การออกแบบภาพยนตร Animation ลกษณะไทย

โดย นายวสฐ จนมา

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป ภาควชาการออกแบบนเทศศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2547

ISBN 974 – 464 – 223 - 8 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

THAI STYLE ANIMATION DESIGN

By Visit Janma

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree MASTER OF FINE ARTS

Department of Visual Communication Design Graduate School

2004 ISBN 974 – 464 – 223 - 8

กกกกบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “การออกแบบภาพยนตร Animation ลกษณะไทย” เสนอโดย นายวสฐ จนมา เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาการออกแบบนเทศศลป

..................................................................... (รองศาสตราจารย ดร.จราวรรณ คงคลาย)ป

คณบดบณฑตวทยาลยกกกกกกกก วนท............เดอน........................พ.ศ..............

ผควบคมวทยานพนธ กกกกกกกก1. อาจารยอนชา โสภาคยวจตร กกกกกกกก2. อาจารยวฒนพนธ ครฑะเสน คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ .....................................................ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารยชยนนท ชะอมงาม) .............../………...../………….. .............................................................กรรมการ (รองศาสตราจารยพรรณเพญ ฉายปรชา) .............../………...../………….. ................................................กรรมการ ........................................กรรมการก (อาจารยวฒนพนธ ครฑะเสน) (อาจารยอนชา โสภาคยวจตร) .............../………...../………….. .............../………...../…………..

ง

K 43362013 : สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป คาสาคญ : การออกแบบภาพยนตร Animation ลกษณะไทย/ไตรภมพระรวง กกกกกกกกวสฐ จนมา : การออกแบบภาพยนตรAnimationลกษณะไทย (THAI STYLE ANIMATION DESIGN) อาจารยผควบคมวทยานพนธ : อ.อนชา โสภาคยวจตร และอ.วฒนพนธ ครฑะเสน. 102 หนา ISBN 974 – 464 – 223 - 8 กกกกกกกกการวจยครงนมจดมงหมายเพอศกษาและออกแบบภาพยนตรAnimationเรองไตรภมพระรวง โดยนารปแบบของศลปกรรมไทยมาใชเปนหลกในการออกแบบ และถายทอดรปแบบวรรณคดไทยโบราณใหออกมาเปนสอในรปแบบภาพยนตร และภาพเคลอนไหวเรองไตรภมพระรวง ทมลกษณะการออกแบบศลปกรรม การออกแบบลกษณะตวละคร ตลอดจนไปถงการดาเนนเ รอง มมมอง ท สอถงความเปนไทยอยางม เอกลกษณ สะทอนความเชอ และเผยแพรศลปวฒนธรรมไทยไดอยางชดเจน ใชเปนขอมลพนฐานสาหรบการศกษา และการออกแบบทมลกษณะใกลเคยงได กกกกกกกกการดาเนนงานวจยมแนวทางในการศกษาถงรปแบบของการออกแบบภาพยนตรAnimationเรองไตรภมพระรวง มวธการวจยโดยการศกษาขอมลทางภาคเอกสาร และขอมลวจยทางภาคสนามทเกยวของกบศลปกรรมไทย ศลปการแสดงของไทย แลวดาเนนการสรปหาลกษณะเฉพาะของรปแบบทางการออกแบบเพอนาไปใหผทรงคณวฒ ผเชยวชาญทางดานศลปกรรมไทย ดานการออกแบบภาพเคลอนไหว และสาขาทเกยวของเปนผประเมนผลงาน โดยการวจารณ อภปราย และวเคราะหขอมล เพอหาขอสรป ในการแกไขขนสดทาย ใหเปนผลงานการออกแบบภาพยนตรAnimationเรองไตรภมพระรวงทมความสมบรณ มเอกลกษณ รปแบบศลปกรรม ตลอดจนการดาเนนเรองแบบอยางไทยไดชดเจน สามารถสอสารออกไปไดอยางเหมาะสม ภาควชาการออกแบบนเทศศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2547 ลายมอชอนกศกษา ………………………………… ลายมอชออาจารยผควบคมวทยานพนธ 1…………………………2…………………………

จ

K 43362013 : MAJOR : VISUAL COMMUNICATION DESIGN KEY WORD : THAI STYLE / ANIMATION DESIGN aaaaaaaaVISIT JANMA : THAI STYLE ANIMATION DESIGN. THESIS ADVISORS : ANUCHA SOPAKVICHIT AND WATANAPAN KRUTASAEN. 102 pp. ISBN 974 – 464 – 223 - 8

The purposes of this research were to study and design animation film titled “Tripoompraluang” through the main use of Thai works of art. Thai traditional literature was illustrated as an animation film. It was designed by using Thai works of art, Thai traditional characters design, and story telling that reflected belief. It revealed Thai traditional arts obviously.

Data were collected by document and field research that concerned Thai works of art and Thai traditional characters design. The specific designing patterns were specially considered and assessed by Thai art specialists and experts in the field of animation and related areas.

Department of Visual Communication Design Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2004 Student’s signature…………………………………........ Thesis Advisors’ signature 1 ………………………………… 2 ………………………………………

ฉ

กตตกรรมประกาศ การทาวจยฉบบนสาเรจลลวงไปไดดวยดเพราะการใหความชวยเหลอ ความเออเฟอแกขาพเจา และดวยจตใจอนงดงามของบคคลและกลมบคคลดงทจะกลาวตอไปน อาจารยปยต เงากระจาง ผทรงคณวฒในดานการตนและภาพเคลอนไหว คณครสาคร ยงเขยวสด (โจหลย) ศลปนแหงชาตสาขาการแสดงหนละครเลก อาจารยวฒนพนธ ครฑะเสน และอาจารยอนชา โสภาคยวจตร อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ผซงใหความชวยเหลอ แนะนาสงเสรมแกขาพเจาเปนอยางมาก อาจารยประจาสาขาวชาการออกแบบนเทศศลป คณะมณฑนศลป มหาวทยาลยศลปากรทกทาน รองศาสตราจารย ดร. จรวฒน พระสนต รองคณบดฝายวชาการ คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร อาจารยสนน หลอดแกวทองแดง อาจารยศภรก สวรรณวจน อาจารยลนดา อนทราลกษณ หวหนาภาควชาศลปะและการออกแบบ คณะ..สถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร และอาจารยประจาภาควชาศลปะและการออกแบบ และภาควชาสถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร ทกทานทใหความชวยเหลอแกขาพเจา รองศาสตราจารย สมเกยรต ตงนะโม อาจารยประจาภาควชาจตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ คณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม อาจารยทนกร สนธรตน อาจารยประจาวชาโทภาพเคลอนไหวภาควชาศลปะไทย คณะวจตรศลป มหาวทยาลย เชยงใหม อาจารยภานพงษ เลาหสม ภาควชาศลปะไทย คณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม คณธวชพงษ ตงสจจะพจน Animator บรษท กนตนาแอนนเมชน คณพานชย สดส ผอานวยการฝายผลต บรษท WorkPoint Enitertainment Public Company Limited. คณโสฬส ศรรตน Art Director บรษท WorkPoint Enitertainment Public Company Limited. คณสรชย จงจตงาม คณภวดล กลส อาจารยขาม จาตรงคกล อาจารยประจาสาขาวชาการออกแบบนเทศศลป คณะศลปกรรม มหาวทยาลย ขอนแกน พระพรณรกษ เปสโล คณพอวชต และคณแมสวรรณ จนมา ผใหความชวยเหลอ ใหกาลงใจและอดทนตอขาพเจาเสมอมา คณอญชล ศนสนยเมธา ผสนบสนนชวยเหลอใหกาลงใจแกขาพเจาในทกๆเรอง คณวทยา จนมา คณวสฐ อรณพทกษ พๆเพอนๆปรญญาโทสาขาการออกแบบนเทศศลปรน3

