book layout Final...dü÷∫ø£ 1. ± ... 17 3. ø£]≈£î´\e÷? ` >∑Ts¡T≈£î\e÷?

$: book layout Final...dü÷∫ø£ 1. ± ... 17 3. ø£]≈£î´\e÷? ` >∑Ts¡T≈£î\e÷?$

ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä‘Ó\T>∑T ‘·≈£îÿe Á|ü|ü+#·+˝À...

q+~yÓ\T>∑T eTTπøÔX¯«s¡ sêe⁄$ÁXÊ+‘· ◊[email protected]. n~Ûø±]

dü÷∫ø£

1. <ä≈£åî …yê«s¡\Tù|ø£å #˚dæq... 132. neTà ø£&ÉT|ü⁄ #·\¢>± ... 173. ø£]≈£î´\e÷? ` >∑Ts¡T≈£î\e÷? 254. $<ä ˝À yÓqTø£&ÉT>∑T`yÓqTø£∑u≤≥T≈£î eTT+<ä&ÉT>∑T 315. »qVæ≤‘êìπø $<ä 356. ñbÕ~Û ø£\Œqø√dü+ Ç+ ¢wüß

ø=ìï eT÷&ÛÉqeTàø±\T 397. uÛ≤wü\T m˝≤ <Óã“‹+≤sTT 478. MT |æ\¢\T Ç+ ¢wüß MT&çj·T+˝À #·<äefÒ¢<ë? 519. q\¢>=+&É ø£ …ø£ºsY>± Hê nqTuÛÑyê\T 5910. sêC≤´+>∑+ ôd’‘·+ ... e÷‘·èuÛ≤wüø√dü+ 6711. ‘·÷s¡TøÏ ‹]– <ä+&É+ ô|&É<ë+ 7112. nqTã+<Ûä+ 75

4ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

5 q+~yÓ\T>∑T eTTπøÔX¯«s¡ sêe⁄

ˇø£ eT+∫ |üì... ˇø£ eT+∫ e÷≥

Á|ü»\ n~Ûø±], ãVüQ uÛ≤cÕy˚‘·Ô nsTTq q+~yÓ\T>∑T eTTπøÔX¯«s¡ sêe⁄>±s¡T s¡∫+∫q ªª ø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä ... ‘Ó\T>∑T ‘·≈£îÿe Á|ü|ü+#·+˝À..μμ nH˚|ü⁄düÔø±ìï »q+ eT<Ûä øÏ rdüTø=düTÔqï á ‘·s¡TD+˝À ø=ìï |ü]#·j·T yêø±´\Tsêj·T&É+ Hê≈£î #ê˝≤ Äq+<ä+>± ñ+~.

bÕ\Hês¡+>∑+˝À ‘Ó\T>∑T Ç|üŒÏπø $TDT≈£î $TDT≈£îeT+À+~.áeT<Ûä´ ø±\+˝À uÀ<ÛäHê s¡+>∑+˝À ≈£L&Ü edüTÔqï e÷s¡TŒ\T #ê˝≤$#êsêìï, $cÕ<ëìï ø£*–düTÔHêïsTT.

#·<äTe⁄ nH~ eTìwæ $ø£dæ+#·&ÜìøÏ <√Vü≤<ä+ #ùd Á|üÁøÏj·T. ø£ eTìwæeT+∫ bÂs¡T&ÉT ø±yê\+fÒ Hê>∑Ø≈£î&ÉT ø±yê\+fÒ n‘·ì˝À C≤„q+, XÊÁd”Ôj·TdüŒVü≤, düe÷»+, dü+düÿ‹ - n˙ï ø±yê*. ø±˙ >∑‘· 3, 4 <äXÊu≤›\T>±#·<äTe⁄ì Ç˝≤ e÷πsÃkÕeTT.

#·<äTe⁄ e÷s¡Tÿ\T sê´+≈£î\T d”≥T¢ ñ<√´>±\T &ÉãT“\T ÄdüTÔ\T#·<äTe⁄ MÏø£Hêï eTTK´yÓTÆq~.. Ç+‘· ø£Hêï ô|<ä›~... eT+∫~, <˚XÊìøÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü&~ ø±yê*. eT+∫ bÂs¡T*ï düwæº+#·Tø√e&É+ <ë«sê eT+∫ <XÊìï

eTT+<äT e÷≥

6ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

ì]à+#·&É+ ø±yê*...á eT<Ûä ø±\+˝À ‘Ó\T>∑T eT<Ûä e÷ìï |üP]Ô>±ÁbÕ<∏ä$Tø£ kÕúsTT˝À ≈£L&Ü ‘=\–+#·&É+ Ä+<√fi¯q ø£*–+#˚ $wüj·T+.ÄkÕúsTT˝À ≈£L&Ü uÛ≤wü b˛‘˚ eTq dü+düÿ‹, yês¡dü‘·«+, kÕ+Á|ü<ëj·T+,düe÷»+ |ü≥¢ düVü≤»yÓTÆq ne>±Vü≤q ,ÄdüøÏÔ b˛‘êj·Tì s¡#·sTT‘· >=+‘Ó‹Ô#Ó|ü⁄ÔHêïs¡T.

eTTπøÔX¯«s¡ sêe⁄ >±s¡T Äj·Tq ø£ …ø£ºs¡T>± |üì #˚dæq HêÏ q˝§Z+&Éõ˝≤¢ À q÷ÏøÏ q÷s¡T XÊ‘·+ bÕ\Hê uÛ≤wü>± ‘Ó\T>∑Tì neT\T #˚dæ,#·ø£ÿÏ |òü*‘ê\T Á|üC≤ bÕ\q˝À rdüT≈£îe∫Ã Á|ü»\ ø£ …ø£ºs¡T>± ù|s¡T‘Ó#·TÃ≈£îHêïs¡T. n˝≤π> Ä õ˝≤¢ À mH√ï <äXÊu≤›\T>± y˚~ÛdüTÔqï bò ¢s√dædtdüeTdü ≈£î XÊÁd”Ôj·T |ü]cÕÿs¡+ ~X¯>± ÄHê&ÉT n&ÉT>∑T\T y˚XÊs¡T. Ç+ ¢wüßuÛ≤wü uÀ<Ûäq‘√ ø=‘·Ô •ø£åD≤ ø±s¡ Áø£e÷\≈£î s¡÷|üø£\Œq #XÊs¡T. Ç+ ¢wüßìˇø£ düu…®øº >± m+‘· #·ø£ÿ>± uÀ~Û+#·e#√Ã Ä Á|üjÓ÷>±\T dü÷Œ¤]ÔìkÕÔsTT.

Ç+ ¢wüß e<› e<äT› nì s¡#·sTT‘· nq&É+ Ò<äT. Ç+ ¢wüß Hs¡TÃø√e&ÜìøÏÁ|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± mH√ï XÊÁd”Ôj·T |ü<ä∆‘·T\T ñHêïsTT. yêÏì Çø£ÿ&É Á|ü‘´ø£ÁX<ä∆‘√ neT\T #ùdÔ |æ\¢ À¢ Ç+ ¢wüß uÛ≤wü |ü≥¢ Ä‘·à q÷q´‘· b˛>=§º#·TÃ.Ç+ ¢wüßì uÀ~Û+# |ü<ä∆‘·T\T e÷s¡TÃø√yê* ø±˙ Ç+ ¢wüß uÛ≤cÕ eT<Ûä´eT+e÷]‘˚ Ç+ ¢wüß edüTÔ+~ nqTø√e&É+ dü]ø±<äT. ø±˙ H˚&ÉT »s¡T>∑T‘·TqïÇ+ ¢wüß Á|üVü≤düq+ #·÷ùdÔ #ê˝≤ ÄXÊÁd”Ôj·T+>±, Vü‰kÕ´düŒ<ä+>± ø£ì|æk Ô+~.Çy $wüj·÷\qT m+‘√ ns¡úe+‘·+>± Äj·Tq á |ü⁄düÔø£+˝À $e]+#ês¡T.

düe÷»+ À y˚ ≤~ düeTdü \T ñHêïsTT. ne˙ï ≈£L&Ü |ü]cÕÿs¡+ø±yê\ì ø√s¡T≈£î+≤+. ø±˙ n$ |ü]cÕÿs¡+ ø±yê\+fÒ, yêÏøÏ eT÷˝≤\Tø£qTø√ÿyê*. Á|ü»\ qT+&ç, yêfi¯fl J$‘· À¢+∫ düeTdü \qT yêdüÔ$ø£+>±#·÷&É>∑\>±*. e÷‘·uÛ≤wü nH˚~ n+<äT≈£î dü¬s’q kÕ<Ûäq+. eTq+Á|üC≤kÕ«eT´+˝À ñHêï+. n+fÒ bÕ\≈£î\T Á|ü»\ uÛ≤wü À e÷≤¢&Ü*.Á|ü»\T bÕ\≈£î\ uÛ≤wü À e÷≤¢&É≥+ eTTK´+ ø±<äT. uÛ≤wü e\q eTqTwüß\Tø£\TkÕÔs¡T. uÛ≤wü e\¢ eTqTwüß\T Á|ü‘˚´ø£‘·qT, $_ÛqïyÓTÆq kÕúHêìïdü+bÕ~+#·T≈£î+≤s¡T. Ç<˚ $wüj·÷ìï Äj·Tq á |ü⁄düÔø£+˝À m+‘√


ns¡∆e+‘·+>±, #·ø£ÿÏ ñ<ëVü≤s¡D\‘√ $e]+#ês¡T. eTq J$‘ê\T eTq≈£îns¡∆+ ø±yê\+fÒ eTq uÛ≤wü À eTq e÷≥\T ñ+&Ü* n+≤s¡T Äj·Tq.

eTTπøÔX¯«s¡ sêe⁄ >±] á |ü⁄düÔø±ìï eT+&É* bòÂ+&˚wüHé |üøå±qÁ|ü#·T]+#·&ÜìøÏ nqTeT‹+∫q+<äT≈£î ø£‘·»„‘ê_Ûe+<äHê\T ‘Ó\T|ü⁄≈£î+≥THêï ‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ $ø±kÕìøÏ , ‘Ó\T>∑T C≤‹ Á|üø±XÊìøÏ Á|ü<∏äeTÁ|ü|ü+#· ‘Ó\T>∑T eTVü‰düuÛÑ\≈£î Áoø±s¡+ #·TÏº J$‘ê+‘·+ ª ‘Ó\T>∑T ø√dü+|ü]‘·|æ+∫q dü«ØZj·T eT+&É* yÓ+ø£≥ø£cÕísêe⁄ >±] düà‘· s¡ú+ @s¡Œ]Ãqª eT+&É* bòÂ+&wüHé ª ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü ndæÔ‘ê«ìøÏ düyêfió¢ @s¡Œ&çq düeTj·T+˝Àá Á>∑+<Ûëìï ‘Ó\T>∑T C≤‹øÏ n+~düTÔqï+<äT≈£î >∑]«düTÔHêïeTT.

eT+&É* ãT<ä∆ Á|ükÕ<én<Ûä ≈£åî&ÉT, eT+&É* bòÂ+&˚wüHé

>±+BÛπøåÁ‘·+, neì>∑&É¶ -53112ø£wüí õ˝≤¢ - Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ

8ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä


C≤‹ø° #·<äTe⁄ nedüs¡+. uÛÖ‹ø£+>±, e÷qdæø£+>±, kÕ+düÿè‹ø£+>±,Ä<Ûë´‹àø£+>±, nìï s¡ø±\T>± $ø£dæ+#·≤ìøÏ #·<äTe⁄ nedüs¡+.

eTìwæ düTìï‘·+>± Ä˝À∫+#·&ÜìøÏ, Hê>∑]ø£+>± e´eVü≤]+#·&Üìø°,dü+kÕÿs¡e+‘·T&ÉT>± s¡÷|ü⁄~<äT›ø√e&Üìø°, #·<äTe⁄ <√Vü≤<ä+ #düTÔ+~. eT+∫e´edüú\T, dü+düú\T, ìsêàD+ ø±yê\+fÒ eT+∫ düe÷»+ yT …’q düe÷»+yÓTs¡T¬>’q düe÷»+ s¡÷|ü⁄~<äT›ø√yê\+fÒ #·<äTy˚ eT÷˝≤<Ûës¡+.

Ç+‘· düsê«+^DyÓTÆq #·<äTe⁄ì ªnqïyÓ÷ sêeT#·+Á<ëμ #·<äTe⁄>±e÷s¡Ã&É+ dü¬s’q~ ø±<äT. <ëìø√dü+ u§&É÷¶&Éìyê&çøÏ Ç+ ¢wüß H˚]ŒkÕÔ+nq&ÉeT÷ dü]ø±<äT.

#·<äTe⁄ø° e÷‘·èuÛ≤wüø° ñqï düVü≤» dü+ã+<Ûä+ ø=qkÕ>±* nì,Á|ü»\≈£î ‘Ó*dæq Á|ü»\ uÛ≤wü˝ÀH˚ Á|ü»\ #·<äTe⁄ dü+<Ûä´\T+&Ü\ìø√s¡T≈£î+≥THêïqT.

ãT<äT∆&ÉT ø£kÕ] ‘·q •wüß´&çï @<√ yÓ‹øÏ ‘ÓeTà+≤&ÉT. >∑TVü≤˝À,Nø£À¢ @MT ø£q|ü&Éø£ •wüß´&ÉT eÏº #˚‘·T˝ÀÔ ‹]– ekÕÔ&ÉT. ¬s+&ÉekÕ]ãT<äT∆&ÉT B|ü+ rdæ¬ø[fl yÓ‘·ø£eT+≤&ÉT. •wüß´&ÉT n˝≤π> #˚dæ Ä edüTÔe⁄‘Ó∫ÃkÕÔ&ÉT. n|ü&ÉT ãT<äT∆&ÉT Ç˝≤ #ÓbÕÔ&ÉT`

ªªNø£À¢ edüTÔe⁄\THêï ≈£L&Ü ø£q|ü&Ée⁄. B|ü+ yÓ\T>∑T˝À düŒwüº+>±ø£qã&É‘êsTTμμ.

n˝≤π> $wüj·÷*ï XÊÁd”Ôj·T+>± Ä˝À∫ùdÔ $C≤„q B|ü|ü⁄ yÓ\T‘·Ts√¢dü‘· + ‘Ó\TdüTÔ+~. <ëìø√dü+ #dæq á ∫s¡T Á|üj·T‘·ïyT.....

á >√s¡+‘· B|ü+...!

12ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä


<ä≈£åî˝…yê«s¡\Tù|ø£å #˚dæq...uÛÑs¡ÔèVü≤] ˝Àø±ìï>∑T]+∫ ˇø£ eT+∫ e÷≥ #ÓbÕŒ&ÉT.

ª uÀ<ë∆s√ eT‘·‡s¡Á>∑kÕÔ:Á|üuÛÑe: düàj·T<ä÷wæ‘ê: ˆnuÀ<Û√|üVü≤‘êXÊÃH´

Js¡í eT+π> düTuÛ≤wæ‘·yéT ˆˆμμ

uÛ≤e+:` #·<äTe⁄≈£îqï ($<ë´e+‘·T\T) yêfi‚flyÓ÷ eT‘·‡s¡Á>∑düTú\T,bÕ\≈£î*ï #·÷<ë›e÷ bı>∑s¡TuÀ‘·T\T. bÕeTs¡T&çø± (»q kÕe÷qT´\øÏ)‘Ó\TdüT≈£îH˚ X¯øÏÔ Ò<äT. n+<äTe\q düTuÛ≤wæ‘·eTT ‘·q˝À ‘êH˚ •~∏\yÓTÆb˛sTT+~.

(eT+#$TÀ, eT+∫ e÷fÒ$TÀ, »HêìøÏ ‘Ó*ùd neø±X+ Ò<äT)

uÛ≤s¡‘· <˚X¯ #·]Á‘·˝À mìïø£\ ìs¡«Vü≤D˝À n|ü⁄s¡÷|üyÓTÆq ø=‘·Ôn<Ûë´j·÷ìï Äs¡+_Û+∫q Ï.mHé. X‚wüHé J$‘·+˝À »]–q ˇø£ |òüT≤ºìïeTq+ ‘Ó\TdüT≈£î+<ëeTT. Ï.mHé. X‚wüHé ø£+∫ |üs¡e÷#ês¡ #·+Á<äX‚Ks¡kÕ«$Tì ‘·q >∑Ts¡Te⁄>±, e÷s¡Z<äs¡Ù≈£î&ÉT>± uÛ≤$+#˚yê&ÉT.

14ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

‘êqT yÓTT<äÏkÕ] Á|ü<Ûëq mìïø£\ ø£$TwüqsY nsTTq|ü⁄&ÉT ‘·qìnø£kÕà‘·TÔ>± πø_HÓŸ ôdÁø£≥Ø kÕúsTTqT+&ç Á|ü<Ûëq mìïø£\ ø£$TwüqsY>±ã~© #˚XÊs¡T. <ëìï Äj·Tq yÓ+≥H˚ J]í+#·Tø√ Òø£b˛j·÷s¡T. Ä b˛düTº À‘·qì ªª|ü&˚XÊs¡Tμμ (wü+f…&é) nì ø£\‘· #Ó+<ë&ÉT. Ä düeTj·T+˝À ø£+∫eTVü‰kÕ«$Tì ø£\dæ ‘·q |ü]dæú‹ì $e]+#ê&ÉT.

eTVü‰kÕ«$T ∫qï>± q$« <ä>∑Zs¡ À ñqï ªñ‹Ôs¡ yTs¡÷s¡Tμ •yê\j·÷ìøÏyÓ[fl ªnø£ÿ&É ˇø£ XÊdüq+ ñ+≥T+~. #·~$μ s¡eTàHêï&ÉT. Ä XÊdüq+˝Àmìïø£\T m˝≤ ìs¡«Væ≤+#ê* ` n+fÒ ` m+‘· |ü$Á‘·+>± sê>∑<˚«cÕ\≈£înr‘·+>± ìs¡«Væ≤+#ê* nì sêdæ ñqï~. Ä XÊdüq+˝À Á|ükÕÔ$+#·ã&çqn+XeTT\T #·~$q X‚wüHéøÏ eTVü‰kÕ«$T #Ó|æŒq e÷≥\˝Àì Ä+‘·s¡ + ©\>±uÀ<Ûä|ü&ç+~. ø£s¡Ôe´eTT ø£fi¯fleTT+<äT ø£q|ü&ç+~. ù|s¡T≈£î e÷Á‘·y˚Tñ+&ç eT÷\q |ü&ç ñqï mìïø£\ Á|ües¡ÔHê ìj·Te÷e[ì <äTeTTà<äT*|æ,ãj·T≥≈£î rXÊs¡T. <Ûäqø±es¡+, ø£+&Éø±esê\≈£î <ä÷s¡+>± (nr‘·+>±)mìïø£\ ìs¡«Vü≤D #˚j·T&É+ m˝≤>√ Àø±ìøÏ #·÷|æ+#ê&ÉT.

Á|üdüTÔ‘· $wüj·÷ìøÏ eùdÔ ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü ˇø£ ô|<ä› dü+øå√uÛÑ+˝À|ü&ÉuÀ‘√+~. <ë<ë|ü⁄ ø=~› s√E\ ‘·s¡Tyê‘· ‘Ó\T>∑T Ç+À¢ ãj·T≤ ≈£L&Üe÷≤¢&Ü\+fÒ e÷≤¢&=#·TÃ ˝Ò<ë e÷H˚j·Te#·TÃ. uÛ≤wü nH˚~ ˇø£kÕ+düÿè‹ø£ Á|üyêVü≤eTT. eTq düe÷»+, <ëì kÕ+düÿè‹ø£ eT÷˝≤*ï |üÏºm‘Ô n+X¯eTT. n˝≤+Ï uÛ≤wü Ç|ü&ÉT ø£ ô|<ä› düT&ç>∑T+&É+˝À |ü&ÉT‘·T+fÒ@$T nq≈£î+&Ü ≈£Ls¡TÃHêïs¡T..... eTq ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº À¢ì eTsƒê~Û|ü‘·T\T,|”sƒê~Û|ü‘·T\T.

dü+Á|ü<ëj·TeTT, dü+düÿè‹˙ Á|ü‹_+_+#˚ e÷‘·èuÛ≤wü b˛sTTq‘·s¡Tyê‘· yêfifl Á|üuÀ<Ûë\≈£î ns¡úyTeTT+≥T+~.

Ç|üŒÏ¬ø’Hê ø£+∫ eTVü‰kÕ«$T˝≤ me¬s’Hê e÷‘·èuÛ≤cÕ $wüj·T+˝À H√s¡T$|æŒ‘˚ u≤e⁄+&ÉTï. Ç˝≤ ñù|øÏåùdÔ eTq+ #·÷düTÔ+&É>±H˚ eTq dü+düÿè‹dü+Á|ü<ëj·TeTT eTqøÏ <ä÷s¡eTe⁄‘êsTT.


ˇø£|ü&ÉT ñ<ës¡ Ä˝À#·Hê $<ÛëHê\≈£î &Ûç©¢ (J.N.U.) πø+Á<ä+>±ñ+&˚~. n+<äT˝À ø£ Ábıô|òdüsY ñ+&˚yês¡T. Ä Ábıô|òdüsYøÏ ¬s+&ÉT eT÷&ÉTkÕs¡T¢ |ü<äà |ü⁄s¡kÕÿsê\T, nj·÷∫‘·+>±H˚ (ø±yê\H˚ n+≥THêïqT)\_Û+#êsTT. ÄyÓT yêÏì ìs=àVü≤e÷≥+>± ø£fi¯ófl eT÷düTø=ì‹s¡düÿ]+∫+~. ÄyÓTì Ç+≥s¡÷«´ #˚düTÔqï dü+<äs¡“¤+˝À Ç+‘· ô|<ä›|ü⁄s¡kÕÿsê\T \ø£åD+>± e∫Ã |ü&ÉT‘·T+fÒ m+<äT≈£î ‹s¡düÿ]kÕÔs¡T? nìn&ç>±s¡T. <ëì ø±yÓT düe÷<Ûëq+>± -

ªªnj·÷´! H˚qT n<Ûë´|ü≈£îsê*>± ñHêïqT. |æ\¢\≈£î bÕsƒê\T #ÓbÕŒqT.HqT #dæq |üì˝À >=|üŒ‘·Hêìï, $•wüº‘·ì #ÓbÕŒ*‡+~ Hê <ä>∑Zs¡ #·<äTe⁄≈£îqï$<ë´s¡Tú\T. Hê‘√ |üì #dæq düVü≤#·s¡ n<Ûë´|ü≈£î\T, HqT sêdæq yê»„àj·÷ìï#·~$qyês¡T, #·]Ã+∫qyêfi¯ófl. n+‘˚>±˙, @MT dü+ã+<Ûä+ Òì Á|üuÛÑT‘·«+ˇÏº |ü⁄D≤´ìøÏ sêe&É+ _s¡T<äT *ùdÔ d”«ø£]+#·&É+ ‘·|ü ø£<ë!μμ n+~.

