Analysis1

ทมา : ศนยวจยกสกรไทย

Analysis

CPTPP เรองนาร ส�าหรบ SME ไทย

ขอมลวจย มถนายน 2563

Analysis2

ประเดนรอนแรงของไทยในเวลานคอการพจารณาเขารวมเจรจาการคากบกลม CPTPP หรอความตกลงทครอบคลมและกาวหนาส�าหรบหนสวนทางเศรษฐกจภาคพนเอเชยแปซฟก (Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership) ซงเปนความตกลงทปรบมาจากความตกลง TPP ทกอนหนานสหรฐฯ ไดเปนผผลกดนหลก แตปจจบนไมมสหรฐฯ แลวจงไดเปลยนชอไป จากนนการเจรจากบรรลผลจนสามารถบงคบใชไปตงแต 30 ธนวาคม 2561 และเรมมผลผกพนลดภาษทนทในวนท 1 มกราคม 2562 โดยเรมมผลบงคบ กบประเทศทใหสตยาบนแลว 7 ประเทศ ไดแก ออสเตรเลย แคนาดา ญปน เมกซโก นวซแลนด สงคโปร และเวยดนาม สวนทเหลออยระหวางรอความพรอมอก 4 ประเทศ ไดแก บรไน มาเลเซย ชล และเปร

ท�าไม CPTPP ถงมขอกงขามากมาย ... นนเพราะเปนความตกลงทมการเจรจามากกวาการคาเสร มมาตรฐานการเจรจาสงกวากรอบการคาเสรใดๆ ทไทยเคยท�ามาอยางไมวาจะเปน RCEP (Regional Comprehensive Economic Partnership) หรอความตกลงพนธมตรทางเศรษฐกจระดบภมภาคทเปน กรอบการคาขนาดใหญใกลเคยงกน นอกจากน แมวา CPTPP จะมขอก�าหนดองกบหลกปฏบตสากล แตสงเหลานกจะเปนมาตรฐานส�าหรบการเจรจาการคาเสรระหวางไทยกบประเทศพฒนาแลวขนาดใหญอยางสหภาพยโรป (EU)

Analysis3

สหรฐฯ และสหราชอาณาจกร ซงถอเปนตลาดสงออกทมความส�าคญมาก ดงนน ธรกจไทยควรท�าความเขาใจและเตรยมความพรอมไมวาไทยจะตดสนใจเขารวมเปนสมาชก CPTPP หรอไม ในอนาคตไทยกคงไมสามารถเลยง การปรบตวเพอใหเขากบมาตรฐานเหลานได อยางไรกด การเปนสมาชก CPTPP กเออประโยชนหลายประการ อาท

• หากไทยเขารวมเปนสมาชก CPTPP จะเพมโอกาสทางการสงออกใหแกธรกจ SME เพมเตมมากขน โดยเฉพาะการเขาถงตลาดแคนาดาและเมกซโก ซงคดเปนสดสวนตลาดสงออกของไทยรอยละ 1.8 ในกลมสนคายานยนต อเลกทรอนกส เครองใชไฟฟา ยาง ผลไม และอาหารทะเล รวมทงการขยายตลาดในบางสนคาไปยงประเทศทเหลอทจะมการลดภาษมากขนจากกรอบการคาเสรเดมทไทยเคยม อาท ญปน (ไก ปลาหมก หม) เปร (รถยนต ขาว น�าตาล ตเยน) เวยดนาม (ยางนอก ยางรอง) มาเลเซย (ขาว)

• ชวยยกระดบความสามารถในดานการแขงขนของไทยใหเรวขน ผานการปรบกระบวนการ ทางกฎหมายและธรกจใหสอดคลองกบแนวทางของ CPTPP ทองกบเกณฑสากลเปนหลก และไทยกถอไดวาสามารถยนอยในเวทการแขงขนเดยวกบประเทศคแขงอยางเวยดนาม และมาเลเซยทเปนสมาชก CPTPP อยแลว นอกจากน การทไทยยงคงเปนสวนหนงของตลาดการคาและการลงทนขนาดใหญแหงหนงของโลก ยงท�าใหไทยยงอยในหวงโซการผลตของนกลงทนตางชาตไดในระยะยาว

