-
cvelia. werilSi vkiTxulobT:
`1935-1936 saswavlo wlisaTvis
dawesebuli kontingenti - 160
kaci didi gadaWarbebiT Ses-
rulda. es aris leninur-sta-
linuri da nacionaluri poli-
tikis uryevad gatarebis Sede-
gi, saukeTeso gamoxatuleba
imisa, Tu ra usazRvrod zru-
navs lenin-stalinis diadi par-
tia, sayvareli beladi geniosi
stalini da sabWoTa xelisuf-
leba Cveni qveynis xalxTa Semd-
gomi sameurneo da kulturuli
aRorZinebis, nacionalur res-
publikebSi axali kadrebis aR-
zrdisa da mSromelTa Semoqme-
debiTi niWis da energiis mZlav-
ri gafurCqvnisaTvis.“
1936 wlis 185-e nomeri
gvacnobs instituis axal stu-
dentebs da dasZens, rom ba-
TumSi saswavleblad Camodian
ara mxolod aWaris raionebi-
dan, aramed mimdebare regio-
nebidanac, rac kidev erTxel
adasturebs am umaRlesi sas-
wavleblis mniSvnelobas da-
savleT saqarTvelosaTvis.
`sxva regionebidanac Semodian
saswavlad baTomis samaswav-
leblo institutSi. ai, mixeil
giorgaZe, igi lanCxuTis raio-
nidanaa.
,,sabWoTa aWaris“ 1936 wlis
189-e nomeri aqveynebs werils
,,kadrebis samWedlo“, romelic
dasrulebuli saswavlo wlis
erTgvar Sejamebas akeTebs da
mkiTxvels acnobs saswavle-
belSi misaRebi gamocdebis or-
ganizebis Sesaxeb.
1938 wels saswavlebels So-
Ta rusTavelis saxeli mieniWa,
romelsac dRemde atarebs. mar-
Talia am wlis oficialur pre-
saSi ver vipoveT am gadawyveti-
lebis amsaxveli masala, magram
erT-erTi statia saTauriT
`maswavlebelTa axali kadrebi“
saswavlebels ganaTlebis um-
Tavres kerad miiCnevs, xolo
saswavlo wlis bolos aqveynebs
ukve rusTavelis saxelobis ba-
Tumis samaswavleblo institu-
tis friadosan kursdamTavre-
bulTa fotos.
1939 wlis 153-e nomeri mTel
gverds uTmobs samaswavleblo
instituts. igi gvacnobs baTu-
mis rusTavelis saxelobis sa-
xelmwifo samaswavleblo ins-
titutis pirvel kursdamTav-
rebulebs da gvTavazobs weri-
lebs `pedagogiuri kadrebis
samWedlo“, `axali adamianebi“
da `institutis saswavlo-sa-
mecniero muSaoba“.
1945 wels samaswavleblo
institutis bazaze pedagogiu-
ri instituti amoqmedda. am
mxriv sainteresoa institutis
saswavlo nawilis gamgis a.da-
raxveliZis werili `pedagogiu-
ri instituti“, romelSic aR-
niSnavs, rom pedagogiuri ins-
titutis gaxsna mniSvnelovani
gaxldaT ara marto aWaris, ara-
med mezobeli regionebisaTvi-
sac. gansakuTrebul yuradRe-
bas amaxvilebs institutis ma-
terialur-teqnikur bazasa da
Seqmnil sacxovrebel pirobeb-
ze, rac mniSvnelovani safuZve-
li iyo Rirseuli kadrebis aR-
sazrdelad.
baTumis pedagogiuri ins-
tituti mudmivad mzard umaR-
les saswavlo dawesebulebad
iqca. man SeZlo maswavlebelTa
kadrebiT ara marto aWaris, mi-
si maRalmTiani raionebis, ara-
med mTlianad dasavleT saqar-
Tvelos uzrunvelyofa. axalma
moTxovnebma da yovelwliurad
mzardma kontigentma ganapiro-
ba institutis axali korpusis
mSeneblobis aucilebloba, ro-
mlis mSenebloba 1977 wels da-
iwyo da eqspluataciaSi 1982
wels Sevida.
1982 wlis `sabWoTa aWaris“
pirveli seqtembris nomeri am
mniSvnelovan movlenas aSuqebs
da xazs usvams axali Senobis
mniSvnelobas, rac axali pers-
peqtivebs usaxavda Tavad sas-
wavlebels.
1990 wels pedagogiuri ins-
titutis bazaze daarsda baTu-
mis saxelmwifo universiteti,
ramac am saswavlebels kidev
ufro meti SesaZlebloba misca
swavla- ganaTlebis procesi ga-
efarToebina da sxvadasxva mi-
marTulebiT waremarTa. es mov-
lena arc regionuli presis
miRma darCenila. Tuki pirveli
seqtembris nomeri mxolod ma-
Sindeli xelmZRvanelis mi-
locvas aqveynebs, 8 seqtembris
nomeri mTlianad am movlenas
Seexeba. saintereso werilia
universitetis imJamindeli
reqtorisa, batoni dursun ba-
laZisa saTauriT ,,axdenili
ocneba,“ romelSic sixarulTan
erTad baTumis sauniversite-
to qalaqad qcevis perspeqti-
vaze saubrobs.
es nomeri mTlianad agebu-
lia im periodis gamoCenili sa-
xelmwifo moxeleebis, mecnie-
rebisa da xelovnebis gamorCe-
ul saxeTa milocvebiT. aq ixi-
lavT Tbilisis saxelmwifo
universitetis maSindeli req-
toris nodar amaRlobelis, Te-
lavis pedagogiuri institutis
reqtoris roin WikaZis, akademi-
kos daviT xaxutaiSvilis, SoTa
royvas, zaza sixaruliZis, may-
vala mrevliSvilis, nazi kila-
sonias, marika baraTaSvilis, ni-
no TofCiSvilis, klavdia dev-
darianis da sxvaTa milocvebs.
redaqcias arc universitetis
pirveli studentebi daviwyebia
da maTi sixarulic gauziarebia.
rogorc am patara mimoxil-
viTac Cans, universitetis yo-
veli nabiji Sesabamisad aisaxe-
boda regionuli presis furc-
lebze. dResac fexdafex mihy-
veba masmedia universitetis
cxovrebas, riTac momavali Ta-
obisTvis qmnis istoriis matia-
nes.
baTumis universiteti
regionul presaSi
7ooqqttoommbbeerrii
baTumis samaswavleblo insti-
tutis pirvel kursdamTavrebulTa
Sorisaa feride acamba - Rvawlmosi-
li mecnieri, aRmosavleTmcodne,
moskovis lomonosovis saxelobis
saxelmwifo universitetis profe-
sori. man mniSvnelovani wvlili Sei-
tana Cveni universitetis ganviTa-
rebaSi.
feride acamba daibada 1922 wlis
28 ivniss, baTumis raionis sofel
mindaSi. igi 1938-1940 wlebSi swav-
lobda baTumis samaswavleblo ins-
titutSi, rusuli enisa da litera-
turis fakultetze. Semdeg swavla
ganagrZo moskovis lomonosovis sa-
xelobis saxelmwifo universitet-
Si, romelic warmatebiT daasrula
1950 wels. 1953 wlidan dRemde muSa-
obs amave universitetSi jer isto-
riul fakultetze, aRmosavleTm-
codneobis ganyofilebaSi, 1956
wlidan ki saxelmwofi universi-
tetTan daarsebul aRmosavluri
enebis institutsa da aziis da afri-
kis qveynebis institutSi. man mecni-
eruli zrdis yvela safexuri ganv-
lo. iyo asistenti, ufrosi maswav-
lebeli, docenti da 1991 wlidan
dRemde ki universitetis profeso-
ria. Svidi wlis ganmavlobaSi igi
gaxldaT axlo aRmosavleTis qvey-
nebis istoriis kaTedris gamge, 1990
wlidan aris aziisa da afrikis qvey-
nebis religiebis istoriis kvlevi-
Ti centris xelmZRvaneli.
feride acambas gamoqveynebuli
aqvs 2 monografia da 60-ze meti sa-
mecniero statia arabeTis qveynebis
socialuri struqturis probleme-
bisa da islamis religiuri institu-
tebis funqcionirebis sakiTxebze.
misi xelmZRvanelobiT daculi iqna
21 disertacia. igi daarsebidan sa-
mecniero Jurnal „vestnik mgu“-s
(aRmosavleTmcodneobis seria)
redkolegiis wevria da xelmZRvane-
lobs religiis problemebisadmi
miZRvnil yovelwliur nomers. igi
dajildoebulia araerTi samTavro-
bo jildoTi. didia misi wvlili sa-
qarTvelos kaTolikos-patriarqis
kurTxeviT wamowyebul „qarTvelTa
da afxazTa Soris droebiTi ga-
ucxoebis daZlevis saqmeSi“.
qalbatoni feride Cveni gazeTis
stumaria da iubilis dReebSi ixse-
nebs Cveni universitetis (maSindeli
baTumis samaswavleblo instituti)
kedlebSi gatarebul wlebs.
_ qalbatono feride, saidan
daiwyo Tqveni mecnieruli svla da
ra roli iTamaSa amaSi baTumis
universitetma?
_ baTumis SoTa rusTavelis sa-
xelmwifo universitetTan da mis wi-
namorbed baTumis samaswavleblo
institutTan Tbili mogonebebi ma-
kavSirebs. angisis eqvsklasiani sko-
lis damTavrebis Semdeg, Sevedi ba-
Tumis qalTa pedagogiur saswavle-
belSi. aq gatarebuli oTxi weli
mniSvnelovani etapi iyo Cems cxov-
rebaSi.
erT dRes dedaCemi davinaxe sa-
maswavlebloSi, ramac Zalian gamak-
virva. mosvlis mizeziT davinteres-
di da avReldi, roca gavige, rom de-
da mzad iyo Cemi ganaTlebisaTvis
ukanasknelic ki gaeRo. es im perio-
disaTvis gmirobis tolfasi iyo. am
droisaTvis Cems Zmas, xasans, dam-
Tavrebuli hqonda vaJTa pirveli
pedsaswavlebeli, sadac Cveni uni-
versitetia ganTavsebuli. am saswav-
leblis direqtori iyo nikoloz
lorTqifaniZe, moskovis lomono-
sovis saxelobis universitetis
kursdamTavrebuli, gamorCeuli pi-
rovneba, romelic samwuxarod 1937
wels daiRupa.
aman gadagvawyvetina ori wlis,
samaswavleblo institutis damTav-
rebis Semdeg saswavleblad moskov-
Si wasvla. am periodSi Cveni ori Zma
ukve swavlobda iq - ufrosi Zma, ax-
medi, lomonosovis universitetis
geografiul fakultetis, xolo
azizi - saarqiteqtoro institutis
studentebi iyvnen.
1938-1940 wlebSi, orwlian sa-
maswavleblo institutSi, Cems Zmas-
Tan, xasanTan erTad vswavlobdi ru-
suli enisa da literaturis fakul-
tetze, sadac saocrad Tbili gare-
mo sufevda. am fakultetze gaxsnis
pirvelive wels 40 studenti vswav-
lobdiT. maSin samaswavleblo ins-
titutis direqtori batoni nuri
niJaraZe iyo. maxsovs, ekaterina mi-
xailovna macieviCi rom modioda
CvenTan, Sokoladebi mohqonda. sa-
intereso leqciebi gvekiTxeboda.
Tbilisis saxelmwifo universitet-
ma Cvenc gagvzarda, udides daxmare-
bas uwevda am samaswavleblo insti-
tuts. sasiamovnod magondeba rusu-
li literaturis leqtori rozini,
aseve xojava, romelic im droisaT-
vis msoflioSi cnobili fsiqologi
iyo. qarTul enas gvaswavlida cno-
bili pirovneba jemal noRaideli,
istorias - milovi, partiis istori-
as - memed stamboliSvili da rusul
enas - ekaterina mixailovna macievi-
Ci.
_ gaixseneT, rogori atmosfe-
ro sufevda saswavlebelSi.