2003 e dü+e‘·‡s¡+˝À »eT÷à j·T÷ìe]Ù°øÏ yÓ’dt #Ûêq‡\sY>±n$T‘êuŸ eT≥Tº nH Äj·Tq ñ+&yês¡T. Äj·Tq n|ü&ÉT |üs¡ ≥q˝À ñqï(R.S.S.) N|òt ¬ø.mdt düT<äs¡ÙHéqT ‘·q Ç+ÏøÏ ÁuÒø˘bòÕdtº ì$T‘·Ô+ |æ*#ê&ÉT.Ä dü+<äs¡“¤+˝ÀH˚ ø±oàØì Çø£ÿ&É m+<äT≈£î yÓ’dt #Ûêq‡\sYì #˚XÊs¡T nìø=+‘· eT+~ eT÷s¡â+>± yê~düTÔ+fÒ n|ü&ÉT düT<äs¡ÙHé Ç˝≤ #ÓbÕŒs¡T:

ªªÇ~ $X«$<ë´\j·T+, Ç~ n<Ûä j·Tq Á|ü|ü+#·+. nHø£ yÓ’C≤„ìø£ uÛ≤yê\øÏnuÛÑj·T$T#Ã ì\j·T+. n+<äTe\¢ n<Ûä j·Tq, n<Ûë´|üHê\øÏ dü+ã+~Û+∫q$wüj·÷˝À¢ sêJ Ò<äT. sê»ø°j·÷\≈£î, yê´bÕsê\≈£î, Á|üy˚Tj·T+ Ò<äTμμ `nì ø£sêK+&ç>± #Óù|ŒXÊ&ÉT. <ë+‘√ Ä $yê<ä+ düeTdæb˛sTT+~.$<ë´dü+düú\T $<ë´$<ÛëHê\>∑T]+∫ Ä˝À∫+#˚≥|ü&ÉT eTq+ m˝≤e´eVü≤]+#ê˝À á dü+|òüT≥q ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~.

eTq sê>∑<˚«cÕ\ MT<ä $<ë´$<ÛëHê\ s¡÷|üø£\Œq ñ+&É≈£L&É<äT.nqï<ëìøÏ Ç~ ø£ ñ<ëVü≤s¡D.

16ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

<ä≈£åî …yê«s¡ \Tù|ø£å #˚dæs¡~ yês¡\ #˚≥>∑T

<˚XÊìøÏ e÷s¡Z<äs¡Ùq+ #˚j·÷*‡qyêfi¯ófl Ç˝≤ e⁄+&Ü*. Ç+‘· ìs=àVü≤e÷≥+>±q÷ e⁄+&Ü*. n|ü&ÉT e÷Á‘·y˚T Ç˝≤+Ï dü+~Û düeTj·÷˝À¢≈£î+&Éã<ä›\T ø=Ïºq≥T¢ dü‘ê´ìï nø£&ÉMTwæj·THé‡ #Ó|üŒ>∑\T>∑T‘ês¡T.

eTq sêÁwüº+˝À <ë<ë|ü⁄ 70 _m&é ø£fi≤XÊ\\T, 70 &Ó’≥T¢ ñHêïsTT. Ç$°#·sY m&ÉT πøwüHé (ñbÕ<Ûë´j·T $<ä )ì uÀ~ÛkÕÔsTT. ø£ dü+ XÊÁkÕÔì¬ø’Hê $<ë´$<Ûëq+˝À e÷‘·èuÛ≤cÕ ÁbÕ<ÛëHê´ìï Çy˚M #·]Ã+#·≥+ Ò<äT. #·]Ã+#·e⁄≈£L&Ü. ô|’q #Ó|æŒq Ábıô|òdüsY ˝≤+Ïyês¡T eT#·TÃ≈£î ˇø£ÿ¬s’Hê Òø£b˛e&É+eTq <äTs¡<äèwüº+. Ç˝≤ »qkÕe÷Hê´ìøÏ dü+ã+~Û+∫q düeTdü´\Te∫Ãq|ü⁄&ÉTô|<ä› ô|<ä› dü+øå√uÛ≤\T ‘· …‹Ôq|ü&ÉT $<ë´~Û≈£î\T eTÚq+>±ñ+&É&É+ düe÷C≤ìøÏ eT+∫~ ø±<äT.


neTà ø£&ÉT|ü⁄ #·\¢>± ...Çø£,

J$‘·+˝À..... düe÷»+˝À uÛ≤wüjÓTTø£ÿ kÕúq+ @$TÏ nqï $wüj·÷ìï#·]Ã+#·T≈£î+<ëeTT. Bìï #·]Ã+#·Tø√e&ÜìøÏ eTT+<äT e+<ä\ dü+e‘·‡sê\ÁøÏ+<äfÒ ª<ä+&çμ nqï eTVü‰ø£$ #Ó|æŒq ˇø£ eT+∫ $wüj·÷ìï eTT#·ÃÏ+#·T≈£î+<ë+.

ªªÇ<äeTq∆+ ‘·eT: ø£è‘·‡ï+ C≤j˚T‘· uÛÑTeqÁ‘·j·TyéT ˆj·T~ X¯u≤›Vü≤«j·T+ CÀ´‹ sêdü+kÕs¡+ q B|ü ‘˚μμ ˆˆ

uÛ≤e+:` X¯ã›+ (e÷≥) nH˚ Á|üø±X¯eTT $X¯«yê´|üÔeTT ø±ì m&É\eTT˝À¢ø£eTT\T >±&ÛÜ+<Ûäø±s¡+‘√ n\eTTø=ì n\eTÏkÕÔsTT.

ˇø£ \ø£å dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ+<ä≥ J$+∫ ñqï y˚Tø£≈£î á s√E eTqø£fifl m<äTs¡T>± ñqï yTø£ À m˝≤+Ï e÷s¡TŒ ñ+&É<äT. n|ü&ÉT... Ç|ü&ÉT....dæ+Vü≤+.... @qT>∑T\T e÷s¡ Ò<äT. eTìwæ ìs¡+‘·s¡+ e÷]b˛‘·÷H˚ ñHêï&ÉT.ˇø£ e+<fifl øÏ+<äÏ eTìwæøÏ, HÏ eTìwæø° b˛*πø Ò<äT. ñ<ëVü≤s¡DøÏ >∑Ts¡C≤&ÉnbÕŒsêe⁄, ø£+<äT≈£L]˝≤+Ï yês¡T #·÷dæq Á|ü|ü+#·+, eTqTwüß\T e+Ï$

18ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

Ç|ü&ÉT Òs¡T. n+fÒ e÷qe Á|ü|ü+#·+ ìs¡+‘·s¡+ e÷s¡T‘·÷H˚ ñ+≥T+~.nqTø£åD+ e÷s¡T‘·÷H˚ e⁄+≥T+~. <ëìøÏ ø±s¡DeTT @$TÏ? Á|ü‹ eTìwæ‘·q n_ÛÁbÕj·÷\ì. Ç‘·s¡T‘√ |ü+#·Tø√e&É+. ‘Ó\TdüTø√e&É+. Hs¡TÃø√e&É+.#dü÷Ô ñ+≤&ÉT. BìøÏ eT÷˝≤<Ûës¡eTT..... uÛ≤ùw.

Hê ∫qï|ü&ÉT fi¢fiÀ¢øÏ ø£¬s+≥T …’qT¢ ≤–q|ü&ÉT \ø£å ≤~ ø±≈£î\TÄ r>∑\ MT<ä ≈£Ls¡TÃì cÕø˘ ‘·–* eTs¡DÏ+#êsTT. m+<äT≈£î nìï ø±≈£î\T#·ìb˛j·÷sTT? @ ø±ø° Ç+ø√ ø±øÏøÏ Bìï ‹]– #Ó|üŒ≤ìøÏ ø±e\dæq uÛ≤wünH˚ |üìeTT≥Tº Ò<äT. n<˚ eTìwæø√?

n+<äTe\¢H˚ uÛ≤wü ˇø£ eTìwæqT+&ç Ç+ø√ eTìwæπø ø±≈£î+&Ü ˇø£‘·s¡+qT+&ç Ç+ø√ ‘·sêìøÏ ≈£L&Ü $C≤„Hêìï, |ü]C≤„Hêìï, uÛ≤yê\qTn+<ä#˚düTÔ+~. Ç˝≤ Ä˝À∫+∫q|ü⁄&ÉT eTq uÛ≤wü Ç|ü&ÉT eTq≈£î ‘Ó*dæqø=~› e÷≥ Ò ø±≈£î+&Ü nHø£ ø±˝≤˝À¢ eTq+ düeTTbÕ]®+∫q C≤„Hêìï yÓTT‘·Ô+‘·q ø£&ÉT|ü⁄˝À <ë#·Tø=ì ñ+≥T+~. ø±ãÏº uÛ≤wü eTq #ê]Á‘·ø£, kÕ+düÿè‹ø£,yês¡dü‘·« dü+|ü<ä ≈£L&Ü. |æ\¢\øÏ eTq+ ÄdüTÔ\T, ndæúø£\T e÷Á‘·y˚Tn|üŒ–+#·+. eTq uÛ≤cÕ dü+|ü<ä , kÕ+düÿè‹ø£ yês¡dü‘ê«ìï n+~kÕÔeTT.

ñ<ëVü≤s¡DøÏ #·* <X+˝À |ü⁄Ïºq Ç+ ¢wüßyê&ÉT n‹~∏øÏ ªyêyéT yÓ Ÿø£+μ#Ó_‘˚, ‘Ó\T>∑Tyê&ÉT ªªneTà ø£&ÉT|ü⁄ #·\¢>±μμ nì B$kÕÔ&ÉT. M&ÉT ñwüíeT+&É\+˝À |ü⁄Ïº ô|]–qyê&ÉT ø±ãÏº.

|æ.$. qs¡dæ+Vü‰sêe⁄>±s¡T Á|ü<Ûëì>± ñqï|ü&ÉT u…+>∑TfiSs¡T˝À ªªkÕsYÿμμdüe÷y˚X¯+ »]–+~. Ä düe÷y˚XÊìøÏ eTqy˚T Ä‹<∏ä + Ç#êÃ+. ø±ãÏºeTT–+|ü⁄˝À M&√ÿ\T ≈£L&Ü eTqy˚T #Ó|üŒ&É+ ]yêE. n~ #ÓãT‘·÷ |”M>±s¡T ªªme¬s’Hê yÓfi‚fl≥|ü&ÉT Hê e÷‘·èuÛ≤wü ‘Ó\T>∑T˝À bıeTàì #Ó|üŒ+,b˛sTT s¡+&ç n+≤eTT. MTs¡T ≈£L&Ü b˛sTT s¡+&çμμ nì #ÓãT‘·÷eTT–düTÔHêïqT nHêïs¡T.

düuÛÑ À <XÊ~Û|ü‘·T\ ø£fifl fiófl #Ó\eT\sTTHêsTT.


á eT<Ûä ø±\+˝À ˇø£ $∫Á‘· yê<ä+ #· ≤eTD° ÀøÏ e∫Ã+~. uÛ≤wünH˚~ Ç‘·s¡T\‘√ eTq+ eTq n_ÛÁbÕj·÷\qT #Ó|üŒ≤ìøÏ ñ|üjÓ÷–+#˚|üìeTT≥Tº ˝≤+Ï<˚qì. <ëìøÏ Ç+ ¢wüß˝À ª yÓVæ≤ø£ Ÿ Ä|òt ø£eT÷´ìπøwüHé,MTHé‡ Ä|òt ø£eT÷´ìπøwüHé,μ Language as a tool ≤+Ï |ü<ë\T yê&ÉT‘·THêïs¡T.

ìC≤ìøÏ Ç˝≤ yê~+#˚yêfi¯fløÏ uÛ≤wüjÓTTø£ÿ $X¯«s¡÷|ü+ ‘Ó©<äT. n~düe÷»+˝À ø£*–+#˚ #Ó’‘·Hê´ìï, Á|üuÀ<Ûëìï Äràj·T‘· <˚ìï>∑T]+∫‘Ó©<äT. eTqTwüß*ï <ä>∑Zs¡ #˚ùd~, <ä÷s¡+ #˚ùd~ uÛ≤ùw. Äràj·T‘·*ïnqTã+<Ûë*ï ô|+#˚~ uÛ≤wü, ne>±Vü≤q ø£*–+#˚B, ô|+#˚B uÛ≤wü.nqTuÛÑ÷‘·T*ï |ü+#~ uÛ≤wü. eTq dü+düÿè‹˝Àì >=|üŒ yÓ\T>∑T˙&É*ï eTqô|’|ü&˚≥Tº #˚ùd~ uÛ≤ùw.

Á|ü‹ eTìwæ À ø£ düe÷»+ ñ+≥T+~. Á|ü‹ düe÷»+˝À eTqTwüß\Tñ+≤s¡T. yêÏ ¬s+&ç+Ï eT<Ûë´ Á|üyêVü≤ s¡÷|ü+˝À ñ+& ø£ ÄÁs¡›‘· uÛ≤wü.ˇø£ÿ e÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ Á|ü‹ eTìwæ ˇø£ ìÁ~+#˚ •\. dü+düÿè‹ nH˚ñ*‘√ uÛ≤wü‘√ #Óø£ÿã&˚ •\Œy˚T eTìwæ.

n+<äTπø uÛ≤wü n+fÒ dü+düÿè‹, uÛ≤wü n+fÒ Äø£è‹, uÛ≤wü ≈£îqïdüeTdüÔ+. uÛ≤wü ˙ eT÷]ÔeT‘·«+, uÛ≤wü ˙ e´øÏÔ‘·«+. n+<äTe\¢H˚ ˇø£ uÛ≤wün+‘·]+∫b˛‘˚ ô|’e˙ï b˛sTTqfÒ¢ ` ˇø£ #·]Á‘·, ˇø£ e´øÏÔ‘·«+, ˇø£eT÷]ÔeT‘·«+ yÓTT‘·Ô+ b˛sTTqfÒ¢ ˇø£ÿ e÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ qTe⁄« qTe⁄«ø±<äT. qTe⁄« qTe⁄« ø±q|ü&ÉT me¬s’Hê ø£fÒ ... n|ü&ÉT Ä+Á<ÛäÁ|ü<X+ nHsêÁwüº+ nø£ÿπs¢<äT. ‘Ó\T>∑H˚ uÛ≤s¡rj·T uÛ≤cÕ nø£ÿπs¢<äT.

u≤>± ø£]ƒq+>± ñqï~ ø£<ë H˚q+≥Tqï~! Ç˝≤ nHê*‡sêe&É+ HêÁbÕs¡ã∆+ ø±<äT, m+<äTø√ ‘·s¡Tyê‘· #ê|üºs¡T¢ #·<äe+&ç.

Ç+ ¢wüßyê&çqT+&ç uÛ≤s¡‘· <X+ dü«‘·+Á‘·+ bı+~q ‘·sê«‘· dü«‘·+Á‘·uÛ≤s¡‘· <X+ m˝≤ ñ+&Ü* nqï~ ø£\\T ø£Hyêfiófl ø=+‘· eT+<Ó’‘, dü«‘·+Á‘·uÛ≤s¡‘êìï yêfi¯fl yêfi¯fl nC…+&Ü\ Á|üø±s¡+ q&ç|æ+#ê* nqT≈£îH˚yêfi¯óflÇ+ø=+‘· eT+~.

20ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

yÓTT≥º yÓTT<äÏ uÛ≤cÕ Á|üj·TTø£Ô sêÁwüº+>± @s¡Œ&çq Ä+Á<Ûä sêÁwüº+ nHø£s¡+>±˝À¢ |ü⁄s√>∑‹ kÕ~Û+∫+~. uÛ≤cÕ dü+düÿè‘·T\ $wüj·T+˝À e÷Á‘·+#êe⁄ <Óã“ ‹qï~. n‘· +‘· ÄX¯Ãs¡ ø£s¡yÓTÆq $wüj·T y˚T$T≥+fÒ düŒwüºyÓTÆquÛ≤cÕ $<ÛëqeTT n$uÛÑø£Ô Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ ÀqT, $uÛÑø£Ô yêeTq Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ Àq÷Ò<äT. kÕ+düÿè‹ø£ $<Ûëq+ ≈£L&Ü Ò<äT.

eT<Ûä ˝À n&ÉbÕ <ä&ÉbÕ ø£$T°\T yj·T&É+, mes√ @<√ e+&ç yê]Ã‘ nqï yêπsø±˙ q&ÉT+ _–+∫ |üì #˚dæqyês¡T Òs¡T. H˚&ÉT kÕ+düÿè‹ø£XÊK\T, <ëì eT÷˝≤\T, eT÷˝≤´\T ‘Ó*j·Tìyêfi¯fl #˚‘·T˝À¢ |ü&ç q*–b˛‘·THêïsTT.

@<√ eTqøÏ ‘Ó*dæqyêfi¯fl≈£î Hê\T>∑T kÕ+düÿè‹ø£ ø±s¡´Áø£e÷\Tˇ|üŒC…|üŒ&É+, ÄVü‰ zôVA nq&É+ ‘·|æŒ+∫ ≈£L∫|üP&ç‘√ düVü‰ ø£fi≤s¡+>±\˙ï ≈£î<˚\j·÷´sTT. eTVü‰dü+^‘· $<Ûë«+düT\T q÷ø£\ ∫qdü‘·´Hêsêj·TD>±]øÏ ªª|ü<äà |ü⁄s¡kÕÿs¡+μμ e∫Ãq|ü⁄&ÉT ø=+‘· eT+~MT&çj·÷yêfi¯ófl á q÷ø£\ ∫q dü‘· Hêsêj·TD mes¡T nì qqï&ç>±s¡T.ˇø£ |ü~ |ü~ùV≤qT eT+~ ‘·|æŒ+∫ Ç|üŒÏ es¡≈£L sêÁcÕºìï bÕ*+∫qHêj·T≈£î\≈£î, I.A.S. \‘√ düVü‰ Ç‘·s¡ n~Ûø±s¡ esêZìøÏ uÛ≤cÕ, ø£fi≤ kÕVæ≤‘·kÕ+düÿè‹ø£ s¡+>±\˝À ø£ dü Á|üyX+, düŒèVü≤ Òe⁄. nù|ø£å dü+>∑‹ <e⁄&Ós¡T>∑T.

Ç<ä+‘ê m+<äT≈£î #·]Ã+#·e\dæ e∫Ã+<ä+fÒ ø£ düe÷»+ MT<ä uÛ≤cÕ,kÕVæ≤‘· , kÕ+düÿè‹ø£ s¡+>±\T @$T Á|üuÛ≤e+ ø£*–kÕÔsTT nqï~ ‘Ó*j·Tìyêfi¯fl #˚‘·T˝À¢ uÛ≤cÕ Á|üj·TTø£Ô sêÁcÕº\T q&Ée&É+ eTq <Ísê“¤>∑ +. BìøÏ‘√&ÉT ø£ uÛ≤cÕ$<ÛëqeTT kÕ+düÿè‹ø£ $<Ûëq+ Òø£b˛e&É+ e\¢ m|ü&ÉT,mes¡T, @~ ø±yê\+fÒ n~ #˚j·Te#·TÃqH˚ |ü]dæú‹ <ë|ü⁄]+∫+~. $<Ûëq+n+≥÷ Òø£b˛sTTHê ‘·s¡Tyê‘· Knowledge is power ø±<äT. Power isKnowledge nsTT´+~.

eTVü‰ø£$ ôw©¢ eTVü‰X¯j·TT&ÉT ø£ >=|üŒ e÷≥ n+≤&ÉT

“Poets are unacknowledged legislators of the World”.


ªªeTVü‰ø£e⁄\T eTq+ >∑T]Ô+#·ì eTq XÊdüq ø£s¡Ô\T (uÛ≤>∑ $<Ûë‘·\T)μμnì BìuÛ≤eeTT. eTq*ï eTq+ m˝≤ |ü]bÕ*+#·Tø√yê*? eTq |æ\¢\Tm˝≤ #·<äTe⁄≈£î+fÒ düVü≤»+>± m<äT>∑T‘ês¡T? @ #·<äTe⁄e\¢ |æ\¢yê&ç˝Àñ‘ê‡Vü≤+, $ø±dü+ düVü≤»+>± düT+<äs¡+>± ñ+≥T+~? @ e÷<Ûä eT+ e\¢#·<äTe⁄ #Óù|Œyê&çø°, Hs¡TÃ≈£îHyê&çø° eT<Ûä n+‘·sê\T n+‘·]+∫ b˛‘êsTT.bÕsƒ¡+ #Ó|üŒ&É+ nH˚~ j·÷+Á‹ø£ Á|üÁøÏj·T ø±≈£î+&Ü ñ˝≤¢dü düT+<äs¡+>±e÷s¡T‘·T+~? ... Çe˙ï Ä˝À∫ùdÔ @~ e÷<Ûä eT+ ø±e#√Ã, @~ e÷<Ûä eT+ø±≈£L&É<√ ‘Ó\TdüTÔ+~. sêÁwüº+ @s¡Œ&ç 60 @fi¯fl nq+‘·s¡+ ≈£L&Ü uÛ≤cÕkÕ+düÿè‹ø£ $wüj·T+˝À ø£ dü $<Ûëq s¡÷|üø£\Œq #˚j·Tìyêfi¯flqT+&ç @+Ä•+#·>∑\+?

bÕ\Hê s¡+>±ìøÏ eùdÔ bÕ\Hê e´eVü‰sê\T @ uÛ≤wü À q&Éyê*?nqï~ ‘Ó\TdüTø√e&Üìπø ˇø£Ïqïs¡ <äXÊu≤›\T >∑&çù|XÊeTT. Ä ‘·s¡Tyê‘·n~Ûø±s¡ uÛ≤cÕ #·≤ºìï rdüTø=#êÃ+. <ëìøÏ ìj·Te÷e[ s¡÷bı+~+#·&É+,j·T+Á‘ê+>±ìï @s¡Œs¡#·≤ìøÏ eT∞fl #ê˝≤ ø±\+ rdüT≈£îHêï+.Á|ü»\T`uÛ≤wü bÕ\q >∑T]+∫ ‘Ó*dæq eTT>∑TZs¡T q\T>∑Ts¡T eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T#Ó’s¡àqT¢>± e∫Ãq|ü⁄&ÉT bÕ\Hê s¡+>∑+˝À ø=+‘· e÷s¡TŒ e∫Ã uÛ≤wüøÏ Á|ü»\øÏø=+‘· yT\T »]–+~. $T>∑‘ê<ä+‘ê ø±\Vü≤s¡DyT! n~Ûø±s¡ uÛ≤cÕ dü+|òüT+(n.uÛ≤.dü+.) ã\+>± ì]à+#·≤ìøÏ ø±e\dæq eqs¡T\÷ ˝Òe⁄sê»ø°j·T|üs¡yÓTÆq dü÷Œ¤]Ô, yÓqTï<äqTï Ò<äT. #·≤ºìøÏ ø√s¡\÷ Òe⁄. n+<äTe\¢#ê˝≤ dü+<äsê“¤\˝À ôVA<ë ø√düyÓ÷, bòÕsTT<ë ø√düyÓ÷ yÓ+|üsê¢≥ ñqïyêfifløÏÇ~ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·÷ e∫Ã+~. Á|üC≤πøåe÷ìøÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü&Éì sê»ø°j·T|ü⁄qsêyêdü πø+Á<ë˝À¢ nB ø£Ï.

bÕ\Hê uÛ≤wü>± ‘Ó\T>∑T <ä÷s¡+ ø±e&É+ e\q bÕ\q nH˚ Á|üÁøÏj·Tdüe÷»+˝À (•wüº) ñqï‘· esêZ\πø |ü]$T‘·eTe⁄‘√+~. düuÛÑ\T düe÷yXÊ\T,$TìŸ‡ ñ‘·Ôs¡ Á|ü‘·T´‘·Ôsê\T, õ.z.\T, _õHÓdt s¡÷ Ÿ‡ n˙ï Ç+ ¢wüßeTj·TyT.ñ<ëVü≤s¡DøÏ ˇø£ ∫qï |ü …¢≥÷s¡T˝À sêeTj·T´ nH˚ ¬s’‘·T øÏ#˚Ã ˇø£ ∫qïdüVü‰j·÷ìï yÓTT<ä\Tø=ì ns¡Ãø£ dü+πøåeT+, ≈£L©\ dü+πøåeT+, nìïÇ+ ¢wüß˝ÀH˚ ‹]– ‹]– e#˚Ã ø£<ä+|ü⁄&ÉT |ü&çø£≥Tº |ü<ë\T ‘·|æŒ+∫ sêìn~Ûø±s¡ j·T+Á‘ê+>∑+, nìï ø±sê´\j·T ñ‘·Ôs¡T«\˙ Ç+ ¢wüß˝ÀH˚ C≤Ø#düTÔHêïs¡T.

22ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

yÓTT‘·Ô+ MT<ä ‘·q düe÷~ÛqT+&ç yÓTø± Ò… eTVü‰X¯j·TT&ÉT $s¡>∑ã&çqy«≥≥Tº bÕ\Hê, uÀ<ÛäHê s¡+>∑+˝À |ü]dæú‘·T*ï ‘Ó∫Ãô|≤ºeTT. eTVü≤s¡T\øÏyês¡düT\T>± ñ+&Ü*‡q eTq+ yÓTø± ÒøÏ yês¡düT\T>± e÷sêeTT. Òìb˛ì‘·~›q+ n+fÒ Ç<˚! ÇB uÛ≤cÕ Á|üj·TTø£Ô sêÁcÕº\ Á|ü>∑‹ u≤≥.

e÷‘·èuÛ≤wü e÷<Ûä´eTeTT>∑T]+∫ Ä˝À∫+∫q|ü⁄&ÉT j·TTHÓk˛ÿyÓTT<ä\Tø=ì 2019 e dü+e‘·‡s¡+ es¡≈£î e∫Ãq nìï ìy˚~ø£\T Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± e÷‘·èuÛ≤wü ÀH $<ë´uÀ<Ûäq ñ+&É&É+ XÊÁd”Ôj·T, Äq+<äø£s¡+ nìù|s=ÿHêïsTT. ñ<ëVü≤s¡DøÏ ªq÷´ m&ÉT πøwüHé bÕ\d”μ e÷‘·èuÛ≤wüì >∑T]+∫Ç˝≤ ù|s=ÿqï~.

1. e÷‘·èuÛ≤wü À e÷Á‘·y˚T |æ\¢\T n‹ ‘=+<äs¡>± n‹ ô|<ä› $wüj·÷\T≈£L&Ü (düT\uÛÑ+>±) Hs¡TÃø√>∑\T>∑T‘ês¡T.

2. yêfi¯fl≈£î ns¡ú+ ø±ì uÛ≤wü À #·<äTe⁄ #Óù|Ô |æ\¢\T yÓTT<äÀ¢H˚ H˚s¡TÃø=H˚XøÏÔì yês¡T eTT+<äT>±H ø√˝ÀŒsTT #·<äTe⁄˝À yÓqTø£ã&É‘ês¡T.

3. Ç+ø√ $X‚wüy˚TeT+fÒ Ç|ü&ÉT sêùd bÕsƒ¡ |ü⁄düÔø±\T kÕúìø£ uÛ≤wü˝ÀÇ+^¢wüß≈£î B≥T>± sêdüTø√yê*. kÕúìø£ uÛ≤wü\T n+fÒ –]»qÁbÕ+‘ê\˝Àì –]»q uÛ≤wü\qT ≈£L&Ü kÕúìø£ uÛ≤wü\T>±H |ü]>∑DÏ+#ê*.

4. kÕúìø£ e÷‘·èuÛ≤wü ÀH˚ ø£ düeTT 5 e ‘·s¡>∑‹ Ò<ä+fÒ 8 e ‘·s¡>∑‹es¡≈£î ø=qkÕ–+#ê*.

Ç+‘· düŒwüº+>± ªq÷‘·q $<ë´$<Ûëq+μ $e]+∫ #Ó|ü⁄ÔHêï eTq+ô|&É#Ó$q ô|&ÉT‘·THêï+.

eTq <˚X¯+ eTq uÛ≤wü\qT>∑T]+∫ (NEP) (q÷‘·q $<ë´ $<Ûëq+)Ç˝≤ n<äT“¤‘·+>± ù|s=ÿqï~.

ªª‘ê]ÿø£+>± Ä˝À∫ùdÔ Ç+ ¢wüßøÏ Ç‘·s¡ uÛ≤wü\ø£Hêï >=|üŒ>± ñqï Á|ü‘´ø£neø±X¯+ @MT ˝Ò<äT. yêdüÔyêìøÏ uÛ≤s¡rj·T uÛ≤wü\T X¯‘êu≤›\bÕ≥T‘·s¡‘·sê\T>± uÛ≤s¡rj·T dü+düÿè‹ yê‘êes¡D≤\ eT<Ûä <äT>∑‘·÷ m~>±sTT.


uÛ≤s¡rj·T uÛ≤wü\˙ï XÊÁd”Ôj·TyÓTÆq ì]à‘·‘√ dü+øÏ¢wüº+ ø±ì ñ#êÃs¡D\‘√#·ø£ÿì yê´ø£s¡D≤\‘√ s¡÷bı+<ësTT. eTq≈£î ÁbÕNq ø±˝≤\, eT<Ûä j·TT>±\,Ä<ÛäTìø£ ø±\+ HêÏ kÕVæ≤r dü+|ü<ä ñ+~. yê≥ìï+Ï À Ç~ eTq~ nqïuÛ≤eq ñqï~.

n+<äTe\¢ Ç+ ¢wüß πø<√ Á|ü‘˚ ø£+>± ñqï kÂø£s¡ + ø±˙, uÛ≤s¡rj·TuÛ≤wü\≈£î ñqï yÓ’ø£\´+>±˙ Ò<äT.

ªe÷‘·èuÛ≤wü ÀH˚ H˚s¡TÃø√yê*μ nì j·TTHÓk˛ÿ, eTqdüÔ‘·Ô« XÊÁdüÔy˚‘·Ô\Tn+<äs¡÷ #Ó|ü⁄ÔHêïs¡T ø£<ë! Bì yÓqø±\ ñqï XÊÁd”Ôj·T‘·, dü‘· + @$TÀ‘Ó\TdüT≈£î+<ëeTT.

bı‹Ôfi¢ À ˇ‹Ô–* |ü&ÉT≈£îqï HêÏ qT+#˚....

eTq+ ‘·*¢ >∑s¡“¤+<ëÏ uÛÑ÷$T MT<ä|ü&çq <ä>∑Zs¡qT+&ç eTqøÏ nHø±Hø£<Ûä«qT\T $q|ü&ÉT‘·T+≤sTT. ø=+‘· ø±\+bÕ≥T n$ πøe\+ <Ûä«qT\Te÷Á‘·y˚T (Mere sounds only) ø=+‘· ø±\+ nsTTq ‘·s¡Tyê‘· <Ûä«qT\≈£îX¯u≤›\≈£î ‘˚&Üì |æ\¢\T >∑T]ÔkÕÔs¡T. ñ<ëVü≤s¡DøÏ ˇø£ |üfiËfl+ øÏ+<ä |ü&É≥+,bòÕ´qT ‹s¡>∑≥+, ‘·\T|ü⁄ y˚j·T≥+ Çe˙ï <Ûä«qT\T. yÓTT<äÀ¢ |æ\¢\ìñ<›•+∫ |æ\¢\‘√ e÷≤¢&˚≥|ü&ÉT eTq e÷≥\T ≈£L&Ü <Ûä«qT\T>±H˚$ì|ækÕÔsTT. sêqT sêqT ø£ ì]›wüºyÓTÆq $<Ûëq+˝À, neTà, n‘·Ô, Ä&É, ‘ê‘·,˝≤\ b˛düTø√e&É+, ãTe« ‹q≥+ ˝≤+Ï |ü<ë\T uÛ≤wü>± |ü]#·j·T+ne⁄‘êsTT. ‘·q≈£î e∫Ãq ø=ìï |ü<ë\ì ‹]– ‹]– |ü\T≈£î‘·÷ s¡ø£s¡ø±\düŒ+<äq*ï •Xóe⁄ n\yê≥T #düT≈£î+≤&ÉT.

bÕø£&É+ e÷ì q&Ée&É+ yÓTT<ä …’q <ä>∑Zs¡qT+&ç HÓeTà~>± ‘·qT ø=‘·Ô|ü<ë\T, ø=‘·Ô edüTÔe⁄\T, ø=‘·Ô $wüj·÷\T ‘Ó\TdüT≈£î+≤&ÉT. yêÏ $X‚cÕ\T≈£L&Ü ‘Ó\TdüT≈£î+≤&ÉT. n+fÒ s¡+>∑T\T, #·\¢>±, yÓ#·Ã>±, qTqï>±, rj·T>±e+Ï |ü<ë\T H˚s¡TÃ≈£î+≤&ÉT. HÓeTà~ HÓeTà~>± ‘·q #·T≥÷º ñqïÁ|ü|ü+#êìï ‘·q |ü<ë\ Á|ü|ü+#·+‘√ dü]b˛\TÃ≈£î+≤&ÉT. ñ<ë: #Ó≥Tº m‘·TÔ>±ñ+~. eTõ®>∑ |ü\Ã>± ñHêïsTT. nqï+ ø±s¡+>± ñ+~ e+Ï$. á <äX¯ À|ü<ë\T nqTuÛÑyê*ï e´ø£Ô+ #kÕÔsTT.

24ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

‘·qT e÷≥˝À¢ #Ó|üŒ Òì nqTuÛÑ÷‘·T*ï bÕ≥\T>± ∫Ïº bıÏº ø£$‘·\T>±Hs¡TÃ≈£î+≤&ÉT. Ä≥\T, bÕ≥\T, n˙ï ‘·q e÷‘·èuÛ≤wü ÀH Hs¡TÃ≈£î+≤&ÉT.‘·qT ø£ ø£<∏ä H˚s¡TÃø=+fÒ Ä ø£<∏äì Ç‘·s¡T\øÏ #Óù|Œ≥|ü&ÉT ô|+∫, ‘·–Z+∫nH˚ø£ s¡ø±\ Á|üj·T‘êï\T #˚kÕÔ&ÉT. Ç+<äT˝À n‘·ì ø£\Œq, Vü≤X¯øÏÔ,#·eT‘êÿs¡eTT ô|s¡T>∑T‘êsTT.

m+‘· ø£wüº+...m+‘· <äT:K+.......

Ç|ü&ÉT sêuÀj˚T e÷‘·èuÛ≤ùw‘·s¡ Ç+ ¢wüß MT&çj·T+ ã&ç ÀøÏ e÷]qeTs¡Tø£åD+, eTq$ø±ì, e÷≥\T eTq+ Hs¡TÃø√yê*‡ edüTÔ+~.

Ç+Ï <ä>∑Zs¡ ø£ uÛ≤wü, M~Û À eTs√ uÛ≤wü, ã&ç À Ç+ø√ uÛ≤wü. M≥ìï+ÏeT<Ûä u≤\´+ #·∫Ã s¡T≈£î+≥T+~.

|æ\¢yê&ç À |üdæ‘·q+ e÷j·TeTÚ‘·T+~. ã&ç nH˚ >±qT>∑ À |æ\¢yê&ÉTˇø£ #Ós¡T≈£îeTTø£ÿ.

Bìì ‹s¡π>ùdÔ e÷‘·èuÛ≤wü ÀH Hs¡TÃ≈£î+fÒ, e÷kÕºs¡T #Óù|Œ m‘·TÔ, &ÉT¶,bı&Ée⁄, #·\¢ì, yÓ#·Ãì, @~ eT+∫ ÄVü‰s¡+, Äs√>∑ +>± ñ+&Ü\+fÒ @+#˚j·÷*, @ ø±j·T˝À, @ |ü+&ÉT˝À @eTT+~ e+Ï e˙ï ‘êqT dü+‘√wü+>±H˚s¡TÃø=ì, Ç+À¢ neTà Hêqï\øÏ nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<äT‘·÷ #ÓbÕÔ&ÉT. |æ\¢yê&çu≤\´+, |æ\¢yê&ç‘√H˚ ñ+≥T+~. yê&ÉT ‘Ó©ì Á|üX¯ï\T n&ç– ‘Ó\TdüTø√>∑\T>∑T‘ê&ÉT. yê&çø° ñbÕ<Ûë´j·TT&çø° eT<Ûä n+‘·sê\T+&Ée⁄.

ø±ãÏº me¬sìï #Ó|æŒHê ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´ q÷ÏøÏ q÷s¡T XÊ‘·+e÷‘·èuÛ≤wü À ñ+&É≥yT XÊÁd”Ôj·TeTT, ÁX‚j·Tdüÿs¡eTT. ÁX‚j·Tdüÿs¡eTT me]øÏnqï Á|üXï ≈£L&Ü ñ<äsTT+#·e#·TÃ. ÁX‚j·Tdüÿs¡+ |æ\¢\øÏ. m+<äTø£+fÒ ‹Ô&çøÏ>∑T]ø±≈£î+&Ü düVü≤»+>± $wüj·÷ìï Hs¡TÃø√e#·TÃ. ã°º |ü≤º*‡q nedüs¡+Ò<äT. ø£è‘·ø£+>± e÷≤¢&Ü*‡q nedüs¡+ ≈£L&Ü Ò<äT. Ä‘·à q÷´q‘·≈£î

>∑T]ø±yê*‡q nedüs¡+ Ò<äT. Çe˙ï »s¡>±* n+fÒ e÷‘·èuÛ≤wü À ø£ dü+ÁbÕ<∏ä$Tø£ kÕúsTT $<ë´ uÀ<Ûäq nedüs¡eTT. (Hs¡TÃø√e&É+, Hs¡Œ&É+ ‘·|üŒìdü]).


ø£]≈£î´\e÷? >∑Ts¡T≈£î\e÷?ø£]≈£î´\+`>∑Ts¡T≈£î\+:

eTq $<ë´ $<Ûëq+˝À #ê˝≤ ø±\+>± $<ë´ uÀ<Ûäq ø£]≈£î´\+Ä<Ûës¡+>± »s¡T>∑T‘·T+~. >∑Ts¡T≈£î\+ |ü<ä∆‹˝À $<ä |ü⁄Ïº ô|]–q <˚X¯+˝Àø£]≈£î´\+ |ü<ä∆‹˝À $<ë´ uÀ<Ûäq »s¡>∑&É+ ˇø£ ô|<ä› $cÕ<ä+. >∑Ts¡T≈£î\+|ü<ä∆‹˝À HπsŒ >∑Ts¡Te⁄, H˚s¡TÃ≈£îH˚ •wüß´&ÉT, H˚s¡TÃ≈£îH˚ $<ä ˇø£ Á|üyêVü≤s¡÷|ü+˝À ø£\dæ ø£<äT\T‘·T+~. •wüß´ì jÓ÷>∑ πøåe÷\T yêfi¯fl yêfi¯fl kÕúsTTìãÏº ‘·s¡∫ #·÷düTø=ì yê&ç øÏwüºyÓTÆq |ü<ä∆‹˝ÀH˚ $<ë´uÀ<Ûäq »s¡T>∑T‘·T+~.>∑Ts¡Te⁄ •wüß´&ÉT ø£*dæ dü+Á|ü~+#·Tø=ì ø±\ Á|üD≤[ø£ (Time Table)‘·j·÷s¡T#düTø=ì Hs¡TÃø√e&É+ yÓTT<ä …&É‘ês¡T.

n+<äTπø....düVü≤ Hêee‘·T düVü≤ HÍ uÛÑTq≈£îÔ düVü≤ Ms¡´+ ø£s¡yêeôV’≤‘˚»dæ« HêeBÛ‘· eTdüTÔ e÷ $~«cÕeôV’≤

` nH˚~ ñ|üìwü‘·TÔ yêø£´+. n+fÒ ªª>∑Ts¡T•wüß´ *<ä›s¡÷ ø£\dæÁã‘·T≈£î<ë+. ø£\dæ ñ+<ë+. ø£\dæ ‹+<ë+. ø£\dæ C≤„Hêìï ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.|ü+#·T≈£î+<ë+μμ nì Bì ns¡ú+. >∑Ts¡T≈£î˝≤\≈£î ns¡ú+ Ç~.


b˛° Á|ü|ü+#·+˝À Ä+>∑¢ $<ä :

Á|ü|ü+#·+ e÷s¡T‘√+~, Á|ü|ü+#·y˚T ˇø£ e÷¬sÿŸ>± e÷]b˛sTT+~.eTTK´+>± Á|ü|ü+Nø£s¡D ‘·s¡Tyê‘· nìï <˚XÊ\˝ÀøÏ nìï edüTÔe⁄\Te∫Ã|ü&ÉT‘·THêïsTT. mes¡T m≈£îÿe neTTàø√>∑*–‘ yê&ÉT ‘Ó*$>∑\yê&ÉT>±|ü]>∑DÏ+#·ã&ÉT‘·THêï&ÉT. á dæ<ë∆+‘·+ nqT>∑TD+>±H nìï <XÊ\T yê]yê] $~Û $<ÛëHê\qT e÷s¡TÃ≈£î+≥THêïsTT. Ç˝≤ Á|ü|ü+#·+ n+‘ê ˇø£eT÷\øÏ e#Ãdæ+~. n+<äTe\¢ <XÊ\T C≤‘·T\qT ø£*ù|+<äT≈£î nqTdü+<ÛëquÛ≤wü>± Ç+ ¢wüß ì\<=≈£îÿ≈£î+~. 1940 À¢ e\dü sêC≤´\T b˛sTT, C≤rj·TsêC≤´\T ne‘·]+# düeTj·T+ HêÏøÏ m≈£îÿe uÛÑ÷uÛ≤>∑+ Á_°wüßyê] e\dübÕ\q˝ÀH˚ ñ+~. n+<äTe\¢ Ä ‘·s¡Tyê‘· e∫Ãq C≤rj·T sêC≤´˝À¢eTTK´+>± ªø±eTHÓ«˝ŸÔ <˚XÊ˝À¢μ Ç+^¢wt ì\<=≈£îÿø√>∑*–+~. <=s¡\øÏ,<=s¡‘·Hêìø° Á|ürø£>± Ç+ ¢wüß ì\ã&É≥+ ø±yÓT&û‘√ ≈£L&çq Á≤»&û. <˚X¯uÛ≤wü\T Á|ü»\ nedüsê\T, Á|ü»\ bÕ\Hê nedüsê\T, uÀ<ÛäHê nedüsê\T<äèwæ º˝ÀøÏ rdüTø=ì <˚X¯ uÛ≤wü $<Ûëq s¡÷|üø£\Œq »s¡>∑ø£b˛e&É+,dü«‘·+Á‘êq+‘·s¡ Hêj·T≈£î\T #dæq bÕ|ü ø£s¡àeTT.

ô|’q #Ó|æŒq #·s¡Ã kÕsê+X¯+ @$T≥+fÒ e\dü sêC≤´˝À¢ Ç+ ¢wüßyê&ÉTô|Ïº b˛sTTq Ç+ ¢wüß eT]+‘· ã\+>± ì\<=≈£îÿ≈£îì e÷¬sÿŸ X¯≈£îÔ\Ä\HêbÕ\q˝À HÓ‹Ô¬øøÏÿ ≈£Ls¡TÃ+~. n+<äTe\¢ Ä<ÛäTìø£ ø±\+˝À Ç+ ¢wüßnedüs¡+ ñqï~`nq&É+˝À mes¡÷ dü+X¯sTT+#ê*‡q |üì Ò<äT. Çø£ÿ&˚eTVü‰‘êà >±+BÛ #Ó|æŒq e÷≥ >∑Ts¡TÔø=düTÔ+~.

“I am not anti-English, I am not anti-British, I am not anti-anygovernment. But, I am anti-untruth, anti-humbug and anti-Injustice.”

- MAHATHMA GANDHI

Ç+ ¢wüß #˚s¡TÃø=Hê*‡q nedüs¡+ ñ+~ nq&É+˝À yÓqøÏÿ ‘·>±Z*‡qnedüs¡+ Ò<äT. ◊‘˚ eTq+ H˚s¡TÃø√yê*‡q Ç+ ¢wüß m+‘· H˚s¡TÃø√yê*,m˝≤ H˚s¡TÃø√yê* nqï<ë+À¢ ˇø£ÿ]øÏ ≈£L&Ü düŒwüº‘· Ò<äT. ñ<ëVü≤s¡DøÏÄ eT<Ûä ø±\+˝À ø=ìï dü+düú\T Ç+ ¢wüß yê&Éø£+ >∑T]+∫ düπs« #|ü≤ºsTT.

28ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

Ä düπs« Á|üø±s¡+ 500 À|ü⁄ |ü<ë\T e∫Ãqyês¡T, 1000 À|ü⁄ |ü<ë\T e∫Ãqyêfiófl, 1500 À|ü⁄ |ü<ë\T e∫Ãqyêfiófl, Äô|’q e∫Ãqyêfiófl nì $uÛÑõ+#ês¡T.#ê˝≤ eT+~ 500 À|ü⁄ |ü<ë\T e∫Ãq πø≥–Ø˝ÀH˚ ñ+&çb˛j·÷s¡T. n+fÒBìïãÏº ˇø£ 1500 |ü<ë\T eTqøÏ ‘Ó*dæ ñ+fÒ #ê˝≤ $wüj·÷˝À¢ eTq+Ç+ ¢wüß <ë«sê »sTT+∫ sêe#·TÃ.

áø±düÔ uÛ≤>±´ìπø eTq+ ‘·\¢øÏ+<äT …’ |æ\¢*ï ‘·\¢øÏ+<äT\T #˚j·T&É+nedüs¡e÷?

#·<äTe⁄`dü‘· Hêsêj·TD Áe‘· ø£<∏ä :

ndü\T Ç+^¢wüß H˚s¡TÃø√e&É+>∑T]+#˚ #·]Ã+#·T≈£î+<ë+! Ç+^¢wüßHπsŒ<Óes¡T? Ç+ ¢wüß ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT. Ç+ ¢wüß ñbÕ<Ûë´j·TT&çøÏ ñ+&Ée\dæqHÓ’|ü⁄D≤´ Ò$TÏ?

1. Comprehension (#·ø£ÿ>± ns¡ú+ #düTø√e&É+).2. Communication/ Expression (<ëìì #·ø£ÿ>± e´ø°Ôø£]+# Hs¡TŒ).

Bì MT<ä ≈£L\+ø£wü+>± #·]ÃùdÔ á ¬s+&ÉT $wüj·÷˝À¢ 90% Ç+ ¢wüßMT&çj·T+ bÕsƒ¡XÊ\\T ≈£L&Ü |üØø£åøÏ ì\ã&É Òe⁄. ˇø£ nHéd”Hé bÕùdCŸì#·<äe&É+ <ëì ôd+Á≥ ŸB∏yéT Á>∑Væ≤+#·&É+, <ëìì ≈£î~+#·&É+, dü¬s’q f…ÆÏ Ÿô|≥º&É+, πø |ü<ëìï nH˚ø£ s¡ø±\T>± ñ|üjÓ÷–+#·>∑\>∑&É+, $$<Ûä s¡ø±\HÓπswüHé dæÿ Ÿ‡ì yê&É>∑\>∑&É+ Çe˙ï e#êÃ nì Á|ü•ïùdÔ WqT nì ã<äT\Tsê>∑*–‘˚ eTq+ |üØø£åøÏ ì\ã&çqfÒ¢. #ê˝≤ eT+~ Ä+>∑¢ ñbÕ<Ûë´j·TT\TÇ+ ¢wüß bÕsƒêìï ªdü‘· Hêsêj·TD Áe‘·+μ ø£<∏ä ≤>± nqTyê<ä $<Ûëq+˝ÀuÀ~ÛkÕÔs¡T. <ëìe\¢ |æ\¢yê&çøÏ ô|]π> HÓ’|ü⁄D≤´\T ø±˙ ô|<ä›>± ˇ]π>~ ø±˙@MT Ò<äT. yê&ç ø±+Á|üôV≤qHé À, mø‡Áô|wüHé À e÷s¡TŒ sê<äT. Ç+ ¢wüß uÛ≤cÕkÕeTsêú ˝À¢ yê&ç XøÏÔj·TT≈£îÔ\T @MT ô|<ä›>± ô|s¡>∑e⁄.

n+<äTe\¢ eTq ãfi¯fl˝À¢ #·<äTe⁄≈£î+≥Tqï |æ\¢\T Ç+^¢wüß uÛ≤cÕkÕeTs¡ú + Òø£b˛e&ÜìøÏ ø±s¡D+ ã&ç À ñqï Ç+ ¢wüß XÊK<˚. Ç|ü&ÉT


u≤>∑T#˚j·÷*‡+~ Ç+ ¢wüß XÊK nH˚ Ç+ ¢wüß &çbÕs¡TºyÓT+Ÿì. á ÁøÏ+~n+XÊ˝À¢ yÓTs¡T>∑T |üs¡#·&É+ <ë«sê eT+∫ |òü*‘ê\T kÕ~Û+#·e#·TÃ.

