Active Learning Active Learning
Transcript of Active Learning Active Learning
วทยาศาสตร
ฐาปกรณ คำหอมกลอภญญา อนไรขง
ดร.พลอยทราย โอฮามา
ป.6ชนประถมศกษาปท 6
ตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด
กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรและเทคโนโลย (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560 )ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551
สอการเรยนรรายวชาพนฐาน
ชด แมบทมาตรฐาน
Ac�i�� Learning
กจกรรม การฝกปฏบต
เพอฝกทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและการแกปญหาทหลากหลาย
กจกรรมActive Learning
หลากหลายเพอสรางองคความร
และพฒนากระบวนการคด
แบบทดสอบเนนการคด
เครองมอวดผลสมฤทธทางการเรยน
ทเนนทกษะการคด
เนอหาครบถวนตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด
กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรและเทคโนโลย
(ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560 )
ชด แมบทมาตรฐาน
Ac�i�� Learning
ÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ� ป.1-6
เนอหา แบบฝกกจกรรม และแบบทดสอบ จบในเลมเดยวครบ
“สะดวกทสด ไดผลสมฤทธสงสด”
บรษท อกษรเจรญทศน อจท. จำกด142 ถนนตะนาว เขตพระนคร กรงเทพมหานคร 10200โทร./แฟกซ 0 2622 2999 (อตโนมต 20 คสาย)www.aksorn.com Aksorn ACT www.aksorn.com
มมฐ.วทยาศาสตร ป.6
125.-8 8 5 8 6 4 9 1 4 6 5 6 4
ดร.พลอยทราย
โอฮามาและคณ
ะชด
แมบ
ทม
าตรฐาน
Active
LearningÇÔ·
ÂÒÈÒʵÃ�ป.6
สารบญ
àÃ×èͧ·Õè 1 ÊÒÃÍÒËÒáѺ¡ÒÃà¨ÃÔÞàµÔºâµ¢Í§Ã‹Ò§¡Ò 15 1. การเจรญเตบโตของรางกาย 16 2. สารอาหารทจาเปนตอการเจรญเตบโตของรางกาย 23 3. สดสวนอาหารและพลงงานจากสารอาหาร 33
กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 1 45
àÃ×èͧ·Õè 2 ÃкºÂ‹ÍÂÍÒËÒâͧËҧ¡Ò 48ระบบยอยอาหาร 49กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 2 60แบบวดผลสมฤทธตามตวชวดประจาหนวยการเรยนรท 2 62
àÃ×èͧ·Õè 1 áç俿‡Ò¹‹ÒÃÙŒ 69การเกดแรงไฟฟา 70กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 1 80
àÃ×èͧ·Õè 2 ǧ¨Ãä¿¿‡Òã¡ÅŒµÑÇ 82 1. การตอวงจรไฟฟา 83 2. ตวนาไฟฟาและฉนวนไฟฟา 105
กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 2 109แบบวดผลสมฤทธตามตวชวดประจาหนวยการเรยนรท 3 111
àÃ×èͧ·Õè 1 à§ÒÁ×´áÅÐà§ÒÁÑÇ 117 การเกดเงามดและเงามว 118
กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 1 126แบบวดผลสมฤทธตามตวชวดประจาหนวยการเรยนรท 4 128
àÃ×èͧ·Õè 1 àÃÕ¹ÃٌẺ¹Ñ¡ÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ� 3 1. กระบวนการทางวทยาศาสตร 4 2. รจกนกวทยาศาสตร 11
สรปสาระสาคญประจาเรองท 1 13
àÃ×èͧ·Õè 1 ¡ÒÃá¡ÊÒüÊÁ 131 การแยกสารผสม 132
กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 1 147แบบวดผลสมฤทธตามตวชวดประจาหนวยการเรยนรท 5 149
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 1 ¡ÒÃÊ׺àÊÒÐËÒ¤ÇÒÁÃÙŒ·Ò§ÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ� 2
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 2 Ëҧ¡Ò¢ͧàÃÒ 14
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 3 áç俿‡ÒáÅÐǧ¨Ãä¿¿‡Ò 68
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 4 áʧáÅÐà§Ò 116
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 5 ÊÒÃÃͺµÑÇàÃÒ 130
