One of the three forms of government; that in which the sovereign power is neither lodged in one man, nor in the nobles, but in the collective body of the people

Samuel Johnson

Ausartzen al zara antzinako ingelesarekin? Hala bada, hemen duzu testu bat. Idatzi ingeles modernoan, eta ohartuko zara guztia ulertzen duzula.

Sir Thomas Elyot-ek demokraziari honako hau esan zuen buruz“(the) publique (that) was amonge the Atheniensis, where equalitie was of amonge the people, and only by theyr holle consent theyr citie and dominions were gouerned (...) This maner of gouernaunce was called in greke Democratia, in latin Popularis potentia, in englisshe the rule of the comminaltie.” ( )

: wealeastate

Glossary

Grekozko bi hitz hauek oso ondo laburbiltzen dituzte gure demokraziaren funtsezko baloreak: isonomia eta isegoria.

Hala zioen Greziako buruz. Periclesek bizi- moduari

Hauek dira gure demokraziaren ezaugarri nagusiak: Hiritarrek zuzenean parte hartzen dute funtzio eta

. Subiranotasuna hiritarren dago.! Kargu publikoak eskuratzeko hainbat metodo dago: zozketa,

zuzenean hautatzea, txandakatzea. Karguak publikoaren bidez ordaintzen dira.

!

!

!

legegileanjudizialean

asanblean

altxor

Ez dakit Erromako Senatuko batzarrak halakoak ote ziren, baina greziarrak nahiz erromatarrak filosofo handiak izan dira, eta gogoeta asko egin dute gai konplexuen gainean. Joana, zuk ere filosofatu egingo duzu apur bat, eta, gainera, senatari- eta parlamentari-lanak egingo dituzu. Proba honetan, Greziako demokraziari buruz zerbait gehiago ikasiko duzu, baita geureei buruz ere. Haiek konparatu eta zure sistema demokratikoa sortu beharko duzu.

ESAN ZERTAN DIREN DESBERDINAK GREZIARREN DEFINIZIOA ETA ORAINGOA.Erreparatu ondo zenbait hitzi; xehetasun txikiek izugarri alda dezakete esanahia.

Hasteko, senatari erromatarrak aipatzen dituen (19. or.) horien aurkitu behar duzu.

bi hitz esanahia

Demokrazia da... The is...democracy

Eta, egungo demokrazietan, nork eta nola erabiltzen dute botere legegilea, betearazlea eta judiziala?

Azter ditzagun Frantziako, Espainiako eta EBko ereduak. Greziakoarekin konparatu beharko dituzu.

BETE TAULA HAU.

AIPATU ZER DESBERDINTASUN NAGUSI IKUSTEN DITUZUN GREZIAKO DEMOKRAZIAREKIKO.

ETA ERANTZUN: HORIEK AL DAUDE?HIRU BOTERE BANATUTA

BOTERE BETEARAZLEA

BOTERE JUDIZIALA BOTERE LEGEGILEA

FRANTZIA

ESPAINIA

EUROPAR BATASUNA

ETA, EGUNGO DEMOKRAZIETAN, HERRIAK AGINTZEN AL DU? NOLA?

IKUS DEZAGUN EA BOZKATZEKO EGUN ERABILTZEN DITUGUN SISTEMEK PARTE HARTZEA BERMATZEN DUTEN, HERRIA

ORDEZKATZEN DUTEN ETA FIDAGARRIAK DIREN.

Espainian erabiltzen da. Begiratu ondo funtzionamenduari, gero hauteskundeetako datu errealak aztertu ahal izateko. Hona hemen Horiekin sistema hobeto ezagutuko duzu. Nahiago baduzu, berriz, hau arretaz azter dezakezu.

D'Hondt sistema sistema horren simulagailu

adibide praktikobi .

HAUTESKUNDE SISTEMA FRANTZIA ESPAINIA

Politikan da . eta

bereizi behar dira.

, funtsezkoa hauteskunde-sistemaGehiengozko sistema proportziozko sistema

PRESIDENTEA

MONARKA

GOBERNUBURUA

KONGRESUA

ASANBLADA NAZIONALA

Orain D´Hondt legea aztertu eta Euskadiko hauteskundeetako datuetan aplikatu behar duzu, Espainiako (hau da,

beheko ganberarako). Diputatuen Kongresurako

Espainiako Gorteetako Talde bakoitzeko zenbat diputatu hautatu zituzten aztertutako probintzietan?