1. e´øÏÔ>∑‘· uÛ≤cÕkÕeTsêú \T, e´øÏÔ >∑‘· uÛ≤cÕ ne>±Vü≤q kÕeTs¡ú eTT.2. e´øÏÔ>∑‘· uÛ≤e e´ø°Ôø£s¡D kÕeTs¡ú eTT.3. nuÛÑ düq Á|üÁøÏj·T\ |ü≥¢ ne>±Vü≤q ô|+bı+~+#·&É+.

Ç+ ¢wüß &çbÕs¡TºyÓT+Ÿ Ç~ ‘·ø£åD+ #˚|ü≥ºø£b˛‘˚ X¯øÏÔeT+‘·+ ø±<äT.|ü]dæú‹ eT]+‘· ~>∑C≤] HêHêÏø° rdæø£≥Tº>± e÷πs Á|üe÷<ä+ ñ+~.n+<äTe\¢ ‘·ø £ åD+ #˚|ü≤º*‡q #·s¡´ Ç+^¢wüß &çbÕs¡T ºy ÓT+Ÿìu≤>∑T#düTø√e&É+.

s√>∑+ ˇø£Ï ` eT+<äT eTs=ø£Ï :

düeTdü´ dü«s¡÷|ü dü«uÛ≤yê\T Ç+^¢wüß &çbÕs¡TºyÓT+Ÿ kÕeTsêú´ìøÏdü+ã+~Û+∫q<Ó’q|ü⁄Œ&ÉT |ü]cÕÿs¡+ Ç+ ¢wüß MT&çj·T+˝ÀøÏ e÷sêÃ\q≥+‘ê]ÿø£+>± ‘·|ü. nXÊÁd”Ôj·T+ ≈£L&Ü. |ü&çq #√≥ yÓ‘·Tø√ÿe&ÜìøÏìsêø£]+# eTqdüÔ‘·«+ n+<äT˝À ø£qã&ÉT‘·T+~. ø=‘· uÛ≤wü Hs¡TÃø√e&ÜìøÏn< uÛ≤wüì uÀ<ÛäHê e÷<Ûä eT+>± #düTø√e&É+ dü¬s’q |ü<ä∆‹ m˝≤ ne⁄‘·T+<√me]ø° ‘Ó©<äT. yêdüÔyêìøÏ |æ\¢\øÏ kÕe÷õø£ XÊÁkÕÔ\T, uÛÖ‹ø£XÊÁkÕÔ\T,JeXÊÁkÕÔ\T yÓTT<ä …’q$ ø£ #·ø£ÿì <Ûës¡ À e÷‘·èuÛ≤wü À #Ó|üŒ>∑*–‘ #·ø£#·ø±n\T¢≈£îb˛j˚T |æ\¢\T, \ø£å ≤~ eT+~ ñHêïs¡T. |æ\¢\+fÒ ÁbÕD+ ô|fÒºñbÕ<Ûë´j·TT\÷ ñHêïs¡T.

uÛ≤cÕe÷<Ûä e÷ìï>∑T]+∫ Ç+ø=ìï $wüj·÷\T Á|ükÕÔ$+#·T≈£î+<ë+.

ñ<ëVü≤s¡DøÏ eTq X¯Øs¡+˝À ø± Òj·T+ @+ |üì#˚düTÔ+~? >∑T+&Ó m˝≤ø=≥Tº≈£î+≥T+~? esê¸\T es¡ ãTT‘·Te⁄˝ÀH˚ m+<äTø=kÕÔsTT? s¡ø£s¡ø±\Äø£è‘·T˝À¢ ñqï edüTÔe⁄\ |ü]e÷D≤ìï m˝≤ …ø£ÿ>∑≤º*? e+Ï n+XÊ\T@ uÛ≤wü À H˚s¡TÃ≈£îHêï+ nqï~ eTTK´+ ø±<äT. $<ë´s¡Tú\≈£î Ä $wüj·T+|ü≥¢ ≈£åîDíyÓTÆq ne>±Vü≤q e∫Ã+<ë? Ò<ë? nqï<˚ eTTK´+.

30ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

MÏì e´ø£Ô+ #j·÷*‡q nedüs¡+ n<Ûë´|üø£ s¡+>∑+˝À ‘·|æŒ‘ e´ø°Ôø£s¡Dnedüs¡+ ô|<ä›>± ñ+&É<äT. ˇø£y˚fi¯ e´ø°Ôø£]+#ê* nqT≈£î+fÒ ≈£L&Ün<äT“¤‘·yÓTÆq Ç+ ¢ùwMT nø£ÿπs¢<äT. ÇÁk˛˝À |üì#ùd XÊÁdüÔy‘·Ô\T, $$<Ûä kÕj·TT<Ûä<äfi≤\≈£î dü+ã+~Û+∫q n~Û|ü‘·T\T. Ä e÷≥ø=ùdÔ nœ\ uÛ≤s¡‘· düØ«düT\qT+&ç e#Ã n~Ûø±s¡T\T #ê˝≤ eT+~ e÷‘·èuÛ≤wü À¢ #·<äTe⁄≈£îì n<äT“¤‘ê\TkÕ~Û+∫qyêfi‚fl. #ê˝≤ ∫qï e÷≥\‘√ #·ø£ÿì düs¡fiyÓTÆq Ç+ ¢wüß˝À e÷≤¢&çq‘=*‘·s¡+ IAS n~Ûø±s¡T\T m+.ÄsY. bÕjYT, X+ø£s¡Hé ≤+Ï eTVü‰qTuÛ≤e⁄*ï#·÷XÊ+.

yÓTT‘·Ô+>± HqT #Ó|üŒ<ä\TÃ≈£î+~ @eT+fÒ...eTqøÏ Ç+ ¢wüß sêyê* n+fÒeTq*ï eTq+ düŒwüº+>±, düs¡fi¯+>± e´ø°Ôø£]+#·Tø=H˚+<äT≈£î dü]|ü&Ü Ç+ ¢wüßeùdÔ #ê\T. n˝≤+Ï Ç+ ¢wüß sêyê\+fÒ eTq+ eTq Ç+ ¢wüß &çbÕs¡TºyÓT+Ÿ\ìdü]#˚j·÷*. n+‘˚>±ì Ç‘·πs‘·s¡ |ü]cÕÿsê\T ø=ÿø£ÿ|ü&ÉT »ãT“ ø£HêïeT+<˚ Á|üe÷<ä+ ≤+Ï |ü]dæú‹øÏ <ë] rj·Te#·TÃ.


$<ä ˝À yÓqTø£&ÉT>∑T`yÓqTø£∑u≤≥T≈£îeTT+<ä&ÉT>∑T

ns¡ú+ #˚düTø√e&É+˝À <ë]Á<ä +:

¬s+&ÉT ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº À¢ ≈£L&Ü $<ë´ dü+düú\ $wüj·T+˝À >∑‘· eT÷&ÉT<äXÊu≤› À¢ ô|qT e÷s¡TŒ\T #√≥T #˚düT≈£îHêïsTT. ∫qï ∫qï |ü …¢≥÷fi¯fl˝À≈£L&Ü Ç+ ¢wüß MT&çj·T+ ù|s¡T‘√ ø±HÓ«+≥T¢ nqã&˚ Ç+ ¢wüß MT&çj·T+dü÷ÿfi¯ófl Äs¡+uÛÑeTj·÷´sTT. A for Ant, B for Bat, C for Cat ≤+Ï ∫ÏºbıÏº Ç+ ¢wüßπø eTT]dæb˛‘·THêïs¡T ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T. Ç|ü&˚ Ç+‘· Ç+ ¢wüße÷≤¢&ÉT‘·THêïs¡T. |æ\¢\T ô|]– ô|<ä› nsTT‘, Ç+¬ø+‘· e÷≤¢&É‘ês√ nì…ø£ÿ\T ø£≥Tº≈£î+≥THêïs¡T. ø=qkÕ>∑T‘·Tqï á <äèX´+ ø£ÿ ø£åD+˝À Ò<ë

ˇø£ÿ s√E˝À e∫Ã+~ ø±<äT. Á|üuÛÑT‘·« bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ $<ë´ uÀ<Ûäq >∑‘· Hê\TZ<äXÊu≤›\T>± @&ÉT ì\Te⁄\ À‘·T˝À¢øÏ ~–b˛e&É+ Äs¡+_Û+∫+~. bÕsƒ¡XÊ\˝À¢XÊÁd”Ôj·TyÓTÆq uÀ<Ûäq, Á|üe÷D≤\T bÕ‘êfi¯+ yÓ’|ü⁄ Á|üj·÷DÏdüTÔHêïsTT. áe÷≥ #ê˝≤ ø£]ƒq+>± ñ+~ ø£<ë! á e÷≥ nqï~ H˚qT ø±<äT. #ê˝≤dü+<äsê“¤ À¢ Á|ü|ü+#· kÕ∆sTT, C≤rj·T kÕ∆sTT düπs« dü+düú\T eTTø£Ôø£+sƒ¡+‘√@ø£ø£+sƒ¡+‘√ Ç<˚ n+XÊìï #ÓbÕŒsTT.


ø=+#Ó+ Çwüº+`ø=+#Ó+ ø£wüº+:

ÁbÕ<∏ä$Tø£ bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ Hs¡TÃ≈£îH #·<äTe⁄qT ª#·<äTe⁄≈£î |ü⁄Hê~μ n+≤s¡T.sêuÀj˚T s√E˝À¢ $<ë´]ú C≤„q|ü]~Û $düÔ]+#·≤ìøÏ Ä<Ûës¡+>± Ç|ü&ÉTHs¡TÃ≈£îH HÓ’|ü⁄D≤´\T ñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êsTT. n+<äTe\q Bìï ª#·<äTe⁄≈£î |ü⁄Hê~μn+≤s¡T.#·<äTe⁄≈£î |ü⁄Hê~˝À #·<äe&É+, Áyêj·T&É+, …øÏÿ+#·≥+ yÓTT<ä …’qn+XÊ\‘√bÕ≥T Ä≥\T, bÕ≥\T ∫Á‘· ÒKq+, bÕ≥\T n\¢&É+, ø£$‘·\TÁyêj·T&É+ ≤+Ï \ø£å |üqT\T #j·T>∑*π> kÕeTs¡ú + XøÏÔ Ä ej·TdüT |æ\¢\≈£îñ+≥T+~. Ç<˚ <äX¯ À $<ë´]ú yÓT\¢>± ã&ç nH˚ e´edüúøÏ ø=+‘· Çwüº+>±,ø=+‘· ø£wüº+>± n\yê≥T|ü&ÉT‘·T≤s¡T. á <äX¯˝À |æ\¢\‘√ ã&çøÏe÷qdæø£yÓTÆq, ñ<˚«>∑|üs¡yÓTÆq ã+<Ûä+ düVü≤»+>± @s¡Œ&Ü*. n+fÒ n$e÷‘·èuÛ≤wü ÀH ñ+&Ü*.

ø=~› HÓ\\ ÁøÏ+<ä≥ ø£dü÷Ô] s¡+>∑Hé n<Ûä ø£å‘·q e∫Ãq ªq÷´ m&ÉT πøwüq ŸbÕ\d”μ Ç<˚ dü‘ê´ìï #ê˝≤ $düŒwüº+>± #Ó|æŒ+~. |ü⁄Hê~ <äX¯ À ã&ç‘√nqTã+<Ûä+ ‘Ó–b˛‘˚ n~ Ä |æ\¢yê&ç J$‘ê+‘·+ Ä Á|üuÛ≤e+ ñ+≥T+~.n+<äTø£H nìï <XÊ˝À¢ e÷‘·èuÛ≤wü ÀH uÀ<Ûäq »s¡T>∑T‘·T+~. #Ó’Hê, »bÕHé,»s¡à˙, ÁbòÕHé‡˝≤+Ï Ä]úø£ bÕ]ÁXÊ$Tø£ ~>∑ZC≤\T ≈£L&Ü e÷‘·èuÛ≤wü ÀH˚uÀ<Ûäq≈£î Á|ü<∏äeT ÁbÕ<Ûëq´‘· ìdüTÔHêïsTT. ‘·*¢ uÛ≤wü˝ÀH˚ #·<äTe⁄H˚s¡TŒ‘·THêïsTT. #Ó’Hê, »bÕHé\T nsTT‘˚ n‘·T´qï‘· #·<äTe⁄\es¡≈£îe÷‘·èuÛ≤wüH˚ ø=qkÕ–düTÔHêïs¡T. Ç+»˙]+>¥ À eTôVAqï‘·yÓTÆq ø£≥º&Ü\T,&Üø£ºs¡T¢>± n<äT“¤‘·yÓTÆq ∫øÏ‘ê‡ $<ÛëHê\T, XÊÁdüÔy‘·Ô\T>± q÷‘·q |ü]ø£\Œq\T,Ä$wüÿs¡D\T, n<Ûë´|ü≈£î\T>± q÷‘·q uÀ<ÛäHê Á|üÁøÏj·T\T˝≤+Ï nìïs¡+>±˝À¢ ªôd’ n+fÒ ôd’μ>± ì\ã&É>∑*π> #ê˝≤ <XÊ˝À¢ e÷‘·èuÛ≤ùw e÷<Ûä eT+.

kÕ<Ûës¡D+>± eTq+ H˚s¡TÃ≈£îH˚ Á|üÁøÏj·Tì eTqdüÔ‘·«XÊÁdüÔ Ø‘ê´ª‘Ó\TdüTø√e&É+μ (Cognitive ability) n+≤eTT. á ø±–ïÏyé m_*° eTqøÏ‘Ó*dæq e÷≥˝À¢ #·<äTe⁄ø√e&É+, $q&É+ <ë«sê ‘Ó\TdüTø=H˚ Á|üÁøÏj·TdüT\uÛÑeTÚ‘·T+~. eTqøÏ ‘Ó*dæq e÷≥˝À¢ n+fÒ eTì+À¢ eTq #·T≥TºÁ|üø£ÿ\,eTq fiÀfl e÷≤¢&˚ e÷≥\T eTq+ $ì $ì ñ+&É≥+ e\¢ Ä e÷≥$q&ÉeTT, <ëì nqTuÛÑ÷‹ Á|üø£+|üqeTT düVü≤»+>± »]–b˛‘·T+~.

34ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

ñ<ëVü≤s¡DøÏ ªªˇø£ n&É$˝À ˇø£ |ü⁄* ñ+&˚~μμ nH˚ yêø£ +˝À ˇø£ n&É$,ˇø£ |ü⁄* yÓ+≥H˚ eTq ø£fi¯fl eTT+<äT s¡÷|ü⁄ø£&É‘êsTT. e÷yê&ÉT |ü⁄*sê!nqï yêø£ +˝À ñqï >=|üŒ |ò” Ÿ ≈£L&Ü eTq≈£î yÓ+≥H˚ ns¡úeTe⁄‘·T+~.

n+<äTe\¢ ø±–ïwüHé ˝…yÓ˝À¢ ‘·q #·T≥÷º ñqï düVü≤» dæ<ä∆+>±|ü]#·j·TyÓTÆq e÷‘·èuÛ≤wü ÀH #·<äTe⁄ #Ó|üŒeTHêïs¡T. q÷‘·q $<ë´ $<Ûëq+˝À(NEP) e÷‘·èuÛ≤wü‘√bÕ≥T |üsê´j·T|ü<ä+>± ˝Àø£ Ÿ ˝≤+π>«CŸ nqï |ü<ä+≈£L&Ü yê&Üs¡T. ˝Àø£ Ÿ ˝≤+π>«õ øÏ+<ä –]»qT\T n~Ûø£+>± ìedæ+#˚ÁbÕ+‘·+˝À –]»q uÛ≤wü\T. πø uÛ≤wü À $$<Ûä e÷+&É*ø±\T M≥ìï+Ï$~Û>± <äèwæº À ô|≥Tºø√yê\ì NEP ø√]+~. á n+XÊ˝À¢ y˚Ï eTq+|ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüTø√ Ò<äT. ø£ dü+ yêÏì ˇø£ÿkÕ¬s’Hê #·~$q≥T¢ ≈£L&Üø£q|ü&É<äT.

$<ë´ uÀ<Ûäq |ü⁄Hê~ kÕúsTT˝À |üs¡uÛ≤wü À¢ ñ+&Ésê<äT. e÷‘·èuÛ≤wü ÀHñ+&Ü* nì #Ó|æŒq dü+düú À¢

1) j·TTHÓk˛ÿ (UNESCO),2) $$<Ûä $<ë´ dü+düÿs¡D\ ø£$T°\T,3) C…._. ø£è|ü ≤ì, m+.dæ #ê>±¢, eTÚ˝≤Hê nãT Ÿ ø£ ≤+ ÄC≤<é, |æ.$.

qs¡dæ+Vü‰sêe⁄˝≤+Ï $<ë´y‘·Ô\T. á <XÊìï >∑T]+∫ ø£\\T>∑qï eTVü‰‘êà>±+BÛ, sƒê>∑÷sY ≤+Ï C≤rj·T Hêj·T≈£î\T.... Ms¡+‘ê Ç<˚ n_ÛÁbÕj·÷ìïe´ø£Ô+ #XÊs¡T.


»qVæ≤‘êìπø $<ä´ªª$<ä m+<äTø√dü+?μμ nqï $wüj·T+˝À nH˚ø£ eT+~ nH˚ø£ s¡ø±\T>±

düŒ+~+#ês¡T. <ë+À¢ $<ëý˚‘·Ô\T, ‘·‘·«y˚‘·Ô\T, Hêj·T≈£î\T n+<äs¡÷ñHêïs¡T. <ë<ë|ü⁄ Á|üC≤ÁX‚j·TdüT‡øÏ n‘· +‘· ø°\ø£yÓTÆq eT÷\<Ûäq+ @<Ó’Hêñ+~ n+fÒ $<ä e÷Á‘·y˚T. e´øÏÔ>± m<ä>±\Hêï, eédüú\T u≤>∑T+&Ü\HêïÄ <X+˝À |æ\¢\T @+ #·<äTe⁄ø=ì, @+ Hs¡TÃø=ì ô|’ø=#êÃs¡qï~ Á|ü<ÛëqyÓTÆqn+XeTT.

ˇø£ ≈£î≥T+ã+ Äs√>∑´+>± ñ+&Ü\+fÒ dü¬s’q bÂwæºø±Vü‰s¡+,Äs√>∑ ø£s¡yÓTÆq n\yê≥T¢, dü]|ü&Ü yê´j·÷eTeTT e+Ïe˙ï ø±yê*. Çe˙ï$<ë´ <ë«sê ∫qï|ü& |æ\¢\T Hs¡TÃ≈£î+≤s¡T. Á|ü|ü+#·+˝À nHø£ eédüú\T>∑T&ÉT\T, ã&ÉT\T |ü]ÁX¯eT\T n˙ï düe´+>± q&Éyê* n+fÒ düe÷»+˝ÀyêÏ kÕúq+ @$TÏ? yêÏ|ü≥¢ eTq+ m˝≤ eéVü≤]+#ê*? yêÏì m˝≤ø±bÕ&ÉTø√yê*? yÓTT<ä …’qe˙ï kÕe÷õø£ XÊÁkÕÔ\T #ÓãT‘êsTT.

eTq+ Çyêfi¯ J$düTÔqï J$‘ê˝À¢ yÓ\T>∑T\T ì+|æq eTVü‰qTuÛ≤e⁄\Tmes¡T? yêfi¯fl ‘ê´>±\ >±<∏ä Ò$TÏ? eTq #·T≥÷º ñqï Á|ü|ü+#·+˝À ù|<äyêfi¯ófl nuÛ≤>∑T´\T m+<äT≈£îHêïs¡T? ø£wüºJe⁄\T Ç+ø± m+<äT≈£î ø£cÕº À¢≈£Ls¡T≈£îb˛‘·THêïs¡T? yÓTT<ä˝…’q n+XÊ\T bÕsƒ¡XÊ\ kÕúsTT˝ÀH˚ |æ\¢\THs¡TÃø√yê*.

36ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

#·]Á‘· eTq ø£+~+∫q yÓTÆ\Tsêfi¯ófl @$TÏ? e÷qe C≤‹ $ø±dü+ø√dü+ eTVü≤˙j·TT\T yê] ‘·qT, <Ûäq, e÷q, ÁbÕD≤*ï m˝≤ <Ûës¡b˛XÊs¡T?eTq #·]Á‘· À >∑]«+#ê*‡q n+XÊ\T @$TÏ? eTq dü+düÿè‹ eTqøÏ @dü+kÕÿsêìï Á|üuÀ~Ûk Ô+~ yÓTT<ä …’q n+XÊ\T #·]Á‘·, dü+düÿè‹ Hs¡TŒ‘êsTT.

n+‹eT+>± ˇø£ |ü]|üPs¡ í e÷qe⁄&ÉT ` Ä‘·à ñqï‹ø√dü+düe÷»Væ≤‘·+ø√dü+ ÁX¯$T+#˚ e÷qe⁄&ÉT

˝Àø£ ø£fi≤´D+ø√dü+ HqTHêïqì yÓ+≥ q&ç# e÷qe⁄&ÉT ì]à+# $<ëéédüú ø√dü+ Ç+‘·eT+B Ç+‘· ø±\+>± ø£èwæ #˚düTÔ+fÒ á Á|ü|ü+Nø£s¡D|ü⁄Dé÷ nì ñ<√´>∑+, ñbÕ~Û ø√düyT #·<äTe⁄\T nH ìHê<ä+‘√ eédüú\Tq&çù|yês¡T eTT+<äT≈£î sêe≥+, #ê˝≤ <äTs¡<äèwüº+. @ <˚X¯bÂs¡T˝…’Hêì]à+#·ã&˚~ bÕsƒ¡XÊ\˝À¢H˚ ø±ãÏº HêDýÓTÆq bÕsƒ¡XÊ\ $<ä HêDýÓTÆqbÂs¡T*ï ì]àdüTÔ+~. @ <˚X¯+˝À $<ë´ $<Ûëq+ |æ\¢˝À¢ düTìï‘·‘ê«ìïø±bÕ&ÉT‘·T+<√, ñ˝≤¢kÕìï, ñ‘ê‡Vü‰ìï ø£*–düTÔ+<√ düè»Hê‘·àø£+>±Ä˝À∫+#·≤ìøÏ, ø£\\T ø£q&ÜìøÏ, <ÛÓ’s¡ $TdüTÔ+<√ n~ ndü …’q #·<äTe⁄.