และบคคลทขาพเจามไดกลาวถง ขอขอบพระคณเปนอยางสง

ช

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย…………………………………………………………..................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ……………………………………………………….. ................. จ กตตกรรมประกาศ…………………………………………………………….................. ฉ สารบญภาพ….……………………………………………………………………………. ช บทท……………………………………………………………………………………...... ซ 1 บทนา…………………………………………………………………………............ 1

ความเปนมาและความสาคญของปญหา………………………………….... 2 ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา……………………………… 2 สมมตฐานของการศกษา…………………………..……………………....... 2 ขอบเขตของการศกษา……………………………………………………….. 3 นยามศพทเฉพาะ....................……………………………………………… 4

2 วรรณกรรมทเกยวของ………………………………………………....................... 5 ประวตศาสตร Animation …………………………………………………… 7 ขนตอนการสรางผลงาน Animation ……………………………………….... 8 ไตรภมพระรวง……………………............................................................ 17 ศลปกรรมไทย……………........................................................................ 29 ศลปะการแสดงของไทย……………………………………………………… 48

3 วธดาเนนการวจย……………………………………………………………............ 57 4 ผลการวเคราะหขอมล และผลการออกแบบ……………………………………...... 62 5 สรป และขอเสนอแนะ.......................………………………………...................... 93

สรปผลการวจย…………………………………………………………….... 93 ขอเสนอแนะ………………………………………………………………….. 94

บรรณานกรม..................................................................................................... 95 ภาคผนวก………………………………………………………………………….... 97

ประวตผวจย…………………………………………………………………………. 101

ซ

สารบญภาพ ภาพท หนา

1 การแสดงการเคลอนไหวในสมยกรก………………………………………….......... 6 2 การแสดงถงความเคลอนไหวในศลปะเอเชยโบราณ………………………............. 7

3 การสรางภาพเคลอนไหวในยคแรกๆ Phenakistiscope………………………….... 7 4 การสรางภาพเคลอนไหวดวย Zrotrope……………………………….……............ 7 5 ลกษณะผลงานภาพเคลอนไหว เทคนค Cut-out Animation……….………........... 8 6 ผลงานภาพเคลอนไหวเทคนค Cell Animation.................................................... .. 8 7 ภาพเคลอนไหวเทคนคClay Animation(การปนตวละครดวยดนนามน)...…........... 9 8 Story Board จากผลงานของ Koji Morimoto……………………….……….......... 9 9 Story Board จากเรอง The Wrong Trousers ของ Nick Park………..……......... 10 10 Key Animation A-C……………………………………………………..…............. 12 11 Key Animation A-B-C………………………………………………..……........... 12 12 คาตรงกลางระหวาง Key Animation หลก (Inbetween)…………..……….......... 12 13 Squash and Stretch การยดและหด……………………………..………............ 13 14 Timing การกาหนดระยะเวลา……………………………………..………............. 14 15 Anticipation หรอการเตรยมตวการแสดงทาทาง……………….…………............ 14 16 Movement of the Two Legged Figer………………………….………….......... 16 17 ภาพไตรภมจากสมดภาพไตรภม สมยกรงศรอยธยาและกรงธนบร……………..... 17 18 ภาพลายเสนไตรภม………………………………………………….……............. 18 19 ภาพรวมนรก………………………………………………………….……............ 19 20 ตะเกยงโรมนสารดพบท ต.ทามะกา กาญจนบร……………….…….................... 30 21 พระพทธรปอรยาบถยนตรภงค พบทวดรอ จ.พระนครศรอยธยา…….…............... 31 22 ภาพนนตา พระพทธองคทรงแสดงธรรมแกเทพเจาในศาสนาฮนด………............. 33 23 พระนารายณ หรอวษณสกรศลา พบทอ.ไชยา สราษฎรธาน…………………....... . 33 24 พระโพธสตวอวโลกเตศวรสารด พบทวดพระบรมธาตไชยา อ.ไชยา สราษฎรธาน… 34 25 พระพทธรปนาคปรก พบทวดมหาธาต พระนรคศรอยธยา……………………....... 35

ฌ

ภาพท หนา 26 พระพทธรปทรงเครอง ปางมารวชยสารด………………………….…………… 37 27 พระพทธรปปางลลาสารด พระระเบยง วดเบญจมบพตร กรงเทพฯ…………… 38 28 ภาพชาดกเรองโคชานยชาดกลายเสนจารลงบนหนฉนวน วดศรชม….……….. 39 29 ภาพจตรกรรมฝาผนง (ภาพคดลอก) วดเจดยเจดแถว ศรสชนาลย สโขทย.…... 40 30 พระพทธรปปางมารวชยสมรด พบท อ.สรรคบร ชยนาท…………………….… 41 31 ภาพจตรกรรมฝาผนง เทพชมนม อโบสถวดใหญสวรรณาราม เพชรบร….……. 42 32 ภาพจตรกรรมฝาผนง พระพทธองคเสดจลงจากสวรรคชนดาวดงค พระทนง

