Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis...

44
biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti [email protected]

Transcript of Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis...

Page 1: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis

ZiriTadi mimarTulebani

prof. SoTa samsonia

iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti

[email protected]

Page 2: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebebia:

– axali qimiuri struqturis, potenciuri biologiuri aqtiurobis mqone naerTebis Seqmna;

– cnobili biologiurad aqtiuri naerTebis qimiuri modifikacia;

– cnobili biologiurad aqtiuri naerTebis struqturuli analogebis miRebis meTodebis damuSaveba da sinTezis racionaluri gzebis Zieba.

Page 3: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

1. alizarini (endros fesvebi, Rubia tinktoria). 1868 weli grebe da

libermani, sinTezi antracenidan;

2. vitamini C (askorbinis mJava) – 1928 weli agebulebis dadgena, xolo 1934 weli raixStainis mier misi laboratoriuli sinTezi D-glukozidan da Semdeg sawarmoo sinTezi; 3. 1953 weli, dnm, ormagi spirali – uotsoni da kriki.

korana, dnm-is fragmentis - biologiurad aqtiuri genis sruli sinTezi (nobelis premia);

Oorganuli sinTezis mizani

Page 4: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

saqarTvelos samecniero-kvleviTi dawesebulebebi, romlebmac warmoadgines samuSaoebi biologiurad

aqtiuri sinTezuri naerTebis mimarTulebiT:

- javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti - 18

- saqarTvelos teqnikuri universiteti - 8- iovel quTaTelaZis farmakoqimiis instituti - 4 - petre meliqiSvilis fizikuri da organuli qimiis instituti

- 3- saqarTvelos saxelmwifo agraruri universiteti - 1- soxumis saxelmwifo universiteti - 1- niko kecxovelis botanikis instituti - 1

Page 5: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

saqarTvelos samecniero-kvleviTi dawesebulebebi, romlebmac warmoadgines samuSaoebi fitoqimiis, mcenareTa dacvis,

analizis, teqnologiis, da farmakologiis mimarTulebiT

- iovel quTaTelaZis farmakoqimiis instituti - 12- Tbilisis saxelmwifo samedicino universiteti - 6- javaxiSvilis saxelobis Tsu - 6- p. meliqiSvilisfizikuri da organuli qimiis inst. - 5- baTumis rusTavelis sax. saxelmwifo universiteti - 3- levan yanCavelis sax. mcenareTa dacvis instituti - 3- niko kecxovelis botanikis instituti - 2- samedicino bioteqnologiis instituti - 2- saqarTvelos agraruri universiteti - 1- durmiSiZis sax. bioqimiis da bioteqnologiis inst. -1

Page 6: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

gagrZeleba

- Tbilisis samedicino bioteqnologiis instituti - 1- saqarTvelos mebaReobis, mevenaxeobis da meRvineobis

instituti -1- saqarTvelos maRali teqnologiebis erovnuli centri-1- saqarTvelos teqnikuri universiteti - 1

- Sps “ji-em-pi - 1- a. wereTelis sax. quTaisis saxelmwifo universiteti -1- akad mix. winamZRvriSvilis sax. Kardiologiis inst. -1- a/k rkinigzis e. fifias sax. Klinikuri saavadmyofo -1- samedicino instituti “panacea” -1

Page 7: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

samecniero mimarTulebebi

1. aromatuli heterocikluri naerTebi – 9 (Tsu, stu)

2. Sualeduri produqtebi da struqturuli analogebi – 3 (p. meliqiSvilis inst., agraruri uni., Tsu)

3. steroidebis warmoebulebi 3 (farmakoqimiis inst.)4. biodegradirebadi polimeruli masalebi -2 (stu, Tsu)5. adamantanis warmoebulebi – 2 (Tsu)6. naxSirwylebi – 4 (Tsu, p. meliqiSvilis instituti)7. enantiomerebis sinTezi – 1 (farmakoqim. inst., Tsu)8. maTematikuri qimia – 1 (Tsu, soxumis sax. uni.)9. koordinaciuli naerTebi -3 (stu, Tsu, botanikis inst.)