Lehenik eta behin, oso garrantzitsua da jakitea zenbat diputatu dagozkion barruti bakoitzari. Hori honako honekin jakingo duzumapa : http://www.elecciones.mir.es/eleccanteriores/gen200403/candidatura02.htm

Diputatuen Kongresuko hauteskundeak, 2004ko martxoa

Probintzia: NAFARROA

Hautesle-errolda:

466.181

Baliozko botoak:

339.508

%95,54

Boto-emaile kop.:

355.339

%76,22

Boto baliogabeak:

15.831

%4,46

Abstentzioa:

110.842

%23,78

Boto zuriak:

6.739

%1,98

Atzerrian bizi direnen errolda:

12.595

Votos a candidaturas:

332.769

%98,02

Atzerrian bizi direnen erroldako boto-emaileak:

3.392

Hautagaia

Botoak

Baliozkoen %

DIPUTATUAK

UPN-PP

“UNIÓN DEL PUEBLO NAVARRO” PP-REKIN KOALIZIOAN

127.653

% 37,6

PSOE

PARTIDO SOCIALISTA OBRERO ESPAÑOL

113.906

% 33,55

NA-BAI

NAFARROA BAI

61.045

% 17,98

IUN-NEB

NAFARROAKO EZKER BATUA

19.899

% 5,86

CDN CONVERGENCIA DE DEMÓCRATAS DE NAVARRA

5.573

% 1,64

PH ALDERDI HUMANISTA 958 % 0,28

Probintzia: ARABA

Hautesle-errolda:

247.377

Baliozko botoak:

182.340

%95,44

Boto-emaile kop.:

191.049

%77,23

Boto baliogabeak:

8.709 %4,56

Abstentzioa:

56.328

%22,77

Boto zuriak:

2.626 %1,44

Atzerrian bizi direnen errolda:

3.061

Hautagai-zerrendei botoak:

179.714

%98,56

Atzerrian bizi direnen erroldako boto-emaileak:

901

Hautagaia

Botoak

Baliozkoen %

DIPUTATUAK

PSE-EE (PSOE)

EUSKADIKO ALDERDI SOZIALISTA- EUSKADIKO EZKERRA

56.137

% 30,79

PP ALDERDI POPULARRA

48.992

% 26,87

EAJ-PNV

EUSKO ALDERDI JELTZALEA

47.090

% 25,83

EB-IU EZKER BATUA

14.181

% 7,78

EA EUSKO ALKARTASUNA 7.838 % 4,3

ARALAR-ZUTIK

ARALAR-ZUTIK 3.417 % 1,87

Emaitza horiek benetan herria ordezkatzen dutela uste al duzu? Ikusten al duzu kontraesanik?

Hautesleen botoek balio berbera al dute lau probintzietan? Emandako boto guztiek berdin balio al dute, bozkatutako zerrenda edozein izanda ere?

Probintzia: GIPUZKOA

Hautesle-errolda:

581.818

Baliozko botoak:

372.792

%88,31

Boto-emaile kop.:

422.121

%72,55

Boto baliogabeak:

49.329

%11,69

Abstentzioa:

159.697

%27,45

Boto zuriak:

5.509

%1,48

Atzerrian bizi direnen errolda:

13.327

Hautagaiei botoak:

367.283

%98,52

Atzerrian bizi direnen erroldako boto-emaileak:

3.794

Hautagaia

Botoak

Baliozkoen%

DIPUTATUAK

EAJ-PNV

EUSKO ALDERDI JELTZALEA

115.402

% 30,96

PSE-EE (PSOE)

EUSKADIKO ALDERDI SOZIALISTA - EUSKADIKO EZKERRA

98.100

% 26,31

PP ALDERDI POPULARRA

56.904

% 15,26

EA EUSKO ALKARTASUNA

42.971

% 11,53

EB-IU

EZKER BATUA

28.668

% 7,69

ARALAR-ZUTIK ARALAR-ZUTIK

22.352

% 6,0

PH ALDERDI HUMANISTA

1.155

% 0,31

IR EZKER ERREPUBLIKARRA 505 % 0,14

Probintzia: BIZKAIA

Hautesle-errolda:

