Uô -̈Xd Lp-®Vô-Wônf£ Ut-ßm T«t£ ¨ß-Y-]m (SCERT), úLW-[m

B£-¨-VoLfidLÙ] Ußl-¿h-” Y[-Ëp

5, 6, 7 Yœl-◊-L-s5, 6, 7 Yœl-◊-L-s5, 6, 7 Yœl-◊-L-s5, 6, 7 Yœl-◊-L-s5, 6, 7 Yœl-◊-L-s

L¶-RmL¶-RmL¶-RmL¶-RmL¶-Rm

T¥Ls

Evaluation Source Book for Teachers

Mathematics

Std. V, VI & VII- Tamil Medium

,

©

State Council of Educational Research and Training (SCERT)Vidyabhavan , Poojappura, Thiruvananthapuram - 695 012

Evaluation Source Book for TeachersMathematicsStd. V, VI & VII- Tamil Medium

Prepared by State Council of Educational Research and Training

Chief Academic In Charge

Madhusoodhanan. C (Research Officer, Evaluation, SCERT)

Academic In ChargeDr. Lidson Raj, Research Officer, SCERT.Prakasan. V.K. Senior Lecturer, DIET Kozhikode

Chairman

C.M. Balakrishnan, Principal, DIET Kozhikode

Expert : Dr. P.K. Thilak, SCERT

Picture : Dhanesan. M.V. (GHSS, Velloor)Rajeev. N.T. (GHSS, Thariode)

Layout : Sreekumar.K.P. Senior Lecturer, DIET Kozhikode

Proof Reading : V.Yahiya, GVHSS, Vaianakkal, Kozhikode

Tamil Version

Dr. M. Nainar, Reader in Tamil (Rtd.) University College,ThiruvananthapuramS.C.Edwin Daniel, HSA, Govt. HSS, Devikulam, Idukki DistM.Rajasekhar, HSA, PHSS, Vandiperiyar, Idukki DistP.Manuel, HSA, PHSS, Vandiperiyar, Idukki DistC.Manivannan, P.D.Tr., Govt. Sanskrit HSLPS, Fort,Thiruvananthapuram

Academic Co-ordinator:Dr. Sahaya Dhas D,

Research Officer, SCERT,

PADIKAL

ÿu‡˚Wÿu‡˚Wÿu‡˚Wÿu‡˚Wÿu‡˚W

Lt\p ùNVp-Ø-û\-«p TôPj §hP §h-P-ª-P-Û-Pu U§l-À-hÓf ùNVp-Ø-û\-L-Þm Ød-¡VUô]-

Rô-Ïm. Lt-\-Û-Pu U§l-ÀhûPÙm, RW¨oQVjûRÙm TX-às-[-RôL SûP-Øû\lTÓjRúY

Sôm ùRôPof-£-Ùm ØÝ-ûU-Vô-]-Õ-Uô] U§l-ÀhûP (Continuous and Comprehensive Evaluation)

SûP-Ø-û\l-T-Ój-§-ú]ôm. U§l-Àh-Óf ùNVp-Øû\ ØÝ-ûU-Vô-L-Üm U§l-À-Ó TV-às-[-Rô-LÜm

AûUkRôp Uh-ÓúU TôPj§hP §h-P-ª-Ó-Rp ϱd-úLôû[ AûP-Ùm. CRt-Ï ER-Üm Øû\-

«p, ùRôPdL YÏl-×-L-°p Lp-®d-Ï ER-Üm JÚ U§l-ÀhÓf ùNVp-Øû\ûV B£-¬-Vo-

LÞdÏ A±-Ø-Ll-T-Ój-RúY CkR Y[-èp. Gu.-£.-C.-Bo.-¥, NCF 2005 Lt-\p AÔ-Ï-Ø-û\dÏ

ELk-Õ ùY°-«hP U§l-Àh-Ó Y[-èp-L-°u Y¥-®p 1 ØRp 7 YûW-Ùs[ YÏl-×-L-Þd-Ï

RVô-¬jR U§l-Àh-Ó Y[-èp-Ls B£-¬-Vo-L-Þd-Ï YÏl-T-û\-L-°p A§L ER-®-VôL

CÚdÏùU] Sm-×-¡-ú\u. ùRôPof-£-Vô-]-Õm ØÝ-ûU-Vô-]-Õ-Uô] U§l-ÀhûP TV-às-[-RôL

SûP-Øû\l-T-ÓjR CkR ØVt£ Øu-ú]ôd-¡d ùLôi-Ó ùNp-Ûm.

Yôrj-ÕL-Þ-Pu,

úTWô£¬-Vo -Gm.H.- Lô-Ro

CVd-Ï-So

Lt\¤m Ußl¿”m . . . . . . . . . . . . 8

Ts∞dLpÆŸm Lt\¤m

TÙPjßhPÿm UÙQYoLfim

UÙQYoLfim A±YÙdLf ˘NVpÿ˚\Lfim

A±˚YlTt± A±Rp/£kR˚]˚Vl Tt± £kßjRp

Lt\p ˛ SU’ Li˙QÙhPm, SU’ ˘NVpTÙ”Ls

Ußl¿h” ˛ ˙SÙdLeLs

Ußl¿h”f ˘NVpÿ˚\Ls

Lt\¤dLÙ] Ußl¿”

Ußl¿˙P Lt\p

Lt\p Ußl¿”

Ußl©P ˙Yi•V’ G’?

Ußl¿” GqYÙfl?

Ußl¿h-”j ÿ˚\Ls, EjßLs

Ußl©Pp RLYp Tß-‹-̆ NnRp

˙NL¨jR RLYpLs ◊¨k’˘LÙsfiRp

Ußl¿” TXu ˘Y∞´P¤m Teœ˚YlT’mY[Ëp GRtœ?

L¶Rm Lt\p ˛ Li˙QÙhPm . . . . . 33

L¶Rm Lt\p ©Wf£˚]´u æo‹ ÍXm

Es[PdL L⁄j’Ls

L⁄j’Ls ˘NVpÿ˚\L∞p

1. ©Wf£˚] AX£ BWÙnRp

1.1 Eh˘LÙsfiRp

E-s[-Pd-Lm

1.2. RW‹L˚[f ˙NL¨jRp

2. ©Wf£˚]j æo‹

2.1. UßjRp

2.2 ˘Nnÿ˚\jß\u

2.3 UÙߨLs ˘NnRp

3. ÿ•‹L˚[ E⁄YÙdœRp

3.1 ˘TÙ’˚UlT”jRp

3.2 L⁄j’lT¨UÙt\m

Y⁄mÿu E˚WjRp

L⁄j’Ls ˛ U]®˚XLs

£k˚R L¶RUVUÙRp

WN˚]

Æ⁄lTm

©Wf£˚]dœj æo‹ LÙQp

A±YÙdLf ˘NVpÿ˚\

A±YÙdLm ˛ L¶Rjßp

©Wf£˚]j æo‹m ©Wf£˚] E⁄YÙdL¤m

©Wf£˚] E⁄YÙdL ˙Yi”˘Uu\Ùp

L¶Rm Lt\¤m ß\kR Æ]ÙdLfim

˘RÙPo Ußl¿” . . . . . . . . . . . 73

Ußl¿” Gu\Ùp Gu]?

L¶Rjßp Ußl©Pp Gu]?

Ußl¿h-•u Íufl ®˚XLs

1. Lt\¤dœ¨V Ußl¿”

2. Ußl¿˙P Lt\p

3. Lt\˚X Ußl©Pp

Ußl¿” ˛ EjßLs

1. —V Ußl¿”

—V Ußl¿h” ®˚XLs

—V Ußl¿h” œ±l◊Ls

L¶Rm ˛ ©Wf£˚] AX£ BWÙnRp

©Wf£˚]˚V AX£ BWÙŸm ®˚X

©Wf£˚]´u æo‹ LÙQp

ÿ•˚Y A˚PŸm ®˚X

—V Ußl¿” ˛ ©\ EjßLs

—V Ußl¿h•p LQd°˘X”dL ˙Yi•V˚Y

—V Ußl¿h•p TVuT”jRd·•V ˘TÙ’YÙ]dœ±l◊Ls

—V Ußl¿h” UÙߨ (L¶Rm)

©Wf£˚]´u æo‹ LÙQp

ÿ•‹ E⁄YÙdœRp

NL Ußl¿”

NL Ußl¿”m œ›f ˘NVpTÙ”m

NL Ußl¿h•p

Htfld˘LÙs[ ˙Yi•V˚Y

NLUßl¿” ˙NÙR˚]lTh•Vp (UÙߨ)

˘NVpTÙ” ˛ L⁄jRWeLm

˘Tt˙\Ù¨u Ußl¿”

B£¨V¨u Ußl¿”

Etfl˙SÙdLp

YœlT˚\ ˘NVpTÙ”Ls

Ts∞d·Pjßu Es˙[Ÿm ˘Y∞˙VŸmœZk˚R´u ˘NVpTÙ”Ls

B£¨V¨u Æ]ÙdLs

B£¨V¨u ßhP™P¤m Ußl¿”m

Ußl©Pp „r®˚XLs

˘NVpTÙh” ®˚X Ußl¿”

Ußl¿h”dœ EhT”j’m Lt\p ˘R∞‹Ls

Lt\p T˚Pl-◊j ˘RÙœl◊

Lt\p T˚Pl-◊j ˘RÙœl˙Th•p G˚Y?

Lt\p T˚Pl-◊j ˘RÙœl◊ Ußl¿” GqYÙfl?

œZk˚RLs E⁄YÙd°] Lt\p T˚Pl◊ ˘RÙœl◊ YØ˙V . . .

T˚Pl-◊j ˘RÙœl◊ RVÙ¨jR¤m, TÙ’LÙjR¤m

Lt\p Ußl¿” ©uÚhPÿm

©Wf£˚]dœj æo‹m ©uÚhPÿm

©uÚhPm ˛ ©Wf£˚]´u æo‹LÙQp

EjßL∞¤m ˘NVpL∞¤m

AXœ ßhP™Pp

Lt©jRp ˚L˙V”

˘RÙPo-U-ßl-¿-”: Tœ-ß-L-fim œ±l-◊-L-fim

T⁄Y Ußl©Pp 121

©u]¶

T⁄Y Ußl¿” Gu]?

T⁄Y Ußl¿” ˛ ˙SÙdLeLs

T⁄Y Ußl¿”: L⁄ÆLs, £\l◊Ls

T⁄Y Ußl¿” ˛ EjßLs

NÍLj’Pu L⁄j’l T¨UÙt\m 133

NÍLÿm, ≈”m, Ts∞Ÿm

œZk˚R´u Lt\¤m ˘Tt˙\Ù⁄m B£¨V⁄m

L⁄j’lT¨UÙt\ UiPXeLs VÙ˚Y?

1. TÙPjßhPÿm Lt\¤m

2. Lt\¤m Ußl¿”m

˘Tt˙\ÙoLfiPu L⁄j’l T¨UÙt\m ˛ UÙߨ

Ts∞d·P ÿu˙]t\ ßhPeL∞p

Lt\p NÍL ˘NVpÿ˚\VÙL UÙflRp

Tœ

ß ˛

1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

8

Tœß ˛ 1Tœß ˛ 1Tœß ˛ 1Tœß ˛ 1Tœß ˛ 1

Lt-\-¤m Ußl-¿-”m

Ts-°d-Lp-®-Ùm Lt-\-Ûm

TôPj-§h-P-Øm UôQ-Yo-L-Þm

UôQ-Yo-L-Þm A±--Yôd-Lf ùNVp-Ø-û\-L-Þm

A±-ûYl-Tt± A±-Rp/£k-R-û]-ûVl Tt± £k-§j-Rp

Lt-\p U§l-ÀÓ þ úSôd-Le-Ls

U§l-Àh-Óf ùNVp-Ø-û\-Ls

U§l-ÀÓ Gq-Yô-ß?

U§l-Àh-Ó Øû\-Ls, Ej§-Ls

Y[-èp GRt-Ï?

Tœ

ß ˛ 1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

9

Lt-\-¤m Ußl-¿”m

B\ôm YÏl× Tg-Nª JÚ -h-Po Ri-½o ùLôs-Þm Ïl-©-«u

Y¥-Ym RVô-¬j-Õd ùLôi-¥-Úk-Rôs.

GkR Y¥-Yj-§-Ûs[ Ri-½od Ïl-©ûV Y¥-Y-ûUd-¡-\ôs?

ùNq-YL Y¥-®p.

Cq-Y-[Ü EV-Wm GRt-Ï?

EV-Wm áh-¥-]ôp R¥-U-û]d Ïû\d-L-Xôm.

Al-ùTô-Ý-Õ JÚ ûL«p APe-Ïm.

Cq-Y-[Ü ¿[m á¥-]ôp Gq-Yô-ß

ûT«p ûYdL CV-Ûm?

G]-Õ -ûTd-Ï A§L EV-Wm Ei-Ó . . . . . . K . .

. . . .

Ap-X-Õ Nt-ß EV-Wm Ïû\d-L-Xôm.

AL-Xm áh-¥-]ôp úTôÕ-Up-X-Yô?

Tg-Nª R]-Õ ©Wf-£-û]d-Ïj ¾o-Ü-LôQ

AY-Þ-ûPV £k-R-û]f ùNVp-Ø-û\ûVl

TVu-T-Ój-Õ-Y-ûRl Tôoj-¾o-L-[p-X-Yô?

Al-T-¥-Vô-]ôp Jq-ùYô-Ú ÏZk-ûRd-Ïm

RuàûPV ©Wf-£-û]d-Ï ÑV-Uô-Lj ¾o-Ü-LôQ Yônl-T-°l-T-Rp-XYô

ØR--p YÏl-©p SûP-ùT\ úYiÓm.

Tœ

ß ˛

1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

10

Ts-∞dLp-Æ-Ÿm Lt-\-¤m

SÙm U°rf-£˚V A˚P-Y-Rt-œm —Rk-ß-Wj˚R EQo-Y-Rt-œm A±-̊ Yj ̇ R•l

˘Tfl-Y-Rt-œ-UÙ] ß\-˚] A˚PVf ˘Nn-Y-’ CVp-TÙ] Lt-\-˙X. ÿ˚\-VÙ]

Lt\p, LpÆ- CYt±u YÙ´-XÙ-L˙Y Cq-‹-X˚L NÍ-Lj-RÙp ˙Uu-˚U-V-

˚P-Vf ˘NnV ÿ•k-R-’. B´-‡m Cl-˙TÙ-’m SÙm UÙQ-Yo-L-˚[l Tt-±-

Ÿm AYo-L-[-’ LpÆ Tt-±-Ÿm Hu LY˚X ˘LÙs-°-˙\Ùm?

LPkR LÙXj RY-fl-L-˚[j ß⁄jß Bd-L-Èo-Y-UÙ] TÙ˚R˚V

˙SÙd° EX˚Ld ˘LÙi-”˘NpX ◊ßV R˚X-ÿ-˚\VÙp CVX ˙Yi-

”m. SÙm VÙo GuT’m Sm-UÙp Gu-˘]u] ˘NnV CV-¤m Gu-T-’

œ±j-’m ◊¨k-’˘LÙs-Y˙R Cu˚\V Lp-Æ-´u ÿd-°V ˙SÙd-L-UÙL

A˚U°u-\-’. CYt-˚\d Lt-\p YÙ´XÙL˙Y UÙQYu A±k-’

˘LÙs-°-\Ùu.

G≤p, Lt-\p ˘RÙPo-TÙL SÙm GYt-˚\-˘Vp-XÙm T¨-˙NÙ-

R˚] ˘NnV ˙Yi”m.?

� UÙQ-Y-˚]d œ±jR ÿ•-‹-Ls, Gßo-TÙol-◊-Ls

� Lt-\-˚Xd œ±jR ÿ•-‹-Ls, Gßo-TÙol-◊-Ls

� A±-‹, A±-YÙd-Lf ˘NVp-ÿ-˚\-Ls Tt-±V L⁄j’-

L-fim ˘NVp-ÿ-˚\-L-fim.

� UÙQ-Y-≤u ÿ›-̊ U-VÙ] Y[of-£d-œj ̇ R˚Y-VÙ] „Z˚X

Yœl-©-¤m ≈h-•-¤m E⁄-YÙd-œ-Y-Rt-LÙ] ˘NVp-TÙ-”-Ls

� UÙQ-Y-≤u Y[of-£l-TÙ-˚R-˚VŸm ®˚X-˚V-Ÿm Ußl-

©h”j ˙R˚Y-VÙ] ER-Æ-Ls ˘NnY-Rt-LÙL ˙Ut-˘LÙs-

fim SP-Y-•d-˚L-Ls.

Tœ

ß ˛ 1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

11

˙R£-V-TÙP Ht-TÙh-”f Nh-P-Lj-ßp ·\l-Th-”s-[-Yt-˚\l T¨-˙NÙßj-’l TÙodL-XÙm.

Yœl-T˚\´p B£-¨-Vo UÙQ-Yo E\‹ ÿd-°-V-UÙ-]-RÙ-œm. LÙW-Qm, Ts-∞-´-≠-⁄k-’

˘Tflm A±‹ VÙ⁄-˚P-V-˘Ru-T-’m AR˚] E⁄-YÙd-œ-Y-’ VÙo Gu-T-’m ÿd-°-V-UÙ-

]-RÙ-œm. ÿßok-˙RÙo Re-L-fid-LÙ-Ld Li-P-˚P-Ÿm æo-‹-L-∞p ß⁄l-ßV˚PV ˙Yi-•-

V-Yo-Ls Ap-Xo, Cu-˚\V UÙQ-YoLs Re-Ls ®˚X-˚V-

Ÿm ˙R˚Y-L-˚[Ÿm ÆUo-N-]d Li-˙QÙh-Pj-ßp Et-fl-˙SÙd-

œ-T-Yo-Ls. AYo-Ls Re-L-[-’ A‡-T-Ye-Lfim Li-˙QÙh-Pe-

L-fim ÿd-°-V-UÙ-]˚Y Gu-T-˚Rl ◊¨k-’ ˘LÙs[ ˙Yi-”m.

—Rk-ß-W-UÙ-Lf £k-ßd-L-‹m, Gßo-Æ-˚]-VÙt-\-‹m U] Eflߟs-

[-Yo-L-[ÙL UÙfl-Y-Rtœj ˙R˚Y-VÙ] U]-®-˚X˚V Y[-Wf

˘NnV SÙm AYo-L˚[ Fd-œ-ÆdL ˙Yi-”m. ReLs Lp-Æ-

Ÿm Gßo-LÙX YÙnl-◊-m Tt-±V ©Wf-N-˚]j æo‹ ˘RÙPo-

TÙ] LXk-’-˚W-VÙ-Pp-L-∞p Te-œ ˘T\˙Yi-”m, UÙQ-Yo-

Ls Ts-∞-´-≠-⁄k-’ Gu] Lt-°-\Ùo-Ls Gu-T-’m AYo-Ls

Ts-∞d-œ GRt-œ Y⁄-°-\Ùo-Ls Gu-T-’m Lt-\p ̆ NVp-TÙh˚P

˙Um-T-”j-’-Y-ßp ÿd-°-V-UÙ-]-RÙ-œm.

úR£V TôP Ht-Tôh-Óf NhPLm˛ 2005

TÙPj-ßh-P-ÿm UÙQ-Yo-L-fim

NÍL A±-YÙd-Lj-ßt-œh-Th-P-’m ÆUo-N] A•l-T-˚P´XÙ-]-’-

UÙ] TÙP Ht-TÙ-”, UÙQ-Yo-L˚[ Gq-YÙ-fl A‘L ˙Yi-”m?

UÙQ-Yo-L-∞u Ru-˚U-L-˚[l ◊¨k-’ ˘LÙi-” Uh-”˙U Cq-

Y‘œ -ÿ-˚\-´˚] E⁄-YÙdL CV-¤m. Jq-˘YÙ-⁄ UÙQ-Y-≤u

YÙr-Æ-Vp „Z-¤m ˙Yfl-Th-P-˚Y. AY-‡-˚PV / AY-fi-˚PV

A‡-T-Ye-L-fim UÙflThP˚Y. AR-]Ùp, AYu/ AY-[-’ EXLd

Li˙QÙhP-ÿm ˙Yfl-Th-P-RÙL C⁄dœm.

Tœ

ß ˛

1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

12

� Jq-˘YÙ-⁄ UÙQ-Y-≤u Bfi-˚U-Ÿm ˘Yq˙Y\Ù]˚Y.

� Jq-˘YÙ-⁄ UÙQ-Y≤u Lt-\p ÿ˚\-Ÿm ˘Yq˙Y\Ù]˚Y.

� Jq-˘YÙ-⁄ UÙQ-Y-‡d-œm £k-R-˚]jß\u Ei”.

� A±˚Y ˘Y∞-lT”j’Y’m TVu-T-”j-’-Y-’m ˘Yq-˙Y-fl ÿ˚\-

´XÙ-œm.

� UÙQ-Yo-L-∞u Æ⁄l-Te-Ls, D”-TÙ-”-Ls, Ái-”-Rp-Ls ̇ TÙu-\˚Y

˙Yfl-Th-P-˚Y-VÙ-œm.

� -úYß-ThP ÏÓm-Tf ãZp-L-°---Úk-Õ Tp-úY-ß YôrdûL

AàTYe-L-Þ-Pu YÚYRôp UôQ-Y-²u Li-úQôh-Pm, Sm©d-

ûL-Ls, Ø¥Ü-Ls CûY úYß-Th-P-RôLúY CÚd-Ïm.

Cq-úY-ßTôÓ-Ls Lt-\p ùNVp-Tôh-¥-Ûm ©W-§-T--d-Ï-Up-

XYô? B]ôp CYtû\ ØÝûUVôLd LÚj§p ùLôiÓ Lt-\p

ùNVp-TôhûP EÚ-Yôd-L-Üm SûP-Ø-û\l-T-Ój-R-Üm CV-ÛUô? CRt-

Lô] ØVt-£ûVj ùRôPe-Ï-Y-Õ, UôQ-Yo-L-Þd-¡-ûP-úVVô] CûP-

ùY-°ûV A±k-Õm, AYoLs Jq-ùYô-ÚYÚm- LÚjÕLû[-l

׬kÕùLôs-Y-§Ûm ùY°lTÓjÕY§Ûm -úY-ßTÓ¡u\]o

GuTûR HtßdùLôiÓUôÏm. -úY-ßThP LÚjÕLû[Ùm Li-

úQôh-Pe-L-û[-Ùm ̈ ûXùT\fùNnÕ, AYt-û\l ׬k-ÕùLôs[Üm

ÏÝYôLf £k-§d-L-Üm ùNVp-T-P-Üm A±YôdLj§tLô] Lt-\p Aà-

T-Ye-Lû[ EÚ-Yôd-Ï-Y-Õm ùRôPok-Õs[ ùNVp-Tô-Pô-Ïm. Aq-Yôß

UôQ-Yo -LÞdÏl ùTôÕYôLÜm R²-Vô -L -Üm, A±V-Üm

ùTôÚsLôQÜm CV-Û-¡u\ ùNVp-Lû[ A¥l-T-ûP-Vô-Ld

ùLôiúP YÏl-T-û\-«p A±YôdLf ùNVpØû\Lû[ úUm-T-ÓjR

CV-Ûm.

AYo-Ls Ee-Ls ÍXm Y[o-°-\ÙoLsB]Ùp Ee-L-∞-P-™-⁄k-RpXAYo-Ls Ee-L-fi-Pu C⁄d-°-\Ùo-LsG≤-‡m AYo-Ls Ee-L-fid-œ-¨-V-YoLs ApXAYo-L-fid-LÙL Ee-L-∞uAu-̊ Td ̆ LÙ”d-L-XÙmB]Ùp Ee-L-fi-̊ PV £k-R-̊ ]-L˚[A∞dL CV-XÙ-’H˘]u-\ÙpAYo-L-fid-œ AYo-L-fid˙L E¨V£k-R-̊ ]-Ls Ei-”.

˛ L≠p ¥lWÙu

Tœ

ß ˛ 1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

13

Lt-T-Y-⁄m A±-YÙd-Lf ˘NVp-ÿ-̊ \-Ÿm

Ts-°-«p Lô--VôL CÚd-Ïm CPjûR ®û[-Vôh-Ój §P-XôL Uôt\ ùT.-

B.-N. ¾o-Uô-²j-R-Õ. úRûY-Vô] YûW-T-P-Øm §hP YûW-Üm RVô-¬jÕ

YZeL úYi-Óm. CÕúY YÏl-©p B£-¬-Vo Øu-ûYjR Lt\p

©Wf-£-û].

YûW-T-Pm Gq-Yô-ß RVô-¬d-L-Xôm?

Jq-ùYô-Ú-Y-Úm £k-§d-Lj ùRôPe-¡-]o.

� LÚj-§p ùLôs[ úYi-¥V Lô¬-Ve-Ls GûY?

� Gu-ù]u] Yônl-×-Ls Es-[-]?

� ªLl ùTôÚj-R-Uô-]-Õ GÕ?

� úRûY-Vô] RL-Yp-Ls GûY?

� AYtû\ Gq-Yô-ß úNL-¬d-L-Xôm?

� YûW-T-Pm Gq-Yô-ß RVô-¬d-L-Xôm?

� ùT. B. N. ®p Gq-Yô-ß A±-Ø-Ll-T-Ój-R-Xôm?

ùT.-B.-N.j-§p Gq-Yô-ß ùY°-«-P-Xôm? ùRôPok-Õ úYßThP

£kRû]-Ls ÏÝ-®p T¡ok-Õ ùLôs-[l-Th-P]. T¡ok-Õ ùLôiP-©u

ÏÝYôLf £k-§j-R-]o. TX LÚj-Õ-L-Þm A±-Ü-ûW-LÞm á\l-Th-P-].

� Lôp-Tk-Õ BÓ-L-[-Uô-Ll TVu-T-ÓjR CVX úYi-Óm.

� ¡¬d-ùLh-Ó ®û[VôPÜm YN-§-Ls CÚdL úYi-Óm.

� BÓ-L-[j-ûRf Ñt-±-Ûm KÓ-R-[m AûUj-Rôp Kh-Pl-Tk-R-Ve-Ls SPjR-Xôm.

� Lôp-Tk-Õ BÓ-L[m AûUd-Ïm úTôÕ ùNq-YL Y¥-Yj§p AûUl-T-Õ Sp-X-Õ.

� ¡¬d-ùLh BÓ-L-[m YhP Y¥-®p AûUl-T-Õ Sp-X-Õ. Kh-Pl-Tk-R-Vj-§t-Ïm AÕúY YN-§.

Tœ

ß ˛

1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

14

� Cl-úTô-Õ CÚd-Ïm CPj-§u A[-Ü-Lû[ LÚj-§p ùLôi-Ó BÓ-L-

[j-§t-L-¬V Y¥-Yj-ûR-Ùm A[-ûY-Ùm ¾o-Uô-²dL úYi-Óm.

� UWe-Lû[ ùYhPô-Up BÓ-L-[m AûUdL CV-ÛUô G] LY-²dL

úYi-Óm.

� Lôpl-Tk-Õ BÓ-L-[j-§u Y¥-Y-ûUl-×l-T-Pm ØR--p YûWV úYiÓm.

� ¨Xj-§-à-ûP-V-Üm Ød-¡-V-Uô] UWe-L-Þ-ûP-V-Üm YûW--T-Pm RVô-¬dL

úYi-Óm. A§p BÓ-L-[m Y¥-Y-ûUd-L-Xôm.

� BÓ-L-[j-§u A[-Ü-Lû[ EPt-Lp® B£-¬-V-¬-Pm úLh-P-±-V-Xôm.

B£-¬-V-¬-Pm A[Ü SôPô Yôe¡ CPjûR A[k-Õ Tôod-L-Xôm.

Gp-úXô-Úm LXk-Õ-ûW-Vô-P--p Te-Ï ùLôi-P-]o. á\l-ThP A±-Ü-ûW-L-

°p £X Ht-ßd-ùLôs-[l-Th-P-]. Ut-\ûY ̈ Wô-L-¬d-Ll-Th-P-Õ. GpXô ¾o-Uô]e-

LÞd-Ïm ùTôÚj-R-Uô] LôW-Qe-Ls CÚk-R-]. ÏÝ-®u ¾o-Uô-]m HúRàm

JÚ ST-Ú-ûP-V-Rp-X. A§p Gp-úXô-Úm ùTÚ-ª-Rm ùLôi-P-]o. GpúXô¬-

P-Øm ÑV-úUm-Tô-Óm SPkRÕ.

ÏÝ-®u Li-Ó-©-¥l-×-Ls YÏl-©p ùY°-

«-Pl-Th-P-Õ. LXk-Õ-ûW-Vô-Pp-L-Þd-Ïm £k-R-

û]-L-Þd-Ïm N¬-Vô] Y¯-Lôh-Ó-Rp YZe-

Ïm ®Rj-§p B£-¬-V-¬u DÓ-Tô-Ó AûUk-

R-Õ. YÏl-©p EÚYô] ùTôÕ LÚj-Õ-Ls

JÚ-úTô-Õm JÚ Nôo-×-ûP-V-RôL AûU-V-

®p-ûX.

Tœ

ß ˛ 1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

15

¨Xj-§u A[-Ü-Ls ¨o-Q-«j-R-Õm, ARu Y¥-Y-ûUl×

YûWk-Õ RVô-Wôd-¡-V-Õm, Tp-úY-ß úRûY-L-Þd-Ï

TVu-T-Ój-Õm A[-Ü-Lû[ ®Nô-¬j-R-±k-R-Õm UôQ-

Yo-Lú[ BÏm.

úNL-¬jR RL-Yp-Lû[l TVu-T-Ój§ R²j-R-²úV

YûWkR §h-P-Y-ûWÜ-Lû[d ÏÝd LXk-Õ-ûW-Vô-Pp

êXm úUm-T-Ój§, ùTôÕd LÚj-§t-¡-QeL ùT.- B.