Page 8: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

Aantibiotiki CC-1065gamoyofilia obis sokodan. adreamicinze 400-jer meti simsivnis

sawinaarmdego aqtiuroba

NH

N

O

HN

N

H3CO

HNO

OH

OO

O

NNH2

H

NH

N N

O O NH

CH3

CH2Cl CH2Cl

H3C

NH

NH

HN

HN

O

1

2

sqema 1

Page 9: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

oligoindoluri alkaloidebi

NH

NCH3

HN

CH3N

NH

NCH3

NH

NCH3

HN

CH3N

NH

NCH3

HN

CH3N

34

sqema 2

Page 10: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

piroloindolebi, indoloindolebi, arilindolebi, bisindolebi

1. Samsonia Sh., Targmadze N., Suvorov N. The Chemistry of Pyrroloindoles. Russian Chemical Reviews 1994, v. 63, № 10, pp. 815-832.

2. Samsoniya Sh., Trapaidze M. The chemistry of indoloindoles. Russian Chemical Reviews, 2007, v. 76, №4, pp. 313-326.

3. Samsoniya Sh., Chikvaidze I., Narindoshvili. 2-Phenylindole derivatives. Selected methods for synthesis and modifikation of heterocycles, Kartsev V.G., Ed., Moskow: IBS Press, 2004, vol. 3, pp. 219-559 (Review)

sqema 3

NH

HN

NH

NH

HN

HN

HN

NH

NHHN

N

N

NH

X

NH

NH N

H

NH

X

NH

NN N

N

1 23 4

5 6 7

8

9

16

HN

HN

HN

NH

NH

NH10

1112

NH

Y

13Y = CH2, C2H4

14

NH

NN

Cl

15

N N

O

O

17

Page 11: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

piroloindolebi biciklizaciiT (e. fiSeri)