สถานการณลาสดคณะกรรมาธการวสามญ (กมธ.) ก�าลงพจารณาเดนหนาหารอเรอง CPTPP เพอใหคณะรฐมนตร (ครม.) ลงมตเขารวมเจรจาเปนสมาชก CPTPP ในเดอนสงหาคม 2563 ซงกระบวนการหลงจากน คงตองใชเวลาอกอยางนอย 3-4 ป โดยตองผานทงกฎหมายของไทยและการเจรจากบประเทศสมาชก CPTPP อกทงถาหากถงเวลาทตองเขารวมเปนสมาชกกยงมหวงเวลาใหทยอยปรบกฎระเบยบดานตางๆ ใหสอดคลอง กบขอก�าหนด ไมวาจะเปนในดานการเปดตลาดสนคาและบรการ การบงคบใชสทธทรพยสนทางปญญา การเปดกวาง ดานการลงทน และการเปดกวางดานการจดซอจดจางของภาครฐ โดยมหลายประเดนส�าคญทอาจมผลตอ ภาคธรกจทตองเตรยมพรอม ดงน

Analysis4

• การบงคบใชมาตรการทรพยสนทางปญญาอยางเครงครด เปนสงทภาคธรกจตองตระหนกโดยด�าเนนการ ทกอยางใหถกตองตามกฎหมาย ไมวาจะเรองการใชตราสนคา ฉลากยา ฉลากสนคาทตองระบขอมลใหถกตองตามเงอนไขลขสทธ สงเหลานลวนเปนจดออนทธรกจไทยตองท�าความเขาใจเพอใหไดรบประโยชนจากการเขารวมเปนสมาชก CPTPP มากทสด โดยเฉพาะประเดนทเกยวกบยาและภาคเกษตรกรรม

ประเดนเรองยาอาจไมเกยวกบธรกจ SME โดยตรงนก แตมผลตอตนทนดานสขภาพของแรงงาน โดยประเดนหลกๆ คอ

1) โรคเรอรงและโรครายแรงอนตราย แรงงานยงมโอกาสเขาถงยาราคาถกในกลมยาตานไวรสเอดส (HIV) ยารกษาโรคมะเรง ยาโรคหวใจ ยาความดน รวมถงยาส�าคญใหมๆ อยางวคซน COVID-19 ทจะเกดขน ในอนาคต แมวายากลมนจะยงไดรบการคมครองตามกฎหมายสทธบตร แตรฐบาลไทยกยงสามารถขอท�าการผลตได ในราคาต�าลงโดยไมขดกบเงอนไข CPTPP ดวยเหตผลความจ�าเปนดานสาธารณสขของประเทศทยงเปดชอง ใหประเทศสมาชกประกาศใชมาตรการบงคบใชสทธ (Compulsory Licensing: CL) เหนอสทธบตรยาไดเหมอนเดม ตามกตกาทผกพนกบ WTO ภายใต TRIPs (Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights)

2) การเขาถงยาสามญ (Generic Drugs) มความเสยงทจะมราคาสงขน อาท ยาแกปวดหว ยารกษาโรค ทวไป ทปจจบนไทยสามารถน�าเขาหรอผลตและจ�าหนายไดในราคาต�าเนองจากสทธบตรหมดอายแลว แตภายใตขอก�าหนดของ CPTPP ทผกโยงระบบการขนทะเบยนยากบระบบสทธบตรเขาดวยกน (Patent Linkage) ทเปดชอง ใหเกดการผกขาดสทธบตรยาแบบตอเนอง (Ever-greening Patent) สงเหลานลวนท�าใหผปวยเสยโอกาส การเขาถงยาใหมๆ ในราคาถก

SME ทอยในธรกจเกยวเนองกบสนคาเกษตร ตองท�าความเขาใจกบแนวทาง CPTPP ทเกยวของ กบหลายภาคสวน

1) ผทพฒนาพนธพชใหมขนมาและน�าไปจดคมครองพชพนธใหม จะไดรบการคมครองและการแบงปน ผลประโยชนจากการใชงานพนธพชตามอนสญญายปอฟ 1991 (UPOV 1991 หรอ The International Union for the Protection of New Varieties of Plants) ซงเปนอนสญญาทไทยตองปรบกฎหมายใหสอดคลองและ เขารวมตามเงอนไขของ CPTPP