N. p ùY°«-Ó-Y-Rt-Lô] YûW-T-Pe-Ls EÚ-Yôd¡d

áh-Pj-§p ùTÚ-ª-Rj-úRô-Ó ùY°-«-P-Üm AYo-L-

Þd-Ï CVu-\-Õ.

úYß-ThP ãr-¨-ûX-«p L¦R LÚj-Õd-L-ú[ô-Ó

ùRôPo-× -ûPV Aà-T-Ye-Ls UôQ-Yo-L -Þd-Ï

¡ûPjR]. CkR Aà-T-Ye-L-°---Úk-Õ ùTôÕl Ti-×-L-

Þm Øû\-L-Þm Li-Ó-©-¥d-L-Üm Y¥-®-Vp Y¥-Ye-L-°u

R²j-Ru-ûU-Lû[ A±k-Õ ùLôs-[-Üm ÏZk-ûR-L-Þd-Ï Yônl×

¡ûPjR-Õ. Aq-Yô-ß L¦-Rj-Õ-P-àm Nê-Lj-Õ-P-àm ùRôPo-×-ûPV

LÚjÕd-Ls EÚ-YôdL UôQ-Yo-L-Þd-Ï Ø¥k-R-Õ.

CkRf ùNVp-Tôh-¥p ØÝ-ûU-VôL ùR¬k-Õ ùLôs, A±ûY úUm-TÓjÕL,

Gu\ U]f ùNVp-Øû\ GpXô CPe-L-°-Ûm ùRôPo-kÕ SûP-ùT-ß¡\Õ.

Cf ùNVp-Tôh-¥u ©u-]-¦-«-Úk-Õ UôQ-Yo-Ls A±-YôdLm ùNnRp

Gq-Yô-ù\-]l Tôol-úTôm.

1. ùTt\ A±-®û]l ק-Vl ©Wf-£-û]-úVô-Ó ùRôPo-×-T-Ój§ TÏl-

TônÜ ùNn-Õ UôQ-Yu A±-Yôd-Lm ùNn-¡\ôu.

2. L¥-]-Uô] Aà-T-Ye-Lû[f £u-]e-L-[ôLd LQd-¡h-Ó A±-YôdLm

ùNn-¡\ôu.

Tœ

ß ˛

1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

16

3. ÏÝd LÚj-Õl-T-¬-Uôt-\j-§u êXm A±-Yôd-Lm ùNn-Y-

úRôÓ, ©\-Ú-Pu LÚj-Õl T¬-Uôt-\m ùNn-Õ úUm-T-Ój-R-Üm

Ø¥-¡-\-Õ.

4. ØÝ-ûU-VôLj ùR¬-Vô-RûRj ùR¬k-Õ ùLôs-[-Üm ©Wf-£-

û]-L-Þd-Ïj ¾oÜ LôQ-Üm úYi-¥ LÚjÕÚ-Yôd-Lm êXm

UôQ-Yu A±ûY ¨ß-Ü-¡-\ôu.

5. Ru-û]l Tt-±-Ùm Ru-à-ûPV Ñt-ßf-ã-Zp Tt-±-Ùm Nê-

LjûRl Tt-±-Ùm ®Uo-N] Øû\-«-Xô] Ø¥-Ü-Ls GÓjÕm

G§o-®-û]-Vôt-±-Ùm UôQ-Yu A±-Yôd-Lm ùNn-¡-\ôu.

6. Nê-Lf £d-Lp-L-û[j Ru-à-ûPV A¥l-TûPf £k-Rû]

êXm, TûPl-×-Ls êXm ùY°l-T-Ój§ UôQ-Yu A±ûY

EÚYôdÏ¡\ôu.

CÕ Yôr-Sôs ØÝ-Y-Õm ̈ Wk-R-W-UôL SûPùTßm ùNVpØû\VôÏm. B]ôp "A±-

YôdLm ùNn-¡-ú\ôm' Gu-ß Sôm U]l-éo-Y-UôL A±k-Õ ùLôs-Y-§pûX.

Sôm Yôr-Sô-°p A±ûY EÚ-Yôd-LúYô Ap-X-Õ A±ûY úUm-T-Ój-RúYô ùNnRÕ

SUd-Ï Aà-T-Yl-ThP úRûY Gu\ EQo-®---Úk-Rp-X-Yô. Aj-R-ûLV úRûY

EQoûYd UôQ-Y²Pm HtTÓj§d Lt-\p ©Wf-£-û]-L-°p DÓ-Th-Ód ùLôi-

Pp-XYô YÏl-T-û\-«p A±-Yôd-Lm ùNn-Vl-T-P-úYi-Óm? ©Wf-£-û]ûV

G§oùLôiÓm, ¾o-Üd-Lô] Y¯-L-û[j §h-P-ªh-Óm, Nôuß-Ls úNL-¬j-Õm Ø¥-

ÜLs GÓj-Õm CûY Jq-ùYôu-û\-Ùm ̈ Wk-R-W U§l-À-Ó ùNn-Ùm ùNVp Øû\VôL

AÕ AûU-Ùm.

Tœ

ß ˛ 1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

17

B]ôp Cf-ùN-Vp-Tô-Ó-Lû[ UôQ-Yu R²-Vô-Lf ùNnV CV-ÛUô?

AYu/ AYs Rôm YôÝm NêLj§-ÚkÕ CjRûLV ©Wf£û]

Lû[ A±¡u\]o. R]dúL E¬V LÚj-Õd-L-Þd-Ïm E[f ùNVp-

Tô-Ó-L-Þd-Ïm Es[ AúR Ød-¡-Vj-Õ-Yj-ûRl ©\-W-Õ ©Wf-£-û]j

¾o-Ü-L-°-Ûm A°dL úYi-Óm. CÕ úTôu\ Te-L-°l× Yô«-Xô-L-

Üm úUm-T-Ój-Õ--Rp Yô«-Xô-L-Üm ÏÝ-Yô-Lf ùNn-Ùm A±-Yôd-Lf

ùNVp-TôúP Yôrd-ûL-«p Lt-\p Øû\-Ù-Pu Ju± ¨t-Ïm.

A±-ûYl Tt± A±-Rp/ £k-Rû]ûVl Tt-±f £k-§j-Rp

TûPl-×j §\-à-P-àm ®Uo-N-]l Tôo-ûY-Ù-P-àm £k-§dL

CV-Û-Y-Õ Gu-T-Õ Lt-\--u Ød-¡V úSôd-L-UôL Uô±-Ùs-[-Õ. CR-]-

¥l-T-ûP-«p Lt-\p, Lt-©j-Rp ùNVp-TôhûP SÅ-]l-T-Ój-Õm Y¯-

Øû\ Tt-±V úRPúX Gi-Qe-Ls Tt-±V £k-Rû] G]-Xôm.

ApXÕ A±-®-û]d ϱjR ׬-RúX (Metacognities) TôPj-§h-Pj-

§u JÚ TÏ-§-Vôd-Ll-Th-P-Õ. Gi-Qe-Ls ϱjR £k-Rû] Gu-T-

RtÏ Gu] ùTôÚs?

YÏl-©p Gu] SPk-§-Úd-Ïm? B£-¬-Vo Aà-T-Ym CÕ-úY. ""ùNq-

Y-Lj-Õ-Pu ùRôPo-×-ûPV TX ùNVp-Ø-û\-L-Þm, Ñt-\-[Ü Lôi-T-

Rt-Lô] Y¯-Ø-û\-Ùm UôQ-Yo-L-Þd-Ïj ùR¬-Ùm. AYo-Ls Ck-Rl

©Wf-£-û]ûV U¡rf£Ù-Pu ùNn-Yôo-Ls G] Sôu ¨û]j-úRu.

B]ôp AYo-Ls §Q-±-®h-Pôo-Ls. Lt-\ LÚj-Õ-Lú[ קVùRôÚ

©Wf-£-û]-VôL YÚm-úTô-Õ ùTôÕ-YôL Ht-T-Óm ̈ ûX Rôu CÕ. ùUô -̄

«-Ûm Ñt-ßf-ã-Z-Vp Lp-®-«-Ûm CÕ Rôu ¨ûX''.

Tœ

ß ˛

1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

18

LÚj-Õ EÚ-Yôd-Lm SPk-Rô-Ûm, AkR A±-ûY-Ùm £k-R-û]-ûV-Ùm קV

ãr-¨-ûX-L-°p TûPl-×j §\-ú]ô-Ó TVu-T-ÓjR AYo-L-Þd-Ï CV-Xô-Up

YÚ-¡u-\-]. Hu? CRt-Lô] LôW-Qe-Ls GûY? BWô-V-Üm.

� ©Wf-£-û]ûV Yô£j-Õ ®Y-¬d-L-Üm, ARtÏ Gu]

LôW-Qm G] A±k-Õ ùLôs-[-Üm CV-X-®p-ûX.

� ©Wf-£-û]-«p R]d-Ïj ùR¬k-R-ùRu-]? ùR¬-Vô-R-

ùRu]? G]l TÏl-TônÜ ùNnV CV-X-®p-ûX.

� ©Wf-£-û]d-Ïj ¾o-Ü-LôQ Gu] Ej§ úRok-ùR-Ód-

L-Xô-ùU] U]-R-[-®p §h-P-ªP CV-X-®p-ûX.

� §h-P-ªhP Ej-§ûV ©Wf-£-û]-«p TVu-T-Ój§ ©Wf-

£-û]d-Ïj ¾oÜ LôQ Ø¥-VôR ¨ûX.

� ©Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ LôQj Rôu úRok-ùR-ÓjR -Ej-

§ûV U§l-À-Ó ùNn-Õ ARu GpûX-L-û[l ׬kÕ

ùLôs-Y-Õ Gq-Yô-ß G]j ùR¬-VôR ¨ûX.

CYtû\ Jq-ùYôu-\ôL Ju-\u-©u Ut-ù\ôu-ß Gu\ Øû\-«p ApX þ Uô\ôL

êu±tÏm ARt-L-Ój-R-Rô-L-Üm ARt-Ï CûQ-Vô-L-Üm AYt-±u Y -̄VôLf £k-§l-T-RtLô]

§\-û] UôQ-Yo ùT\ úYi-Óm.

Tœ

ß ˛ 1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

19

U²-R-²u £k-R-û]j-§-\u CVp-Tô-]-Rô-Ïm. JÚ ãr ¨ûX«p ùTt\ RL-Yp-

L°p,

� Jt-ßûU úYt-ß-ûU-Ls Li-P-±VÜm

� Juú\ôÓ JußdLô] ùRôPo-×-Ls EÚ-YôdLÜm

� LÚj-Õ-Lû[ EÚ-Yôd¡ ¨û]-Ü-áWÜm

� Lt-T-û]-j§\àPu BúXô-£dLÜm

� LôWQ Lô¬-Vj ùRôPo-ûTd EÚ-YôdLÜm

ØVt-£l-T-Ru Yô«-XôL Cf-£k-R-û]j §\u-Ls

ùY°l-T-Ó-Y-Õ-Pu A±-Yôd-Lj-§t-Ïm úUm-T-Ój-R-

ÛdÏ úSWô-Ld ùLôi-Ó ùNp-X-Üm CVp-¡-\-Õ. Cf-

£k-R-û]f ùNVp-Tô-Ó-L-û[d Lh-Ól-T-Ój-R-Üm ELkR

Uôt-\eLs ùNn-Õ ãr¨ûXL-Þd-Ï HtT TVu-T-Ój-

R-Üm ØVt-£j-RôúXô? ARu Yô«-XôL A±-Yôd-

Lf ùNVp-Tô-Ó-L-°p Ht-ThP RûP-L-û[-Ùm Gp-ûX-

L-û[-Ùm LPk-Õ ùNpX UôQ-Yo-L-[ôp CV-Ûm. A±-

ûYl Tt± EQokÕ £k-R-û]-ûVl Tt-±f £k-§l-T-

Ru Yô«-Xô-Ll Tp-úY-ß Øû\-L-°p Rôu EÚ-Yôd-

¡V A±Ü, R]dúL E¬V R²l-ThP Rj-Õ-Ye-L-Þm

£j-Rôk-Re-L-Þ-UôL Uôß-¡u-\].

ÑV U§l-ÀÓ, NL U§l-ÀÓ B¡V U§l-ÀhÓ Ej§Ls

êXm ÑV- ùY°-Âh-¥t-Lô] Yônl-×-Lû[ Lt-\p,

Lt©j-Rp ùNVp-Ø-û\-«u Ød-¡V ¨ûX-L-°p Eh-

T-Ój-Õ-Y-Õ CRt-Lô] Y¯-L-°p Ju-\ô-Ïm.

Tœ

ß ˛

1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

20

� EnjÕQokÕ á\-Üm.

� á±-VûRf Nôu-ß-Ls êXm T¬-úNô-§d-L-Üm.

� ¨Wk-R-W-UôL Øu-àm ©u-àm ùNu\ Y¯-Lû[ Et-ßd LY-²d-L-Üm.

� ©Wf-£-û] ãr-̈ -ûX-L-°p úRok-ùR-ÓjR Ej§-Ls TV-às-[ûYVô G]

U§l-©-Pp.

� ׬k-Õ-ùLôi-Ó úYß-ThP Øû\-L-°p £k-§d-L-Üm קV £k-R-û]-Lû[

Uô±V ©Wf-£û]f ãr-¨-ûX-L-°p TVu-T-Ój-R-Üm ùNn-Rp.

Gu-àm §\u-Ls UôQ-Y²u £k-R-û]f ùNVp-Ø-û\-L-°u TϧVôL Uôß-

Y-Rt-Lô-]d Lt-\p Aà-T-Ye-Lû[ Sôm Li-Ó-©¥dL úYi-Óm.

Lt-\p ˛ SU-’ Li-̇ QÙh-Pm

UôQ-Yu Gl-T-¥l T¥d-¡-\ôu Gu-T-§p Sm-Ø-ûPV

LÚj-Õ-Lû[ Uß-BnÜ ùNn-Y-Rt-Lô] ØVt£ Gq-

Yôß LôQl-Th-PÕ? CkR ØVt-£-Ùm Fd-L-Øm úUm-

T-Ój-§V LÚj-Õ-L-Þm Lt-\p þ Lt-©j-Rp ùNVp-Ø-

û\-L-°p UôQYoLû[ U§l-ÀÓ ùNn-YÕ Gq-Yôß

G] ¨o-Q-«d-¡-\-Õ. A§p LP-kÕ ùNp-Ûm Øu×

Lt\ûXlTt-± Sôm AûPkR LÚj-Õ-Lû[ ©u-Y-

Ú-Uôß YûLl-T-Ój-R-Xôm.

� GkR JÚ UôQ-Y-àd-Ïm Yônl×d

¡ûPd-Ï-Uô-«u ÑV-úY-Lj-§-Ûm R]dúL

E¬V Øû\-«-Ûm T¥dL CV-Ûm.

Tœ

ß ˛ 1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

21

� UôQ-Yo-Ls ®û[-Vôh-Ó-Ls Yô«-Xô-L-Üm

JÚ -Y - ú W ô - ùPô -Ú -Yo ùLôiÓs[

DÓ-Tô-Ó-Ls Yô«-Xô-L-Üm CVp-Tô] Øû\-

«p Lt-¡ -\ôo -Ls. Tp-úY-ß ùNVp

L-°p DÓ-T-Ó-Y-Ru êX-Øm UôQ-Y-àd-Ï

Su-\ô-Ld LtL CV-Û-¡u-\-Õ.

� Lt-\p JÚ ùRôPo ùNVp-Tô-Pô-Ïm. UôQ-

Yo-L-°u Lt-\p SûP-ùT-ß-Y-Õ Ts°-L-

°p UhÓ-Up-X. G]úY YÏl-T-û\d

Lt\ûX Åh-¥p ¨Lr-T-Yt-ú\ô-Ó ùRôPo×

- TÓjR úYi-Óm.

� UôQ-Yo-Ls Lt-T-Õ B£-¬-Vo Lt-©l-T-Ytû\ Uh-Ó-

UpX; AYoLs ÑV-UôL A±ûY EÚ-Yôd-Ï-¡-\ôo-Ls.

UôQ-Yu Øu-]-à-T-Ye-L-û[Ùm Lt-\-ûX-Ùm BRô-

W-Uô-Ld ùLôi-Óm ùTß-¡u\ A±ûY Es-Yôe¡d

ùLôs-¡-\ôu. Aq-Yô-ß UôQ-Yo-Ls RUdúL E¬V

LÚjÕ-L-°-Ûm Ø¥-Ü-L°Ûm ùNu-\-ûP-¡u-\-]o.

JqùYô-Ú UôQ-Y-àd-Ïm A±ûYl ùTß-Y-Rt-Ïj

R]dúL E¬V R²j-Õ-Y-Uô] JÚ AÔ-Ï-Øû\-

ÙiÓ. Cf-ùN-Vp ¨Wk-RWUôL CÚd-Ïm.

� BWmTdLp® UôQ-Yo-Ls Öi-ûU-Vô] Aà-T-Ye-

Ls, ®û[-Vôh-ÓLs, TpúYß Y -̄Ø-û\-Lû[ ØVt-

£j-Rp ØRXô] TX ùNVp-Tô-Ó-L-°p DÓ-T-Ó-Y-Ru

Yô«-Xô-LúY Lt-¡u-\-]o.

Tœ

ß ˛

1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

22

� UôQ-Yo-L-°u Lt-\p CVp-Tô-LúY ÑZt£ Øû\-«-Xô-Ïm (Spiral); úSo-

úLôhÓ Øû\-«-Xp-X(non- linear). G]úY Lt\ LÚj-Õ-L-û[j §Úm-Tj

§ÚmT Ás TôoûY ùNn-Y-Õ Lt-\-Ytû\ Su-\ô-Ll ׬k-Õ ùLôs[ UôQ

Yo-L-Þd-Ï ERÜm.

� UôQ-Yo-Ls, BnÜ ùNn-úRô, ׬k-Õ ùLôi-úPô, AYo-L-Þd-Ï Aà-T-Yl-

ThP ùNVp-L-û[ Juú\ôùPôuß ùRôPo-×-T-Ój§ Eß-§l-T-Ój-Õ-Rp Gu-T-

Õ Lt-\p ùNVp-Tôh-¥u TÏ-§-Vô-Ïm. AR-]ôp קV Lt -\ - -p ARt-Ï

Øk-§V RL-Yp-L-û[-úVô, ®YWe-L-û[úVô Uh-Óm LÚj-§p ùLôi-Pôp

úTôRôÕ. Øu-]-Rô-L-úY Ts-°, ÅÓ ©\ CPe-L-°--Úk-Õ ùTt\ RL-Yp-

Lú[ô-Óm AR-û]j ùRôPo-×-T-Ój-R-Xôm.

� Lt-\p SûP-ùT-ß-Y-Õ JÚe-¡-ûQkR Øû\-«-Xô-Ïm. Lt\p GuTÕ Tj-

§-L[ôLúYô, ®`-Ve-L-[ô-LúYô ©¬j-Õd Lt-T-Rp-X. AR-]ôp Lt\ûX

JÚe-¡ûQkR Øû\-«p AÔL úYi-Óm.BWm-Td Lp® UôQ-Yo-L-

°u Lt-\p, ©\-¬-Pm TZ-ÏmúTôÕ Uh-ÓúU úUmThP Øû\-«p

Øu-ú]-±-V-Õ Gu-T-ûRd LôQ Ø¥kRÕ.

U§l-À-Ó ùNn-Ùm ùNVp-Øû\ EÚ-Yôd-Ll-TP úYi-Óm, Lt-\-Ûm U§l-ÀÓm

CVp-TôLúY JÚe-¡-ûQk-R-RôLÜm, E«-úWôh-P-Øs[-Rô-LÜm Uôß¡u\ ãZûX

EÚ-Yôd-L úYi-Óm. Cj-R-ûLV ©u-]-¦-«p SûP-ùT-ßm U§lÀhÓf ùNVp-

Tôh-¥u £\l-×-Ls VôûY?

� ÏZkûR ûUV-UôL CÚd-Ïm; UôQ-Yo-L-Þd-¡-ûP-úV-Vô] úYß-Tô-Ó-Lû[

Eh-ùLôi-P-RôL AûU-Ùm.

� Jq-ùYô-Ú UôQ-Y-û]-Ùm ûUV-Uô-Ld ùLôi-P-RôL AûU-Ùm. -Y-Ïl-©-Ûs[

GpXô UôQ-Yo-L-Þd-Ïm JúW ùNVp-Tô-PôL AûU-Vô-Õ.

� G°V AÔ-Ï-Ø-û\-ûVd ùLôi-P-RôL CÚd-Ïm.

� Lt-\-Ûm þ Lt-©j-R-Ûm ùNVp-Tôh-¥u JÚ TÏ-§-VôL AûU-Ùm.

$ AÕ ̈ Wk-R-W-Uô-]-Õm ØÝ-ûU-Vô-]-Õ-Uô-«-Úd-Ïm

Tœ

ß ˛ 1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

23

CYt-±u A¥lTûP«p Lt-\p, Lt-©j-Rp, U§l-Àh-Ó Uô§¬Lû[ ®¬-Ü-T-Ój-

Õm-ùTô-Ý-Õ U§l-Àh-ûPl Tt± Sôm úLhL úYi-¥V úLs-®-Ls Gu-]? CYt-

ß-Pu EeLs U]-§p GÝm úLs-®-L-û[-Ùm úNod-L-Üm.

� U§l-Àh-ûPl Tt-±V TôoûY Gu-]?

� UôQ-Yu U§l-À-Ó ùNn-Y-Õ GRt-Lô-L?

� GûR U§l-À-Ó ùNn-Y-Õ?

� U§l-À-Ó ùNn-Y-Õ Gq-Yô-ß?/U§l-ÀhÓf ùNVpØû\ Gu-]?

� U§l-À-Ó ùNn-Y-Õ Gl-úTô-Õ?

SU-Õ YÏl-©p SûP-ùT-ßm ùNVp-Tô-Ó-L°p £X ¸r RWl-Th-Ós-[].

LPkR LôXe-L-°p ¿e-Ls AYt-±p GYtû\ Gp-Xôm YÏl-T-û\-«p

SûP-Øû\l-T-Ój-§-Éo-Ls?

� Tp-úY-ß TôPe-L -û[d Lt -T -Ru Yô«-XôL UôQ-Y²-Pm

HtTÓm Uôt\eLû[Ùm Y[of-£-ûV-Ùm Et-ß-úSôd-Ï-¡-\ôo.

� UôQ-Y-²u R²l-ThP £\kR úRûY-L-û[l ׬k-Õ ùLôs[

ØVt£d¡-\ôo.

� Lt-\p Lt-©j-Rp ùNVp-Tô-Ó-Lû[ ªL-Üm ùTôÚj-R-Uô] Øû\-«p

§h-P-ª-Ó-¡\ôo.

� R]d-Ï Gu] ùNnV CV-Ûm/ Gu] ùNnV CV-Xô-Õ, GYt-ú\ô-Ó

DÓ-Tô-Ó Es[Õ/ ®Úl-T-Uô-]-Õ/ ®Úl-T-ªp-XôRÕ, úTôu-\-Yt-û\l

׬kÕ ùLôs-[-Üm ùUÕ-YôL Ae-̧ -L-¬d-L-Üm UôQ-Yu ®Úm-×-¡-\ôu.

Tœ

ß ˛

1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

24

� TX-Üm ùT\ CV-Û-¡u-\-Õ Gu-àm U]l-Tôu-ûUûV UôQ-

Yo-L-°-ûPúV EÚ-Yôd¡ AYo-Lû[ Fd-Ll-T-Ój-Õ-¡u-\-]o.

� TôPj-§hP úSôd-Le-Lû[ GkR A[-Üd-Ï ¨û\-úYt\ Ø¥k-R-Õ

Gu-T-ûRd LiP-ûP-¡-\ôo-Ls.

� UôQ-Yo-L-°u Y[of-£-ûVd Lôh-Óm Nôu-ß-L-û[f úNL-¬j-Õ

AYt-û\l ùTt-ú\ô-¬PØm ©\-¬PØm ùR¬-®d-¡u-\-]o.

� UôQ-Yo-Lû[ AYo-L-°u Lt-\-ûXd ϱj-Õf ÑV U§l-À-Ó ùNnV

Fd-Ll-T-ÓjÕ-¡-\ôo-Ls.

� GpXô UôQ-Yo-L-°u Lt-\-Ûd-Ïm Y[of-£d-Ïm ÕûQ ¨t-¡-\ôo-Ls.

YÏl-©p Lt-\p ùNVûX úUm-T-ÓjR CVp-TôL ùNn-¡u\ Lô¬-Ve-Ls Rôu CûY.

B]ôp CûY Jq-ùYôu-ßm UôQ-Y²u Lt\ûX U§l-À-Ó ùNnÕ ¡ûPjR RL-Yp-

Lû[l TVu-T-Ój§ Lt-\p þ Lt-©j-Rp ùNVûX úUm-T-ÓjR úYi-Óm Gu\

ϱdúLôú[ Es-[-Õ.

Lt-\p Ußl-¿-” ˘Nn-Rp ˛ ˙SÙd-Le-Ls

úRoÜ ¨û\Ü ùTt-ß Ts° §\kR Sôs, Ik-Rôm YÏl-©p L¦-R-Tô-Pl ©¬-úY-û[.

¨oUXô B£-¬ûV K-Qj-úRo-®u (Ju-\ôm TÚ-Yj-úRo-Ü) ®ûPj-Rôs-Ls A°j-Rôo-

Ls. JqùYôÚ- ùTVWôL AûZj-Õ ®ûPj-Rôs-Lû[ A°jÕ AYo-L-Þd-Ïd ¡ûPjR

¡úW-Óm B£-¬-ûV áß-¡-\ôo. ''Av-Y§ H ¡-úW-Ó, û`X_ô © ¡úWh A]v¥

¡úWh.....''B£-¬ûV A]-ûNl TôojÕd úLh-Pôo, Cq-Y-Ú-P-Øm Sôu-Lôm YÏl-©p CÚd-

L-Xôm Gu\ô ¨û]d-¡u-\ôn? B£-¬-V¬u úLs® YÏl-©p TXjR -£-¬l×d-Ïd LôW-

Q-Uô-«t-ß. A]v R]d-Ïd ¡ûPjR ®ûPj-Rô-û[úV Et-ßl-Tôoj-Õ ¸úZ Tôoj-Õd

ùLôi-Ó ¨u-\ôu. YÏl-©-úXúV ªLl-ùT-¬V UôQ-Y-]ô] A]£tÏj Ru-²-PúU

ªL-Üm ùYßl-×j úRôu-±V ¨ª-Pm. Ru-û]f ãrk-Õ CÚk-R-Yo-L-°u £¬l©-²-

ûP«p Gu] ùNnV úYi-Ó-ùUuß A]-£t-Ïj ùR¬-V-®pûX.

Tœ

ß ˛ 1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

25

CÕ-Rôu U§l-Àh-¥u úSôd-LUô? RWm-©-¬jRp, ©u-TdL ùTg-£p Eh-

LôW ûYjRp, GRt-Ïm ER-Yô-R-Yu G] ùY°l-T-ûP-VôL Øj-§-ûW-«h-

Óf Nê-Lj-§-Pm JlTûPjRp, úTôu-\ûY Lp-®-«u úSôd-L-UpX Gu-

TûR Cu-ß Sôm ׬k-Õ ùLôiúPôm. (ARt-Ï ¿iP LôX-Uô-«t-ß Gu-

\ô-Ûm).

®[d-¡d-á-±u Lt-\ûX U§l-©P êu-ß ùYq-úY-ß úSôd-Le-L-

Þi-Ó.

1. UôQ-Yo-L-°u Lt-\-Ûd-Ïj úRûY-Vô] ER® ùNn-Rp.

2. UôQ-Yo-L-°u Lt-\p RWjûR Eߧ ùNn-Õ YÏl-

×VoÜ A°j-Rp, Nôu-±-Rr YZe-Ï-Rp.

3. Lt\-u Y[of-£-ûVf Nê-Lj-§t-Ïj ùR¬-®j-Õ

Ae-¸-Lô-Wm ùTß-Rp.

Ck-úSôd-Le-Ls VôÜm AYt-±u ùTôÚs ¨ûX-Vô-L-Üm

ùNVp-Tôh-Ó ̈ ûX-Vô-LÜm Ti-©u A¥l-T-ûP-«-Ûm úYß-Th-P-Rô-Ïm.

úSôd-Le-Ls úYß-T-Ó-Y-Rt-Ï HtT U§l-Àh-Ó AÔ-Ï-Ø-û\-Ùm ARu

Y -̄Ø-û\-L-Þm úYß-ThúP BLúYiÓm. ùYq-úY-ß U§l-Àh-Ó Øû\-

Lû[ Ju\ôLd LXlTRôp JÚ úSôd-Lj-ûR-Ùm AûPV CV-XôR ¨ûX

EÚ-Yô-Ïm. Cj-R-ûLV JÚ ¨ûX SU-Õ Lp-®f ùNVp-Tôh-ûP-Ùm

Øû\ûVl Tt-±-Ùm- Ud-L-Þd-¡-ûPúV AY-Sm-©d-ûLûV Ht-T-Ój§

®Óm. U§lÀh-¥u úSôd-Le-Ls Jq-ùYôu-û\-Ùm Eß-§l-T-ÓjÕYÕ

JqùYôu±tÏm Ht\ ùNVp-Tô-Ó-Lû[ EÚ-Yôd-Ï-Y-Õm Cj-R-ûLV

¨ûXûVj R®ol-T-Rt-Lô] SpX Y¯-Øû\L[ôÏm.