sqema 4

HN

NHNNHN CC

CH3

COOR

H3C

ROOC

H+

1

2 3 4 5

67

NH

COOEt

EtOOC

HN

COOEt

COOEt

HN

HN

COOEt

NH

NH

NH

COOEt

EtOOC

COOEt

HN

NH

HN

HN

HN

NH

NH

NH

89

Page 12: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

indoloindolebi biciklizaciiT

NH

HN

NH

HN

HOOC

COOH

NH

HN

ROOC

COOR

NH

HN

NH

HN COOR

COOR

NH

HN

NHNNHN CC

CH3

COOR

H3C

ROOC

H+

1

23 4

5 6 7

sqema 5

Page 13: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

bisindolebi biciklizaciiT

NH

NH

×

R R

X

H2N NH2

X

N NH

C-COOEtN

CH3

CEtOOC

CH3

NH

NH

NH

×

X= -,O,CH2,C2H4 CH=CH,C6H4,S,SO2; R=COOEt,COOH

5 6

7 8

sqema 6

Page 14: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

sinTezi indolinis safuZvelze

N

COCH3

NH-N C

CH3

COOC2H5

HN

NCOCH3

COOC2H5

HN

NCOCH3

COOC2H5

N

NH

H3COC

COOC2H5

1

2 3

4 N

NH

H3COC

COOC2H5

5

HN

NH

COOH

6

HN

NH 8

NH

NH

COOH

7

NH

NH

9

sqema 7

Page 15: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

sinTezi indolinis safuZvelze

N

COCH3

NH-N C

CH3

COOC2H5

NH

N

H3COC

COOC2H5

NH

N

H3COC

COOC2H5

NH

NH

COOH

NH

NH

NH

NH3COC

C2H5OOC

NH

NH3COC

C2H5OOC

10

1112

1314

15 16

sqema 8

Page 16: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

asimetriuli bisindolebis sinTezi

NH

NH COOEt

NH COOEt

NH2

H3COC 3) OH-

NH

H3COC

N C

CH3

COOEt

H3COC

NH-N C

CH3

NH COOEt

1 2

3

5

4

NH

NH

6

1) NaNO2/HCl

2) CH3COCH(CH3)COOEt

2,5'-bi s-1H-i ndol i

sqema 9

Page 17: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

sqema 10

N2Cl

+NH-N C

CH2 NO2

NH

NO2

NH-N C

CH3

COOEt

CH3COCH

COOEt

NO2

COOEt

COOEt

NH

COOEt NH

NH

R

R

NH-NH2

NH

COOEt

R=COOEt,COOH,H

8

10 11

12 13

7 9

3,5'-bis-1H-i ndol i

CH2

Page 18: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

izomeruli triindoluri sistemebi

NH-NH2

NH

COOEt

NH-N

NH

COOEt

CCH3

NH

NHCOOEt

NH

R

H3COC

NH

R

NH

COOEt

NH

NH

NH

11 14

1516

sqema 11

Page 19: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

NH2

H3COC

1) NaNO2/HCl2) CH3COCH(CH2-C6H4-NO2)COOEt3) OH-

NH

H3COC

N C

CH2-C6H4-NO2

COOEt

NH

NO2

COOEt

H3COC NH-N=C

NH

COOEt

H3COCCH3

NH

NHCOOEt

H3COCNH-NH2 NH-N

COOEt NH

NHCOOEt COOEt

CCH3

NH N

HNHCOOEt COOEt

NH N

HNH

COOEt

1718

1920

21 22

sqema 12

Page 20: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

benzopiroloindolis sinTezi

OH

OH

H2N-NH2NH

NH

NH2

NH2

CH3COCOOEt

NH

NH

N

N

C

CH3

COOEt

C

CH3

COOEt

H+NH

HN

COOEt

EtOOC

NHHN

COOH

HOOC

NHHN

OH-

34

5 6

to

1 2

sqema 13

Page 21: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

dihidroindolizinuri fotoqromebi

N

N

N

N

NN

N

N

MeO2C

CO2Me

NN

CO2Me

CO2MeMeO2C

MeO2C

N

NCO2Me

CO2Me

CO2Me

CO2Me

N

NCO2Me

CO2Me

MeO2C CO2Me

+

4

5

6

1

2

3

sqema 14

Page 22: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

bis-spiroqromenebisqema 15

N

N

NN

N

N

NN OO R1

R2

R1

R2

NNO OR2

R1

R2

R1

NN

O

O

O2N

NO2

C

O H

OH

R

1

2

36

5a-c

4 a-c

a R1 = NO2, R2 = H; b R1 = R2 = NO2; c R1 = R2 = Br

Page 23: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

aril- da diarilindolebi

N

R

R'

N

R

R'

R''80-105°C

PPANH2 R"

CO

Me

+1 2 3

R=H,Me; R'=H,Cl,Br,OMe,Ph;

R''=H,Br,OMe,Ph,CH2Ph, CH2CH2Ph,NO2,NH2,NH-Ac,NHC(S)NH2

sqema 16

Page 24: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

indoloindolis molekuluri diagrama (qvantur-qimiuri gaTvlebi)

N

N

3.932 (1.014)

4.074 (1.098)

4.001 (1.032)

3.997 (1.001)

3.932 (1.014)

4.074 (1.098)

4.001 (1.032)

3.997 (1.001)

0.92

6

0.91

7

0.92

6

5.16

6 (1

.759

)

sqema 17

Page 25: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

eleqtrofiluri Canacvleba

NHHN

R R

NHHN

R R

NHHN

R

HN NH

R

NHHN

2

1

3

45 R=Ac,CHO, CH2NMe2, N=N-Ar

sqema 18

Page 26: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

eleqtrofiluri Canacvlebasqema 19

NH

HN

R

R

NH

HN

NHHN

NHHN

NHHN

R

R

R

R=CHO, CH2N(CH3)2, N=N-Ar, Ac

5 6

7

8

9

Page 27: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

anomaluri reaqciebi

NH

N

R

N

CO2EtNH

NH2

CO2Et

Cl-

NH

NH

Cl

EtO2C

CO2Et

Me C CH

CH3

CO2Et

NH

N

R

R''

N

Me

R'OOC

CO2Et

NaNO2 / HCl

1

2, 3

2 R = H; 3 R = Cl; 4 R = R'' = H, R' = Et; 5 R = Cl, R' = Et, R'' = H; 6 R = Cl, R' = R'' = H; 7 R = Cl, R' = R'' = Et

8

+

45 oC

8%

in ethanol, refluxed 25h

1.

2.

4,

25%

5-7

KOH (in ethanol)0-5 oC

H2SO4

O

sqema 20

Page 28: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

Ddeformilireba

sqema 21

N

R

R''

R'

HO

N

R

R''

R'