กกพทไธสวรรย พพธภณฑสถานแหงชาต พระนคร…….……….............. 43 33 ภาพหนงใหญ……………………………………………………………………. 52 34 ลกษณะหนละครของไทยสมยรชกาลท 5………………………………………. 56 35 ลกษณะสภาพของสมดภาพไตรภมฉบบกรงศรอยธยา เลขท 6……………….. 62 36 สวรรคชนดาวดง………………………………………………………………… 63 37 รปภมพรหม……………………………………………………………….…….. 64 38 ภาพจตรกรรมฝาฝนง เทพชมนม อโบสถวดใหญสวรรณาราม เพชรบร……….. 76 39 ลกษณะการสรางภาพเคลอนไหวดวยเทคนค Cut-out Animation……………. 78 40 ตวอยางผลงานการออกแบบตวละครทใชในงานออกแบบวจย…………......... 78 41 ภาพยมบาลไตสวนคดความคนนรก…………………………………………... 79 42 ภาพยมบาลไตสวนคดความคนนรก…………………………………………… 79 43 ภาพสวรรณทาการลงโทษคนและสตวในนรก…………………………………. 79 44 ภาพสวรรณทาการลงโทษคนและสตวในนรกตามโทษของคนนรกไดกระทา… 80 45 ภาพสตวนรกทหนการถกลงโทษกระโดดลงนาทองแดงรอน……………..…… 80 46 ภาพคนและสตวนรกถกนาไปยงนรกขมตางๆ…………….……………..……. 80 47 ภาพคนและสตวนรกถกนาไปยงนรกขมตางๆ………………………….….….. 80 48 ภาพคนและสตวนรกถกนาไปยงนรกขมตางๆ…………………………..…….. 81 49 ภาพคนและสตวนรกถกนาไปยงนรกขมตางๆ……………………………...… 81 50 ภาพคนและสตวนรกถกนาไปยงนรกขมตางๆ…………………………..…….. 81

ญ

ภาพท หนา 51 ภาพรวมนรกหลกๆทงหมดในไตรภมพระรวง………………………………… 81 52 ภาพยมบาลจากสมดภาพไตรภม…………………………………………….. 82 53 ผลงานการออกแบบตวละครททาการออกแบบขนมาในผลงานวจย………… 82 54 ผลงานการออกแบบตวละคร……………………………………..………….. 82 55 ผลงานการออกแบบตวละคร…………………………….…………………... 83 56 ผลงานการออกแบบตวละคร………………………….……………………... 83 57 กรอบสนเทากรอบสนเทารปแบบการเปลยนภาพในการออกแบบภาพยนตร

กกAnimationโดยทมาจากแนวคดของการแบงภาพในงานจตรกรรมไทย...... 84 58 ผลงานภาพเคลอนไหวภาพรวมประตนรก………………………………….... 85 59 ผลงานภาพเคลอนไหวในสญชพนรก……………………………………….... 85 60 ผลงานภาพเคลอนไหวในกาฬสตตนรก………………………………………. 86 61 ผลงานภาพเคลอนไหวในสงฆาฎนรก………………………………………... 86 62 ผลงานภาพเคลอนไหวในโรรวะนรก………………………………………..... 87 63 ผลงานภาพเคลอนไหวในมหาโรรวะนรก…………………………………….. 87 64 ผลงานภาพเคลอนไหวในตาปะนรก…………………………………………. 88 65 ผลงานภาพเคลอนไหวในมหาตาปะนรก…………………………………….. 88 66 ผลงานภาพเคลอนไหวในอวจมหานรก……………………………………….. 89 67 ผลงานภาพเคลอนไหวในโลกนตนรก……………………………………….... 89 68 ผลงานการออกแบบภาพเคลอนไหวรวมขมนรก……………………………... 90 69 การออกแบบกลองใสผลงานภาพยนตร Animation เรองไตรภมพระรวง……. 90

1

บทท 1 บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

การออกแบบภาพยนตรการตนและภาพเคลอนไหวทวไปในปจจบนนน การออกแบบทมโดยรวมมก เปนไปตามรปแบบในเรอง การออกแบบลกษณะตวละคร ( Charactor Design ) รปแบบศลปกรรม ( Art Direction) มลกษณะการออกแบบทเหมอนศลปกรรมสากลหรอคอนไปในแบบอยางศลปะตะวนตก ซงลกษณะโดยรวมในเรองรปราง รปทรงสสน และลกษณะการเคลอนไหว( Animation Design ) หรอลกษณะการดาเนนเรอง ททาการออกแบบขนมาตามแบบอยาง หรอรปแบบของศลปวฒนธรรมทางตะวนตกเชนเดยวกน สวนททาการออกแบบภาพยนตรการตนใหดมลกษณะเปนแบบอยางศลปะตะวนออก และศลปกรรมแบบไทยนน ในปจจบนผลงานทพบเหนอยโดยทวไปกยงคงมสดสวนทนอยและยงมความไมชดเจนในเรองการศกษาบนทกเปนขนตอนตอเนองเปนหลกฐานทชดเจน จากเหตผลทกลาว จงตองการออกแบบภาพยนตรการตน และภาพเคลอนไหวทสรางสรรค ขนมาจากพนฐานของศลปกรรม และวฒนธรรมแบบอยางของไทยขนมา โดยเรมตนทาการออกแบบลกษณะตวละคร รปแบบการ สรางสรรคในดานศลปกรรม การดาเนนเรอง การเลาเรอง และการออกแบบทงหมดใหมลกษณะของศลปะไทย โดยทาการปรบปรง ลกษณะศลปะตะวนออกและศลปะไทยแบบดงเดม ใหมลกษณะทมความรวมสมยมากขน จะทาการศกษา บนทก และทาการสรปวจยลกษณะทเดนชดของศลปกรรมไทย และในสวนเรองของการออกแบบ ลกษณะการเคลอนไหว การดาเนนเรองในภาพยนตรการตนททาการวจยและออกแบบขนมานน ทาการศกษาขนจากลกษณะศลปะการแสดงของของไทยโดยรวมเปนตวกาหนดในการออกแบบลกษณะการเคลอนไหว ตลอดจนวธดาเนน เรองขนตามแบบอยางศลปกรรมไทย และจตรกรรมไทยขนมา เพอแสดงถงแนวความคดการ แสดงออกตลอดจน รากฐานความคด ปรชญาในแบบอยางศลปะไทย ทมความแตกตางกบลกษณะศลปะอนๆ เพอวธในการสอสารสงเดยวกนในรปแบบทแตกตางกนออกไปตลอดจนแสดงลกษณะความงดงามใน ศลปกรรมและศลปวฒนธรรม แบบอยางของไทยใหเผยแพรและทาการพฒนาสบตอและจากการเลอกวรรณคดเรองไตรภมพระรวงขนมาเพอใชเปนกรณศกษาการออกแบบ

2

ภาพยนตร Animation เนองจากวรรณคดเรองไตรภมพระรวงนเปนวรรณคดไทยโบราณ ซงแตงขนในสมยสโขทย (ไตรภมพระรวงเปนตนกาเนดความเชอเรองนรก และสวรรคของสงคมไทย) เหตผลทผานมาทงหมดจงเปนทมาของการออกแบบสรางสรรคภาพยนตร Animation เรองไตรภมพระรวงโดยมฐานการออกแบบสรางสรรค จากศลปวฒนธรรมแบบอยางไทยในเรองศลปะการแสดง และรปแบบศลปกรรม ขนมาเปนตวกาหนดการออกแบบสรางสรรค ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา

1.เพอศกษาถงรปแบบ และแบบอยางเฉพาะของศลปกรรมไทย ทาการพฒนารปแบบใหมความรวมสมยและมความเดนชด และชดเจนทางศลปกรรมขน