_ saocari atmosfero sufevda
institutSi. CvenTan erTad swav-
lobdnen sxvadasxva kuTxidan Camo-
sulebi - kaxeTidan, svaneTidan, ime-
reTidan, samegrelodan, xevsureTi-
dan. aseve CvenTan erTad swavlobd-
nen somxebi, azerbaijanelebi, ruse-
bi, ebraelebi. ara marto saswavle-
belSi, cxovrebaSic gviwevda sxva-
dasxva erovnebis adamianebTan ur-
TierToba. Cvens mezoblad 16 eris
warmomadgeneli cxovrobda, maT So-
ris iyvnen afrikelebic. angisaSi ma-
Ti STamomavlebi axlac saxloben.
aseve gvyavda arabi mezoblebi. erT-
erT sulTans romeliRac imperato-
risTvis ramdenime ojaxi uCuqebia,
romelsac gadauwyvetia maTi afxa-
zeTSi dasaxleba, radgan maTTvis
iqauri hava misaRebi iyo. kavkasiis
omis periodSi muhajiroba rom da-
iwyo, afxazebTan erTad gadmovid-
nen. eseni arian gaafxazebuli arabe-
bi da gaafxazebuli afrikelebi.
arabebis STamomavlebi aq axlac
cxovroben.
_ rogor SemorCa mexsierebas
samaswavleblo institutis maSin-
del Senoba?
_ maSin es Senoba yvelaze didad
meCveneboda Tavisi ganieri deref-
nebiTa da maRalWeriani auditorie-
biT. Senoba maSin calke idga. garSe-
mo araferi iyo. erT mxares idga ci-
xe da imis gverdiT saerTo sacxov-
rebeli, sadac me vcxovrobdi.
_ rogoria TqvenTvis istori-
uli samSoblo?
_ ramdenjerme viyavi afxazeT-
Si. mxolod kargis Tqma SemiZlia.
yvelani afxazebi myavs. mamaCemi da-
badebulia gagris raionSi, dedaCe-
mi - oCamCiris raionidan iyo. Cveni
sagvareulo aris candrofSi. bevri
naTesavi afxazi myavs iq. es aris Ce-
mi istoriuli samSoblo, imasac ve-
Tayvanebi da ar minda, rom Cemi
afxazoba sadme Sevarcxvino. me aWa-
raSi davibade, gavizarde da ar min-
da aWara sadme Sevarcxvino. me aWa-
reli afxazi var. me saqarTvelodan
var, imasac ver vaTqmevineb vinmes,
saqarTvelodan Camovida da ver is-
wavla da ver imuSavao. Cems afxazo-
bas, Cems aWaras, Cems saqarTvelos
yovelTvis vicav da pativs vcem.
ramdenjerac Tqvens ers daafa-
sebT, imdenad sxvebic dagafaseben.
_ qalbatono feride, univer-
siteti iubilaria, ras etyodiT
mas?
_ vusurveb, iubilar universi-
tets SeinarCunos swavlebis es done
da kidev ufro aamaRlos, SeinarCu-
nos tradiciebi, sakuTari moralu-
ri da sulieri faseulobebi. Sevina-
xoT da movuaroT im megobrul da
Tbil atmosferos, romelic yovel-
Tvis sufevda am kedlebSi. momaval
TaobebSi Canergos patriotuli
grZnobebi, ufrosebisadmi pativis-
cema da maRali moqalaqeobrivi Seg-
neba.
qalbatoni feride saiubileo
dReebSi baTumis SoTa rusTavelis
saxelmwifo universitetis sapatio
doqtorad iqna arCeuli da gadaeca
SoTa rusTavelis medali. igi Cveni
universitetis cocxali mematianea,
dResac TanaugrZnobs da xarobs
universitetis warmatebebiT.
Tamar andRulaZe,
baTumis pedagogiuri
institutis pirveli
kursdamTavrebuli
Cveni Tanaqalaqeli, saqarT-
velosa da aWaris damsaxurebuli
maswavlebeli Tamar andRulZe im
Taobis warmomadgenelia, romel-
Tac wilad xvdaT baTumis peda-
gogiuri institutis pirveli
kursdamTavrebulebi gamxdariyv-
nen. 90 wels mitanebuli qalba-
toni dResac mxned gamoiyureba,
aqtiur cxovrebas eweva da misi sa-
muSao magida isev ver itevs wig-
nebs. qalbatoni Tamari saintere-
so respodenti gamodga, CvenTan
saubrisas man didi siTboTi gaix-
sena cxovrebis dauviwyari da sa-
intereso studentobis xana, ra-
sac ucvlelad gTavazobT.
_ qalbatono Tamar, studen-
tobis wlebi cxovrebis yvelaze
mniSvnelovani etapia. Tqven ro-
gor gaixsenebT am periods?
_ davibade da saSualo
skola davamTavre xonis raio-
nis sofel patara jixaiSSi. ma-
ma adre gardamecvala da xuT-
Svilian ojaxs daxmarebas me-
zoblebi da ojaxis axloblebi
gviwevdnen. swavlis gagrZele-
ba baTumSi gadavwyvite, aq ma-
maCemis megobarma Camomiyvana
da mis ojaxSi damabinava. dRe-
sac didi siyvaruliT vixseneb
kiltavebis ojaxs, romlebmac
sakuTari SviliviT mimiRes da
SemiTvises. qalaqSi Camosv-
lisTanave, 1944 wels gavxdi
bTumis orwliani samaswavleb-
lo institutis studenti. im
periodSi misaRebi gamocdebis
saSualebiT ar xdeboda stu-
dentTa Caricxva, swavlis gag-
rZeleba SeeZlo saSualo ga-
naTlebis atestatis mqone ne-
bismier msurvels. pirveli dRi-
danve institutma Cems cxovreba-
Si mniSvnelovani adgili daiWira.
dResac siamovnebiT vixseneb ro-
gor gvitardeboda gaerTianebu-
li leqciebi humanitaruli mi-
marTulebis - qarTuli enisa da
literaturis da istoriis speci-
alobis studentebs. pirvel sar-
Tulze mdebare uzarmazar audi-
toriaSi daaxloebiT 100 studen-
ti visxediT, magram iseTi siCume
sufevda sakuTari guliscemas ga-
igonebdiT. maSin baTumi patara
qalaqi iyo, studentebis mxolod
mcire nawili iyo adgilobrivi,
ZiriTadi nawili raionebidan
iyo. kursze mravlad gvyavda Se-
zRuduli SesaZleblobis mqone,
samamulo omis veteranebi. erTma-
neTis cxovrebiT vcxovrobdiT,
kargsac da cudsac erTad ganvic-
didiT.
_ rogor mimdinareobda sas-
wavlo procesi?
_ meore kursze viyaviT, ro-
desac orwliani samaswavleblo
instituti oTxwlian pedagogi-
ur institutad gadakeTda. imxa-
nad institutis Senoba orsarTu-
liani iyo da yvela specialobis
studentebs erT korpusSi gvi-
tardeboda leqciebi. ZiriTadad
Tbilisidan mowveuli leqtore-
bi gvaswavlidnen. leqciebi saaT-
naxevari grZeldeboda, magram im-
denad sainteresod mimdinareob-
da, rom dros verc ki vgrZnob-
diT. ar SemiZlia ar gavixseno
Tbilisidan mowveuli batoni So-
Ta ZiZiguri, a.kandelaki, i. uru-
SaZe da sxvebi. adgilobrivebidan
gvaswavlidnen batoni memed stam-
boliSvili da grigol jijeiSvi-
li. damamTavrebel kursze viya-
viT, rodesac axalgazrda baTu-
melma leqtorebma neli dumbaZem,
qeTevan alasaniam da aleqsandre
CavleiSvilma saintereso leqci-
ebiTa da seminarebiT miiqcies
Cveni yuradReba. didi siTboTi
vixseneb institutis imJamindel
administracias, reqtorebs: vla-
dimer qemxaZes, nuri niJaraZes, v.
parkaZes, gansakuTrebiT ki Cveni
fakultetis dekans, rusuli eni-
sa da literaturis specialists
baton v. pataraias, komkavSiris
komitetis mdivnebs: karlo do-
liZes, amiran ananiZes, romlebic
mudam mxarSi gvedgnen da gvexma-
rebodnen problemebis mogvare-
baSi. Cemi studentobis periodSi
`friadi~ iSviTad iwereboda da
ara imitom, rom Cveni Taoba ar
swavlobda, am Sefasebis mqone
students sagani idealurad unda
scodnoda.
_ qalbatono Tamar, gyavdaT
Tu ara gamorCeuli leqtorebi
da rogori iyo maTTan urTier-
Toba?
_ gamorCeuli leqtorebi
mravlad gvyavda, magram maT Soris
minda gamovyo Tbiliseli profe-
sori kona gigineiSvili, romelic
Zvel qarTul enas gvaswavlida. mi-
si leqciebis dros auditoria mu-
dam gadaWedili iyo. interesi im-
denad didi iyo, rom zogjer erT
skamze samni visxediT. maxsovs sxva
fakultetis studentebic Semo-
diodnen da isinic didi siamovne-
biT ismendnen batoni konas ganu-
meorebel saubrebs, ixiblebodnen
misi manerebiT, studentebisadmi
gansakuTrebuli midgomiT. is sa-
erTod ar iyenebda e.w. konspeqts,
mxolod carciT xelSi Semovido-
da, leqciis Temas dafaze gul-
modgined Camoayalibebda da gva-
mogzaurebda qarTuli enis zRap-
rul samyaroSi. vTvli, rom bato-
ni konas leqciebma Cemze didi gav-
lena iqonia da Cemi warmatebuli
pedagogiuri karierac garkveul-
wilad am araCveulebrivi pirovne-
bis damsaxurebaa.
_ qalbatono Tamar, iqneb ra-
ime ambavi mogviTxroT Tqveni
studentobidan.
_ sxvaTa Soris, xSirad maxse-
neben Tavs studentobasTan dakav-
Sirebuli mogonebebi. ramdenime
xnis win momxdarma wyaldidobam
erTi SemTxveva gamaxsena. meore
Tu mesame kursze viyaviT, rode-
sac movardnilma wyalma datbora
qalaqi. zRva jebirebidan gadmo-
vida da universitetis misadgome-
bi dafara, ukuqcevisas ki uamravi
qva da RorRi datova. am sagangebo
mdgomareobis gamo, universite-
tis administraciam leqciebi Se-
wyvita da studentebi erTad uni-
versitetis ezos dasufTavebas Se-
vudeqiT. es erTsulovneba Cveni
studentobis wlebis Tanamgzavri
iyo.
_ qalbatono Tamar, Cvens
cnobierebaSi asaxuli movlene-
bi simbolur datvirTvas iZenen,
TqvenTvis rasTan asocirdeba ba-
Tumis universiteti?
_ universiteti Cemi cxovre-
bis saTavea, misi kedlebidan uz-
armazari siTbo moedineba, rome-
lic mTeli arsebobis manZilze
gavsebs energiiT... iciT, dResac,
70 wlis Semdeg emociebiT savse
Sevyureb am taZars, romelmac Sec-
vala Taobebis da mTeli Cveni
kuTxis cxovreba.
