BILA SUDAH HABIS JODOH:AKSES DAN KEADILAN UNTUK WANITA

FADHLINA DATO’ SIDEK

TIMBALAN PRESIDEN FAME

AKSES KEADILAN

• The system by which people may vindicate their

rights/or resolve their disputes under the auspicious of

the state. This system must be equally accessible to all,

and second , it must lead to results that are

individually and socially just.

HIERARKI/PEMBAHAGIAN MAHKAMAH SYARIAH

Mahkamah Rayuan Syariah

Mahkamah Tinggi Syariah

Mahkamah Rendah Syariah (Daerah)

TERDAPAT JUGA FASILITI LAIN SEPERTI:-

• MOBILE COURT/MAHKAMAH BERGERAK

• YAYASAN BANTUAN GUAMAN KEBANGSAAN

• PERCERAIAN FAST TRACK

• MAHKAMAH KHAS (NAFKAH ANAK)- KPI 6 BULAN UNTUK SELESAIKAN KES

• ON LINE (WEB) – E-LOCATOR, E-BORANG- * E-FILING

• DI MAHKAMAH SYARIAH SINGAPURA- “ASK JAMIE”

SENARIO AKSES KEADILAN UNTUK WANITA DI MAHKAMAH SYARIAH

*FAKTOR KES LAMBAT/TANGGUH

Faktor Bilangan %

Pihak-pihak (Plaintif dan Defendan) 54%

Prosedur/teknikal 26%

Hakim 9%

Pengurusan dokumen/ penyampaian saman* 6%

Peguam 5%

STIGMA: MENGENAL PUNCA MASALAH DI MAHKAMAH SYARIAH

• SILA NYATAKAN PENGALAMAN ANDA BERURUSAN DI MAHKAMAH SYARIAH. PERNAH/TIDAK

PERNAH

• ADAKAH ANDA TAHU HAK-HAK ANDA DI BAWAH UNDNAG-UNDANG SYARIAH?

• DARIPADA MANA ANDA MENDAPAT MAKLUMAT?

• ADAKAH ANDA MENDAPAT SEBARANG SOKONGAN DARIPADA MANA-MANA PIHAK

BERKAITAN DENGAN HAK ANDA DI MAHKAMAH SYARIAH?

• APA PANDANGAN ANDA TENTANG PERANAN AGENSI YANG MEMBANTU WANITA DI

MAHKAMAH SYARIAH?

• SEMASA MENGHARUNGI PROSIDING ATAU MELIHAT PROSIDING KES LAIN, APA PANDANGAN

ANDA TENTANG MASA ATAU TEMPOH YANG DILALUI? MUNASABAH/TIDAK?

• ADAKAH TERDAPAT SEBARANG MASALAH YANG DILALUI DALAM TEMPOH PROSIDING

TERSEBUT?

• ADAKAH ANDA MENDAPATKAN BANTUAN GUAMAN KETIKA PROSIDING TERSEBUT?

• ADAKAH ANDA MENDAPAT SEBARANG SOKONGAN KELUARGA KETIKA PROSIDING

BERLANGSUNG?

• APA PANDANGAN ANDA TENTANG PERSEPSI MASYARAKAT KETIKA KES SEDANG

BERLANGSUNG? APA STIGMA ATAU NARATIF YANG ANDA TERIMA?

• BAGAIMANA ANDA MENGHADAPI SITUASI DIKECAM/DIUMPAT/DIPULAU KERANA KES ANDA?

(JIKA ADA)

• ADAKAH ANDA BERPANDANGAN HAKIM TERSEBUT BERLAKU ADIL?

• BAGAIMANA DENGAN LAYANAN STAF MAHKAMAH?

• BAGAIMANA PULA DENGAN FASILITI MAHKAMAH?

• PADA PANDANGAN ANDA APAKAH TERDAPAT KESUKARAN LAIN YANG DIALAMI OLEH WANITA

LAIN DI MAHKAMAH?

• PADA PANDANGAN ANDA APAKAH PERKHIDMATAN YANG PATUT DISEDIAKAN DI MAHKAMAH?

• APA PANDANGAN ANDA TENTANG KEPUTUSAN MAHKAMAH DI DALAM KES ANDA?