2.เพอศกษาถงรปแบบของศลปะการแสดงแขนงตางๆของไทยโดยรวมเชนลปะการแสดงโขน หนกระบอก หนละครเลก หนงใหญ และศลปะการแสดงของไทยโดยรวมขนมา สรปลกษณะหลกทสาคญในการแสดงนามาเปนขอกาหนดในการออกแบบสรางสรรครปแบบการเคลอนไหวสาหรบภาพยนตร Animation เรองไตรภมพระรวง

3. เพอสรางสรรคภาพยนตร Animation ทมรากฐานจากศลปวฒนธรรมไทย มคณคาสนทรยศาสตรทางศลปะ ทมลกษณะเฉพาะ มเอกลกษณทสะทอนถงคตความเชอ ศลธรรม ปรชญาความคด สภาพสงคมของไทยอยางเดนชด

4.เพอสงเสรมและเผยแพรหลกคาสอนและคตความเชอดานศลธรรมอนดงามของพทธาสนาและหลกศลธรรมอนดงามของไทยทมมาแตโบราณ ทแทรกอยในวรรณคด (จากกรณ ศกษาเรองไตรภมพระรวงตอนนรกภม) ใหออกมาในรปแบบของสอทสามารถเผยแพรออกไปสกลมคนจานวนมากและเหมาะสมกบยคสมยปจจบน ไดแกสอภาพเคลอนไหว

5.ผลจากการศกษา คนควา รวบรวม วจยวเคราะห เพอเปนแนวทางในการทนกออกแบบ นกศกษาใชประโยชนตอไป ในการศกษาพฒนารปแบบการสรางสรรค สอศลปกรรมทงดานภาพยนตร หรอสอในดานภาพเคลอนไหวตางๆสบตอไป สมมตฐานของการศกษา

1.ภาพยนตรAnimationลกษณะไทย กรณศกษาจากเรองไตรภมพระรวงจะสามารถแสดงถงคณคาทาง สนทรยศาสตรดานศลปะ ความงาม สะทอนความคด ปรชญาความเชอ สงเสรมคาสอนหลกศลธรรมอนดงามและศลปวฒนธรรมการแสดงออกทางจตวญญาณแบบไทยใหออกมามลกษณะเฉพาะ ชดเจนแตกตางไปจากศลปะและวฒนธรรมของชนชาตอนๆ

3

ขอบเขตของการศกษา 1. ศกษาถงรปแบบศลปกรรมของไทย สรป วเคราะหและนามาพฒนาเพอทาการ...

สรางสรรคออกแบบผลงานใหมความชดเจน มเอกลกษณทางศลปกรรมอยางไทยขนมา 2. ศกษาศลปะการแสดงของไทยแขนงตางๆ เชนโขน ละคร หนกระบอก หนละคร….

เลกนามาเปนกรอบกาหนดการศกษาและการสรางสรรคออกแบบลกษณะการเคลอนไหวการแสดงของตวละคร ( Charactor Design ) ตลอดจนรปแบบการดาเนนเรองราว

3. ทาการออกแบบตวละคร ฉาก รปแบบศลปกรรม ตลอดจนลกษณะการเคลอนไหวการแสดง ของตวละครจากกรอบกาหนดเรอง รปแบบศลปกรรมของไทย สาหรบภาพยนตร Animation ลกษณะไทยกรณศกษาจากเรองไตรภมพระรวง เนอเรองเปนการสอดแทรกถงเรองคตความเชอทางพทธศาสนาในเรองบาปกรรมซงเปนคตคาสอนของไทย ตลอดจนถงเปนพนฐาน ความเชอ ในสงคมและวฒนธรรมในชาตไทย อดมคตทางความงามของไทยทมสอดแทรกอยภายในการดาเนนเรอง ตวละครมความหลากหลายบคลกในการแสดง จงเปนขอจากดทนาสนใจตอการทางานออกแบบสรางสรรค เรองราวทมลกษณะเหนอจรง เหมาะสมกบการนามาสรางสรรคเปนภาพยนตร Animation ทงยงถายทอดและสะทอนใหเหนถง หลกคาสอน ศลปวฒนธรรม ปรชญาความเชอ และสภาพสงคมความเปนอยของชาวไทยไวในเรองราวอยางนาสนใจ และเนองจากในปจจบนวรรณคดเรองไตรภมพระรวงน ไมเปนทรจกแพรหลายเหมอนในอดต เนองจากมเนอหาทซบซอน ภาษาและรายละเอยดทมในเรองเปนคาศพท และสานวนโบราณเกยวของในเรองทางพทธศาสนาเปนสวนมากในเรอง จงอาจเปนการยากทจะทาความเขาใจไดในระยะเวลาสนๆ จงเปนความทาทาย และนาสนใจในการปรบเปลยนเรองในรปแบบวรรณคดมาสรางสรรคใหม ในรปแบบสอภาพยนตร Animation ขนมา ขนตอนการศกษา

1. รวบรวมคนควาขอมลจากแหลงขอมลทเกยวของ 2. สรปวเคราะหขอมลเพอนามาใชในการสรางสรรคออกแบบ 3. ออกแบบและผลตภาพยนตรการตน 4. ทาการทดสอบกบผเชยวชาญเฉพาะดาน 5. สรปผลการทดสอบอภปรายผลและขอเสนอแนะ

4

ขอตกลงเบองตน การวจยจากดอยในการสรางภาพยนตร Animation ลกษณะไทยกรณศกษาจาก

เรอง”ไตรภมพระรวง”โดยทจากดการสรางสรรคภาพยนตร Animation เฉพาะ นรกภม ในภมหลกเปนจานวน 9 ขม เปนกรณศกษา โดยทจะทาการสรปลกษณะของศลปกรรมไทย และลกษณะศลปะการแสดงของไทยโดยรวมเพอใชเปนขอกาหนดในการออกแบบสรางสรรคผลงานภาพยนตร Animation ลกษณะไทยกรณศกษาจาก เรอง ”ไตรภมพระรวง” ขนมา ความจากดของการศกษา (Limited of Study)

1. ในการวจยครงนจะใชเวลาในการวจยประมาณ 1 ป เรมตนงานวจยตงแตหวขอวทยานพนธไดรบการอนมต

2. งบประมาณในการทาการศกษาวจยโดยประมาณ 100,000 บาท นยามศพทเฉพาะ

Animation หมายถง การนาภาพมาเรยงตอกนดวยเครองฉาย มผลตอสายตาทาใหเกดการ ลวงสายตา จนทาใหมองเหนเปนภาพเคลอนไหวได โดยมเทคนคในการสรางสรรคหลากหลายวธเชนการวาดดวยมอ การสรางหนขนมาถายทา สรางดวยคอมพวเตอร และอกมากมายหลายวธการ