_ 2015 weli Cveni universi-
tetisaTvis saiubileoa, daarse-
bidan 80 wels iTvlis. Tqveni
studentobidan 70 wlis Semdeg
rogor miesalmobodiT mas da
ras usurvebdiT?
universitets da zogadad sas-
wavlebels yvelaze sapasuxismgeb-
lo misia, adamianis pirovnebad Ca-
moyalibeba, akisria. vaJa ambobs:
`saca swavlaa, qalaqic iq aris,
TviT udabnoc swavlis ZaliT
universitetad gadaiqceva~. Cveni
universiteti amis Rirseuli da-
dasturebaa.
miyvars Cemi universiteti mi-
si RvawliT, miRwevebiTa da mecni-
eruli aRmoCenebiT. vusurveb 80
wlis universitets winsvlas, war-
matebebs, studentebis siyvaruls,
codniT gamdidrebas da mecnieru-
li naSromebiT misi saxelis gandi-
debas. minda mivefero Zvel da
axal leqtorebs. 70 wlis Semdeg,
emociebiT savse vixseneb yvela
leqtoris Rimils, maT TvalebSi
anTebul siTbos, iSviaT mopyro-
bas, mimzidvel da saintereso leq-
ciebs... Cemi Taobis saxeliT, wr-
feli guliTa da didi siyvaru-
liT, yvelafrisaTvis madlobas
gixdi Cemo codnis taZaro!
studentoba _ mniSvnelovani etapi Cems cxovrebaSi
`universiteti Cemi cxovrebis saTavea~
ffeerriiddee aaccaammbbaa,
baTumis samaswavleblo
institutis pirveli
kursdamTavrebuli
8 ooqqttoommbbeerrii
Cemi universiteti _ Cemi sulisa
da gonis sazrdo! Cemi ocnebis dasaf-
rTianebeli akvani!
veferebi mis kopwia ezos. vefere-
bi lamaz skverSi mdgar nekerCxlisa
da naZvis xeebs. ase mgonia, maT totebs
Cemi studentobis wlebi asxiaT. mo-
mavlis gzaze Cemi gaubedavi, mokrZa-
lebuli nabijebis TviTmxilvelnic
arian. moziareni arian sixarulisa,
romelic meore kursis students
(vidre institutis damTavrebamde)
umaRlesi saxelobiTi stipendiis mi-
Rebam momaniWa... Semdeg iyo aspiran-
turis wlebi, sakandidato da sadoq-
toro disertaciebi... droisa da qvey-
nis moTxovnam samoRvaweod sxva far-
To asparezic SemomTavaza, magram
Cems aRmzrdel keras wamiTac ar mov-
wyvetilvar, mis majiscemas da gulis-
cemas vdarajobdi. sxvanaiard warmo-
udgenelicaa. universiteti Cemi oja-
xia, da mis ubeSi gavatare mTeli cxov-
reba. misi sasikeTo feriscvaleba yo-
velTvis gamouTqmel sixaruls mTa-
vazobda.
miyvars da rwmeniT mavsebs ves-
tibiulis karebTan ganTavsebuli So-
Tas bareliefi _ simbolo Cveni uni-
versitetis maradiuli winsvlisa da
sicocxlisa...
meCveneba, rom sadRac msuye Se-
modgomis foriaqia. futkariviT zu-
zunebs samyaro da lamazi sevdiT da
monatrebiT mavsebs. es lamazi sevda
mogonebebs ukavSirdeba. ukavSirdeba
maT saxelebs, romlebic ki ar wavid-
nen Cemgan, aramed droebiT Tvals mo-
efarnen.
am TeTri taZris ezos dResac aty-
via Rirseul qarTvel mecnier-mamu-
liSvilTa naterfalebi. maTi sulebi
dResac Tavs dastrialeben Cveni uni-
versitetis ufaqizes gumbaTs da stu-
dent-axalgazrdobas sikeTis, siyva-
rulis, ganaTlebis, sibrZnis locva-
kurTxeviT moZRvraven.
gamomdinare Cemi specialobidan,
warsulidan mxolod maT gamovixmob,
romlebic sxvadasxva periodSi bio-
logiis, qimiis, geografiis, pedagogi-
kis kaTedrebze moRvaweobdnen.
... didebuli adamiani, mecnieri,
sityvis kaci, irakli nakaiZe mamaSvi-
lurad gvpatronobs. misdami gansa-
kuTrebuli krZalva gvaqvs, radgan sa-
Wiroebis SemTxvevaSi mrisxane-
bis koconis danTebac xelewi-
feba...
... jer institutisa da Semd-
eg universitetis istorias Si-
naarsiT avseben da alamazeben
profesori nadim niJaraZe da
docenti nadia jibuti.
... derefanSi welSi gamar-
Tuli Caivlis namdvili dendi
da biologiis kaTedrisken mie-
marTeba. mas WeSmaritad qarT-
veli aristokratis pewi dahyve-
ba. es docenti jemal mesxiZea.
... pirovneba, mecnieri, oTar axv-
lediani, yovelTvis dinji, gawonas-
worebuli xasiaTiT, gulis siTboTi
da mzrunveli damokidebulebiT Se-
maxsenebs Tavs aTwleulebis Semdeg...
– ra damaviwyebs pedagogikuri
mecnierebis maRali rangis profesio-
nals, vladimer Wanturias. imTaviTve
yuradRebiT mepyroboda. erT mis
leqcias ar veswrebodi. leqciis kiTx-
va SeuCerebia da ukiTxavs – im merxze
rom patara gogona zis, ratom ar vxe-
davo? – sapatio mizeziT, pativcemu-
lo, upasuxniaT erTxmad studentebs.
–gansakuTrebuli pativiscemiTa
da mokrZalebiT viyaviT studentebi
ganwyobilni, Rvawlmosili mecnieris,
grigol babiloZis mimarT.
... lamazi sulis, umSvenierisi qe-
Tevan alasania mecnierTa `kohorta-
sac~ amSvenebs da siwmindis simbolo-
dac moiazreba....
... Tvalwin midgas TmaWaRara mec-
nieri, yovelTvis sicocxliTa da en-
TuziazmiT savse, vera jorbenaZe; de-
refanSi CvenTan erTad (studenteb-
Tan) fusfusebs. zurgCanTebSi Cala-
gebuli gvaqvs yvelaferi, rac savele
praqtikas Wirdeba...
... batonebi _ nodar SaraSiZe,
ilo jiblaZe da viqtor borCxaZe _
mecnieruli siwmindis sinonimebia....
... Rvawlmosili mecnieris, nata-
lia Jordanias TavadiSviluri iersa-
xec miTbobs warsuls...
... saocrad niWieri mecnieri da
suliT faqizi qalbatoni, nadia bera-
Ze, TiTqos uflis taZarSiao, iseTi
fexakrefiT Semodis auditoriaSi...
... daviT nikolaiSvili, udavod
niWieri mecnieri da xelovnebaze
usazRvrod Seyvarebuli pirovneba,
Tavisi aRmosavluri pirdapirobiTa
da koloritulobiT yvelas yu-
radRebas ipyrobs.
romeli erTi gavixseno _ Tina
jiblaZe, liana qoriZe, goguca inw-
kirveli, nanuli ujmajuriZe, eTer
kveselava, elene Serozia, qsenia Cxar-
tiSvili...
Cemi universiteti _ winamorbedi
institutis myar fesvebze dafuZne-
buli, Tvalic ver movkari, iseTi tem-
piT gadavida realur sauniversite-
to cxovrebaze.
TiTqos sul axlaxan iyo _ 1990
wlis seqtemberi. maSin aWaris minist-
rTa sabWos Tavmjdomaris moadgile
gaxldiT. iq yofnis xangrZlivi peri-
odidan gamovacalkeveb sixaruls da
siamovnebas, romelic momaniWa baTu-
mis pedagogiuri institutis univer-
sitetad gardaqmnasTan dakavSire-
bulma, dadgenilebis proeqtze muSa-
obam. aRniSnulis gamo, araerTxel mo-
mixda Sexvedra saqarTvelos ministr-
Ta sabWos maSindel xelmZRvanelo-
basTan. vTvli, rom baTumis universi-
tetis dafuZnebisa da aRmSeneblobis
sazeo saqme, Cveni erisTvis, saukunis
erT-erTi triumfaluri gvirgvinia.
... mas Semdeg 25 weli gasula. Cemo
universiteto, rogor gazrdilxar,
dabrZenebulxar, rogor agibams mxa-
ri saerTaSoriso TvalsawierisaT-
vis...
Cemo TeTro taZaro, mjera, Seni
maRali azri da sinaTle saukuneebs
gadawvdeba.
nani gugunava,
pedagogiur mecnierebaTa doq-
tori, profesori,
saqarTvelos ganaTlebis,
mecnierebaTa akademiis aWaris gany-
ofilebis ufrosi
`sacaa swavla, qalaqic iq aris,
TviT udabnoc swavlis ZaliT uni-
versitetad gardaiqmneba.~
vvaaJJaa-ffSSaavveellaa
Cemi universiteti 80 wlisaa
2010 wels amixda ocneba, rodesac
studentis rangSi pirvelad SemovaRe
zRvispiras mdgari lamazi Senobis ka-
ri da daiwyo Cemi siyvarulis isto-
ria, romelic dRemde grZeldeba da
mTeli cxovreba Cemi Tanamgzavri iq-
neba. rTulia amoTqva is grZnoba da
gadmosce is emocia, romelic Cems
universitetTan makavSirebs.
Tavidanve gansazRvruli da gac-
nobierebuli mqonda, rom skolis dam-
Tavrebis Semdeg cxovrebis mniSvne-
lovani etapi am codnis taZars dau-
kavSirdeboda. swored aman ganapiro-
ba, rom registraciisas pirvel nom-
rad, swored baTumis SoTa rusTave-
lis saxelmwifo universiteti mivu-
TiTe. arc Sevmcdarvar. imedebi, mo-
lodini gamimarTlda da Tuki
mkiTxavT, romeli iyo Cemi cxovrebis
saukeTeso wlebi, daufiqreblad gi-
pasuxebT, rom es baTumis universitetis
kedlebSi gatarebuli wlebia.
bakalavriatSi ganvlili oTxi weli yve-
laze gamorCeuli, nayofieri da mravlis-
momcveli iyo. es iyo Cemi Sexedulebebis,
msoflxedvis, pirovnebad da kvalificire-
bul pedagogad Camoyalibebis wlebi. rode-
sac skolaSi ilias sityvebs vkiTxulobdi
oTxi weliwadis mniSvnelobaze, aRviqvamdi,
rogorc ganyenebul msjelobas. mxolod
studentobisas SevigrZeni, rom es namdvi-
lad sinaTlesa da sibneles Soris gadebuli
xidia da mxolod saTanadod gamoyenebis
SemTxvevaSi SesaZlebelia Sengan savse mte-
vani gamovides da ara ZaRlyurZena.
es oTxi weliwadi gaxda sawindari imisa,
rom swavlebis meore safexurze magistra-
turaSi, swavla CemTvis gamorCeul da sayva-
rel universitetSi gamegrZelebina. aman ki-
dev ufro damarwmuna Cemi gadawyvetilebis
sisworeSi. SeiZleba ikiTxoT, Tu ra aris
amis ganmsazRvreli, mec gipasuxebT, rom aq
yvela pirobaa Seqmnili swavlisTvis da pro-
fesiuli zrdisaTvis. profesionali leq-
torebis mier wakiTxuli dasamaxsovrebeli,
xSirad amaRelvebeli leqciebi mniSvnelo-
van kvals tovebs TiToeul CvenganSi da
Cvenc ufro ukeTesebi vxdebiT, vidre viya-
viT. saintereso samecniero konferenciebi,
kulturuli RonisZiebebi ki _ samudamod
aRibeWdeba TiToeuli studentis mexsiere-
baSi. yovelive es ganapirobebs imas, rom Cems
universitetTan yoveli Sexvedra gansakuT-
rebuli siTboTi da siyvaruliT mavsebs.
vgrZnob da vxedav, rom Cveni, studentebis,
uflebebi arasodes darRveula. aq viswavle
yvelaze mniSvnelovani ram, adamianuri ur-
TierTobebi, romelmac TiToeuli Cvenganis
pirovnebad CamoyalibebaSi didi roli iTa-
maSa.
dRes Cemi universiteti arsebobis 80
wlis iubiles aRniSnavs. var amayi, rom mec
im istoriis nawili var, aTwleulebis man-
Zilze rom iwereboda. mjera rom Cveni da
momavali Taobis ZalisxmeviT baTumis SoTa
rusTavelis saxelmwifo universiteti ki-
dev mravali weli iqneba Cveni qveynis rCeul
universitetebs Soris da Tavis Rirseul
sityvas isev ityvis.momaval studentebs
elodebaT saintereso studenturi cxovre-
ba, sadac harmoniulad iqneba Serwymuli
swavla sxva aqtivobebi.
minda iubile mivuloco Cems mSobliur
universitets, TiToeul leqtors, studen-
tebs. me ki vici, ra droc ar unda gavides,
SenobisTvis Tvalis Sevlebac ki sakmarisi
iqneba CemTvis, rom isev is saocari grZnoba
dameuflos, rac studentobis pirvel
dRes.