ñ<√´>∑+ø√dü+, ñbÕ~Ûø√dü+ e÷Á‘·y˚T #·<äTe⁄ nqï|ü⁄Œ&ÉT #·<äTe⁄jÓTTø£ÿ bÕÁ‘·ì dü÷Œ¤]Ô , ÁbÕDX¯øÏÔ eTq+ ‘·–Z+#˚düTÔHêï+.

düTe÷s¡T 110 dü+ˆˆ ÁøÏ+<ä≥ ªø£Hê´X¯ó\ÿ+μ Hê≥ø£+˝À ªªe÷ n_“Ç+ ¢wüß #·<äTe⁄\˙ï #·~y˚ùdÔ nÁ>∑Vü‰s¡+ uÛÑ÷eTT\˙ï ø=H˚j·T&É÷?μμ nìyÓ+ø£fÒX+ ‘·*¢ eTT#·Ã≥|ü&ÉT‘·T+~.

Ç|ü⁄Œ&ÉT eTq*ï @*qyês¡T ≈£L&Ü n<˚ ne>±Vü≤q‘√, n<˚ uÛ≤wü Àe÷≤¢&É&É+ <äTs¡<äèwüº+. n+<äTπø ô|<ä›yêfiófl #ÓãT‘ês¡T.

ªªne⁄qT #·]Á‘· |ü⁄qsêeè‘·+ ne⁄‘·T+~.yÓTT<äÀ¢ ø±yÓT&û>± ` n+‹eT+>± Á≤C…&û>±.μμ

38ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

kÂ»q´+Ä+Á<ÛäCÀ´‹


ñbÕ~Û ø£\Œqø√dü+ Ç+ ¢wüßø=ìï eT÷&ÛÉqeTàø±\T

#·~y #·<äTe+‘ê ñbÕ~Ûø√dü+ nqT≈£î+fÒ nB ô|<ä› nã<ä∆+. Ç+ ¢wüß˝À#·<äTe⁄≈£î+fÒH√, Ç+ ¢wüß˝À <Ûësêfi+>± e÷≤¢&ç‘H√ ñ<√´>±˝§kÕÔsTT nH~∫Á‘·yÓTÆq ø£≥Tºø£<∏ä. ñ<ëVü≤s¡DøÏ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À b˛° |üØø£å\øÏ yÓfi‚flyêfi¯fl˝À¢eTTK´+>± ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝À #·÷ùdÔ Ç+ ¢wüß |ü]C≤„q+ HêeTe÷Á‘·y˚T.yêfifl $wüj·T |ü]C≤„q+ ‘·øÏÿq yê]øÏ @$T rdæb˛<äT. düØ«düT˝À #]q|ü⁄Œ&ÉTÁbıuÒwüHé |”]j·T&é˝À ≈£L&Ü ì+bÕ~>± m<äT>∑T‘ês¡T. e÷≤¢&É≥+˝Àsêj·T&É+˝À #ê˝≤ düŒwüº+>±, düT\uÛÑ+>± düs¡fi+>± Ç+ ¢wüß˝À sêdüTø√e#·TÃ.IAS and Allied düØ«düT\T ˇø£ uÛ≤>∑yÓTÆ‘˚, UPSC Á|üø£Ï+#˚ Ç+»˙]+>¥düØ«düT\T, mø£q$Tø˘ düØ«düT\T, SSC u≤´+øÏ+>¥ ]Á≈£LŸyÓT+Ÿ uÀs¡T¶\T`M≥ìï+Ï À ≈£L&Ü ø£ÿ u≤´+øÏ+>¥ s¡+>∑+˝À ‘·|æŒ‘ #ê˝≤ yêÏ À¢ Ç+ ¢wüßÁbÕ<∏ä$Tø£ |ü]C≤„q+ dü]b˛‘·T+~.

#ê˝≤ Á|ü<ÛëqyÓTÆq b˛° |üØø£å\T ≈£L&Ü ÁbÕ+rj·T uÛ≤wü À¢ sêdüTø√e#·TÃ.;Vü‰sY, j·TT.|æ, ‘·$Tfi¯Hê&ÉT, πøs¡fi¯ sêÁcÕº\qT+&ç e∫Ãq ø=+‘· eT+~ñqï‘ê~Ûø±s¡T\T ÁbÕ+rj·T uÛ≤wü À¢H sêdæ $»j·T|ü‘êø±ìï m>∑Ts¡yXÊs¡T.Á|üuÛÑT‘·«, Á|üuÛÑT‘·« dü+düú\T ìs¡«Væ≤+# b˛° |üØø£å\ es¡≈£î Ç+ ¢wüß ÁbÕ<∏ä$Tø£|ü]C≤„q+ #ê\T nH˚~ >∑T]Ô+#ê*‡q dü‘· eTT.

40ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

Çø£ Áô|’y˚≥T s¡+>±ìøÏ eùdÔ ÇH√Œ¤dædt, nyÓTC≤Hé,ø±–ï»+Ÿ yÓTT<ä …’qdü+düú˝À¢ e´øÏÔ≈£îqï $wüj·T ne>±Vü≤q |ü]>∑Dqï˝ÀøÏ rdüT≈£î+≤s¡T.<ë+‘√bÕ≥T Ç+ ¢wüß˝À uÛ≤ee´ø°Ôø£s¡D kÕeTs¡ú eTT ≈£L&Ü |ü]>∑Dq˝ÀøÏrdüT≈£î+≤s¡T. <ëìøÏ ø±e\dæ+~ ø£eT÷´ìπøÏyé Ç+ ¢wüß nì ø£ Á|ü‘´ø£+>±&çC…’Hé #j·Tã&çq dæ\ãdt ñqï~. <ë+À¢ ÁbÕø°ºdt #ùdÔ ø£eT÷´ìπøwüHé Ç+ ¢wüß#ê˝≤ düT\uÛÑkÕ<Ûä eTT.

Hê≈£î ‘Ó*dæq ø£ #ê˝≤ ‘Ó*yÓ’q #·Ts¡T¬ø’q ‘Ó\T>∑T MT&çj·T+ |æ\¢yê&ÉTø£eT÷´ìπøwüHé Ç+^¢wtì ÁbÕø°ºdt #˚dæ yêeTqT&ÉT, Á‹$Áø£eTT&ÉT ˝≤>±ô|]–b˛e≥+ #·÷XÊqT. Ç|ü⁄Œ&Ü |æ\¢yê&ÉT ◊.Ï À eT+∫ kÕúq+˝À ñHêï&ÉT.

Ç+ ¢wüß˝À ì»+>± e÷≤¢&Ü*‡ eùdÔ <ëìï H˚s¡TÃø√e&ÜìøÏ ø±yê*‡qXÊÁd”Ôj·T+>± s¡÷|üø£\Œq #˚j·Tã&çq bÕsƒ¡ Á|üD≤[ø£\THêïsTT. á ø±düÔdüeTdü øÏ |ü<fiflbÕ≥T Ç+ ¢wüß MT&çj·T+˝ÀH #·<äyê* nq&É+ e÷qe HÓ’‹ø£dü÷Á‘ê\≈£î $s¡T<ä∆eTT, nXÊÁd”Ôj·T+.

dü«j·T+>± eè‹Ô HÓ’|ü⁄D≤´\≈£î dü+ã+~Û+∫ C.A. e+Ï ø√s¡T‡\yêfifløÏ#·≥º|üs¡yÓTÆq ne>±Vü≤q yêÏì nqTdü+<Ûëì+#·Tø√e&É+ yÓTT<ä …’q n+XÊ˝À¢Á|ü‘˚ ø£ •ø£åD≤ ø±s¡ Áø£e÷\THêïsTT. ø√s¡Tº\ eTT+<äT, ÁÏãT´qfi¯fl eTT+<äTyê<äq\T $ì|æ+#ê\Hêï ø£¢sTT+≥¢‘√, e´eVü‰sê\T #·ø£ÿu…≤º\Hêïeè‹Ô|üs¡yÓTÆq bÕ]uÛ≤wæø£ |ü<äø√X+ (JARGON) ‘√ bÕ≥T kÕ<Ûës¡D e´ø°Ôø£s¡DkÕeTsêú \T #·÷kÕÔeTT.

ñ<ë:` ˇø£ Hê´j·Tyê~øÏ, ˇø£ C.A, C.S. \øÏ eTq düeTdü´#Óù|Œ≥|ü⁄Œ&ÉT eTq+ n‘·ìøÏ yêdüÔyê\T ns¡úeTj·÷´j·÷ ˝Ò<ë yêÏì#·≥º|ü]~Û À nq«sTT+#·>∑\T>∑T‘·THêï&Ü ? Ò&Ü? nqï~ e÷Á‘·yT #·÷kÕÔ+.n+‘ø±ì n‘·ì ¬ø+‘· Ç+ ¢wüß e#√Ã nqï~ nqedüs¡+. n‘·ìøÏ $wüj·T+|ü≥¢ñqï ne>±Vü≤q ø£¢sTT+≥¢‘√ e´Vü≤]+#˚ rs¡T |üÏº n‘·ì $»j·Ts¡Vü≤dü´+Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≥T+~.

Ç‘·s¡ <XÊ\≈£î yÓfi≤fl\+fÒ Àô|ò Ÿ, J.ÄsY.á, ◊.á.m Ÿ.Ïmdt e+Ï|üØø£å À¢ Ç+ ¢wüß ø±düÔ ø£wüº+>±H ñ+≥T+~. yêÏì $»j·Te+‘·+>± m≈£îÿe


e÷s¡Tÿ\‘√ |üP]Ô#˚dæq yêfi¯fl˝À¢ #ê˝≤ eT+~ ‘Ó\T>∑T MT&çj·T+ H˚|ü<Ûä +ñqïyêfi‚fl.

Bìï ãÏº Ç+^¢wüßøÏ, Ç+^¢wüß MT&çj·T+øÏ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò<äT nìns¡úeTe⁄‘·T+~. á dü+<äs¡“¤+˝À Ç+ ¢wüß |ü]C≤„q+>∑T]+∫q ll >±]J$‘·+˝À ø£ düìïyXÊìï MT‘√ |ü+#·T≈£î+≤qT.

ll >±s¡T bÕXÊÃ‘· Á|ü|ü+#·+˝À |üs¡ Ï+#ês¡T. Ä düeTj·T+˝À ø£H√ãT Ÿ nyês¡T¶ Á>∑V”≤‘·qT ø£\TdüT≈£îHêïs¡T. |ü]#·j·÷\j·÷´sTT. ll>±s¡T Äj·Tq fÒãT Ÿ MT<ä ñqï ˇø£ Ç+ ¢wüß ù||üs¡T rdüTø=ì n+<äT˝À|üõ Ÿì |üP]Ô #˚j·T&É+˝À ìeT>∑ïeTj·÷´&ÉT. Ä |ü]düsê\‘√ dü+ã+<Ûä+Ò≈£î+&Ü á |üõ Ÿ |üP]Ô #dü÷Ô ñ+&çb˛j·÷s¡T ll ø=~› ì$TcÕ\ bÕ≥T.

Ç~ >∑eTì+∫q Ä H√ãT Ÿ Á>∑V”≤‘·≈£î ∫Á¬s‘·TÔø=k Ô+~. ø=~› ø£åD≤\ ‘·s¡Tyê‘·Ä |üõ˝Ÿ |üP]Ô #˚dæ ll >±s¡T Äj·TqøÏ ‹]–#˚ÃXÊ&ÉT. <ë+‘√~yÓTàs¡b˛sTTq Äj·Tq ªª HqT ìqï≥Tï+&ç B+‘√ ≈£îd”Ô|ü&ÉT‘·THêïqT. Hêe\¢‘˝ Ò<äT. MT≈£î Ç+‘· Ç+ ¢wüß m˝≤ e∫Ã+~?μμ nì ÄXÃs¡ +>± Á|ü•ï+#ê&ÉT.<ëìøÏ ll >±s¡T sƒ¡≈£îÿq #Ó|æŒq düe÷<Ûëq+ ªªHêø£+‘· ‘Ó\T>∑T e#·TÃø±ãÏºμμ. n+fÒ ll J$‘·+qT+&ç Ç~ eTq≈£î bÕsƒ¡+, >∑TDbÕsƒ¡+ ≈£L&Ü.e÷‘·èuÛ≤wü À¢ #·ø£ÿ>± #·<äTe⁄≈£îqïyêfiófl, e÷≤¢&É>∑*Zqyêfiófl Ç‘·s¡ uÛ≤wü*ï≈£L&Ü ‘·«s¡>± H˚s¡TÃ≈£îì Äø£[+|ü⁄ #˚düTø√>∑\T>∑T‘ês¡T nqï~ dü‘·´+.@‘êe‘ê Á|ü‹uÛ≤wü |üì #ùd $<Ûëq+˝À ø=ìï n+‘·s¡Z‘· dü÷Á‘ê\T+≤sTT.kÕ<Ûës¡D |ü]uÛ≤wü˝À Bìï yê´ø£s¡D dü÷Á‘ê\T n+≤s¡T. e÷‘·èuÛ≤wüH˚s¡TÃ≈£îH˚≥|ü⁄Œ&ÉT eTqøÏ ‘Ó©j·T≈£î+&ÜH˚ eTq+ Ä n+‘·s¡Z‘· dü÷Á‘ê©ïdüVü≤C≤‹ düVü≤»+>± H˚s¡TÃ≈£î+≤eTT.

n+<äTe\¢ e÷‘·èuÛ≤wü MT<ä |ü≥Tºqïyês¡T Ç‘·s¡ uÛ≤wü\ MT<ä |ü≥TºkÕ~Û+#·&É+ düT\uÛÑeTT.

20 e X‘êã›+ ‘=* s√E˝À¢ düsY lìyêdüXÊÁdæÔ nì ø£ >=|üŒ $<ë´y‘·Ôñ+&˚yê&ÉT. Äj·Tq Ç+^¢wüß˝À Á|üdü+–düTÔ+fÒ Ç+^¢wüß yêfi¯ófl ≈£L&Ü


HqT ø£ …ø£ºs¡T>± |üì#dæq #√≥ ø=ìï dü÷ÿfifl˝À¢ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT, yê]ñbÕ<Ûë´j·T ãè+<ä+ #·ø£ÿì uÀ<Ûäq <ë«sê |æ\¢ À¢ ô|]–q $<ë´Á|üe÷D≤*ïø£fi¯fløÏ ø£Ïºq≥T¢ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î #·÷|æ+∫ Áô|’y˚≥T ã&ÉT\qT+&ç e+<ä\dü+K´˝À¢ |æ\¢*ï ‹]– Á|üuÛÑT‘·« ã&ÉT\øÏ s¡|æŒ+#·>∑*>±s¡T. Ç≥Te+ÏnkÕ<Ûës¡D $»j·÷\T n&ÉbÕ <ä&ÉbÕ ø=ìï #√≥¢ sêÁwüºeT+‘ê #·÷&Ée#·TÃ.<ëìøÏ ø±s¡D+ ñqï düeTdü ì eTq+ dü]#düT≈£î+fÒ dü]b˛‘·T+~. Á|üuÛÑT‘·«ã&ÉT\˝À Á| üe÷D≤\T ˝ Òe⁄ nqï e÷≥ d ü‘ ·´< ä÷s ¡eTT nììs¡÷|æ+#·>∑\>±*.

ñbÕ<Ûë´j·TT\ |üø£å+>± Ä˝À∫ùdÔ ≈£L&Ü πs|üÏqT+∫ eTq+ Ç+ ¢wüßMT&çj·T+˝ÀøÏ e÷]b˛<ë+ n+fÒ nB n+‘· düT\uÛÑ+ ø±<äT. <ëìøÏ eT÷&ÉTX¯≈£îÔ\T ø±yê*. 1) Ç#êÃ¤X¯øÏÔ, 2) C≤„qX¯øÏÔ, 3) ÁøÏj·÷X¯øÏÔ

n+fÒ BìøÏ ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT Ç+ ¢wüß uÛ≤wüì ≈£åîDí+>± H˚s¡TÃø√yê\qïã\yÓTÆq ø√]ø£ì ø£*– ñ+&Ü*. <ëìøÏ ø±e\dæq |ü]C≤„Hêìï ô|+bı+~+#·Tø√e&ÜìøÏ ø±e\dæq •ø£åD≤ ø±s¡ Áø£e÷\T, ]k˛sY‡|üs¡‡Hé nedüs¡+. •ø£åD≤ø±s¡ Áø£eT+˝À |ü]C≤„Hêìï ô|+#·Tø√e&ÜìøÏ ø±e\dæq+‘· e´e~Û Çyê«*.

kÕ<Ûës¡D+>± Á|üuÛÑT‘·« •ø£åD≤ ø±s¡ Áø£e÷\T ‘·÷.‘·÷ eT+Á‘·+>±»s¡>∑≤ìøÏ ÄkÕÿs¡+ ñ+~. eT÷&Ée~ ÁøÏj·÷XøÏÔ Bì˝À uÀ …&É+‘· zs¡TŒ‘√,H˚s¡TŒ‘√ |æ\¢\øÏ uÀ~Û+#ê*. Á|ü‹ |æ\¢yê&ç‘√ e÷≤¢&Ü*, e÷≤¢&ç+#ê*.sêj·÷*, sêsTT+#ê*. Çìï kÕ<Ûä |ü&çq|ü⁄Œ&ÉT ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT dü+dæ<ä∆yÓTÆq≥T¢.

Çø£ |æ\¢\ dü+>∑‹øÏ eùdÔ yêfi¯ófl ≈£L&Ü dü+dæ<ä∆+ ø±e&ÜìøÏ #ê˝≤e´e~Û |ü&ÉT‘·T+~. Ç+‘·#˚dæ uÀ<ÛäHê $wüj·T|üs¡+>± ô|<ä›>± e÷s¡TŒsê<äT.q÷´≥Hé 3 >∑eTq ìj·Te÷\T @ uÛ≤wü À e#·TÃ nqï <ëìø£Hêï ªe#êÃ sêyêμnqï< Á|ü<ÛëqeTT. n˝≤π> Á‹ø√D$T‹ ns¡úeTsTT+<ë Ò<ë nqï~ Á|ü<Ûëq+ø±ì, @ uÛ≤wü nqï~ Á|ü<Ûëq+ ø±<äT.

n+<äTe\¢ $wüj·÷ìï H˚s¡Œ≥+ <ëìï düè»Hê‘·àø£+>± Ä˝À∫+#·≥+,Hs¡Œ&É+ yÓTT<ä …’q n+XÊ\ô|’q eTqdüTô|&ç‘ eT]ìï eT+∫ |òü*‘ê˝§kÕÔsTT.

44ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

kÂ»q´+áHê&ÉT

46ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä


uÛ≤wü\T m˝≤ <Óã“‹+≤sTTÇ|ü⁄Œ&ÉT »s¡T>∑T‘·Tqï |ü]D≤e÷\T #·÷ùdÔ ‘Ó\T>∑Tyêfi¯ófl ø£ C≤‹>±,

ˇø£ uÛ≤wü>±, ø£ yêvàj·TeTT>± #ê˝≤ #ê˝≤ u≤<Ûëø£s¡+>± ñqï |ü]dæú‘·T\T<ë|ü⁄]+#êsTT. ny$TÀ $e]+#·&É+ Hê u≤<Ûä ‘· nqT≈£î+≥THêï.

@ uÛ≤wü nsTTHê XøÏÔeT+‘·+>±, Jee+‘·+>± ñ+&Ü\+fÒ n~ Á|ü»\eT<Ûä ì‘· e´eVü‰s¡+˝À Jee+‘·+>± ø£fi¯ø£fi¯ ≤&ÉT‘·÷ ñ+&Ü*. Á|ü»\ìsê<äs¡DøÏ >∑T¬s’q uÛ≤wü eTqC≤\<äT. Áã‹øÏ ã≥ºø£≥º Ò<äT.

Á|ü»\T ‘·eT e÷‘·èuÛ≤wü|ü≥¢ Ä<äsêìï n_Ûe÷Hêìï ø£*–ñ+&Ü\+fÒ yêfifl <Ó’q+~q J$‘·+˝À uÛ≤wü uÛ≤>∑+ ø±yê*. Ç˝≤ eTq <Ó’q+~qJ$‘·+ eTq*ï q&ç|æ+#˚ Á|üuÛÑT‘ê«\ ãVüQs¡÷|ü #·s¡´\‘√ nqTø£åD+Á|üuÛ≤$‘·+ ne⁄‘·T+~. ˇø£ ¬s’‘·TøÏ#˚Ã dü_‡&û, ˇø£ &Ó+^ yê´~Ûì n]ø£fÒºyÓ’<äT´&ç #·s¡ \T, >∑]“¤D° Ád”Ô\T rdüTø√e\dæq bÂwæºø±Vü‰s¡+ Ç˝≤ ˇø£ e´øÏÔ‘·*¢ >∑s¡“¤+˝À |ü&É¶ <ä>∑Zs¡Tï+&ç uÛÑ÷$T >∑s¡“¤+˝ÀøÏ C≤]b˛j˚T es¡≈£î nìï<äX¯ À¢ Á|üuÛÑT‘·«+ q&çù| e´edüú\T, dü+düú\T $$<Ûä ø±s¡ ø£ ≤bÕ\T eTq*ïìs¡+‘·s¡+ uÛ≤cÕ|üs¡+>± eTq MT<ä Á|üuÛ≤e+ #·÷|ü⁄‘·÷H˚ ñ+≤sTT.

48ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

»qq Á<ÛäMø£s¡D |üÁ‘·+ yÓTT<ä\Tø=ì ô|qqT¢, Ç‘·s¡Á‘ê nìï eéVü‰sê˝À¢uÛ≤wü Á|üuÛ≤e+ ñ+≥T+~. bÕ\Hê s¡+>∑+ Ç+ ¢wüß˝ÀH ñ+~. #·≤º\T, õ.z.\TÇ+ ¢wüß˝ÀH˚ ñ+≤sTT. n~Ûø±s¡T\T Ç+ ¢wüß˝À Á;|òæ+>¥ #˚kÕÔs¡T. ∫e]øÏeTq nØ®\T ôd’‘·+ Ç+ ¢wüß˝ÀH sêdædüTÔHêï+. düe÷<ÛëHê\T ôd’‘·+ Ç+ ¢wüß˝ÀHekÕÔsTT. Çø£ MT&çj·T+ ≈£L&Ü Ç+ ¢wüß nsTT‘ eTq |æ\¢\T Hs¡TÃ≈£îH nìï$wüj·÷\T eTq uÛ≤wü˝À ñ+&Ée⁄. n+<äTe\¢ eTq e÷‘·èuÛ≤wüìe÷≤¢&Ü\qT≈£î+fÒ e÷≤¢&Ée#·TÃ. Ò<ä+fÒ e÷Hj·Te#·TÃ.

eTqøÏ 21 Á<ë$&É uÛ≤wü\Tqï$. yêÏ˝À ‘Ó\T>∑T eT<Ûä´ Á<ë$&ÉdüeT÷Vü‰ìøÏ #Ó+~+~. eTq >∑T+|ü⁄˝Àπø #Ó+~q >√+&ÉT, ≈£î$, e÷˝ÀÔìyÓTT<ä …’q uÛ≤wü\T Ç|ü&ÉTqï ‘·s¡+ ø±≈£î+fÒ sêuÀj˚T ‘·s¡+‘√ <ë<ë|ü⁄n+‘·]+∫ b˛uÀ‘·THêïsTT. ø±s¡D+ yêÏì e÷≤¢&˚ –]»q ÁbÕ+‘ê˝À¢bÕ\HêeéVü‰sê\T, uÀ<ÛäHê eéVü‰sê˝À¢>±ì >∑‘· ◊<äT <äXÊu≤›\T>± yêfi¯fluÛ≤wü À¢ »s¡>∑ Ò<äT.