ไตรภมพระรวง หมายถง วรรณคดไทยสมยสโขทยซงมเนอหากลาวถงโลก 3 โลก มเกยวของกบ ความเชอทางพทธศาสนา รวบรวมคาสอน ความเชอทางพทธศาสนา ศลธรรมวรรณกรรม สงคม และอดมคตความเชอทางสงคมวฒนธรรมไทยโบราณมผลตอความเชอคาสอนศลธรรมดานตางๆตอสงคมไทยมาอยางยาวนาน

5

บทท 2 วรรณกรรมทเกยวของ

ในสวนแรกนเปนการศกษาขอมลเบองตนเพอเปนพนฐานสาหรบการออกแบบภาพยนตรAnimation ลกษณะไทยโดยมขอมลทเกยวของดงน 1. การออกแบบภาพยนตร Animation 2. ไตรภมพระรวง

2.1 กามภม

2.2 รปภม

2.3 อรปภม 3. ศลปกรรมไทย

3.1 ศลปกรรมกอนชนชาตไทย 3.2 สมยแหงศลปกรรมไทย

4. ศลปการแสดงของไทย 1. การออกแบบภาพยนตรAnimation

ในขนแรกมความจาเปน ตองทาความเขาใจเกยวกบความหมายของ Animation เพอทาความเขาใจตอความหมายภาพรวม และขนตอนการสรางผลงา

Animation คาวา Animationมาจากรากศพทภาษาละตนทมความหมายวา ทาใหมชวต วญญาณ และในความหมายรวมๆในปจจบนนน มความหมายวาภาพเคลอนไหว ซงจะคนละความหมายกบคาวา Motion Picture กบ Movie หรอ (Moving Picture) ความหมายในภาษาไทยคอภาพยนตร แตคาวา Animation ความหมายไมไดจากดเพยงการตนเทานน คาวา Animation ยงมความหมายมเทคนคและวธสรางสรรคหลากหลาย วธ เชน

- 2D animation โดยวธการวาดดวยมอหรอสรางขนจาก computer รวมไปถง Cut-out Animation การเขยนลงไปบนฟลม และอกหลากหลายเทคนควธ โดยทเทคนคยงจากบอยบนระนาบ สองมต ไมมสวนทหนาหรอมความลกมาก

6

- 3D animation จากการทสรางตวละครขนมาดวยวสดหลากหลายเชนดนนามน ยางผา ไม โดยทมโครงสรางภายในทสามารถทาให ตวละครสามารถขยบสวนตางๆได จากนนทาการถายทาดวย กลองถายภาพยนตร หรอกลองวดโอ ทละเฟรมจากนนนาภาพทถายทาทงหมดนามา

เรยงตอกน เกด เปนภาพเคลอนไหว (Stop-motion) หรอการสรางสรรคดวยเทคนคคอมพวเตอรกราฟกในโปรแกรมสรางผลงานสามมต

การผสมเทคนคหลากหลาย เขาดวยกน เชนการนาคนแสดง เชนเทคนค Pixilation (ไมไชการแสดงแบบLive action) เขากบเทคนค Animation ทตางๆกน และเทคนคอกมากมายขนอยกบจนตนาการและความคดสรางสรรคของผกากบและผสราง ภาพท 1 การแสดงการเคลอนไหวในสมยกรก (Capturing the dynamics of action: aGreek image of chariot racing from the 6th century BC.) ทมา : Peter Lord and Brian Sibley, Creating 3-D animation (New York : Harry N. Abrams, 1998),16.

จดเรมตนของ Animation เกดขนตงแตยคโบราณ ในภาพวาดของมนษยถาทวาดภาพสตวทมขามากมายเพอถายทอดออกมาใหเหนวาสตวตางๆกาลงวง หรอเคลอนไหว หรอแมแตในทางเอเชยกตาม รปปนรปเคารพ ทมแขนมากมายดคลายเปนการแสดงถงความเคลอนไหวของรางกายจงนบเปน การสรางภาพเคลอน ไหวในยคแรกๆเลยทเดยว (Peter Lord and Brian Sibley. Creating 3-d animation :1998)

7

ภาพท 2 การแสดงถงความเคลอนไหวในศลปะเอเชยโบราณ ทมา : พรยะ ไกรฤกษ, ประวตศาสตรศลปะในประเทศไทยฉบบคมอนกศกษา, (กรงเทพฯ: บ.อมรนทร พรนตง กรป จากด, 2528),128.

ประวตสาสตร Animation เกดขนยคทหมอสอนศาสนาสรางMagic lanternขนมาเพอ ใชสาหรบสอนศาสนา และตอมาปรบเปลยนเปนจานทมภาพเรยงอยขางในมชอวา Zoetrope และตอมามการสรางเทคโนโลยการถายภาพ จนป ค.ศ.1888 เอดสนไดสรางกลองถายภาพยนตรขนจงกอใหเกดการพฒนาวงการ Animation ขนมาอกมากมาย

ภาพท 3 การสรางภาพเคลอนไหวในยคแรกๆ ภาพท 4 การสรางภาพเคลอนไหวดวย Phenakistiscope Zrotrope ทมา : ทมา : Peter Lord and Brian Sibley, ทมา : Kit Laybourne , The Animation Creating 3-D animation (New York : Book (America : Crown, 1979), 21. Harry N. Abrams, 1998),18.

8

1.1 ขนตอนการสรางผลงาน Animation กกกก1.1.1 แนวคด เรองยอ และเนอหา (Idea+treatment+Script) เปนสวนทสาคญ

ทสด เรองราวทดสามารถชกจงใจใหเกดความรสกรวมไดมากทสด คอจดทสาคญในการสรางงานAnimationขนมา

กกกก1.1.2 การออกแบบ (Design & Art direction) การออกแบบสรางสรรคสวนตางๆทงหมด เชนการออกแบบตวละคร (Character Design) ฉาก โทนส รปแบบ ลกษณะทางศลปะ(Art Direction)

ภาพท 5 ลกษณะผลงานภาพเคลอนไหว ภาพท 6 ผลงานภาพเคลอนไหวเทคนค เทคนค Cut-out Animation Cell Animation ทมา : Richard Taylor , Encyclopedia of ทมา : Jayne Pilling , from the Series Animation Techniques, (Singapore : Page Animation 2D and beyond One – The Bookshop, 1998), 63. (Switzerland : Rotovision, 2001), 132.

9

ภาพท 7 ภาพเคลอนไหวเทคนคClay Animation (การปนตวละครดวยดนนามน) ทมา : Peter Lord and Brian Sibley, Creating 3-D animation (New York : Harry N. Abrams, 1998),140.