NH

XH

O

CO2Et

a R=Me; R'=Ph, R''=H; b R=H, R'=Ph, R''=H; c R=H, R'=C6H4CH2Ph, R'' = H;

d R=H, R'=C6H4CH2CH2Ph, R'' = H; e R =H, R' = CO2Et, R'' = Me;

polyatomic alcohols

100-150°C

1a-f 2 a-f

X=CH2 or O R'' =f R = H, R' = CO2Et,

Page 29: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

1,7-migracia

N

CH2

C6H5

R

NH

R

CH2

C6H5

1

R= Me, CO2Et, Ar; Ar=C6H5,C6H4-NO2,C6H4-Br, C6H4-OMe, C6H4-Ph, C6H4-CH2-Ph

100-1500CPPA

2

sqema 22

Page 30: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

savaraudo meqanizmi

NH

R

H

+

N

CH2

R

N

CH2

H

+ RN

CH2

H

R

N

R

H

+I

IVV

IIIII

+H+

-H+

sqema 23

Page 31: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

1. narTi 5-is 4’-amino- da 4’-Tioureidonawarmebi – maRali citosta- tikuri da antimikrobuli aqtiuroba;

2. monoazonaerTebi 8,9 R=H,Cl– maRali tuberkulostatikuri moqmedeba;

3. formilwarmoebulebi 5, 6 R=H, R=R=CHO – maRali tuberkulosta- tikuri da maRali aqtiuroba fitopaTogenuri baqteriebis

mimarT;4. graminis bisanalogebis hidroqloridebi 10 R4=H; 11 R4=COOEt,

10, 11 R5=R6=CH2N(CH3)2 – maRali simsivnis sawinaaRmdego aqtiur- oba;

5. azonaerTi 14 AAr= p-C6H4-Cl – tuberkulostatikuri aqtiuroba da maRali aqtiuroba fitopaTogenuri baqteriebis mimarT;

- Самсония Ш.А., Трапаидзе М.В., Купрашвили Н.А. Хим.-Фарм. Журнал, 2009, 43, 2, 23-25- Самсония Ш.А., Чикваидзе И.Ш., Каджришвили Д.О., Таргамадзе Н.Л. ХГС, 2010, в

печати, рег. №151-08 (Tsu)

HN

NH

N=N R

2-4, 7-9

N

R

R'

X

5

24

Page 32: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

• Самсония Ш.А., Медведев Г.А., Машковский М.Д. и др. Синтез и фармакологическая активность некоторых пирролоиндольных и бисиндольных четвертичных аммониевых солей. Химико-Фармацевтический Журнал, 1982, № 11, с.55-58.

• Чикваидзе И.Ш., Медведев Б.А., Самсония Ш.А., Машковский М.Д., Суворов Н.Н. синтез и фармакологическая активность бис-индольных аммониевых солей. Химико-Фармацевтический Журнал, 1980, №5, с. 36-39.

NH

NH

×

R R

R=COOEt,H; X=CH2,CH2-CH2,O,SO2; y=CH3SO4, I

(H3C)3NH2C CH2N(CH3)3

2Y

R

R

R=COOEt,H; y=CH3SO4, I

CH2N(CH3)3

(H3C)3NH2C

2YNH

HN

kurares msgavsi aqtiuroba (Tsu)

25

Page 33: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

benzimidazol- da benzotriazolSemcveli heterocikluri sistemebi benzoTiofenis, benzofuranisa da

karbazolis safuZvelze (stu)

• sadac X= O, S, N; R= amino, alkil, arilalkili, qlorfenil, aminofenil, hidroqsifenil, qlormeTili, da a.S.

26

Page 34: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

aqtiuri anTrapiridonuli naerTebi – axali fluorescentuli markerebi (stu)

27

Page 35: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

Sualeduri produqtebi da struqturuli analogebi

• 3-hidroqsi-2-eTil-6-meTilpiridinis hidroqloridisa da suqcinitis, Sesa-bamisad, sisxlis gamaTxelebelis - emoqsipinisa da tvinSi sisxlis mimoq-cevis regulatoris – meqsadolis sinTezis aqtiuri sawyisis 2-propio-nil-5-meTilfuranis (87%) furanidan miRebis gaumjobesebuli meTodi. (Микадзе И.И., Алавидзе Т.Г. и др. Известия НАН Грузии, 2009, 2, 35, 254-256);

• yurZnis Wiis, aRmosavleTis qliavis, vaSlis nayofWamias, arafarda parkmx- veviasa da mbeWdavi qerqiWamias sqesis feromonebis racionaluri sinTe-zis gzebi. mwerebSi kanis cvlis damamuxruWebeli iuvenaluri hormonis analogebis sinTezi (fenoqsikarbi). blok-sintonebis gamoyeneba qrizante- mis mJavas nawarmebis – piretroidebis sinTezSi (Цицаги М.В., Церодзе Н.П. и др. GEN, 2002, 2. 86-87). P/p. meliqiSvilis instituti/;