>∑‘· ¬s+&ÉT ‘·sê\qT+&ç yêfi¯ófl yêfi¯fl |æ\¢\T ‘Ó\T>∑T MT&çj·T+ ãfiÀflÒ<ë Ç+ ¢wüß MT&çj·T+ ãfi¯fl˝À¢ #·<äTe⁄≈£îHêïs¡T. yêfi¯fløÏ ‘Ó\T>√, Ç+ ¢c˛

e#·TÃ. n+<äTe\¢ yêfi¯ófl yêfi¯fl e÷‘·èuÛ≤wüì e÷≤¢&É&É+ nH˚~ ◊∫Ã¤ø£+>±e÷]+~. nø£ÿ&çøÏ yÓ[flq ñbÕ<Ûë´j·TT\T n+<äs¡÷ ªmø˘‡b˛s¡Tº ø±«*°μ‘Ó\T>∑T ñbÕ<Ûë´j·TT\T.

uÛ≤cÕ dü+düÿè‘·T\ $wüj·T+˝À sêC≤´+>∑+ kÕúìø£ uÛ≤wü\ìï+Ï ÀuÀ<Ûäq »s¡>±* nì Äs¡¶sY 350(m) Á|üø±s¡+ ù|s=ÿ+≥T+~. <ëìï |üP]Ô>±|üø£ÿq ô|fÒºj·T&É+ e\¢ yÓTT‘·Ô+ 21 Á<ë$&É uÛ≤wü À¢ 15 uÛ≤wü\T n+‘·]+∫b˛‘·THêïsTT. bÕ\Hê eéVü‰sê˝À¢ uÀ<ÛäHê e÷<Ûä eT+>±>±ì, kÕ+düÿè‹ø£e÷<∏ä eT+>±>±ì e÷‘·èuÛ≤wü≈£î ì\Te &É Ò≈£î+&Ü #ùd Á|üuÛÑT‘·« $<ÛëHê\TK∫Ã‘·+>± uÛ≤wüì #·+ù|kÕÔsTT nq&ÜìøÏ ñ<ëVü≤s¡D.


ˇø£ uÛ≤wü ndüÔ$T+#˚ eTT+<äT <äX¯˝À¢ á ÁøÏ+~ e÷s¡TŒ\T#√≥T#düTø=+≤sTT.

1. bÕ\Hê eéVü‰sê\qT+&ç ìÁwüÿ$T+#·&É+.2. uÀ<ÛäHê e÷<Ûä eT+>± ìÁwüÿ$T+#·&É+.3. <Ó’q+~q eéVü‰s¡+˝À yê&ÉTø£ ◊∫Ã¤ø£+>± e÷s¡&É+.4. kÕ+düÿè‹ø£+>± uÛ≤w”j·TT\˝À Ä‘·àq÷´q‘· ô|+bı+~+#·Tø√e&É+.5. uÛ≤cÕeéVü‰sê\T HêeTe÷Á‘·+ ø±e&É+.6. uÛ≤cÕeéVü≤s¡Ô\ dü+K´ HêeTe÷Á‘·+ ø±e&É+.

mes¡T n+^ø£]+∫Hê n+^ø£]+#·ø£b˛sTTHê n+‘·]+∫ b˛‘·Tqï uÛ≤cÕdüeTT<ëj·÷*ï #·÷dæq|ü⁄&ÉT Ä \ø£åD≤\T Ç|ü⁄Œ&ç|ü⁄Œ& eTq ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü≈£Lø£q|ü&ÉT‘·THêïsTT.

‘Ó\T>∑Tì ˇø£ uÛ≤wü>± uÀ~ÛkÕÔeTì, n+<äTe\¢ ‘Ó\T>∑TøÏ e#˚Ã qwüº+Ò<äT. nì Ç+ø√yê<äq ‘·s¡#·÷ $q|ü&ÉT‘√+~. yêdüÔyêìøÏ ø£ subject >±

‘Ó\T>∑TqT nìï kÕúsTT˝À¢ ñ+#·T‘êeTì Á|üuÛÑT‘ê«\T Á|üø£ÏdüTÔHêïsTT. $<ë´$<Ûëq+˝À ªÁ‹uÛ≤cÕ dü÷Á‘·+μ Á|üø±s¡+ ‘Ó\T>∑T Ç+‘·≈£î eTT+<äT ø=qkÕ–+~.Ç|ü&É÷ ø=qkÕ>∑T‘·T+~. Bìø√dü+ mes¡÷ Á|ü‘˚´øÏ+∫ nbÕs¡yÓTÆq<äj·T#·÷bÕ*‡q nedüs¡+ ˝Ò<äT. ◊‘˚ düeTdü´ n+‘ê ‘Ó\T>∑TqT ˇø£uÀ<ÛäHê+X¯+>± ô|&ç‘˚ uÛ≤cÕ kÕVæ≤‘ê´\T e÷Á‘·y˚T H˚s¡TÃø√e&É+ø√dü+H˚s¡TÃø=q&É+>± ñ+≤sTT. J$‘êìøÏ ` $C≤„HêìøÏ ` eTìwæ e÷qdæø£$ø±kÕìøÏ düe÷» nuÛÑT´<äj·÷ìøÏ <Ó’q+~q J$‘êìøÏ e÷‘·èuÛ≤wüøÏ ñqïdüVü≤» dü+ã+<Ûä+ ‘Ó–b˛‘·T+~. H˚s¡TÃ≈£îH˚ |æ\¢yê&ÉT ≈£L&Ü Ç~ ª‘·|üŒìdü]‘·~›q+μ>±H˚ uÛ≤$+#˚ neø±X¯+ ñ+~. IPC 304 (A) eTs¡¶sY u…’ HÓ>¥ …øº>∑T]+∫ #ÓãT‘·TqïfÒ¢ eTq e÷‘·èuÛ≤wü $wüj·T+˝À uÛÑ$wü ‘·TÔ À »s¡>∑uÀjT~Ç<˚ nì nì|ædüTÔ+~.

50ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

me]HÓ’Hê Vü≤‘· #˚ùdÔ n~ H˚s¡+. á #·+|ü&É+ Ò<ë Vü≤‘· #˚j·T&É+nH˚ |üqT˝À¢ HÓ‘·TÔs¡÷ ø£‘·TÔ\÷ yÓTT<ä …’q e˙ï ø£q|ü&É‘êsTT. ˇø£ e´øÏÔì|üÏº+#·Tø√≈£î+&Ü ìs¡¢øå±´ìøÏ >∑T]#˚ùdÔ b˛wüD eT+<äT\T ˝Òø£ n‘·qTeTs¡DÏ+#·e#·TÃ. <ëìì death by neglect n+≤s¡T.

uÛ≤wü $wüj·T+˝À eTqøÏ ≈£L&Ü n˝≤+Ï |ü]dæú‘ sêuÀ‘·T+<ë? ø±<äTnì <ÛÓ’s¡ + #Óù|Œyêπs]?


MT |æ\¢\T Ç+^¢wüß MT&çj·T+˝À #·<äefÒ¢<ë?á eT<Ûä ø±\+˝À MT |æ\¢\T Ç+ ¢wüß MT&çj·T+˝À #·<äefÒ¢<ë? nqï

yê<äq ‘·s¡#·÷ $ì|ædüTÔ+~. MT≈£î \_Û+∫q eT+∫ neø±XÊ\T ù|<äyêfi¯fl|æ\¢\øÏ nø£ÿπs¢<ë? nqï yê<äq ≈£L&Ü $q|ü&ÉT‘√+~. <ëìï >∑T]+∫ ¬s+&ÉTÁ|ü<ÛëqyÓTÆq $wüj·÷*ï eTq+ ns¡ú+ #˚düTø√yê*‡ ñ+≥T+~.

<˚XÊìøÏ dü«‘·+Á‘·+ e∫Ãq ‘·s¡Tyê‘· Ä]úø£ s¡+>∑+˝À ì\<=≈£îÿ≈£îqïq>∑sê\˝À eTTK´+>± ø£\ø£‘êÔ, eTÁ<ëdüT, Áô|dæ&Ó ‡˝ÀqT, &Ûç©¢ ≤+Ï eTVü‰q>∑sê\˝À ìedæ+# Ä]úø£ •wüº es¡Z+, uÛ≤cÕ$<ÛëHêìï |üs√ø£å+>± XÊdæ+#·&É+yÓTT<ä\T ô|Ïº+~. Ä]úø£, e÷¬sÿŸ ø±s¡ ø£ ≤bÕ\˝À Ç+ ¢wüßì $]$>± yê]yê] ø±s¡ ø£ ≤bÕ\ø√dü+ yê&ÉT≈£î+≥÷ b˛‘·Tqï dü+<äs¡“¤+˝À eTq <X Á|ü»\øÏ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|ü»\øÏ ˝Ò<ë kÕúìø£ uÛ≤wü\ø° nqT≈£L\yÓTÆq $<ÛëHê\qTs¡÷|üø£\Œq #düTø√e&É+˝À eTq Á|üuÛÑT‘ê«\T #=s¡e #·÷|ü Ò<äT. ø±s¡D+>±Ç+ ¢wüßyê&ÉT e~* yÓ[flb˛sTTq Ç+ ¢wüß e÷Á‘·+ ô|‘·Ôq+ #˚dü÷ÔH˚ ñ+~.

yÓTT<ä≥>± ªq÷‘·q $<ë´ $<Ûëq+μ 2019 @eT+≥T+<√ #·÷<ë›+.Ç+ ¢wüßøÏ m+<äT≈£î »q+ m>∑ã&ÉT‘·THêïs¡T nqï <ëìøÏ dü«‘·+Á‘ê q+‘·s¡+

52ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

düe÷»+˝À Ä]úø£ •wüº es¡Z+ ˇø£Ï ‘·j·÷¬s’+~. Ä]úø£ ñqï‘· esêZ\TÇ+ ¢wüßyê&ÉT yÓ[flb˛sTTHê Ç+ ¢wüßì ø=qkÕ–düTÔHêïs¡T.

á Ä]úø£ •wüº es¡Z+ düTe÷s¡T <˚X¯ »HêuÛ≤˝À 15% eT+~ e÷Á‘·y˚TÇ+^¢wüß e÷≤¢&É>∑\s¡T. yêfi¯flì nqTø£]dü÷Ô Ä•wüº es¡Z+˝À #˚s¡≤ìøÏÁ|üj·T‹ï+# ø£ ø=‘·Ô es¡Z+ |ü⁄≥Tºø=∫Ã+~. yêfifl ø£+<äT˝À #√≥T <=s¡ø±\+fÒÇ+ ¢wüß sêyê* nì nqTø√≈£î+&ÜH√, nqT≈£îH√ Ç+ ¢wüß H˚s¡TÃø√e&É+yÓTT<ä\T ô|≤ºs¡T. á ∫qï es¡Z+ Ç+ ¢wüß $<ëé+‘·T\H $<ëé+‘·T\T>±uÛ≤$+#·&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫+~.

ñ<√´>∑ e÷¬sÿÀ¢ Ç+ ¢wüß‘√ nedüs¡+ Òì s¡+>±˝À¢ ≈£L&Ü Ç+ ¢wüß|ü]C≤„Hêìï |ü]>∑Dq˝ÀìøÏ rdüTø√e&É+ yÓTT<ä\T ô|≤ºs¡T. á |ü]dæú‹á yÓ’K] düe÷C+˝À #ê˝≤ esêZ*ï n~Ûø£ J‘ê\T #Ó*¢+#˚ s¡+>±\≈£î,ñqï‘· kÕe÷õø£ Ä]úø£ esêZ\≈£î, ô|<ä› J‘ê*#˚Ã ø=\Te⁄\≈£L <ä÷s¡+#dæ+~.

á eT<Ûä ø±\+˝À #ê˝≤ sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\T kÕúì≈£î\≈£î MTs¡T ô|fÒº|ü]ÁXeT˝À¢ Ç+‘· XÊ‘·+ ñ<√´>±\T Çyê«*e+Ï #·≤º*ï s¡÷bı+~düTÔHêïs¡T.n˝≤π> MTs¡T #ùd≥Te+Ï m+|æø£ $<Ûëq+˝À >∑÷&Ü ‘·|üŒ≈£î+&Ü e÷ ÁbÕ+‘·Á|ü»\≈£î düìïVæ≤‘·+>± ñ+&˚≥Te+Ï Ò<ë <ä>∑Zs¡>± ñ+&˚≥Te+Ï <˚oj·TuÛ≤wü À¢ ìs¡«Væ≤+#·+&ç nì #Ó|üŒe#·TÃ. ø±yê\+fÒ Ç+ ¢wüß˝À HÓ’|ü⁄D´+>∑T]+∫ ˇø£ |üØø£å ìs¡«Væ≤+#·Tø√e#·TÃ. ø±˙ ‘·øÏÿq HÓ’|ü⁄D≤´\˙ï ñ<ë:`Á>∑÷|t &çdüÿwüHé, Ç+ø± nHø£ sö+&É¢ À »]π> |üØø£å À¢ Ç+ ¢wüß˝ÀH »s¡bÕ*‡qnedüs¡+ Ò<äT. kÕúìø£ uÛ≤wü À¢ ≈£L&Ü »s¡|üe#·TÃ. bÕ‘· s√E˝À¢ Væ≤+BÁbÕ+‘ê˝À¢ Á>∑÷|ü⁄ &çdüÿwüHé‡ Væ≤+B˝ÀH˚ »s¡|ü&É+ Hê≈£î ‘Ó\TdüT.

Á|ü»\ <ä>∑Zs¡>± ñ+&≥Te+Ï $<ÛëHê\T s¡÷|üø£\Œq #j·T&É+˝À eTq+$|òü\eTj·÷éTT. ø±s¡D+>± Ç+ ¢wüß Á|ü<Ûëq+ nqï≥T¢ »q+ uÛ≤$+#·≤ìøÏ


Á|üuÛÑT‘ê« Ò ø±s¡DeTj·÷´sTT. <ëìï |üø£ÿqô|Ïº Ç|ü&ÉT n+<äs¡÷ Ç+ ¢ùwHs¡TÃ≈£î+≥T+≤+ n+≥THêïs¡T. ù|<äyêfifløÏ ≈£L&Ü Ç|ü&ÉT Ç+ ¢wüß $<ä qT<ä÷s¡+ #˚kÕÔsê nì eTq*ï n&É>∑&É+ ø±<äT Á|ü» Ò Á|üuÛÑT‘ê«*ï n&É>±*.Á|üuÛÑT‘ê«\T düe÷<Ûëq+ #Ó|ü⁄Œø√yê*. Á|ü»\≈£î #Ó|üŒe\dæ+~ @$T≥+fÒªnj·÷´, y˚TeTT Ä]úø£ ~>∑ZC≤\‘√ e÷≤¢&ç yêfi¯flì Á|ü»\øÏ düìïVæ≤‘·+>±ñ+&˚≥Te+Ï <˚X¯ uÛ≤wü\+<äT ôd\ø£åHé ÁbÕôddtì y˚T+ rdüT≈£îsê>∑\+μ nH˚<ÛÓ’sê´ìï .

$cÕ<äø£s¡yÓTÆq á |ü]dæú‹, yÓ’K] e\¢ ô|<ä› J‘ê*#˚Ã ø=\Te⁄\T,ñqï‘· esêZ À¢ kÕúq+ »qkÕe÷Hê´ìøÏ uÛ≤wü ø±s¡D+>± <ä÷s¡eTj·÷´sTT.düe÷»+˝À Ä]úø£+>± yÓqTø£ã&çq esêZ\qT+&ç ø£wüº|ü&˚yêfi¯ófl, ‘Ó*$>∑\yêfi¯ófl, eT+∫ HÓ’|ü⁄D≤´\T ø£\yêfi¯ófl, u≤>± #·<äTe⁄≈£îqïyêfi¯ófl ≈£L&Ü áe\dü uÛ≤wüì e÷≤¢&É Òø£ b˛e&É+ e\¢ neø±XÊ\T ø√˝ÀŒ‘·THêïs¡T. n+<äTe\¢‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ‘·eT~ø±ì uÛ≤wü˝À ≈£L&Ü |æ\¢*ï #˚]Œ+#ê\ìñ$«fi¯Sfls¡T‘·THêïs¡T. <ëìï dü]#˚j·÷\+fÒ á •wüº esêZ\ uÛ≤wü>± ñqïÇ+^¢wüß ÁbÕ<Ûëq´‘·ì rdæy˚j·÷*. kÕúìø£ ÁbÕ+rj·T uÛ≤wüøÏ düeTT∫‘·ÁbÕ<Ûëq´+ Çyê«*‡q nedüs¡+ ñ+~.

eTq düe÷C≤ìï ø£+ÏøÏ ø£ì|æ+#·≈£î+&Ü ‘Ós¡ yÓqTø£ ñ+&ç q&ç|æ+#˚ˇø£ •wüº esêZìï n<äT|ü⁄ #j·÷*‡q u≤<Ûä ‘· Á|üuÛÑT‘ê«\~. >∑‘· ◊<äT <äXÊu≤› À¢Á|üuÛÑT‘ê«\T @M á <äX¯>± ø£èwæ #˚j·T Ò<äT. <ëìe\¢ áHêÏ Ç+ ¢wüßdüs¡«+ nH˚ á |ü]dæú‹ <ë|ü⁄]+∫+~.

Ç+^¢wüßjÓTTø£ÿ Ä~Û|ü‘ê´ìï nedüs¡yÓTÆq+‘· y˚Ts¡ yê&ÉTø=ìnedüs¡+ Òì #√≥ ‘·–Z+#·&É+ #ê˝≤ nedüs¡+. C≤uŸ Ábıô|ò’ À¢ nedüsêìïãfÒº uÛ≤cÕ ÁbÕ<Ûëq´‘· Çyê«*. nqedüs¡ ÁbÕ<Ûëq´‘· Çe«≈£L&É<äT.


eTq <XÊìï r]Ã~~›q eTVü≤˙j·TT\T yêfifl ‘ê´>±\ eT÷˝≤´\T M≥ìï+Ï|ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüTø=ì #˚j·÷*. ñ<ëVü≤s¡DøÏ ˇø£ yÓTø±ìø£ Ÿ Ç+»˙s¡TøÏn‘·ì düu…®≈£îº |üs¡+>± n‘·ì C≤„q+ m+‘· nqï~ Á|üdüTÔ‘·+ ø±˙ n‘·qTÇ+ ¢wüß˝À ô|fi¯ô|fi¯ ≤&ç+#·>∑\&Ü nqï~ nÁ|üdüTÔ‘·+.

á s¡ø£+>± Ä˝À∫+∫q|ü⁄&ÉT eTq*ï q&ç|ædüTÔqï Ä]úø£ ñ<√´>∑ |üs¡yÓTÆq•wüº esêZ\ e÷j·T˝À eTq+ |ü&Ü*‡q nedüs¡+ Ò<äT. <˚X¯ uÛ≤wü\≈£î ‘·>∑TÁbÕ<Ûëq´+ Çyê«\ì ø√s¡Tø√yê*. ñ<ëVü≤s¡DøÏ »s¡à˙ yÓfi≤fl\+fÒ »s¡àHéuÛ≤wü H˚s¡TÃø√yê*, #Ó’Hê˝À e÷+&ÉsêHé H˚s¡TÃø√yê*. Ç+&çj·÷˝À e÷Á‘·+Ç+ ¢wüß H˚s¡TÃø√yê*. Ç˝≤+Ï |ü]dæú‹ sêe&ÜìøÏ ø±s¡D+ uÛÑ$wü ‘·TÔ˝ÀøÏ‘=+– #·÷&É Òì Á|üuÛÑT‘ê«\T, yêÏ |üì $<ÛëHê\T. yêÏ À¢øÏ n+<äs¡÷HÓÏºy˚j·Tã&ÉT‘·THêïs¡T. n+<äTe\¢ eTq+ ns¡ú+ #˚düTø√yê*‡+~ Ç+ ¢wüßMT&çj·T+˝À |æ\¢*ï #·~$+∫q ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ≈£L&Ü á Ç+Á<äC≤\+˝À|ü&ç e÷j·TyÓTÆqyêfi‚fl. Ç|ü&ÉT eTq eTT+<äT≈£î sêyê*‡q Á|üX¯ï e÷~dü«‘·+Á‘· uÛ≤s¡‘· <˚X¯+. e÷ <˚X¯ uÛ≤wü À¢H˚ y˚T+ #·<äTe⁄≈£î+≤+ nH˚+<äT≈£îkÕe÷qT´&çøÏ ø=+‘· <ÛÓ’s¡ $Tyê«*.

Ç+ ¢wüß |ü≥¢ á yê´düø£s¡ÔøÏ @ $<ÛäyÓTÆq e´‹πsø£‘·, <˚«wü+ Ò<äT.dü«j·T+>± Ç+ ¢wüß uÛ≤cÕ kÕVæ≤‘ê´\T Çwüº|ü&ç ø£wüº|ü&ç #·<äTe⁄≈£îHêï&ÉT nìdü$qj·T+>± eTq$ #düTÔHêï&ÉT. eTqøÏ King’s English, Queen’s English

ø±<äT uÛ≤yêìï ‘˚*>±Z n+~e«>∑\, n‹ kÕ<Ûës¡D Ç+ ¢wt ø±yê*.

56ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä


kÂ»q´+áHê&ÉT

58ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä


q\¢>=+&É ø£ …ø£ºsY>± Hê nqTuÛÑyê\Tá |ü⁄düÔø£+˝À #ê˝≤kÕs¡T¢ ã&ÉT˝À¢ì Ç+^¢wt &çbÕs¡TºyÓT+≥T*ï

X¯øÏÔe+‘·+ #˚ùdÔ n<äT“¤‘·yÓTÆq dü‘·Œ*‘ê*ï |æ\¢ À¢ #·÷&É>∑\+ nì |ü<˚ |ü<˚#ÓbÕŒqT. HqT q$Tàq á dü‘ê´ìï |üØøÏå+#·Tø√e≤ìøÏ |üs¡yTX«s¡T&ÉT Hê≈£îneø±X+ Ç#êÃ&ÉT. HqT #dæq Á|üjÓ÷>∑+ @$TÀ <ëì |òü*‘ê Ò$TÀ ø£kÕ]MT‘√ ≈£L&Ü |ü+#·T≈£î+≤qT.

H˚qT q˝§Z+&É õ˝≤¢ ø£ …ø£ºs¡T>± ñqï|ü&ÉT #˚dæq ¬s+&ÉT Á|üj·T‘êï*ï$e]kÕÔqT. H˚qT j·÷<äè∫Ã¤ø£+>± bÕ˝§Zqï ˇø£ n<Ûë´|ü≈£î\ düe÷y˚X¯+˝À&Üˆˆ Hêπ>X¯«s¡sêe⁄ nH˚ pìj·TsY ø± Òõ Á|æì‡|ü Ÿ bÕ˝§ZHêïs¡T. Äj·TqÇ+ ¢wüß e÷≤¢&É&É+˝Àì yÓTfi≈£îe\ >∑T]+∫ $e]düTÔHêïs¡T. <ë+À¢ uÛ≤>∑+>±Äj·Tq Á|ü‹ X¯óÁø£yês¡+ ø± ÒJ˝À

ñqï $<ë´s¡Tú\+<ä]ø° Ç+ ¢wüß ù||üs¡T ø=ìkÕÔ&ÉT. <ëìï #·<äTe⁄‘·÷ˇø=ÿø£ÿ |ü<ëìï m˝≤ e÷s¡TÃø√e#√Ã H˚]ŒkÕÔ&ÉT.