กกกก1.1.3 Story Board (Blueprint) กเปนสวนทสาคญในการถายทอดเรองราวจากตนฉบบ ใหแสดงออกมาเปนภาพ แสดงใหเหนถงมมมองของภาพ ทศทางการเคลอนไหวของกลอง ทศทางการเคลอนไหวของตวละคร นาไปสความเขาใจในการดาเนนงานรวมกนภายในทมงานทกๆฝาย คนหาจดเดนจดดอย และจดบกพรองนาไปสการแกไขปรบปรง ทาใหเกดความสมบรณกอนขนการถายทาจรง เปรยบเปนแผนผงแผนทในการทางาน ภาพท 8 ผลงาน Story Board จากผลงานของ Koji Morimoto ทมา : Jayne Pilling , from the Series Animation 2D and beyond (Switzerland : Rotovision, 2001), 132.

10

ภาพท 9 ผลงาน Story Board จากเรอง The Wrong Trousers ของ Nick Park ทมา : Peter Lord and Brian Sibley, Creating 3-D animation (New York : Harry N. Abrams, 1998),162.

กกกก1.1.4 เสยงในการสรางผลงาน Animation สาหรบงานในสายอาชพและการทางาน Project ใหญๆเชนในสตดโอดสนยนน จะตองทาการบนทกเสยงในสวนตางๆกอนการสรางขนตอนการเคลอนไหว เชนการบนทกเสยงของตวละคร เสยงประกอบสวนอนๆ เพราะในการสรางการเคลอนไหวระดบผลงาน Project ใหญๆนน ลกษณะเสยงของตวละครทมความแตกตางกนจะนามาใชกาหนดในการสรางความเคลอนไหวของผลงาน Animation

กกกก1.1.5 Production ขนตอนการดาเนนงาน ซงแบงไปตามเทคนคทตองการ….ตามทกาหนดไวในขนตอนการทา Story Board เชนการสรางผลงาน Animation ดวยเทคนคการวาด กทาการสรางการเคลอนไหวใหตวละครและงานดวยวธการวาดและใสส เปนตน

กกกก1.1.6 ถายทา ทาการถายทาผลงานในแตละภาพ ตามเทคนคททาการเลอกสรางสรรคขนมาเชน สรางผลงานAnimation ดวยเทคนคการวาดกทาการถายทาดวยกลองถายภาพยนตร กลองวดโอ หรอทาการ Scan ภาพแตละภาพเขาไปใน Computer กเปนอกวธ ทงหมดนนกขนอยกบงบประมาณและความตองการของผผลตนนเอง

กกกก1.1.7 Composite & Editing ตดตอ และ การรวบรวมภาพทงหมด ทาการตดตอผลงานทงสวนของภาพและเสยง เรยงลาดบการเลาเรองตามทไดกาหนดไวในสวนของ Story Board ใหเกดเปนผลงาน Animationทเสรจสมบรณ (Tony White : 1986)

11

ทงหมดกคอสวนสาคญในการสรางสรรคผลงาน Animation ขนมาเรองหนง ซงมกระบวนการทางานหรอขนตอนทคลายคลงกบการสรางภาพยนตรเรองหนงเลยทเดยว ทงหมดนสวนทสาคญตอมาทเปนตวกาหนดใหการสรางสรรคออกมาดกขนอยกบองคประกอบเหลานดวยเชนกน

- ทนในการทางาน - ระยะเวลาในการทางาน

- ทมงานทสรางสรรคผลงาน 1.2หลกเบองตนในการสรางผลงานAnimation

การเรมตนBasicการสรางสรรคผลงาน Animation โดยทหลกเบองตนเหลาน จะเปนสวน สาคญและจาเปนในการสรางผลงาน Animation ทกประเภท สวนแรก Animation คอภาพทตางจากภาพนง เพราะเรองเวลา ระยะทาง และการเคลอนไหว ทเกดขนตองมความหมายและตองเกดความงามขนดวยพรอมกน การสรางผลงาน Animation คอการทนาภาพนงมาเรยงตอกน ดวยเครองมอ หรอเครองจกรกลตางๆ เพอทาใหเกดภาพตดตาเปนภาพเคลอนไหว

เพอใหผลงาน Animation นนมความสมจรงนมนวลและเปนธรรมชาต ตรงตามจงหวะการเคลอนไหวจรง จาเปนทจะตองเรยนรหลกการเบองตนในการสรางสรรคผลงาน Animation

สวนสาคญในการสรางสรรคผลงาน Animation ขนมาอยทการเขยนภาพหลก ทกาหนดการเคลอนไหวในสวนสาคญคอ ภาพหลก (Key Frame Animation) หรอ Pose to Pose ในการจดทาทางบคลกของตวละคร ระบบการวงของจานวนภาพในระบบฟลม และระบบทบนทกโดยเทปวดโอชนดตางๆ นบเปนจานวนเฟรมภาพตอเวลาหนงวนาท เพอความเขาใจตอเรองเวลาการทางานของภาพยนตรและภาพเคลอนไหวในรปแบบตางๆ จานวนเฟรมตอระบบบนทกภาพเคลอนมระบบบนทกตอหนงวนาทเปนดงตอไปน

- ระบบฟลมภาพยนตรมจานวนเฟรมวงตอหนงวนาท 24 เฟรม (ภาพ) - เทปวดโอระบบNTSC (เปนระบบของอเมรกาและญปน) มจานวนเฟรมวงตอหนง

วนาท 30เฟรม (ภาพ) - เทปวดโอระบบ PAL (เปนระบบของไทยและยโรป) มจานวนเฟรมวงตอหนงวนาท

25 เฟรม(ภาพ) Key Animation หรอ Pose to Pose ของภาพหลกในการสรางงาน Animation จะม

จานวนเทากนในทกเทคนควธ ไมวาจะเปนวธทเขยนและวาดดวยมอ หรอใชการคานวนและสราง ขนดวยคอมพวเตอรทงหมด Key Animation กมความสาคญตอการทางานไมวาจะ

12

เปนงาน Animation ในระบบสายงานอาชพหรอ สาหรบนกเรยนนกศกษาทกคน นนจาเปนตองรจกและเปนสวนทสาคญทสดในการกาหนดการเคลอนไหวใหตวละคร

Key Animation หรอ Pose to Pose ความหมายโดยรวมคอภาพหลกในการแสดงความเคลอนไหวของตวละครและภาพทจะเกดขนในระหวางภาพ Key Animation ทงสองภาพทเกดระหวางนนเรยกวา Inbetween ดงภาพตวอยาง ภาพท 10 Key Animation A-C ทมา : Tony White, The Animation Work Book (New York : Watson-Guptill, 1986), 26.

Key Animation ทงสองทอยในภาพ Aและ B คอตวอยางภาพหลก (Key Animation) ของลกบอลในชวงกลงลง A คอคาสงสด B คอคาทลกบอลกลงลงมาตาสด ภาพท 11 Key Animation A-B-C ทมา : Tony White, The Animation Work Book (New York : Watson-Guptill, 1986), 26. Key Animation ทเพมขนระหวาง AและB คอตวอยางภาพหลก (Key Animation) ของลกบอลในชวงกงกลางของการกลงลง A และ B เพมขนมาเปนคาKey C ภาพท 12 คาตรงกลางระหวาง Key Animation หลก (Inbetween) ทมา : Tony White, The Animator’s WorkBook (New York : Watson-Guptill, 1986), 26.