• BAGAIMANA DENGAN KES YANG LAIN? ADAKAH ANDA PERNAH TERKEJUT/MARAH

MENDENGAR KEPUTUSAN KES LAIN?

• BERAPA KALI ANDA DATANG KE MAHKAMAH UNTUK KES ANDA?

SIAPA YANG WANITA RUJUK DALAM KES RUMAHTANGGA

JBG Jabatan Bantuan Guaman

Rakan

PAID Kaunseling PAID NGO

Lain-lain

Kaunter mahkamah, peguam swasta

Media

MENYAHMITOSKAN MITOS-MITOS UTAMA DALAM TUNTUTAN DI MAHKAMAH SYARIAH

• NUSYUZ

• NAFKAH IDDAH

• MUTAAH

• NAFKAH ANAK

• HADHANAH

• HARTA SPENCARIAN

• HUTANG DALAM PERKAHWINAN

SEBUTKAN MITOS-MITOS ATAU PERKARA YANG ANDA RASA TIDAK BENAR TENTANG ISU-ISU DI ATAS?

NUSYUZ

• Makna nusyuz

• Siapa yang boleh disabitkan nusyuz?

• Beza nusyuz isteri dan suami

• Prosiding nusyuz

• Implikasi nusyuz

DEFINISI NUSYUZ

• TERTAKLUK KEPADA HUKUM SYARAK DAN PENGESAHAN MAHKAMAH, SESEORANG ISTERI

TIDAKLAH BERHAK MENDAPAT NAFKAH APABILA DIA NUSYUZ ATAU ENGGAN DENGAN TIDAK

BERPATUTAN MENURUT KEMAHUAN ATAAU PERINTAH SAH SUAMINYA, IAITU ANTARA LAIN-

• APABILA DIA MENJAUHKAN DIRINYA DARI SUAMINYA

• APABILA DIA MENINGGALKAN RUMAH SUAMINYA BERTENTANGAN DENGAN KEMAHUAN

SUAMINYA ATAU

• APABILA DIA ENGGAN BERPINDAH BERSAMA SUAMINYA KE SATU RUMAH ATAU TEMPAT LAIN.

TANPA APA-APA SEBAB YANG SAH MENGIKUT HUKUM SYARAK

NUSYUZ DAN TAUBAT

• SELEPAS SAHAJA ISTERI BERTAUBAT DAN MENURUT KEMAHUAN DAN PERINTAH SAH SUAMINYA,

MAKA ISTERI ITU TIDAKLAH LAGI MENJADI NUSYUZ.

• IMPLIKASI NUSYUZ- BERDOSA KEPADA SUAMI DAN ALLAH

• NAFKAH – JIKA NUSYUZ, TIDAK LAYAK MENDAPAT NAFKAH, SELEPAS TAUBAT, LAYAK MENDAPAT

NAFKAH.

• SELEPAS CERAI- SABITAN NUSYUZ- TIDAK LAYAK MENDAPAT NAFKAH IDDAH SAHAJA

PROSEDUR NUSYUZ DI MAHKAMAH

• SUAMI YANG MEMULAKAN TINDAKAN DI MAHKAMAH BUKAN DI PEJABAT AGAMA.

• SAMAN DAN PENYATA TUNTUTAN DIFAILKAN DAN DISERAHKAN KEPADA ISTERI.

• ISTERI MESTI FAILKAN PEMBELAAN.

• SEBAB /ALASAN NUSYUZ MESTI DINYATAKAN DENGAN JELAS DAN MENGANDUNGI ELEMEN

SEKSYEN 59 (2).

• EFEK SABITAN MESTI DINYATAKAN DALAM PENYATA TUNTUTAN

• LANGKAH-LANGKAH YANG TELAH DIAMBIL UNTUK KAWAL NUSYUZ MESTI DINYATAKAN

ELEMEN UTAMA DALAM NUSYUZ

• SUAMI MESTILAH MEMBUKTIKAN BAHAWA SUAMI TIDAK NUSYUZ TERLEBIH DAHULU SEBELUM

MENUSYUZKAN ISTERI.

• BUKTI SUAMI TIDAK NUSYUZ- SUAMI TELAH KONSISTEN MEMBERIKAN NAFKAH KEPADA ISTERI,

MENDIDIK ISTERI, MEMBERIKAN KASIH SAYING DAN MENJAGA ISTERI SEHINGGA TIDAK ADA

RUANG UNTUK ISTERI MENJADI NUSYUZ.