Tiniko papiZe,
literaturis Teoriisa da
qarTuli literaturaTmcodneobis
programis magistranti
cxovrebaSi pirveli seriozuli ga-
dawyvetilebis miReba gviwevs maSin, ro-
ca dgeba dro, gaxde studenti, airCio
umaRlesi saswavlebeli, romelmac unda
mogces iseTi ganaTleba, romliTac SeZ-
leb sakuTari Tavis damkvidrebas sazo-
gadoebaSi. Znelia gaerkve saiT waxvide,
romelia swori, gamarTlebuli da gamo-
sadegi gza. yvela axalgazrdis survili
da ocnebaa miiRos ganaTleba presti-
Jul umaRles saswavlebelSi.
riT izomeba umaRlesi saswavleblis
prestiJuloba?
saqarTveloSi, ratomRac, Zalian po-
pularulia ucxoeTSi miRebuli ganaT-
leba, aseve ramdenime kerZo universi-
tets eniWeba prioriteti, rac, Cemi az-
riT, araswori midgomaa. sakmarisia
ucxoeTSi Tundac erTTviani kursi gaia-
ro, rom ukve yvela axalgazrdaze win ga-
yeneben, damsaqmeblebsac aqvT iluzia
imasTan dakavSirebiT, rom ucxoeTSi mi-
Rebuli ganaTleba aRemateba adgilob-
rivs. realoba ki sxvagvaria. mTavari is
ki ar aris ucxoeTSi an dedaqalaqSi swav-
lobde da mniSvneloba ar aqvs romel
umaRles saswavlebelSi, mniSvnelovani
isaa, rogor, rogori tradiciebisa da
warsulis mqone universitets airCev.
Tavdapirvelad am sakiTxze mec bevri
vifiqre, magram axla danamdvilebiT vi-
ci, rom es iyo sworad gakeTebuli arCe-
vani cxovrebis pirvel, yvelaze
mniSvnelovan etapze. vTvli, rom
gamimarTla, radgan dRes me baTu-
mis SoTa rusTavelis saxelmwifo
universitetis studenti var, uni-
versitetisa, romelic 80-wliani
gamocdilebisa da warmatebebis
mqonea, romelsac gaaCnia SesaniS-
navi adgilmdebareoba da infrast-
ruqtura, materialur–teqnikuri
baza, romelic yovelwliurad iv-
seba da axldeba, saerTaSoriso ur-
TierTobebi, saintereso gacvliTi
programebi, proeqtebi, sxvadsxva
saxis stipendiebi da SeRavaTebi da
rac yvelaze mniSvnelovania, maRa-
li kvalifikaciis profesura, ro-
melzedac damokidebulia Cveni da
Cveni universitetis xvalindeli
dRe.
roca mSobliur universitetze
giwevs saubari da gsurs yvelaferi
Signidan aRwero, aCveno sxvas, Tu
rogoria Seni universiteti, ra
keTdeba studentebisTvis, risi Se-
Tavazebis SesaZlebloba da survi-
li aqvs xelmZRvanelobas, ra siaxleebi
inergeba, da, rom ecdebi yvelaferi zus-
tad ise Tqva, rogorc aris da universi-
tetis saxeli gaitano gareT, am dros vi-
Rac SeiZleba iseTi gamoCndes, rom yvela
wingadadgmul nabijSi, yvela warmate-
bul siaxleSi, raRac uaryofiTi daina-
xos, magram esec alamazebs Cems univer-
sitets. me Cemi universiteti miyvars
zustad iseTi, rogoric aris, TiToeul
im studentTan da profesor-maswavle-
belTan erTad, romlebic dRes warmoad-
genen baTumis SoTa rusTavelis saxelm-
wifo universitets.
beqa makaraZe,
baTumis SoTa rusTavelis
saxelmwifo universitetis
studenturi TviTmmarTvelobis
Tavmjdomare
9ooqqttoommbbeerrii
80 welia Cveni umaRlesi saswavle-
beli emsaxureba saxalxo ganaTlebas;
aq izrdebian, mecnierebaTa safuZv-
lebs euflebian axalgazrdebi da Sem-
deg warmatebiT moRvaweoben saqarT-
velos sxvadasxva kuTxeSi an axali
codniT gamdidrebulebi ubrundebian
mSobliur saswavlebels.
zrdida Taobebs da TviTonac izr-
deboda, maRldeboda, lamazdeboda da
mSvendeboda 1935 wels daarsebuli
SoTa rusTavelis saxelobis orwlia-
ni samaswavleblo instituti, rome-
lic 1945 wels saxelmwifo pedagogi-
ur institutad gadakeTda.
swored am institutis enisa da
literaturis fakultetis (qarTuli
ganyofilebis) studentebi gavxdiT
1948 wels 80 axalgazrda.
unda genaxaT, rogori mowesrige-
buli iyo yvela da yvelaferi am came-
tiode wlis saswavlebelSi - orsar-
Tuliansa da erTkorpusian SenobaSi.
Cemi, rogorc studentis pirveli
STabeWdileba institutze ukavSirde-
ba baton aleqsandre CavleiSvils,
romelmac Cagvitara pirveli leqcia
maSindel me-5 (axlandeli 21-e) audi-
toriaSi literaturismcodneobis Se-
savalSi; mivxvdi da virwmune (mec da
sxvebmac), rom Cvens cxovrebaSi iwye-
boda axali xana, aRmovCndiT gansxva-
vebul samyaroSi, manamde ucnob, la-
maz samyaroSi. ase grZeldeboda bolo
kursamde - institutis damTavrebamde
literaturis Teoriis, me-19 saukunis
qarTuli literaturis, speckursis
leqciebsa Tu specseminaris mecadine-
obebze.
studentobis wlebis mogonebebi
xom pirvel yovlisa imaTi gaxsenebaa,
imaTze mogonebebia, vinc gvaswavlida,
visac SevyavdiT mecnierebaTa sauf-
loSi, visganac vswavlobdiT wignze
muSaobas, sakiTxisadmi kritikul mid-
gomas, vinc gvabedvinebda, gvaCvevda
sakuTari azris gamoTqmas.
Cvenc vmuSaobdiT, vmuSaobdiT
wignebze, dasaxelebul literatura-
ze, wyaroebze. ar gvixdeboda `infor-
maciis moZieba“ internetSi (axlan-
delTagan gansxvavebiT); wigni iyo Cemi
(da Cveni) mTavari wyaro; vkiTxulob-
diT fanqriT xelSi, viniSnavdiT, vi-
werdiT leqciebs da... ase vswavlob-
diT sayvarel maswavlebelTagan, mivy-
vebodiT maT mier naCveneb gzas mecni-
erebaSi.
gvaswavlidnen cnobili adamiane-
bi, SesaniSnavi specialistebi, romel-
Tagan umetesoba Tbilisis saxelmwi-
fo universitetidan iyo (maSin ar vi-
yaviT ase mdidari adgilobrivi kad-
rebiT).
leqciebs gvikiTxavdnen nikoloz
kandelaki (folklorSi, gamometyve-
lebiTs kiTxvasa da qarTuli litera-
turis swavlebis meTodikaSi), konstan-
tine kapaneli (sazRvargareTis lita-
raturaSi), oTar CxeiZe, daviT laSqa-
raZe (msoflio litaraturaSi), pante-
leimon beraZe (antikur literatura-
Si), mamia dumbaZe (saqarTvelos isto-
riaSi), vladimer norakiZe (fsiqolo-
giaSi), kukuri liluaSvili (axal is-
toriaSi), eliso abramiSvili (me-20 sa-
ukunis qarTul literaturaSi), ilia
maisuraZe, rogneda RambaSiZe (qar-
Tul enaSi), Zvel qarTul literatu-
ras gvaswavlida batoni biZina qiqoZe,
romelic jer Tbilisidan Camodioda,
Semdeg baTumSi damkvidrda da direq-
toris moadgile iyo. batoni kona gigi-
neiSvilis leqciebma (enaTmecnierebis
SesavalSi, zogad enaTmecnierebaSi,
axal qarTul enasa da Zvel qarTul ena-
Si) gvaziara qarTuli enis simdidres,
mis siRrmesa da sidiades, manve gan-
sazRvra Cemi momavali muSaobis sfero.
am, e.w. Camomsvleli leqtorebis
gverdiT iyvnen aqauri leqtorebi -
SoTa niJaraZe, jemal noRaideli,
oTar fareiSvili, parmen pataraia,
grigol babiloZe, grigol jijieS-
vili, mixeil pataraia, domenti ki-
laZe, romlebic sxvadasxva sagnis
leqciebsa Tu praqtikul mecadineo-
bebze amdidrebdnen Cvens codnas.
institutSi miRebul Teoriul
codnas viyenebdiT pedagogiur praq-
tikaze, romelic swavlisagan mowyve-
tiT gvitardeboda mesame da meoTxe
kursebze, vatarebdiT oTx sacdel gak-
veTils qarTul enasa da qarTul li-
teraturaSi cnobili maswavleblebis
xelmZRvanelobiT (pedagogiuri praq-
tika orive wels Cagvitarda maSindel
pedagogiur saswavlebelSi).
pirvelkurselebs institutis di-
reqtorad dagvxvda Tbiliseli vax-
tang parkaZe, man mxolod erT weli-
wads imuSava. v. parkaZe Secvala Cveni
qalaqis mkvidrma nadim niJaraZem. ga-
morCeuli direqtori iyo batoni na-
dim niJaraZe - institutis bedze, mis
koleqtivsa da studentebze mzrunve-
li. baton nadimTan erTad institutis
warmatebisaTvis iRvwoda misi moadgi-
le - platon mgalobliSvili.
bunebrivia, Cvens yoveldRiur
cxovrebasTan axlos iyo fakultetis
dekani - jer parmen pataraia, Semdeg -
mixeil pataraia.
saintereso studentoba gvqonda.
vatarebdiT sxvadasxva safakulteto
RonisZiebas. qarTuli literaturis
kaTedris gamgis - docent al. CavleiS-
vilis xelmZRvanelobiT wignebis,
mxatvrul nawarmoebTa ganxilvebs.
Cvens studentur cxovrebaSi
mniSvnelovani movlena iyo student-
Ta respublikuri konferenciebi. ins-
titutSi Cveni swavlebis periods da-
emTxva saqarTvelos umaRlesi saswav-
leblebis studentTa mesame da me-
oTxe konferenciebi. mesame konferen-
cia Catarda baTumSi, mas Cveni insti-
tuti maspinZlobda. momxsenebel stu-
dentebs axldnen xelmZRvanelebi -
cnobili mecnierebi. grandiozul Sex-
vedras baTumis `inturistSi“ Tama-
dobda batoni nadim niJaraZe. meoTxe
konferencia Catarda q. cxinvalSi (ma-
Sindel qalaq stalinirSi).
ase vizrdebodiT, gvifarTovde-
boda codnis horizonti, gviRrmavde-
boda interesi. 1952 wels CavabareT
saxelmwifo gamocdebi, saxelmwifo
sagamocdo komisiis Tavmjdomare iyo
Tbilisis saxelmwifo universitetis
profesori - batoni dimitri mgelaZe.
direqtorma - batonma nadimma dagvi-
loca gza mexuTe gamoSvebis kursdam-
Tavrebulebs.
vigoneb Cvens amagdar maswavleb-
lebs - ukve maradisobaSi gadasulT,
arcerTi aRar aris amqveynad. vigoneb
uRrmesi madlierebiT da uzenaess
vTxov maTi sulebis naTelSi yofnas.
Semomecalnen kurselebic, cota-
niRa davrCiT. veRar vxvdebiT erTma-
neTs, zogis Sesaxeb aRaraferi viciT
wlebiT damZimebulebma.