2) เกษตรกรทเปนผใชเมลดพนธน�ามาปลกและน�าผลผลตไปจ�าหนายตองปรบตวหลายดาน กลาวคอ 2.1) กรณเกษตรกรรายยอยทใชพชพนเมอง พชปา หรอเพาะพนธพชสงตอกนมารนตอรนสามารถใชวถชวต ไดอยางปกตไมตองปรบตวอะไรมากนก 2.2) กรณเกษตรกรรายใหญทใชเมลดพนธพชชนดใหมหรอเมลดพนธ ทมการพฒนาสายพนธอยตลอดเวลาอาจตองท�าความเขาใจเรองการคมครองพนธพช หากเปนพชพนธทมลขสทธ การจะน�ามาปลกเพอการพาณชยอาจตองปฏบตตามเงอนไขของผเปนเจาของลขสทธอยางเครงครด

• SME ไทยตองเตรยมแขงขนกบตางชาตในการประมลโครงการจดซอจดจางภาครฐ โดยความตกลง CPTPP ก�าหนดใหภาครฐตองอนญาตใหบรษทตางชาตเขารวมประมลโครงการจดซอจดจางไดตงแตโครงการขนาดใหญ ไปจนถงขนาดเลกในระดบทองถน โดยธรกจ SME รายคอนขางเลกไมนากงวลเพราะทางการไทยสามารถก�าหนดมลคาโครงการขนต�า (Thresholds) ของการเปดเสรได แต SME ขนาดกลางถงใหญคงตองเตรยมปรบตวรบ

Analysis5

กบคแขงทจะเขามา จะเหนไดจากตวอยางของประเทศมาเลเซยทมหวงเวลาการปรบตวไดถง 10 ป ส�าหรบโครงการเกยวกบสนคาและบรการ โดยเรมจากในปแรกเปดใหตางชาตสามารถเขามาประมลโครงการทมมลคาตงแต 2.0 ลานดอลลารฯ จากนนจงคอยๆ เปดใหเขามาประมลในโครงการขนาดเลกไดมากขน โดยตงแต ปท 10 เปนตนไป ตางชาตเขารวมไดในโครงการทมมลคาตงแต 0.15 ลานดอลลารฯ ส�าหรบการประมลโครงการกอสรางในปแรกตางชาตเขารวมประมลโครงการทมมลคาตงแต 63 ลานดอลลารฯ ทยอยลดลงเรอยๆ จนใน ปท 21 ขนไปเขารวมประมลโครงการทมมลคาตงแต 14 ลานดอลลารฯ ขณะทเวยดนามการประมลโครงการเกยวกบ สนคาและบรการมระยะเวลาปรบตวนานถง 26 ป และส�าหรบการประมลโครงการกอสรางมเวลาปรบตว 21 ป

• การปรบมาตรฐานในประเทศใหเขากบเกณฑสากลลวนเปนตนทนของภาคธรกจในภาพรวม อาท มาตรฐานสงแวดลอมทครอบคลมทงการคมครองสงแวดลอมบนบก ทางน�า ทางอากาศอนตองสอดคลอง กบหลายหลกปฏบตสากลโดยอาจมตนทนในการปรบเปลยนกระบวนการทางธรกจใหไมสงผลกระทบตอ สงแวดลอม และโดยเฉพาะมาตรฐานแรงงานทตองสอดคลองกบองคกรแรงงานระหวางประเทศ (International Labor Organization: ILO) ทตองปรบกฎหมายไทยเพอใหแรงงานตางดาวมสทธในการจดตงสหภาพแรงงานท�าใหมสทธตอรองผลประโยชนจากนายจางไดมากขน หรออาจกลาวไดวานายจางมตนทนในการดแลสวสดภาพของแรงงานตางดาวเพมขนตามมา

โดยสรป ในระยะขางหนาไมวาไทยจะเขารวมสมาชก CPTPP หรอไม การยกระดบการท�าธรกจใหองกบกฎระเบยบสากลทงการใหความส�าคญกบสทธทรพยสนทางปญญา มาตรฐานแรงงาน มาตรฐานสงแวดลอม นบเปนเรองส�าคญทเออประโยชนตอธรกจของไทยในระยะยาว ลดประเดนการกดกนทางการคาทประเทศพฒนาแลวมกหยบยกขนมาใชอยบอยครง