13

จากนนทาการเพมคา Key Animation ลงไปตรงกลางคา Key ทงสามดงตวอยางทผานมากจะไดคา Key เพมขนเปนคา Key Animation ท 1,3, 5, 7 และ 9 สวนภาพทจะเขยนลงไประหวางคา Key Animation หลกๆเหลานเรยกวา Inbetween (Tony White. The Animator’s workbook : Page 26-29)

หลกเบองตนในการสรางภาพเคลอนไหว (Principle of Animation) Squash and Stretch เปนสวนสาคญในการเรมตนการสรางสรรคผลงาน คอ การยดหยนและหด ในโลกของการตนหรอ Animation มกจะไมมสงไหนทมลกษณะแขงเหมอนหนสงตางๆมกมความยดหยน ทาใหสงตางๆมพลง และดแลวใหความเปนธรรมชาตมากขน ยกตวอยางจากภาพลกบอลทตกลงพนแลวเดงขน ในรปดานขวาจะมลกษณะทดเปนธรรมชาตมากกวา

ภาพท 13 Squash and Stretch การยดและหด ทมา : Squash and Stretch [Online], accessed 17 March 2005. Available from http://www.siggraph.org/education/materials/HyperGraph/animation/character_ animation/principles/squash_and_stretch.htm

Timing การกาหนดระยะเวลาในการเคลอนไหวซงขนอยกบคณลกษณะของตวละคร เชน รปราง ขนาด นาหนก และอปนสยรวมถงลกษณะเฉพาะของตวละครนนๆ และอาจขนอยกบสภาพแวดลอม หรอพนทในการแสดงนนๆดวย เชนการเคลอนทในนา บนดวงจนทรการเคลอนไหวอาจใชเวลาเรวชาไมเทากน

14

ภาพท 14 Timing การกาหนดระยะเวลา ทมา : Timing [Online], accessed 17 March 2005. Available from http://www.Siggraph. Org/education/materials/HyperGraph/animation/character_animation/principles/timing.htm

Anticipation หรอการเตรยมตวการแสดงทาทาง (Action) ของตวละคร เชนการยอตวกอนทาการกระโดด หรอ แสดงทาเตรยมกอนทจะทาทาทางจรง หรอการแสดงทาทางตรงขามกบทาแสดงจรง การแสดงทกอยางจาเปนตองม Anticipation อยเสมอ การศกษาการเคลอนไหวธรรมชาต ศกษาการเคลอนไหวของสงมชวต จะตองมการเตรยมตวขนมากอน และจะประกอบกบการทางานในสวนของ การยดหยนและหด (Squash and Stretch) เชนการตกอลฟ หรอการเลนเบสบอลในภาพ ตวอยาง

ภาพท 15 Anticipation หรอการเตรยมตวการแสดงทาทาง ทมา :Anticipation [Online], accessed 17 March 2005. Available from http://www.siggraph .org/education/materials/HyperGraph/animation/character_animation/principles/Anticipation.htm

15

สวนตอมาคอการเตรยมสรางพลงงาน Create Energy การสรางพลงงาน การใชพลงงาน เชนการกดสปรงหรอ การดง การยดหนงยาง แลวกกลบมาคงรปเดม

Kernetic Energy การสรางพลงงานการเคลอนไหว การปลอยพลงงานทเตรยมเอาไวออกมาเชนเตรยมกระโดดแลวกกระโดดออกมา เมอปลอยออกมาพลงงานทออกมานนจะเปลยนออกมาเปนพลงงานในการเคลอนไหวทนท และอกสวนทสาคญหลกๆในการ Anticipation คอ

-เตรยมตวละคร -เตรยมพลงงาน -เตรยมคนด Arcs เสนของการเคลอนไหวของสงมชวต จะเปนเสนทโคงเสมอ เชนการเคลอนไหว

ของคนในการยดแขน กาวขา จะไมมสวนทเคลอนไหวเปนเสนตรงนอกจากการเคลอนไหวทดไมเปนธรรมชาตอยางเครองจกร หรอหนยนต

Overlapping การเคลอนไหวทบซอน คอเมอมการเคลอนไหวหลกเกดขน จะการเคลอนทตามมาของสวนการเคลอนไหวอน โดยทไมตองรอใหการเคลอนไหวแรกหยดกอน การเคลอนไหวททบซอนกนทาใหการเคลอนไหวเปนธรรมชาตมากขน เชนการดนของทมนาหนก โดนทตองใชขอมอ แขน และลาตว ดนออกไปกจะเกดการเคลอนททบซอนคาบเกยวกน

Follow Through การเคลอนไหวทตอเนองจะไมหยดลงอยางกะทนหน จะมการไหลผานตอเนองของพลงงานตอไปขางหนา เชนการตลกเทนนสเมอไมถกลกแลว การเคลอนทของไมเทนนสกจะตองเคลอนทตอไปขางหนาไมหยดลงโดยทนท

Secondary Action การเคลอนไหวทอยรอบๆของการเคลอนไหวหลก เชน ผม เสอผา ใชรวมกบ Overlapping และ Follow Through

Appeal สงดงดดความสนใจ การออกแบบ รปลกษณ ลกษณะอปนสย การเคลอนไหวทนาสนใจ การแสดงทาทางทกระฉบกระเฉง ชวยใหผลงานทออกมาดนาสนใจ

Staging พนทวางของการแสดง การเคลอนไหว การทาความเขาใจตอพนท ทจะเตรยมตวในการแสดงเพอจดมงหมายในการสอความหมาย สรางความนาสนใจ การนาเสนอความคดใหออกมาไดอยางชดเจนตามจดมงหมายทตงไว การควบคมกลอง ควบคมเรองการลาดบภาพ การตดตอ

Inertia แรงเฉอย นาหนก แรงผลก แรงดน แรงดงดดของโลก ซงเปนเรองจาเปนในงาน Animation เพอใหการเคลอนไหวทออกมาเปนธรรมชาต มมวล มนาหนก และบางเรองตองคานงถงเรองกฎทางฟสกสเขามาใชรวมดวย

16

Weight นาหนกของตวละครในภาพเคลอนไหว ซงมลกษณะแตกตางไปตามนาหนกของตวละคร ขนาด ซงจะมผลตอการเคลอนไหว เชน การวงของคนผอม และคนอวน การยกของทมนาหนกแตกตางกน เชน การหยบกระดาษหนงแผน กบการยกกลองใบใหญทมนาหนกมาก

Key Animation คอคาทสงสด และคาตาสดในการแสดงทาทางของตวละคร

ภาพท 16 Movement of the Two Legged Figer ทมา : Kit Laybourne , The Animation Book (America : Crown, 1979),192. Pose to Pose คอการจดทาทางของตวละครจากทาหนงไปสอกทาหนงโดยททาทางจะสอสารความหมายทตองการจะบอกแกผชม ตาแหนงในการทางาน Animation

