Benefits of vegan & vegetarian diet web
-
Upload
oyundari-nyamsuren -
Category
Education
-
view
383 -
download
4
description
Transcript of Benefits of vegan & vegetarian diet web
Веган болон цагаан
хоолны ач тус
ВЕГАН-НОГООН ГАРИГ ТББ
ªâчèí ýìãýã ¿¿ñýõýä íºëººëæ áóé õ¿чèí
ç¿éëñ
• Õîîë, хүнс
• Õ¿ðýýëýí áóé îðчèí
• Ñýòãýëç¿éí äàðàìò
• Õºäºë㺺í õîìñäîë
• Áóðóó çóðøèë (àðõè, òàìõè ã.ì.)
• Òàðãàëàëò
• Óäàìøèë
VEGAN EARTH GREEN, NGO
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Õîîë, õ¿íñíèé áóðóó õýðýãëýýíýýñ
øàëòãààëàõ өвчин ýìãýã
• Ç¿ðõ, ñóäàñíû ºâчèí
• Õîäîîä õîîë áîëîâñðóóëàõ òîãòîëöîîíû ºâчèí
• Хорт хàâäàð
• Чèõðèéí øèæèí
• Òàðãàëàëò, òóðààë
• Бөөрний өвчин
• Яс сийрэгжилт
• Øèìò áîäèñûí èë¿¿äýë áà äóòëààñ øàëòãààëñàí ýìãýã
Веган хоол
• “Амьтны амь хөнөөж бэлтгээгүй,
найрлагад нь мах, өндөг, малын сүү, цагаан
идээ, тэдгээрийн хольц бүхий хүнсний
нэмэлт агуулаагүй дан ургамлын гаралтай
идээг веган хоол, хүнс гэнэ.
Веган хоол хүнсэнд: үр тариа, төмс хүнсний ногоо,
буурцагт ургамал, үр самар, жимс жимсгэнэ
тэдгээрээр бэлтгэсэн хоол хүнс орно.
VEGAN EARTH GREEN, NGO
• “Амьтны амь хөнөөж бэлтгээгүй,
найрлагад нь мах, өндөг болон
тэдгээрийн хольц бүхий хүнсний
нэмэлт ороогүй, харин сүү цагаан
идээ болон тэдгээрийн хольц бүхий
хүнсний нэмэлт агуулсан ургамлын
гаралтай хүнсээр бэлтгэсэн идээг
цагаан хоол, хүнс гэнэ”
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Цагаан хоол
Цагаан болон веган хоолны ач тус
• АНУ-ын хоол тэжээлийн нийгэмлэг 20 гаруй жил явуулсан судалгааны үр дүнд үндэслэн веган болон цагаан хоолны талаар тодорхойлохдоо
Зөв зохицуулсан веган болон
цагаан хоол нь эрүүл, тэжээллиг
төдийгүй зарим өвчнөөс урьдчилан
сэргийлэх болон эмчилгээний ач тустай.
VEGAN EARTH GREEN, NGO
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Веган хоолтонд зориулсан зохистой хооллох зөвлөмж
Цагаан хоолтонд зориулсан зохистой хооллох зөвлөмж
Хүнсний ногоо,
жимс, жимсгэнэ
Буурцагт
ургамал
Үр тариа
(будаа, гурил,
талх, гоймон)
Самар,
үр
Ургамлын
тос
Сүү, цагаан
идээ
Чихэр,
амттан
Өдөр тутам хэрэглэвэл зохих хүнс:
• Төрөл бүрийн самар, үр
• Сүү, цагаан идээ
• Бусад төрлийн сүү (шар буурцгийн, цагаан будааны)
• Төрөл бүрийн ургамлын тос
Хааяа, бага зэрэг хэрэглэх
Хоол бүрт хэрэглэвэл зохих хүнс:
• Жимс, жимсгэнэ
• Хүнсний ногоо, үр тариа (улаан буудай,
овъёос, хөх тариа, гурвалжин будаа,
эрдэнэ шиш, гоймон г.м.)