80 weli gasula... bevri ram Seicva-
la am xnis manZilze Cvens universi-
tetSi - gavmravldiT, gavZlierdiT.
saxelovan iubiles vulocav mSob-
liur universitets, mis pedagogiur
koleqtivs, studentobas; vusurveb
axal-axal warmatebebs.
mmeerrii cciinnccaaZZee,,
emeritusi profesori
baTums bevri amaRelvebeli dRe ax-
sovs, magram 1978 wlis 26 maisi gamorCe-
ulia, radgan man aCvena, rogori erTsu-
lovania xalxi, roca sakiTxi erovnul
interesebsa da enas exeba. dRes globa-
lizaciam Seaviwrova erovnuli enebi,
arada, qarTuli saxelmwifoebriobis
ganmtkicebas swored enis dacva unda
edos safuZvlad. mizezTa gamo misi
swavleba skolebsa da umaRles saswav-
leblebSi saTanado doneze ar dgas.
1978 wlis 26 maisis movlenebi ba-
TumSi mogonebebis saxiT gamoqveynda,
Tumca es movlena srulyofilad jer
ar gaanalizebula, maSin roca sabWoTa
kavSirSi Semaval sxva erTeulebs avto-
nomia eTnikuri gansxvavebulobis gamo
miecaT, aWaraSi muslimanuri aRmsareb-
loba iqca amis safuZvlad. avtonomiam
daaCqara aWaris socialur-ekonomiku-
ri, kulturuli ganviTareba, magram,
gansxvavebuli aRmsareblobis gamo, is
karga xans ucxo sxeulad aRiqmeboda sa-
qarTvelos mosaxleobis garkveul na-
wilSi, rasac ganicdida aqauri mosax-
leoba. aman gaamZafra samSoblos siyva-
ruli da gansakuTrebuli datvirTva
SesZina qarTul enas, erovnuli idento-
bis niSans. imdroisTvis uCveulo poli-
tikur aqciebSi metad aqtiurobdnen ba-
Tumis pedinstitutis studentebi. mxo-
lod adgilobrivi xelisuflebis go-
nivruli moqmedebiT, Tbilisisagan gan-
sxvavebiT, aq yvelaferi mSvidobianad
damTavrda.
60-iani wlebis dasawyisSi presaSi
ibeWdeboda mowodebebi qarTuli enis
siwmindis dasacavad. magaliTad, baTu-
mis pedinstitutSi, axalgazrda leq-
tor-TanamSromelTa erTi jgufi Se-
Tanxmda, rom metyvelebisas ar gamoeye-
nebinaT ucxo sityvebi, miT ufro rusu-
li. Tu vinmes wamoscdeboda, jarimde-
boda da dagrovebuli TanxiT erTad
atarebdnen dros, sadac isev enis, isto-
riis, saqveyno sakiTxebze msjelobdnen.
Camoyalibda „saqarTvelos meqarTule-
Ta sazogadoeba“ (sms) (1962 w.). “masSi ga-
erTianebuli iyvnen meri gordelaZe,
lamara TadumaZe, luba korifaZe, mamu-
ka qemxaZe, petre baJaSvili, leila ru-
rua, maswavleblebi: eTer mgelaZe, ami-
ran melua, vardo TadumaZe, viqtor
lorTqifaniZe, Jurnalisti daniel ku-
Wava, inJinrebi: SoTa kikaCeiSvili, cot-
ne yenia, nodar pataraia, meRvine teqno-
logi arCil melua, ekonomisti ciala
jiblaZe, mxatvari roland CxikviSvili
da sxvebi. wevrebi ixdidnen sawevros,
SemoiRes bileTebi, atarebdnen Ronis-
Ziebebs. es xelisuflebam aqtivistebs
danaSaulad, „nacionalistur saqmiano-
bad“ CauTvala da zogi samuSaodan gaa-
Tavisufla da zogic skkp rigebidan ga-
ricxa, rac maSin mZime sasjeli iyo. p. ba-
JaSvili gulistkiviliT igonebs: „yve-
laze didi boroteba is gaxldaT, rom
samSoblos, dedaenis siyvarulisTvis,
misi siwmindis mcdelobisTvis adamiane-
bi sastikad dasajo, awamo, nacionalis-
tebad monaTlo.“
sabWoTa xelisufleba emzadeboda
rusuli enis saxelmwifo enad gamocxa-
debisaTvis. es gacxadda 1977 wels miRe-
buli konstituciiTac. mokavSire res-
publikaTa xelmZRvanelebs miecaT di-
reqtiva, konstituciebSi aRar Seeta-
naT debuleba erovnuli enebis saxel-
mwifo enebad gamocxadebis Sesaxeb.
14 aprils aTiaTasobiT adamiani Se-
ikriba TbilisSi, mTavrobis sasax-
lesTan moTxovniT, rom konstituciis
75-e muxlSi aRdgeniliyo qarTuli enis
saxelmwifo enis statusi. gansakuTre-
biT aqtiurobdnen studentebi. araofi-
cialuri informaciiT, es moxda e. Se-
vardnaZis arapirdapiri miniSnebiT.
qarTvelTa uryevma nebam da erTiano-
bam, xelmZRvanelobis principulobam
Sedegi gamoiRo, konstituciis 75-e mux-
lSi Caiwera: „saqarTvelos ssr uzrun-
velyofs qarTuli enis xmarebas saxel-
mwifo da sazogadoebriv organoebSi,
kulturul da sxva dawesebulebebSi da
axorcielebs saxelmwifo zrunvas misi
yoveli RonisZiebiT ganviTarebisaT-
vis,“ amitomaa, rom qarTveloba 14 ap-
rils dedaenis dRes zeimobs.
aWaris avtonomiur respublikasac
26 maisamde unda mieRo axali konstitu-
cia. proeqti 16 maiss gamoqveynda, sadac
araferi iyo naTqvami aWaraSi qarTuli
enis statusze. institutSi sakiTxi pir-
velad 20 maiss, istoria-filologiis
fakultetis partiul krebaze ganixi-
les. krebis monawileebSi da CemSic,
cocxlobda 14 aprilis eqo da gancdebi,
romlebic SesaZloa saqarTvelos sxva
kuTxeTa Svilebs ar ganucdiaT. moskovSi
gamosul gazeTSi ewera ,„Targmnilia aWa-
rulidan,“ 1977 wels dabeWdil statis-
tikur krebulSi «Íàñåëåíèå ÑÑÑÐ » ewera:
saqarTveloSi cxovroben – qarTvelebi,
afxazebi, osebi, aWarlebi, rusebi da a.S.;
Cveulebriv saubarSic, gansakuTrebiT,
saqarTvelos sazRvrebs gareT, sakmaod
xSirad xdeboda saWiro imis
mtkiceba, rom aWarlebi
qarTvelebi arian, amitom
krebis dasawyisSive sity-
viT gamosvla moviTxove,
proeqtis 70-e muxlSi Seta-
niliyo debuleba, rom „aWa-
ris avtonomiuri respub-
likis saxelmwifo ena aris
mSobliuri qarTuli ena.“
sityva „mSobliuriT“ vfiq-
robdi, rom gansakuTrebiT
gaesmeboda xazi aWarlebis
eTnikur qarTvelobas.
dRemde mimaCnia, rom aWaris
a.r. konstituciaSi qarTu-
li enisaTvis saxelmwifo
statusis Caweras swored
es funqcia unda Seesrule-
bina. sxva SemTxvevaSi,
cvlileba isedac vrcel-
deboda aWarazec. sergo dumbaZemac igi-
ve moiTxova, man proeqtis preambulaSi
daiwuna gamoTqma „aWareli xalxi“ da uf-
ro detalurad axsna aWaris avtonomiis
specifikuroba.
samwuxarod, 20 maisis fakultetis
krebis oqmi arqivSi ar aRmoCnda. samagi-
erod, vnaxeT 29 maiss Catarebuli in-
stitutis partiuli organizaciis kre-
bis oqmi, sadac ufrosi maswavlebeli
nazi miqelaZe ambobs: „20 maiss istoria-
filologiis fakultetis partiul
krebaze sergo dumbaZis da biWiko dia-
samiZis mier dayenebuli sakiTxebi rom
gaeTvaliswinebinaT, 26 maisis ambebi ar
moxdebodao.“
konstituciis proeqtebi ganixiles
institutis sxva fakultetebzec, aseve
baTumis n. berZeniSvilis samecniero-
kvleviTi institutSi, baTumis indus-
triuli teqnikumSi, 76-e profteqniku-
ri saswavlebelSi da a. S. aWaris mweral-
Ta organizaciaSic, magram yvela moTx-
ovna upasuxod darCa.
partiuli krebis Catarebidan 2-3
dRis Semdeg binaze mewvivnen studente-
bi: rusudan megrelaZe, lili Wyonia da
nodar qedeliZe da mTxoves, momeTxro
maTTvis 20 maiss partiul krebaze Cemi
gamosvlis Sesaxeb, Tan wamakiTxes sa-
konstitucio komisiisaTvis gasagzavni
werili. maT doc. abel surgulaZesTan
erTad umuSaviaT moTxovnis teqstze.
studentebTan aqtiuri urTierToba
hqonda im dros qarTuli enisa da lite-
raturis kaTedris gamges, profesor
SoTa niJaraZesac.
am werilze 24 maiss, diliT l. Wyo-
nia, r. megrelaZe, T. nemsaZe da n. goTo-
Sia institutis SesasvlelSi studen-
tebs xels awerinebdnen. swrafad Seg-
rovda 300 xelwera. studentebma gan-
cxadebis sakonstitucio komisiaSi war-
dgena miandves l. qamadaZes, n. qedeli-
Zes, n. goToSias, l. Wyonias, m. sioriZes,
T. nemsaZes, r. megrelaZes da maSin axal-
gazrda poets _ v. Rlonts. partiis sa-
olqo komitetis pirveli mdivani, sa-
konstitucio komisiis Tavmjdomare v.
papuniZe quTaisSi aRmoCnda wasuli. me-
ore dRes mas sasaubrod miuRia v.
Rlonti, m. sioriZe da n. qedeliZe. or-
saaTiani kamaTis Semdeg studentebs pa-
suxad miuRiaT: `damSviddnen, dawynar-
dnen da swavlaze ifiqron.“
studentebi ki piriqiT, mzad iyvnen,
ebrZolaT dasaxuli miznis misaRwevad.
26 maiss qalaqis mTavar moedanze
500-de students SeuerTdnen moswavle-
ebi, qalaqis da soflis mosaxleobac.
ismoda SeZaxilebi _ „deda ena“, „saxel-
mwifo ena“, ismoda patriotuli leqsebi
da simRerebi, Warmagi moxucebis gulSi
Camwvdomi sityvebi, gamoCnda rusTave-
lis, ilias, akakis, vaJas portretebi,
„deda enis“ baneri. viTareba iZabeboda,
mcxunvare mzec Tavisas Svreboda. mi-
tingis organizatori studentebi cdi-
lobdnen, viTareba umarTavi ar gamxda-
riyo. ufrosi Taobis vali axalgazrde-
bis provokaciebisagan dacva iyo. erTma
milicielma gamafrTxila: „frTxilad,
Tqven dagdeven, gismenen“. mSier momi-
tingeebs ramdenime milicielma alalad
miarTva puri da wyali, xolo moednis
mosazRvred mcxovrebni awvdidnen wya-
ls, medikamentebs... am dRem yvela gaa-
erTiana, erT Sekrul muStad aqcia.
sesiaze Sesveneba gamocxadda, xeli-
sufalni bWobdnen, ra eRonaT momitin-
geTa dasaSoSmineblad. nugzar beriZe,
im dros sakonstitucio komisiis Tav-
mjdomaris TanaSemwe, igonebs: baTumis
samxedro garnizonis ufrosma vladi-
mer tutarinovma gadmomiCurCula –
„naxevari saaTi meyofao.“ gamoricxuli
ar iyo Zalis gamoyenebac, magram, mad-
loba ufals, es ar moxda.
am dRes soxumSi konstituciaSi af-
xazuri enis saxelmwifo statusis Seta-
nas iTxovdnen da eduard SevardnaZe mi-
emgzavreboda viTarebis mosagvareb-
lad, magram aeroportSi baTumis ambe-
bis gagebis Semdeg, aqeTken auRia gezi.
moedanze SevardnaZis gamoCenas mohyva
axali SeZaxilebi: „dedaena“, „qarTuli –
saxelmwifo ena“, „saqarTvelo“... Sevar-
dnaZem „dinamos“ stadionze miiwvia mi-
tingis monawileni, magram aravin wasu-
la, ramdenimes garda. man scada aexsna
xalxisTvis, rom qarTul enas safrTxe
aRar emuqreboda, magram SeZaxilebi ar
cxreboda. sesia rom damTavrda, e. Se-
vardnaZem xalxs auwya, axlaxan moskovi-
dan miviRe Tanxmoba, rom ivnisis Sua
ricxvebSi dakmayofildeba Tqveni
moTxovnao, magram xalxi ar iSleboda,
maT dasarwmuneblad mas ramdenjerme
dasWirda ficis dadeba.
momdevno dReebs axlda eWvi da Si-
Si.15 ivniss ganixiles konstituciaSi
cvlilebis Setanis sakiTxi, xolo 22 iv-
niss gamoica brZanebuleba (gamoqveynda
1978 wlis 24 ivnisis gazeT „sabWoTa aWa-
raSi“).