Tœ

ß ˛

1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

26

Ußl-¿h-”f ̆ NVp-ÿ-˚\-LsAu-\ôP Yôr-®p U§l-À-Ó Gu\

ùNôpûX Sôm TX ãr¨ûXL-°-Ûm

TVu-T-ÓjÕ-Y-Õi-Ó. Ce-Ïd Lt-\-

úXô-Ó ùRôPo-×-ûPV LQd-¡-Ó-Rp,

®[d-Ï-Rp, ׬k-Õ ùLôs-Þ-Rp

CYt-±u ùUôjR Y¥-Y-UôL U§l-Àh-

ûPd LôQ úYi-Óm. A±-®-Vp

ç-VôL U§l-©-Ó-Y-Rt-Ï êu-ß RXe-

Ls EiÓ Gu-T-ûRd LôQXôm.

Lt-\-¤d-LÙ] Ußl-¿-”

A±-Yôd-Lf ùNVp-TôhûP G°-ûU-Vôd¡ UôQ-Y-¬-Pj-§p SûP-ùT-ßm Lt-\-Ûd-Ï ERY úYi-Ó-Uô-

«u B£-¬-V-Úd-Ï AYt-û\l Tt-±V N¬-Vô] ׬-Rp úYi-Óm. A±-Yôd-Lf ùNVp-Tôh-¥p R]-Õ

UôQ-Yo-Ls Gk--̈ -ûX-«-Ûs-[-]o? AYo-Ls AûPV úYi-¥V CPm GÕ? ARt-Ï -Rôu Gu-ù]u]

ùNnV úYi-Óm? Gu-T-Ytû\ A¥l-T-ûP-Vô-Ld ùLôi-'úP B£-¬-V-Wôp ùNVp-Tô-Ó-L-û[j §h-P-

ªP CVÛm. CRu A¥lTûP«Xô] ¾oUô]Øm, ׬RpLÞm ¡ûPdÏm CPeL°pRôu

Lt\ÛdϬV U§lÀÓLs £\l©Pm ùTß¡u\].

Ußl-©-”-R˙X Lt-\p

R]-Õ ùNV-ûXd ϱj-Õm £k-R-û]-ûVd ϱj-Õm £k-§j-Õd ϱd-úLôs-Lû[ AûP-Y-Rt-Lô] §\u

ØÝ-ûU-VôL Y[of£ AûPk-Rôp Uh-ÓúU UôQ-Y-²u A±-Yôd-Lf ùNVp-Tô-Ó G°-ûU-Vô-L-Üm

Sp-X-Ø-û\-«-Ûm AûU-Ùm. CÕ UôQ-Yu R]dúL E¬V §\u-L-û[-Ùm Gp-ûX-Lû[ -Ùm ׬k-

ÕùLôs-Þm ùNVp-Tô-Pô-Ïm. ÑV U§l-Àh-¥u Yô«-XôL SûP-ùT-ßm Cf-ùN-Vp-Tô-Ó Lt-\-úX-Vô-Ïm.

ªL BZ-Uô] Lt-\-Û-Uô-Ïm.

Lt-\˚X Ußl-©-”-Rp

JÚ Ï±l-©hP LôX Gp-ûXd-Ïs Gu-ù]u] Lt-\ôo-Ls Gu-TûR U§l-©hÓ AÕ ùRôPo-Tô]

®Y-We-Lû[ A°l-TúR Lt-\ûX U§l-©-Óm Øû\-Vô-Ïm.

ϱl-©hP CûP-úYû[L°p JÚ UôQ-Y-²Pm Ht-ThP Uôt-\m, Lt\p ¨ûX,ùTt\ A±Ü GkR

A[Ü TVu-T-ÓjR ER-Ü-¡u-\-Õ GuTûRÙm קV ãZ-p A±ûYl TVu-T-Ój-Õm UôQ-Y-²u

Rt-úTô-ûRV ¨ûX CYtû\Ùm U§l-©P CÕ ER-Üm.

Tœ

ß ˛ 1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

27

Ußl-©P ˙Yi-•-V-’ Gu-]?

Sôm UôQ-YoLû[ U§l-©-ÓmúTôÕ GûRd Li-Ó-©-¥dL ØVt-£d-

¡ú\ôm? EiûU-«-úXúV UôQ-Y²u EPp, Nê-L A±-Ü, £kRû]

NôokR Y[of-£-ûVúV. CRu êXm U§lÀÓ ØÝ-ûU-Vô] Ru-ûU-

Lû[d ùLôiP-RôL CÚd-Ïm. Al-úTô-Õ- Rôu Lt-©j-R--p Ts-°d-á-

P-Øm B£-¬-V-Úm GkR A[Ü ùYt± AûPk-Õs-[ôo-Ls Gu\

©uòhPm Lp® Øû\d-Ïd ¡ûPd-¡u-\-Õ.

UôQ-Y-²u Lt-\-ûXl Tt± ØÝ-ûU-Vô] RL-Yp-Ls ¡ûPl-T-RtÏ U§l-

Àh-Óf ùNVp-Ø-û\-«p LY-]j-§p-ùLôs[ úYi¥V-ûY.

� Tp-úY-ß Ui-P-Xe-L-°-p UôQ-Y-²u Lt-\-Ûm ùY°-Â-Ó-L-Þm.

� UôQ-Y-²u §\u-Ls, Bo-Ye-Ls, U]-¨-ûX-Ls, Bo-Y-êh-Pp

úTôu\ûY.

� UôQ-Y-²u Lt-\p, Ti-×-Ls CYt-±p Ht-T-Óm Uôt-\e-L-Þm ϱl-

©hP LôXj-§p Ht-T-Óm Y[of-£-Ùm.

� Ts-°-«-Ûm Ts°dÏ ùY°-úV-Ùm Tp-úY-ß ãZp-L-°-Ûm,

Yônl×L°Ûm UôQ-Y-²u G§o-®-û]-Vôt-\p.

ùYqúYß Subject-p ""U§l©PlTÓYÕ Gu]?'' Gu\

Aj§VôVjûR Yô£ÙeLs. EeL[Õ YÏlTû\ AàTYeLÞPu

Jl©hÓl TôÚeLs.

U§l-ÀÓ ùNnV úYi¥VÕ Gl-úTôÕ?

Tœ

ß ˛

1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

28

U§l©PlTÓYÕ Gu] Gu\ úLs®ÙPu ùRôPo×ùLôiÓ

Smªp TXÚm GÝl×m úLs®úV "GlúTôÕ' Ap-XÕ GqY[Ü úSW

CûPùY°ÙPu UôQ-Y²u Lt\ûXÙm Øuú]t\jûRÙm U§l©P

úYiÓm GuTÕ Lt\p ®û[ÜLû[l Tt±V U§l©Pp

Lt\pþLt©jRp ùNVpTôhÓPu ùRôPo×ùLôiÓ ¨WkRWUôL ùRôPW

úYi¥V Ju\ôÏm. U§lÀh-ûPl TWkR úSôdLØûPVRôL Uôt\

Lt\-u GpXô TϧLÞdÏm RÏkR Ae¸LôWm A°dL úYiÓm. CÕ

Lt\ÛdLô] U§l©Pp ùNVpTôhÓPu SPdL úYiÓm. B£¬Vo

ùRôPof£VôL UôQ-Yu Øuú]t\jûR BnÜ ùNnÕùLôi¥ÚkRôp

AûRlTt± £kRû] ùNnYRtÏm Lt\p ¨ûXûVd LiPûPYRtÏm

ϱl©hP LôX A[Ü úRûY. Øû\Vô]Õm, Øû\Vt\ÕUô] U§lÀÓ

SPj§ JqùYôÚ UôQ-YàûPVÜm Lt\p Øuú]t\jûR LiP±V

úYiÓm. AjÕPu JqùYôÚ TÚYm ̈ û\YûPÙm úTôÕm ÁsTôoûY

SPj§ UôQ-Yu ùNnRYtû\ T¬úNô§dLÜm. AjÕPu JqùYôÚ

TÚYj§àûPVÜm ®¬Yô] Ás-TôoûY SPjRÜm úYiÓm.

Ußl¿” GqYÙfl?

JqùYôÚ UôQ-Y-àm ùYqúYß Øû\L°p Lt¡u\]o G]Üm,

Lt\p Ts°«p UhÓm ¨LÝm JÚ ùNVp ApX G]Üm Sôm

Ae¸L¬d¡ú\ôùU²p CWiÓ ùNVpLs ùNnV úYiÓm. ØRXôYRôL

TX Eû\®PeL°-ÚkÕm ®YWeLs úNL¬dL úYiÓm. CWiPôYRôL

TpúY\ô] HWô[m AàTYeLs Y¯VôLÜm ùNVpTôÓLs Y¯VôLÜm

Lt\p ¨ûXLs Y¯VôLÜm TVQm ùNn¡u\ JqùYôÚ UôQ-Yàm

EiûU«p Lt\-p DÓTÓ¡\Rô G] A±YRtLôL TpúY\ô]

U§lÀhÓ Øû\Lû[d ûLVô[ úYi¥«ÚdÏm.

Tœ

ß ˛ 1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

29

Ußl¿h” ÿ˚\Ls, EjßLs

ùYq-úY-ß Ui-P-XeL-°p UôQ-Y-²u Lt-\p Y[of-£-«p Ht-

ThP Uôt-\m ϱjR ®Y-We-Ls NôußLs A°d-Lj RÏ-§-Vô] JÚ

Y¯-Ø-û\úVô Ej-§úVô ¡ûPd-Ll-ùT-\-®p-ûX. YÏl-©p UôQ-Yo-L-

û[d LY-²j-Õ AYo-Ls áß-Y-ûRd úLh-Pp, ùTtú\ôo EPu-Lt-úTô-

¬-Pm ®Yô-Re-Ls SPj-Õ-Rp Yô«-Xô-Ll TX RL-Yp-L-û[l ׬k-Õ-ùLôs-

[-Üm, AûRlúTôXúY UôQ-Yo-Ls GÝ-§-V-ûY, Lh-Ó-ûW-Ls CYtû\

U§l-©h-Óm UôQ-Yo-L-°u ÑV U§l-À-Ó, NL U§l-À-Ó CYtû\ A¥l-

T-ûP-Vô-Ld ùLôi-Óm RL-Yp-Ls úNL-¬d-L-Xôm. CYt±u Yô«-XôL

UôQ-Yo-L-°u Lt-\p Y[of£ ϱjR A±ûY Sôm ®¬-Y-ûP-Vf ùNn-

¡u-ú\ôm. HWô-[m U§l-Àh-Ó Øû\-Lû[ Gq-Yô-ß TVu-T-ÓjR úYi-

Óm Gu-T-Rt-Ï TôLm þ 2p "U§l-©-Pp Ej§-Ls, LÚ-®-Ls' Gu\ CV-

ûXl Tôod-L-Üm.

Ußl-¿h-”j RL-Yp œ±l-©-PpGûRd ϱl-©P úYi-Óm?

� UôQ-Y-àd-Ï A°dL úYi-¥V ©uòhPm.

� B£-¬-V-Úd-Ï ¡ûPjR ©uòhPm.

� UôQ-Y²u Lt-\p Øu-ú]t-\j-ûRl Tt-±V Et-ß-úSôd-Lp-Ls

GuT-ûY-úV. CYt-ß-Pu TÚ-Y-U-§l-Àh-¥p UôQ-Y²u Lt-\p ̈ ûX«u

A¥l-T-ûP«Xô] ©uòhP-Øm A°dL úYi-Óm. Ce-Ï UôQ-Yu

Ut-ßm B£-¬ -V -ÚdÏm ùTt-ú\ô -Úd-Ïm CkRj RL-YpLs

úRûYVô¡u\].

Tœ

ß ˛

1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

30

U§l-©-P--u Ød-¡-Vd ϱd-úLôs ©uòhPm A°l-T-Õm ùTß-Y-Õm

Gu-TúR G²p, AÕ UôQ-Y²u ùY°-Â-Ó-Lû[ ûUV-Uô-Ld ùLôiP

TVu- Rd-Ld ϱl-×-L-[ô-L Uô\úY Yônl-×s-[-Õ. Ap-Xô-Up G, ©, £, ¥

Gu\ ¡úWÓ-L-Þd-Ï Gu] ©uòhPm A°d-L-Ø¥-Ùm? A°d-Ll-T-Ó-

¡-\-Õ G²p AR]ôp Lt-\ûX Gq-Yô-ß úUm-T-ÓjR CV-Ûm?

˙NL-̈ jR RL-Yp-L-̊ [l ◊¨k-’ ˘LÙs-fi-Rp

RL-Yp-Ls úNL-¬jR©u AÓjR ¨ûXVôL, úNL-¬j-R-Õm Ut-ßm ϱl-

©hP-Õ-Uô] RL-Yp-L-û[l Tt-±V LÚjûR EÚ-Yôd-Ï-Y-Rô-Ïm. AYtû\

TVu-T-Ój§d UôQ-Y²u Lt-\p Øu-ú]t-\m Tt-±V ϱd-úLôs-L-°-

Ûm ùNu-\-ûPV úYi-Óm. UôQ-Yu Lt-\--u GkR ¨ûX-ûVf ùNu-

\-ûPk-§-Úd-¡-\ôu? UôQ-Y-àdÏ ER-® ùNnV Gu] ùNn-V-

Xôm? Gu\ ®]ôd-L-Þd-Ï ®ûP-ûVd Li-P-ûP-V-Üm

úYiÓm. CRt-Ï UôQ-Y²u TûPl-×j ùRôÏl×m Lt-©j-

Rp ϱl-úT-Óm AX£ BWô-Vl-Th-Ó Ï±l-©hP LôX A[-

®p úNL-¬jR RL-Yp-L-û[l Tt± T¬-úNô-R-û]-Ls SPj-Rl-T-P-Üm

úYi-Óm. CûY-ùVp-Xôm YÏl-T-û\-«p AYo TVu-TÓjÕm Lt-©j-

Rp Øû\-Ls, YÏl-Tû\ úUXôi-ûU, Lt-\p LÚ-®-L°u TVu-Tô-Ó

B¡-V-Yt-û\l Tt± U§l-©-P-Üm, UôQ-Yàd-Ï ERÜm Øû\-«p

AYt±p Ht-T-ÓjR úYi-¥V Uôt-\e-L-û[j ¾o-Uô-²d-L-Üm ER-Üm.

Ußl-¿h”l TXu A±-Æj-R-¤m T°ok-’ ˘LÙs-[-¤m

UôQ-Y-²u Øuú]t\jûRl Tt± ®[dLeLs úNL¬jÕ AûR

ùTtú\ôÚPàm Utßs[YoLÞPàm TeÏûYdÏmúTôúR A±®u

¨ûX«p Lt\-p Øû\úV ¸¯ÚkÕ úUXô] Øuú]t\Øm £\kR

Øû\«p UôQ-Yu Uôß¡\ôu GuTÕ B£¬VÚdÏm Utßs[Yo

LÞdÏm ׬kÕùLôs[ Ø¥Ùm. UôQ-Y-àdÏ L¥]UôL úRôuß¡u\

TϧLû[ LiPûPVÜm AqYô-\ô] ©Wf£û]Lû[j ¾olTRtÏm

Tœ

ß ˛ 1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

31

CÕ ERÜm. UôQ-Y-²u Lt\ûX Tt±V GkR Uô§¬Vô]

®YWeLû[l ùTtú\ôÚPàm UôQ-Y²u Lp® ùRôPoTô]

©\ÚPàm T¡okÕùLôsYÕ G] BúXô£lÕ SpXÕ.

� UôQ-Yu Gu]ùYpXôm Ltßs[ôu?

� TpúYß TôPj§p AYu/AYs Gu]ùYpXôm

ùNnÕùLôi¥Úd¡\ôu.

� UôQ-YàdÏ ùNnYRtÏ ®ÚlTUô]Õm ®ÚlTUt\ÕUô]

Lô¬VeLs VôûY?

� GkR Lô¬Vj§p UôQ-YàdÏ ER® úRûY?

� UôQ-Y²u Lt\ûX G°ûUVôdÏYÕ GûY

ùVpXôm?

� ùTtú\ôo UôQ-Yû]l Tt± Åh¥-ÚkÕ

LY²jÕs[ GkùRkR ®YWeLs UôQ-Y²u

A±Ü UiPXjÕPu ùRôPo× ùLôiÓs[Õ?

UôQ-Y-û]l ©\ÚPu úTôh¥«Pf ùNnYRt

LpX. Uô\ôL RuàPú] úTôh¥«ÓYRtÏj Rôu

U§lÀÓ ¨LZ úYiÓm.

Y[-Ëp GRt-œ?

úUúX á\l-Th-P-Yt-ßs Ju-±t-Ï úUt-Th-P-Yt-±t-Lô] ®ûP-L-û[d

LôQ-Üm ùNVp-Tô-Ó-L-û[-Ùm Ej-§-L-û[-Ùm ®[d-L-Üm T¡ok-Õ ùLôs-

[-Üm Ck-èp ØVt£ ;ùNn-¡u-\-Õ. Cq-Y-[-èp YÏl-T-û\d Lt-\p

Lt-©j-Rp U§l-Àh-Óf ùNVp-Tô-Ó-Lû[ JÚe-¡-ûQj-Õd LôQ-Üm

-U§l-©-P-Üm SU-Õ A±ûY úUm-T-Ój-R-Üm ERÜm G] Smסú\ôm.

Tœ

ß ˛

1

Lt-\-¤

m U

ßl-¿

-”m

32

Lt-\-Ûd-Ïm U§l-Àh-¥t-Ï-Øs[ ùRôPo-ûTd ϱj-Õ SPj-§V ùTÚm-Tôu-ûU-Vô]

Bn-Ü-L-Þm ùY°l-T-Ój-Õ-Y-Õ Gu-]-ùYu-\ôp þ YÏl-T-û\d Lt-\p ùNVp-Øû\-

Lû[ úUm-T-ÓjR úYi-Óm Gu\ úSôd-Ï-Pu N¬-Vô-Lj §h-P-ªh-Óf ùNnR U§l-

À-Ó-Ls, UôQ-Yo-L-°u Lt-\p RWjûR EV-Wf ùNn-Y-§p Ød-¡V Te-Ï Y¡d-¡u-

\Õ. CÕ Gq-Yô-ß CV-Ûm? JÚ Lt-\p ùNVp-TôÓ ùRôPo-TôL YÏl-©-Ûs[ UôQ-

Yo-L-°u T«t£, AYo-Ls TVu-T-Ój-Õm A±Ü, AYo-L-Þ-ûPV Li-úQôh-Pm

CYtû\ U§l-À-Ó Yô«-Xô-Ll ׬k-Õ ùLôs-Þm B£-¬ûV

ARû] UôQ-Yo-L-°u Lt-\p ùNVp-Øû\-L-°u A¥l-T-

ûP-Vô-Ld LÚ-Õ-¡-\ôo. ARu LôW-Q-Uô-Ld Lt-\--p DÓ-T-P-

Üm UôQ-Yo-L-°u A±-®p Ht-T-Óm Uôt-\e-Lû[ Aq-

Yl-úTô -Õ AX£ BWônk-Õ Lt -\p ùNVûX ªL

®ûWÜlTÓj-R-Üm ùNn-Y-Rôp Lt-\p CVp-Tô-LúY SûP-

ùT-ß-¡-\-Õ; Lt-\p RWm EV-Ú-¡-\-Õ. B£-¬-V-ûW-Ùm UôQ-Y-

ûW-Ùm ùTôßj-R-Y-ûW-«p ªL Ød-¡-V-Uô] úSôd-Le-L-Þm CûY-Vô-Ïm.

Aj-Õ-Pu U§l-Àh-¥u Øû\, Y¯-Ls, ùNVp-Ø-û\-Ls, Ej-§-Ls, ùNVp-Tôh-Ó

Uô§¬Ls CYt-±u TX -R-Xe-L-û[l Tt-±j ¾o-Uô-²dLÜm ER-Üm. AYt±tLô]

TpúYß LÚj-Õ-L-û[-Ùm Yônl-×-L-û[-Ùm Ck-èp Øu-ûYd-¡u-\].

Tϧ þ 2

L¶-Rm Lt-\p ˛ J⁄ Li-̇ QÙh-Pm

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

34

L¦Rd Lp-®-«u TÏ-§-VôL JÚ

UôQ-Yu ÑV-UôL úSôh-Ó-×d-¡p

GÝ-§V ϱl-×-Lú[ CûY.

Ck-Rd Lt-\p ãr-¨-ûX-«p UôQ-

Yu LPk-Õ ùNu\ ùNVp-

Øû\Ls Gu-ù]u-]?

� JÚ Lt-\p ©Wf-£-û]ûV G§o-ùLôs-¡-\-Õ.

� Rt-úTô-Õs[ LÚj-§u A¥l-T-ûP-«p ©Wf-£-û]d-Ïj ¾o-Ü-Lô-Qp SPj-

Rl-T-Ó-¡\Õ.

� ©Wf-£-û]-ûVl ׬k-Õ-ùLôs-Y-Õ-Pu Tp-úY-ß ©Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ-LôQ

Y¯-Øû\-L-°---Úk-Õ ùTôÚj-R-Uô-]ûY úRok-ùR-Ód-¡u\]o.

� Ø¥-Üd-Ï YÚ-¡-\ôo-Ls.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

35

�A§L Yh-¥ Yôe-Ïm R²-U-²-Ru, ̈ ß-Y-]m

Gu-T-]-Yt-±-- -Úk-Õ LPu Yôe-Lô-U-- ÚeLs .

� Yh-¥d-Lô-Wo-L-°u HUôt-ß-®j-ûRûVA±kÕ-ùLôs-Þe-Ls.� TQjûR Åh¥p Tj-§-Wl-T-Ój-Rô-Up Ye-

¡«p ØR-Ä-ÓùNn-Ùe-Ls.� Sôh-Ó-Øu-ú]t-\f ùNVp-L-°p Te-Lô-°VôLf úNÚe-Ls.

CfùNVp-Tô-Ó-L-°u Yô«-XôLd UôQ-Yu ùTt-ßd ùLôiP Eh-L-Új-Õ Gu]?

� NR-®-¡-Rj-§u ER-®-Ù-Pu Yh-¥®-¡-Rm

LQd¡P CV-Ûm.

� Ut-ù\ô -Ú -Y -Ú-ûPV Ap-X -Õ ¨ß-Y-]j

§àûPV TQj-ûRl TVu-T-Ój-Õ-Y-Rt-Ïd

ùLôÓd-Ïm ©W-§-T-Xu Rôu Yh-¥..

� Yh-¥ LQd-¡-Ó-Y-Rt-Ï ANp, LôXm, ®¡-Rm

úTôu-\ûY úRûYl-T-Óm.

CúR AX-¡u LûP-£d-Lh-Pj-§p UôQ-Yu EÚ-Yôd-

Ïm JÚ Øj-§ûW Yôd-¡-Vj-ûRl TôÚe-Ls.

YÏl-T-û\-«úX Lt-\p ùNVp-Øû\-L-û[l T¥l-T-¥-

VôL U]-¨-ûXd-úLt\ Uôt-\j-§t-Ïj çi-Ó-¡u\

úLôh-TôÓ-Lú[ CûY.

Li-¥l-TôL Cj-R-ûLV JÚ Lt-\p ©Wf-£-û]-ûVl TÏl-

TônÜ ùNnVd UôQ-Yàd-Ïf £X Øu-]-±-Ü-L-°u

ER® úRûYl-T-Óm. Cj-R-ûLV L¦-Rd LÚj-Õ-Lû[l

קV ãr-¨-ûX-L-°p TVu-T-Ój§d LÚj-Õ-L-û[f Nôok-

Õm ùNVp-Tô-Ó-L-û[f Nôok-Õm A±ûY EÚ-Yôd-Ï-Y-

§p U]-¨-ûXd-úLt\ §\-ûU-Ls/Uôt-\e-Ls ùT\-Üm

Yônl-×-Lû[ Ht-T-Ój-Õ-Y-ÕúU ©Wf-£-û]j ¾oÜ Øû\

Gu-T-Ru ùTôÚs.

Tp-úY-ß L¦Rd LÚj-Õ-Lû[ U]l-Tô-Pm ùNn-Rôp L¦-Rd Lt-\p SpX

TV]°d-Ïm Gu-T-Õ-Rôu TZe-LôX L¦l-×. Cl-ùTô-Ý-Õ C§p Eß-§-Vô]

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

36

AlTô, AmUô, RôjRô, Tôh¥, CWiÓ ÏZkûRLs þ CYoLÞdÏ

Y£lTRtLô] JÚ Åh¥u §hP YûWÜ RVô¬dLXôUô?

5þBm YÏl©p "Y¥YeLs' Gu\ TôPlTϧÙPu ùRôPo×ûPV YÏl©p

SûPùTt\ LXkÕûWVôP-p EÚlùTt\ JÚ LÚjÕ CÕ.

R²jR²úV §hPYûWÜ RVô¬dL Yônl× A°jR úTôÕ ú_ô§û`j

R®W ©\o Uô§¬l TPm YûWkRôoLs. §hPYûWÜd ÏÝ®p

LXkÕûWVôPp SPj§V úTôÕ RuàûPVÜm SiToLÞûPVÜm

§hPYûWÜL°u úYßTôÓLû[j ùR¬kÕùLôiP]o. úUuûUVô]

§hPYûW®u ϱl×Ls EÚYôdÏY§p G]dÏ A§L L¥]m

HtTP®pûX.

§hPYûW®p úRûYVô]ûY GûY?

BhL°u Gi¦dûLdÏm Aû\L°u Gi¦dûLdÏm

ùRôPo× Gu]?

Aû\L°u TVuTôÓm ARu A[Üm GqYôß ùRôPo×TÓjRl

ThÓs[]?

NûUVXû\ GeÏ?

úTôu\ úLs®Ls ÏÝ®p LXkÕûWVôPlThÓ Ï±l×Ls

RVô¬dLlThP].

R²jR²úV RVô¬jR§p CÚkÕ ®j§VôNUô] §hPYûWÜ ÏÝ®p

RVô¬dLlThPÕ.

ÏÝ®p SPkR ùNVpTôÓL°p GpXôm ú_ô§`÷m DÓTôÓ ùLôiPôu.

ϱl×Lû[ A¥lTûPVôLd ùLôiÓ ÏÝdL°u §hPYûWÜ

ReLÞdÏs Uô± U§lÀÓ ùNnRúTôÕ ØR -Pm ©¥lTYûWd

LiÓ©¥dL ªLÜm L¥]m HtThPÕ.

Uôt-\m Ht-Th-Ós-[-Õ. A±-YôdL Øû\d-Ï ØR---Pm A°d-Ïm B£-¬ûV

JÚ-Y-Ú-ûPV Sôh-Ï-±l-úTh-ûPl TôÚe-Ls.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

37

úUt-ùLôiP

ùNVp-Ø-û\-Ls

L¦-Rj-§p Ød-¡-Vj-Õ-Ym A°l-T-Õ Es-[-PdL

¨ûX-«-Xô] LÚj-Õ-L -ÞdLô ùNVp-Ø-û\j

§\uL-Þd-Lô?

ùNVp-Ø-û\j §\u-L-û[l TVu-T-Ój-§jRôu

LÚj-Õ-Ls EÚ-Yôd-Ll-T-Ó-¡u-\-]. LÚj-Õ-Lû[

EÚ-Yôd-Ï-Y-Ru êXm ùNVp-Ø-û\j-§-\-àm Y[o-

¡-\-Õ. AR-]ôp- AYtû\ Jl-×-ûUl-T-Ój-Õ-Y-Õ

úRûY-Vô-¡-\-Õ.

Lh-¥-P-Y-ûW-T-Pm YûW-Y-§p TVu-T-Ój-§V ùNVp-Ø-û\-Ls GûY?

1. ©Wf-£-û]-ûVf N¬-VôL ¨o-Q-«jRp.

2. ùNôk-R-UôLj §h-P-Y-ûWÜ RVôo-ùNn-Rp.

3. Si-To-L-°u §h-P-Y-ûW-L-Þ-Pu Jl-©h-Ól-Tôoj-Rp.

4. N¬-Vô-L-Üm Öh-T-Uô-L-Üm AZ-Lô-L-Üm RVôo ùNn-Rp.

5. N¬, Öh-Tm, AZ-Ï CûY ÑV/NL U§l-Àh-¥t-Lô] ϱl-×-Ls RVôo

ùNn-Rp.

6. ÑVm/NL U§l-À-Ó ùNn-Rp.

7. U§l-©-Ó-R--u A¥l-T-ûP-«p §h-P-Y-ûWÜ úUm-T-Ój-Rl-T-Ó-¡-\Õ.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

38

A˚PkR

L⁄j-’-Ls

1. Y¥-®-Vp Y¥-Ye-L-°u ùTôÕl-Ti-×-Ls

(NÕ-Wm, ùNq-Y-Lm, Yh-Pm) Li-P-ûP-¡-\ôo-

Ls.

2. ùNq-Y-Lj-§u G§o-Td-Le-Ls NUm. êûX-

Ls ùNe-Ïj-Rô-]-ûY.

3. ùNq-Y-Lj-§u A[Ü úYß-Tô-Ó êûX-L-°u

AûUl-©p Uôt-\m Ht-T-Ój-Õ-Y-§p-ûX.

A˚PkR

U]-®˚X

1. ÑV-UôL U§l-©h-Ó úUm-T-Ój-Õ-Rp.

2. U§l-Àh-¥t-Ï Eh-T-Ó-¡u\

ùTôßûU.

3. ÅÓ-Lh-Ó-Y-ûR- BPm-TWj-Õ-Pu

G§o-ùLôs-Y-Õ.

4. L¦-Rj-§u AZ-¡-V-ûXl úTôt-ß-Rp.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

39

Gu.-£.-Gl.2005 ùNôp-Y-Õ:

� UôQ-Yo-L-Þd-Ïd L¦-Rj-§u ÁÕs[ Af-Nm

®X¡ AYo-Ls AûR CW-£dLd á¥V ¨ûX YW

úYi-Óm.