• Буурцагт ургамал (шар буурцаг, вандуй,
төрөл бүрийн шош г.м.)
ӨДӨР ТУТМЫН ИДЭВХТЭЙ ДАСГАЛ, ХӨДӨЛГӨӨН
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Веган болон цагаан хоолны эрүүл
мэндийн нөлөө
• Аль ч насны хүнд тохиромжтой.
• Бие махбодийг эрүүлжүүлж нас
ургасгана.
• Биеийн жинг хэвийн байлгана.
• Бие махбодийн дархлааг
сайжруулна.
• Хүч тамирыг нэмэгдүүлнэ.
• Цусанд өөх хуримтлагдахаас
сэргийлнэ.
VEGAN EARTH GREEN, NGO
• Зүрх-судасны эмгэг, цус харвалтын
эрсдлийг 40% хүртэл бууруулж, даралт
тогтворжуулна.
• Хорт хавдрын эрсдлийг 50% хүртэл
бууруулна.
• Ясны сийрэгжилт, чихрийн шижин,
бөөрний өвчний эрсдлийг бууруулна.
• Сэтгэл санааг тайвшруулна.
• Оюун санаа, ухамсрыг ариусгана. VEGAN EARTH GREEN, NGO
Веган болон цагаан хоолны эрүүл
мэндийн нөлөө
Цагаан ба веган хоол таргалалтаас
сэргийлнэ.
Веган хоолтон нь амьтны гаралтай өөх тос хэрэглэдэггүй, цагаан хоолтон амьтны гаралтай өөх тос, уураг бага хэрэглэдэг, согтууруулах ундаа хэрэглэдэггүй бөгөөд тэд жимс, ногоо, сүү, цагаан идээ их хэрэглэдэг учир биеийн жин хэвийн байдаг гэж эрдэмтэд тайлбарлажээ.
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Таргалалтаас шалтгаалах өвчин эмгэг
Таргалалт
Зүрх судасны өвчин
Чихрийн шижин
Амьсгалын эрхтний
хүндрэл
Хорт хавдар
Үе мөчний өвчин
Хоол боловсруулах
эрхтний өвчин
Нөхөн үржихүйн
хүндрэл, үргүйдэл
Сэтгэцийн өвчин
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Веган ба цагаан хоол зүрх судасны өвчнөөс
сэргийлнэ.
• Öàãààí õîîëòîí ç¿ðõíèé ºâчíººð
ºâчëºõ íü ìàõàí õîîëòíîîñ 90-
97% áàãà /Àð Ýääàð, ÎÕÓ/.
Үүний шалтгаан нь тэд амьтны
гаралтай өөх тос, холестерин
хэрэглэдэггүй буюу бага хэрэглэдэг
бөгөөд антиоксидант болон
изофлавин, эслэгээр баялаг жимс,
ногоо, буурцагт ургамал их
хэрэглэдэгтэй холбоотой гэж үздэг.
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Хүнсний ургамал, ногоо судасны хана цэвэрлэнэ.
• Зүрх судасны эмгэг өвчнөөс сэргийлнэ.