1978 wlis 14 aprilisa da 26 maisis
movlenebidan 36 weliwadze meti gavida,
magram am dReebis brwyinvaleba ar qre-
ba, radgan damtkicda, rom Tu eri, yvela
Taoba da xelisufleba erTi miznisTvis
ibrZolebs, gamarjvebasac miaRwevs. am
dReebma aCvena, rom is studenti gogo-
nebi da vaJebi Cveni drois gmirebi arian.
Cvens rTul dRevandelobas swored
iseTi, mizanmimarTuli da patriotuli
sulis axalgazrdoba sWirdeba.
bbiiWWiikkoo ddiiaassaammiiZZee,,
emeritusi profesori
Cemi studentoba
baTumis pedinstitutis erTi
amaRelvebeli da amaRlebuli dRe
10 ooqqttoommbbeerrii
universitetis moamagenixusein nakaiZe - ppiirrvveellii rreeqqttoorrii
daibada 1905 wels qobuleTis raionis sofel xucubanSi. adre
daoblda da izrdeboda dedis babuas _ didi mamuliSvilis, ilia
WavWavaZis Tanamoazris, gulo kaikaciSvilis, ojaxSi. xuseini 1913
wels miabares qobuleTis orklasian saswavlebelSi. 1914 wels,
`qarTvelTa Soris wera-kiTxvis gamavrcelebeli sazogadoebis~
iniciativiT, cnobili mecenati Zmebis, zubalaSvilebis stipendi-
iT, xusein nakaiZe Cairicxa quTaisis klasikur gimnaziaSi. 1918
wels is gadmoiyvanes baTumis qarTul gimnaziaSi. 1924 wels, baTu-
mis humanitaruli teqnikumis damTavrebis Semdeg, Cairicxa Tbili-
sis saxelmwifo universitetis filologiis fakultetze. univer-
siteti 1929 wels daamTavra. muSaobda pedagogiuri saswavleblis
direqtorad, aWaris saxalxo ganaTlebis komisrad, komisarTa sab-
WosTan arsebuli xelovnebis komitetis Tavmjdomared.1935 wels
dainiSna axlad gaxsnili samaswavleblo institutis direqtorad.
abel surgulaZe universitetSi saqarTvelos istoriis kaTedris dama-
arsebeli da pirveli gamge. kaTedris gaxsnam SesaZlebeli
gaxada saqarTvelos istoriis kvalificiur doneze swav-
leba, samecniero-kvleviTi saqmianobis gaaqtiureba, axa-
li perspeqtiuli kadrebis mozidva. am TvalsazrisiT ga-
nusazRvrelia kaTedris pirveli gamgis wvlili. misma mo-
wadinebam da aqtiurma saswavlo-samecniero saqmianobam
ganapiroba kaTedris wevrTa profesiuli zrda. prof. abel
surgulaZe iyo araerTi monografiisa da statiis avtori.
samecniero-pedagogiuri saqmianobis oTxi aTeuli wlis
manZilze man gamoaqveyna 100-ze meti samecniero naSromi
(maT Soris _ 30-mde wigni), 400-ze meti sagazeTo publika-
cia da recenzia. aRsaniSnavia prof. abel surgulaZis ini-
ciativiT daarsebuli krebuli `saistorio macne~, sadac
ibeWdeboda axalgazrda mecnierTa naSromebi.
xusein xalvaSi1949 wels fizikis kaTedras saTaveSi Caudga
da 1972 wlamde ucvlelad xelmZRvanelobda. man
1939 wels daamTavra Tsu-s fizikis fakulteti.
imave wels muSaoba daiwyo baTumis samaswavleb-
lo institutSi fizikis kaTedris asistentad.
1945-1949 wlebSi iyo fizika-maTematikis fakul-
tetis dekani. 1950 wels daicva sakandidato di-
sertacia. x. xalvaSis kaTedris gamged muSaobis
procesSi, fizikis kaTedram ganvlo sakmaod sain-
tereso gza. misi organizebiT tardeboda samec-
niero konferenciebi fizikis swavlebis aqtua-
lur sakiTxebze, samecniero- meToduri konfe-
renciebi, iqmneboda meToduri saxelmZRvanelo-
ebi. fizikis kaTedris saswavlo kabineti aRiWur-
va universaluri aparatebiT. x. xalvaSi iyo 80-
mde samecniero naSromis avtori; misi Sromebi
exeboda Teoriul fizikas, fizikis swavlebis me-
Todikas da sxv. igi dajildoebuli iyo medlebi-
Ta da sapatio sigelebiT.
arif beraZe 1944 wels daamTavra baTumis pedins-
tituti da aqve daiwyo muSaoba. 1949 wli-
dan moskovSi gaiara aspiranturis kur-
si. 1953 wels daicva sakandidato diser-
tacia geometriaSi. mis mier aqsiomatu-
rad agebuli iqna iseTi brtyeli geomet-
ria, romlis absolutia meore rigis ga-
daugvarebeli wiri. Sedgenilia am geo-
metriis kuTvnilebis, rigis, moZraobis
da uwyvetobis aqsiomaTa jgufebi da age-
bulia misi ramdenime interpretacia.
bpi-Si dabrunebis Semdeg, aqtiur peda-
gogiur muSaobas uTavsebda administra-
ciul da sazogadoebriv saqmianobas. iyo
kaTedris gamge, dekani, proreqtori. mi-
Rebuli aqvs mravali jildo da sapatio
sigeli. studentebisa da kolegebis di-
di pativiscema da siyvaruli daimsaxu-
ra.
jemal mesxiZembaTumis saxelmwifo pedagogiur institutSi mu-
Saoba daiwyo 1945 wels, zoologiis kaTedraze. iyo bi-
ologiis fakultetis dekanis movaleobis Semsrule-
beli. 1952 wlidan jer zoologiis kaTedris, 1955 wli-
dan 1974 wlamde ki erTiani biologiis kaTedris gamge
iyo. uZRveboda xerxemlianTa zoologiis kurss. doc.
j. mesxiZis kvlevis ZiriTad mimarTulebas warmoad-
genda saqarTvelos Savi zRvis sanapiro zolisa da aWa-
ris Sida wyalsatevebis iqTiofaunis Seswavla. mas
Seswavlili aqvs, agreTve, aWaris fauna, didi wvlili
miuZRvis saqarTvelos Savi zRvis sanapiro zolisa da
aWaris Sida wyalsatevebis iqTiofaunis, agreTve, Zu-
Zumwovrebis SeswavlaSi. kvlevis Sedegebi asaxulia
40-ze met samecniero naSromSi. iyo ganaTlebuli, eru-
direbuli, daxvewili inteligenti, amasTan, farTo
profilis mkvlevari.
silovan dadunaSvilixuTi wlis manZilze (1973-1978) edga kaTedras saTaveSi da unikaluri pedagogiuri alRo-
Ti da dauRalavi organizatoruli moRvaweobiT didi amagi dasdo dawyebiTi ganaTlebis spe-
cialobis maswavlebelTa momzadebis saqmes.
vladimer Wanturia1939-1962 wlebSi edga saTaveSi
pedagogika-fsiqologiis kaTedras.
misi iniciativiT Tanmimdevruli xa-
siaTi mieca qarTuli pedagogikis
istoriis sakvanZo sakiTxebis kvle-
vas. doc. vl. Wanturiam monografi-
ulad Seiswavla XI-XII saukuneebis
qarTuli humanizmis pedagogika da
1954 wels wignad gamosca igi. manve,
erT-erTma pirvelma, miuZRvna aWa-
ris saxalxo ganaTlebis istorias
naSromi `ganaTleba aWaraSi“ (baTu-
mi, 1956). iyo erudirebuli specia-
listi, rogorc leqtori da pirov-
neba, waruSlel STabeWdilebas ax-
denda studentebze.
saqarTvelos mecnierebaTa akademiis wevr-kores-
pondenti, daibada 1924 wels, qobuleTis r-is sof.
alambarSi. alambris saSualo skolis damTavrebis Sem-
deg, swavlobda qobuleTis pedagogiur saswavlebelSi,
saidanac, 1941 wels, 16 wlis axalgazrda moxalised wa-
vida armiaSi da metyviamfrqveved Caewera. kavkasiis
frontze daiWra da demobilizebul iqna. 1948 wels
warCinebiT daamTavra qobuleTis pedsaswavlebeli,
xolo 1951 wels – Tbilisis saxelmwfo universitetis
istoriis fakulteti. universitetSi swavlis period-
Si iyo simon janaSias saxelobis stipendianti. swored
am periodSi miiqcia daviT xaxutaiSvilma cnobili qar-
Tveli istorikosis, akademikos niko berZeniSvilis yu-
radReba, romlis xelmZRvanelobiT niWieri axalgazr-
da aqtiurad CaerTo samecniero saqmianobaSi. 1951-1954 wlebSi is swavlobda Tbilisis saxel-
mwifo universitetis aspiranturaSi, romlis damTavrebis Semdeg muSaoba daiwyo ivane java-
xiSvilis saxelobis istoriis institutis Zveli istoriis ganyofilebaSi, romelsac gamoCe-
nili qarTveli mecnieri, akademikosi giorgi meliqiSvili xelmZRvanelobda.