• antimikrobuli, baqteriostatikuri da baqtericiduli preparatis tri-oninis – 3’ 4’, 5-tribromsalicilanilidis analogis ГЗ-048 miRebis meTo-dis gaumjobeseba (86%). dadgenilia preparatis maRali anthelminTuri moqmedeba “heqsiqolTan” da meTilinTan” SedarebiT. gentamicinTan Seda-rebiT amJRavnebs maRal aqtiurobas sxvadasxva mikroorganizmebis mi-marT (Зурабишвиди В., Гоголашвили И.Н. и др. Известия аграрной науки, 2006, 4, 3, 77-83). /Tsu/

28

Page 36: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

steroidebis warmoebulebi(farmakoqimiis instituti)

• steroiduli sapogeninis tigogeninis miRebis meTodi mowode-buli iqna farmakoqimiis institutis mier (Кемертелидзе Э.П., Пхеидзе Т.А. Хим.-Фарм. Журнал, 1972, 44).

• mowodebulia 3-adiolis sinTezis gamartivebuli sqema: tigo- genini gadayavT pregnenolonis acetatSi, Semdgom epiandroste- ronis acetatSi da Semdgomi aRdgeniT 5-androstan-3,17-dio-lSi (Сообщ. АН Грузинской ССР, 1988, 132, 3, 537; Сб. науч. Тр. ВНИХФИ им. С. Орджоникидзе, 1982, 10, 83).

• mowodebulia 5-ketosteroidebis izonikotinoilhidrazonebis miRebis meTodi. naCvenebia sinTezirebuli naerTebis maRali antituberkulozuri aqtiuroba (Chemistry of Natural Compounds, 2009, 45, 3, 389-91).

• tigogeninis safuZvelze sinTezirebulia antituberkulozuri aqtiurobis mqone 5-androstanis rigis najeri da ujeri А birTvis mqone aminosteroidi.

29

Page 37: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

Bbiodegradirebadi polimeruli masalebi

• ganxorcielebulia wamlis gadamtani axali biodegradirebadi mikrokonteinerebis sinTezi bis-azalaqtonebis safuZvelze. naC-venebia micelebis gamoyenebis SesaZlebloba wamlebis nanokon-teinerebad gamoyenebis mizniT (Acta Polymerica, 1985, 36, 1, 29-38; J.Polym. Sci.: Part A: Polym. Chem., 1999, 37, 4, 391-407). /stu, Tsu/;

• miRebulia wyalSi xsnadi, biodegradirebadi, axali klasis po-likationebi polifunqciuri aminomJava L-argininis safuZvelze. isini gacilebiT nakleb toksikurni arian vidre genoTerapiaSi amJamad gamoyenebuli cnobili sinTezuri polikationebi poli-eTileniminiP(PEI), poli-L-lizini(PLL) da poliarginini(Poly-Arg). L-arginiis safuZvelze miRebuli polikationebi dnm-Tan war-moqmnian stabilur nanokompleqsebs 200-250nm zomiT, romlebic perspeqtiuli da efeqturi reagentebia ujredis transfeqciis-Tvis (stu, Tsu).

30

Page 38: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

Aadamantanis warmoebulebi

• mowodebulia 2-(1-adamantil)benzimidazolebis miRebis meTodi da dadgenilia sinTezis optomaluri pirobebi. 5(6)-(1-adaman-til)benzimidazolebisaTvis gamovlenilia antimikrobuli da anthelminTuri aqtiuroba. lipofiluri bunebis adamantanis fragmenti xels uwyobs heterocikluri fragmentis Seyvanas ujredSi (ХГС, 1997, 12, 1646-1649; ХГС, 2008, 8, 1172-11). /Tsu/;

• aminoadamantanis, adamantan-1-karbonmJavasa da p-aminobenzois mJavas nawarmebis biologiuri aqtiurobis farTo speqtridan gamomdinare damuSavebulia adamantanis rigis p-aminobenzoisa da p-aminoacetofenonis nawarmebis miRebis meTodebi. miRebulia agreTve N-adamantil-p-aminobenzois mJavas nitrirebis produq- tebi, xolo misi qloranhidridis urTierTqmedebiT aminoadaman- tanis hidroqloridTan – Sesabamisi benzamidebi (Tsu).