HADANAH

• MAKSUD HADANAH

• SIAPA YANG LAYAK MENDAPAT HADANAH

• KELAYAKAN-KELAYAKAN UNTUK HADANAH

• HILANG KELAYAKAN DALAM HADANAH

• UMUR MEMILIH HADINAH

• UBAH PERINTAH HADANAH

HADANAH- jagaan ke atas kanak-kanak yang belum pandai menguruskan dirinya sendiri (S. 81)

• ibu paling layak dan berhak menjaga anak kecilnya dalam masa ibu masih dalam perkahwinan dan

selepas perkahwinan.

• Jika ibu hilang kelayakan- turutan selanjutnya:-

• Nenek sebelah ibu

• Bapa

• Nenek sebelah bapa

• Kakak/adik perempuan seibu sebapa

• Kakak/adik perempuan sebapa

• jika ada beberapa orang yang layak dari keturunan dan peringkat yang sama, kesemuanya

berkelayakan dan bersetuju menjaga kanak-kanak itu- jagaan hendaklah diamanahkan kepada

orang yang mempunyai sifat paling mulia dan yang menunjukkan perasaan paling kasih saying

kepada kanak-kanak itu.

• jika semuanya sama sifat-sifat kemuliaan, maka yang tertua antara mereka adalah berhak

mendapat keutamaan.

S.82- KELAYAKAN YANG PERLU UNTUK JAGAAN

• ISLAM

• SEMPURNA AQAL

• BERUMUR DAN MELAYAKKAN DIA MEMBERIKAN KASIH SAYANG

• BAIK DARI SEGI AKHLAQ ISLAMIYYAH

• TINGGAL DI TEMPAT YANG KANAK-KANAK TERSEBUT TIDAK MUNGKIN MENGHADAPI APA-APA

AKIBAT BURUK DARI SEGI AKHLAQ ATAU JASMANI

S. 83-BAGAIMANA HAK JAGAAN HILANG

• jika perempuan itu berkahwin dengan seseorang yang tidak mempunyai pertalian dengan kanak-kanak itu yg

orang itu dilarang berkahwin dengan kanak-kanak itu, jika jagaannya dalam hal sedemikian akan menjejaskan

kebajikan kanak-kanak itu tetapi haknya untuk jagaan akan kembali semula jika perkahwinan itu dibubarkan.

• jika perempuan itu berkelakuan buruk secara keterlaluan dan terbuka

• Jika perempuan itu menukar permastautinannya dengan tujuan untuk mencegah bapa kanak-kanak itu daripada

menjalankan pengawasan yang perlu ke atas kanak-kanak itu, kecuali bahawa seseorang isteri yang bercerai

boleh mengambil anaknya sendiri ke tempat kahir isteri itu.

• Jika perempuan itu murtad

• Jika perempuan itu mengabaikan atau menganiaya kanak-kanak itu

S. 84 TEMPOH JAGAAN

• HADINAH TAMAT – KANAK-KANAK L- UMUR 7 TAHUN, KANAK-KANAK PEREMPUAN- 9 TAHUN

• MAHKAMAH BOLEH BENARKAN JAGAAN SEHINGGA KANAK-KANAK LELAKI UMUR 9 TAHUN

DAN KANAK-KANAK PEREMPUAN, 11 TAHUN.

• SELEPAS TAMAT HAK HADHINAH- JAGAAN ADALAH TURUN KEPADA BAPA

• JIKA KANAK-KANAK TELAH MENCAPAI UMUR MUMAIYYIZ- MAKA KANAK-KANAK ADALAH

BERHAK MEMILIH UNTUK TINGGAL SAMA ADA DENGAN IBU ATAU BAPANYA MELAINKAN

MAHKAMAH MEMERINTAHKAN SELAINNYA.

S. 85 – JAGAAN ANAK-ANAK TIDAK SAH TARAF

• JAGAAN KANAK-KANAK TIDAK SAH TARAF ADALAH SEMATA-MATA PADA IBU DAN SAUDARA

MARA IBU

S. 86 KUASA MAHKAMAH MEMBUAT PERINTAH MENGENAI JAGAAN

• MAHKAMAH BOLEH – BUAT KEPUTUSAN JAGAAN DENGAN PERINTAH MEMILIH ATAU MELETAKKAN

ANAK-ANAK DALAM JAGAAN MANA-MANA ORANG LAIN ATAU MANA-MANA PERSATUAN YANG

TUJUANNYA ADALAH TERMASUK KEBAJIKAN KANAK-KANAK.