974.742

Baliozko botoak:

693.185

%93,78

Boto-emaile kop.:

739.164

%75,83

Boto baliogabeak:

45.979 %6,22

Abstentzioa:

235.578

%24,17

Boto zuriak:

8.754

%1,26

Atzerrian bizi direnen errolda:

20.471

Hautagaiei botoak:

684.431

%98,74

Atzerrian bizi direnen erroldako boto-emaileak:

5.712

Hautagaia

Botoak

Baliozkoen %

DIPUTATUAK

EAJ-PNV

EUSKO ALDERDI JELTZALEA

258.488

% 37,29

PSE-EE (PSOE)

EUSKADIKO ALDERDI SOZIALISTA- EUSKADIKO EZKERRA

185.514

% 26,76

PP ALDERDI POPULARRA

129.889

% 18,74

EB-IU

EZKER BATUA

59.493

% 8,58

EA EUSKO ALKARTASUNA

30.096

% 4,34

ARALAR-ZUTIK

ARALAR-ZUTIK

12.791

% 1,85

PKD

“PARTIDO DEL KARMA DEMOCRÁTICO”

2.300

% 0,33

PH ALDERDI HUMANISTA 1.846 % 0,27

Frantziako buruzko informazioa.

hauteskunde motei

O r a i n , F r a n t z i a n hauteskundeetarako erabi l tzen duten gehiengozko sistema ikusiko dugu; ,

beheko ganberakoa. Zenbat diputatu hautatu zituzten Euskal Herrian? Zein alderditakoak ziren?

L e g e b i l t z a r r e r a k o

hau daFrantziako Parlamentuko

Lehenik eta behin, oso garrantzitsua da Euskal Herriari zenbat eserleku dagozkion jakitea. Jakin al dezakegu datu hori? Saiatu

honekin, edo .

mapa eskatu informazioa Internet bidez

Barrutiak Hautetsiak (alderdiak) Ez hautatuak

JOANA, arriskua gustuko duzunez, esperimentu harrigarri bat egingo dugu.

Frantziako sistema Hego Euskal Herrian ezarriko dugu, eta Espainiako sistema Ipar Euskal Herrian.

Ea zer ateratzen den! Konparazioek eta kontrasteek asko erakutsiko digute.

Frantziako 2002ko hauteskundeetan Euskal Herriko alderdiek lortu zituzten botoak ageri dira helbide hauetan:

Erregistratutako boto-emaile kopuruaren gaineko informazioa ere aurkituko duzu.

http://www.assemblee-nationale.fr/elections/resultats/html/461.html

http://www.assemblee-nationale.fr/elections/resultats/html/462.html

http://www.assemblee-nationale.fr/elections/resultats/html/463.html

Eman dezagun 4., 5. eta 6. barrutiak batu eta barruti bakar bat sortu dela: Euskal Herria (eta Biarnoko herriren bat tartean). Bana itzazu eserlekuak D´Hondt Legearen arabera.

Jarrai dezagun esperimentuarekin. Orain, Frantziako gehiengozko sistema Hego Euskal Herriko

probintzia batean ezarriko duzu.

Helbide honetan, probintzia eta udalerrietako hauteskunde-erroldak ageri dira. (Aukeratu 2004koak, aurreko orrietako datuak ere urte horretakoak dira-eta)

Horretarako, orrialdea lagungarri izango duzu. Gainera, esteka hauetan eta buruzko informazio gehiago eskuratuko duzu.

http://www.ine.es/censoe/censo_cerrado/index.html

sortu behar dituzun barrutietan

datu-talaiarenNafarroari beste hiru probintziei

Probintzia bakoitzeko eserlekuak nola banatu erabaki behar duzu:

HautagaiakLehen itzuliko boto kopurua

EhunekoaLortutako

eserlekuak

Hauteskundeen kontu hau korapilatsua da, ezta? Sentitzen dut, Joana, baina oraindik ez duzu amaitu. Atseden apur bat hartu, eta Europa hurrengo probarako utziko dugu. Ez itzali ordenagailua.