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 6 ËÔ¹áÅЫҡ´Ö¡´íÒºÃþ� 152
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 7 »ÃÒ¡¯¡Òó�·Ò§¸ÃÃÁªÒµÔáÅиóվԺѵÔÀÑ 184
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè 8 ´ÒÃÒÈÒʵÃ�áÅÐà·¤â¹âÅÂÕÍÇ¡ÒÈ 232
àÃ×èͧ·Õè 1 »ÃÒ¡¯¡Òó�´ÒÃÒÈÒʵÃ� 233 การเกดอปราคา 234
กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 1 242
àÃ×èͧ·Õè 2 ¤ÇÒÁ¡ŒÒÇ˹ŒÒ·Ò§à·¤â¹âÅÂÕÍÇ¡ÒÈ 244 เทคโนโลยอวกาศ 245
กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 2 256แบบวดผลสมฤทธตามตวชวดประจาหนวยการเรยนรท 8 258
¢ŒÍÊͺ์¹¡ÒäԴá¹Ç O-NET 262ºÃóҹءÃÁ 270
àÃ×èͧ·Õè 1 ÅÁº¡ ÅÁ·ÐàÅ áÅÐÅÁÁÃÊØÁ 185 ลมบก ลมทะเล และลมมรสม 186
กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 1 197
àÃ×èͧ·Õè 2 ÀѸÃÃÁªÒµÔáÅлÃÒ¡¯¡Òó�àÃ×͹¡ÃШ¡ 199 1. ภยธรรมชาตและธรณ�พบตภย 200 2. ปรากฏการณเรอนกระจก 216
กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 2 225แบบวดผลสมฤทธตามตวชวดประจาหนวยการเรยนรท 7 227
àÃ×èͧ·Õè 1 ËԹ㹸ÃÃÁªÒµÔ 153 หนในธรรมชาต 154
กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 1 165
àÃ×èͧ·Õè 2 «Ò¡´Ö¡´íÒºÃþ� 167 ซากดกดาบรรพ 168
กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 2 178แบบวดผลสมฤทธตามตวชวดประจาหนวยการเรยนรท 6 180
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè ¡ÒÃÊ׺àÊÒÐËÒ¤ÇÒÁÃÙŒ·Ò§ÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�1
à¾×è͹ æ ÃÙŒËÃ×ÍäÁ‹Ç‹Ò ¡ÒÃÊ׺àÊÒÐËÒ¤ÇÒÁÃÙŒ¤×ÍÍÐäÃ
¡ÒÃÊ׺àÊÒÐËÒ¤ÇÒÁÃÙŒ·Ò§ÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�·íÒ䴌͋ҧäúŒÒ§
àรÕยนรẺนกวทยาศาสตร໇ÒËÁÒ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ•อธบายและน�าวธการทางวทยาศาสตรไปใชในการแสวงหาความรได•อธบายและน�าทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรตางๆ ไปใชในการแสวงหาความรได
àร×èÍงทÕè 1
ชวนอำนชวนคด
ઌҹÕ鷌ͧ¿ŒÒÁ×´¤ÃÖéÁ¨Ñ§ ½¹¤§¨Ðµ¡á¹‹ æ àÅ §Ñé¹àµÃÕÂÁËÁä»´ŒÇÂ
´Õ¡Ç‹Ò
¾‹Í¤Ô´Ç‹Ò ¶ŒÒÍÍ¡ÊÒÂö¹‹Ò¨ÐµÔ´ÁÒ¡ æ àŹÐ
¤Ø³¾‹Í¤Ð ·íÒäÁàÃÒµŒÍ§ÍÍ¡¨Ò¡ºŒÒ¹ä»âçàÃÕ¹ઌҨѧ¤Ð
¤§äÁ‹à¼ç´ËÃÍ¡¤‹Ð༚´¨ÃÔ§ æ ´ŒÇ¤‹Ð¾Õèà¡‹§
เพอน ๆ คดวำในชวตประจาวน เราสามารถ
ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรไดอยางไรบาง
¾Õè¤Ô´Ç‹Ò ¹íéÒᡧÊÕᴧẺ¹Õ鹋ҨÐ༚´ÁÒ¡¹Ðá¡ŒÇãÊ
3การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร
1 กระบวนการทางวทยาศาสตร
การเรยนรวทยาศาสตรเปนการ
ศกษาเกยวกบสงทอยรอบๆ ตวเรา
ซงวธการและขนตอนทเราใชในการ
สบเสาะหาความร จากสงทเราสงสย
อยางเปนระบบและมเหตผล เรยกวา
กระบวนการทางวทยาศาสตร
กระบวนการทางวทยาศาสตร
แบงออกเปน3ประเภทไดแกวธการ
ทางวทยาศาสตร ทกษะกระบวนการ
ทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตร กระบวนการทางวทยาศาสตรคออะไร
อานโจทยทก�าหนดใหแลวตอบค�าถามใหถกตอง
กจกรรม ลองท�ำด
1. ภพมความสงสยเกยวกบดนทใชในการปลกผกบงภพจงตงค�าถามวาชนดของดน
มผลตอการเจรญเตบโตของผกบงหรอไมภพเกดจตวทยาศาสตรดานใด
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2. พชระบอกนกทองเทยววา โรงแรมสขใจตงอยทางทศเหนอของชมชน เมอไปถง
จะเหนวา โรงแรมอยฝงตรงขามกบสวนสาธารณะ พชระใชทกษะกระบวนการทาง
วทยาศาสตรทกษะใด
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................