� L¦-R-ùUu-\ôp ãj-§-We-L-Þm CVk-§-Wj- Ru-ûU-

Vô] SûP-Ø-û\-L-Þm Ap-X.

� UôQ-Yo L¦-RjûR EûW-Vô-Ó-Y-Rt-Ïm LÚj-Õ-

L-û[l T¬-Uô-ß-Y-Rt-Ïm LXk-Õ-ûW-Vô-Pp ùNn-Y-Rt-

Ïm úNok-Õ úYûX ùNn-Y-Rt-Ï-Ø-¬V JÚ ùTôÚ-

[ô-Ld LôÔm ̈ ûX YW-úYi-Óm. ùTôÚs ̈ û\kR

©Wf-£-û]-Lû[ GÝl-×-Y-Rt-Ïm AYt-±t-Ïj ¾oÜ

LôQ-Üm L¦-Rm UôQ-Yàd-Ï ER-®-׬V úYi-Óm.

� ùRôPo-×-L-û[l ׬k-Õ-ùLôs-[-Üm AûUl-×-L-û[d

Li-Ó-ùLôs-[-Üm Lô¬-Ve-Lû[ Ùd-§-éo-Y-Uô-Lf £k-

§d-L-Üm A±d-ûL-L-°u N¬-Ùm RY-ßm Yô£j-Õj

§Pl-T-Ój-R-Üm ÏZk-ûRd-Ïj §\ûU Ht-TP úYiÓm.

� YÏl-T-û\-«p Jq-ùYô-Ú UôQ-Yàd-Ïm Ru-]ôp

L¦-Rm LtL CV-Ûm Gu\ Ru-]m-©dûL Ht-T-P

úYi-Óm.

Cq-Yô-ß NêL Yôr-®p Ht-T-Óm Tp-úY-ß ©Wf-£-

û]-L-°p CÕ-YûW ùTt-ßs[ A±-ûYl TVu-T-

Ój-§-Ùm Ø¥-Ü-L-û[l T¬-úNô-§j-Õm ÑV-Uô-L-Üm Ju-

ßd-ùLôu-ßm U§l-©h-Óm úUm-T-Ój-§-Ùm Tp-úY-ß

ãr-̈ -ûX-L-Þ-Pu TÏl-TônÜ ùNn-Õm- £k-Rû] L¦-

R-U-V-Uôd-Ll-T-Ó-¡-\-Õ.

L¦Rd LÚj-Õ-Lû[ EÚ-Yôd-Ï-Y-Rt-Ïm ק-V-Yôrd-

ûLf ãr-̈ -ûX-L-°p TVu-T-Ój-Õ-Y-Rt-Ïm £k-R-û]f

ùNVp-Ø-û\-L-°p úSoj§ Gu-T-Õ R®odL Ø¥-VôR

Ju-\ô-Ïm. L¦-Rd Lp®, ©Wf-£-û]j ¾oÜ Yô«-

XôL ̈ LZúYi-Ó-ùUu-TúR AÔ-Ï-Ø-û\-«u Ød-

¡-V úSôd-Lm.

Åh-¥u §h-P-Y-ûWÜ EÚ-Yôd¡V AúR YÏl-©p

úYß-£X ùRôPo-ùN-Vp-Tô-Ó-L-°u LôW-Q-UôL SPj-

§V No-úY-«---Úk-Õ ¡ûPjR RL-Yp-L-û[d LY-²-

Ùe-Ls.

18

4

3

1

6

RL-Yp-Ls úNL-¬jR ùUôjR ÅÓ-Ls

1. Aû\-L-Þd-Ïm Bh-L-°u Gi¦d

ûLd-Ïm CûP-úV-Ùs[ ®¡-Rj-ûRl

©u-Tt-±V ÅÓ-Ls.

2. Aû\-L-°u úRûY-Ùm CP-Øm

LÚj-§p -ùLôiP-ûY.

3. CPj-§u AûUl-©túLtT- Åh-¥u

CPjûRj ¾oUô-²j-R-Yo-Lu.

4. BPm-TWj-Õ-Pu ÅÓ Lh-¥-V-Yo-Ls.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

40

Cj-R-ûLV úRÓ-Rp-L-Þm Aj-Õ-

Pu Uô-Q-Yu SPj-Õm TÏl-Tôn-

Ü-L-Þm GûR úSôd-¡f ùLôiÓ

ùNp-¡-u\]?

L¦-R-U-V-Uôd-Ll-ThP £k-Rû],

UôQ-Y²u ùYßm L¦-Rj-§-\u-

L°p Uh-Ó-UpX AYo-L-Þ-ûPV

Yôrd-ûLd Li-úQôh-Pj-§p ØÝ-

Y-Õ-UôLl ©W-§-T- -d-¡-\-Õ.

CRt-LôLd UôQ-Yû]j RVôo ùNnY-§p B£-¬-Vo-L-°u Te-Ï ªL-

Üm Ød-¡-Vj-Õ-Ym Yônk-R-Rô-Ïm. Öh-T-Uô] §h-P-ª-P-Ûm ªLf N¬-

Vô] ùNVp-Øû\Ùm ùRôPof-£-Vô] U§l-À-Ó-m úRûY-Vô] ER-®-

Ùm Ce-Ï R®odL Ø¥-Vô-RûYVô--Ïm.

Jq-ùYô-Ú UôQ-YàûPVÜm £k-R-û]f ùNVp-Ø-û\-«u úYß-Tô-Ó-

L-û[l ׬k-Õ ùLôi-Ó ER® ùNnV B£-¬-V-Wôp CV-X-úYi-Óm.

ùRôPo-U§l-À-Ó Yô«-XôL Uh-ÓúU CÕ CV-Ûm. Cj-R-ûLV U§l-À-Ó

Gu-T-Õ Eh-L-Új-Õ-L-°-Ûm Ø¥-Ü-L-°-Ûm Uh-Ó-UpX ùNVp-Ø-û\j §\u-

L-°-Ûm U]-¨-ûX-L-°-Ûm úNok-Õ ùNVp-T-Ó-m -úTô-Õ Rôu U§l-À-Ó

ØÝ-ûU-V-ûP-¡-\-Õ.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

41

1997þd-Ï ØkûRV ×j-R-Lj-§p JÚ TôPj-§u Cß-§l-Tô-Lj-§p ùLôÓj-§-ÚdÏm

£X T«t-£-Lú[ CûY. Ce-Ï B£-¬-Vo GûR U§l-©hÓs[ôo-? N¬-Vô-Lf

ùNn-R-Yo, RY-\ô-Lf ùNn-R-Yo Gu-ß UôQ-Yo-Lû[ YûLl-T-Ój-RúY Cl-T-¥l-

ThP T«t-£-L[ôp CV-Û-¡u-\-]. úRo-Ü-L-Þm H\d-Ï-û\V CÕ-úTôu-ß-Rôu

CÚkRÕ. UôQ-Yu Rôu Lt\ LQdûL úRoÜ úSWj-§p AÕ-úTôu-ß

ùNnYRtÏ CV-ÛUô Gu-ß T¬-úNô-§l-T-Õ-Rôu úRo-®p SPk-R-Õ.

Cl-T-¥l-ThP úRo-Ü-L-°p ¡ûPjR U§l-ùTi-L-û[l TVu-T-Ój§ YÏl-©p

Sôm UôQ-Yo-L-°u CPj-ûRj ¾o-Uô-²j-úRôm. Øu-ú]t\ A±d-ûL-«u

(Progress Report) êXm UôQ-Y²u U§l-ùTi, CPm B¡-V-Yt-û\l

ùTtú\ôo-L-Þd-Ï A±-®j-úRôm. 1997-þ-Cp ùNVp-Tôh-Ó A¥l-T-ûP-«-Xô] Lp-

®j-§h-Pm SûP-Ø-û\d-Ï Yk-R-Õ-Ø-Rp U§l-Àh-Ó Øû\-«-Ûm £\l-Tô] Uôt\m

Yk-R-Õ. Lt-T-Õ Gq-Yôú\ô AûRl-úTô-XúY U§l-À-Óm CÚd-L-úYi-Óm Gu\

LÚj-Õ Ht-ßd-ùLôs-[l-Th-P-Õ. YÏl-T-û\-Ls ÏZkûR ûUV-Uô-]-Rô-L-Üm,

Lt\p, ùNVpTôÓLs A¥lTûP«Xô] Lt-\-Xô-L-Üm Uô±-V-Õ. Cm Uôt-\m

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

42

L¦-Rd Lt-\ûX ªL-Üm Øu-ú]ôd-¡d ùLôiÓ

ùNußs[Õ. CVk§-W-jR]Uô] ùNn-Ø-û\-Ls ùNn-§-

ÚkR N-léh-Óm L¦R YÏl-×-Ls, ®ß-®-ßl-×-P-àm

ùNVp-Øû\ A¥l-T-ûP-«-Ûm ùNVpTPj ùRôPe¡].

Gi-L-¦R ®û[-Vôh-Ó, TX-ûL-L-°p LhûP ®û[-

Vôh-Ó úTôu-\ûY L¦-Rm Lt\-t-Ïl TVu-T-Ój-Rl-

T-Ó-¡u-\-]. ®û[-Vôh-Ó-Ls Yô«-Xô-Ld Li-Ó-©-¥d-Ïm

Gi-L-û[l TVu-T-Ój§ L¦Rf ùNVp-Ls ùNn-Y-Õm

ùNVp-L-°u ®û[-Ü-Lû[d Li-Ó-©-¥l-T-ÕúU ùNVp-

Tôh-¥u Ød-¡-Vj-Õ-Ym. U§l-ÀÓm Cm-Ø-û\-«-úXúV

AûUkRÕ.

TÚ-Y Cß-§-«p U§l-©-Ó-Y-Õ Uh-Ó-Uu± ùRôPo

U§lÀÓ Gu\ LÚj-ûR-Ùm Sôm ØuûYjúRôm. "CÕ

Gu-à-ûPV UôQ-YoLs' Gu\ ϱl-úTh-¥p Gݧ

ùTt-ú\ôo-L-Þd-Ïm A±-®d-¡ú\ôm. Cj-Õ-Pu YÏl×l

©.-¥.-Hd-Ls (Y-Ïl-×l ùTtú\ôo B£-¬-Vo NeLm) EÚ-

Yô-«t-ß.

YÏl-T-û\-Ls E«-úWôh-P-Ø-ûP-V-Rô-L-Üm ÑûY-Vô-]-

Rô-L-Üm Uô±-]. CkR Aà-T-Ym úR£V A[-®-Ûm

Htßd-ùLôs-[l-Th-P-Õ. Gu.-£.-D.-Bo.-¥-þ-«u (NCERT)

TôPl-×j-RL ºW-ûUl-©p CÕ ©W-§-T--d-L-Üm ùNn-R-Õ.

G²-àm úUÛm- £X úUm-T-Ój-RpLs úRûYl-T-Ó-

¡u\]. L¦-Rd Lp® ùTV-W-[-®p SPd-¡-\-Õ Gu\

L¦l-©---Úk-Õ éW-Q-Uô-L- ®Ó-T-P-®p-ûX. UôQ-Yo-L-

°u £k-R-û]f ùNVp-Ø-û\-L-Þd-Ïl úTôÕ-Uô] Øu-

à-¬-ûU-Ùm YZe-Ll-T-P-®p-ûX.

ARt-Ï Øu-]o SPk-R-Õ úTôXúY JÚ-£X ùNVpLs

ùNn-Y-Rt-Ïl T¥l-T-¥-VôL Lô¬Ve-Ls ùNu-\-ûPk-R-].

LÆ-RÙ-‹dœ ERÆ ˘Nn-̇ YÙm?

TPj§p £X LY-Úm, Lôo-Ó-L-Þm Lôi-¡-Èo-Ls Ap-XYô?

JqùYôÚ LY-Ïd-Ïm ùTôÚj-R-Uô] Lôo-Ó-Lû[ Li-Ó-©-¥d-L-Üm.

˙LÙØ-˚Vd LÙl-TÙt-fl-˙YÙm?

úLô¯dÏ ùY°úV YW-úYi-Óm JÚ Y¯-Rôu. Ne-¡-°ûV

EûPdL úYi-Óm. ARtÏ JÚ Rk-§-Wm Ei-Ó. Esú[ LôÔm

ùNq-Y-Lj-§-Ûs[ HRô-YÕ CÚ Gi-L-°u ùTÚd-Lt TXú] Li-

¦-«p Es-[-Õ. Aq-Yôß Cp-XôR JÚ Li¦ Uh-ÓúU Es-[-Õ.

AûRd Li-Ó-©-¥-Ùe-L-s. úLô¯-ûVd Lôl-Tôt-ße-Ls.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

43

2007-þ2008 Cp Rôu L¦R U§l-Àh-Ó Øû\-«p ùY°l-T-

ûP-Vô] Uôt-\m Ht-Th-P-Õ. Es-[-Pd-L-U-V-Uô] LÚj-Õd-Lû[

GkR A[-®t-Ïl ùTt-ßd-ùLôi-Pôo-Ls Gu-ß T¬-úNô-§l-T-Rt-

Ïf ùNVp-Ø-û\j §\u-Ls GkR A[-ÜdÏ £\l-×-Pu TVu-

T-ÓjR CV-Ûm GuTûR U§l-ÀÓ Yô«-Xô-Ll ׬kÕ-ùLôi-

Pôo-Ls. CRt-LôLf £X Ui-P-Xe-L-ÞdÏ Y¥-Ym ùLôÓj-§-

Úk-R-]o.

ùNVp-Ø-û\j §\u-Lû[ A¥l-T-ûP-Vôd¡ Ui-P-Xe-Ls ¾o-

Uô-²d-Ll-Th-Ós-[-]. Ui-P-Xe-Ls GûY?

� ©Wf-£-û]ûV Eh-ùLôs-Þ-Rp

� Gi-L-Þm ùNVp-Ø-û\j §\u-L-Þm

� EÚ-Yôd-Lm

� RW-Ü-L-°u TÏl-TônÜ

� U§l-©h-Ód áß-R-Ûm EnjÕQokÕ áß-R-Ûm

� ùTôÕ-̈ -ûXl-T-Ój-Rp

� Ùd-§f £k-Rû]

Es-[-Pd-L ¨ûX-«-XôL Uh-ÓúU L¦-Rd Lt-\ -ûX

Tôoj§ÚkR ¨ûX Nt-ß Uô±-V-Õ. ARt-Ïd LôW-Qm U§l-

Àh¥p Ht-ThP Uôt-\-Uô-Ïm.

ùTVo

YÏl× ©¬Ü

Ts-°-«u ùTVo

CWiÓ

UôYhPùRôPdLd Lp-®j §h-Pm, úLW[ô

1997 -þ 98

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

44

B]ôp ùNVp-Ø-û\j §\û] A¥l-T-ûP-Vô-Ld ùLôiP

U§l-Àh¥Ûm £X Ïû\-Tô-Ó-Ls CÚk-R-].

� ©Wf-£-û]-j ¾oÜf ùNVp-TôhûP ØÝ-ûU-Vô-Ld

LôQ CV-X-®p-ûX.

� R²j-R²j §\u Ui-P-Xe-L-[ô-Ld ùLôiÓ,

U§l-©-Pl-Th-P-Õ. (Ùd§ £k-R-û]d-Ï JÚ ùNVp-Tô-Ó,

ùTôÕ¨ûXl-T-Ój-R-Ûd-Ï úYß JÚ ùNVp-Tô-Ó Gu-ß

Cq-Yô-ß)

� ùNVp-Ø-û\j §\u-L-ÞdÏ Ød-¡-Vj-Õ-Ym ùLôÓj-Õ

ùNVp-Tô-Ó-Lû[ EÚ-YôdL B£-¬-V-Úd-Ïj úRûY-

Vô] Aà-T-Ye-Ls ¡ûPd-L-®p-ûX.

� TÚY U§l-À-Ó, ùRôPo U§l-À-Ó CYt-±u úSôd-Le-

L°p Es[ úYß-Tô-Ó-Ls LY-²d-Ll-T-Pô-Up

úTô«tß.

Uh-Ó-UpX; ùNVp-Ø-û\-«-Xô] LÚj-Õm ARu Yô«XôL Es-[PdL

¨ûX-«-Xô] LÚj-Õm U§l-©-Pl-ThÓs[Õ.

� TÚY U§l-Àh-Ód LÚ® EÚ-Yôd-Lm A§L £d-Lp-

Lû[d ùLôiP-Rô«tß, U§l-ÀhÓ ®û[Ü Ï±l-©-

ÓY§p ùR°Ü Ht-T-P-®pûX úTôu-\ûY CRu

Ïû\L-[ôL CÚk-R-].

G§o-Lô-Xj-§p EÚ-Yôd-Ï-¡u\ U§l-Àh-Ód LÚ-®-Ls CkR

Ïû\-Lû[ ¿dÏm ®Rj-Rp AûU-V-úYi-Óm.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

45

L¶-Rd LpÆ ©Wf-£˚]j æo‹ YÙ -́XÙLNêLl ©Wf-£-û]-L-Þ-Pu úSW-¥-Vô-LúYô Ap-Xô-UúXô

ùRôPo-×s[ £X Au-\ôP YôrdûL ©Wf-£-û]-L-Þd-Ïj

¾oÜ Lôi-T-Rt-Lô] LÚ-®-Vô-LúY L¦-Rm TVu-T-ÓjRlTÓ-

¡-\-Õ. AR-]ôp-Rôu L¦-Rj-§p GpXôf ùNVp-Tô-Ó-L-Þm

©Wf-£û]j ¾o-Üd-Lô] ùNVp-Tô-Ó-L-[ô-Ïm. JÚ ©Wf-£-

û]dÏj ¾oÜ LôÔm ùTôÝÕ UôQ-Yu £X L¦Rd LÚj-

Õd-Lû[ TVu-T-Ój-§d ùLôi-Ó £X U]f ùNVp-Ø-û\-Ls

Yô«-XôLd LPkÕ ùNp-¡-\ôu.. Cq-Yô-ß ©Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ

LôÔm-úTô-Õ UôQ-Yo-L°-Pm £X U]-¨-ûX-Ls EÚ-Yô-¡u-

\-]. Al-T¥Vô]ôp L¦Rd Lt\p Y¯ ùT\-úYi-¥V

LÚjÕd-L-û[l ©u-Y-Ú-Uô-ß YûW-V-Xôm.

L¦Rd Lp®

Es-[-PdL ¨ûX ùNVp-Øû\ ¨ûX U]-̈ ûX

CkR êu-ß LÚj-Õ-L°u ®¬-Yôd-LúU L¦-Rd Lt\-u

ϱd-úLô-[ô-Ïm

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

46

Es-[-PdL ¨ûX-«-Xô] LÚj-Õ-Ls: ©Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ

LôÔm ùNVp-Ø-û\-L-°p DÓ-T-Óm UôQ-Yu ARu Yô«-XôLf

£X L¦R LÚj-ÕLû[Ùm EÚ-Yôd-Ï-¡\ôu. Au-\ôP Yôrd-

ûLl ©Wf-£-û]-L-Þd-Ïj ¾o-Ü-LôQ úRûY-Vô] L¦Rd LÚj-

ÕLs Eh-T-Ój-§d-ùLôi-Ós[ ©Wf-£-û]-Lû[ B£-¬-Vo UôQ-

YoL-Þd-Ïd ùLôÓdL úYi-Óm. Cq-Yô-ß ùRôPok-Õ ©Wf-

£û]j ¾o-Ü-Lô-Qp ùNVp-Tô-Ó-L-°p DÓ-T-Óm UôQ-Y²u Es-

[-PdL ¨ûX-«-Xô] LÚj-Õ-Ls Y[-Ú-¡u-\-]. EVo ùRôPdL

¨ûX-«p Es-[-PdL ̈ ûX-«-Xô] LÚj-Õ-Lû[ êu\ô-Ll ©¬d-

L-Xôm.

� Gi-L-Þm ùNVp-L-Þm

� RW-Ü-L-û[d ûLVô-Þ-Rp

� Y¥-®-Vp

CkR Jq-ùYô-Ú Ui-P-Xj-§-Ûm Eh-T-Óm CVp-Ls ¸úZ ùLôÓd-Ll-Th-Ós-[].

Gi-L-Þm ùNVp-L-Þm

� Gi-Ls

� ©u] Gi-Ls

� RNU ©u-]e-Ls

� Ïû\ Gi-Ls

� NWô-N¬

� NR-Å-Rm

� Yh-¥

� ®¡-Rm

� CVt-L-¦-Rm

CVt-L-¦-RjûR JÚ R²l-ThP Ui-P-X-UôL Ht-ßd-ùLôs-[-

®p-ûX. LôW-Qm Gi-L-°u ùTôÕ-ûUl-T-Ój-Rp Gu\ Øû\-

«p Ce-Ï CVt-L-¦-Rm ûLVô-[l-Th-Ós-[-Õ. AR-]ôp "Gi-

L-Þm ùNVp-L-Þm' Gu\ TÏ-§-«p CVt-L-¦-Rm Eh-T-Ój-Rl-

Th-Ós-[-Õ.

RW-Ü-Ls ûLVô-Þ-Rp

TP-Y-¥-®p ùY°l-T-Ój-Rp

Ah-P-YûQ RVô-¬j-Rp

Ah-P-YûQ Yô£j-Rp

TPe-L-°u ®[d-L-U-°j-Rp

Y¥-®-Vp

� Y¥-Ye-Ls

� úLôQe-Ls

� Ød-úLô-Qe-Ls

� AûUl-×-Ls

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

47

LÚj-Õ-Ls ùNVp-Øû\ ¨ûX-«p

B£-¬ûV AYo-Lú[!

áh-PYô . . . . . . . .

L¯d-LYô . . . . . . . .

Ap-X-Õ . . . . . . . . . .

Cj-R-ûLV úLs-®-L-Þm Nk-úR-Le-L-Þm Ee-L-Þ-ûPV YÏl-T-û\-«p

GÝ-Y-Õi-Pô?

UôQ-YoLs Cj-R-ûLV IVe-Lû[ GÝl×-Y-Õ Hu?

CkR UôQ-Yàd-Ïl ©Wf-£-û]d-Ïj ¾o-Ü-Lô-Ôm §\u EiÓ

Gu-ß ùNôpX Ø¥-Ù-Uô? JÚ L¦-Rl-©-Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ LôQ UôQ-

Yu Ød-¡-V-UôL êu-ß ¨ûX-L-û[d LPk-Õ ùNpX úYiÓm.

� ©Wf-£-û]l TÏl-TônÜ

� ©Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ LôQp

� Ø¥-Üd-Ï YÚ-Rp

CkR ¨ûX-L-°u Yô«-XôLd LPk-Õ ùNp-Ûm-ùTô-Ý-Õ L¦-Rj§u

úYß-ThP £k-R-û]f ùNVp-Ø-û\-L-û[l TV-às[ YûL-«p UôQ-

Yu TVu-T-Ój-Õ-¡-u\ôu.

ѲRô B£-¬ûV ùNôp-¡-\ôo.

ùYßm ùNVp--Ls ùNn-Õ

Lt©lT-Rt-Ïl T§-XôL Yôrd-

ûL-úVôÓ ùRôPo-×-ûPV ©Wf-£-

û]-Lû[ úUtùLôs-Y-Ru

êXm ùNVp-Tô-Ó-Ls Ru-YVl-

T-Ój-Õ-Y-Rt-Lô] Yônl-×d

ùLôÓd-Ll-Th-PÕ.

£X ©Wf-£û]f ãr-̈ -ûX-Lû[

EÚ-Yôd¡, AYt-±-- -Úk-Õ

UôQ-YoLs ÑV-UôL ®]ôd-Ls

RVô-WôdL Yônl× YZe-Ll-Th-P-Õ.

Lôn-L-±d-L-ûP-«u ®ûX ®Y-

Wl Th-¥-VûX A¥l-T-ûP-Vô-

Ld ùLôi-Ó UôQ-Yo-Ls RVô-

Wôd-¡V ®]ôd-Lû[ AYoLs

G°§p TÏlTônÜ ùNnÕ,

©Wf£û]dLô] ¾oÜ LôQÜm

ùNnR]o.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

48

YÏl-T-û\-«p Gp-Xôd UôQ-YoL-Þd-Ïm E«¬-Vp éeLô

LôQ úYi-Óm. JÚ YôPûL YôL-]j-§p ùNp-Û-Y-Rt-Ïj

§h-P-ªh-P-]o. TV-Qj-§p LXk-Õ-ùLôs-Þm JÚ UôQ-Yàd-Ï

Gj-Rû] ìTôn ùNX-Yô-Ïm?

©Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ LôQ ØV-Ûm UôQ-Y²u TÏl-TônÜ

£k-ûR-Ls Gu-ù]u-]?

˙NL-¨d-L ˙Yi•V RLYpLs:˛˙NL-¨d-L ˙Yi•V RLYpLs:˛˙NL-¨d-L ˙Yi•V RLYpLs:˛˙NL-¨d-L ˙Yi•V RLYpLs:˛˙NL-¨d-L ˙Yi•V RLYpLs:˛

1. Gu-ù]u] ùNX-Ü-Ls? (TVQm, EQ-Ü, TV-Qf-

ºhÓ)

Gq-Yô-ß úNL-¬lTÕ?

2. Jq-ùYôu-±t-Ïm Gq-Y-[Ü ùNXÜ BÏm?

� Gq-Yô-ß Li-P-±-V-Xôm?

� ©Wf-£-û]-L-°---Úk-Õ LiPûPV Ø¥-Ù-Uô? úYß

Y¯Ls?

˙NL-¨jR RLYpL˚[ Gq-YÙ-˘\p-XÙm Tœl-TÙn‹˙NL-¨jR RLYpL˚[ Gq-YÙ-˘\p-XÙm Tœl-TÙn‹˙NL-¨jR RLYpL˚[ Gq-YÙ-˘\p-XÙm Tœl-TÙn‹˙NL-¨jR RLYpL˚[ Gq-YÙ-˘\p-XÙm Tœl-TÙn‹˙NL-¨jR RLYpL˚[ Gq-YÙ-˘\p-XÙm Tœl-TÙn‹

˘NnVXÙm?˘NnVXÙm?˘NnVXÙm?˘NnVXÙm?˘NnVXÙm?

3. úNL-¬jR RLYpL-û[l TVu-T-Ój§ Gq-Yô-ß ¾oÜ

Lôi-T-Õ?

� JÚ UôQ-Yàd-Lô] ùUôjR ùNX-ûYd Li-Ó-©-¥dL

Guù]u] Y¯-Ls Es-[-]. ªL-Üm ùTôÚj-R-Uô-]-Õ

VôÕ?

1. ©Wf-£˚]l Tœl-TÙn‹

Rt-ùTô-Ý-Õ TX-Y-̄ -L-°p ©Wf-£û] Ht-T-Óm-ùTô-ÝÕ

UôQ-Yu úSWP¥VôLl ©Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ LôQ

ØVp-¡u-\ôu. N¬-Vô] ©Wf-£-û]l TÏl-TônÜ SPl-

T-§p-ûX. CÕ A±Ü EÚ-Yôd-Lj-§p TX RûP-Lû[

Ht-T-Ój-Õ-¡u-\-Õ. £k-R-û]f ùNVp-Tô-Ó-Ls TX-Üm

TVu-T-Pô-Up úTô¡-u\]. ©Wf-£-û]l TÏl-Tôn-®u

Ød-¡-Vj-Õ-Yj-ûR-Ùm £\l-ûT-Ùm CÕ Ï±l-©-Ó-

¡u\Õ.

©Wf-£-û]l TÏl-Tôn-®p Ød-¡-V-UôL

CWi-Ó §\u Ui-P-Xe-Lú[ ùNVp-T-Ój-Rl-T-Ó-

¡u\-].

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

49

1.1 Eh-˘LÙs-fi-Rp

©Wf-£û] TÏl-Tôn-®u ØRp ¨ûX YûLl-Ój-R-Xô-Ïm.

� GRtÏj ¾oÜLôQ úYiÓm?

� CRt-Ïj ¾oÜ LôQ Gu-ù]u] Y¯-Ls Es[-]?

Gu\ ®]ôd-L-Þd-Ï ®ûP Li-Ó-©-¥l-T-Rt-Lô] £k-Rû]

Ce-Ï SûP-ùT-ß-¡-\-Õ. ©Wf-£-û]-«u BZj-ûRl ׬k-Õ

ùLôs-Y-úRô-Ó Ei-ûU-Vô] L¦Rl ©Wf-£-û]ûV ¨o-Q-

«j-RúX ØR--p SûP-ùT\ úYi-Óm.

AûRj ùRôPok-Õ ©Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ Lôi-T-Rt-

Lô] úYß-ThP Y¯-Lû[j úRÓ-Y-Õ-Pu Li-Ó-©-¥d-L-Üm

úYi-Óm. AYt-±---Úk-Õ ùTôÚj-R-Uô-]ûR UôQ-Yu úRok-

ùR-ÓdL úYi-Óm. TÏl-TônÜ ùNn-Y-Õm ARt-Lô] RL-Yp-

L-û[j §Wh-Ó-Y-Õm R®odL Ø¥-Vô-R-]-Yô-Ïm.

1.2 RW-‹-L-̊ [f ˙NL-̈ j-Rp

©Wf-£-û]j ¾o-Üd-Ï Gu-ù]u] RLYp-Ls úYi-

Óm? AYtû\ Gq-Yô-ß úNL-¬d-L-Xôm? AYt-ßs Gu-

ù]u] RLYp-Ls ©Wf-£-û]-L-°---Úk-Õ ¡ûPd-Ïm? úNL-

¬jR RLYp-L-°---Úk-Õ ×§V RLYp-Ls EÚ-YôdL úYi-

Ó-Uô? ARu-T-¥ Gu-ù]u] RLYp-Ls EÚ-Yôd-L-úYi-

Óm? Cj-R-ûLV £k-R-û]-L-Þm ùNVp-Tô-Ó-L-ÞúU RWÜ

úNL-¬j-R-u TÏ-§-VôL SûP- ùT\ úYi-Óm.

