अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to...

20
1: English to Sanskrit Instruction: All the words in Exercise-1 end in and are of masculine gender. The sentences should be translated to Sanskrit in the active and passive voice. 1. Rama reads a Veda राम पठ/पठ्ये वेद 2. A person reads a word जन/नर पठ/पठ्ये शद 3. A man writes a book नर/जन /ये 4. A person writes a mantra 5. A person sings a verse गाय/गीये ोक 6. Rama reads mantras 7. Man writes a verse 8. Bharata salutes Rama भर वदे /वे 9. Lakshmana salutes Krishna मण नम कृ ण 10. A devotee worships Rama अ’/अय’े 11. A devotee salutes Rama 12. A devotee meditates on Shiva मण याय/याये शव 13. A devotee thinks of Hara /ये हर 14. A cook cooks rice ओदन 15. A disciple remembers Rama शय मर/मय’े 16. A soldier protects nation सैनक देश 17. Servant serves king सेवक सेवे नृप 18. A boy gets jaggery बा भे 19. A disciple learns a Veda शे 20. Student talks to a man छा भाषे जन/नर 21. Man decorates statue मड वह 22. A cat buries a fish. बडा की मीन 23. Men desire liberation नर काङ् मो 24. Teacher praises Ganesh शक /शये गणेश 25. The sun protects a person य’ अव ोक 26. A beggar earns rice अज’ 27. Dog releases a cat /ये माजा’र 28. God praises Shiva देव ाघे शव 29. A son speaks a word वद/उे शद 30. An uncle speaks a joke पृय गद वनोद 31. A chap recites mantra माणवक जप 32. Donkey carries weight गद’भ वह/उे भार 33. The fire burns staff/stick अन दह दड 1

Transcript of अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to...

Page 1: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

अभ्या�सः� 1: English to Sanskrit English English to Sanskrit to English to Sanskrit Sanskrit English to Sanskrit Instruction: All the words in Exercise-1 end in अ and are of

masculine gender. The sentences should be translated to Sanskrit in the active and passive voice.1. Rama reads a Veda

राम पठति/पठ्ये वेद2. A person reads a word

जन/नर पठति/पठ्ये शब्द3. A man writes a book

नर/जन ति�खति/ति�ख्ये ग्रन्थ4. A person writes a mantra

मन्त्र5. A person sings a verse

गायति/गीये श्लोक6. Rama reads mantras7. Man writes a verse8. Bharata salutes Rama

भर वन्दे/वन्द्ये9. Lakshmana salutes Krishna

�क्ष्मण नमति कृष्ण10. A devotee worships Rama

भक्त अर्च'ति/अर्च्यय'े11. A devotee salutes Rama12. A devotee meditates on Shiva

श्रमण ध्यायति/ध्याये तिशव13. A devotee thinks of Hara

तिर्चन्यति/तिर्चन्त्ये हर14. A cook cooks rice

सदू पर्चति ओदन15. A disciple remembers Rama

तिशष्य स्मरति/स्मय'े16. A soldier protects nation

सैतिनक रक्षति दशे17. Servant serves king

सेवक सेवे नपृ

18. A boy gets jaggeryबा� �भे गडु

19. A disciple learns a Veda तिशक्षे

20. Student talks to a manछात्र भाषे जन/नर

21. Man decorates statueपरुुष मण्डति तिवग्रह

22. A cat buries a fish.तिबडा� की�ति मीन

23. Men desire liberationनर काङ्क्षति मोक्ष

24. Teacher praises Ganeshतिशक्षक शंसति/शस्ये गणेश

25. The sun protects a personसयू' अवति �ोक

26. A beggar earns riceतिभक्षकु अज'ति ण्डु�

27. Dog releases a catकुक्कुर मञु्र्चति/मरु्च्यये माजा'र

28. God praises Shivaदवे श्लाघे तिशव

29. A son speaks a wordपतु्र वदति/उद्ये शब्द

30. An uncle speaks a jokeतिपवृ्य गदति तिवनोद

31. A chap recites mantraमाणवक जपति मन्त्र

32. Donkey carries weightगद'भ वहति/उह्ये भार

33. The fire burns staff/stickअन� दहति दण्ड

1

Page 2: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

34. The king goes to templeमहाराज गर्च्यछति/गम्ये दवेा�य

35. The God sees a budईश्वर पश्यति/दृश्ये मकुु�

36. A youth eats honeyरुण खादति मकरन्द

37. Dog desires careकुक्कुर कामये आदर

38. Son wants affectionपतु्र इर्च्यछति/इष्ये स्नेह

39. God protects the yajnaईश्वर त्राये/त्राये यज्ञ

40. God worships the Lordदवे भजति ईश

41. The king hears newsनपृ शणृोति/श्रयूे उदन्

42. A deer begs for shelterकुरङ्ग यार्चे आश्रय

43. A boy crosses a lakeमाणवक रति/ीय'े डाग

44. A kid starts effortsबा�क आरभे प्रयत्न

45. Bee takes away honeyतिमति�न्द हरति/तिLये मकरन्द

46. Bad man criticises wicked manदजु'न तिनन्दति ख�

47. Student guesses the meaningछात्र ऊहे(infer)infer) अथ'

48. A carpenter chops a tree क्षक क्षति (infer)peel) वकृ्ष

49. A boy purchases a mirrorमाणवक पणे मकुुर

50. A mad man throws a stoneपाग� तिक्षपति पाषाण

51. Dispassionate leaves villageतिवरक्त त्यजति ग्राम

52. A bird drinks juiceखग तिपबति/पीये रस

53. A pupil listens to teacherतिशष्य शणृोति/श्रयूे आर्चाय'

54. A donkey carries weightरासभ नयति भार

णत्वविववि�ः - रषाभ्यां नो णः समानपद।े अट्कुप्वाङ्नुम्व्यवायेतिप। पदान्स्य।1) English to Sanskrit र/ष/ऋ [ English to Sanskrit ] English to Sanskrit न ण।→ ण।In a word, if न comes immediately after र or ष or ऋ, then change न to

ण. But that न् should not be a last letter of a word.

2) English to Sanskrit र/ष/ऋ [सव� स्वर, English to Sanskrit हयव, English to Sanskrit कवर्ग�, English to Sanskrit पवर्ग�] English to Sanskrit न ण।→ ण।In a word, if there are [सव' स्वर, हयव, कवग', पवग'] these letters and none

else between र or ष or ऋ and न, then change न to ण. But that न् should

not be a last letter of a word and any letter from वग' should not

follow immediately. (infer)उदा. कृष्न इतिन्Tयातिन वस्त्रातिन क्रन्दन रामान् अक्षरातिन राक्षसेन Tवातिन रामेन रामानाम ्कृपा�नुा गतुिणनाम ्ऋन कन' पन' भ्रमेन तिक्रयमान भ्राम्यमान रक्षनम्)Note: 1) A noun and its adjective must be in same ति�ङ्ग, वर्चन, तिवभतिक्त2) Verbal form, either active or passive, must match with anything which is in first case ending.

2

Page 3: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

अभ्या�सः� -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction English to Sanskrit – In Exercise-2, any word is of masculine gender if no gender is mentioned. At some places words like वनातिन, रामान्, नदी, नदीः, मीः themselves convey the gender, hence it may not be mentioned.

The original sentence should be copied to the notebook and it should be changed to the 2-8 types. Daily 5 sentences should be done.

1. वाक्यम ्- रामः वेदम ् पठति।2. कृद्योर्गः- रामः वेदस्य पाठम ्करोति।3. कम�विण - रामेण वेदः पठ्ये।4. कम�विण शानच-् रामेण वेदः पठ्यमानः भवति/अतिस्/व'/ेतिवद्ये।5. क्त - रामेण वेदः पतिठः।6. क्तवतु - रामः वेदम ् पतिठवान।्7. शतृ - रामः वेदम ् पठन् भवति/अतिस्/व'े/तिवद्ये।8. शानच ्- ---

9. कृत्याः - रामेण/रामस्य वेदः पतिठव्यः/पठनीयः/पाठ्यः।10. कृत ्- रामस्य पाठः। रामेण वेदस्य पाठः। रामः वेदस्य पाठकः। रामः वेद ेपतिठी।11. शाब्दबो�ः - रामकृ'क-वेदकम'क-व'मानकाति�क-पठनम।्

1. रामः तिशवम ्भजति। (infer)धा=ुभज,् कम'तिण=भज्ये, क्त=भक्त,

कृ्=भजनम/्भतिक्तः), (infer)कृत्य= व्य-

भक्तव्य, अनीय-भजनीय, य-भाज्य तिवभाग्य)

2. तिशवः रामम ्नमति।(infer)नम ्नम्ये न नमनम/्नतिः) (infer)नन्व्य नमनीय नम्य)

3. दवेः भक्तम ्रक्षति। (infer)रक्ष् रक्ष्ये रतिक्ष रक्षणम/्रक्षा) (infer)रतिक्षव्य रक्षणीय रक्ष्य)

4. र्चैत्रः मन्त्रम ्गदति। (infer)speak) (infer)गद ्गद्ये गतिद गदनम)् (infer)गतिदव्य गदनीय गद्य)

5. तिशष्यः ग्रन्थम ्पठति।(infer)पठ् पठ्ये पतिठ पठनम/्पाठः) (infer)पतिठव्य पठनीय पाठ्य)

6. मानवः धम'म ्अज'ति। (infer)अज्' अज्य'े अतिज' अज'नम)्

(infer)अतिज'व्य अज'नीय अज्य')7. छात्रः ऋग्वेदम ्स्मरति। (infer)स्म ृस्मय'े स्मृ

स्मरणम/्स्मतृिः) (infer)स्म'व्य स्मरणीय स्माय')8. तिभक्षकुः गोतिवन्दम ्प्रणमति।

(infer)प्र+नम ्प्रणम्ये प्रण प्रणमनम/्प्रणामः)