3. ศลาบอกวารวา หากแสงแดดมผลตอการตอบสนองตอสงเราของดอกทานตะวน
ดงนนทานตะวนจะหนดอกเขาหาแสงแดดศลาใชวธการทางวทยาศาสตรขนใด
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................
4
5
4
3
2
1
1.1 วธการทางวทยาศาสตร
การสงเกตสงตางๆ ทอยรอบตวเราเปนขนตอนส�าคญในการเรยนรแบบ
นกวทยาศาสตร เพอน�าไปสการคนหาค�าตอบจากปญหาหรอสงทเราสงสย
ในการเรยนรแบบนกวทยาศาสตรเราจ�าเปนตองใชวธการและขนตอนทเปนระบบ
มาชวยในการแสวงหาค�าตอบของสงทสงสยเรยกวาวธการทางวทยาศาสตร
วธการทางวทยาศาสตร หมายถง การแสวงหาความรทางวทยาศาสตร
อยางมกระบวนการ เปนแบบแผน และมขนตอน ซงสามารถปฏบตตามได
โดยเรมจากการสงเกตสงตางๆ รอบตวอยางละเอยด จากนนจงตงขอสงเกต
หรอตงปญหาทสงสยแลวหาค�าตอบดวยวธการตางๆ อยางเปนระบบตามขนตอน
วธการทางวทยาศาสตรประกอบดวย5ขนตอนส�าคญดงน
ระบปญหา
ตงสมมตฐาน
รวบรวมขอมล
วเคราะหขอมล
สรปผล
วธกำรทำงวทยำศำสตร
……
5การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร
4. วเคราะหขอมลเปนการน�าขอมลทไดจากการรวบรวมดวยวธการตางๆ มาแปลความหมายหรอบรรยายความหมายของขอเทจจรงทมอยเพอน�าไปสการสรปผล
3. รวบรวมขอมลเปนการรวบรวมขอมลหรอคนหาค�าตอบของปญหาดวยวธทหลากหลาย เชน การสงเกต การส�ารวจการทดลอง การสรางแบบจ�าลอง เพอใหไดขอมลแลวบนทกผลไว
5. สรปผลเปนการสรปผลของขอมลทไดท�าการศกษาคนความาเพอตรวจสอบวาตรงกบสมมตฐานทตงไวลวงหนาหรอไมแลวน�าความรไปประยกตใชในชวตประจ�าวนหรอตงเปนกฎเกณฑเพอใชในการศกษาตอไป
……
1. ระบปญหาเปนการตงค�าถาม ตงปญหา หรอขอสงสยทเกดจากการสงเกตสงตางๆ ซงควรท�าอยางละเอยดรอบคอบและใชประสาทสมผสตางๆ เขามาชวย
2. ตงสมมตฐานเปนการคาดคะเนค�าตอบของปญหาทตองการศกษาโดยจะใชขอมลหรอใชความรเดมมาเปนพนฐานของค�าตอบทคดไวลวงหนา ซงเราสามารถตรวจสอบไดโดยการสงเกตการส�ารวจหรอการทดลอง
6
1.2 ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร
ในการเรยนร ทางวทยาศาสตรของนกเรยนนน จ�าเปนตองใชทกษะ
กระบวนการทางวทยาศาสตรเพอน�าไปสการคนหาความร โดยผานการสงเกต
ทดลอง สรางแบบจ�าลอง หรอวธการอนๆ เนองจากทกษะกระบวนการทาง
วทยาศาสตรเปนทกษะทแสดงถงการมกระบวนการคดอยางมเหตมผลตาม
กระบวนการทางวทยาศาสตร จงท�าใหผเรยนมความรความเขาใจในการเรยน
วทยาศาสตรเพมมากขน
ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร หมายถง ทกษะทางสตปญญาท
เปนความสามารถหรอความช�านาญทนกวทยาศาสตรน�ามาใชในการสบเสาะ