• Зүрхний цус хомсрол
• Судасны хатуурал
• Цусны холестеролын түвшин ихсэлт
• Цусны липопротейн ихсэлт
• Цусны даралт ихсэлт
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Õîëåñòåðîë áàãàñãàõ õîîëíû äýã
• Хориглох õîîë, õ¿íñ
• Ханасан тосны хүчил
ихтэй амьтны гаралтай
өөх, тарган мах
• Холестерол ихээр
агуулдаг өндөгний шар,
дотор махан
бүтээгдэхүүн
• Шарсан хоол
• Тослог сүү, цагаан идээ
• Тостой нарийн боов
• Маргарин
Зөвшөөрөх õîîë, õ¿íñ
• Á¿òýí ¿ðт тарианы ãóðèë, òàëõ, õ¿íñíèé эслэг тºðºë á¿ðèéí áóäàà
• Æèìñ, æèìñãýíý
• Õàíààã¿é òîñíû õ¿÷èë á¿õèé ургамлын òîñ
• Æèãíýñýí, чàíàñàí õîîë
• Òîñ áàãàтай ñ¿¿, цагаан идээ
• Мàë, àìüòан, зàãàñ, òàõèàны өөх багатай ìàõ
• Øàð áóóðöàã, ñàðìèñ
VEGAN EARTH GREEN, NGO
• Илүүдэл жинтэй
хүмүүсийн 90% нь
чихрийн шижин өвчнөөр
өвчлөх эрсдэлтэй.
Цагаан хоолтны биеийн жин хэвийн байх ба тэд хоолондоо ургамал, эслэг их хэрэглэх учир чихрийн шижин өвчнөөс сэргийлнэ.
Веган ба цагаан хоол чихрийн шижин
өвчнөөс сэргийлнэ.
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Веган ба цагаан хоол хорт хавдраас
сэргийлнэ.
• Махыг долоо хоногт таваас доошгүй удаа үндсэн
хоолоо болгодог хүмүүс сард нэгээс илүүгүй иддэг
хүнээс бүдүүн гэдэсний хорт хавдраар өвчлөх
магадлал 4 дахин их /Эдуард Жиованнуччи /АНУ/.
• Махаар хооллодог 25 үндэстнээс 19-д нь хавдрын
өвчлөл их байсан бол мах хэрэглэдэггүй буюу бага
хэрэглэдэг 35 үндэстний дотор хавдрын өвчин
өрнөлтэй нэг ч тохиол ажиглагдаагүй /Ролл Рассел,
АНУ/.
• Жимс, хүнсний ногоонд хоол боловсруулах эрхтний
болон тамхинаас үүсэлтэй хорт хавдраас хамгаалдаг
бодис байдгийг шинжлэх ухаан нотолж байна /Тим
Байерс, АНУ/.
VEGAN EARTH GREEN, NGO
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Уушигний өмөн,
11.70%
Умайн хүзүүний
өмөн , 7.20%
Бусад , 22.30%
Ходоодны өмөн,
14.80%
Элэгний өмөн
44%
Хорт хавдрын нас баралтын тэргүүлэх шалтгаан
(Монгол улсын хүн амын эрүүл мэндийн үзүүлэлт )
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Õàâäàð ¿¿ñãýãч áîëîí
ò¿¿íýýñ ñýðãèéëýõ õ¿чèí ç¿éëñ
Хавдар үүсэхэд нөлөөлөх
хүчин зүйлс:
• Тамхи, архи, кофе,
махны тогтмол хэрэглээ
• Таргалалт, илч ихтэй
хоол, хүнсний хэрэглээ
• Өөх тосны их хэрэглээ
• Хөдөлгөөний хомсдол
• Жимс, ногооны бага
хэрэглээ
• Удамшил
Хавдрын эрсдэл бууруулах
хүчин зүйлс:
• Хүнсний эслэг
• Жимс, хүнсний ногоо
• Амин дэм С, Е
• -каротин (Аминдэм А)
• Эрдэс бодис селен ба
кальци
• Флавнойдууд
• Сонгино, сармис
Õàâäðûí ýðñäëèéã áóóðóóëàõ
үйлчлэлтэй õîîë, õ¿íñ
-êàðîòèíû ýõ ¿¿ñâýð: ëóóâàí, óëààí ëîîëü, áóóöàé, тоор, чангаанз ã.ì.
Ñ àìèíäýìèéí ýõ ¿¿ñâýð:
Óñàí ¿çýì, àìòàò чèíæ¿¿, ã¿çýýëçãýíý, íèìáýã, æ¿ðæ, чàöàðãàíà, íîõîéí õîøóó, áðîêêëè ã.ì.