ñ<ëVü≤s¡DøÏ

60ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

“Nation”... Noun -“National”... adj -“Nationalise”... verb -

“Nationalisation” ... again noun... Ç˝≤ |æ\¢\‘√ Ç+ ¢wüß e÷≥\‘√Ä≥˝≤&çkÕÔ&ÉT. #·~$kÕÔ&ÉT. á Á|üÁøÏj·T qqTï #ê˝≤ Äø£≥Tº≈£î+~. yê]ìHê ã+>∑fi≤øÏ ÄVü‰«ì+∫ yê]‘√ ≈£Ls¡TÃì Ç+ ¢wüß uÀ<Ûäq˝À yÓTfi¯≈£îe\>∑T]+∫ $düÔè‘·+>± #·]Ã+#êeTT. <ë+À¢ ì>∑TZ ‘˚*q n+XÊ Ò$T≥+fÒ

1. Á|ü|ü+Nø£s¡D H˚|ü<∏ä +˝À Ç+ ¢wüß H˚s¡TÃø√e&É+ nedüs¡+.2. Ç+ ¢wüß H˚s¡TÃø√e&ÜìøÏ Ç+ ¢wüß e÷<Ûä eT+ dü¬s’q e÷s¡Z+ ø±<äT.3. n~ ‘·|ü $|üØ‘· |òü*‘ê\øÏ ≈£L&Ü <ë] rj·Te#·TÃ.4. <ëìï dü]#˚j·÷\+fÒ Á|üuÛÑT‘·« ã&ÉT˝À¢ì Ç+ ¢wüß &çbÕs¡TºyÓT+Ÿ‡ì

ã˝Àù|‘·+ #j·÷*.

5. ñbÕ<Ûë´j·TT\T Áù|s¡D bı+<ë*, HÓ’|ü⁄D≤´˝À¢ •ø£åD ‘·|üŒ≈£î+&ÜrdüTø√yê*. <ëìø√düeTì ø£ Á|ü‘˚ ø£yÓTÆq 12 e÷&É÷´ Ÿ‡‘√ ≈£L&çqˇø£ •ø£åD≤ ø±s¡ Áø£eT+ @sêŒ≥T #˚XÊ+.

<ë+‘√¢ e∫Ãq n+XÊ\T ø=ìï >∑<ää \ø£åD≤\T @$TÏ? m˝≤ H˚sêŒ+?|ü<ä´ \ø£åD≤\T @$TÏ? nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<äT‘·÷ m˝≤ H˚sêŒ*? m˝≤uÀ~Û+#ê*?

uÛ≤wü nH˚ j·T+Á‘ê+>∑+ m˝≤ |üì #˚düTÔ+<√ Á>±eTsY À #ÓbÕŒ*. ø=‘·Ô|ü<ë\T H˚s¡TÃø√e&É+, |ü<ädü+|ü<ä ô|+#·Tø√e&É+ø√dü+, ñ|üyê#·ø£+ m˝≤#·<äyê˝À #ÓbÕŒ*. |æ\¢\øÏ ùdïVü≤|üP]‘·+>± bÕsƒ¡+ #Óù|Œ+<äT≈£î uÀ<ÛäHêñ|üø£s¡D≤\T m˝≤ ‘·j·÷s¡T#˚düTø√yê*? Jeq HÓ’|ü⁄D´ $\Te\øÏÏ Ç+ ¢wüßuÀ<Ûäq˝À Á|ü‘˚ ø£ kÕúq+ m˝≤ Çyê«*?

Çìï n+XÊ\‘√ 3 s√E\T »]–q ($$<Ûä πø+Á<ë˝À¢) »]–q •ø£åD≤ø±s¡ Áø£e÷\ì yÓTT‘·Ô+ MT<ä 750 eT+~ Ç+ ¢wüß ñbÕ<Ûë´j·TT\T bÕ˝§ZHêïs¡T.


ˇø£ÿs¡T n+fÒ ø£ÿs¡T ≈£L&Ü ø£ÿ s√E ≈£L&Ü Äu…‡+Ÿ ø± Ò<äT. °.@,&û.@\ Á|ükÕÔeH˚ Ò<äT. m>∑y˚‘· |ü]àwüqT¢ ndü Ò Òe⁄. $∫Á‘·+ @$T≥+fÒ ø£esY#˚j·T≤ìøÏ e∫Ãq MT&çj·÷ $TÁ‘·T\T ôd ’‘·+ nø£ÿ&˚ ñ+&çuÛ≤>∑kÕ«eTT\j·÷´s¡T.

Ä ‘·s¡Tyê‘· »]–q e÷s¡TŒ bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ Ç+ ¢wüß ø±¢düTì Ç+ ¢wüß˝ÀH˚uÀ~Û+#·&É+, Hê ø£fi≤¢sê #·÷XÊqT. |æ\¢\T ñ‘ê‡Vü≤uÛÑ]‘·+>± bÕ˝§Zq&É+eT]+‘· eTT#·ÃfÒdæ+~. Ç+ ¢wüß ‘·s¡>∑‘·T\ ìs¡«Vü≤D˝À ø£ ã\yÓTÆq eTTÁ<äÇ|üŒÏø° ø=qkÕ>∑T‘·T+<äì m|ü⁄Œ&ÉHêï $qï|ü&ÉT #ê˝≤ >∑s¡«+>±qT,Äq+<ä+>±qT ñ+≥T+~.

q˝§Z+&É ÀH˚ »]|æq Ç+ø√ Á|üjÓ÷>∑+ &Üˆˆ dæ.$. Äq+<äHé, ]f…ÆsY¶Ábıô|òdüsY Ç|òüP¢, &Ó’Ÿ …ø£Ãs¡sY &Üˆˆ eT+>±¬s&ç¶\ düVü≤ø±s¡+‘√ #˚XÊqT.

<ë+À¢ &Üˆˆ dæ.$. Äq+<äHé Hê eTT+<äT+∫q #Ûê …+»dt

|æ\¢\ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ìs¡ø£åsêdüT´ …’Hê |òüsê« Ò<äT.

1 qT+&ç 5 À|ü⁄ |æ\¢\≈£î &çk˛ÿsY‡ yÓT<∏ä&é À Ç+ ¢wüßqT uÀ~Û+#·e#·TÃ.•ø£åD ø±s¡ Áø£eT+˝À bÕ˝§ZH ñbÕ<Ûë´j·TT\T dü+‘√wü+>±, Çwüº+>± bÕ˝§Z+fÒ#ê\T. $<ë´s¡Ω‘·\T, Á|ü‹uÛÑ‘√ ô|<ä›>± |üì Ò<äT. Hs¡TÃø√yê\qï ÄdüøÏÔ ndü\T$wüj·T+.

Bìø√dü+ õ˝≤¢˝À Hê¬sÿŸ|ü*¢ eT+&É˝≤ìï qeT÷Hê>± m+|æø£#düT≈£îHêï+. ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î &çk˛ÿsY‡ yÓT<∏ä&Ü\J˝À •ø£åD Ç#êÃeTT.

&çk˛ÿsY‡ yÓT<∏ä&é >∑T]+∫ ø=+#Ó+ Á|ükÕÔ$kÕÔqT. @ uÛ≤ôw’Hê nH˚ø£|ü<ä∆‘·T˝À¢ e´ø£Ô+ ne⁄‘·÷ ñ+≥T+~.

62ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

ñ<ëVü≤s¡D≈£î` ˇø£ n+X¯+ MT<ä ˇø£fi¯ófl yê´dü+>± sêùdÔ, Ç+ø=ø£fi¯óflø£<∏ä>± #Ó|üŒe#·TÃ. Ç+ø=ø£s¡T ø±]πø#·sY #˚j·Te#·TÃ. Ç˝≤ #˚ùd Á|ü‹<ëìïˇø£ &çk˛ÿsY‡>± uÛ≤$kÕÔs¡T.

Ç+ ¢wüß uÛ≤wü HπsŒ≥|ü⁄Œ&ÉT &çk˛ÿ¬s‡dt yê&É&É+ e\q Á|ü‹ |æ\¢yê&ÉTnH˚ø£ s¡÷bÕ˝À¢ uÛ≤wüì &çk˛ÿsY‡ s¡÷|ü+˝À e´ø£Ô|üs¡#·&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïkÕÔ&ÉT.πøs¡fi¯ À eT\j·÷fi¯+ MT&çj·T+ bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ <ëìì #ê˝≤ $»j·Te+‘·+>±q&ç|æq ‘·s¡Tyê‘· <˚X¯ kÕúsTT˝ÀH˚ ˇø£ eT+∫ qeT÷Hê>± e∫Ã+~ n$uÛÑø£ÔÄ+Á<ÛäÁ|ü<XŸ q˝§Z+&É õ˝≤¢ ÀH.

<ëìì |ü]o*+#·≤ìøÏ SCERT, Ç‘·s¡ $<ë´y˚‘·Ô*ï ÄVü‰«ì+∫°#·s¡T¢, y˚TeTT |üø£ÿøÏ ‘·|üø=ì |æ\¢\#˚‘˚ |üP]Ô>± ø±s¡´Áø£e÷ìïìs¡«Væ≤+|ü#XÊeTT.

Ä ‘·s¡Tyê‘· Ç~ q˝§Z+&É õ˝≤¢ À ø=ìï eT+&É ≤˝À¢ ø=qkÕ–q≥T¢>±‘Ó\TdüTÔ+~.

á ¬s+&ÉT Á|üjÓ÷>±\T Hê≈£î eT+∫ dü÷Œ¤]Ôì, <ÛÓ’sê´ìï Çe«&Éy˚T ø±ø£HqT eT]ìï eT+∫ ø±s¡ Áø£e÷\T s¡÷|üø£\Œq #j·T&ÜìøÏ Ä<Ûës¡eTj·÷´sTT.

ô|’ ¬s+&ÉT Á|üjÓ÷>±\qT+&ç H˚qT #Ó|üŒ<ä\TÃ≈£îqï n+XÊ\T:

1. eTq j·T+Á‘ê+>∑+˝À ñqï ñbÕ<Ûë´j·TT\ XøÏÔ kÕeTsêú \ MT<ä qeTàø£+ñ+#ê*.

2. yêfi¯fl˝À¢ Áù|s¡D ø£*Z+#·≤ìøÏ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq dü÷Œ¤]Ô<ëj·Tø£yÓTÆqyê‘êes¡D≤ìï ì]à+#ê*.

3. yêfi¯ófl #˚j·TuÀj˚T |üì˝À sêuÀj˚T e÷s¡TŒì yêfi¯ófl $Ee˝…’CŸ#j·T>∑\>±*.


4. •ø£åD≤ ø±s¡ Áø£e÷ìï #ê˝≤ #Ó’‘·q´<ëj·Tø£+>± q&ç|æ+#ê*.

5. Çe˙ï q>∑÷&ç‘ ‘·s¡>∑‹ >∑~˝À e÷s¡TŒ rdüT≈£îsêe&É+ ô|<ä› ø£wüºyTMTø±<äT.

yÓTT‘·Ô+ MT<ä Á|ü|ü+#·+˝À Ç|üŒÏ es¡≈£L e∫Ãq $<ë´y‘·Ô\T n+<äs¡÷@ø£ø£+sƒ¡+‘√ #Óù|Œ e÷≥ @$T≥+fÒ Hs¡TÃ≈£îH $wüj·T+˝À |æ\¢\øÏ |ü]$T‘·T\Tñ+&Ée⁄. mìï uÛ≤wü …’Hê H˚s¡TÃø√>∑\s¡T. mìï $wüj·÷ …’Hê H˚s¡TÃø√>∑\s¡T.◊‘ @ |æ\¢yê&Ó’Hê ùd«#·Ã¤>±, dü«#·Ã¤+>± Hs¡TÃø√yê\+fÒ n+<äT≈£î nedüs¡yÓTÆqyê‘êes¡D≤ìï eTq+ ì]à+#ê*. ‘·q~ø±ì uÛ≤cÕ|üs¡yÓTÆq nes√<Ûä+me]¬ø’Hê nes√<ÛäyT. |æ\¢\øÏ eTØ nes√<Ûä+. uÛ≤cÕ kÕVæ≤‘ê´\T HπsŒ≥|ü&ÉT°#·s¡T |æ\¢\‘√ Äràj·T+>± ñ+&Ü*. Ç$ ¬s+&É÷ kÕ<Ûä yÓTÆ‘˚ Ç+ ¢wüßH˚s¡TÃø√e&É+ nH˚~ >=|üŒ $wüj·Ty˚TMT ø±<äT.

n+‘˚ ø±≈£î+&Ü, MTs¡T MT |æ\¢*ï Ç+ ¢wüß MT&çj·T+˝À #·~$+#·&É+Ò<ë n˙ï eTq*ï n&É>∑≥+ düeT+»dü+ ø±<äT. ñ<ë:` eTq+ ø£ $wüj·T+˝À

n‘· +‘· Á|üe÷D≤ìï ø√s¡T≈£î+≥THêï+. ø±˙ <˚ìï ø√s¡T≈£î+≥THêï+.

<ë<ë|ü⁄ e+<ä dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·+ eTVü‰qTuÛ≤e⁄&ÉT >∑Ts¡C≤&É nbÕŒsêe⁄>±s¡T ª<˚X¯eTTqT Áù|$T+#·TeTHêïμ nqï ø£ n<äT“¤‘·yÓTÆq ‘êìï sêXÊ&ÉT.Ä ‘·+ Á|ü‘´ø£‘· @$T≥+fÒ Ä ‘êìï @ <XdüTú&Ó’Hê bÕ&ÉTø√e#·TÃ. ìC≤ìøÏ@ <˚X¯|ü⁄ bÂs¡T&Ó’Hê ø£\\T>∑H˚ <˚X¯+ n<˚ ne⁄‘·T+~. n+<äTø£H˚ Bìïªn+‘·sê®rj·T C≤rj·T ‘·+μ nì $eTs¡Ù≈£î\T ù|s=ÿ+≥÷ ñ+≤s¡T. ÄbÕ≥˝À ø£ Á|ü<ÛëqyÓTÆq n+X+ @$T≥+fÒ <XÊìï ìs¡ísTT+#~ uÛÖ>√[ø£yÓTÆqVü≤<äT›\T ø±<äT, <X+ n+fÒ Á|ü»\T nì #ÓbÕŒ&ÉT. ª<X+ n+fÒ eTÏº ø±<√jYT<˚X¯eT+fÒ eTqTwüß˝ÀjYTμ nì #Ó|üŒ&É+˝À <˚XÊìï ì]à+#˚~, <˚X¯+jÓTTø£ÿÁ|ü‹uÛÑì #êfÒ~, #eì #êfÒ~ Á|ü»\T. Á|ü»\T u≤>∑T+fÒH <X+ u≤>∑T+≥T+~.Ä <˚X¯+˝À <˚X¯eTTqT Áù|$T+#·TeTHêï nqï e÷≥øÏ ns¡ú+ @$T≥+fÒ<˚X¯eTT = eTqTwüß\T nqï Äj·Tq ìs¡«#·q+ rdüTø=qïf…Æ¢‘˚ <˚X¯+˝Àì

64ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

eTqTwüß*ï Áù|$T+#·eTì, <oj·TT*ï Áù|$T+#·eTì, <oj·TT*ï Áù|$T+#·&É+n+fÒ yêfi¯flì yêfi¯ófl>± Áù|$T+#·&É+, yêfi¯flì eTÏº yêdüq‘√ Áù|$T+#·&É+,yêfiófl e÷≤¢& e÷≥≈£î e÷q´‘· Çe«≥+, yêfifl uÛ≤wü≈£î e÷q´‘· Çe«&É+,yêfifl Ä˝À#·q≈£î e÷q´‘· Çe«≥+, yêfifl Jeq $<ÛëHêìøÏ e÷q´‘· Çe«&É+,yêfi¯fl ø£≥Tº, u§≥Tº, E≥Tº nìï+Ïø° e÷q´‘· Çe«≥+.

eTTK´+>± @ <XyÓTÆHê u≤>∑T+&Ü* n+fÒ Ä <X Á|ü»\øÏ dü«kÕúq ywüuÛ≤wü\ MT<ä n_Ûe÷q+ ñ+&Ü*.

ñ<ëVü≤s¡DøÏ #Ó’Hê yêfi¯ófl mø£ÿ&çøÏ, @ ÁbÕ+‘êìøÏ yÓ[flq|üŒÏøÏ ≈£L&ÜÒ<ë @ ÁbÕ+‘·+yê¬s’Hê #Ó’Hêì dü+<ä]Ù+#·≤ìøÏ yÓ[flqf…Æ¢‘˚ #Ó’ j·TT\T

yê] C≤rj·T \ø£åD≤\ì, yêfi¯fl C≤rj·T ÁbÕ<Ûëq´‘· >∑\ n+XÊ*ïñqï‘√qï‘·+>± Á|ü<ä]Ù+#·T≈£î+≤s¡T. Ç‘·s¡T\ø√dü+ Á|ü<ä]Ù+#·&Éy˚Tø±≈£î+&Ü, yê]øÏ yêfi¯fl uÛ≤wüHêï, yêfi¯fl H˚\Hêï, yêfi¯fl $»j·÷\Hêï, yêfi¯fleTqTwüß\Hêï, yêfifl j·TTe≈£î\Hêï, yêfifl dü+düÿè‹ nHêï nìï+Ïô|’Hê yê]øÏe\¢e÷*q n_Ûe÷q+ ñ+≥T+~. eTqøÏ ô|’ $wüj·÷˝À¢ n+‘· n_Ûe÷q+ñ+~ nì HqT nqTø√efÒ¢<äT.

eTq+, eTq <˚X¯+, uÛ≤wü, ø£≥Tº, u§≥Tº, E≥Tº, dü+düÿè‹, n˙ï eTq+#·÷dü÷Ô ñ+&É>±H 60, 70 @fifl À|ü\ ‘Ó\T>∑T C≤‹ ø£ C≤‹>±, ndæÔ‘ê«ìï,e´øÏÔ‘ê«ìï ø√˝ÀŒ‘·Tqï yÓ’Hêìï eTq+ #·÷dü÷Ô ñHêï+. Bìï mes¡T <˚X¯uÛÑøÏÔdü«kÕúq ywü, uÛ≤cÕ_Ûe÷Hê\T>∑T]+∫ e÷≤¢&ÉT‘·THêïs√, yêfifl+<äs¡÷ ≈£L&Ümes¡T <˚X¯uÛÑøÏÔì Á|ü<ÛëqyÓTÆq mC…+&Ü>± Á|ü»\ eT<Ûä´øÏ yÓfi¯ó‘·THêïs√yês¡+<äs¡÷ C≤rj·TX≈£îÔ\T nìï ≈£L&Ü dü+düÿè‹, dü+Á|ü<ëj·÷\ |ü]s¡ø£åDøÏ,|üs¡+|üs¡ì yês¡dü‘ê«ìï yÓ÷düT¬øfi‚fl uÛ≤wü ø£fifl eTT+< ø£qTeTs¡T>∑e&É+ #·÷dü÷Ôs¡Tø√e&É+ eT+∫~ ø±<äT. C≤rj·T X≈£îÔ\˙ï @ø£yÓTÆ Ç˝≤+Ï $wüj·÷\|ü≥¢XÊÁd”Ôj·T+>±, Á|üC≤kÕ«$Tø£+>± Bìï>∑T]+∫ #·]Ã+#ê*. yÓ’K]˝À e÷s¡TŒrdüT≈£îsêyê*‡q nedüs¡+ ñ+~.


uÛ≤wüì H˚s¡TÃø√e&É+ nH˚~ ˇø£ Á|üÁøÏj·T ` H˚s¡TÃ≈£îH˚ Á|üÁøÏj·T BììHπsŒ+<äT≈£î XÊÁd”Ôj·T+>± s¡÷bı+~+∫q $~Û$<ÛëHê\T ñHêïsTT. yêÏìe~*ô|Ïº Ç+ ¢wüß MT&çj·T+ <ë«sê Ç+ ¢wüß jÓ÷>∑+ |ü&ÉT‘·T+~ nqTø√e&É+ˇø£ nXÊÁd”Ôj·TyÓTÆq ÁuÛÑeT.

k sêC≤´+>∑+ø±˙, $$<Ûä ø£$TwüqT¢, $<ëý‘·Ô\T, eTqdüÔ‘·« XÊÁdüÔy‘·Ô\T,e÷‘·è uÛ≤wü\ $wüj·T+˝À #ê˝≤ düŒwüº+>± Ä$wüÿ]+∫q dü‘ê´ìï#·÷&É≤ìøÏ eTq+ m+<äT≈£î ìsêø£]düTÔHêï+.

k e÷‘·è uÛ≤wü˝À uÀ<Ûäq, bÕ\q, uÛ≤wüqT m˝≤ Jee+‘·+>±ø£fiø£fi˝≤&≥≥T¢ #kÕÔsTT.

k |üsêés¡D≤\ |ü]s¡ø£åD ñ<ä e÷\T ñyÓ«‘·TÔq Ò#˚ á ø±\+˝ÀuÛ≤cÕes¡D+ ≈£L&Ü |üsêés¡Dy˚T ø£<ë.

k |üs¡uÛ≤wü eTqì eTq Ä˝À∫q˝À¢+∫ düVü≤»‘ê«ìï eTq dü+Á|ü<ëj·T+|ü≥¢ $eTTK‘·ì m˝≤ <ä÷s¡+ #˚düTÔ+~.

k eTq+ #·÷düTÔ+&É>±H˚ Ç˝≤+Ï ìs¡¢øå±´ìøÏ >∑T¬s’ ø=ìï e÷‘·è uÛ≤wü\T‘Ós¡eTs¡T>∑e⁄‘·THêïsTT nH˚~ ì»y˚T ø£<ë.

k Ç+^¢wt MT<ä ˇø£ÿkÕ]>± ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T m>∑ã&É≤ìøÏ eTq+s¡÷bı+~+# $<ÛëHê\T, yêÏì q&ç|ædüTÔqï, Ç‘·πs‘·s¡ X≈£îÔ\ Á|üuÛ≤e+Ò<ë?

k á |ü]dæú‹ì #·ø£ÿ~<ä›&ÜìøÏ <˚oj·T uÛ≤cÕ nqT≈£L\ yÓ’K]‘√Á|üuÛÑT‘ê«\T ñ<√´>∑ ñbÕ~Û s¡+>±*ï e÷s¡TÃø√e&É+ ì»+>±H˚ø£wüºkÕ<Ûä e÷?

k eTq yÓ’K] ªªÄø£* yÓj·T´≈£î+&Ü eT+~kÕÔqT. nqï+ ô|≥Tº ‘·©¢μμ!nqï bÕ‘· kÕyÓT‘· ìs¡÷|ædüTÔqï≥Tº>± Ò<ë?

k Ç˝≤+Ï n+XÊ\˝À á |ü⁄düÔø£+ MT‘√ e÷≤¢&ÉT‘·÷, MT‘√ ø£*dæq&ÉTdüTÔ+~. MT #‘·T˝≤sê d”«ø£]+#·+&ç.n|ü +>± neTà uÛ≤wüì Ä<ä]+#·+&ç.

66ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

68ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

2. Amtice 350 (A) Á|üø±s¡+ uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝À ÁbÕ+rj·T uÛ≤wü À¢H˚,eTTK´+>± kÕúìø£ uÛ≤wü À¢H˚ $<ë´ uÀ<Ûäq »s¡>±* nì ù|s=ÿ+~. $<ä ìÁbÕ<∏ä$Tø£ Vü≤≈£îÿ>± uÛ≤$dü÷Ô @s¡Œ&çq Ä]ºø£ Ÿ 21(m) Ä<Ûës¡+>± $<ë´Vü≤≈£îÿ #·≥º+ ˇø£ #·≥º+>± s¡÷bı+~+~. Ä #·≥º+˝À #ê˝≤ eTTK´yÓTÆq$wüj·T+ ø£ÿÏ #Ó|ü⁄Œ≈£î<ë+ uÛ≤s¡‘· <X+˝À bÕsƒ¡ Á|üD≤[ø£, ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<äm˝≤ ñ+&Ü* nqï<ëì >∑T]+∫ #Ó|ü⁄Ôqï≥Te+Ï 5 e #ê|üºs√¢ #ê˝≤ düŒwüº+>±|æ\¢\≈£î nqT≈£L\yÓTÆq e÷‘·èuÛ≤wü ÀH $<ë´uÀ<Ûäq ñ+&Ü* nHêïs¡T. n+‘ø±≈£î+&Ü Ä ìã+<Ûäq #·T≥÷º‘ê ñqï≥Te+Ï nìï düuŸ ôdø£åqT¢ ≈£L&Ü @+#ÓãT‘êsTT n+fÒ,

bÕsƒ¡ Á|üD≤[ø£, ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä qT |üP]Ô #Ój·T´≥+.

1) dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·« Á|üø£≥q <ë«sê nBÛø£è‘·+ #dæq nø£&É$Tø dü+düú(SCERT) ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä ≈£î bÕsƒ¡ Á|üD≤[ø£, eT÷˝≤´+ø£q $<ÛëHêìïìsê∆]düTÔ+~.

2) düuŸ ôdø£åHé (1) Á|üø±s¡+ bÕsƒ¡ Á|üD≤[ø£qT, eT÷˝≤´+ø£q $<ÛëHêìïìsê∆]+#˚≥|ü&ÉT, nBÛø£è‘· nø£&É$Tø˘ dü+düú á ÁøÏ+~ n+XÊ\qT|ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüT≈£î+≥T+~.

m) sêC≤´+>∑+˝À bı+<äT|üs¡∫q $\Te\≈£î nqT>∑TD+>± ñ+&Ü*.(Liberty, equality, integrity, transpect)

_) u≤\\ düs¡«‘√eTTU≤_Ûeè~∆ »s¡>±*.

dæ) u≤\\ C≤„q+, kÕeTsêú \T, HÓ’|ü⁄D≤´\qT ô|+bı+~+#ê*.

&ç) u≤\\ |üP]Ô kÕeTs¡ú + y˚Ts¡≈£î XÊØs¡ø£, e÷qdæø£ X¯≈£îÔ\T n_Ûeè~∆#Ó+<ë*.

Ç) |æ\¢\qT πø+Á<ä+>± #düT≈£îì yê]øÏ nqTyÓ’q $<ÛëHê˝À¢ ø±s¡ Áø£e÷\T,|ü]XÀ<Ûäq, ø£qT>=q≥+ <ë«sê Hs¡TÃø√yê*.

m|òt) Ä#·s¡D≈£î kÕ<Ûä yÓTÆq+‘·es¡≈£î uÀ<ÛäHê e÷<Ûä eT+ u≤\\ e÷‘·èuÛ≤wü>± ñ+≥T+~.


õ) uÛÑj·T+, Ä+<√fi¯e+Ï yêÏqT+∫ u≤\\qT $eTTø£Ô+ #˚dæ yês¡T‘·eT uÛ≤yê\qT ùd«#·Ã¤>± e´ø°Ôø£]+#·≥+˝À düVü‰j·T|ü&Ü*.

ôV≤#Y) C≤„Hêìï u≤\\T ns¡ú+ #˚düT≈£îqï $<Ûëq+, <ëìì nq«sTT+#˚kÕeTsêú \ô|’ ìs¡+‘·s¡, düeTÁ>∑ eT÷˝≤´+ø£q.

‘·s¡Tyê‘· ˇø£kÕ] eTqeTT yÓqøÏÿ ‹]– sêC≤´+>∑+yÓ’|ü⁄ #·÷dæq≥T¢nsTT‘ eTqøÏ |æ\¢\≈£î ‘Ó*dæq <X uÛ≤wü\T, kÕúìø£ uÛ≤wü À¢H #·<äTe⁄ #ÓbÕŒ*nì ñqï|ü&ÉT Hê≈£î ‘√∫q~ H˚qT #ÓãT‘êqT, ñbÕ~Û ø£*ŒdüTÔ+~ ø±ãÏº#ÓãT‘êqT n+fÒ sêC≤´+>∑ $s¡T<ä∆eTT, #·≥º $s¡T<ä∆eTT ≈£L&Ü ne⁄‘·T+~.ùwø˘‡|æj·TsY nqï≥Tº Lawless are they that make their wills their Lawnqïe÷≥ >∑Ts¡TÔ≈£î sêe&É+ Ò<ä÷!

Ç|ü&ÉT Ç+‘·≈£îeTT+<äT #·]Ã+∫q≥T¢ eTq~ sêC≤´+>∑ã<ä∆+>±q&ÉTdüTÔqï eédüú, #·≥ºã<ä∆+>± q&ÉTdüTÔqï eédüú. eTq sêC≤´+>∑+˝Àù|s=ÿqï≥T¢ Ò<ë #·≥º+˝À ù|s=ÿqï≥T¢ e÷‘·èuÛ≤wü ÀH $<ë´$<Ûëq+ q&Éyê*nì düŒwüº+>± ñqï|ü⁄Œ&ÉT e´‹πsø£+>± Ä˝À∫+#·&ÉeTT nH˚~ nXÊÁd”Ôj·Ty˚Tø±≈£î+&Ü #·≥º$s¡T<ä∆eTT ≈£L&Ü ne⁄‘·T+~ nH˚~ Á|ü<Ûëq n+X¯eTT.

á dü+<äs¡“¤+˝À Áô|’y˚≥T bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ q&ÉTdüTÔqï Ç+ ¢wüß MT&çj·T+>∑T]+∫ ≈£L&Ü #ÓbÕŒ*‡q nedüs¡+ ñ+~. Áô|’y≥T bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ »s¡T>∑T‘·TqïÇ+ ¢wüß MT&çj·T+ ≈£L&Ü $<ëéédüú À uÛ≤>±\T, eTq $<ëéédüú $eøå±ø£è‘·$<ëéédüú. n+fÒ (Äs¡ZHÓ’CŸ¶ ôdø±ºsY Ä|òt m&ÉT πøwüHé) ñ<ëVü≤s¡DøÏ |üPs¡«ø±\+˝À eéd”úø£è‘·yÓTÆq $<ë´$<Ûëq+ ñ+&˚~ ø±<äT. M~Û ãfi¯fl˝À¢, >∑T&çeT+&ÉbÕ\˝À n|üŒÏø£|ü⁄Œ&ÉT Ä >∑Ts¡Te⁄>±]øÏ ‘√∫q ø£ dü $wüj·÷\T,Áyêj·T≥+, #·<äe&É+, …ø£ÿ >∑≥º&É+ e+Ï$ HπsŒyêfi¯ófl. yêÏì RRR Ò<ë3R, R3 nH˚yêfi¯ófl. n˝≤+Ï$ ñ+&˚$. Ç|ü&ÉT eTq+ ìs¡«Væ≤düTÔqï$eéd”úø£è‘· $<ë´$<ÛëqeTT n+≤eTT.

eéd”úø£è‘· $<ë´$<Ûëq+ n+fÒ <ëìøÏ ˇø£ ì]›wüºyÓTÆq Á|üD≤[ø£,XÊÁd”Ôj·TyÓTÆq uÀ<ÛäHê+XÊ\T, #·≥º|üs¡+>± @s¡Œs¡#·ã&ç ñ+≤sTT. Ç$ñqï#√≥ Áô|’y˚≥T s¡+>∑+˝À eTq+ >∑T]Ô+|ü⁄ ÇdüTÔqï#√≥. Ç+‘· s¡TdüTeTT

70ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

edü÷\T #˚j·T≈£L&É<äT Ò<ë Ç+‘·≈£î $T+∫ edü÷\T #˚j·T≈£L&É<äT, Çìïs√E\T |üì ~Hê\T, Çìï s√E\T XË\e⁄ ~Hê\T e+Ï$ ìs¡T›wüº+>±ñ+≤sTT. nìï $wüj·÷˝À¢ eTq+ #·≤ºìï bÕÏdüTÔqï|ü&ÉT Ç+ ¢wüß MT&çj·T+$wüj·T+˝À yêfi¯ófl ≈£L&Ü ‘·|üŒ≈£î+&Ü bÕÏ+#ê* nì #ÓbÕŒ*. ‘Ó\T>∑TMT&çj·T+˝ÀH˚ »]π>≥≥T¢ #·÷ùdÔ, eTqøÏ ‘·|üŒ≈£î+&Ü eT+∫ |ü]cÕÿs¡+<=s¡T≈£î‘·T+~. <ëì‘√bÕ≥T MT&çj·T+qT ≈£L&Ü ìj·T+Á‘·D #˚j·÷*‡qnedüs¡+ ñ+~. #·≥º+˝À Òì<ëì>∑T]+∫ mes¡÷ <˚_]+∫ n&É>∑fÒ¢<äT.#·≥º+˝À ñqï<ëìï neT\T #˚j·÷*‡q nedüs¡+ ñ+~. n~ Áô|’y˚≥T $<ë´s¡+>∑+ nsTTq|üŒÏø° #·≥º |ü]~Û Àπø edüTÔ+~. #·≥º Á|üø±s¡y˚T |üØø£å\T,eT÷˝≤´+ø£qeTT ≈£L&Ü »s¡T>∑T‘êsTT. #·≥º Á|üø±s¡y˚T bÕsƒ¡ Á|üD≤[ø£\Tì]à+#·ã&É‘êsTT nqï|ü&ÉT e÷<Ûä eT+ $wüj·T+˝À ≈£L&Ü #·≥º Á|üø±s¡yTÄ˝À∫+#·e\dæq nedüs¡eTT Á|üuÛÑT‘ê«\≈£î ñ+~ ø£<ë!

72ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

uÛ≤>∑kÕ«eTT\T ø±yê* n+fÒ uÛ≤wü\‘√H˚ kÕ<Ûä + ne⁄‘·T+~ ø±˙ yπs$<Ûä+>± ≈£î<äs¡<äT. #Ó’Hê @ ø±s¡´Áø£eT+ #˚|üÏºHê ã&ç ÁbÕ‹|ü~ø£>±H˚#˚ã&É‘ês¡T. yêfi¯ófl dü÷ÿfi¯fl˝À¢H˚ ]øÏ dü+ã+~Û+∫q Á|ü<Ûëq düe÷y˚XÊ\T@sêŒ≥T #˚kÕÔs¡T. πswüHée+Ï$ ≈£L&Ü nø£ÿ&˚ |ü+|æD° #˚kÕÔs¡T.

eTTK´+>± #Ó’ j·TT\T bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ #Ó’Hê uÛ≤wü ÀH $<ä Hs¡TÃ≈£î+≤s¡T.ñ<ëV ü≤s ¡Dø Ï eTq+ nqT≈ £î+≥Tqï Ä<Û ä Tìø £ $<ä´\T, eè‹ Ô$<ë´|üs¡yÓTÆq≥Te+Ï _.f…ø˘ ≤+Ï ø√s¡T‡\T, &Üø£ºsY ø√s¡T‡\T yêfi¯fl #Ó’ dtuÛ≤wü ÀH˚ H˚s¡TÃ≈£î+≤s¡T. ˇø£y˚fi¯ yêfi¯ófl $<˚XÊ\≈£î yÓfi¯fle\dæ eùdÔ Ò<ë$<˚o |ü⁄düÔø±\T #·<äee\dæq n>∑‘· + @s¡Œ&ç‘˚ n|ü&ÉT e÷Á‘·y˚T &çÁ^nsTTq ‘·s¡Tyê‘· Á_&ç®ø√s¡T‡ 5 qT+&ç 6 HÓ\\bÕ≥T H˚s¡TÃ≈£î+≤s¡T. nB◊∫Ã¤ø£+>±H˚ ñ+≥T+~. düu…®≈£îº˝À uÛ≤>∑+ ø±<äT. yêfi¯ófl #Ó’Hê uÛ≤wü˝ÀH˚s¡TÃ≈£îHêïs¡T ø±ãÏº ‘·≈£îÿe nH√, $T–*qyês¡T m≈£îÿeH√ eTq+uÛ≤$+#· ÒeTT. Á|ü|ü+#·+˝À nìï eT÷\˝≤ ñqï Ç+»˙s¡¢‘√ b˛°|ü&ç |üì#˚j·T>∑\s¡T. nìï s¡+>±˝À¢ eTTK´+>± ˇ*+|æø˘‡ <ä>∑Zs¡qT+&ç XÊÁd”Ôj·T$<ä \es¡≈£î, kÕVæ≤‘· |üs¡yÓTÆq yêÏ À ≈£L&Ü b˛°|ü&ç |üì#düTÔHêïs¡T. nìïs¡+>±\‘√ yêfi¯ófl yêfi¯fl ˇs¡e&ç À r]Ã~<äT›≈£î+≤s¡T. Á|ü|ü+#·+˝À »]π>@ e÷s¡TŒHÓ’Hê Á>∑Væ≤kÕÔs¡T.

n˝≤π> »bÕHé <˚X¯+>∑T]+∫ ≈£L&Ü ø£ÿ ∫qï e÷≥ì eTq$ #˚kÕÔqT.»bÕHé À eTTK´+>± kÕ|òtºysY s¡+>∑+˝À yêfiófl ø£qT≈£îÿqï≥Te+Ï n+XÊ\øÏù|f…+Ÿ ø√dü+, n+fÒ ù|f…+Ÿ Vü≤≈£îÿø√dü+ <äs¡U≤düTÔ #j·T&ÜìøÏ, ù|f…+Ÿ|üPsê«|üsê\T ÁbÕ<∏ä$Tø£+>± $e]+#·&ÜìøÏ, ø±|” ¬s’Ÿ‡ bı+<ä≤ìøÏ yêÏìÁbÕ<∏ä$Tø£+>± Ç+ ¢wüß˝À ‘·s¡T®e÷ #˚j·÷*‡ e∫Ã+~. Ä ‘·s¡T®e÷ì uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ñqï ø=+‘· eT+~ kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+, Ç+ ¢wüß ø£*–qyêfi¯fl‘√≈£L&çq ˇø£ 400 eT+~ Ç+»˙s¡¢‘√ #˚sTT+#ês¡T. ø±˙ yêfi¯ófl kÕ~Û+∫q10, 20 y˚\ ù|f…+≥T¢ yê]øÏ uÛ≤Ø>± $<˚o e÷s¡ø£Á<äyê´ìï Ä]®+∫ô|&ÉT‘·THêïsTT. m+‘√ nuÛÑT´qï‹ì bı+<äT‘·THêïsTT. nìï ù|f…+≥T¢XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T kÕ~Û+#·&É+ >=|üŒ. yêÏ Vü≤≈£îÿ\T ‘Ó#·TÃø√e&É+ #ê˝≤ ∫qï|üì.


Ç~ »bÕHé eTqøÏ #ÓãT‘·Tqï yêdüÔe+ ≈£L&Ü. _f…ø˘, m+f…ø˘\T |üP]Ô#düTø=ì Ç‘·s¡ <XÊ\T yÓfifle\dæ e∫Ãq|ü⁄&ÉT Ç+ ¢wüßì Hs¡TÃø√e#·TÃ. Ç‘·s¡<˚X¯düTú\‘√ Ç+≥sêø£åHé dü+<äs¡“¤+˝À e÷Á‘·y˚T Á_&ç® ø√s¡T‡\T #ê\T nì#Ó’Hê eTqøÏ #ÓãT‘·T+~.

Ç+ ¢wüß yê&ÉT <X uÛ≤wü $wüj·T+˝À eéVü≤]+∫q rs¡T #·÷düT≈£î+fÒeTq+ H˚s¡TÃø√<ä–q≥Te+Ï dü+|òüT≥q\T ñHêïsTT. <ÛëeTdt eTÁH√eTVü‰X¯j·TT&ÉT, á <˚X¯+˝À ª<ä‘·ÔeT+&É ≤\ ø£ …ø£ºsYμ>± eéVü≤]+∫q|ü⁄&ÉTeTq sêÁwüº+˝Àì sêj·T\d”eT õ˝≤¢\T yÓTT‘·Ô+ Äj·Tq nBÛq+˝À ñ+&˚$.n˝≤π> n|ü&ÉT eTÁ<ëdt Áô|dæ&Ó˙‡˝À nH˚ø£ ø°\ø£yÓTÆq u≤<Ûä´‘·\Tìs¡«Væ≤+#ês¡T. Äj·Tq mø£ÿ&çøÏ yÓ[‘˚ nø£ÿ&É <˚X¯ Á|ü»\ kÕúìø£ uÛ≤wü À¢H˚,<˚oj·T uÛ≤wü ÀH˚ e÷≤¢&˚yês¡T. ‘·$Tfi¯ ÁbÕ+‘·+˝À |üs¡ Ï+#˚≥|ü&ÉT‘·$Tfi+˝ÀqT, ‘Ó\T>∑T ÁbÕ+‘·+˝À |üs¡ Ï+#≥|ü&ÉT ‘Ó\T>∑T˝ÀqT, ø£qï&ÉÁbÕ+‘·+˝À |üs¡ Ï+#≥|ü&ÉT ø£qï&É+˝ÀqT n˝≤ kÕúìø£ uÛ≤wü\ìï+Ï À≈£L&Ü e÷≤¢&˚yê&ÉT.

kÕúìø£ Á|ü»\ Ä#ês¡ eéVü‰sê\T, dü+düÿè‹ì ‘Ó\TdüTø√e≥+ yê]‘√eTy˚Tø£+ ø±e&É+ e\q Á|ü»\ Vü≤è<äj·÷˝À¢ ˇø£ XÊX¯«‘·yÓTÆq, düTdæús¡yÓTÆqkÕúHêìï dü+bÕ~+#·T≈£îHêï&ÉT <ÛëeTdt eTÁH√. Äj·Tq ø£ Á_°wüß n~Ûø±]nsTTq|üŒÏø° Äj·Tq <ä>∑Zs¡øÏ ndæôdº+Ÿ ø£ …ø£ºs¡T>± e∫Ãq dæ.|æ. ÁuÖHéøÏ ø£dü\Vü‰ n&ç–‘˚ Äj·Tq Ç˝≤ #ÓãT‘ês¡T. ªªGo to the people, speak tothem, learn from themμμ n+fÒ •ø£åD≤ ø±\+˝À eTq+ Hs¡TÃ≈£îH $wüj·÷\ø£Hêï Á|ü»\ eT<Ûä ñ+&ç, Á|ü»\‘√ ø£*dæb˛sTT, ˇ~–b˛sTT H˚s¡TÃ≈£îqï$wüj·÷ Ò >=|üŒ. Á|ü»\ e÷≥\T $q≥+, Á|ü»\ e÷≥\T e÷≤¢&É&É+ `Ç$ ¬s+&É÷ #ê˝≤ nedüs¡eTT nì #Ó|æŒ <ë<ë|ü⁄ q÷≥ mquÛ…’ dü+e‘·‡sê\ÁøÏ+<äfÒ #Ó|æŒ yÓ[flq eTVü‰Hêj·T≈£î&ÉT eTÁH√.

eTqøÏ Ç+ø=ø£ Á|ü<ÛëqyÓTÆq |òüT≥ºeTT @$T≥+fÒ “South Indian Castesand Tribes” nì eTq <äøÏåD uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝Àì ≈£î˝≤\, C≤‘·T\>∑T]+∫,yê] Ä#êsê\T, Jeq $<Ûëq+>∑T]+∫ #ê˝≤ XÊÁd”Ôj·T+>± Ä+Á‘√bÕ˝≤õø£ ŸyÓT<∏ä&é À #·ø£ÿ>± Àø±ìøÏ 13 yê\÷ýéT‡ n+~+∫q <ÛäsYdüºHé ≈£L&Ü Ç+ ¢wüßn~Ûø±πs. n˝≤π> ÁbÕ+rj·T Á|ü»\ Jeq $<ÛëHêìï, Á|ü‹ ]ø° ñqï Ä] ø£<∏äì, ] >∑T&ç ø£<∏äì, #Ós¡Te⁄ ø£<∏äì nìï+Ï Áø√&ûø£]+∫, ]ø±s¡T¶

74ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

#˚dæ eTqøÏ n+~+∫q eTVü≤˙j·TT&ÉT ø£\ï Ÿ yÓTø£+õ. yêÏH˚ ªyÓTø£+J¬ø’|òæj·T‘Yμ\T n+≤+. Ç˝≤+Ï m+‘√ eT+~ Ç+ ¢wüßyêfiófl <X uÛ≤wü\ø√dü+,<˚X¯ Á|ü»\ø√dü+ |üì#˚ùdÔ, yês¡T ù|s¡TøÏ ‘Ó\¢yêfi‚fl ø±ì, eTq <˚XÊìï, eTq,eTÏº , eTq Á|ü»\˙ Áù|$T+#ês¡T nq≤ìøÏ nH˚ø£ ‘êsêÿD≤\THêïsTT.ø±˙ eTq+ ‘Ó\¢yê&ÉT b˛sTT, q\¢yê&ÉT e∫Ãq ‘·sê«‘· ‘Ó\¢yê&ç À ñqïq\¢<äq+, ø£ dü+ ≈£L&Ü eTq˝À Òø£b˛e&É+, &=\¢‘·q+ e÷Á‘·yT ô|’øÏ ‘\&É+#ê˝≤ $#ê]+#ê*‡q n+X¯+ nì|æk Ô+~.

n≥T sêC≤´+>∑|üs¡+>± ø±˙, Ò<ë Ç≥T Ç+ ¢wüßyêfi¯ófl e~*yÓ[flqeT+∫ ñqï‘· Á|üe÷D≤\T ø±˙ <˚ì˙ eTq+ kı«+‘·+ #˚düTø√≈£î+&ÜeTq<ä+≥÷ dü«<X, ywü uÛ≤wü\|ü≥¢ n_Ûe÷q+ Ò≈£î+&Ü eTq+ ñ+≥THêïeTTnH~ #ê˝≤ <äTs¡<äèwüºø£s¡yÓTÆq n+XeTT.

Ä>∑<äT Ç+‘·Ï‘√ Ç+ ¢wüß uÛ≤cÕ yê´yÓ÷Vü≤+Ç~ eTq˝Àì |üdæ‘·HêìïeTq≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&ÜH m‘·TÔ¬ø[flb˛‘·T+~düèwæº À eTqyT<√ Á|ü‘´ø£+e+Ï uÛ≤e+e÷sê≈£î ‘=&ÉT>∑T‘·T+~eTqy˚T<√ ‘Ó*$|üs¡T\+ nìeTq≈£î eTqyT eTT]dæb˛‘ê+á ns¡Te⁄ >=+‘·TJ$‘êìøÏ nqTã+<Ûä+ Çe«<äTÄq+<ä+ nqTuÛÑ÷‹>± e÷] |ü⁄\ø£]+#·<äTÄK]øÏ eTq ùd«#·Ã¤ ≈£L&Ü|”d” düsêÿsY Ç+Á<äC≤\+˝À@qT>∑T˝≤>±eTq ø£fi¯fl eTT+<˚ e÷j·T+ nsTTb˛‘·T+~.á Ç+ ¢wt Hê≥ø£+˝ÀeTq+ˇ]ƒ bÕÁ‘·<Ûës¡T\yTHê?@yÓ÷!ø±\+ düeTTÁ<ä+ ˝≤+Ï~@B ø£&ÉT|ü⁄˝À <ë#·Tø√<äT.


nqTã+<Ûä+

76ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä


78ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

kÂ»q´+áHê&ÉT

80ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£<∏ä

book layout Final...dü÷∫ø£ 1. ± ... 17 3. ø£]≈£î´\e÷? ` >∑Ts¡T≈£î\e÷?

Documents

Transcript of book layout Final...dü÷∫ø£ 1. ± ... 17 3. ø£]≈£î´\e÷? ` >∑Ts¡T≈£î\e÷?