3

Page 4: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

9. रामः अश्वम ्आरोहति। (infer)आ+रुह् आरुह्ये आरूढ आरोहणम)् (infer)रोढव्य रोहणीय रोह्य)

10. गायकः रामगणुम ्गायति। (infer)गै गीये गी गानम/्गीतिः) (infer)गाव्य गायनीय गेय)

11. अमरः अमृम ्(infer)नपुं) तिपबति।(infer)पा पीये पी पानम)्(infer)पाव्य पानीय पेय)

12. माणवकः वाक्यम ्(infer)नपुं) भणति।(infer)भण ्भण्ये भतिण भणनम)् (infer)भतिणव्य भणनीय भण्य)

13. ईश्वरः तिवश्वम ्(infer)नपुं) अवति।(infer)protect)

(infer)अव ्अव्ये अतिव अवनम)् (infer)अतिवव्य अवनीय अव्य)

14. सारमेयः (infer)dog) क्षते्रम ्(infer)नपुं) रक्षति।(infer)रक्ष् रक्ष्ये रतिक्ष रक्षणम/्रक्षा)

15. कृषीव�ः बीजातिन (infer)नपुं) वपति।(infer)sow)

(infer)वप् उप्ये उप्त वपनम)्(infer)वप्तव्य वपनीय वाप्य)

16. जनाः ईश्वरम ्पजूयन्े।(infer)पजू+्तिणर्च ्पजू्ये पतूिज पजूनम/्पजूा)(infer)पजूतियव्य पजूनीय पजू्य)

17. परुुषाः कृष्णम ्वन्दन्े। (infer)वन्द ्वन्द्ये वतिन्द वदनम/्वन्दना) (infer)वतिन्दव्य वन्दनीय वन्द्य)

18. न'कः भषूणातिन (infer)नपुं) धरति।(infer)ध ृति^ये धृ धरणम)्(infer)ध'व्य धरणीय धाय')

19. सदूाः (infer)cook) अन्नम ्(infer)नपुं) पर्चन्े।(infer)पर्च ्पर्च्यये पक्व पर्चनम/्पाकः/पतिक्तः) (infer)पक्तव्य पर्चनीय पाक्य)

20. नपृः नरान् वदति। (infer)वद ्उद्ये उतिद वदनम/्वादः) (infer)वतिदव्य वदनीय वद्य)

21. यातिज्ञकः यज्ञान ्यजे। (infer)यज ्इज्ये इष्ट यजनम/्यागः) (infer)यष्टव्य यजनीय याज्य)

22. मेघाः ज�म ्(infer)नपुं) तिसञ्र्चतिन्।(infer)तिसर्च ्तिसर्च्यये तिसक्त सेर्चनम/्सेकः )(infer)सेक्तव्य सेर्चनीय सेर्च्यय)

23. कृषकः क्षेत्रातिण (infer)नपुं) पाति।(infer)पा protect पाये पा पायः) (infer)पाव्य पानीय पेय)

24. भतृ्यः ज�म ्(infer)नपुं) आहरति। (infer)आ+हृ तिLये हृ हरणम)्

(infer)ह'व्य हरणीय हाय' हृत्य)

25. सीा अम्बाम ्पजूयति।(infer)पजू+्तिणर्च ्पजू्ये पतूिज पजूनम/्पजूा)

26. अगस्त्यः उमाम ्(infer)स्त्री) पजूयति।(infer)पजू+्तिणर्च ्पजू्ये पतूिज पजूनम/्पजूा)

27. ईश्वरः मायाम ्(infer)स्त्री) अवगर्च्यछति।(infer)अव+गम ्know गम्ये ग गमनम)्

(infer)गन्व्य गमनीय गम्य)

28. तिपामही (infer)स्त्री) कथाम ्(infer)स्त्री) कथयति।(infer)कथ कथ्ये कतिथ कथनम/्कथा)(infer)कथतियव्य कथनीय कथ्य)

29. सः रामः तिमत्रम ्(infer)नपुं) रक्षति।(infer)रक्ष ्रक्ष्ये रतिक्ष रक्षणम/्रक्षा)

30. गौरी (infer)स्त्री) कम�ातिन (infer)नपुं) पश्यति।(infer)दृश ्दृश्ये दृष्ट दश'नम)्

(infer)Tष्टव्य दश'नीय दृश्य)

31. व्यातिधः रुग्णम ्पीडये।(infer)पीड पीड्ये पीतिड पीडनम/्पीडा)(infer)पीडतियव्य पीडनीय पीड्य)

4

Page 5: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

32. दगुा' (infer)स्त्री) तिवपतिcम ्(infer)स्त्री) अपहरे।(infer)अप+हृ तिLये हृ हरणम)्

33. रमणी (infer)स्त्री) पषु्पातिण (infer)नपुं) ईक्षे।(infer)ईक्ष ्ईक्ष्ये ईतिक्ष ईक्षा/ईक्षणम)् (infer)ईतिक्षव्य ईक्षणीय ईक्ष्य)

34. ापसः पोवनम ्(infer)नपुं) तिवशति।(infer)तिवश ्enter तिवश्ये तिवष्ट वेशनम्/वेशः)(infer)वेष्टव्य वेशनीय वेश्य)

35. वत्सः अनसुरति धेनमु ्(infer)स्त्री)।(infer)अनु+स ृतिdये सृ सरणम/्सतृिः/सरः)(infer)स'व्य सरणीय साय')

36. नाथः ईश्वरं वासदुवेम ्प्रणमति।(infer)प्र+नम ्प्रणम्ये प्रण प्रणमनम/्प्रणामः)

37. आर्चाय'ः पसु्कम ्(infer)पुंनपुं) यर्च्यछति।(infer)दा दीये दc दानम)्

(infer)दाव्य दानीय दये)

38. नीर्चाः जनाः सदा क�हम ्इर्च्यछतिन्।(infer)इष ्इष्ये इष्ट एषणम/्इर्च्यछा)(infer)एष्टव्य एषणीय एष्य)

39. दवेः इन्Tः मेघा(्infer)5) ज�म ्(infer)नपुं) वष'ति।(infer)वषृ ्वषृ्ये वषृ्ट वष'णम/्वषा'/वतृिष्टः)(infer)वतिष'व्य वष'णीय वषृ्य वष्य')

40. फ�म ्भू�े (infer)7) पति।(infer)प् पत्ये पति पनम/्पाः) (infer)पतिव्य पनीय पात्य)

41. तिशवस्य भा�े(infer)7 नपुं) इन्दःु अतिस्।(infer)अस् भयूे भू भवनम)् इन्द-ुmoon

(infer)भतिवव्य भवनीय भव्य भाव्य)

42. शम्भःु ग्रन्थम ्ति�खति।(infer)ति�ख् ति�ख्ये ति�तिख �ेखनम)्

43. तिवष्णःु शेषनागे(infer)7) शेे। (infer)शानर्च-्शयान)

(infer)शी शय्ये शतिय शयनम)्

(infer)शतियव्य शयनीय शेय)

44. श्रान्ः मागh (infer)7) तिनषीदति। (infer)sit)

(infer)तिन+सद ्तिनषद्ये तिनषण्ण तिनषादः)(infer)सcव्य सदनीय साद्य)

45. दगुा'(infer)स्त्री) सभायाम ्(infer)7) भाषे। (infer)भाष ्भाष्ये भातिष भाषणम)्

46. इन्Tः नाका् (infer)नपुं स्वग') अवरति।(infer)अव+ ॄीय'े ीण'/रिर रणम/्रः)(infer)रिरव्य रीव्य रणीय ाय')

47. कू्ररः दतै्यः मनुीन् तिवस्मरति।(infer)तिव+स्म ृस्मय'े स्मृ स्मरणम/्स्मतृिः)(infer)स्म'व्य स्मरणीय स्माय')

48. शारदा रम्यां कतिवाम ्(infer)स्त्री) ति�खति।(infer)ति�ख ्ति�ख्ये ति�तिख �ेखनम्)(infer)�ेतिखव्य �ेखनीय �ेख्य)

49. कू्ररः राक्षसः दबु'�ान् जनान् दुति। (infer)व्यथा/पीडा/दःुख दनेा) (infer)दु ्दु्ये नु्न ोदनम)्(infer)ोcव्य ोदनीय ोद्य)

50. बधुः मोक्षम ्कामये। (infer)कम ्काम्ये कातिम/कान् कामना/कामः) (infer)कामतियव्य कतिमव्य कामनीय कमनीय काम्य कम्य)

51. सयू'ः अन्धकारम ्नाशयति।(infer)नश+्तिणर्च ्नाश्ये नातिश नाशः/ नाशनम)्

(infer)नाशतियव्य नाशनीय नाश्य)

52. न्वुायः वस्त्रम ्(infer)नपुं) पाटयति। (infer)tear)

(infer)पट्+तिणर्च ्पाट्ये पातिट पाटनम)्

(infer)पाटतियव्य पाटनीय पाट्य)

5

Page 6: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

53. मानवः महीम ्कीति'म ्(infer)स्त्री) अज'ति।(infer)अज्' अज्य'े अतिज' अज'नम)्

54. छात्रः पसु्कातिन (infer)पुंनपुं) माग'यति।(infer)मगृ+्तिणर्च ्search मगृ्ये मतृिग माग'णम)्

(infer)मगृतियव्य मगृणीय मगृ्य)

55. माा उमा (infer)स्त्री) काञ्र्चीम ्(infer)स्त्री) गर्च्यछति।(infer)गम ्गम्ये ग गमनम)्

56. प्रखरः अतिग्नः आTk काष्ठम ्(infer)नपुं) दहति।(infer)दह् दह्ये दग्ध दहनम/्दाहः)(infer)दग्धव्य दहनीय दाह्य)