หาความรหรอการแกไขปญหาตางๆ ไดถกตองเหมาะสมซงนกวทยาศาสตรได
แบงทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรออกเปน2ขนไดแก
การËาคÇามÊม¾น¸�¢องÊเ»«กบเÇลา
การใªจíานÇน
การ¾ยากร³�
การกíาËนดและคÇบคØมµÇแ»ร
การµคÇามËมาย¢อมลและลง¢อÊรØ»
การทดลอง
การกíาËนดนÔยามเªÔง» ÔบµÔการ
การµéงÊมมµÔ°าน
การÊรางแบบจíาลอง
การÊงเกµ
การจíาแนก»ระเÀท
การÇด
การลงคÇามเËçนจาก¢อมล
12
ทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรขนพนฐำน
ทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรขนสงหรอขนผสม
การจดกระทíาและÊอคÇามËมาย¢อมล
7
3. ทกÉะการÇด
เปนการเลอกใชเครองมอและการใช
เครองมอตางๆ เพอวดหาปรมาณของสง
ตางๆ ออกมาเปนตวเลขไดถกตองและ
เหมาะสมกบสงทตองการวด รวมทง
บอกหรอระบหนวยของตวเลขทท�าการวด
ไดอยางถกตอง
12
ทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรขนพนฐำน ม 8 ทกษะ ดงน
1. ทกÉะการÊงเกµ
เปนการใชประสาทสมผสอยางใดอยางหนง
หรอใชหลายอยางรวมกน ไดแก ตา ห
จมก ลน และผวกาย เพอคนหาและ
บอกรายละเอยดของสงตางๆ โดยไมควร
ใสความคดเหนของผสงเกตลงไป
5. ทกÉะการËาคÇามÊม¾น¸� ¢องÊเ»«กบเÇลา
-การหาความสมพนธระหวางสเปซ
กบสเปซ เปนการหาความสมพนธ
ระหวางพนททวตถตางๆ ครอบครอง
-การหาความสมพนธระหวางสเปซกบ
เวลาเปนการหาความสมพนธระหวาง
พนททวตถครอบครองเมอเวลาผานไป
2. ทกÉะการจíาแนก»ระเÀท
เปนการแบงพวกจดกลมสงทสนใจหรอ
การเรยงล�าดบวตถหรอเหตการณตางๆ
ออกเปนหมวดหม โดยใชความเหมอน
หรอความแตกตางกนมาเปนเกณฑใน
การจ�าแนกวตถเหตการณหรอสงตางๆ
ออกจากกน
4. ทกÉะการใªจíานÇน
เปนการใชความรทางดานจ�านวนและ
การค�านวณ โดยการนบจ�านวนหรอคด
ค�านวณเพอบรรยายหรอระบรายละเอยด
เชงปรมาณของสงทสงเกตหรอทดลองได
6. ทกÉะการจดกระทíาและ ÊอคÇามËมาย¢อมล
เปนการน�าขอมลทรวบรวมไดจากวธการ
ตางๆ มาจดกระท�าใหอย ในรปแบบ
ทมความหมายหรอมความสมพนธกน
มากขน รวมทงน�าขอมลมาจดกระท�า
ในรปแบบตางๆ เชนแผนภาพแผนภม
ตารางกราฟสมการวงจรเพอใหผอน
เขาใจความหมายไดงายขน
8. ทกÉะการ¾ยากร³�
เปนการคาดคะเนผลของปรากฏการณ
สถานการณการสงเกตหรอการทดลองไว
ลวงหนาโดยอาศยขอมลหรอประสบการณ
ของเรองนนทเกดซ�าๆ เปนแบบรปมาชวย
ในการคาดการณสงทจะเกดขน
7. ทกÉะการลงคÇามเËçนจาก¢อมล
เปนการใชความคดเหนจากความรหรอ
ประสบการณเดม เพออธบายขอมลทได
จากการสงเกตอยางมเหตผล โดยอาศย
ขอมลหรอสารสนเทศทเคยเกบรวบรวม
ไวในอดต
8
ทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรขนสงหรอขนผสม ม 6 ทกษะ ดงน
(อางอง : คมอการใชหลกสตรรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ระดบประถมศกษา สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตร
และเทคโนโลยกระทรวงศกษาธการ,2561)
1. ทกÉะการกíาËนดและคÇบคØม µÇแ»ร
การก�าหนดตวแปรตน ตวแปรตามและตวแปรควบคมทต องควบคมใหคงทโดยตองใหสอดคลองกบการตงสมมตฐานของการทดลองหนงๆ
2. ทกÉะการµคÇามËมาย¢อมล และลง¢อÊรØ»
เปนการแปลความหมายหรอบรรยายลกษณะและสมบตของขอมลทมอยรวมทงสามารถสรปความสมพนธของขอมลทงหมดได
3. ทกÉะการทดลอง
กระบวนการปฏบตในการออกแบบและวางแผนการทดลอง เพอคนหาค�าตอบจากสมมตฐานทตงไวในการทดลองม 3 ขนตอน ไดแก การออกแบบการทดลองการปฏบตการทดลองและการบนทกผลการทดลอง
4. ทกÉะการกíาËนดนÔยาม เªÔง» ÔบµÔการ
การก�าหนดความหมายและขอบเขตของสงตางๆ ทอยในสมมตฐานหรอทเกยวของกบการทดลอง เพอใหเกดความเขาใจตรงกนและสามารถสงเกตหรอวดผลได
5. ทกÉะการµéงÊมมµÔ°าน
เปนการคดหาค�าตอบลวงหนากอนท�าการทดลอง โดยอาศยการสงเกตความร หรอประสบการณเดมเปนพนฐาน โดยค�าตอบทคดลวงหนานยงไมมหลกการหรอไมเปนทฤษฎมากอน และสมมตฐานทตงขนอาจถกหรอผดกได ซงจะทราบภายหลงการทดลองแลว
6. ทกÉะการÊรางแบบจíาลอง
เปนการสรางหรอใชสงทท�าขนมาเพอเลยนแบบหรออธบายปรากฏการณทศกษาหรอทสนใจ แลวสามารถน�าเสนอขอมลแนวคดความคดรวบยอดเพอใหผอนเขาใจในรปของแบบจ�าลองตางๆ เชนชนงานขอความรปภาพหนจ�าลองสงประดษฐภาพเคลอนไหว
9การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร
1.3 จตวทยาศาสตร
การเรยนรวทยาศาสตรสามารถฝกนกเรยนใหเปนผมจตวทยาศาสตรหรอ
มความเปนนกวทยาศาสตรได ซงตองใชวธการทางวทยาศาสตรในการเรยนร
และแกไขปญหา รวมทงฝกฝนทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรใหเกดความ
ชานาญ จงจะทาใหนกเรยนเกดการเรยนรแบบนกวทยาศาสตร และมลกษณะ
นสยของความเปนนกวทยาศาสตรในดานตาง ๆ ได
จตวทยาศาสตร คอ ลกษณะนสยของบคคลทเกดขนจากการศกษาและ
หาความรทางวทยาศาสตรโดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร ซงประกอบดวย
ลกษณะตาง ๆ เชน ความมเหตผล ความสนใจใฝร ความมงมน ความอดทน
ความรบผดชอบ ความซอสตย ความละเอยดรอบคอบ ความใจกวาง ชางสงสย
ยอมรบฟงความคดเหนของผอน รวมทงทางานรวมกบผอนไดอยางสรางสรรค
ความสนใจใฝเรยนรความรบผดชอบ
ความมงมน
ทางานรวมกบผอนอยางสรางสรรค
ชางสงสย/สงเกต ความละเอยดรอบคอบ
10