31

Page 39: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

naxSirwylebi

• D-glukozisa da D-galaqtozis zogierTi warmoebulebis urTi- erTqmedebiT 4,4,8,8-tetrameTil-2,3,6,7-dibenzo-9-oqsabiciklo(3,3,1)- (3,3,1)nonan-1-amino(alkilamino)-5-olTan (5-hidroqsi-dibenz-oqsabi- ciklononani), vercxlis karbonatis Tanaobisas miRebulia Sesa- bamisi heterociklebis Semcveli -glikozidebis rigi (Tsu);

• damuSavebulia selenglukozis, selengalaqtozisa da maTi sili-ciumisa da dariSxanis Semcveli warmoebulebis miRebis meTodi. naCvenebia maTi SerCeviTi biociduri moqmedeba (Tsu);

• izomeruli aminofenolebis N-glikozilireba homomorfuli al-dozebiT – D-manoziTa da L-ramnoziT. (r. kublaSvili, N-gliko-zidebi mailardis reaqciaSi, Tsu, 2009, 210 gv). Seswavlilia nare-vebis izomeruli da anomeruli Sedgeniloba (Tsu);

• sinTezirebulia N-karboqsifenil-L-arabinozilaminebi da Seswav-lilia miRebuli N-glikozidebis anomeruli Sedgeniloba (Tsu, petre meliqiSvilis fizikuri da organuli qimiis instituti)

32

Page 40: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

Eenantiomerebis sinTezi

• mcenare SYMPHYTUM ASPERUM AND S.CAUCASICUM-dan gamoyofi- li biologiurad aqtiuri polieTeris struqturuli rgolis Sesabamisi 3-(3,4-dihidroqsifenil)-glicerinis mJavas enantiose- leqtiuri sinTezi (farmakoqimiis instituti, Tsu);

reaqciis meqanizmis kvantur-qimiuri modelireba

• kvanturi qimiis araempiriuli Tanamedrove meTodis _ simkvri-vis funqcionalis Teoriis ((DFT) gamoyenebiT, agebulia pepti-duri bmebis warmoqmnis meqanizmis modeli. modelis mixedviT adgili aqvs wylis gamoyofas da peptiduri bmis warmoqmnas. gadajgufebas safuZvlad udevs muxtis ganawileba moreagire molekulebSi. sakvlevi obieqtebia: valini, alanini, asparginis mJava, da glicini (Tsu, soxumis universiteti).

33

Page 41: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

Kkoordinaciuli naerTebi

• potenciuri biologiuri aqtiurobis mqone nivTierebebis Ziebis mizniT miRebulia koordinaciuli naerTebi adamantanis N,N-dia-cilhidrazidebisa da Cu(II), Fe(II) safuZvelze (Tsu);

• orTo(L’)- da meta(L)nitrobenzoilhidrazinTan kobaltisa da rkinis sulfatebis koordinaciuli naerTebis sinTezi. miRebu-li naerTebi sxvadasxva intensivobiT avlenen baqtericidul da aqtinomicidur Tvisebebs test-mikroorganizmebis mimarT: Agro-bacterium tumefaciens, Xanthomonas campestris, Pectobacterium aroideae, Nocar-diopsis dassonvillei.

(stu, Tbilisis botanikuri baRisa da botanikis institutis mikrobiologiis ganyofilebis mikroorganizmTa muzeumi);

34

Page 42: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

• 20 wevriani makrocikluri poliazomeTinuri naerTebis (Sifis fuZeebis) mdgradi metalkompleqsebi orvalentovani Ni, Co, Cu qloridebTan da sulfatebTan;

• SesaZlebelia mdgradi kompleqsebis miReba fermWer saRebrebis Tanaobisas, (stu).

35

Page 43: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

madloba

• konferenciis yvela monawiles

• prof. nokoloz suvorovi moskovis mendeleevis saxelobis qimiur-teqnologiuri universiteti

• prof. hainc diuri da prof. uli kacmaieri, saarlandis universiteti • Tsu qimiis departamenti

• “DFG” proeqti (1996-2000); “GNSF” grantebi (2005, 2007-2010, 2009-2012)

• Tsu TanamSromlebi

• prof. e. elizbaraSvili

Page 44: Biologiurad aqtiur nivTierebaTa sinTezis ZiriTadi mimarTulebani prof. SoTa samsonia iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti shota.samsonia@tsu.ge.

gmadlobT yuradRebisaTvis!