57. र्चतिण्डका (infer)स्त्री) अशभुम ्(infer)नपुं) नाशयति।(infer)नश+्तिणर्च ्नाश्ये नातिश नाशः/ नाशनम)्

(infer)नाशतियव्य नाशनीय नाश्य)

58. दतै्यः दवें गणपतिम ्तिवस्मरति।(infer)तिव+स्म ृस्मय'े स्मृ स्मरणम/्स्मतृिः)

59. �ोकः ईश्वरं गणेशम ्प्रणमति।(infer)प्र+नम ्प्रणम्ये प्रण प्रणमनम/्प्रणामः)

60. वामनः मतुिनः शभु्रम ्इन्दमु ्पश्यति।(infer)दृश ्दृश्ये दृष्ट दश'नम)्

61. पतिण्डः बहून् गणुान् वण'यति।(infer)वण्' वण्य'े वतिण' वण'नम/्वण'ना)(infer)वण'तियव्य वण'नीय वण्य')

62. णृातिन (infer)नपुं) अश्वाः भक्षयतिन्।(infer)भक्ष भक्ष्ये भतिक्ष भक्षणम)्

63. रुणः तिशष्यः वदृ्धम ्गरुुम ्परृ्च्यछति।(infer)परृ्च्यछ् परृ्च्यछ्ये पषृ्ट परृ्च्यछा)(infer)प्रष्टव्य परृ्च्यछनीय परृ्च्यछ्य)

64. मेधावी (infer)मेधातिवन्) मनषु्यः दवेम ्नमति।(infer)नम ्नम्ये न नमनम)्

65. ब�वन्ं दस्यमु ्ाडयतिन् रक्षकाः।(infer)ाड् ाड्ये ातिड ाडनम)्

66. ीथh वायसः बति�म ्भक्षयति। (infer)crow)

(infer)भक्ष भक्ष्ये भतिक्ष भक्षणम)्

(infer)भक्षतियव्य भक्षणीय भक्ष्य)

67. मञु्र्चति तिनषादः वने बाणम।्(infer)मञु्र्च ्मरु्च्यये मकु्त मोर्चनम/्मोक्षः/मतुिक्तः) (infer)मोक्तव्य मोर्चनीय मोक्य)

68. कुतिपः परुुषः तिबडा�म ्ाडयति।(infer)ाड् ाड्ये ातिड ाडनम)् (infer)ाडतियव्य ाडनीय ाड्य)

69. बतुिद्धमान् ऋतिषः प्रखरम ्अतिग्नम ्प्रशंसति।(infer)प्र+शंस् शस्ये शस् शंसनम/् शंसा/ शतिस्) (infer)शंतिसव्य शंसनीय शस्य शंस्य)

70. प्रर्चण्डः अतिग्नः आहुतिम ्(infer)स्त्री) नयति।(infer)नी नीये नी नयनम)् (infer)नेव्य नयनीय नेय)

71. नपृतिः प्रब�म ्अरिरम ्(infer)enemy) जयति।(infer)तिज जीये तिज जयः)(infer)जेव्य जयनीय जेय)

72. अम्बा (infer)स्त्री) वाराणसीम ्(infer)स्त्री) गर्च्यछति।(infer)गम ्गम्ये ग गमनम)्

73. भगवान् तिवतिधः दीनबन्धमु ्पश्यति।(infer)दृश ्दृश्ये दृष्ट दश'नम)्

74. महान् नपृः ऋतिषम ्ोषयति।(infer)षु+्तिणर्च ्ोष्ये ोतिष ोषः) (infer)ोषतियव्य ोषणीय ोष्य)

75. श्रद्धा�ःु जनः दवेाम ्(infer)स्त्री) पजूयति।(infer)पजू ्पजू्ये पतूिज पजूनम/्पजूा)

76. कम�म(्infer)नपुं) कवीन् प्रीणयति।(infer)प्री प्रीये प्री प्रीणनम ्please)

6

Page 7: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

77. ईश्वरः रामः दवेीम ्दगुा'म ्(infer)स्त्री) अर्च'ति।(infer)अर्च्' अर्च्यय'े अतिर्च' अर्च'नम्) (infer)अतिर्च'व्य अर्च'नीय अर्च्यय')

78. दवेी (infer)स्त्री) अशभुनाशाय मतिम ्(infer)स्त्री) करोति। (infer)कृ तिक्रये कृ करणम)् (infer)क'व्य करणीय काय' कृत्य)

79. अर्च'कः तिवष्णोः तिवग्रहान् स्पशृति।(infer)स्पशृ ्स्पशृ्ये स्पषृ्ट स्पश'नम/्स्पश'ः) (infer)स्पष्ट'व्य स्पश'नीय स्पशृ्य)

80. भगवान् तिशवः तिवषम ्(infer)नपुं) तिपबति।(infer)पा पीये पी पानम)्

81. बहवः कवयः तिवष्णमु ्अव�ोकयन्े।(infer)अव+�ोक् �ोक्ये �ोतिक �ोकनम)्

(infer)�ोकतियव्य �ोकनीय �ोक्य)

82. पाव'ी (infer)स्त्री) परिरतिस्थतिम ्(infer)स्त्री) बोधति।(infer)बधु ्बधु्ये बदु्ध बोधनम)् (infer)बोद्धव्य बोधनीय बोध्य)

83. प्रखरः अन�ः वनातिन (infer)नपुं) दहति।(infer)दह् दह्ये दग्ध दहनम/्दाहः)

84. जनः सक�म ्राज्यम ्(infer)नपुं) गोपायति।(infer)गपु् गपु्ये गपु्त गोपनम/्गतुिप्तः) (infer)गोपतियव्य/

गोतिपव्य गोपनीय/गोपायनीय गोप्य)

85. वीरः रामः कू्ररान् राक्षसान् संहरति।(infer)सम+्हृ तिLये हृ हरणम/्हृतिः/हारः )

86. व्याघ्रः मांसम ्(infer)नपुं) ब�वान् भक्षये।(infer)भक्ष भक्ष्ये भतिक्ष भक्षणम)्

87. दानवः प्रर्चण्डम ्रतिवम ्तिवस्मरति।(infer)तिव+स्म ृस्मय'े स्मृ स्मरणम/्स्मतृिः)

88. स्थ�ूः जनः याना् (infer)7) अवरोहति।(infer)अव+रुह् रुह्ये रूढ रोहणम)्

89. र्चप�ः सप'ः स्थ�ूान् मण्डूकान् भक्षये।(infer)भक्ष ्भक्ष्ये भतिक्ष भक्षणम)्

90. महात्मा कम' (infer)नपुं) अनतुिष्ठति। (infer)कम'न)्

(infer)स्था स्थीये तिस्थ स्थानम/्तिस्थतिः)(infer)अनषु्ठीये, अनतुिष्ठ, अनषु्ठानम)्

(infer)अनषु्ठाव्य अनषु्ठानीय अनषु्ठेय)

91. नम्रः भतृ्यः अतिधकम ्भारम ्वहति।(infer)वह् उह्ये ऊढ वहनम)्(infer)वोढव्य वहनीय वाह्य)

92. मनः (infer)नपुं) वेधसम ्तिर्चन्यति।(infer)तिर्चन्् तिर्चन्त्ये तिर्चतिन् तिर्चन्नम/्तिर्चन्ा) (infer)तिर्चन्तियव्य तिर्चन्नीय तिर्चन्त्य)

93. गरुवः राज्यस्य वने (infer)7) वसतिन्।(infer)वस ्उष्ये उतिष वासः/वसनम/्उतिष्टः) (infer)वस्व्य वसनीय वास्य)

94. पीनः (infer)fat) बन्धःु सव'त्र शेे।(infer)शी शय्ये शतिय शयनम)्

95. तिशशःु परीक्षायाम ्उcरम ्(infer)नपुं) ति�खति।(infer)ति�ख ्ति�ख्ये ति�तिख �ेखनम्)

96. अहम ्वेदTष्टारम ्ऋतिषम ्भगृमु ्सेवे।(infer)सेव ्सेव्ये सेतिव सेवनम/्सेवा)

97. दतै्याः ऋतिषम ्शातिण्डल्यम ्तिवस्मरतिन्।(infer)तिव+स्म ृस्मय'े स्मृ स्मरणम/्स्मतृिः)

98. भारी (infer)स्त्री) क�ाम ्(infer)स्त्री) अवगर्च्यछति।(infer)अव+गम ्understand अवगम्ये अवग अवगमनम)्

99. दतै्यः सनु्दरान् कवीन् तिवस्मरति।(infer)तिव+स्म ृस्मय'े स्मृ स्मरणम/्स्मतृिः)

100. र्चारुः नपृः अतिप काति'कम ्प्रणमति।(infer)प्र+नम ्प्रणम्ये प्रण प्रणमनम/्प्रणामः)

7

Page 8: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

101. बटुः कल्पम ्अधीे। (infer)शानर्च ्अधीयान)

(infer)अतिध+इङ् अधीये अधी अध्ययनम)्

(infer)अधीे अधीयाे अधीये) (infer)एव्य अयनीय इत्य एय – अध्येव्य अध्ययनीय अधीत्य अध्येय)

102. वादी स्वमं (infer)नपुं) समथ'यति।(infer)सम+्अथ' अथ्य'े अतिथ' अथ'नम ्support) (infer)अथ'तियव्य अथ'नीय अथ्य')

103. महान् गरुुः एव एवम ्अत्र तिनवसति।(infer)तिन+वस् तिन+उष्ये-न्यषु्ये तिन+उतिष - न्यतुिष तिनवासः)

104. असरुः र्चामणु्डाम ्दवेीम ्(infer)स्त्री) अर्च'ति।(infer)अर्च्' अर्च्यय'े अतिर्च' अर्च'नम्)