• UNTUK MEMUTUSKAN DALAM JAGAAN SIAPAKAH SESEORANG ITU PATUT DILETAKKAN-

PERTIMBANGAN ADALAH KEBAJIKAN KANAK-KANAK- TERTAKLUK KEPADA PERTIMBANGAN ITU-

MAHKAMAH HENDAKLAH BERI PERHATIAN KEPADA-

• KEMAHUAN IBU BAPA KANAK-KANAK ITU

• KEMAHUAN KANAK-KANAK ITU, JIKA DIA TELAH MENINGKAT UMUR DAPAT EMNYATAKAN SESUATU

PENDAPATNYA SENDIRI.

• MAHKAMAH HENDAKLAH MEMBERI PERHATIAN KEPADA TIDAK BAIKNYA MENGACAU

KEHIDUPAN SESEORANG KANAK-KANAK DENGAN BERTUKAR-TUKARNYA JAGAAN.

• JIKA ADA DUA ORANG ATAU LEBIH KANAK-KANAK DARIPADA MANA-MANA PERKAHWINAN-

MAHKAMAH TIDAK TERIKAT MELETAKKAN KEDUA-DUA ATAU KESEMUANYA DALAM JAGAAN

ORANG YANG SAMA TETAPI HENDAKLAH MENIMBANGKAN KEBAJIKAN TIAP-TIAP

SEORANGNYA SECARA BERASINGAN.

• MAHKAMAH BOLEH, MEMBUAT PERINTAH INTERIM UNTUK MENEMPATKAN KANAK-KANAK ITU

DALAM JAGAAN MANA-MANA ORANG ATAU INSTITUSI ATAU PERSATUAN.

APA KANDUNGAN PERINTAH JAGAAN

• SYARAT DI MANA KANAK-KANAK ITU TINGGAL/CARA PELAJARANNYA

• PERINTAH SEMENTARA DALAM PEMELIHARAAN/KAWALAN SESEORANG

• PERUNTUKAN MELAWAT KEPADA IBU/BAPA YANG TIDAK DIBERI JAGAAN

• MELARANG ORANG YANG DIBERI JAGAAN MEMBAWA KANAK-KANAK KELUAR DARI MALAYSIA

MENGUBAH PERINTAH HAK JAGAAN

• SEKSYEN 75 – KUASA BAGI MAHKAMAH MENGUBAH PERINTAH MENGENAI JAGAAN ATAU

NAFKAH SESEORANG ANAK

• MAHKAMAH BOLEH ATAS PERMOHONAN SESEORANG YANG ADA MEMPUNYAI

KEPENTINGAN, MENGUBAH PERINTAH EMNEGNAI HAK JAGAAN/NAFKAH ANAK- JIKA

MAHKAMAH BERPUAS HATI BAHAWA PERINTAH ITU TELAH BERDASARKAN ATAS APA-APA

SALAH NYATA ATAU KESILAPAN FAKTA ATAU JIKA PERUBAHAN MATERIAL TELAH BERLAKU

TENTANG HAL KEADAAN.

HARTA SEPENCARIAN

• DEFINISI HARTA SEPENCARIAN

• PEMBAHAGIAN HARTA SEPENCARIAN

• SUMBANGAN LANGSUNG

• SUMBANGAN TIDAK LANGSUNG

• KEWUJUDAN ANAK KECIL

• USAHA TUNGGAL SALAH SATU PIHAK

• TAKAT PENGIRAAN HARTA SEPENCARIAN

DEFINISI- HARTA YANG DIPEROLEHI BERSAMA OLEH SUAMI ISTERI SEMASA PERKAHWINAN BERKUAT KUASA MENGIKUT SYARAT-SYARAT YANG DITENTUKAN OLEH HUKUM SYARAK

• KUASA MAHKAMAH- MEMBAHAGIKAN HARTA SEPENCARIAN- APA-APA ASSET DIJUAL DAN

HASIL JUALAN DIBAHAGIKAN ANTARA PIHAK-PIHAK ITU.