Øu-]o ùNôu] ©Wf-£-û]ûV Ht-ù\-

ÓdÏm UôQ-Yu ARt-Ïj ¾o-Ü-LôQ Gu-

ù]u] RW-Ü-Lû[f úNL-¬dL úYi-Óm?

YÏl-T-û\-«p UôQ-Yo-L-°u Gi-¦d-

ûLûVd Li-Ó-©-¥dL úYi-Óm. Gu-

ù]u] ùNX-Ü-Ls? Jq-ùYô-Ú-Y-ûL-«-Ûm

Gq-Y-[Ü ùNX-Yô-Ïm? ©Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ

Lôi-T-Rt-LôL CYt-û\f úNL-¬j-Rl ©u-

]o CYt-±-- -Úk-Õ úYß Gu-ù]u] RW-

Ü-Lû[ EÚ-Yôd-L-Xôm? Jq-ùYô-Ú YûL-

«-Ûm JÚ UôQ-Yàd-Ï Gq-Y-[Ü ùNX-Yô-Ïm? GpXôYt±tÏm

úNojÕ JÚ UôQ-Yàd-Ï Gq-Y-[Ü ùNX-Yô-Ïm? CYt-û\d LQd-¡-

Óm Øu]o ØR--p úNL-¬j-Rj RW-Ü-L-Þd-¡ûP-«-Ûs[ ùRôPo-ûT-

Ùm Li-P-±V úYi-Óm.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

50

Ce-Ï úRûY-Vô] RLYpLs GûY G]j ¾o-Uô-²d-L-Üm, AYtû\

úNL-¬d-L-Üm Y¬-ûNl-T-Ój-R-Üm, úNL-¬jR RLYp-L-û[l TÏl-TônÜ

ùNn-Õ úRûY-Vô] קV RLYp-Lû[ EÚ-Yôd-L-Üm úYi-Óm.

2. ©Wf-£-̊ ]j æo‹2. ©Wf-£-̊ ]j æo‹2. ©Wf-£-̊ ]j æo‹2. ©Wf-£-̊ ]j æo‹2. ©Wf-£-̊ ]j æo‹

úNL-¬jR RW-Ü-L-Þd-Ï CûP-úV-Ùs[ ùRôPoûTd Li-Ó-

©¥jR ©u×, Aj-ùRô-PoûTl ©Wf-£-û]j ¾o-Üd-Ï Gq-Yôß

TVu-T-Ój-R-Xôm Gu-ß Cd-Lh-Pj-§p ¾o-Uô-²dL úYi-Óm.

©Wf-£û]d-Ïj ¾oÜ LôQp êu-ß ¨ûX-L-°p SûP-ùT-ß-

YÕiÓ.

£X ©Wf-£-û]-L-Þ-ûPV ®ûP-L-û[d HL-úRN U§l-Tô-Lf

ùNôpX CV-Ûm. £XYt-±t-Ï ùNn-Øû\ êXm ®ûP-LôQ

CV-Ûm. £X L¦R ©Wf-£-û]-L-°u ¾o-Ü, Y¥-®-Vp TPe-

Ls YûWYRôLúYô AYt-±u EÚ-Yôd-LUôLúYô AûUk-

§-Úd-Ïm. Cj-R-ûLV EÚ-Yôd-Lf ùNVp-Tô-Ó-Lû[ Uô§¬

AûUjRp (Modelling) Gu\ TÏ-§-«p úNod-L-Xôm.

2 . 1 Ußj-Rp

Ts-°-«p KQf Nôl-Tô-Ó YZeL Gq-Y-[Ü ùNXÜ BÏm?

YÏl-T-û\-«p KÓ T§l-T-Rt-Ï Gj-Rû] ìTôn úRûYl-T-

Óm? Cj-R-ûLV ©Wf-£-û]-L-°p ªL-Üm N¬-Vô] ®ûP Aq-

Y-[Ü Ød-¡-Vm Cp-ûX. ùTt\ A±-ûYl TVu-T-Ój§ ùNV-

-u TXû] F¡j-Õ ùNôp-YúR CeÏ SûP-ùT-ß-¡-\-Õ. £X

©Wf-£-û]-L-Þd-Ï Cq-Yô-ß F¡j-Õf ùNôp-Ûm ®ûPúV

úTôÕ-Uô-]-Rô-L-Üm CÚd-L-Xôm.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

51

2.2 ˘Nn-ÿ-̊ \j ß\u2.2 ˘Nn-ÿ-̊ \j ß\u2.2 ˘Nn-ÿ-̊ \j ß\u2.2 ˘Nn-ÿ-̊ \j ß\u2.2 ˘Nn-ÿ-̊ \j ß\u

©Wf-£-û]dÏj ¾o-Ü-LôQ ùTôÚj-R-Uô] ùNn-Ø-û\ûV N¬-VôL úUt-

ùLôs-Y-Rt-Ïs[ §\ú] ùNn-Ø-û\j §\u. TX-®-R-Uô] Gi-L-û[l

Tt-±V (Gi-Qp Gi, ©u] Gi, RNU Gi, NR-®-¡R Y¥-Ye-Ls,

Ïû\ Gi-Ls . . . . . ) N¬-Vô] LÚj-Õ-Ls ùNn-Ø-û\-ûVj ¾o-Uô-²l-T-

§p UôQ-Yàd-Ï ER-Ü-¡u\]. Yh-¥, ®¡-Rm, Rs-Þ-T-¥ úTôu\ Gi-

L-°u úYß-ThP TVu-Tôh-Ó ¨ûX-L-û[l Tt-±V A±-Üm LÚj-Õ-L-

Þm ùNn-Ø-û\j-§-\-²p TVu-T-Ój-Rl-T-Ó-¡-u\].

2.3 UÙß-̈ -Ls A˚Uj-Rp2.3 UÙß-̈ -Ls A˚Uj-Rp2.3 UÙß-̈ -Ls A˚Uj-Rp2.3 UÙß-̈ -Ls A˚Uj-Rp2.3 UÙß-̈ -Ls A˚Uj-Rp

©Wf-£-û]-«u ¾oÜ JÚ úYû[ JÚ Y¥-®-Vp

TPm YûWYRô-L-úYô, L]-Y-¥-Ym RVô-¬l-T-Rô-LúYô

Uô§¬ EÚ-Yôd-Ï-Y-Rô-LúYô BL-Xôm. Cj-R-ûLV

EÚ-Yôd-Lf ùNVp-Tô-Ó-L-û[úV ùTôÕ-YôL Uô§¬

AûUjRp Gu-àm Yôoj-ûR-Vôp AûZd-¡-ú\ôm.

EÚ-Yôd-Ll-T-P-úYi-¥V Y¥-YjûR N¬-VôL U]-

ÕdÏs Lôi-TÕ Gu-T-Õ Ce-Ï Ød-¡-V-Uô-Ïm.

AûRj ùRôPok-Õ EÚ-Yôd-Ïm Øû\-Lû[ BWôV úYi-Óm. ùTôÚj-

R-Uô] Øû\-ûVj úRok-ùR-ÓdL úYi-Óm. Aj-Õ-Pu LÚ-®-Ls/Lf-

Nôl ùTôÚs-Ls úTôu-\-Yt-û\-Ùm ¾o-Uô-²dL úYi-Óm.

Õp---Vm, Öh-Tm, AZ-Ï Gu-T-]-Ytû\ LÚj§p ùLôi-Ó EÚ-

Yôd-Ï-R-ûXj ùRôPok-Õ SPjR úYi-Óm.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

52

3. ÿ•-‹-L˚[ E⁄-YÙd-œ-Rp:

Ø¥-Ü-Lû[ EÚ-Yôd-Ï-Y-§p êu-ß ¨ûX-

LÞs[].

� ©Wf-£ -û]j ¾o -ÜPu úSW -¥ -Vô -Lj

ùRôPo×- ùLôiP ùTôÕ-ûUl-T-Ój-Rp.

� ùTôÕ-ûUl-T-Ój-§V LÚj-ûR-Ùm Li-Ó-©-

¥l-× -L -û[-Ùm úYß-ThP Øû\-«p

ùY°l-T-Ój-Õ-Y-Rt-Lô] LÚj-Õl-T-¬

Uôt\m.

� EÚ-Yôd-¡V LÚj-Õ-L-°u ER-®-Ù-Pu

קV £k-R-û]-Lû[ ùY°-«-Ó-Rp.

3.1 ˘TÙ’-˚Ul-T-”j-Rp:

L¦-Rd LÚj-Õ-L-°u EÚ-Yôd-L-m TX-úY-û[-L-°-

Ûm ùTôÕ-ûUl-T-Ój-Rp Y¯-Vô-LúY SPd-¡-\-Õ.

JÚ ©Wf-£û]dÏj ¾oÜ Lôi-T-Õ Y¯ EÚ-

YôdÏm LÚj-Õ, úYß-ThP úYû[-L-°p Uß-T-¬-

º-Xû] ùNn-Õm AYt-±- - -Úk-Õ úRûY-Vô]

RLYp-L-û[d Li-Ó-©-¥d-L-Üm ùNn-¡-\ôo-Ls.

CjRLYp-L-û[ Y¬-ûNl-T-Ój§ ùTôÕ ÏQe-Ls,

Ti-×-Ls Gu-TYtû\d Li-Ó-©-¥dLÜm AYt-

±u A¥l-T-ûP-«p Ø¥ÜLû[l ùTôÕ-ûUl-T-Ój-

R-Üm úYi-Óm.

©Wf-£-˚]j æoÆu Tœ-ß-VÙL J⁄ UÙQ-Yu Y˚WkR ÿd-˙LÙ-Qj-ßu ̇ LÙQ A[-

‹-L-∞u ˘RÙ˚L 180o Bœm G]d Li-P-

]o. Ce-œ ÿ•-‹d-œ Y⁄-R-˚Xl ˘TÙ’-˚UlT”jR ˙Yi-”-˘U-≤p ˙Yfl-ThP„r-®-˚X-L-∞-≠-⁄k-’ ·”-Rp NÙu-fl-LsLi-P-±Rp ˙Yi-”m. Aq-YÙ-fl °˚Pd-°\ RLYpL˚[ Ah-P-Y-˚Q-T-”j-’-Y-’m,˙Yfl-ThP Y•-Y-˚Ul-◊-L-∞-¤s[ ÿd-˙LÙ-Qe-Ls, ˙LÙQe-Ls B°-V-Yt-±u˘TÙ’j ̆ RÙPo-̊ Td Li-P-±-V-‹m ̇ Yi-”m. CRu YÙ´-XÙ-L˙Y ÿd-˙LÙ-Qj-ßuEs ˙LÙQe-L-∞u A[-‹-L-∞u ˘RÙ˚L

180o BL C⁄d-œm Gu‡m L⁄j-’ ˘TÙ’-

˚Ul-T”jRlT”°\’. ˙U¤m.

∠A + ∠B + ∠C = 180o Gu-fl L¶R ̆ UÙØ-

´p ˘Y∞l-T-”j-R-‹m ˘Nn°\’.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

53

ùTôÕ-ûUl-T-Ój-Rl-ThP LÚjûRj R]-Õ ùUô¯-«-Ûm L¦-

R-ùUô-¯-«-Ûm ÑÚe-¡V Y¥-®p ¨ß-Y-Üm úYi-Óm. Jq-

ùYôÚ L¦Rd LÚj-§û] EÚ-Yôd-Ï-Y-§-Ûm Cj-R-ûLV £k-

R-û]f ùNVp-Ø-û\-Ls úRûY-Vô-Ïm.

3.2 L⁄j-’l T -̈UÙt-\m:

L¦R YÏl-©p SPd-Ïm LÚj-Õl T¬-Uôt-

\e-Lû[ CWiPôLd LôQ-Xôm.

� ÏÝl Te-Ï ûYj-R- - -Ûm

YÏl×d LXkÕûWVôPpL

°Ûm SPd-Ïm LÚj-Õl

T¬Uôt\eLs.

� EÚ-Yôd-¡V LÚjûRÙm Aj-Õ

Pu ùRôPo-×-ûPV Ei-ûU-L-

û[Ùm ùTôÚj-R-Uô] Øû\«p

ùY°l-T-Ój-Õ-Y-Õ.

LÚj-Õ-L-û[f ÑÚd¡ ùY°l-TÓj-Õ-Rp Gu-T-Õ Ød-

¡-V-Uô-]-Rô-Ïm. ÑÚd-Ïm ùTôÝ-Õ-Rôu LÚj-Õ-Ls úLôh-Tô-Ó-

L-[ô-L-Üm L¦Rf ãj-§-We-L-[ô-L-Üm Uôß¡u-\-]. ùTôÚj-R-

Uô] LÚj-Õd-Lû[ ùY°l-T-Ój-Õm CPe-Lû[j (¡-Wôl,

PV¡Wm. . . . . ) úRok-ùR-ÓjÕ. AkÖhTjûRl TVu-T-Ój§

ùTôß-ûU-Ù-P-àm Õp---Vj-Õ-P-àm LÚj-Õ-l T¬-Uôt-\m SûP-

ùT\ úYi-Óm.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

54

Enj’Qok’ ·flRp

EÚ-Yôd-¡V LÚj-Õ-Lû[ A±-Ü éo-Y-UôL TÏl-

TônÜ ùNn-Õ C² SPl-T-Rt-Ï Yônl× Es-[-

ùRu-ß Øu áh-¥f ùNôp-Xd á¥V §\-ûUúV

EnjÕQokÕ áßRXôÏm.

ùTôÕ-ûUl-T-Ój-Rl-ThP LÚj-Õd-Lû[ TV-às[

Øû\-«p TVu-T-Ój-§-Ùm Li-Ó-©-¥l-×-L-û[l

TÏl-TônÜ ùNn-Õm EnjÕQokÕ áßm Ej§

EÚ-Yôd-Ll-T-Ó-¡-\-Õ. TXàs[ YûL-«p LÚjÕ

EÚ-Yôd -Lm Õp - - -V -UôL EnjÕQokÕ

áßRÛdÏ ERÜm.

B£-¨-Vo Yœl-©p J⁄ Tj-ß-¨-˚Lf

˘Nn-ß-˚Vd LÙh-”-°-\Ùo. (Y-˚W-T-Pm)

"". . . . . . 2005˛Cp Ju-\Ùm Yœl-©p

˙NokR UÙQ-Yo-L-∞u Gi-¶d˚L HL-

˙R-Nm 465000˛BL C⁄k-R-’. 2006˛Cp

Cßp 5000 œ˚\k-R-’. 2007˛Cp 4.5

CXh-Nm UÙQ-YoL-fim 2008˛Cp

435000 UÙQ-YoL-fim ˙Nok-R-]o.

2009˛Cp ˙NokR UÙQ-Yo-L-∞u

Gi¶d˚L 4 CXh-Nj-˚R-ÆP 15000

·”-R-XÙL C⁄k-R-’''.

˘Nn-ß-´u A•l-T-˚P-´p B£-¨˚V J⁄

©Wf-£-˚]˚V G›l-◊-°-\Ùo. C˙R

ÿ˚\-´p ˘RÙPok-RÙp 2012 Bœm

˙TÙ’ UÙQ-Yo-L-∞u Gi-¶d˚L

Ej-˙R-N-UÙL Gq-Y-[‹ C⁄d-œm?

Cl-©-Wf-£-˚]˚V Ht-˘\-”d-œm

UÙQ-Yu ˘Nn-Ÿm ˘NVp-TÙ-”-Ls

Gu-˘]u-]-YÙL C⁄d-œm?

©Wf-£-˚]-˚Vj R]d˙L E¨V

ÿ˚\-´p Tœl-TÙn‹ ˘Nn-°-\-’.

Ah-P-Y-˚Q-˚Vl Tœl-TÙn‹

˘Nn’ 2012˛Cp

UÙQ-Yo-L-∞u Gi-¶d˚L

Cq-YÙ-fl C⁄d-œ-˘Uu-fl

G”j-’f ˘NÙp-°-\-’.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

55

L⁄j-’-Ls ˛ U]-®-̊ X-Ls

GkR JÚ TôPjûRÙm LtT§u úSôd-Lm UôQ-Y-²u U]-

¨ûXd-Ïj RdL £X LÚjÕLû[ EÚ-Yôd-Ï-L Gu-T-Rô-Ïm.

L¦-Rd Lt-\--u êXm U]-¨-ûX- A¥lTûP«-Xô] Uôt-\e-

Ls UôQ-Y-²Pm Ht-TP úYi-Óm. CÕ ùY°l-T-Ó-Y-Õ £k-R-

û]-«u L¦-R-U-V-Uô-Rp êXUô-Ïm. Aj-Õ-Pu L¦R WN-

û]d-Ï-¬V §\-ûU-Ùm L¦-Rj-Õ-Pu Es[ ®Úl-T-Øm Ht-T-

P-úYi-Óm. ùTôÕ-YôL U]-¨-ûXd-úLtT LÚj-Õ-Ls Yôr-®-

Vp Li-úQôh-PjûR úSôd¡ UôQ-Yû] Y¯ SPjÕ-¡-\Õ.

YÏl-T-û\-«-Ûs[ L¦Rf ùNVp-Tôh-¥-- -Úk-Õ Uh-Ó-Uu±

UôQ-Y²u YôrdûL ØÝ-Õm T¬-úNô-§j-Rôp Uh-ÓúU Cj-

§-\u-Ls ùY°l-T-Óm.

£k˚R L¶-R-U-V-UÙ-Rp

L¦-Rd Lt-\- -u JÚ TÏ-§-VôLd UôQ-Y²-Pm Ht-TP

úYi¥V Ød-¡VUô] §\ú] £kûR L¦RUV-Uô-Rp. GkR

JÚ ©Wf-£-û]ûV-Ùm L¦-R Øû\-«p AÔ¡ N¬-Vô] ¾oÜ

LôQp Gu-T-Õ-Rôu Cm Øû\-«u R²j-Ru-ûU. CRt-Ïj

ùR°-Yô] £k-ûR-Ùm ©Wf-£-û]-Lû[ Øû\ RY-\ô-Õ

TÏl-TônÜ ùNn-Y-Rt-Lô] BVj-R-Øm AYt-±-- -

Úk-Õ A±-Ü-éo-Y-UôL Ø¥-Ü-L-Þd-Ïf ùNu-\-ûP-

Y-Rt-Lô] §\ûUÙm úRûY-Vô-Ïm.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

56

WN˚]

L¦-Rj-§u AZ-¡-V-ûXd Li-Ó-©-¥j-Õ AûR W£j-Õ Aà-

T-®lTRt-Ï-¬V §\-ûU-ûVd L¦-Rm Lt-\p Y¯ ùTt-ßd

ùLôs[ úYi-Óm. L¦Rl ©Wf-£-û]-L-û[d Li-Ó-©-¥l-

T-Õm AYt-±t-Ïj ¾oÜ Lôi-T-§p DÓ-T-ÓYÕm CkR

WNû] Aà-T-Yj-§u ùY°Âh-Ó Y¥-Y-Uô-Ïm.

Æ⁄l-Tm

L¦-Rj-Õ-P-às[ ®Úl-Tm ARu WN-û]-Ù-Pu ùRôPo×

ùLôi-Ós-[-Õ. KnÜ úSWe-L-û[l Tp-úY-ßThP L¦Rf

ùNVp-Tô-Ó-L-Þd-LôL TVu-T-Ój-Õ-Y-§---Úk-Õ Cq-®-Úl-

Tj-ûRd Li-P-ûPV CV-Ûm.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

57

©Wf-£-̊ ]d-œj æo‹ LÙQp

U]-¨-ûXd-úLt\ §\u-Ls

£k-R-û]-«u

L¦-R-U-Vm

Bo-Ym

WNû]

Yôrd-ûLd Li-úQôh-PjûR

úSôd¡ . . . .

ùNVp-Tôh-Ó-̈ -ûX-«-Xô] LÚj-Õ-Ls

©Wf-£-̊ ]l-T-œl-TÙn‹©Wf-£-̊ ]l-T-œl-TÙn‹©Wf-£-̊ ]l-T-œl-TÙn‹©Wf-£-̊ ]l-T-œl-TÙn‹©Wf-£-̊ ]l-T-œl-TÙn‹

©Wf-£-˚]j æo‹

ÿ•-‹-L˚[ E⁄-YÙd-Lp

RW-Ü-L-û[l

TÏl-Tôn-Rp

Eh-ùLôs-Þ-Rp

ùNn-Ø-û\j-§-\u

Uô§-¬-¨ûX

U§j-Õd-á-\p

ùTôÕ-ûUl-T-Ój-Rp

YÚ-Øu EûWj-Rp

LÚj-Õl-T-¬-Uôt-\m

Es-[-PdL ̈ ûX-«-Xô] LÚj-Õ-Ls

Gi-L-Þm ùNn-Ø-û\-L-Þm

Y¥-®-Vp

RW-Ü-L-û[d ûLVô-Þ-Rp

AX-Ï-Lû[ úSôd¡ . . . .

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

58

A±‹ E⁄-YÙd-Lf ˘NVp-ÿ˚\

� Au-\ôP Yôrd-ûLl ©Wf-£-û]-Ls Yô«-XôL

� GÝj-Õ Y¥-®u Yô«-XôL

� LXk-Õ-ûW-Vô-Pp Yô«-XôL

� TPe-L°u Yô«-XôL

� Ød-¡-Vj-Õ-YjûR A±-¡-\ôo-Ls.

� AûPkR A±-Ü-Pu Jl-©h-Ól Tôod-¡-\ôo-Ls,

F¡d-¡-\ôo-Ls.

� £k-R-û]-ûVl T¡ok-Õ ùLôs-¡-\ôo-Ls.

� ©Wf-£-û]-ûVj Õp-- -V-UôL ¨o-Q-«j-Rp.

� ©Wf-£-û]j ¾o-Ü-Ø-û\-Ls, Ej§-Ls GuT]

Ytû\j úRÓ-Y-Õm Li-P-ûP-Y-Õm.

� ùTôÚj-R-Uô] Y¯-ûVj úRok-ùR-Ód-L-Üm ùNn-

¡\ôoLs.

� úRûY-Vô] RLYpLû[f úNL-¬l-T-Rt-Ï-¬V Y¯-

Lû[d Li-P-ûP-¡-\ôo-Ls.

� ©Wf-£-û]j ¾oÜ Øû\-ûVl T¡ok-Õ ùLôs-¡-\ôo-

Ls. úRok-ùR-ÓjR Y¯-«u EiûU ¨ûX-ûVl T¬-

úNô-§j-Õ úUm-T-Ój-Õ-¡-\ôo-Ls. (©-Wf-£-û]j ¾o-Ü-

L°p ùTôÕd-L-Új-Õ EÚ-Yôd-Ï-¡-\ôo-Ls)

Nê-Ll ©Wf-£-û]ÙPu úSW¥-Vô-

LúYô Uû\-Ø-L-Uô-LúYô ùRôPo-

×ûPV ©Wf-£-û]ûV G§o-ùLôs-

¡-\ôo-Ls.

©Wf-£-û]ûV Ht-ù\-Ód-¡-\ôo-Ls

©Wf-£-û]-ûVl TÏl-TônÜ ùNn-Rp

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

59

� ©Wf£-û]dÏj ¾o-Ü-LôQ ùNVp-Tô-Ó-Lû[ úUt-ùLôs-

¡\ôo-Ls.

� RL-Yp-L-û[f úNL-¬d-¡-\ôo-Ls (A-[j-Rp, Gi-Ô-Rp,

Et-ß-úSôd-Ï-Rp, קV RW-Ü-Lû[ EÚ-Yôd-Ï-Rp,

LQdùL-Ól-× (Survey) . . . . . . )

� úYß-ThP ùNn-Ø-û\-Ls/EÚ-Yôd-Ïm Øû\-Ls

LiPûP-Rp.

� ùTôÚj-R-Uô] Øû\ûV Ht-ßd-ùLôs-¡-\ôo-Ls.

� ùNôk-R-UôLd Li-P-±k-R-Yt-û\l ©\-Ú-ûPV RL-Yp-

LÞPu Jl-©h-Ól Tôod-¡-\ôo-Ls.

� ùNôkR Øû\ûV Uß-T-¬-º-Xû] ùNn-¡-\ôo-Ls.

� ùTôÚj-R-Uô] Y¬-ûN-Ø-û\ûVl ©u-Tt± ùNn-Ø-û\l-

T-V-û]d Li-P-ûP-¡-\ôo-Ls/EÚ-Yôd-Ï-¡-\ôo-Ls.

� Ø¥-Ü-L-û[l T¡ok-Õ ùLôs-¡-\ôo-Ls.

� Ø¥-Ü-Lû[ Uß-T-¬-º-Xû] ùNn-¡-\ôo-Ls (L-¥-]-Uô]

ùTôÚh-L-°u ER-®-Ù-Pu)

� Tp-úY-ßThP ãr-¨-ûX-L-°p CûQ-Vô] ©Wf-£-û]-

L-û[l TÏl-TônÜ ùNn-Õ Ø¥-Ü-Lû[ ¨ß-Y-Üm ¨Wô-

L¬d-L-ÜØs[ LôW-Qe-L-û[d Li-P-±-¡-\ôo-Ls.

� Tp-úY-ß ©Wf-£û] ãr-¨-ûX-L-û[l TÏl-TônÜ

ùNnÕ ùRôPo-×-Ls/U]-¨-ûX-Ls Li-P-±-¡-\ôo-Ls.

� ùTôÕj ùRôPo-×-L-°u A¥l-T-ûP-«p L¦Rd LÚj-Õ-

L°p Ø¥-Ü-Lû[ EÚ-Yôd-Ï-¡-\ôo-Ls.

� Ø¥-Ü-Lû[l ©\-Ú-ûPV Ø¥-Ü-L-Þ-Pu Jl-©h-Ól-Tôod-

¡-\ôo-Ls.

©Wf-£-û]j ¾oÜ

A§L Nôu-ß-Lû[ Li-P-±-

R-Ûm Ø¥-Ü-Lû[ EÚ-Yôd-

ÏRÛm

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

60

� Rôn-ùUô-¯-«p ®[d-¡f ùNôp-¡-\ôo-Ls.

� Ø¥-Ü-L-û[j ùRôÏd-¡-\ôo-Ls

� L¦R ùUô¯-«p ùY°-«-Ó-¡-\ôo-Ls.

� AûPkR LÚj-Õ-L-û[l ùTôÚs Y¥-®p

ùY°-«-Ó-¡-\ôo-Ls.

� úYß-ThP LÚj-Õ T¬-Uôt\ Øû\-L-Þ-Pu

Jl©h-Ól Tôod-¡-\ôo-Ls.

� ùNôk-R-Uô] LÚj-Õl T¬-Uôt\ Øû\-Lû[

úUmT-Ój-Õ-¡-\ôo-Ls.

� EÚ-Yôd-¡V LÚj-Õ-L-Þ-Pu ùRôPo-×-T-Ój§

YÚm EnjÕQÚm Ej§-Lû[ ùY°-«-Ó-

¡-\ôo-Ls.

� EnjÕQokÕ EûWd-¡-\ôo-Ls.

LÚj-Õl T¬-Uôt-\-Øm TVu-Tô-Óm

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

61

A±-YÙd-Lm ˛ L¶Rj-ßp

B£-¬-Vo JÚ Tj-§-¬-ûLf ùNn-§-ûVd UôQ-YoL-°u LY-]j-

§t-Ïd ùLôi-Ó Yk-Rôo.

� ©[ôv¥d J¯l× LÚj-R-We-Lj-§p LXk-Õ ùLôi-P-Yo-

LÞdÏd Ï¥d-Lj Ri-½o ©[ôv¥d Ïl-©-«p.

? ©[ôv¥d Ïl-©-L-û[j R®ol-T-Rt-Ï-¬V Y¯-Vô-Õ?

? GpXô Tô]e-L-Þm CûRl úTôX ©[ôv¥d Ïl-©-«p

Rô]ô YÚ-¡u-\-]?

? LXk-Õ-ûW-Vô-Pp

� £X Tô]e-Ls Lô¡-Rl-ùTh-¥-L-°p YÚ-¡u-\-]. Aj-R-ûLV

JÚ ùTh-¥ûV B£-¬ûV YÏl-©p Lôh-¥-]ôo. ARu ùLôs[-

[ûY F¡d-¡u-\-]o. JÚ ÏY-û[j Ri-½-¬u A[-Ü-Pu

Jl-©h-Ól Tôod-¡-\ôo.

� B£-¬ûV RVôo-ùNnR Ut-ù\ô-Ú ùTh-¥-Ùm (¿-[m 5 ùN.-Á,

AL-Xm 4 ùN.-Á, EV-Wm 10 ùN.-Á)

� CÕ 200 ª.--h-Po Ri-½o ùLôs-[d á¥-V-Rô-Ïm. (Td-Le-

L°u A[-Ü-L-û[d áß-¡-\ôo).

? JÚ -h-Po ùLôs-Þm Cj-R-ûLV ùTh-¥ûV EÚ-Yôd-

¡-]ôp ARu ¿[m, AL-Xm, EV-Wm Gu-TûY Gq-Yôß

AûU-Ùm? Gq-Yô-ß EÚ-Yôd-L-Xôm?

©Wf£û] ùY°-«-Pp

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

62

� A[-Ü-L-û[d UôQ-Yo-Ls F¡j-Õf ùNôp-¡u-\-].

� Cj-R-ûLV JÚ Lô¡R Eû\ûV EÚ-Yôd-¡-]ôp ©Wf-

£û]dÏj ¾o-Ü-LôQ CV-Ûm. AûR Gq-Yô-ß EÚ-Yôd-L-Xôm?