105. गणुी बा�कः जननीम ्(infer)स्त्री) अनगुर्च्यछति।(infer)अनु+गम ्गम्ये ग गमनम)्

106. तिशष्यः छन्दः (infer)छन्दस् नपुं) अधीे।(infer)अतिध+इङ् अधीये अधी अध्ययनम)्

(infer)for शानर्च ्- अधीे अधीयाे अधीये)107. परमात्मा रामः जनकम ्सान्त्वयति।

(infer)सान्त्व ्सान्त्व्ये सातिन्त्व सान्त्वनम)्

(infer)सान्त्वतियव्य सान्त्वनीय सान्त्व्य)

108. स्थ�ूः तिभक्षःु �घ ुकाव्यम ्(infer)नपुं) ति�खति।(infer)ति�ख ्ति�ख्ये ति�तिख �ेखनम्)

109. ऋतिषः पातिणतिनः सतू्रातिण (infer)नपुं) ति�खति।(infer)ति�ख् ति�ख्ये ति�तिख �ेखनम)्

110. उतिर्चम ्औषधं(infer)नपुं) ीवं्र ज्वरं क्षयति।(infer)तिक्ष reduce क्षीये तिक्ष/क्षीण क्षयः) (infer)क्षेव्य क्षयणीय क्षेय)

111. नपृः कृष्णः पशपुतिम ्स्मरति।(infer)स्म ृस्मय'े स्मृ स्मरणम/्स्मतृिः)

112. तिशष्यः उcरातिण मनति।(infer)म्ना (infer)अभ्यासे) म्नाये म्नान म्नान)

(infer)म्नाव्य म्नानीय म्नेय)

113. कृपा�ःु गरुुः धीमन्म ्तिशष्यम ्उपतिदशति।(infer)उप+तिदश ्तिदश्ये तिदष्ट दशेः/दशेनम)्

(infer)उप+दषे्टव्य दशेनीय दशे्य)

114. आर्चाय'ः तिशष्टार्चारम ्आमनति। (infer)hand down traditionally)(infer)आ+म्ना आम्नाये आम्नान आम्नान)

(infer)आम्नाव्य आम्नानीय आम्नेय)

115. सवh वेदाः य ्पदम(्infer)नपुं) आमनतिन्।(infer)consider, regard, said to be)

116. रणपटुः यवुकः नदीम ्(infer)स्त्री) रति।(infer) ॄीय'े ीण' रणम)्

117. बतुिद्धमान् बा�ः दीघ'म ्पाठम ्पठति।(infer)पठ् पठ्ये पतिठ पठनम/्पाठः)

118. �ोभी (infer)इन्) रावणः सीाम ्(infer)स्त्री) हरे।(infer)हृ तिLये हृ हरणम)्

119. ेजस्वी (infer)इन्) रतिवः तिसन्धमु ्ईक्षे।(infer)ईक्ष ्see ईक्ष्ये ईतिक्ष ईक्षणम)् (infer)ईतिक्षव्य ईक्षणीय ईक्ष्य)

120. अतिववेकी जातिधमा'न ्उत्सादयति। (infer)bring to ruin) (infer)उ+्सद+्तिणर्च ्उत्साद्ये उत्सातिद उत्सादनम)्

(infer)उत्सातिदव्य उत्सादनीय उत्साद्य)

121. भगवान् रामः भगवन्म ्रतिवम ्नमति।(infer)नम ्नम्ये न नमनम)्

8

Page 9: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

122. तिवद्याथw पसु्कम ्रटति।(infer)memorize)

(infer)रट् रट्ये रतिट रटनम)् (infer)रतिटव्य रटनीय रट्य)

123. अधातिम'कः उत्सीदति। (infer)उ+्सद ्fall

into ruin उत्सद्ये उत्सन्न उत्सदनम/्उत्सादः)

124. भयेन हदयम ्(infer)नपुं) स्फुरति।(infer)throb,

palpitate) (infer)स्फुर ्स्फुय'े स्फुरिर स्फुरणम)् (infer)स्फुरिरव्य स्फुरणीय स्फुय')

125. तिशशःु फ�म ्(infer)नपुं) डुति। (infer)break)

(infer)ड्ु ड्ुये तुिड ोडनम)् (infer)तुिडव्य डुनीय ोड्य)

126. क्षा (infer)क्षन् पुं) काष्ठं तिपशति। (infer)break

into pieces, rend, tear, grind)(infer)तिपश ्तिपश्ये तिपष्ट पेशनम)् (infer)पेतिशव्य पेशनीय पेश्य)

127. जनः हस्ं कम'तिण व्यापारयति। (infer)make

busy, employ) (infer)तिव+आ+प+ृतिणर्च ्व्यातिप्रये व्यापारिर व्यापारः) (infer)व्यापारतियव्य व्यापारणीय व्यापाय')

128. हस्ः कम'तिण व्यातिप्रये। (infer)busy,

occupied, engaged)(infer)तिव+आ+प ृव्यातिप्रये व्यापृ व्यापारः/ व्यापतृिः) (infer)व्याप'व्य व्यापरणीय व्यापाय')

129. सीा (infer)स्त्री) स्वातिमनम ्रामम ्आह्वयति।(infer)आ+हे्व हूये हू ह्वानम)् (infer)ह्वाव्य ह्वानीय हे्वय)

130. श्रद्धा�ःु छात्रः भगवन्म् रामम ्वन्दे।(infer)वन्द ्वन्द्ये वतिन्द वन्दनम/्वन्दना)

131. पत्रं पषु्पं फ�ं ोयं यः मे भक्त्या प्रयर्च्यछति। (infer)प्र+दा दीये दc दानम)्(infer)दाव्य दानीय दये)

132. परुुषः तिह प्रकृतिजान् गणुान् भङ्ुके्त।(infer)भजु ्भजु्ये भकु्त भोगः/भोजनम/्भतुिक्तः) (infer)भोक्तव्य भोजनीय भोज्य भोग्य)

133. �ङ्कायां रामः रावणम ्जयति।(infer)तिज जीये तिज जयः)

134. धीमान् वैद्यः रुग्णम ्(infer)पुं) स्पशृति।(infer)स्पशृ ्स्पशृ्ये स्पषृ्ट स्पश'ः/ स्पश'नम)्

135. गणुी (infer)गतुिणन)् भानःु �ेखम ्ति�खति।(infer)ति�ख ्ति�ख्ये ति�तिख �ेखनम्)

136. योगी दहेम ्मञु्र्चति। (infer)योतिगन्)(infer)मञु्र्च ्मरु्च्यये मकु्त मोर्चनम/्मोक्षः)

137. वतिणक् रूप्यकातिण (infer)नपुं) गणयति।(infer)गण गण्ये गतिण गणनम/्गणना) (infer)गणतियव्य गणनीय गण्य)

138. माामही (infer)स्त्री) तिवपदम ्(infer)स्त्री) बोधति।(infer)बधु ्बधु्ये बदु्ध बोधनम)्(infer)तिवपद ्अन्े द)्

139. बति�ः दवेम ्वामनम ्वन्दे।(infer)वन्द ्वन्द्ये वतिन्द वन्दनम/्वन्दना)

140. तिशवः ढक्काम ्(infer)स्त्री) सकृ् नादयति।(infer)नद+्तिणर्च ्नाद्ये नातिद नादः) सकृ् -once (infer)नादतियव्य नादनीय नाद्य)

141. मतुिनः वारुतिणः ाराम ्(infer)स्त्री) पजूयति।(infer)पजू ्पजू्ये पतूिज पजूनम/्पजूा)

142. �ोभी (infer)�ोतिभन्) धनम ्(infer)नपुं) अज'ति।(infer)अज्' अज्य'े अतिज' अज'नम)्

143. तिवद्यावान् गरुुः तिरुपतिम ्याति।(infer)या याये या यानम)् (infer)याव्य यानीय येय)

9

Page 10: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

144. ब�वान् दशेम ्गोपायति सैतिनकः।(infer)गपु् गपु्ये गपु्त गोपनम)्

145. पटुः र्चोरः हरति गपु्तम ्धनम ्(infer)नपुं)।(infer)हृ तिLये हृ हरणम्/हृतिः/हारः)

146. मनःु महतिष'ः धम'म ्उपतिदशति।(infer)उप+तिदश ्तिदश्ये तिदष्ट दशेः/दशेनम)्

147. गणयति मखू'ः नक्षत्रातिण (infer)नपुं)।(infer)गण गण्ये गतिण गणनम/्गणना)

148. धनवान् गोपः दगु्धवीम ्धेनमु(्infer)स्त्री) नये। (infer)नी नीये नी नयनम)्

149. मेधावी तिशष्यः तिनरुक्तम ्(infer)नपुं) अधीे। (infer)अतिध+इङ् अधीये अधी अध्ययनम)्

150. भूग्रामम ्इमम ्तिवसजृातिम पनुः पनुः।(infer)तिव+सजृ ्सजृ्ये सषृ्ट सज'नम/्सतृिष्टः) (infer)dष्टव्य सज'नीय सजृ्य)

151. क्�ान्ः प्रवासी(infer)इन)्पव'े (infer)नपुं) सीदति। (infer)सद ्sit सद्ये सन्न सदनम/्सादः)

The English to Sanskrit genders English to Sanskrit of English to Sanskrit the English to Sanskrit words English to Sanskrit hereafter English to Sanskrit are English to Sanskrit to English to Sanskrit be English to Sanskrit infered English to Sanskrit by English to Sanskrit oneself.152. पीनः दवेदcः नद्यां मज्जति। (infer)bathe)

(infer)मस्ज ्मज्ज्ये मग्न मज्जनम/्मज्जना) (infer)मङ्क्तव्य मज्जनीय मदग््य)