• KATA KUNCINYA ADALAH DIJUAL DAN HASIL JUALAN

• BILA SEBENARNYA DIKIRA HARTA SEPENCARIAN?

MAHKAMAH AKAN MENGAMBIL KIRA:-

• TAKAT SUMBANGAN YANG TELAH DIBUAT OLEH SETIAP PIHAK DALAM BENTUK WANG, HARTA

ATAU KERJA BAGI MEMPEROLEH ASSET ITU;

• APA-APA HUTANG YANG BELUM DIJELASKAN OLEH SALAH SATU PIHAK YANG TELAH

DILAKUKAN BAGI MANFAAT BERSAMA MEREKA;

• KEPERLUAN ANAK-ANAK YANG BELUM DEWASA DARIPADA PERKAHWINAN ITU, JIKA ADA.

• TERTAKLUK KEPADA PERTIMBANGAN ITU-MAHKAMAH HENDAKLAH MEMBUAT PEMBAHAGIAN

YANG SAMA BANYAK

USAHA TUNGGAL

• TAKAT SUMBANGAN YANG DIBUAT OLEH PIHAK YANG TIDAK MEMPEROLEH ASSET ITU KEPADA

KEBAJIKAN KELUARGA DENGAN MEMELIHARA RUMAHTANGGA ATAU MENJAGA KELUARGA

• KEPERLUAN ANAK-ANAK YANG BELUM DEWASA DARIPADA PERKAHWINAN ITU, JIKA ADA.

• PEMBAHAGIAN ASSET/HARTA JUALAN – PIHAK YANG MELALUI USAHANYA ASSET ITU TELAH

DIPEROLEH HENDAKLAH MENERIMA KADAR YANG LEBIH BESAR.

APAKAH SEMATA-MATA HARTA YANG DIBELI DALAM PERKAHWINAN?

• SEBUTAN TENTANG ASSET DALAM PERKAHWINAN TERMASUKLAH ASSET YANG DIPUNYAI OLEH

SATU PIHAK SEBELUM PERKAHWINAN ITU YANG TELAH DIMAJUKAN SEBAHAGIAN BESARNYA

DALAM MASA PERKAHWINAN ITU OLEH PIHAK YANG SATU LAGI ATAU MELALUI USAHA

BERSAMA MEREKA.

DOKUMENTASI UNTUK HARTA SEPENCARIAN

• SURAT CERAI/NIKAH

• SALE & PURCHASE AGREEMENT

• KWSP

• BANK LOAN

• SLIP-SLIP TRANSAKSI

• PERSONAL LOAN

• SLIP DEPOSIT DOWNPAYMENT

• LEGAL FEES

• BILLS

• CUKAI

• PEMBELIAN PERABOT/KELENGKAPAN RUMAH

PENGIRAAN PEMBAHAGIAN HARTA SEPENCARIAN

• 90% (SUMBANGAN LANGSUNG DAN TIDAK LANGSUNG) VS. 10% (SUMBANGAN TIDAK LANGSUNG)

• 80% ( SUMBANGAN LANGSUNG + TIDAK LANGSUNG ) VS. 20% (SUMBANGAN TIDAK LANGSUNG DAN

ANAK-ANAK YANG BELUM DEWASA)

• 70% (SUMBANGAN LANGSUNG + TIDAK LANGSUNG) VS. 30% ( SUMBANGAN LANGSUNG + TIDAK

LANGSUNG)

• 60% (SUMBANGAN LANGSUNG + TIDAK LANGSUNG) VS. 40% (SUMBANGAN LANGSUNG + TIDAK

LANGSUNG)

• 50% (SUMBANGAN LANGSUNG + TIDAK LANGSUNG) VS. 505 (SUMBANGAN LANGSUNG + TIDAK

LANGSUNG)

• PENGIRAAN HARTA SEPENCARIAN ADALAH BERMULA DARI TARIKH PERNIKAHAN

DAN BERKAHIR PADA TARIKHPERCERAIAN.

• PENGIRAAAN NILAI HARTA AKAN DIKIRA ADALAH MENGIKUT HARGA SEMASA

PERCERAIAN DAN BUKANNYA MENGIKUT TARIKH PERINTAH DIKELUARKAN.