� EÚ-Yôd-Ll úTôÏm Eû\-«u Y¥-Y-ûUl-©û] JÚ úSôhÓ

×jR-Lj§p YûW-L.

� R²l-ThP Øû\-«p Y¥-Y-ûUlûT RVôo ùNn-¡-\ôo-Ls.

� ÏÝ-®p Y¥-Y-ûUl-×-Lû[ Jl-©-Ó-¡-\ôo-Ls.

� ØR- -p ùNnRÕ GÕ?

� JÚ £Xo T§p A°d-¡-\ôo-Ls.

� Lô¡R Eû\-«u EÚ-YôdL Øû\-ûVj ¾o-Uô-²dL

Guù]u] Lô¬-Ve-Ls LQd-¡-ùX-Ód-Ll-Th-P-]?

� ùYq-úY-\ô] Yônl-×-Ls (A-[-Ü-L-û[j ¾o-Uô-²l-T-§p)

LQd-¡p GÓd-Ll-Th-Ós-[-Rô? Gu-ù]u] Yônl-×-Ls

CÚkR-]? AYt-ßs Ht-ßd-ùLôs-[d á¥-V-Õ GÕ? ÑV-UôL

U§l-©h-Ó Y¥-Y-ûUl-©p/EÚ-YôdL Øû\-L-°p úUÛm

áÓR-XôLf úNoj-§-P Yônl-T-°j-Rp.

� N¬-Vô] A[-®p JÚ Õ°Ùm JÝ-LôR Øû\-«p RVôo

ùNnR-Õ, Õp---V-Øm Öh-T-ØûPV Y¥-Y-ûUl-©p Rô]ô?

� úUm-T-Ój-§-VûR ùY°-«-Ó-Rp.

� Lô¡R Eû\-«u A[-ûYl ùTôßj-Õm, úSôd-Lj-ûRd LQd-

¡p ùLôi-Ó RVôo ùNn-Ùm Øû\-ûVl ùTôßj-Õm áÓ-Rp

Õp---Vm LôQlTh-Ós-[-Õ. C² Gu-ù]u] ùNVp-Tô-Ó-Ls

§h-P-ª-Pl-Th-Ós-[-]?

� TX-Wôp ùRôP-Wl-T-Óm EÚ-YôdL Øû\ûV ùY°-«-Ó-¡-\ôoLs.

©Wf-£-û]l TÏl-TônÜ

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

63

� ϱl-©hP A[Ü Ri-½o ùLôs-Þm Gu-ß Gq-Yô-ß Eߧ

ùNnV-Xôm?

� Eû\ RVô-¬j-Õ Ø¥k-R-Ü-Pu Ïl-©-«---ÚkR Ri-½-¬p £±-

R[Ü Á§ YÚ-ùU-²p Gu] ùNn-V-Xôm? úUÛm Ri-½o

¨Wl-×-Y-RtÏ CPm CÚk-Rôp . . . . ?

� Cq-Yô-ß SPk-§P Yônl× Ei-ùP-²p EÚ-YôdL úYû[«p

Gu-ù]u] Øu-ù]f-N-¬dûL úRûYl-T-Óm?

A[d-Ïm úTôÕ

YûWÙm úTôÕ

UPd-Ïm úTôÕ

Jh-Óm úTôÕ (J-Ý-Lô-Up CÚk-§-P)

Aû]-Y-Úd-Ïm RVô-¬l-T-Rt-Ï-¬V ùTôÚh-Ls ùLôÓd-Ll-T-Ó-

¡u-\-].

� R²l-ThP Øû\-«p RVôo ùNn-Rp.

RVôo ùNn-Ùm úYû[-«p B£-¬ûV«u RûX-Â-Ó.

EP]¥l ©uòhPm A°j-Rp.

A[-Ü-Ls N¬-Rô-]ô?

Jh-Ó-Y-Rt-Ïj úRûY-Vô] CPm ®Pl-Th-Ós-[-Rô?

� TûPl-×-Lû[ JÚ-Y-Úd-ùLô-Ú-Yo U§l-©-Ó-Rp.

� JÚ-Y-Úd-ùLô-Ú-Yo U§l-©-Pj úRûY-Vô] ϱl-×-Ls VôûY?

� JÚ -h-Po Ri-½o ùLôs-Y-Rt-Ïj úRûY-Vô] A[-Yô-Ïm.

� L] A[-ûYl (T-Ú-U-û]) Tt-±V LÚj-Õ-L-°u A¥l-T-ûP-

«úXúV RVôo ùNn-Vl-Th-P-Õ.

� Õp---Vm, Öh-Tm úTôu-\ûY ©u-Tt-\l-Th-Ós-[-]-Yô?

� Y¥-Y-ûUl× TûPlûT Gq-Yô-ß LYok-R-Õ?

� U§l-©-P--u A¥l-T-ûP-«p G§o-ùLôs-[p. ªL-Üm úUm-

ThPûRl T¡ok-Õ ùLôs-Þ-Rp.

©Wf-£-û]j ¾oÜ LôQp

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

64

� JÚ -h-Po Ri-½o Sôm RVô-¬jR Tôj-§-Wj-§p ùLôs-Þ-Uô?

� úNôR-û], G§o-ùLôs-[p.

� קV ©Wf-£û] Gu-]?

� ARt-Ï Gq-Yô-ß ¾oÜ LôQ-Xôm?

� 500 ªp- ûTL-[ôL Uôt-±-]ôp . . . . ?

� A[-®p Gu-ù]u] Uôt-\m Ht-T-Óm?

� YÏl-©p RVôo ùNnR úYß-ThP ûTL-°u A[-Ü-Lû[ Ah-P-

� Y-ûQl TÓj-Õ-¡-\ôo-Ls.

Y¬ûN Gi ¿[m AL-Xm EV-Wm

1. 10 10 10

2. 25 4 10

3. 5 5 40

Ah-P-Y-ûQ-«---Úk-Õ L]-A-[Ü LôQ ¿[m, AL-Xm, EV-Wm

CYt±t-Ïs[ ùRôPo-ûTl Tt± Gu-ù]u] Lô¬-Ve-L-û[d

LiP±V-Xôm?

ùLôs-[-[Ü = ¿[m × AL-Xm × EV-Wm

� JúW L]-A-[-®u úYß-ThP ¿[-Øm AL-X-Øm EV-W-Øm

Es[ NÕ-Wl-ùTh-¥-Ls EÚ-YôdL CV-Ûm.

� EÚ-Yôd-ÏY-RtÏl ùTôÚj-R-Uô] A[ûY úRok-ùR-Ód-Ïm

úTôÕ ¸úZ ùLôÓd-Ll-Th-¥-Úd-Ïm Lô¬-Ve-L-û[d LûP

©¥d-L-Xôm.

£±-R-[Ü Lô¡-Rm

Y¥-Yj-§u AZ-Ï

ûLVô-Þ-Y-Rt-Ï YN§

Ø¥-Ü-Lû[ EÚ-Yôd-Ï-Rp

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

65U]-®˚X E⁄-YÙd-Lm

©Wf-£˚]j

æo-‹d-LÙ]˘NVp-TÙ-”-Ls

◊ßV ©Wf-£˚]d-œ

©Wf-£˚]˘Y∞-́ -Pp

ÿ•-‹-L˚[ E⁄-YÙd-œ-Rp

©Wf-£-̊ ]lTœl-TÙn‹

©Wf-£-̊ ]jæo-‹-LÙ-Qp

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

66

©Wf-£-̊ ]j æo-‹m ©Wf-£˚] E⁄-YÙd-L-¤m©Wf-£-̊ ]j æo-‹m ©Wf-£˚] E⁄-YÙd-L-¤m©Wf-£-̊ ]j æo-‹m ©Wf-£˚] E⁄-YÙd-L-¤m©Wf-£-̊ ]j æo-‹m ©Wf-£˚] E⁄-YÙd-L-¤m©Wf-£-̊ ]j æo-‹m ©Wf-£˚] E⁄-YÙd-L-¤m

L¦-Rm Lt -\p Gu-TúR ©Wf -£ -û]d-Ïj ¾oÜ

LôQTÕRôu. §\ûU ùTß-Y-Rt-Ï ªL-Üm SpX JÚ

Y¯-Ø-û\úV ©Wf-£û] EÚ-Yôd-Lm. CRt-Ïl TûPl-

×j §\-²u JÚ CPØm CÚd-¡-\-Õ. ©Wf-£-û]l TÏl-

Tôn-Ü, ©Wf-£-û]j ¾oÜ, Ø¥-Ü-Lû[ EÚ-Yôd-Ï-Rp Gu-

àm êu-ß ¨ûX-L-°u Y[of£d-Ïm ©Wf-£û] EÚ-

Yôd-L-p ÕûQ-×-¬-Ùm.

©Wf-£˚] E⁄-YÙdL ̇ Yi-”-̆ Uu-\Ùp :

� RWl-Th-Ós[ RW-Ü-L-û[f N¬-VôLl ׬k-Õ-

ùLôs[ CVX úYi-Óm.

� RW-Ü-L-°u Ju-ßd-ùLôu-ßs[ ùRôPo-ûTj

ùR¬kÕ-ùLôs[ úYi-Óm.

� ¡ûPjR RW-Ü-L-°-- -Úk-Õ EÚ-YôdL CV-Ûm

קV RW-Ü-Ls GûY-ùVu-ß TÏj-R-±V úYi-Óm.

� ©Wf-£-û]f ãr-¨-ûX-L-û[f N¬-Vô-Ll TÏl-

TônÜ ùNn-Y-Rt-Ï CVX úYi-Óm.

� ©Wf-£-û]j ¾o-Üd-Lô] Øû\-L-Þm Ø¥-Ü-Lû[

EÚ-Yôd-Ïm Yônl-×-L-Þm Øu-]úW A±V

CVX úYiÓm.

Cq-Yô-ß Tôod-Ïm úTôÕ L¦Rf ùNVp-Tô-Ó-L-°p ©Wf-

£û] EÚ-Yôd-Lm Gu-T-Õ ªL-Üm £\kR ©Wf-£-û]j

¾o-Üd-Lô] ùNVp-Tô-Ó-Rôu.

Ïg-Ol-Õs[ô Gu\ B£-¬ -Vo Rm

U]jûRj §\d-¡-\ôo:þ

ùNu\ T«t-£d-áh-Pj-§p ѲRô

B£¬ûV AûRf ùNôu-]ôo þ

©Wf-£û] ùY°-«-P-Ûd-Ïd ÏZk-ûR-

L-û[j RVôo ùNnV ªL-Üm Sp-X-Y¯

AYo-L-û[d ùLôiúP £X ©Wf-£-

û]-Lû[ YÏl-©p EÚ-Yôd -Ï -

YRôÏm.

CûRf úNô§l-T-Rt-Ï Sôàm ¾o-Uô-²j-

úRu. KQ ®ZôûY Øu-²h-Ó JÚ

LûP-«u BRôV ®t-Tû] ®[m-T-

Wm YÏl-©p Lôh-Pl-Th-P-Õ. UôQ-Yo-

L-°-Pm ®]ôd-Ls RVôo ùNn-Ù-Uô-ß

á\l-Th-PÕ.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

67

C]m ®ûX Rs-Þ-T¥

úNûX 450 25%

NhûP 350 35%

Ѭ-Rôo 275 30%

Tôuhv 370 20%

úYv¥ 225 10%

ª¥&Pôl 250 18%

TÓdûL ®¬ ..... .......

Cl-T-Pj˚R A•l-T-˚P-VÙ-Ld ˘LÙi-” ÿR-≠p RVÙo ˘NnRCl-T-Pj˚R A•l-T-˚P-VÙ-Ld ˘LÙi-” ÿR-≠p RVÙo ˘NnRCl-T-Pj˚R A•l-T-˚P-VÙ-Ld ˘LÙi-” ÿR-≠p RVÙo ˘NnRCl-T-Pj˚R A•l-T-˚P-VÙ-Ld ˘LÙi-” ÿR-≠p RVÙo ˘NnRCl-T-Pj˚R A•l-T-˚P-VÙ-Ld ˘LÙi-” ÿR-≠p RVÙo ˘NnR

Æ]Ùd-Ls C˚Y-L˙[:Æ]Ùd-Ls C˚Y-L˙[:Æ]Ùd-Ls C˚Y-L˙[:Æ]Ùd-Ls C˚Y-L˙[:Æ]Ùd-Ls C˚Y-L˙[:

� úNûX YôeL GqY[Ü ìTôn ùLôÓdL úYi-Óm?

� NhûP YôeL Gq-Y-[Ü ìTôn ùLôÓdL úYi-Óm?

� Ѭ-Rôo YôeL Gq-Y-[Ü ìTôn ùLôÓdL úYi-Óm?

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

68

� Jq-ùYô-Ú C]j-§-àûP-VÜm ®t-Ïm ®ûX Gq-Y-[-Ü?

� Wô_÷®u ûL«p 500 ìTôn Es-[-Õ. AY-àd-Ï Tôu-hÑm Nh-ûP-Ùm

Yôe-L CV-Û-Uô?

A²Rô RVôo ùNn-R-Õ úTôu\ ®]ôd-Lû[ Ѳ-Ûm RVôo ùNn-Rôu. Ѳ--u

®]ôd-L-°p TÏl-TônÜ ùNn-Ùm Yônl-×-Ls áÓ-R-XôL CÚk-R-].

YÚ-Ôd-Ïm X§-Lô-Üd-Ïm ØRp ¨ûX-«p SpX ®]ôd-Ls RVôo ùNnV CV-X-

®pûX. ùTôÕd LXkÕûWVôPp Yô«-Xô-L-Üm G]-Õ RûX-Âh-¥tÏl ©u ÏÝd-Ls

RVôo ùNnR ®]ôd-Ls Guû] ®Vl-©p Brj-§-].

� AÑ-Y§ 200 ìTôÙ-Pu LûPd-Ïf ùNu-\ôs. AYs GkR BûPûV

YôeÏYôs?

� JÚ-Yo 1000 ìTôÙPu LûPd-Ïf ùNu-\ôo. AY-Wôp Gu-ù]u] YûL-Vô]

Õ¦-Lû[ YôeL CV-Ûm?

� TÓd-ûL-®-¬-«u ®ûX ®[m-T-W-T-X-ûL-«p ϱl-©-P-®p-ûX. 200 ìTôn

®[m-TW ®ûX-«h-Ó 150 ìTônd-Ï CYtû\ ®t-Tû] ùNn-¡u-\-]o. CkR

YûL-«u Rs-Þ-T-¥ûV ®[m-TWl TX-ûL-«p GÝ-Õ-L.

Cl-ùTô-Ý-Õ Cl-T-Pj-Õ-Pu ùRôPo-×-ùLôi-Ó Gu-]ôp RVôo

ùNnV Ø¥k-R-ûR-®-Pd áÓ-Rp ®]ôd-Lû[ AYo-Ls RVôo

ùNn-Yo. Cl-ùTô-Ý-Õ GkR ®]ôûY Sôu ùLôÓj-Rô-Ûm AÕ

GkR A[-®t-Ï £d-L-Û-ûP-V-RôL CÚk-Rô-Ûm AYo-Ls

AYtû\ G°-RôLl TÏl-TônÜ ùNn-Õ ¾oÜ Lôi-To.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

69

L¶-Rm Lt-\-¤m ß\kR Æ]Ùd-L-fim

Wô_÷ Ru-à-ûPV YÚ-Uô-]j-§p 40% EQ-®t-Ïm, 15% EûPd-Ïm

25% Lp-®d-Ïm 5% ùTôÝ-Õ úTôd-¡t-Ïm 5% ÑLô-Rô-Wj-§t-Ïm Á§

CR-Wf ùNX-Ü-L-Þd-Ïm Uôt± ûYjúR ÏÓmT YW-Ü-ùN-X-Üj §h-Pm

RVôo ùNn-Rôu. Wô_÷®u ùUôj-Rm YÚ-Uô-]m 11750 G²p Jq-ùYôu-

±t-Ïm Gq-Y-[Ü ìTôn ùNX-Yô-Ïm?

JÚ Gi-¦u ϱl-©hP NR-Å-Rm LôQ TWm-T-ûW-VôL YÏl-

©p ùLôÓd-Ïm JÚ Y¯d LQd-Ï-Rôu CÕ. Cj-R-ûLV ®]ôd-

L-°u YûW-Vû\ Gu-]?

� Gu] Li-Ó-©-¥dL úYi-Óm G]l TÏl-TônÜ ùNnV

úYi¥-V-§pûX.

� ®]ôd-L-°-- -Úk-Õ ¡ûPd-Ïm ®Y-We-Lû[ Uh-Óm TVu-

TÓj§ Ck-Rl ©Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ LôQ Ø¥-Ùm. ©Wf-£-û]j

¾o-Üd-Ï úNL-¬dL úYi-¥V RW-Ü-L-û[l Tt± UôQ-Yàd-Ï

A§L A[Ü £k-§d-Lj úRûY-«p-ûX.

� ©Wf-£-û]j ¾o-®u úYß-ThP Y¯-Ø-û\-Lû[ BWôV

úYi¥V úRûY-«p-ûX. AR-]ôp Gk-§-Wj-R-]-Uô] ùNn-

Øû\-L-Þd-Ï Ød-¡-Vj-Õ-Ym ¡ûPd-¡-\-Õ.

� Es-[-PdL ¨ûX-«-Xô] LÚj-Õd-L-Þd-Ï Uh-ÓúU Ød-¡-Vj-

ÕYm A°d-Ll-T-Ó-¡-\-Õ.

� Øu-]o B£-¬ûV ùLôÓjR GÓj-Õd-Lôh-¥u Y¯ Ck-Rl ©Wf-

£-û]-L-Þd-Ïj ¾oÜ LôQ ØVt£ ùNn-Y-Rôp Uh-ÓúU

UôQ-Y-²u ©Wf-£-û]d-Ïj ¾o-Ü-Lô-Ôm §\u Y[o-Y-

§pûX. AR-]ôp §\u-Lû[ Y[oj§ GÓdL Cj-R-ûLV Y¯d

LQd-Ï-Ls úTôÕ-Uô-]-Rp-X.

� Cl-©-Wf-£-û]d-Ïj ùRôPo ùNVp-Tôh-¥t-Lô] Yônl× Cp-ûX.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

70

úYù\ô-Ú ©Wf-£-û]-ûVd LY-²-Ùe-Ls

Ee-L-[-Õ Åh-¥p JÚUôR YÚ-Uô-]m Gq-Y-[-Ü? Gu-ù]u] YûL-L-°p

ìTôn ùNX-Y-¯d-Ll-T-Ó-¡-\-Õ? Jq-ùYô-Ú YûL-«-Ûm Gj-Rû] NR-Å-Rm

ùNX-Y-̄ d-Ll-T-Ó-¡-\-Õ. Cf-ùN-X-®-]e-L-û[l TVu-T-Ój§ JÚ ÏÓmT þ YWÜ

þ ùNX-Üj §h-Pm RVôo ùNn-L.

Øu-]o ùNôu] YûW-V-û\-Lû[ Cl-©-Wf-£-û]j Rôi-¥f ùNp-Y-Õ Gq-

Yô-ß?

� ÏÓmT YWÜ þ ùNX-Üj §h-Pm RVôo ùNn-Y-Rt-Ï Sôu Gu-ù]u]

Li-P-±V úYi-Óm G] UôQ-Yu £k-§d-¡-\ôu.

� ©Wf-£-û]j ¾o-Üd-Ïj úRûY-Vô] RW-Ü-L -û[ UôQ-Yu

RôUôLúY úNL-¬d-¡-\ôu. CÕ ùYq-úY-ß UôQ-YoL-Þd-Ï

ùYqúY-ß Øû\«p ¡ûPd-¡-\-Õ.

� JÚ Ï±l-©hP L¦R ùNn-Ø-û\-úVô, Y¯úVô Øu-áh-¥ ¾o-

Uô²d-Ll-T-P-®p-ûX. UôQ-Yàd-Ïl ùTôÚj-R-Uô] Y¯-ûVj

úRok-ùR-Ód-L-Xôm.

� Øu-]o Cj-R-ûLV JÚ Uô§¬ ¡ûPd-LôR LôW-Qj-Rôp UôQ-Yo-

L-°u £k-R-û]d-Ïj RûP Ht-T-Ó-Y-§p-ûX. Jq-

ùYôÚ UôQ-Y-àm R]dúL E¬V Øû\-«p

©Wf-£û]ûV Eh-ùLôs-¡u-\ôu.

� ¨ûX-Vô] ®ûP Cp-ûX. N¬-VôL AûUd-

Ld-á-¥V TX ®ûP-Ls Es-[-]. B]ôp

®ûP N¬-VôL úYi-Ó-ùU-²p UôQ-Y²u Y¯-

Ùm ùNVp-Ø-û\-Ùm N¬-VôL CÚdL úYi-Óm. Ru-

à-ûPV Øû\ûV ¨Vô-Vl-T-ÓjR UôQ-Y]ôp CV-X-Üm

úYi-Óm.

� UôQ-Y²u TûPl-©t-Ïm L¦l-×-L-Þd-Ïm CPm

¡ûPd-¡-\-Õ.

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J⁄

Li

-˙Q

Ùh

-Pm

71

� UôQ-Y²u Es-[-PdL ¨ûX-«-Xô] LÚjûR Uh-Ó-Up-X, ùNVp

Øû\ êX-Øm U]-̈ ûX êX-Øm LÚj-Õ-Lû[ U§l-©P Cj-R-ûLV

ùNVp-Tô-Ó-L-[ôp CV-Ûm.

� ùRôPo- ùNVp-Tôh-Ó Yônl-×-L-Þi-Ó. (G.-Lô. AÓj-R-Uô-Rm

1000 ìTôn EPp SXj-úR-ûY-L-Þd-Ï A§-L-Uô-Lf ùNX-YôÏm.

ùNX-Ü-Lû[ YÚ-Uô-]j-§t-Ï ELk-R-Yô-ß Gq-Yô-ß JÝe-Ï-T-Ój-

ÕYÕ?)

Aq-Yô-\ô-]ôp §\kR ®]ôd-L-Þd-Ïd L¦Rd Lp-®-«p ªL-Üm A§L

Ød-¡-Vj-Õ-Ym Ei-Ó. G]úY YZd-L-Uô] ®]ôd-Lû[j §\kR ®]ôd-L-

[ôL Uôt± YÏl-©p TVu-T-Ój-Rl-TP úYi-Óm.

£X G”j-’d-LÙh-”-L-˚[l TÙ⁄e-Ls

YZd-L-UÙ] Æ]Ùd-Ls ß\kR Æ]Ùd-Ls

1. 24 ùN.Á ¿[-Øm 15 ùN.Á AL-X-Øm

ùLôiP JÚ ùNq-Y-Lj-§u TWl×

GqY-[-Ü?

2. JÚ-Yo R]-Õ ùNôj-§p 1

3 TôLm Ru

YNm ûYl-T-Rt-Ïm Á§ YÚ-YûR

LÚûQ ùNVp-L-Þd-LôL ¿d¡ ûYl-

T -Rt -Ïm ¾o -Uô -²j-Rôo. LÚûQ

ùNVÛdLôL ¿d¡ ûYj-RÕ Gj-Rû]

TôLm?

YÏl-©p 64 ùN.Á TWl-T-[-Üs[ JÚ

Yô£dÏm Aû\ LhP úYi-Óm. ARt-Ï

¿[-Øm AL-X-Øm Gq-Yô-ß CÚd-L-Xôm?

LôW-Qm Gu-]?

JÚ-Yo R]-Õ ùNôjûR 3 NU-Te-Ï-L-[ôd-¡-

]ôo. ØRp 2 Te-Ï-L-û[j Ru ©s-û[-L-

Þd-Ïd ùLôÓj-Rôo. Á§-Ùs-[-§p £±-R-[Ü

R]dLô-L-Üm A§L TôLj-ûRd LÚûQ

ùNVÛd-Ï ¿d¡ ûYd-L -Üm ùNn-Rôo.

LÚûQ ùNVÛd-LôL ¿d¡ ûYj-R-Õ ùUôj-

Rm Es-[-§p Gj-Rû] TôL-Uô-Ïm?

Tœ

ßw 2

L¶

-Rm

Lt-\p

˛ J

⁄ L

i-˙

QÙh

-Pm

72

3. ¸r-Y-Úm A[-Ü-L-°p JÚ Åh-¥u

§h-Pl-T-Pm YûW-L.

YWôkûR : 6 Á × 4 Á

EQ-Yû\ : 7 Á × 4 Á

TÓdûL Aû\ (1) : 4 Á × 3 Á

TÓdûL Aû\ (2) : 3 Á × 3Á

NûU-V-Xû\ : 4 Á × 3 Á

Ï°-V-Xû\ : 2 Á × 1

1

2

Á

4. SôÔ-®t-Ï ùNu\ JÚ YôWm ¡ûPjR

Tô -u A[Ü 7 - , 9 - , 1 2 - , 6 - , 5

- , 8 - , 9 - Gu-ß Cq-Yô -\ô -Ïm. JÚ

Sôs ¡ûPjR NWô-N¬ Tôp Gq-Y-[-Ü?

Al-Tô-®t-Ïm Am-Uô-®t-Ïm CWi-Ó ÏZk-

ûR-L-Þd-Ïm Tôh-¥d-Ïm Y£l-T-Rt-Ï Ht\

JÚ Åh-¥u §hP TPm YûW-L.

TÑ ùNu-\-Yô-Wm Sôs Ju-ßd-Ï 8 - Tôp

Rk-R-Õ Gu-ß SôÔ ùNôu-]ôu. Jq-ùYô-Ú

SôÞm ¡ûPjR Tô-u A[Ü Gq-Y-[-Ü?

Jq-ùYô-Ú ©Wf-£-û]-ûVÙm B£-¬-ûV-«u £ß RûX-Â-Ó Yô«-XôL

Cj-R-ûLV §\kR ©Wf-£-û]-L-[ôL Uôt-ß-Y-Rt-Ïm ÏZkûR-L-°u ÑRk-§-

W-Uô] £k-ûRûV Et-Nô-Ll-T-Ój-Õm ùNVp-Tô-Ó-Ls ùLôÓd-L-Üm CV-Ûm.

©Wf-£-û]ûV Eh-ùLôs-Þm §\û] úUm-T-Ój-Rj úRûYl-T-Ó-Y] Cj-

R-ûLV ©Wf-£-û]-L-ú[.

73

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

Tϧ : 3

˘RÙPo Ußl-¿”

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

74

Ußl-¿” Gu-\Ùp Gu-]?

U§l-ÀÓ Lt-\p ùNVp-Tôh-¥u JÚ TÏ-§-Vô-Ïm. Rôu LPk-Õ YkR

Y¯-Lû[ Uß-T-¬-º-X-û]d-Ï Eh-T-Ój-Õ-Y-Õm Ïû\-L-û[d Li-

Ó-©-¥j-Õ ÑVm ¾o-Ü-Li-Ó úUm-T-Ój-Õ-Y-Õm Ce-Ï AY-£-V-

Uô-Ïm. ÑV £k-R-û]-ûVd ϱj-Õ £k-§d-Ïm ùTôÝ-Õm

Ut-ß UôQ-YoL-°u Li-Ó-©-¥l-×-L-Þ-Pu Jl-©-

Óm úTôÕm U§l-ÀúP ̈ Lr-¡u-\-Õ. U§l-©hÓ

Øu-ú]\ UôQ-YàdÏ ER-Ü-Y-§p B£-

¬-V-¬u ùTt-ú\ô-¬u Nê-Lj-§u TeÏ ªLl

ùT¬-Õ. Lt-\-Ûm R² U²-R-²u Y[of-£Ùm

ØÝ-ûU-ùT-ß-Rp U§l-Àh¥u Yô«XôÏm.

L¶-Rj-ßp G˚R Ußl-©P ˙Yi-”m?L¶-Rj-ßp G˚R Ußl-©P ˙Yi-”m?L¶-Rj-ßp G˚R Ußl-©P ˙Yi-”m?L¶-Rj-ßp G˚R Ußl-©P ˙Yi-”m?L¶-Rj-ßp G˚R Ußl-©P ˙Yi-”m?

L¦-Rm Lt-\ - -u Y¯ GpXô CXd-Ï-Lû[Ùm U§l-©-Pp

úYiÓm.

• UôQ-Yu EÚ-Yôd-¡V LÚj-Õd-Ls.

• ùNVp-Øû\-Ls

• U]l-TôuûU

Gu-T-]-Yô-Ïm AûY. CYtû\ ØÝ-ûU-Vô-Ll ùTß-RûX úSôd-

L-Uô-Ld ùLôi-Ó U§l-ÀÓ ¨LrjR úYi-Óm. UôQ-YoL-°u Lt-

\p Øu-ú]t-\j-§û] U§l-©-P-Üm ARt-Ï-¬V Y¯-Ø-û\-Ls

A°d-L-Üm CVX úYi-Óm.

75

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

Ußl-¿h-•u Íu-fl ®˚X-Ls

1. Lt-\-¤d-LÙ] Ußl-¿”

ÑRk-§W§] ®Zô-ûY Jh-¥ úR£V ùLô¥-ûV EÚ-YôdL ØVp-¡u\ UôQ-

YoLs ØR--p Gu] ùNn-Yôo-Ls? EÚ-Yôd-Ïm ùLô¥-«u Y¥-Ym, A[Ü,

¿[m, -ALXm, ®¡-Rm, AûUl× úTôuû-\ûY ϱjR Gi-Qm úYiÓm.

ùRôPok-Õ ARt-Ï Ht\ Y¥-Ym YûWV úYi-Óm. CkR Y¥-Yj-§-û]d

ÏÝ-®-Ûm ùTôÕ YÏl-©-Ûm ®Yô-§j-Õ U§l-©h-Ó úUm-T-Ój-R-Üm

úYiÓm. Y¥-YjûR §h-P-ªhP ©u-]o ùLô¥ EÚ-Yôd-Ïm T¦-«p

DÓ-T-P-Xôm. EÚ-Yôd-¡V ùLô¥-ûV-Ùm YûW-V-ßd-Ll-ThP YûW-Ø-û\-

L-û[-Ùm A¥-ùVôt± Rô]ô-L-Üm LXkÕm U§l-ÀÓ SûP-ùTßm.