153. बभुकु्षःु नरः पातिणम ्प्रक्षा�यति।(infer)प्र+क्षा�् क्षाल्ये क्षाति� क्षा�नम)्

(infer)क्षा�तियव्य क्षा�नीय क्षाल्य)

154. दया�ःु हरिरः सक�ं पापम ्(infer)नपुं) हरे।(infer)हृ तिLये हृ हरणम्/हारः/हृतिः)

155. सनु्दरः सरुः पीयषूम ्(infer)नपुं) तिपबति।(infer)पा पीये पी पानम)्

156. इतिन्Tयातिण प्रमाथीतिन हरतिन् प्रसभं मनः।(infer)हृ तिLये हृ हारः/हरणम/्हृतिः)

157. महारथी (infer)इन्) अजु'नः प्रभासम ्याति।(infer)या याये या यानम)्

158. तिपामही (infer)स्त्री) पजूाम ्(infer)स्त्री) बोधति।(infer)बधु ्बधु्ये बदु्ध बोधनम)्

159. ब�वान् दस्यःु प्रयागम ्याति।(infer)या याये या यानम)्

160. सः वामनः शेवम ्(infer)height) माति। (infer)मा measure मीये तिम मानम)् (infer)माव्य मानीय मेय)

161. जनः बहून् प्रज्ञान् वण'यति।(infer)वण्' वण्य'े वतिण' वण'नम/्वण'ना)

162. बतुिद्धमान् छात्रः �घ ुस्ोत्रम ्ति�खति।163. हरिराः वकृ्षाः प्राणवायमु ्उत्सजृतिन्।

(infer)उ+्सजृ ्सजृ्ये सषृ्ट सज'नम/्सतृिष्टः)164. व्री (infer)व्रतिन् पुं) फ�ातिन भक्षयति।

(infer)भक्ष भक्ष्ये भतिक्ष भक्षणम)्

165. Tोणस्य पतु्रः द ्ब्रह्मास्त्रम ्तिक्षपति।(infer)तिक्षप् तिक्षप्ये तिक्षप्त क्षेपणम/्क्षेपः)(infer)क्षेप्तव्य क्षेपणीय क्षेप्य)

166. ेऽतिप र्च अतिरतिन् एव मतृ्यमु्(infer)पुं)।(infer) ॄीय'े ीण' रणम/्ारः)

167. मेधावी (infer)इन)् कतिवः श्लोकान् ति�खे।्(infer)ति�ख ्ति�ख्ये ति�तिख �ेखनम्)

168. ब�वान् स्ेनः सम्पतिcम(्infer)स्त्री) अपाहर।्(infer)अप+हृ तिLये हृ हरणम्)

169. भगवान् वायःु वेदान् पतिठष्यति।

10

Page 11: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

170. ऋतिषः कुत्र भानमु ्पश्यति।(infer)दृश ्दृश्ये दृष्ट दश'नम)्

171. तिकङ्करः बहुम ्भारम ्वहति।(infer)वह् उह्ये ऊढ वहनम)्

172. गणुी कतिवः मतुिनम ्मनमु ्पश्यति।(infer)दृश ्दृश्ये दृष्ट दश'नम)्

173. ब�वान् रक्षति बन्धःु माम।्(infer)रक्ष् रक्ष्ये रतिक्ष रक्षणम/्रक्षा)

174. एषः प्रवासी यानम ्(infer)नपुं) आरोहति।(infer)आ+रुह् रुह्ये रूढ रोहणम)्

175. रत्नम ्(infer)नपुं) र्चोरयति पटुः स्ेनः।(infer)र्चरु ्र्चोय'े र्चोरिर र्चोरणम)्

176. गतिव'ाः पतिण्डाः वादम ्इर्च्यछतिन्।(infer)इष ्इष्ये इष्ट एषणम/्इर्च्यछा)

177. महान् दवेः तिवद्याम ्(infer)स्त्री) पजूये।(infer)पजू ्पजू्ये पतूिज पजूा/पजूनम)्

178. बति�ः आकाशे कदा तिवधमु ्पश्यति।(infer)दृश ्दृश्ये दृष्ट दश'नम)्

179. राज्ञः कुमारी तिवज्ञानम ्(infer)नपुं) �भे।(infer)�भ ्�भ्ये �ब्ध �ाभः/�तिब्धः) (infer)�ब्धव्य �म्भनीय �भ्य)

180. यो न हृष्यति न द्वतेिष्ट न शोर्चति न काङ्क्षति। (infer)हृष्ये हृष्ट हष'ः। तिद्वष्ये तिद्वष्ट द्वषेः। शरु्च्यये शोतिर्च शोकः। काङ्क्ष्ये काङ्तिक्ष काङ्क्षा।) (infer)हतिष'व्य हष'णीय हृष्य) (infer)द्वषे्टव्य द्वषेणीय द्वषे्य) (infer)शोतिर्चव्य शोर्चनीय शोर्च्यय)

181. दवेी (infer)स्त्री) सवा'म ्तिवद्याम ्(infer)स्त्री) बोधति।(infer)बधु ्बधु्ये बदु्ध बोधनम)्

182. एषः पश्यति हरिरः तिवभमु।्(infer)दृश ्दृश्ये दृष्ट दश'नम)्

183. दवेी (infer)स्त्री) तिवश्वम ्(infer)नपुं) नोति।(infer)न ्न्ये/ाये ानम/्तिः) (infer)तिनव्य ननीय ान्य)(infer)नोति नुः न्वतिन्)

184. भगवान् ब्रह्मा तिवश्वम ्(infer)नपुं) सजृति।(infer)सजृ ्सजृ्ये सषृ्ट सज'नम)्

185. भगवान् शम्भःु जग ्(infer)नपुं) तिवसजृति।(infer)तिव+सजृ ्सजृ्ये सषृ्ट सज'नम/्सतृिष्टः)

186. परिरश्रमी(infer)इन्) कृषीव�ः वकृ्षान् तिसञ्र्चति।(infer)तिसर्च ्तिसर्च्यये तिसक्त सेर्चनम)्

187. इन्Tतिज ्काम ्शतिक्तम ्(infer)स्त्री) तिक्षपति।(infer)तिक्षप् तिक्षप्ये तिक्षप्त क्षेपणम/्क्षेपः)

188. तिशष्यः वेदङ्गातिन अधीे।(infer)अतिध+इङ् अधीये अधी अध्ययनम)्

(infer)अधीे अधीयाे अधीये)189. त्र भगृःु एवम ्वेदान् पठति।

(infer)पठ् पठ्ये पतिठ पठनम/्पाठः)190. भगवी परिरपा�यति र्चतिण्डका (infer)स्त्री)

समग्रं जग ्(infer)नपुं)। (infer)परिर+पा�् पाल्ये पाति� पा�नम)् (infer)पा�तियव्य पा�नीय पाल्य)

191. अत्र दवेदcः वेदाथा'न् अतिधगर्च्यछति।(infer)अतिध+गम ्get गम्ये ग गमनम)्

192. क्षधुा'ः तिभक्षकुः व्रीहीन् उञ्छति।(infer)उञ्छ् उञ्छ्ये उतिञ्छ उञ्छनम)्

(infer)उतिञ्र्च्यछव्य उञ्र्च्यछनीय उञ्र्च्यछ्य)

11

Page 12: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

193. रामस्य कः सुः शंकरम ्सेवे।(infer)सेव ्सेव्ये सेतिव सेवनम/्सेवा)

194. दशेस्य नपृः कान् शठान् दण्डये।(infer)दण्ड दण्ड्ये दतिण्ड दण्डः/दण्डनम)्

(infer)दण्डतियव्य दण्डनीय दण्ड्य)

195. यदेु्ध कः योधः शरान् तिक्षपति।(infer)तिक्षप् तिक्षप्ये तिक्षप्त क्षेपणम/्क्षेपः)

196. एकः मानवः शातिन्म ्(infer)स्त्री) �भे।(infer)�भ ्�भ्ये �ब्ध �ाभः/�तिब्धः)

197. सः तिशशःु भगवन्म ्तिशवम ्ध्यायति।(infer)ध्यै ध्याये ध्या ध्यानम)् (infer)ध्याव्य ध्यानीय ध्येय)

198. अहम ्म ्तिशवम ्सेवे।(infer)सेव ्सेव्ये सेतिव सेवनम/्सेवा)

199. श्रद्धा�ःु ाम ्तिशवाम् (infer)स्त्री) अर्च'ति।(infer)अर्च्' अर्च्यय'े अतिर्च' अर्च'नम्)

200. सा दवेी (infer)स्त्री) शभुातिन (infer)नपुं) तिवदधाति।(infer)तिव+धा तिवधीये तिवतिह तिवधानम)्

(infer)धाव्य धानीय धेय)(infer)तिवदधाति- bestow,

grant)201. एे दजु'नाः ान् सज्जनान् पीडयन्े।

(infer)पीड् पीड्ये पीतिड पीडनम/्पीडा)202. दवेः रामः भगवन्म ्श�ूपातिणम ्

स्मरति। (infer)स्म ृस्मय'े स्मृ स्मरणम/्स्मतृिः)203. अयं प्रसन्नः गणेशः समतृिद्धम ्(infer)स्त्री) दcे।

(infer)दा दीये दc दानम)् (infer)दcे ददाे ददे)204. एषः शे्वः शनुकः सस्यम ्(infer)नपुं) पाति।

(infer)पा protect पाये पा पायः/पा�ः) (infer)पाव्य पानीय पेय पाल्य)

205. पश्य मे पाथ' रूपातिण।

206. हो वा प्राप्स्यतिस स्वगk(infer)पुं) तिजत्वा वा भोक्ष्यसे महीम ्(infer)स्त्री) त्वम।् (infer)प्र+आप ्प्राप्ये प्राप्त प्रापणन्) (infer)भजु ्भजु्ये भकु्त भोगः) (infer)आप्तव्य आपनीय आप्य)