1955 wels daviT xaxutaiSvilma daicva sakandidato disertacia `SavizRvispireTis qarT-
veluri tomebi berZen-laTini mwerlebis cnobebiT~, xolo 1967 wels _ sadoqtoro diserta-
cia `ufliscixe da iberiis qalaqTa istoriis sakiTxebi~. 1977 wels is dainiSna axlad Seqmni-
li arqeologiuri kvlevis centris xelmZRvanelis moadgiled da arqeologiaSi sabunebis-
metyvelo da teqnikur mecnierebaTa meTodebis gamoyenebis ganyofilebis gamged. 1978 wlidan
gardacvalebamde, 20 wlis ganmavlobaSi, batoni daviTi saqarTvelos mecnierebaTa akademiis
baTumis niko berZeniSvilis saxelobis samecniero kvleviTi institutis direqtoria. naxevar
saukuneze metxans muSaobda batoni daviTi saqarTvelos istoriisa da arqeologiis proble-
mebze. am xnis manZilze mkvlevarma saqarTvelos, amierkavkasiisa da axlo aRmosavleTis sa-
kiTxebze gamoaqveyna 120-ze meti mecnieruli naSromi, maT Soris, 10-ze meti monografia. es
naSromebi farTodaa aRiarebuli da mowonebuli samecniero wreebSi saqarTvelosa da mis
farglebs gareT.
profesor daviT xaxutaiSvilis samecniero kvleva-ZiebaSi gansakuTrebuli adgili uWi-
ravs saqarTveloSi qalaqebisa da qalaquri civilizaciis genezisis sakiTxebs. mkvlevarma ax-
leburad dasva da gadawyvita qalaqebisa da saqalaqo cxovrebis warmoSobisa da ganviTarebis
bevri mniSvnelovani problema. aseve, man safuZveli Cauyara `qveynebis~ kompleqsur istori-
ul-arqeologiur Seswavlas. didia misi wvlili saqarTvelo-kavkasiasa da axlo aRmosavleT-
Si rkinis metalurgiis Casaxva-ganviTarebis problemebis kvlevaSi. maT Seswavlas man sam aTe-
ul welze meti moandoma da saerTaSoriso mniSvnelobis aRmoCenebiT gaamdidra. daviT xaxu-
taiSvilma mniSvnelovani muSaoba gaswia `aWaris istoriis narkvevebis~ oTxtomeulis momza-
debasa da gamocemaSi, rogorc mTavarma redaqtorma da wamyvanma avtorma. mecnieri nayofier
samecniero- pedagogiur da sazogadoebriv moRvaweobasac eweoda. xelmZRvanelobda aspiran-
tTa samecniero kadrebis momzadebas, kiTxulobda leqciebs Zveli istoriis sakiTxebze. misi
uSualo xelmZRvanelobiT momzadda da dacul iqna ara erTi sakandidato da sadoqtoro di-
sertacia. iyo saqarTvelos saxelmwifo premiebis (mecni erebasa da teqnikaSi) da aWaris sa-
xelmwifo premiebis komitetebis, qarTuli enciklopediis mTavari redaqciis wevri.
daviT xaxutaiSvilis samecniero-pedagogiuri da sazogadoebrivi moRvaweoba saTanadod
dafasda. dajildoebulia Rirsebis ordeniT, saqarTvelos umaRlesi da aWaris uzenaesi sab-
Wos prezidiumis sapatio sigelebiT, arCeulia baTumis sapatio moqalaqed.
qarTuli eTnologiis TvalsaCino mkvlevari, saqarT-
velos mecnierebaTa erovnuli akademiis wevr-korespon-
denti. daibada 1935 wels xelvaCaurSi, sofel axalSenSi.
1958 wels daamTavra Tbilisis saxelmwifo universitetis
istoriis fakulteti. 1961 wels Cairicxa saqarTvelos
mecnierebaTa akademiis aspiranturaSi, romlis damTavre-
bis Semdeg daicva sakandidato (1964), xolo mogvianebiT
sadoqtoro (1979) disertacia.
1969-1979 ww. iyo baTumis samecniero kvleviTi insti-
tutis swavluli mdivani; 1980-1984 ww. - direqtoris moad-
gile; 1984-2006 ww. - Tbilisis saxelmwifo universitetis
eTnologiis kaTedris gamge; 2004-2006 ww. - baTumis samec-
niero kvleviTi institutis direqtori; 2006 wlidan - ama-
ve institutis mTavari mecnieri TanamSromeli da samecni-
ero sabWos Tavmjdomare. baTumis SoTa rusTavelis sa-
xelmwifo universitetis profesori, warmomadgenlobiTa
sabWos spikeri, aWaris uzenaesi sabWos wevri (1990-1991),
saqarTvelos parlamentis wevri (1996-2003 ww.), Rirsebis
ordenis kavaleri. profesori vaxtang SamilaZe iyo wamyvani specialisti eTnologiaSi.
ikvlevda qarTveli xalxis meurneobis, materialuri da sulieri kulturis, sazogado-
ebrivi urTierTobebis problemebs, eTnosisa da erovnuli politikis zogadTeoriul
sakiTxebs, istoriuli eTnologiis, eTnologiis meTodikisa da meTodologiis proble-
mebs. aRniSnul sakiTxebs mkvlevarma miuZRvna 180 samecniero naSromi, werili da statia
qarTul, rusul da inglisur enebze, romelTa Soris 10 monografiaa.
ganuzomelia vaxtang SamilaZis damsaxureba samecniero kadrebis momzadebis saqme-
Si.
misi xelmZRvanelobiTa da konsultaciebiT daculia 20 sakandidato da 10-mde sadoq-
toro disertacia, araerTi samagistro naSromi. didia profesor vaxtang SamilaZis dam-
saxureba samecniero-organizaciuli saqmianobis TvalsazrisiTac. wlebis ganmavlobaSi
igi iyo saqarTvelos mecnierebaTa akademiis prezidiumTan arsebuli eTnologiuri ko-
misiis Tavmjdomare, saqarTvelos istoriul-eTnografiuli atlasis mTavari saredaq-
cio kolegiis wevri, kavkasiis qveynebTan samecniero TanamSromlobis komisiis Tavmj-
domare, aSS-is biografiuli institutis mrCeveli da samecniero sabWos wevri, aSS-is
kavkasiis kulturaTa Semswavleli sazogadoebis wevri, niuorleanis sapatio moqalaqe,
saqarTvelos sxvadasxva samecniero dawesebulebis samecniero sabWos wevri. 2002 wels
gaxda aSS-s biografiuli institutis mier gamocxadebul msoflios 1000 cnobil mecni-
erTa nominaciis gamarjvebuli. samecniero-pedagogiur da sazogadoebriv saqmianobaSi
miRweuli warmatebebisaTvis profesori vaxtang SamilaZe 1988 wels arCeuli iqna saqar-
Tvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis wevr-korespondentad. igi mravaljeraa da-
jildoebuli mTavrobis ordenebiTa da medlebiT, saqarTvelos sapatriarqos sapatio
sigeliT.
jemal noRaideli (1906-1966) – 1935 wlidanve moiwvies qarTuli enis kaTedraze asisten-
tad. Tbilisis universitetSi gaiara aspiranturis kursi da
1940 wels, adgilobriv pedagogTagan pirvelma, daicva filo-
logiis mecnierebaTa kandidatis samecniero xarisxi. 1941 wels
mieniWa docentis wodeba. 1944-1947 wlebSi muSaobda institu-
tis direqtoris moadgiled dauswrebeli swavlebis dargSi,
1958 wels ki samuSaod gadavida axlad daarsebul baTumis sa-
mecniero-kvleviT institutSi, sadac gardacvalebamde xelm-
ZRvanelobda folkloris ganyofilebas. mas didi Rvawli mi-
uZRvis aWaris dialeqturi, eTnografiuli da folkloruli ma-
salebis Segrovebisa da Seswavlis saqmeSi.
al. CavleiSvili 1937 wlidan sicocxlis bo-
lomde kiTxulobda leqciebs me-
19 saukunis qarTuli literatu-
ris istoriasa da literaturis
TeoriaSi. 1937 wels daicva sakan-
didato, xolo 1971 wels – sadoq-
toro disertacia. 1955-1962 wl-
ebSi saTaveSi edga qarTuli enisa
da literaturis kaTedras. wle-
bis manZilze xelmZRvanelobda
axalgazrda mweralTa wres.
nadeJda (nadia) sabaSviliqarTuli enisa da literaturis kaTedris gamge 1962–1967 wlebSi. 1954-1995 wlebSi kiTxu-
lobda leqciebis kurss Tanamedrove qarTul enasa (morfologia) da Zvel qarTul enaSi. n.sa-
baSvili 1939 wels Cairicxa Tsu-s filologiis fakultetis iberiul-kavkasiuri enebis speci-
alobaze. paralelurad, kvleviT saqmianobas eweoda niko maris saxelobis enis, istoriisa da
materialuri kulturis institutSi (prof. s. yauxCiSvilis xelmZRvanelobiT), xolo 1945
wlidan – saqarTvelos mecnierebaTa akademiis enaTmecnierebis institutis leqsikologiis
ganyofilebaSi (akad. arn. Ciqobavas xelmZRvanelobiT). monawileobda „qarTlis cxovrebisa“
da „qarTuli enis ganmartebiTi leqsikonis“ fundamenturi gamocemebis momzadebaSi. sakandi-
dato disertacia 1954 wels daicva. mis samecniero interesebSi Sedioda qarTuli leqsikolo-
giis, dialeqtologiis, teqstologiisa da mwerlis enis problemebi.
neli dumbaZe baTumis pedagogiuri ins-
titutis pirveli qali profe-
sori -1949 wels moiwvies ka-
Tedraze da naxevari saukunis
manZilze erTgulad emsaxura
axalgazrda literatorTa aR-
zrdis saqmes. ramdenime mniSv-
nelovani monografiis avto-
ria. aRsaniSnavia misi monogra-
fia ,,qarTuli simbolizmi“
(1973). n. dumbaZe wlebis ganmav-
lobaSi xelmZRvanelobda ka-
TedrasTan arsebul axalgazr-
da mweralTa wresa da xelnawer
Jurnal `maWaxelas“.
ddaavviiTT xxaaxxuuttaaiiSSvviillii
vvaaxxttaanngg SSaammiillaaZZee
11ooqqttoommbbeerrii
nodar dumbaZe werda: ,,keTi-
li saqmis keTeba kacisaTvis su-
lieri moTxovnilebaa, aq igi ga-
morCenas ar moelis... es sityve-
bi srulad asaxavs filologiis
mecnierebaTa doqtoris, pro-
fesor SoTa (Suqri) niJaraZis
cxovrebasa da moRvaweobas. mas
wilad xvda qarTuli mecnieru-
li skolis korifeebis arn. Ci-
qobavas, a.SaniZis, n.berZeniSvi-
lis, k.kekeliZis da sxvaTa mowa-
fe yofiliyo. aseTma garemom ke-
Tilismyofeli gavlena moaxdi-
na momavali mecnieris msoflm-
xedvelobisa da sulieri mis-
wrafebebis Camoyalibebaze.
1972 wlis 18 oqtombers Tbi-
lisis saxelmwifo universite-
tis enaTmecnierebis sabWos
sxdomaze baTumis saxelmwifo
universitetis qarTuli enisa
da literaturis kaTedris gam-
gem docentma SoTa izeTis Ze ni-
JaraZem moipova filologiis
mecnierebaTa doqtoris samec-
niero xarisxi. qarTveli mecni-
eris sadoqtoro disertacias
gamoexmaura mravali ucxoeli
qarTvelologi. sainteresoa,
rom SoTa niJaraZis Sromebis
mimarT did interess iCenda
Jurnal `reviu de qarTvelo-
logis~ redaqtori kalistrate
saliac.
universitetis damTavre-
bisTanave SoTa niJaraZe aqtiu-
rad CaerTo pedagogiur saqmia-
nobaSi da universitetis (maSin-
deli pedagogiuri institutis)
kedlebSi araerTi Rirseuli
Taoba aRzarda.
SoTa niJaraZis mier Sedge-
nil wigns `aWaruli dialeqti~,
SesaniSnavi leqsi miuZRvna po-
etma zurab gorgilaZem. himnad-
qceul leqss `hoida nana“ epi-
Tetad amSvenebs minaweri:
`vuZRvni Suqri niJaraZes~. po-
etma Tavisi sulis amonaridi,
tkivili da sevda, siyvarulis
gmirobisa Tu gamarjvebis amba-
vi, patriotuli suliskveTeba
miuZRvna adamians, romlis leq-
ciebidan ara marto qarTuli
ena SeiTvisa, aramed yovelive
Rirebuli, rac SeiZleba gaaCn-
des WeSmarit mamuliSvils.
marTalia, SoTa niJaraZe ver
moeswro universitetis dafuZ-
nebas, magram mis mier ganvlil-
ma gzam xeli Seuwyo am didi saq-
mis aRsrulebas.
n. niJaraZe daibada 1911
wels qedis raionis sofel va-
ioSi. 1930 wels daamTavra ba-
Tumis pedagogiuri saswavle-
beli. 1931 wlidan 1936 wlamde,
swavlobda Tbilisis saxelm-
wifo universitetis geogra-
fia-geologiis fakultetze.