Cj-R-ûLV úYß-ThP ãZp-L-°---Úk-Õ ®¡Rj§p Ko A[®p

YÚm Uôt-\e-L-°p Gu] Rôd-Lm Ht-T-Ó-¡u\Õ G]d Li-Ó-

©-¥dL ER-Ü-¡-\-Õ.

Ck-Rf ùNVp-Tôh¥u úYß-ThP LhPe-L-°p UôQ-Y-

àdÏd Lt-\ûX Eß-§l-TÓj-Õ-Y-Rt-LôL B£-¬-Vo GqYô-ß U§l-

ÀÓ ùNnV úYi-Óm.

• úLs-®-Ls úLh-Ó

• BWônf-£-Ls SPj§

• TûPl-×-Ls úNô§j-Õ

CkR U§l-Àh¥u Yô«-XôL Jq-ùYô-Ú ¨ûX-ûV-Ùm ¨û\Ü ùNn-Y-§p

RûP Ht-T-Óm UôQ-YoL-Þd-Ï B£-¬-Vo EP-]-¥-VôL ER-® A°dL

úYiÓm. CkR ER-®-Ls £k-R-û]ûV Uß-T-¬-º-Xû] ùNnV Yônl-×-Ls

Eß-§l-T-Ój-Õ-Y-Õ-Pu úRûY-Vô] ©uòhPm ùLôÓl-T-§-Ûm Lt\p LÚ-

®-Ls ùTß-Y-§-Ûm TVu-T-Ó-¡u-\-].

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

76

2. Ußl-©-P˙X Lt-\p

UôQ-Yo-L-°Pm LÚj-Õ EÚ-Yôd-L-Øm §\u Y[of-£-Ùm HtTÓY§p

ÑV U§l-ÀÓ Ød¡V TeÏ Y¡d-¡-\-Õ. ÑV-UôLj RVô-Wôd-¡V YûW-

TPjûR Si-To-L-°u YûW-T-Pj-Õ-Pu Jj-Õl-Tôod-Ïm ùTôÝ-Õ Ï±l-

©hP YWu-Ø-û\-L-°u A¥l-T-ûP-«p U§l-©-Óm úTôÕm EÚ-Yôd-

¡V ùLô¥-«u N¬-Vô] A[-Üm Öh-T-Øm úNô§d-Ïm úTôÕm ÑV

U§l-Àh¥tLô] Lt-\p-Rôu SPd-¡-\-Õ. Ce-Ï U§l-ÀúP Lt-\-XôL Uôß-

¡-\-Õ.

3. Lt-\˚X Ußl-©-Pp

JÚ LÚj-R-X-¡u LÚjúRô AX-¡u LÚjúRô GkR A[-Üd-Ïf N¬-

VôL UôQ-Y]ôp EÚ-Yôd-Ll-Th-Ós-[-Õ Gu-ß U§l-©-Pl-TP úYi-

Óm. UôQ-Y²u £k-R-û]f ùNVp-Tôh-¥u Y[of-£-ûV-Ùm ùTt-ßs[

£k-R-û]f ùNVp-Tôh-¥u Y[of-£-ûV-Ùm U]l-Tôu-ûU-ûV-Ùm U§l-

©P CVX úYi-Óm. Lt-\p RWj-§-û]j §h-P-ª-P-Üm Lt-\p ùNVp-

Tôh-¥p YW-úYi-¥V Uôt-\j-§-û]l TÏj-R-±-V-Üm CR-]ôp CV-Ûm.

Lt-\ûX U§l-©-Ó-Y-§-]ôp Lp-®j-§h-Pj-§u Y[of-£-«-û]f Nê-

LjûR A±-®j-Õ Ae-̧ -Lô-Wm ùT\-Üm CXd-Lô-¡u\-Õ.

JÚ Ui-P-Xm/AX-Ï-Pu ùRôPo-×-T-Ój§ UôQ-Yu EÚ-Yôd-¡V LÚj-

Õd-L-Þm ùNVp-Tôh-Ój-§-\u-L-Þm U]l-Tôu-ûU-Ùm קV ãZp-L-

°p TVu-T-ÓjR CV-ÛUô Gu-ß Gq-Yô-ß U§l-©-P-Xôm? Cl-T-¥l-

ThP Lt-\p U§l-ÀÓ-Ls £X ϱl-©hP LôX CûP-ùY°«p ¨Lr-

¡u-\-]. CûY ÑVm Lt-\p Øû\-«p Ru-]m-©dûL Y[oj-Õ-Y-Rt-

Ïl TVu-T-P-úYi-Óm. Cp-Xô-®-¥p AYo-L-°u Lt-\p ùNVp-Tôh-

¥t-Ïj RûP-«û] EÚ-Yôd-Ïm.

77

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

Ußl-¿h-” Ej-ß-Ls

Lt-\--u Nôu-ßLû[ A¥l-T-ûP-Vô-Ld ùLôi-Ó U§l-ÀÓ ̈ LZ úYi-

Óm. CRt-Ïj úRûY-Vô] RLYp-Ls Lt-\p ùNVp-Tôh-¥u TÏ-§-

VôL EÚ-Yô-¡u-\-]. UôQ-Y²u Yôn-ùUô-¯d át-ßd-Ls, GÝjÕ

Y¥-Ye-Ls, ùNVp-Ls, ¨ûX-Tô-Ó-Ls úTôu-\-Ytû\ U§l-©-Ó-Rp

Lt\p Nôu-ß-L-[ô-Ïm. CXh-£-V-ª-Óm YûW-Ø-û\-L-Þ-Pu Jl-©húP

CfNôu-ß-Lû[ U§l-©-Pp úYi-Óm. ARt-LôL TVu-T-Ój-Rl-T-Óm

Øû\-L-û[-Ùm ETô-Ve-L-û[-Ùm úNô§d-L-Xôm.

• ÑV U§l-ÀÓ

• NL U§l-À-Ó

• YÏl-©p GÝl-Tl-T-Óm ®]ôd-L-ú[ô-Ós[ UôQ-Yo-L-°u

LÚjÕdLû[l TÏl-TônÜ ùNn-Rp

• TûPl-×-L-°u Li-Lôh£ SPj-Õ-Rp.

• UôQ-Yo TûPl-×j ùRôÏlûT U§l-©-Ó-Rp

• ùTt-ú\ô-¬u U§-lÀÓ

• AX-Ï U§l-ÀÓ

• B£-¬-V-¬u U§l-ÀÓ

1. —V Ußl-¿”

Ru-à-ûPV úUu-ûU-L-û[-Ùm Ïû\-L-û[-Ùm TÏj-R-±k-Õ ARu

Yô«-Xô-Lj Ruû] ÑV-UôL úUm-T-Ój-R-Üm UôQ-Yàd-Ï ER-Ü-Y-Õ

ÑV U§l-©-P-Xô-Ïm. CÕ Lt-\p ùNVp-Tôh-¥u Te-Lô-Ïm. R]Õ

£kRû]-L-û[-Ùm

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

78

ùNVp-L-û[-Ùm EÚ-Yôd-¡V ¨Tk-R-û]-Lû[/ϱl×Lû[ A¥l-T-

ûP-Vô-Ld ùLôi-Ó U§l-©-Ó-YúR Ce-Ï SûP-ùT-ß-¡-\-Õ. R]Õ TûPl-

×-Lû[ U§l-©-Óm ùTôÝ-Õm Si-To-L-°u TûPl-×-L-ú[ô-Ó Jl-©h-

Ól Tôod-Ïm ùTôÝ-Õm YÏl-©p úLh-Ll-T-Óm ®]ôd-L-ÞdÏ T§-

X-°d-Ïm úTôÕm ÑV U§l-ÀÓ SûP-ùT-ß-¡-\-Õ. Lt-\p ùNVp-Ø-û\-

«u GpXô Lh-Pe-L-°-Ûm ùR¬k-Õm ùR¬-Vô-U-Ûm ÑV U§l-ÀÓ SûP-

ùT-ß-¡-\-Õ.

U§l-©-P---Ûs[ ϱl-×-Ls EÚ-YôdL SPd-Ïm ØVt-£-Ùm Lp-®úV.

úRûY-Vô] ¨ûX-L-°p CjRûLV ϱl× RVô-¬j-R-Ûm, LXk-ÕûW-

Vô-Pp-L-Þm, U§l-©-Pp-L-Þm SPdL úYi-Óm. ÑV U§lÀÓ CVk-

§-W-U-V-UôL Uô\ô-Up CÚdL LY-²d-L úYi-Óm. Lt-\p ©Wf-£û]-

Ù-Pu ùRôPo×-T-Ój-§úV ϱl×-Ls RVôo ùNnV úYi-Óm.

—V Ußl-¿h-” ®˚X-Ls

©Wf-£-û]l TÏl-TônÜ £k-Rû]

ùNVp-Ø-û\-ûVl Tt-±V £kûR

Aà-T-Ye-L-°u TÏl-TônÜ

ùNVp-Ø-û\-Ls

EÚ-Yôd-Ïm Øû\-Ls

TP-Y-¥-®-Xôd-Ïm Øû\, LÚjÕl T¬-Uôt\ Øû\-Ls

Ø¥-Ü-Ls

TPe-Ls, EÚ-Ye-Ls, ®[d-Le-Ls

TûPl-×-Ls, YûW-T-Pe-Ls

—V £k-R-˚]-Ls

—V ̆ NVp-TÙ-”-Ls

—V T˚Pl-◊-Ls

79

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

—V Ußl-¿h-”d œ±l-◊-Ls

L¶-Rm ˛ ©Wf-£˚] AX£ BWÙn-Rp

JÚ -h-Po Ri-½o EhùLôs-Þm JÚ ùTh-¥ûVf ùNn-¡-u\ UôQ-

Yo-Ls, ©Wf-£-û]j ¾oÜ LôQ--u Jq-ùYô-Ú ̈ ûX-«-Ûm ÑV U§l-

À-Ó ùNn-Õ úUu-ûU-T-Ój-Õ-Y-Õ Gq-Yô-ß? CRt-Lô] ϱl-×-Ls

VôûY Gu-ß T¬-úNô-R-û] ùNn-V-Xôm.

©Wf-£-û] TÏl-TônÜ ¨ûX

1. -h-Po Eû\-«u ¿[m, AL-Xm, EV-Wm B¡-V-Yt-±u Tp-

úY-ß Yônl-×-Lû[ Sôu Li-Ó-©-¥j-úRu.

2. ªL-Üm ùTôÚj-R-Uô] A[-Ü-Ls úRok-ùR-Ój-úRu.

3. ¿o Nt-ßm JÝ-LôR Øû\-«p ùTh-¥ Gq-Yô-ß ùNn-V-Xôm

G] úNô§j-úRu.

4. A[j-Rp, YûW-Rp, U¥jRp, Jh-Ó-Rp úTôu\ ¨ûX-L-°p

¨LZ Yônl-×s[ ©Wf-£-û]-L-°u ¾oÜ Lôi-T-Rt-Ïj úRûY-

Vô] Øu Ht-Tô-Ó-Ls ùNn-úRu.

5. Cß-§-«p TP-Y-ûWÜ RVôo ùNn-úRu.

©Wf-£-û]dÏj ¾oÜ LôQp

1. ϱl-©hP ¿o ùLôs-Y-Rt-Ï ELkR A[-Üm, GûP-Ùm ©u-

Tt-\l-Th-Ós-[-Õ.

2. N¬-Vô-L-Üm Öh-T-Uô-L-Üm ©u-Tt-\l-Th-Ós-[-Õ.

3. Sôu EÚ-Yôd-¡V Eû\ ûLVô-Þ-Y-Rt-Ï YN-§-VôL Es-[-Õ.

4. Sôu ùNnR Eû\ AZ-LôL Es-[-Õ.

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

80

ÿ•˚Y A˚P-Ÿm ®˚X

1. Sôàm Si-To-L-Þm EÚ-Yôd-¡V ùTh-¥-«u A[-Ü-Lû[

Sôu Ah-P-Y-ûQl-T-Ój-§-ú]u.

2. Ah-P-Y-ûQ-ûVl TÏl-TônÜ ùNn-Õ JúW L] A[-Üs[

ùNq-Y-Ll ùTh-¥d-Ï úYß-ThP ¿[-Øm AL-X-Øm

BLXôùU] Sôu Li-P-ûPk-úRu.

3. Lô¡-Rj-§u A[Ü ªL-Üm Ïû\kR Eû\d-Ï YN§ Ïû\-Ü-

Rôu G] Sôu ׬k-Õ ùLôi-úPu.

4. GkR A[Ü ªL-Üm YN-§-Vô-]-Õ G]d LôW-Qj-Õ-Pu ®[dL

CVu-\-Õ.

Ck-Rd ϱl-×-Lû[f úNoj-Õ EÚ-Yôd-¡-Ùm, CûR A¥l-T-ûP-Vô-Ld

ùLôi-Ó UôQ-YoLs ÑV U§l-ÀÓ ùNn-Y-RôÛm B£-¬-V¬u CXh-

£-Vm GÕ-YôL CÚd-Ïm?

• ©Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ Lôi-T-§p R]-Õ ¨ûXûVj ùR¬k-Õ

ùLôs[-Üm ÑVm úUm-T-Ój-R-Üm UôQ-Yàd-Ï CV-Ûm.

• ©Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ Lôi-T-§p

UôQ-Y²u ¨ûX B£-¬-V-Úd-Ï

ùR¬k-Õ ùLôs[ CV-Ûm.

• ©Wf-£-û]dÏj ¾oÜ LôÔm ̈ ûX-

Lû[ ÑV-UôL ùR¬k-Õ ùLôs[

UôQ-Yàd-Ï ER-Üm.

81

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

©Wf-£û] TÏl-TônÜd Lh-Pj-§p ϱl-×-Ls EÚ-Yôd-Ïm-úTô-Õ

UôQ-Yo-Ls Gu-ù]u] ©Wf-£û] TÏl-TônÜ ùNVp-Ø-û\-Ls

Y¯-Vô-Ld LPkÕ ùNu-\-]o?

• ©Wf-£-û]ûVf N¬-VôL ¨o-Q-«d-L-Üm

• Tp-úY-ß ©Wf-£û]j ¾oÜ Øû\-L-°---Úk-Õ ùTôÚj-R-

Uô] Øû\-ûVj úRok-ùR-Ód-L-Üm

• úRûY-Vô] RL-Yp Li-Ó-©-¥jÕ úNL-¬d-L-Üm.

• úNL-¬jR RLYpL-°---Úk-Õ ×§V RWÜLs EÚ-Yôd-L-

úYiÓm.

CÕ-úTôu-ß ©\ ¨ûX-L-°-Ûm £X ùNVp-Øû\-L-°u Y¯-Vô-L UôQ-Yu

LPk-Õ ùNp-¡\ôu.

—V Ußl-¿” ˛ ©\ EjßLs

Lt-\p ùNVp-Ø-û\- ØÝ-Y-§Ûm UôQ-Yu ÑV U§l-Àh¥u Y¯ LPk-Õ

ùNp-¡-\ôu.

A±Ü EÚ-Yôd-Ïm ùNVp-Tôh-¥u TÏ-§-Vp-XYô ÑVU§lÀÓ. CûR Eߧl-

T-ÓjR B£-¬-Vo TVu-T-Ój§V úYß Ej§-Ls VôûY?

1. ®û[ûYl ùTôÕ-YôL EÚ-Yôd-¡V ϱl-×-L°u A¥l-T-ûP-«p

U§l©-Ó-Rp

2. YÏl-©p ϱl-©-Óm úLs-®-L-Þ-Pu G§o-ùLôs-Y-Õ (T§-X-°jRp)

3. ÏÝ ®Yô-Re-L-°p Te-Ï ùLôi-Ó Aà-Uô-]e-Lû[ Ht-ßd

ùLôs[Üm, Ußd-L-Üm ØVt-£d-Ïm-ùTô-Ý-Õ

4. TX-Y-ûL-Vô] ©uòhPeLs ¡ûPd-Ïm ùTôÝ-Õ

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

82

ÑVU§l-Àh-¥p LÚj-§p ùLôs[ úYi-¥-VûY

UôQ-Yu

• LûP-©-¥jR Ej§-Ls/Øû\-Ls

• £k-§jR Øû\

• Li-Ó-©-¥l-©u/Aà-Uô-²j-R--u úUu-ûU-Ls/Ïû\-Tô-Ó-Ls

• Li-Ó-©-¥l-×-Lû[ A±-Ø-Lm ùNn-R-Øû\

• Lt-\p TûPl-×-L°u úUu-ûU-Ls

ÑV-U-§l-Àh-¥t-Ïl TVu-T-Ój-Rd á¥V ùTôÕ-Yô] ϱl-×-Ls

ÑV U§l-Àh-¥u T¥-Ym (L-¦-Rm)

G]-Õ ùTVo..................................................................................................... YÏl×....................................

©Wf-£-˚]˚V AX£ BWÙn-Rp

ùNVp-Øû\l Tϧ ÑV U§l-Àh-Ód ϱl× Ei-Ó CpûX

TÏl-TônÜ

RW-Ü-Ls

TÏl-TônÜ

• Sôu N¬-VôLl ©Wf-£-û]ûV ¨o-Q-«j-úRu.

• ©Wf-£û]j ¾o-Üd-LôL úYß-ThP Øû\-Lû[d Li-Ó-

©-¥j-úRu.

• Li-Ó-©-¥jR Øû\-Lû[ Si-To-L-Þ-Pu T¡ok-Õ

ùLôiúPu.

• ùTôÕ ®Yô-Rj-§u êXm ùTôÚj-R-Uô] ©Wf-£û]

¾o-Üd-Lô] Øû\ úRok-ùR-ÓdL Gu]ôp Ø¥k-R-Õ.

• AY-£-V-Uô] RLYpLs Li-Ó-©-¥d-L-Üm, úNL-¬d-L-Üm

Gu]ôp CVu-\-Õ.

• úNL-¬jR RLYpL-°u Jt-ß-ûU-Ùm úYt-ß-ûU-Ùm Li-Ó-

©-¥j-úRu.

• úRûY-Vô] קV RLYp-Ls EÚ-Yôd-¡-ú]u.

83

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”ùNVp-Øû\l Tϧ ÑV U§l-Àh-Ód ϱl× Ei-Ó CpûX

ùNVp§-\u

EÚ-Y-ûUl×

©Wf-£-û]-«u ¾o-Ü-Lô-Qp

• ùNVp-T-Xu-Ls U]d-L-Qd-¡p Li-Ó-©-¥j-úRu.

• ùNVp-T-Xu Li-Ó-©-¥dL úYß-ThP Øû\-Lû[ Jl-

©h-Ól Tôoj-úRu.

• áÓ-Rp úUm-ThP ùNVp-Ø-û\-Ls Li-Ó-©-¥j-úRu.

• N¬-Vô] ®ûP-L-Þd-Ï Yk-Õ úNok-úRu.

• ®ûP-«u Ïû\-TôÓ-Lû[ Sôu Li-P-±k-úRu

• EÚ-YôdL úYi-¥V Y¥-YjûR U]-§p Tôoj-úRu.

• ùTôÚj-R-Uô] EÚ-YôdL Øû\-Li-Ó-©-¥j-úRu.

• úRok-ùR-ÓjR ET-L-W-Qe-Ls/Lf-Nôl ùTôÚh-Ls

©Wf-£û] ¾o®t-Ïl ùTôÚj-R-Uô-]-Õ.

• úUt-ùLôiP Øû\ûV Si-To-L-Þ-Pu Jl-©h-Ól

TôojúRu.

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

84

JúW ©Wf-£-û]-ûVl ùTôßj-Õ CkRd ϱl-×-Lû[ Uôt±j ¾o-Uô-²dL

úYi-¥-V-Rô-Ïm.

ùTôÕ-ûUl-T-Ój-Rp

LÚj-Õl-T-¬-Uôt-\m

ùNVp-Øû\l Tϧ ÑV U§l-Àh-Ód ϱl× Ei-Ó CpûX

Ø¥Ü EÚ-Yôd-Ï-Rp

• úYß-ThP ùNVp-Tôh-Óf Nk-Rol-Te-L-°---Úk-Õ úRûY-

Vô] RLYpLs FL-Uô-Ld Li-Ó-©-¥j-úRu.

• ¡ûPjR RLYpLû[l TÏl-Tôn-®t-Ï Eh-T-Ój§

YûLl-T-Ój-§-ú]u.

• RLYp-L-°u ùTôÕ ùRôPo× Li-Ó-©-¥j-úRu.

• ùTôÕj ùRôPo©u A¥l-T-ûP-«p Aà-Uô-]e-Ls

EÚ-Yôd-¡-ú]u.

• EÚ-Yôd-¡V LÚj-Õd-Lû[j ùRôÏj-Õf ùNôpX

CVu\Õ.

• EÚ-Yôd-¡V LÚj-Õd-Ls L¦-R-ùUô-¯-«p ùY°l-

TÓjR CVu-\-Õ.

• Aà-Uô-]e-L-Þm LÚj-Õd-L-Þm ÏÝ-®-Ûm YÏl-

©Ûm Te-Ï-ûYdL CVu-\-Õ.

• EÚ-Yôd-¡V LÚj-Õd-Lû[j ùRôÏj-Õ N¬-VôL ùY°l-

TÓjR CVu-\-Õ.

• EÚ-Yôd-¡V LÚj-Õd-Lû[ ùY°l-T-ÓjR ùTôÚj-

RUô] CPe-L-û[j úRok-ùR-Ój-úRu.

• úUt-ùLôiP Øû\ LÚj-Õ T¬-Uôt-\j-§t-Ïl ùTôÚj-

R-Uô-]-Õ.

85

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

NL Ußl-¿”

NL U§lÀÓ úTôu-ß ÑV U§l-ÀÓm Lt-\úX BÏm. Rô]ô-LúY Lt-

Ïm Øû\-ûVl Tt± £k-§d-L-Üm ÑV-T-¬-úNô-Rû] ùNn-Õ, ÑV-UôL

úUm-T-Ój-Õ-Y-Rt-Ïm Ce-Ï Yônl× ¡ûPd-¡-\-Õ. ÏÝf ùNVp-Tô-Ó-

Ls NL U§l-Àh¥t-Lô] Ød-¡V CPm BÏm. R]-Õ AX£ BWôn-

Rp-L-û[-Ùm £k-R-û]-L-û[-Ùm ùNVp-Ø-û\-L-û[-Ùm Si-To-L-Þ-ûP-

V-úRôÓ Jl-×ûU ùNn-Õ UôQ-Yu ÑV-UôL Øu-ú]-ß-¡-\ôu. NL

U§l-ÀÓ U]l-éo-Y-UôL Ap-Xô-Up TX ãr-¨-ûX-L-°p SûP-ùT-ß-

¡\-Õ. AYo-Ls ©Wf-£-û]-«u ¾o-®u TôL-UôL Re-L-Þd-¡-ûPúV

T¡ok-Õ-ùLôs-Þm ®]ôd-Ls U§l-Àh-Ód LÚ-®-VôL Uôß-¡u-\-].

ÏÝYô-Lj RVô-¬d-Ïm úNôR-û]l-Th-¥-V--u ER-®-Ù-Pu U]l-éo-

Y-Uô-LúY JÚ-Y-Úd-ùLô-Ú-Yo SPj-Õm U§l-À-Ó £X úYû[-L-°p

úRûY-Vô-Ïm.

NL Ußl-¿”m œ›f ˘NVp-TÙ-”m

UôQ-YoLs £±V ÏÝd-L-[ô-Ll ©¬k-Õ AYo-L-Þd-Ïs ®]ôd-Ls

úLh-T-Õm L¦-Rd LÚj-Õ-L-°u ©u-T-Xj-Õ-Pu Ø¥-Ü-Lû[ AûPÙm

úTôÕm NL U§lÀÓ Lp-®-VôL Uôß-¡-\-Õ.

©Wf-£-û]-L-û[d LXk-Rô-úXô-£l-T-Ru êXm Jq-ùYô-Ú UôQ-

Y-àd-Ïm Gu] ùR¬-Ùm? Gu] ùR¬-Vô-Õ? Gu-TûR

ÑV-Uô-Ll ׬k-Õ ùLôs-[-Üm, ùNôkR £k-R-û]-ûVd

ϱjÕ £k-§d-L-Üm Si-To-L-Þ-Pu Jl-×ûU ùNnÕ

Tôod-L-Üm Lt-\p Øû\-«-Ûm Ø¥-®-Ûm Ht-T-ÓjR

úYi-¥V Uôt-\e-L-û[l ׬k-Õ ùLôs-[-Üm

CVÛ-¡-\-Õ.

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

86

JÚ YÏl-©u AàTYm

©Wf-£û] :

NU A[-Ü-ûPV CWi-Ó NÕ-Wd Lô¡-

Re-L-û[l TVu-T-Ój§ JÚ ùT¬V NÕ-

Wm EÚ-Yôd-L-Üm.

• ©Wf-£-û]ûV AX£ BWôV

ERÜm ªL A§L A[Ü ®]ôd-

Ls R²l-ThP Øû\-«p EÚ-

Yôd-Lj ¾o-Uô-²d-Ll-Th-P-Õ.

• EÚ-Yôd-¡V ®]ôd-Lû[d ÏÝ-

®p ùY°-«h-Ó ©Wf-£-û]ûV

AX£ BWôV ER-Ü-¡u-\-Ytû\

ÏÝ ®]ôd-L-[ôL JÝe-Ï-T-Ój§

GÝ-Rl-Th-P].

• Jq-ùYô-Ú ÏÝ-Üm ®]ôd-Lû[

Nôoh-¥p Gݧ ùY°-«h-P-]o.

• ARu-©u ÏÝd-Ls ¾oÜ LôQ

ØVt-£j-R-].

• ÏÝf ùNVp-Tôh-¥u êXm

׬kÕ ùLôi-PûRl ùT¬-V-N-Õ-Wm

EÚ-Yôd-Ï-Rp Gu\ Ød-¡V ©Wf-

£-û]-«u AX£ BWôn-R-Ûd-Ï

Gq-Yô-ß TVu-T-Ój-R-Xôm Gu-TÕ

Rôu ùRôPo £k-R-û].

NL Ußl-¿h-•p L⁄j-ßp-̆ LÙs[

˙Yi-•-V˚Y

• Si-T-²u £k-Rû]/Øû\ Gu-à-ûP-V-ûR-®P

£\k-R-RôL/úUmThP-RôL CÚl-T-Rt-Lô] LôW-

Qe-Ls

• Si-T-²u RVô-¬l× Gu-à-ûP-VûR ®P AZÏ,

ÖÔd-Lm, A§-Öh-Tm B¡-VûY ùLôi-P-Rô-

LÜm/Cp-Xô-U-- -Úd-L-Üm LôW-Qm.

• Sôu Ht-T-ÓjR úYi-¥V Uôt-\e-Ls, (£k-Rû]/

Øû\) TûPl-×-Ls.

NL Ußl-¿” ˛ ˙NÙR-̊ ]l-Th-•-Vp

(UÙ-ß-̈ )(UÙ-ß-̈ )(UÙ-ß-̈ )(UÙ-ß-̈ )(UÙ-ß-̈ )

˘NVp-TÙ” -˛ L⁄j-R-We-Lm

TôPl-T-ϧ : A[-Ü-Lû[j ¾o-Uô-²l-T-§p NWô-N-¬-«u

GpûXLs

LÚj-R-WeL A±d-ûLûV ùY°-«-Ó-Y-Ru Øu-ú]ô¥-

VôL U§l-Àh-Ód ϱl-×-Ls EÚ-Yôd-Ll-Th-P].

87

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

ϱl-×-Ls Sôu Si-Tu

J⁄ œ›Æu Æ]Ùd-Ls

1. NÕ-Wj-§t-Ï Gu-ù]u] R²j-

RuûU-Ls Ei-Ó?

2. JÚ NÕ-Wm CWi-Ó ùNe-úLôQ

Ød-úLô-Qe-L-[ôL Uôt-\l-Th-P-Õ.

NÕ-Wj-§u GkR TôLe-Ls Ød-

úLôQj-§u Td-Le-L-[ôL

CÚdÏm?

3. NÕ-Wj-§u JÚ Td-Lm Lo-Q-UôL

AûU-Ù-Uô-ß ùNe-úLôQ Ød-

úLôQe-Ls Gq-Yô-ß AûUd-

LXôm?

4. NÕ-Wj-§u Td-Lj-§t-Ïm, êûX-

®hPj-§t-Ï-ª-ûP-úV-Ùs[

ùRôPo× Gu-]?

1. NWô-N¬ûVl TVu-T-Ój-Õm Tp-úY-ß

ãr -̈ûX-Ls ùR°-Yôd-Ll-Th-P].

2. A[-Ü-Lû[j ¾o-Uô-²l-T-§p

NWô-N¬-«u GpûX-Ls. ùR°-Ü-

T-ÓjRj úRûY-Vô] ãr-̈ -ûX-Ls

GÓj-Õd-LôhPôL GÓd-Ll-Th-P-].

3. GÓj-Õd-Lôh-Ó-Ls ªL-Üm

N¬VôL CÚk-R-].

4. LÚj-R-We-¡u Lô¬-Ve-Ls ©\o

ùR°-YôLl ׬k-Õ ùLôs-Þm

Y¥Yj-§p ùY°-«-Pl-Th-P-].

5. LÚj-Õ-Lû[ ùR°-Yôd-Ï-Y-Rt-Ïl

ùTôÚj-R-Uô] Øû\Ls LûP

©¥d-Ll-Th-P-].