207. त्वम ्इमां सीाम ्(infer)स्त्री) अवदः।(infer)वद ्उद्ये उतिद वदनम/्वादः) (infer)वतिदव्य वदनीय वाद्य)

208. े तिदतिव(infer)7) तिदव्यान् दवेभोगान् अश्नतिन्।(infer)अश ्अश्ये अतिश अशनम/्आशः/ अतिष्टः) (infer)अतिशव्य अशनीय आश्य)

209. तिस्मन् गभ'म ्(infer)पुं) दधातिम अहम।्(infer)धा धीये तिह धानम)्(infer)धाव्य धानीय धेय)

210. न मे भक्तः प्रणश्यति।(infer)प्र+नश ्नश्ये नष्ट नाशः/नशनम)्

(infer)नतिशव्य नंष्टव्य नशनीय नश्य)

211. योगक्षेमम(्infer)नपुं) वहातिम अहम।्(infer)वह् उह्ये ऊढ वहनम)्

212. सोमपाः स्वग'तिम ्(infer)स्त्री) प्राथ'यन्े।(infer)प्र+अथ' अथ्य'े अतिथ' अथ'नम/्अथ'ना) (infer)अथ'तियव्य अथ'नीय अथ्य')

213. यः माम ्अजम ्अनातिदम ्र्च वेतिc।(infer)तिवद ्तिवद्ये तिवतिद वेदः/तिवद्या/वेदना) (infer)वेतिदव्य वेदनीय वेद्य)(infer)वेतिc तिवcः तिवदतिन्)

214. सव'म ्एद ्ऋम ्मन्ये अहम।्(infer)मन ्मन्ये म मननम/्मतिः) (infer)मन्व्य मननीय मान्य)

215. अवजानतिन् माम ्मढूाः।(infer)अव+ज्ञा ज्ञाये ज्ञा अवज्ञानम/्अवज्ञा) (infer)ज्ञाव्य ज्ञानीय ज्ञेय)

12

Page 13: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

216. भयूः एव महाबाहो शणृ ुमे परं वर्चः (infer)नपुं)।(infer)श्र ुश्रयूे श्रु श्रवणम/्श्रतुिः) (infer)श्रोव्य श्रवणीय श्रव्य)

217. अवार्च्ययवादान् बहून् वतिदष्यतिन् व अतिहाः।(infer)वद ्उद्ये उतिद वादः/वदनम)्

218. न र्च मां ातिन कमा'तिण तिनबध्नतिन् धनञ्जय। (infer)बध ्बध्ये बद्ध बन्धनम/्बन्धः) (infer)बन्धव्य बन्धनीय बन्ध्य)

219. न इह अतिभक्रमनाशः अतिस्। (infer)अस् भयूे भू भवनम/्भावः/भतूिः))

220. यो (infer)यः) मां पश्यति सव'त्र सवkम ्र्च मतिय पश्यति।(infer)गीा-6.30) (infer)दृश ्दृश्ये दृष्ट दश'नम)्

221. यदा संहरे र्च अयम ्कूम'ः अङ्गातिन।(infer)सम+्हृ तिLये हृ हारः/हरणम/्हृतिः)

222. तिदव्यं ददातिम े र्चक्षःु(infer)नपुं) अहम।्(infer)दा दीये दc दानम)्(infer)र्चक्षसु)्

223. जनः इद ंसभुातिषम् (infer)नपुं) अति�ख।्224. प्रजहाति यदा कामान ्सवा'न् पाथ'

मनोगान।् (infer)प्र+हा हीये हीन हातिनः) (infer)हाव्य हानीय हये)

225. भावसमतिन्वाः बधुाः माम ्भजन्े।(infer)भज ्भज्ये भक्त भजनम/्भतिक्तः)

226. पश्यातिम दनेान् व दवे दहे ेसवा'न् था भूतिवशेषसंघान।्

227. इयं सनु्दरी गौरी सखुम ्(infer)नपुं) अज'ति।(infer)अज्' अज्य'े अतिज' अज'नम)्

228. स्वण'कारः इद ंसवुण'म ्(infer)नपुं) ो�यति।(infer)�ु ्लु्ये तुि� ो�नम/्ो�ः)

229. असौ सैतिनकः सेनाम ्(infer)स्त्री) अवगर्च्यछति।(infer)अव+गम ्गम्ये ग गमनम)्

230. वयम ्सेवाम ्(infer)स्त्री) अवगर्च्यछामः।(infer)अव+गम ्गम्ये ग गमनम)्

231. दानवशत्रःु दवेः अममु ्सोमरसम ्�भे।(infer)�भ ्�भ्ये �ब्ध �ाभः/�तिब्धः)

232. कति~् गणुी मानषुः ईश्वरं हरम ्नमे।्233. कति~् दया�ःु दवेः माम ्का'रं स्मर।ु234. हा' हरिरः आत्मनः हस्ौ क्षा�यति।

(infer)क्षा�् क्षाल्ये क्षाति� क्षा�नम)्

235. एषः भ्राा �क्ष्मणः त्वाम ्उपतिदशति।(infer)उप+तिदश ्तिदश्ये तिदष्ट दशेः/दशेनम)्

236. उत्सातिहनः(infer)इन्) इमे बा�ाः अक्रीडन।्(infer)क्रीड् क्रीड्ये क्रीतिड क्रीडनम/्क्रीडा) (infer)क्रीतिडव्य क्रीडनीय क्रीड्य)

237. वदृ्धायाः बतुिद्धः (infer)स्त्री) इदानीम ्क्षयति।(infer)तिक्ष क्षीये तिक्ष/क्षीण क्षयः)

238. गोपा�स्य धेनःु (infer)स्त्री) गोवध'ने अर्चर।्(infer)र्चर ्र्चय'े र्चरिर र्चरणम)् (infer)र्चरिरव्य र्चरणीय र्चय')

239. कृष्णस्य अजः वनृ्दावने एव अर्चर।्(infer)र्चर ्graze र्चय'े र्चरिर र्चरणम)्

240. वदृ्धस्य मतिः कदा इत्थम ्क्षयति।241. अयोध्यायाः नपृः रामः जयति।

(infer)तिज जीये तिज जयः)242. शी�म ्स्वाद ुज�म ्(infer)नपुं) Tवति।

(infer)Tु flow, run, ooz Tूये Tु Tव)

(infer)Tोव्य Tवणीय Tव्य/Tाव्य)

13

Page 14: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

243. माणवकः उपTवति, प~ा् तिवTवति र्च। (infer)उपTवं करोति, अतिनष्टम ्उत्पादयति। प~ा ्प�ायति)

244. रक्षांतिस भीातिन तिदशो Tवतिन्।(infer)run)

(infer)तिदक् (infer)स्त्री) तिदशा)245. रावणः रामम ्उपTवति। (infer)attack)

246. हृदयम ्(infer)नपुं) Tवति। (infer)तिपघ�ना, र� होना)

247. अयम ्तिसः अश्वः वेगेन धावति।(infer)धाव ्धाव्ये धातिव धावनम)् (infer)धातिवव्य धावनीय धाव्य)

248. मही ढक्का त्र मे�ायाम ्नदति।(infer)नद ्नद्ये नतिद नादः) (infer)नतिदव्य नदनीय नद्य)

249. भमूौ इदम ्शषु्कं पण'म ्अप।्(infer)प् पत्ये पति पनम/्पाः)

250. संस्कृाध्यनेन महान् आनन्दः भवति।(infer)भ ूभयूे भू भवनम)्

251. असौ वकृ्षः भमूौ रोहति। (infer)रुह् रुह्ये रूढ रोहणम)्

252. इयम ्माा सीा महति वने तिष्ठति।(infer)स्था स्थीये तिस्थ स्थानम/्तिस्थतिः)(infer)स्थाव्य स्थानीय स्थेय)

253. इदम ्यानम ्स्थानके तिष्ठति।254. र्चा�कः (infer)driver) यानम ्स्थानके

स्थापयति। (infer)to halt, stop)

(infer)स्था+तिणर्च ्स्थाप्ये स्थातिप स्थापनम)्

(infer)स्थापतियव्य स्थापनीय स्थाप्य)

255. वनवासी(infer)पुं) रामः पञ्र्चवट्यां वसति।(infer)वस् उष्ये उतिष वसनम/्वासः/वतिसः)

256. कु�ीना रमणी जनेष ुव्रीड्यति।(infer)व्रीड् shy व्रीड्ये व्रीतिड व्रीडनम/्व्रीडा)

257. सव'भूातिन कौन्ेय प्रकृतिम ्यातिन् मातिमकाम।् (infer)या याये या यानम)्

258. सव'ः अन्धकारः सयू�दये नश्यति।(infer)नश ्नश्ये नष्ट नाशः)

259. रतिवः प्राः आकाशे उद्गर्च्यछति।260. ब्रह्मज्ञानम ्आत्मानम ्मञु्र्चति।

(infer)मञु्र्च ्मरु्च्यये मकु्त मोर्चनम/्मोक्षः)261. कः कस्मै कुत्र कदा तिकम ्भणति।

(infer)भण ्speak भण्ये भतिण भणनम)्

262. कः राजा केषाम ्भतूिमम ्(infer)स्त्री) भरति।(infer)भ ृतिभ्रये भृ भरणम/्भतृिः)

263. रोगी (infer)रोतिगन्) औषतिधम ्(infer)स्त्री) सेवे। (infer)सेव ्सेव्ये सेतिव सेवनम/्सेवा)

264. अह ंत्वाम ्वन्द।े(infer)वन्द ्वन्द्ये वतिन्द वन्दनम/्वन्दना)