Á¿òýí ¿ðèéí áóäààíû òàëõ,
òºðºë á¿ðèéí áóäàà
Эñëýã èõòýé õ¿íñíèé íîãîî,
æèìñ
Øàð áóóðöàã, âàíäóé, øîш
Òîñ áàãàòàé ñ¿¿í
á¿òýýãäýõ¿¿í
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Бөөрний өвчин
• Уургийн хэт их хэрэглээ нь бөөрний өвчний эрсдлийг нэмэгдүүлэх төдийгүй өвчнийг сэдрээж хүндрүүлдэг.
• Амьтны гаралтай уураг (мах, өндөг) нь бөөрөнд илүү их ачаалал үзүүлж үйл ажиллагааг хүндрүүлнэ.
• Цагаан хоол хэрэглэх нь бөөрний үйл ажиллагааг хөнгөвчилж сайн нөлөө үзүүлнэ.
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Цагаан хоол яс сийрэгжилтээс
сэргийлнэ.
• Уураг, тос ихтэй хоол бие махбодийг
хүчилшүүлнэ. Ялангуяа амьтны гаралтай мах,
загас, өндөг, сүү зэрэг нь ургамлын уургаас
илүү хүчилшүүлэх нөлөөтэй.
• Цусны хүчлийг саармагжуулахын тулд яснаас кальци ихээр гадагшилж яс сийрэгжилтэд хүргэнэ.
• Жимс, хүнсний ногоо нь бие махбодид орж шүлтлэг шинж үзүүлэх учир цусны хүчлийг саармагжуулснаар кальцийн алдагдалыг бууруулж яс сийрэгжилтээс сэргийлнэ.
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Кальци дутлаас шалтгаалсан яс сийрэгжилт
Õýâèéí яс Ñèéðýãæñýí яс
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Хөдөлгөөн - Эрүүл мэнд
Дасгал хөдөлгөөн нь:
• биеийн өөх багасгах
• булчин нэмэгдүүлэх
• Бие чийрэгжүүлэх
• Яс сийрэгжилтээс сэргийлэх
VEGAN EARTH GREEN, NGO
Цагаан хоол гэäýñíèé ö¿ëõýíò
ºâчнөөс сэргийлнэ.
• Шалтгаан:
– Өтгөн хатах (эслэг багатай, цэвэршүүлсэн хүнс их хэрэглэх)
– Бүдүүн гэдэсний ханын булчин сулрах (махны хэрэглээ нь гэдэсний ханыг сулруулах үйлчлэл бүхий хорт бодис ялгаруулдаг бичил биетний үржлийг дэмждэг)
(diverticular disease ) VEGAN EARTH GREEN, NGO
Хүнсний эслэг
Àч õîëáîãäîë:
• Гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөнийг
нэмэгдүүлж өтгөн хаталт, бүдүүн гэдэсний үрэвсэлт өвчнөөс сэргийлнэ.
• Цусны өөх тос, холестерины түвшинг бууруулж таргалалт, зүрх судасны өвчин үүсэх эрсдлийг бууруулна.
• Бие махбодоос хортой бодис зайлуулж, хорт хавдрын эрсдлийг бууруулна.
Эñëýã èõòýé õ¿íñ:
• Á¿õ òºðëèéí õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ, æèìñãýíý: àëèì, ëèéð, æ¿ðæ, ëóóâàí, øîø, âàíäóé, öýöýãò áàéöàà, áðîêëè, á¿õ òºðëèéí æèìñãýíý, õàð чàâãà
• ¯ð òàðèà, áóäàà: îâú¸îñ, ýðäýíý øèø, õèâýã, á¿òýí ¿ðèéí áóóäàéí ãóðèë, òàëõ, õºõ òàðèàíû ãóðèë
VEGAN EARTH GREEN, NGO