6. úLh-Ll-ThP ®]ôd-L-Þd-Ï

RÏkR Øû\-L-°p T§p A°d-

Ll-Th-P-].

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

88

˘Tt-˙\Ù-o Ußl-¿”

UôQ-Y²u Lp-®ûV U§l-©-P-Üm úTôdûL A±k-Õ-ùLôs[-Üm ùTt-

ú\ô-Úd-Ï Yônl× Ht-TP úYi-Óm. UôQ-Yu Ru Au-\ôP Yôr-®p

L¦Rf £k-R-û]-Lû[ Gq-Yô-ß ùNVp-T-Ój-Õ-¡-\ôu Gu-TûR A±kÕ

ùLôs-[-Üm U§l-©-P-Üm A§L Yônl× ¡ûPl-T-Õ ùTt-ú\ôo-L-Þd-Lô-Ïm.

CeÏ Lt-\p ùNVp-Ø-û\-L-°u ̈ ûX-Lû[ A¥l-T-ûP-Vô-Ld ùLôi-PpX

U§l-ÀÓ SûP-ùT-ß-¡-\-Õ. ùTt-ú\ô-Úd-Ïj Re-Ls U§l-©-PûX ϱd-L-Üm

ARû] B£-¬-V-Ú-Pu T¡ok-Õ ùLôs-[-Üm Yônl× Ht-TP úYi-Óm.

YÏl× ùT.-B.-Ne-Le-Ls ARt-Lô] ãr-̈ -ûX-L-[ôL Uô\ úYiÓm. ARt-

Ïl ùTôÚj-R-Uô] ϱl-×-Lû[ ùT.-B.-N.-Cp LXk-Õ-ûWVôPp êXm EÚ-

Yôd-L-Xôm.

ϱl-×-L-Þd-Lô] Yônl-×Ls

ϱl×LsªLf £\kRÕ úUÛm Øu-ú]\

£\k-RÕ úYi-¥-VÕ

ùTôÚh-L-°u ®ûX-ûV A±-Ü-éo-Y-UôL U-§l-©P

Ru-à-ûPV UôQ-Yàd-Ï CV-Ûm

GûP, ùLôs-[-[-Ü, ¿[m B¡-VûY A[d-Ïm

ãr-¨-ûX-L-°p N¬-Vô-L-Üm, Õp---V-Uô-L-Üm ùNn-Rp

§Ú-U-Qm, ùLôi-Pôh-Pm, Lh-¥-Pm AûUj-Rp, UWm

رj-Rp ØR--V ãr-¨-ûX-L-°p Ùd§ éo-Ym YûW-Ü-Ls

RVô-¬dL Bo-Ym Lôh-Ó-¡-\ôu.

Au-\ôP Yôrd-ûL-«u Tp-úY-ß ©Wf-£û] ãr-¨-ûX-

L-°p L¦-Rm ùRôPo-Tô] £k-R-û]ûV ùY°l-T-Ój-§d

ùLôi-Ó LÚj-Õ-Ls á\-Üm ùNVp-T-P-Üm ùNn-¡-\ôu.

Åh-¥p SûP-ùT-ßm LXk-Õ-ûW-Vô-Pp-L-°-Ûm EûW-Vô-Pp-

L-°-Ûm Gi-L-°-à-ûP-V-Üm A[-Ü-L-°-à-ûP-V-Üm ©u-

T-Xj-Õ-Pu DÓ-T-Ó-¡-\ôu.

KnÜ úSWe-L-°p L¦R ®û[-Vôh-Ó-Ls, קo-Ls B¡V

ùNVp-Tô-Ó-L-°p DÓT-Ó-¡-\ôu.

89

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

B£-̈ -V-o Ußl-¿”

Lt-\p þ Lt-©j-Rp þ U§l-Àh-Óf ãr-¨-ûX-Lû[d UôQ-

YoLÞPu ùRôPo-×-T-Ój§ Uh-Ó-úU, Lt-\p ùNVp-Tô-Ó-

Lû[j §h-P-ª-P-Üm SûP-Ø-û\l-T-Ój-R-Üm B£-¬-V-

ÚdÏ CV-Ûm. Lt-\p úSôd-Le-Lû[ GkR A[-Üd-Ï

AûPk-Õs-[ôo-Ls Gu-TûRd Lt-\p ùNVp-Ø-û\-L-°u

Jq-ùYôÚ ̈ ûX-«-Ûm B£-¬-Vo ùR¬k-Õ ùLôs[ úYi-

¥-V-Õi-Ó. Aq-Yô-ß ùNn-Rôp Uh-ÓúU UôQ-Y²u

Lt\-u RûP-Lû[ Uôt-ß-Y-Rt-Ïm ER-®-Ls YZe-Ï-Y-

Rt-Ïm CV-Ûm. UôQ-Y²u Lt-\--u úYL-Øm úTôd-

Ïm U§l-©-Pl-TP úYi-¥VÕ Cu-±-V-ûU-Vô-R-Rô-Ïm.

Lt\-u Øu-ú]t-\m ùRôPo-Tô] £X U§l-©-Pp-Ls

ùRôPof-£-Vô] Lt-\p Aà-T-Ye-L-°p úRûY-Vô] Uôt-

\e-Ls GûY G] úYß-T-Ój§ ùR¬k-Õ ùLôs[ B£-¬-

V-Úd-Ï ER-®-VôL CÚd-Ïm.

Et-ß úSôd-Lp

U§l-©-P--p B£-¬-V-Úd-Ï Ht-ßd-ùLôs-[d á¥V JÚ

Ej§ Rôu UôQ-Yo-Lû[ Et-ß úSôd¡ U§l-©-ÓRp.

CÕ CWi-Ó YûLl-T-Óm.

• UôQ-Yo-L°u YÏl-Tû\f ùNVp-Tô-Ó-Ls

• Ts-°d-á-Pj-§u Es-ú[-Ùm ùY°-úV-Ùm

UôQ-Y²u ùNVp-Tô-Ó-Ls.

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

90

YÏl-Tû\f ùNVp-Tô-Ó-Ls

Åh-¥u YûW-T-Pm YûW-Ùm UôQ-Yû] Et-ß-úSôd-Lp êXm B£-¬-Vo Gq-Yô-ß

U§l-©Ó¡u-\ôo?

• YûW-¡u\ Øû\

• LÚ-®-L-°u ùTôÚj-Rm

• LÚ-®-L-û[l TVu-T-Ój-Õ-Rp

• Aû\-L-°u A[-Üm CP-Øm

• Lh-¥-Pj-§u Y¥-Ym

• Õp-- -Vm, ÖÔd-Lm, AZ-Ï

• Y¥-Ye-L-°u £\l-×-Ls

CkR Et-ß-úSôd-L--u êXm UôQ-Y-²u úUu-ûU-L-Þm, Ïû\-L-Þm ùR¬k-Õ ùLôs-

[-Üm úRûY-Vô] ER-®-Ls A°d-L-Üm B£-¬-V-Úd-Ï CV-Ûm.

Ts-°d-á-Pj-§u Es-ú[Ùm ùY°-úVÙm UôQ-Y²u ùNVp-Tô-Ó-Ls

YÏl-T-û\-«p L¦Rm Lt\-u Es-[-PdL ¨ûX-«-Ûm ùNVp-Ø-û\-¨-ûX-«-Ûm

Es[ §\u-Lú[ A§-L-UôL U§l-©-Pl-T-Ó-¡-u\]. U]-¨ûX ùRôPo-Tô] §\u-Lû[

U§l-©P CVp-Y-Õ ùRôPof-£-Vô] Et-ß-úSôd-Lp êX-Uô-Ïm. L¦-Rd-Lp® UôQ-

Y²u Yôrd-ûL-«p ùNÛj-Õm ùNp-YôdûL Cq-Yô-ß U§l-©-P-Xôm. úUtá\l-

ThP ùNVp-Tôh-¥p U]-¨ûX Ge-ùLp-Xôm ©W-§-T--d¡u-\-Õ.

• ék-úRôh-Pj-§t-Lô] AûU®Pm ùNl-T-²-Óm úTôÕ

• Ts-°d-áP ®û[-Vôh-Ól úTôh-¥d-LôL ûURô-]m ùNl-T-²-Óm úTôÕ

• Ts-°d-á-Pj-§u Øt-\j-§p Yô£l× Aû\ AûUd-Ïm úTôÕ

• ÅÓ Lh-Óm úTôÕ EÚ-Yô-Ïm Åi ùNX-Ü-Lû[ ϱj-Õs[ LÚj-R-We-¡p

Te-ùL-Ód-Ïm úTôÕ

YÏl-Tû\f ùNVp-Tôh-¥u êXm Uh-Óm UôQ-Y-²u U]-¨-ûXûV U§l-©P

CVXôÕ Gu-T-Õ SUd-Ïj ùR°-Yô-¡u-\-Õ.

91

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

B£-̈ -V-̈ u Æ]Ùd-Ls

NêL A±Yôd-LjûRd ϱd-úLô-[ôLd ùLôiP JÚ

YÏl-T-û\-«p B£-¬-Vo ªLf £\kR Øû\-«p

TVu-T-ÓjR úYi-¥V U§l-ÀhÓd LÚ®Rôu

®]ôd-Ls. Lt-\p ùNVp-Ø-û\-«u Jq-ùYô-Ú

¨ûX-«-Ûm úLh-Ll-T-Óm ®]ôd-Ls UôQ-Yû]

ÑV-UôL U§l-©-P-Üm, Ht-T-Óm RûP-Lû[ ر-V-¥j-Õj

úRûY-Vô] Øû\-«p £k-Rû] ùNn-V-Üm ER-Üm.

ùNVp-Øû\ ¨ûX-Ls éoj§ ùNn-R-©u-àm £X

®]ôd-Ls A°dL úYi-¥ YÚm. Cq-Yô-\ô] ®]ôd-Ls AYu

LPk-Õ YkR Y¯-Lû[ Uß BnÜ ùNn-V-Üm ùNôkR £k-R-û]-

ûVd ϱj-Õ £k-§l-T-Rt-Ïm ER-Ü-¡-u\]. AY-à-ûPV ùY°l-

T-Ój-R--p CÚk-Õ UôQ-Yàd-Ï ¡ûPjR A±Ü, EÚ-Yô] U]-

¨ûX Gu-T-Yt-±u ¨ûX-ûVj ùR¬k-Õ ùLôs[ B£-¬-V-Úd-Ï

ER-Üm.

• ©Wf-£-û]ûV AX£ BWô-Ùm úTôÕ Aà-T-Yl-T-Óm RûP-

Lû[ Uôt\ ERY úYi-Óm.

• ©Wf-£û]j ¾o-Üd-Lô] ùYq-úY-ß LôW-Qe-Lû[d

LiP±V TVu-TP úYi-Óm.

• ùTôÚj-R-Uô] Ø¥-Ü-Lû[ EÚ-Yôd-Ï-Y-§p UôQ-Yû]

Y¯-S-PjR úYi-Óm.

Øu-×-á-±V -h-Po Eû\ EÚ-Yôd-Ïm ùNVp-Tôh-¥u Tp-úY-ß

¨ûX-L-°p B£-¬-Vo A°d-Ïm ®]ôd-Ls Gq-Yô-ß CÚd-Ïm?

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

92

1 -h-Po Eû\-«u ¿[m, AL-Xm, EV-Wm CûY Gq-Y-[Ü Gu-TûRd

LôQ úYi-Óm. B]ôp CkR ®]ôd-Ls UôQ-Y-²u ÑRk-RW £k-

Rû]d-Ïj RûP-VôL CÚd-Ld áPô-Õ.

• 200 ªp- -h-Po Eû\ Lôh-Pl-T-Ó-¡-\-Õ. CkR Eû\-«p Gj-

Rû] ªp- -h -Po ùLôs-Þm?

• CRu Td-Le-L-°u A[-Ü-Ls Gu-]?

• 1 -h-Po BY-Rt-Ï CÕ úTôu\ Gj-Rû] Eû\-Ls úRûY?

• CÕ-úTôu\ 5 Eû\-Ls úNoj-Õ ûYd-Ïm úTôÕ GkR Td-Le-

L-Þd-ùLp-Xôm Uôt-\m Ht-T-Ó-¡-\-Õ?

•

•

CkR ®]ôd-Ls UôQ-Yû]l ©Wf -

£û]dÏj ¾oÜ Lôi-T-§p ER-Ü-Y-Õ-Pu

®]ô-®t-Ïd UôQ-Yu A°d-Ïm T§p-Ls

UôQ-Yû] U§l-©PÜm B£-¬-V-Úd-Ï

ER®-VôL CÚd-Ïm.

93

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

B£-¬-V-¬u §h-P-ª-P-Ûm U§l-ÀÓm

Lt-\p þ Lt-©j-Rp þ U§l-ÀhÓ Ej§-L-û[l TV-às-[-RôL SûP-

Ø-û\l-T-Ój-Õ-Y-§p §h-P-ª-P- -u Õp- -V Ru-ûUd-Ïl Te-

ÏiÓ. ̧ r RWl-Th-Ós[ Lô¬-Ve-Ls §h-P-ª-P--p LûPl-©¥dL-

úYi-Óm.

• ÑV U§l-Àh-Óf ãr-¨-ûX-Ls, Ej§-Ls

• NL U§l-Àh-Óf ãr-¨-ûX-Ls, Ej§-Ls

• Tp-úY-ß ¨ûX-L-°p úLh-T-Rt-Ï ¨û]d-Ïm ®]ôd-Ls

• U]l-éo-Y-UôL Et-ß-úSôdL LÚ-Õ-TûY

• ©uòhPf ãr-¨-ûX-Ls, Ej§-Ls

• UôQ-Yo TûPl-×j ùRôÏl-×-Lû[ U§l-©-Ó-Y-Rt-Lô]

ãr¨-ûX-Ls

Lt-©j-Rp ûLúVh-¥u CP-Õ Td-Lm YÏl-×f ùNVp-Ø-û\-Ls

GÝ-Õm-úTô-Õ ARu TôL-UôL U§l-ÀhÓ Ej§-L-Þm GÝR úYi-

Óm. U§l-Àh-Ó ¨ûX-Lû[j R²-VôL A¥d-úLô-¥h-Ó Ï±l-©-Ó-

Y-Õ £\k-R-Rô-Ïm. §h-P-ªhP U§l-ÀhÓ ̈ ûX-L-°u úSWôL YXÕ-

Td-Lm úSôd-L-Uô-Ld ùLôiP U§l-Àh¥p Li-Ó-©-¥j-R-Ytû\

ϱl-©P úYi-Óm. YX-Õ-TdL ϱl-×-Ls úRûYl-T-Óm úTôÕ

JÝe-Ï-T-Ój-Rl-TP úYi-Óm.

• קV Lt-\p Aà-T-Ye-Ls ¾o-Uô-²l-T-Rt-Ï

• ùTt-ú\ôo-Lû[/Lp® AûUl-×-L-û[j ùR¬-®l-T-Rt-Ï

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

94

Ußl-¿h-”f „r-®-̊ X-Ls

JÚ ©Wf-£-û]d-Ïj ¾oÜ Lôi-TRu êXm Ap-XYô A±Ü

EÚ-Yôd-Lm SûP-ùT-ß-¡-\-Õ. A±ûY EÚ-Yôd-Ï-Y-§p Ht-T-Óm

CûP-ë-ß-L-Þm RûP-L-Þm Aà-T-Yl-TP Yônl-×s[ ãr-¨-

ûX-Lû[ Øu-áh-¥úV ùR¬k-Õ ùLôs-[-Üm, Aj-R-ûLV ãr-

¨-ûX-L -°p U§l-Àh-Ój Ej§Lû[l TVu-T-Ój-R -Üm

úYiÓm.

CkR U§l-À-Ó-Ls B£-¬-Vo ÑV-UôL SPj-Õ-Y-Rô-L-Xôm. UôQ-

Yu ÑVUôL SPj-Õ-Y-Rô-L-Xôm. UôQ-Yo-Ls JÚ-Y-Úd-ùLô-Ú-Yo

SPj-Õ-Y-Rô-L-Xôm. CûY ©Wf-£-û]-dÏj ¾oÜ LôÔm êu-ß

¨ûX-L-°-Ûm (A-X£ BWôn-Rp, ¾oÜ LôÔ-Rp, Ø¥ûY EÚ-

Yôd-Ï-Rp) ùNnV úYi-Óm.

úR£Vd ùLô¥ EÚ-Yôd-Ï-Y-§u Øu-ú]ô-¥-VôL Y¥-Ym RVô-

Wôd-Ï-Y-§p UôQ-Yàd-Ï Gu-ù]u] CûP-ë-ß-Ls Ht-T-Óm?

• ¿[m, AL-Xm CYt-±t-¡-ûP-úV-Ùs[ ùRôPo×

• ¨\e-L-°u A[-Ü-Ls

• AúNôL Nd-L-Wj-§u CP-Øm Y¥-Y-Øm

95

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”R]-Õ RûP-L-û[j Rô]ô-Lj R®oj-Õ Øu-ú]-ß-

Y-Rt-Ïl ©Wf-£-û]ûV AX£ BWô-Ùm UôQ-

YàdÏ Gj-R-ûLV ER-®-Ls A°dL úYi-Óm?

ùTôÕd LXk-Õ-ûW-Vô-Pp êXm úR£Vd ùLô¥ EÚ-

Yôd-Ï-Y-Rt-Ïj úRûY-Vô] YWu-Ø-û\-Ls/ϱl-

×-Ls EÚ-Yôd-L-Üm AYt-û\l TVu-T-Ój§ ÑV

£k-Rû]-ûV-Ùm ùNVp-Tô-Ó-L-û[-Ùm Uß BnÜ

ùNn-Y-Ru êXm UôQYàdÏ RûP-L-û[d

LPkÕ ùNpXÜm CV-Ûm. Ce-ÏRôu ÑV U§lÀÓ

SûP-ùT-ß-¡-\-Õ. CÕ-úTôu-ß-Rôu CûP-ë-ß-Ls

Aà-T-Yl-TP Yônl-×s[ ©\ ¨ûX-L-°-Ûm

U§lÀÓ úYi-Óm. EÚ-Yôd-¡V ùLô¥-«u N¬-

Vô] A[-Üm, Öh-T-Øm ùR¬k-Õ ùLôs[ NL U§l-

À-Ó ER-®-VôL CÚdÏm. ùTôÕd LXk-Õ-ûW-Vô-Pp

êXm EÚ-Yô-Ïm LÚj-§u A¥l-T-ûP-«p CkR

U§l-À-Ó SPjR úYi-Óm. ®¡-Rm ùRôPo-Tô]

LÚj-Õ EÚ-Yôd-Ï-Y-ûRl TXl-T-Ój-R-Üm, A§-Öh-

T-Uôd-L-Üm U§l-À-Ó-Ls úRûY-Vô-Ïm. £X

úYû[-L-°p B£-¬-V-¬u U§l-Àh-Ód-Ïl©u

©uòhPm YZeL úYi¥-Y-Úm.

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

96

úR£Vd ùLô¥ þ EÚ-Yôd-Lm

• YûW-®t-Ïl ùTôÚj-R-Uô] Øû\-«p ùLô¥ EÚ-

Yôd-Ll-Th-Ós-[-Õ.

• úR£Vd ùLô¥-«u ̈ \m Rôu A°d-Ll-ThÓs[Õ.

• ¨\m ùLôÓd-Ll-Th-Ós[ TôLe-Ls Jq-ùYôu-±u

A[-Üm1

3 BÏm.

• ùLô¥-«u ¿[m, AL-Xm CYt-±u ®L-Rm 3 : 2

BÏm.

• ¿[m, AL-Xm CûY Ah-P-Y-ûQl-T-Ój§ AX£

BWô-Vl-Th-Ós-[-Õ.

• N¬-Vô] Ø¥Ü EÚ-Yôd-Ll-Th-Ós-[-Õ.

• JÚ Td-Lj-§u áÓ-Rp/Ïû\Ü EÚ-Yôd-Ïm Jj-R-

Uôt-\m.

Ø¥-Üd-Ï YÚ-Rp

úR£Vd ùLô¥ EÚ-Yôd-Ïm ùNVp-Tôh-¥u U§l-Àh-Ó Ej§-Ls/Øû\-Lû[d ¸r Lôi-T-Õ

úTôp JÝe-Ï-T-Ój-R-Xôm

ùNVp-Tôh-Ó ¨ûX U§l-ÀÓ

úR£Vd ùLô¥-«u YûWÜ RVô-¬j-Rp

ÑV U§l-À-Ó

• Sôu YûWkR Y¥-Ym ùLô¥-«u Y¥-Yj§t-Ï

ELkRÕRô]ô?

• ¿[m, AL-Xm, ®¡-Rm Gu-TûY ©u-Tt-\l-Th-Ós[-Õ

• ¨\e-Ls ùLôÓdL úYi-¥V Tϧ N¬-VôL úYß-

TÓj-Rl-Th-Ós-[-Õ. AúNôL Nd-L-Wj-§u CPm N¬VôL

ϱd-Ll-Th-Ós-[-Õ.

• AúNôL Nd-L-Wj-§u Y¥-Ym AûUj-Rp, A[Ü

GuTûY LÚj-§p ùLôs-[l-Th-Ós-[-Õ.

97

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

Ußl-¿h-•tœ Eh-T-”j-’m Lt-\p NÙu-fl-Ls

• UôQ-Yo-Ls EÚ-Yôd-¡V ©Wf-£-û]-Ls

• UôQ-Yo-Ls RVô-¬jR U§l-Àh-Ód ϱl-×-Ls

• UôQ-Yo-L°u ùNôkR U§l-Àh-Ód ϱl-×-Ls

• LÚj-R-WeL A±d-ûL-Ls

• L¦Rf ùNVp §h-Pe-Ls

• T«t-£j Rôs-Ls

• ©Wf-£û]j ¾o-®u TôL-UôL úNL-¬jR A[-Åh-Ó Ø¥-Ü-Ls

• EÚ-Yôd-¡V Ø¥-Ü-Lû[ ùY°-«Pd LûPl-©-¥jR Tp-úY-ß Øû\-Ls (YûW-

T-Pm, TPe-Ls, Ah-P-Y-ûQ-Ls . . . . . )

• L¦Rl ©Wf-£-û]-Ù-Pu ùRôPo-×-T-Ój§ EÚ-Yôd-¡V ùY°-Âh-Ód ϱl-×Ls.

CRu A¥l-T-ûP-«p Sôm Øu× á±V U§l-Àh-Ó Øû\-Lû[l TP-Y-¥-Yj-§-Xôd-L-Xôm

úR£Vd ùLô¥

RVô-¬j-Rp

©Wf-£-û]ûV AX£ BWôn-Rp

úR£Vd ùLô¥-«u Y¥-Ym

RVô-¬j-Rp

©Wf-£-û]-j ¾oÜ úR£Vd ùLô¥

RVô-¬j-Rp

Ø¥-Üd-Ï YÚ-Rp

®¡-Rj-§u Ko A[-®p Ht-T-Óm Uôt-\m

AÓjR A[-®t-Ï úSo-®-¡-Rj-§p CÚd-Ïm

קV ©Wf-£-û]d-Ï

Tp-úYß SôÓ-L-°u

úR£Vd ùLô¥-Lû[

BWônk-Õ Y¥Ym, ̈ \m,

Td-Le-L-°u ®¡-Rm Gu-

TûY LôiL

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

98

UÙQ-Yo T˚Pl-◊j ˘RÙœl◊

JÚ Ï±l-©hP LôX A[-®p UôQ-Yo-Ls Te-ÏùTt\ Tp-úY-ß

Lt-\p ùNVp-Tô-Ó-L-°-- -Úk-Õ EÚ-Yô] Lt-\p Nôu-ßL-°u

ùRôÏlúT UôQ-Yo TûPl-×j ùRôÏl× BÏm. £\kR Lt-\p

Nôu-ß-Lû[ úRok-ùR-Ól-T-Õm AYtû\ ùUÚ-áh-¥l TôÕ-Lôl-T-

Õm UôQ-Yú] BÏm.

GûRd Lt-\ôu? Gq-Yô-ß Lt-\ôu? Gu-ù]u] TûPl-×-Ls ùNn-

Rôu? Gu-ù]u] úNL-¬j-Rôu? úTôu\ UôQ-Y²u Jh-Ó-

ùUôjR Y[of-£-«u ϱl-×-Rôu Cj ùRôÏl-×. UôQ-Y²u Jq-

ùYô-Ú UôRj-§u Lt-\p Øu-ú]t-\jûR C§---Úk-Õ Yô£jÕj

ùR¬k-Õ ùLôs-[-Xôm.

UôQ-Yo TûPl-×j ùRôÏl-©p Gu-ù]u-]?

A. UôQ-Y²u Lt-\p Nôu-ß-Ls

• Ak-RkR Y[-èp-L-°p CûY Eh-T-Ój-Rl-Th-Ós-[-ûRl

TôodLÜm.

B. B£-¬-V-¬u Et-ß úSôd-LpLs

• UôQ-Y²u Lt-\p Øû\, Lt-\--p L¥-]m, EQoÜ éo-Y-

Uô] Y[of£, NØ-Rô-Vj-Õ-Pu TZ-Ï-Rp B¡-V-Yt-û\l

Tt±V Et-ß úSôd-Lp ϱl× (Anecdotal Observations)

• B£-¬-V-¬u U§l-Àh-¥t-Ïl TVu-T-Ój-§V úNôR-û]l-Th¥-

Vp-L-°u SLp. ÏÝf ùNVp-Tô-Ó-Ls, L[l-T-V-Qm, BnÜ

ùNVp-Rp, úSo-Ø-Lm B¡V ãr-̈ -ûX-L-°p B£-¬-Vo U§l-

Àh-¥t-Ïl TVu-T-Ój-§V LÚ-®-Ls C§p APeÏm.

99

TÏ

§ þ 3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

C. UôQ-Y²u ÑV U§l-À-Ó-Ls

• UôQ-Y²u ÑV U§l-Àh-Ó úNôR-û]l-Th-¥-Vp, ÑV

ùY°Âh-Ód ϱl-×-Ls.

• R²-Vô-L-Üm, ÏÝ-Yô-L-Üm Li-Ó-©-¥jR U§l-Àh-Ód

ϱl×Ls.

• ÑV Bo-Ye-Ls, ùTôÝ-Õ úTôd-Ï-Ls B¡VûY T§Ü

ùNnRp.

• UôQ-Y²u Bo-Ye-Ls, §\-ûU-Ls, úSo-Ø-Lm Gu-TûY

ϱj-R B£-¬-V-¬u Et-ß-úSôd-Lp RL-YpL°u ÑÚd-Ld

ϱl×-Ls.

D. Th-¥-Vp-Ls, Ah-P-Y-ûQ-Ls, ùRôÏl-×-Ls

• Yô£jR ×j-R-Le-L-°u Th-¥-Vp

• קo-Ls, Y¥-®-Vp TPe-Ls, L¦R úL°d-ûL-Ls B¡-V-

Yt-±u ùRôÏl-×-Ls

• ùTt-ú\ô -Úm, B£-¬ -V -Úm úNok -Õ RVô -¬j -R -ûY,

UôQ-Y²u Lt-\p Tt-±V Et-ß-úSôd-Lp-Ls, ùNVp-Tô-Ó-

Ls B¡-V-Yt-±u ùRôÏl-×-Ls.

UÙQ-Yo T˚Pl-◊j ˘RÙœl˚T

Ußl-¿” ˘NnY’ Gq-YÙ-fl?

Jq-ùYô-Ú CV-ûX-Ùm ùRôPo-×-T-Ój§

ϱl-×-Ls EÚ-Yôd¡ U§l-À-Ó-Ls

SPjR úYi-Óm.

TÏ

§þ

3

˘RÙP

o U

ßl-¿

-”

100

GÓj-Õd-Lôh-PôL úLôQe-L-Þ-Pu ùRôPo-×-ûPV TôPl-T-Ï-§-ûV

GÓj-Õd-ùLôs-[-Xôm.

œ±l◊Ls

1) ®¬-Ü, NônÜ B¡-V-Yt-±-- -Úk-Õ ùRôPe¡ úLôQj-

ÕPu ùRôPo-×-ûPV-Ytû\ úSôd-L-Uô-Ld ùLôiP

TpúY-ß LÚj-Õ-L°u Nôu-ßLs Ei-Ó.

2) Tp-úY-ß ©Wf-£û]f ãr-¨-ûX-L-Þ-Pu ùRôPo×

ùLôiÓ úLôQm YûW-Ùm ùNVp-Ø-û\-«p Te-Ï ùTt-

\ûRd Lt\p ùR°-Ü-Ls ©W-§-T--d-¡-u\].

3) TôPl-T-Ï-§-«u CXd-Lô] ùNVp-Ø-û\j-§-\u-Ls, U]-

¨-ûX-Ls ØR-- -VûY Y[of£ AûPk-R-Ru

NôußLû[d LôQ-Xôm.

4) Au-\ôP YôrdûLf ãr-¨-ûX-L-°---Úk-Õ, úLôQe-L-

ÞPu ùRôPo-×-ûPV ©Wf-£-û]-Ls EÚ-Yôd-¡-VRu

GÓj-Õd-Lôh-Ó-Ls Es[].

5) úLôQm þ Au-\ôP Yôrd-ûL-«p Gu\ ùTôÚs Tt±V

LÚj-R-We-¡p/ùNVp-§h-Pj-§p Te-Ï ùTt-\-Ru Nôu-ß-

L-û[l Tôod-L-Xôm.

6) úLôQe-L-Þ-Pu ùRôPo-×-ûPV Tp-úY-ß YûW-Rp-L-°u

Nôu-ß-Ls Eh-Th-Ós-[-].

7) ÑV U§l-©-Pp, NL U§l-©-Pp B¡-V-Yt-±p ùR¬k-Õ

ùLôi-PûY ©W-§-T- -d-¡-\-Õ.