265. सः माम ्पश्यति।266. त्वम ्माम ्वन्दसे।267. े अस्मान् सेवन्े।268. वयम ्यषु्मान् परीक्षामह।े

(infer)ईक्ष ्see ईक्ष्ये ईतिक्ष ईक्षणम/्ईक्षा)269. कः काम ्पश्यति।270. ययूम ्ान् वन्दध्वे।271. का ाम ्नमति।272. अयम ्अममु ्नयति।273. एषा कान् भाषे।

(infer)भाष ्भाष्ये भातिष भाषणम)्

274. असौ इमम ्आनयति।(infer)नी नीये नी नयः/नयनम)्

14

Page 15: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

275. वन्दे दवेममुापतिम ्सरुगरुुम।्276. वन्दे पन्नगभषूणम।्277. तिवम�परमहसंम ्रामकृष्णम ्स्मरातिम।278. पाण्डवाः तिकम ्अकुव'।279. ययुतु्सवः कुरुक्षेत्रम ्समवयतिन्।

(infer)सम+्अव+इ, समवेये समवे समवायः/समवायनम)्

280. राजा दयु�धनः वर्चनम ्अब्रवी।्(infer)ब्र ूउर्च्यये उक्त वर्चनम/्वाक्/उतिक्तः) (infer)वक्तव्य वर्चनीय वार्च्यय वाक्य)

281. Tषु्टतिमर्च्यछातिम े रूपमैश्वरं परुुषोcम।(infer)इष ्इष्ये इष्ट इर्च्यछा/एषणा)

282. तिस्थधीः (infer)पुं) तिकम ्प्रभाषे।283. स मनोगान् सवा'न् कामान् प्रजहाति।

(infer)हा हीये तिह हानम/्हातिनः)284. तिस्थधीः मतुिनः उर्च्यये।285. अयम ्इतिन्Tयातिण संहरे।286. संज्ञाथ'म ्अहम ्ान् े ब्रवीतिम।287. भवन्ः सवh भीष्मम ्एव अतिभरक्षन्।ु288. इतिन्Tयातिण प्रमाथीतिन हरतिन् प्रसभं मनः।289. योः न वशम ्आगर्च्यछे।् (infer)कोऽतिप)

290. ये यथा मां प्रपद्यन्े ान् थैव भजातिम अहम।् (infer)पद ्पद्ये पन्न पदम)्

291. मम वत्म' अनवु'न्े मनषु्याः पाथ' सव'शः।(infer)वृ् वतृ्ये वcृ व'नम/्वतृिcः)

292. न मां कमा'तिण ति�म्पतिन्।(infer)ति�प् ति�प्ये ति�प्त �ेपः)

293. इति माम ्यः अतिभजानाति कम'तिभः न स बध्ये। (infer)बध ्बध्ये बद्ध बन्धः)

294. नैव तिकतिञ्र्च् करोति सः।295. श्रोत्रादीतिन इतिन्Tयातिण अन्ये संयमातिग्नष ु

जहु्वति। (infer)हु हूये हु हुतिः)296. प्रकाशयति एकः कृत्स्नम ्�ोकम ्इमम ्

रतिवः। (infer)प्र+काश+्तिणर्च ्काश्ये कातिश काशः)

297. अपरे तिनयाहाराः प्राणान् प्राणेष ुजहु्वति।

298. यज्ञतिशष्टामृभजुो यातिन् ब्रह्म सनानम।्299. यथैधांतिस

सतिमद्धोऽतिग्नभ'स्मसात्कुरुेऽजु'न।300. ज्ञानातिग्नः सव'कमा'तिण भस्मसा् कुरुे

था।301. न तिह ज्ञानेन सदृशं पतिवत्रतिमह तिवद्ये।302. त्स्वयं योगसंतिसद्धः का�ेनात्मतिन

तिवन्दति। 303. श्रद्धावाँल्�भे ज्ञानं त्परः संयेतिन्Tयः।304. ज्ञानं �ब्ध्वा परां

शातिन्मतिर्चरेणातिधगर्च्यछति।305. आत्मवन्ं न कमा'तिण तिनबध्नतिन्

धनञ्जय।(infer)बध ्बध्ये बद्ध बन्धनम/्बन्धः)

306. अज्ञ~ाश्रद्दधान~ संशयात्मा तिवनश्यति।307. सीदतिन् मम गात्रातिण मखंु र्च

परिरशषु्यति।(infer)शषु ्शषु्ये शषु्क शोषणम)्

308. नायं �ोकोऽतिस्।309. वेपथ~ु शरीरे मे रोमहष'~ जाये।310. गाण्डीवं dंसे हस्ा् त्वक् र्चैव

परिरदह्ये।

15

Page 16: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

311. भ्रमीव र्च मे मनः।312. तिनतिमcातिन र्च पश्यातिम तिवपरीातिन

केशव।313. न काङ्क्षे तिवजयं कृष्ण।314. कु�क्षये प्रणश्यतिन् कु�धमा'ः

सनानाः।315. नरके तिनयं वासो भवति।316. आत्मा प्रसादम ्अतिधगर्च्यछति।317. स योगी मतिय व'े।318. मनः प्रज्ञां हरति यथा वायःु अम्भतिस

नावम ्हरति।319. यावदेातिन्नरीक्षेऽह ंयोद्धुकामान्

अवतिस्थान।्320. न र्च श्रेयोऽनपुश्यातिम हत्वा

स्वजनमाहवे। 321. पश्य एाम ्पाण्डुपतु्राणाम ्आर्चाय'

महीम ्र्चममू।्322. Tूपदपतु्रः व तिशष्यः धीमान् एाम ्

र्चममू ्तिववहति।323. यद्यप्येे न पश्यतिन् �ोभोपहर्चेसः।324. पतिन् तिपरो हे्यषां

�पु्ततिपण्डोदकतिक्रयाः।325. मामेव ये प्रपद्यन्े मायामेां रतिन् े।326. एस्याह ंन पश्यातिम र्चञ्र्च�त्वा्

तिस्थतिं तिस्थराम।् 327. सव'भूतिस्थं यो मां भजति

एकत्वमातिस्थः।328. स शातिन्म ्अतिधगर्च्यछति।(infer)get)

329. मया परुा तिद्वतिवधा तिनष्ठा प्रोक्ता।330. स तिसतिद्धम ्समतिधगर्च्यछति। (infer)get)

331. यः कम�तिन्Tयैः कम'योगम ्आरभे सः असक्तः तिवतिशष्ये।

332. तिनयं कम' कुरु त्वम।्333. कौन्ेय मकु्तसङ्गः त्वम ्कम' समार्चर।334. ययूम ्परम ्श्रेयः अवाप्स्यथ।

(infer)अव+आप ्अवाप्ये अवाप्त अवापः)335. यः भोगान् भङ्ुके्त स स्ेन एव। (infer)भजु ्

भजु्ये भकु्त भोजनम/्भोगः)336. सन्ः सव'तिकतिल्बषैः मरु्च्ययन्े।337. त्वं यशो �भस्व। (infer)यशस् नपुं)338. मया एे तिनहाः पवू'मेव। (infer)तिन+हन्

हन्ये ह हननम)्

339. (infer) ्पुं) उवार्च हृषीकेशः प्रसतिन्नव भार।

340. न ए ्(infer)त्वम)् उपपद्ये।341. शरीस्थोऽतिप कौन्ेय न करोति न

ति�प्ये।342. रासभः प्रभुं नयति। प्रभनुा रासभः

नीये।343. गद'भः वहति उह्ये र्च।344. वषृः कष'ति कृष्ये र्च।345. रुणी न अपहरति न अपतिLये।346. राजा भतृ्यम ्आतिदशति। (infer)आज्ञापयति)

347. वेदाध्ययनम ्अन्धश्रद्धाम ्अपनदुति।(infer)destroy)

348. रक्षांतिस भीातिन तिदशो Tवतिन्।(infer)run)

349. त्वया म ्तिवश्वम ्अनन्रूप।350. रुTातिदत्याः सवh त्वाम ्वीक्षन्े।(infer)see)

351. धतृिं न तिवन्दातिम। 352. केतिर्चद ्दशनान्ेष ुतिव�ग्नाः सन्दृश्यन्े।

16

Page 17: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

353. �ोकाः व वक्त्रातिण तिवशतिन्।354. न तिह प्रजानातिम व प्रवतृिcम।्355. योऽयं योगः त्वया प्रोक्तः साम्येन

मधसुदून।356. नादcे कस्यतिर्च् पापं न र्चैव सकृुं

तिवभःु।

357. ज्ञानेन ुदज्ञानं येषां नातिशम ्आत्मनः।

358. सखुमात्मतिन तिवन्दति।359. सखुम ्अक्षयम ्अश्नुे।360. ऋषयः ब्रह्मतिनवा'णं �भन्े।

361. आम्रस्य रूपं परिरणमे। फ�स्य गन्धः तिवपरिरणमे। फ�भारेण वकृ्षः अवनमति। गवhण तिशरः उन्नमति। (infer)णम-्नम ्प्रह्वत्वे। परिरणमे तिवपरिरणमे (infer)अन्यथा भवति।) अवनमति (infer)अधो भवति) उन्नमति (infer)उर्च्यर्चो भवति)

362. या� एनां� ब्रा�ह्मी म्� स्थि��तिं� प्रा�प्नां�तिं� सः नां तिं�म्�ह्यतिं�।363. म्नांसः� या� इस्थि��या����नां� �म्रतिं� सः तिंम्थ्या�चा�र� उच्या�%।364. प्राजा�पतिं�� सःहयाज्ञाः�� प्राजा�� सः*जातिं�। ��� पर ब्रा� तिं�।365. याज्ञाःभा�तिं���� दे%��� �� इष्टा�नां� भा�गा�नां� दे��या��%।366. क� (भा ष्म्�) अहम्� इषु�तिंभा� सःख्या% प्रातिं�या�त्�या�तिंम्।367. असःक्तः� कम्� आचारतिं�, अ�� प6रुषु� परम्� आप्नां�तिं�368. भा*त्या� र�जा�ज्ञाः� नां प्रात्या�तिंदेशतिं�। (तिंनांर�कर�तिं�)