1936 wels dainiSna aWaris sa-
xelmwifo muzeumis direqto-
rad, xolo 1937 wels, 26 wlis
n. niJaraZe daniSnes aWaris
assr ganaTlebis saxalxo ko-
misrad.
n. niJaraZe aTwleulebis
manZilze iRvwoda aWaraSi ga-
naTlebis sistemis Camoyali-
bebisa da srulyofisaTvis. mi-
si uSualo iniciativiTa da
monawileobiT Seiqmna ganaT-
lebis araerTi axali kera. gan-
sakuTrebiT nayofieri iyo n.
niJaraZis moRvaweoba SoTa
rusTavelis saxelobis baTu-
mis saxelmwifo pedagogiur
institutSi, sadac igi 1936
wlidan gardacvalebamde mu-
Saobda. 1949-1954 wlebSi iyo
institutis reqtori, xolo
1964 wlidan geografiis ka-
Tedris gamge. igi erT-erTi
pirveli iyo, vinc mohkida xe-
li aWaris ekonomikur-geog-
rafiuli problemebis Seswav-
las, rasac miuZRvna 12 monog-
rafia da aTeulobiT samecnie-
ro statia.
baTumis pedinstitutSi
moRvaweobis paralelurad n.
niJaraZe sxvadasxva dros mu-
Saobda Tbilisis saxelmwifo
universitetSi, goris saxelm-
wifo pedagogiur institutSi,
vaxuStis saxelobis geogra-
fiis institutSi. 1946-1949
wlebSi iyo aWaris assr minis-
trTa sabWosTan arsebul kul-
turul-saganmanaTleblo da-
wesebebis sammarTvelos uf-
rosi.
baTumis SoTa rusTavelis
saxelmwifo pedagogiuri ins-
titutis reqtorad muSaobis
periodSi Tbilisidan moiwvia
cnobili profesorebi, mniSv-
nelovnad gazarda swavlisa da
swavlebis xarisxi. institu-
tis istoriaSi waruSleli kva-
li datova rogorc kargma or-
ganizatorma, ganaTlebulma
da ganmanaTlebelma, mravali
Taobis aRmzrdelma, pedagog-
ma. swamda, rom baTumis peda-
gogiuri instituti mniSvne-
lovani saganmanaTleblo kera
gaxdeboda ara marto aWaraSi,
aramed zogadad regionSi.
man rTuli da saintereso
cxovrebis gza ganvlo, gza aR-
savse warmatebiT, winaaRmde-
gobebiT, aRiarebebiT, novato-
ruli wamowyebebiT, ukompro-
misobiT. usamarTlo ciliswa-
mebaTa moTmeniT, umadurobiT
da madlierebiT! saintereso,
cxovrebis manZilze man bevri
ram SeZlo, magram umniSvne-
lovaness _ universitetis
gaxsnas veRar moeswro.
es ambavi amas winaT
moxda.
rusTavelis saxe-
lobis baTumis saxel-
mwifo pedagogiuri
institutis saaqto
darbazi lamazad mo-
erToT. mravalfero-
van elnaTuraTa cecx-
lovani girlandebi da
yvavilebi sazeimo el-
fers aZlierebda.
Sekrebilni mouT-
menlad elodnen mefe-
dedoflis, istoria-
filologiis fakul-
tetis mexuTe kursis
studentebis, guliko
diasamiZisa da aleq-
sandre daviTaZis ga-
moCenas.
da ai karebSi niaviviT SemoiWra qarTul nacionalur tansacmel-
Si gamowyobili Wabuki, gulikosa da aleqsandres Tanakurseli, gu-
ram doliZe.
_ modian, modian! - dambaCasaviT daiWeqa da darbazic SeiZra, ga-
mococxlda. mxatvruli TviTmoqmedebis ansamblis wevrebma „mox-
denili“ qarTuli gaaCaRes, garedan Semosul simReras Signidanac
simRera Seagebes...
darbazSi Semodian axaldaqorwinebulebi. maT morcxvad Cauares
megobrebsa da amxanagebs, maswavleblebs, romlebsac axlaxan Caaba-
res gamocdebi, bednierebis Rimili esroles mSoblebsa da naTesa-
vebs, romlebic aq Camovidnen qedis raionis sofel zendididan da
Suaxevis raionis sofel naRvarevidan. mere axalgazrda wyvili sa-
xeldaxelod morTul scenaze avida, da iqve, yvelas Tvalwin, simRe-
risa da taSis grialSi baTumis saqalaqo mmaCis biuros gamgem T. xo-
feriam qorwinebis mowmoba Seavso da axalgazrdebs gabedniereba
miuloca.
gulTbili sityvebi warmoTqves da axaldaqorwinebulebs bedni-
eri cxovreba usurvebs Suaxevis raionis kolmeurneobis Tavmjdo-
marem al. daviTaZem, Tanasoflelma e. wilosanma, gulikos biZam, ba-
Tumis raionis sofel urexis kirovis saxelobis kolmeurneobis
brigadirma axmed diasamiZem, istoria-filologiis fakultetis
dekanma m. fartenaZem, Tanakurselma v. xomerikma.
yvela aRafrTovana gulikos babuas - memed diasamiZis sityvebma.
- ar SemiZlia, _ ambobs igi, _ ar davscalo es RviniT savse Tasi
SviliSvilis, gulikos, qorwilze. gisurvebT Tqven, Cemo Svilebo,
janmrTelobasa da naTel momavals.
institutis direqtori v. qemxaZe kiTxulobs mosaloc depeSebs,
romlebic gulikosa da aleqsandres saxelze gamogvigzavnes mogi-
levskis pedagogiuri institutis studentebma, romlebic praqti-
kaze imyofebodnen baTumSi, baTumelma studentebma, romlebic pe-
dagogiur praqtikas gadian stalinirSi.
axaldaqorwinebulebs gulTbilad miesalmnen aWaris assr umaR-
lesi sabWos prezidiumis Tavmjdomare amxanagi r. komaxiZe da sa-
qarTvelos kompartiis saolqo komitetis mdivani amxanagi l. davi-
TaZe.
Cveni korespondenti am dReebSi telefoniT daukavSirda sofel
naRvarevis, aleqsandres mSobliuri soflis kolmeurneobas.
_ axaldaqorwinebulebma, _ Tqva kolmeurneobis Tavmjdomarem,
_ xalisi Semoitanes ojaxsa da sofelSi. isini SromaSi exmarebodnen
ojaxs, Tanasoflelebs, visac Sroma uyvars, igi xalxsac uyvars.
kargi naTqvamia!
Cvenc amasve gisurvebT: xalxis siyvaruli, bedniereba da da si-
xaruli ar mogklebodeT, Zvirfaso megobrebo!
(gazeTi `sabWoTa aWara“,
oTxSabaTi, 10 agvisto, 1960 weli, N158)
pirveli studenturi,
komkavSiruli...
universitetis moamageniSoTa (Suqri) niJaraZe
nadim niJaraZe
arian adamianebi, romle-
bic TavianTi cxovrebiTa da
moRvaweobiT Rirseul kvals
toveben, kvals, romelsac
STamomavloba arasodes dai-
viwyebs. Cvenma kuTxem ara er-
Ti aseTi pirovneba gamozar-
da, romelTa Sorisaa Rvawl-
mosili pedagogi da sazogado
moRvawe nuri niJaraZe. igi
daibada qobuleTis raionis
sofel alambarSi. 1929 wels,
22 wlisam warCinebiT daam-
Tavra baTumis pedagogiuri
teqnikumi da qobuleTis saba-
zo saSualo skolis direqto-
rad dainiSna, erTi wlis Sem-
deg ki igi qobuleTis raionis
ganaTlebis ganyofilebis ga-
mged gadaiyvanes.
misi Tavdadeba, aqtiuri
saqmianoba da niWiereba Seum-
Cneveli ar darCenia maSin-
del xelmZRvanelobas da
umaRlesi ganaTlebis misaRe-
bad Tbilisis saxelmwifo
universitetSi miavlines.
1937 wels nuri niJaraZem
warCinebiT daamTavra uni-
versiteti, biologiis speci-
alobiT da damTavrebisTana-
ve baTumis pedagogiuri teq-
nikumis direqtorad daniS-
nes. xolo maleve, 30 wlis
axalgazrda, baTumis SoTa
rusTavelis saxelobis peda-
gogiuri institutis reqto-
rad gadaiyvanes. xuT weli-
wads edga igi saTaveSi am
umaRles saswavlebels.
reqtoris damsaxurebad
unda CaiTvalos, rom 1941
wels institutma gamosca sa-
mecniero Sromebis krebuli.
moewyo pirveli samecniero
sesia. yuradReba eqceoda
studentur cxovrebas. xelm-
ZRvanelis mzrunveli xeli
etyoboda saswavlo bazas.
moewyo fizikis, qimiis, geog-
rafiis, biologiisa da sxva
sagnebis kabinet-laborato-
riebi. instituti pedagogiu-
ri kadrebis samWedlod iqca.
samamulo omis dawyebi-
dan meore wels, rodesac qve-
yanas Zalze uWirda, leqtor-
maswavleblebi da studente-
bi brZolis velze ibrZodnen,
nuri niJaraZem reqtorobas
frontis wina xazze brZola
arCia da moxalised wavida
omSi.
omidan dabrunebis Semeg
nuri niJaraZe muSaobda sxva-
dasxva partiul Tanamdebo-
bebze, magram bolos igi ma-
inc daubrunda pedagogiur
saqmianobas da mwvane kon-
cxis sasoflo-sameurneo te-
qnikumis direqtorad dainiS-
na, sadac 23 weli dahyo.
misi pedagogiuri saqmia-
noba araerTi saxelmwifo
jildoTi aRiniSna. miniWebu-
li hqonda saqarTvelosa da
aWaris damsaxurebuli mas-
wavleblis wodebebi, dajil-
doebuli iyo ordenebiTa da
medlebiT.
nuri niJaraZe
12 ooqqttoommbbeerrii
redaqtori:
ioseb sanikiZe
specialisti:
nestan mamuWaZe
gazeTi daibeWda
gamomcemloba
`samSobloSi~
2 18 07 76; 5 99 95 31 90
mis.: q. Tbilisi,
robaqiZis 7
saiubileo nomerze
muSaobdnen:inga SamiliSvili
marine giorgaZe
guranda SamiliSvili
nana cecxlaZe
manana TavdgiriZe
uunniivveerrssiitteettiiss hhiimmnnii
daviT TedoraZe
simRera rusTavelis
universitetze
rusTavelis madli gamkobs,
rusTavelis xibliT Tbebi,
Seni sunTqviT vikvebebi,
Sens embazSi vinaTlebi,
menatreba SenTan yofnis wuTebi...
dRes sul sxvaa baTumic da
zRvispiric,
axals vetrfiT, gana warsuls
mivtiriT,
modiT, naxeT, ris daria,
mSvendeba da mixaria,
baTumia saqarTvelos qviTkiri.
suls swyuria silaRe da alersi,
mze CauwnavT gogo-biWebs TvalebSi,
mofarfate Toliebo,
qaTqaTa magnoliebo,
minda Tqveni mofereba am leqsiT.
kvlav gimReri uflis
madliT dalocvils,
Sens bunebas veRaravin gamocvlis,
suls mimSveneb kelaptrebiT,
miyvarxar da menatrebi,
taZari xar mudam Cemi saloci.
18.06. 2014
himni Seiqmna universite-
tis 80 wlis iubilesaTvis,
2014 wels.
teqstis avtoria poeti da-
viT TedoraZe _ saqarTve-
los mweralTa kavSiris aWa-
ris organizaciis Tavmjdoma-
re, baTumis pedagogiuri ins-
titutis kursdamTavrebuli.
The lyrics are by Davit Tedoradze,Head of the Ajara Organization of theGeorgian Writers’ Union, the graduate ofBatumi Pedagogical Institute.
Hymn of the UniversityThe Hymn of the University was created for the 80th anniversary in 2014.
himnis musikis avtoria
baTumeli kompozitori
ana qasraSvili, berklis
(valensia) musikaluri
kolejis magistri.
Music is written by AnaKasrashvili, a composer fromBatumi, Master of Berkley(Valencia) Music College.