369. तिंदेश� नां जा�नां%। नां लभा% चा शम्�। (तिंदेक� स्त्री , शम्�नां� नांप�)370. अज्ञाः�नां%नां आ�*� ज्ञाः�नांम्�। �%नां म्�ह्यस्थि�� जा����।371. इह;� �;र्जिजा��� सःगा��। या%षु� सः�म्या% स्थि��� म्नां�।372. या�त्�याम्�नां�नां� अ�%क्षे%ऽह या ए�%ऽत्र सःम्�गा���। (ईक्षे� अ�+ईक्ष्या�% ईतिंक्षे� ईक्षेणम्�/ईक्षे�)373. रक्षे�र्जिसः(नांप�) र�म् सःख्या% प्रात्या��या��%। (प्रातिं�+अ�� challenge अथ्या��% अर्जि��� अ��नांम्�)374. नां����ऽस्थि�� म्म् तिंदेव्या�नां� तिं�भा6� नां� पर�प। (असः� भा6या�% भा6� भा���/भा�नांम्�/भा6तिं��)375. सःत्त्�(नांप�) दे%तिंहनांम्�(इनां�) सः�खे%(7) सःञ्जयातिं�। (सःञ्ज�+तिंणचा� सःञ्ज्या�% सःर्जिञ्ज� सःञ्जनांम्�) 376. सः�र्जिखेनां� क्षेतिंत्रया�� प��� लभा��% या�द्धम् दृशम्�। (लभा� लभ्या�% लब्ध ल�भा�/लस्थिब्ध�)377. या�गा%श्�र म्% त्� देश�या आत्म्�नांम्� अव्यायाम्�। (दृश�+तिंणचा� देश्या��% देतिंश�� देश�नांम्�।378. तिंशतिंO� म्*गा(beast of pray) ) व्या�प�देयातिं�। (तिं�+आ+पदे�+तिंणचा� व्या�प�द्य�% व्या�प�तिंदे�

व्या�प�देनांम्�)379. अधम्��तिंभाभा���� क* ष्ण प्रादे�ष्यास्थि�� क� लर्जिस्त्रीया�। (दे�षु� दे �ष्या�% दे �ष्टा दे�षु�/दे6षुणम्�)380. सःम्��म्� आप� प्रातिं�शस्थि�� याद्व��, �द्व�� क�म्�� याम्� प्रातिं�शस्थि�� सः�R, सः श�स्थि��म्� आप्नां�तिं� नां

क�म्क�म् ।

17

Page 18: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

अभ्या�सः� -3: English to Sanskrit Govinda's English to Sanskrit journey English to Sanskrit - English to Sanskrit गा�तिं��दे�या प्रा��सः�Instruction English to Sanskrit - English to Sanskrit Put the object i.e. the place where he goes in to तिंद्व� या�Round-1: Make just a simple sentence with Subject+Object+Verb

combination. उदे�. - गा�तिं��दे� हट्टम्� गाच्छतिं�। गा�तिं��दे� �नांम्� गाच्छतिं�।Round-2: Make sentences which will mean like –

1) Govinda goes to a temple from a forest.2) Govinda goes to a well from the temple

उदे�- छ�त्र� म्स्थि�देर��� तिं�द्य�लया गाच्छतिं�। Here, पञ्चम् is used to express the sense 'from'

Round-3: include the mode of transport as medium/करण.

उदा- छात्रः मतिन्दरा् तिवद्या�यं रथेन गर्च्यछति। Here, ृीया is used to express the

sense 'by'Round-4: When the type of sentences for expressing time are taught, that should be practised here. Govinda goes to some place at such and such a time or day etcRound-5: English to Sanskrit Further all the words can be replaced by other words ending in इ,ई etc

18

Page 19: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

अभ्या�सः� -4: English to Sanskrit Round-1: column-wise – कृष्णाय नमः/स्वतिस्। तिशवाय नमः।Round-2: row-wise- कृष्णाय नमः। शारदायै नमः। Round-3: तिवशेषण– 1) गतुिणने कृष्णाय नमः 2)बतुिद्धमत्यै शारदायै नमः 3) दवे्यै मात्रे नमो नमःRound-4: र्च 1) रामाय सीायै र्च नमः, 2) हरये मये र्च नमः, 3) तिवष्णवे धेनवे र्च नमःRound-5: सप्रदान-आपादान 1) कृष्णा् फ�म ्आदाय तिशवाय ददाति/ददा/ुअदद/्दास्यतिRound-6: 1) क* ष्ण�या फलम्� सः�रदे�या; देदे�तिं�। 2) श�रदे�या�� फलम्� अग्नया% देदे�तिं�

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

र�म् दे�गा�� हरिर तिं�ष्ण� दे%� म्��* म्रु�� श्री म्�नां� भागा��नां� गा�ण सः��नां�म्

र�म्�या दे�गा��या; हरया% तिं�ष्ण�% दे%व्या; म्�त्र% म्रु�% श्री म्�% भागा��% गा�तिंणनां% प�/स्त्री

क* ष्ण श�रदे� अतिंग्न भा�नां� ईश्�र तिंप�* आत्म्नां� O�तिंद्धम्�नां� गा�ण��नां� गा�ण अ�म्दे�

तिंश� तिं�द्य� अतिं�र्जि� तिं�ध� प���� भ्रा��* म्नांसः� ध*तिं�म्�नां� ज्ञाः�नां��नां� ज्ञाः�नां या�ष्म्दे�

दे%� कम्ल� यातिं� इ�दे� दे%� दे�तिंह�* �%धसः� म्तिं�म्�नां� धनां��नां� ब्राह्मीचा�र �दे�

हर तिंगारिरजा� तिं�र्जिध र्जिसः�ध� क�ल क�*� तिंशरसः� क\तिं��म्�नां� Oल��नां� म्नां षु ए�दे�

गाण%श म्%ध� रतिं� ���ण� नांदे ह�*� सः�हृदे� म्6तिं��म्�नां� भा�ग्या��नां� म्%ध�� तिंकम्�

शकर श्रीद्ध� कतिं� तिं�भा� सः� ध�*� सःम्पदे� क* तिं�म्�नां� तिं�द्य���नां� त्या�गा इदेम्�

गा�तिं��दे श�रदे� म्�रुतिं� प्राभा� गा_र ��सः* ��चा� �फ6 तिं��म्�नां� श्रीद्ध���नां� या�गा अदेसः�

क�तिं��क ��र� म्�तिंनां म्नां� चाण्डी ध��* चा%�सः� गातिं�म्�नां� तिंचा�����नां� ध्या�नां पर

गादे�धर प्राभा� ऋतिंषु शम्भा� ��ण स्रष्टा* ब्राह्मीनां� ध म्�नां� म्%ध���नां� ���म् अपर

��स्थि�� - (f/n)- Welfare. (ind)- A particle meaning 'may) it be well with

(one)', 'fare-well', 'hail', 'adieu' (with dat.); उदे�- ��स्थि�� �%ऽ��� आ��रिरक्षे%भ्या� प�र्जि���%भ्याश्चा भा�र�।

19

Page 20: अभ्यासः 1: English to Sanskrit English English to …...अभ य स -2: English to Sanskrit Active-Passive English to Sanskrit with English to Sanskrit KritInstruction

अभ्या�सः� -5: English to Sanskrit Days English to Sanskrit and English to Sanskrit time

म्ङ्गल��र� tue प्रा-पर-ह्य� प्रा-परह्य� क� ��र� आसः ��

O�ध��र� wed पर-ह्य� परह्य� क� ��र� आसः ��

गा�रु��र� thu ह्य� y) esterday) ह्य� क� ��र� आसः ��

श�क्र��र� fri अद्य today अदे�+या क� ��र� अस्थि��

शतिंनां��र� sat श्�� tomorrow श्�� क� ��र� भातिं�ष्यातिं�

रतिं�-��र� sun परश्�� पर-श्�� क� ��र� भातिं�ष्यातिं�

सः�म्��र� mon प्रापरश्�� प्रा-पर-श्�� क� ��र� भातिं�ष्यातिं�

देशर��

क_शल्या� सः ��

र�म्� ल��

क� श�

1. दशरथस्य स्नषुा सीा। 2. दशरथस्य पत्नी कौशल्या।3. दशरथस्य स्नषुायाः नाम सीा।4. दशरथस्य पत्न्याः नाम कौशल्या।5. दशरथः सीायै फ�म ्ददाति।6. दशरथः सीायाः फ�म ्आददाति।

381. कम्�तिंण घो�र% म्�म्� तिंनांया�जायार्जिसः क% श�। (तिंनां+या�जा�+तिंणचा� तिंनांया�ज्या�% तिंनांया�र्जिजा� तिंनांया�जानांम्�)382. व्या�तिंम्श्री%ण इ� ��क्या%नां त्�म्� म्% O�तिंद्धम्� म्�हयार्जिसः इ�। (म्�ह�+तिंणचा� म्�ह्य�% म्�तिंह� म्�ह�)383. त्�म्� एक तिंनांस्थिश्चानां�, �दे� ए� �दे, या%नां अहम्� श्री%या� आप्नां�या�म्�।384. ज्ञाः�नांम्� अज्ञाः�नांम्� अपनां�देतिं�। (दे6र कर�तिं�) (ण�दे प्रा%रण% नां�द्य�% नां�न्न/नां�त्त नां�देनांम्�/नां�दे�

20