Executive Producer ผควบคมงานทงหมด รวมถงการจดหาทน หาผกากบ Art Director ผกากบศลป ดแลในดานการออกแบบ ทงตวละคร ฉาก รปแบบการ

ดาเนนเรอง กาหนดภาพลกษณทงหมด Designer นกออกแบบ ททาการกาหนดงานออกแบบในภาพยนตร ภาพเคลอนไหว

ทงหมด เชน ลกษณะรายละเอยดในเรอง ภาพ ฉาก สภาพแวดลอม ทางานตามทผกากบศลปกาหนดภาพรวม

Director ผกากบ ควบคมการทางานทกอยางในภาพเคลอนไหวทจะออกมา Visual Effects Director ควบคมการเคลอนไหวในสวนของเทคนคพเศษ รวมทงสภาพแวดลอมทงหมดโดยรวม CG Supervisor ผควบคมการทางานดวยคอมพวเตอรกราฟกทงหมด

17

Animation Director ควบคมลกษณะการเคลอนไหวทงหมด Supervising Animator ผควบคมการเคลอนไหวในสวนยอย Animator ผสรางการเคลอนไหว ลกษณะทาทางตางๆ Technical Director ผควบคมทางเทคนคตางๆ Model สรางตวละครขนมาเปนลกษณะทางสามมตเพอเปนตวอยางในการทางาน Lighter/Shader ผควบคมแสง เงา พนผว คานาหนกของภาพ ส Effects Animator ผสรางการเคลอนไหวในสวนของเทคนคพเศษ รวมทง….

สภาพแวดลอมทงหมด ทศทางการสรางเทคนค Compositer ผทาการรวบรวมภาพใหเกดความสมบรณ การผสมภาพเทคนคพเศษ

สสน แสง ในขนสดทาย

2. ไตรภมพระรวง คาวา ไตรภม มาจากภาษาบาลวา เตภม แปลวา ภมทงสาม คอ กามภม 1 ปภม

1 อรปภม 1 กรมศลปากร ,สมดภาพไตรภมบราณฉบบกรงธนบร,กรงเทพฯ, หางหนสวนจากดยไนเตดโปรดกชน ,2545 ( ทเรยกวาไตรภมพระรวงเพราะเชอวาเปนหนงสอทสมเดจพระศรสรยมหาธรรมราชาธราช) พระยาลไทย (พระมหากษตรย รชกาลท 5 แหงกรงสโขทย ทรงพระราชนพนธขนเมอวนพฤหสบด ขน 15 คา เดอน 4 ประกา พทธศกราช 1896 ราษฎรทวไปนยมถวายพระนามวา พระรวง จงเรยกหนงสอไตรภมททรงพระราชนพนธขนวาไตรภมพระรวง

ภาพท 17 ภาพไตรภมจากสมดภาพไตรภม สมยกรงศรอยธยาและกรงธนบร ทมา : กรมศลปากร , สมดภาพไตรภมฉบบกรงศรอยธยา-กรงธนบร เลม1 (กรงเทพฯ, อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง, 2542), 15 – 46.

18

ไตรภมพระรวง นนเปนวรรณคดพระพทธศาสนาทสาคญทสดเรองหนงของประเทศไทย เพราะมอทธพลตอศลธรรม และจรยธรรมของสงคมไทย เมอพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราชโปรดใหพระภกษสงฆ และนกปราชญราชบณฑตเรยบเรยง" ไตรภมกถา "ขนในปพทธศกราช 2326) (ตอมาเปนทรจกกนในชอของไตรภมโลกวนจฉยกถา สานวนท 1)( ประมาณ

600 กวาปมาแลว ระบไวอยางชดเจนวาผททรงพระนพนธเรองไตรภมพระรวงไวคอ" พญาลไท "เปนพระมหากษตรยองคท 5 แหงราชวงศสโขทย หรอราชวงศพระรวง แหงสโขทย พระมหากษตรยทครองกรงสโขทยนรวมทงสน 6 พระองคดวยกน คอ.1 พอขนศรอนทราทตย 2 .พอขนบานเมอง

3 . พอขนรามคาแหง 4 . พอขนเลอไท / พญาเลอไท 5 . พอขนลไท / พญาลไท()พระมหาธรรมราชาท1 ) 6 . พอขนไสลอไท / พญาไสลอไท ()พระมหาธรรมราชาท 2 ( ) พญาลไทนนทรงเปนผททรงเชยวชาญในศาสตรหลายแขนง โดยเฉพาะอยางยงในดานพทธศาสนา โหราศาสตร และไสยศาสตร พญาลไททรงอปถมภการศกษาพระพทธศาสนาเปนอนมาก

ภาพท 18 ภาพลายเสนไตรภม ทมา : กรมศลปากร , วรรณกรรมสมยสโขทย (กรงเทพฯ, ศรเมองการพมพ, 2539.), 12.

แผนภมโครงสรางไตรภม - ไตรภมพระรวงซงพญาลไท หรอพระมหาธรรมราชาท 1

ทรงพระราชนพนธขนนนมพระราชประสงค 2 ประการ คอ 1) เพอทจะเทศนาโปรดพระราชมารดาของพระองค

2) เพอสงสอนประชาชนใหอยในศลธรรม จรยธรรม ถาเราอานแลวเราจะพบวาพระองคทรงเปนผปราดเปรองมาก เพราะทรงคนควาจากคมภรพระพทธศาสนาถง 30 คมภร จงนบวาเปนหนงสองานวจยเลมแรกของประเทศไทย เปนวทยานพนธของพระมหาธรรมราชาลไท เพราะวาไดทรงคนควา สวนศลาจารกนนเขยนไปตามความเปนจรงของยคสมยนน แตอนนเขยนตามความ

19

เปนจรงไมได แตตองคนความาก เนอเรองกลาวถง ภพภมทง 3 คอ กามภม รปภม 16 และอรปภม 4 แลวกมการจาแนกรายละเอยดของแตละภมแลวภมใหญกแบงยงยอยออกไปอก 31 ภม รายละเอยดตางๆมดงน

2.1 กามภม) กามวจรภม ( แยกยอยออกเปน 11 ภม อบายภมหรอทคตภม 4 และสขคตภม 7) อบายภมหรอทคตภม กตรงกนขามกบสขคตภม (

กกกก2.1.1 อบายภมหรอทคตภม 4 กกกก2.1.2 สขคตภม 7 กกกก2.1.1 อบายภมหรอทคตภม 4

กคอภมทไมมความเจรญ มแตความเสอม แบงออกเปน นรกภม ดรจฉานภม เปรตวสยภม และอสรกายภม ทงหมดนคอสวนทไมมความเจรญ ไดมการอธบายไววาบาปททาใหตองไปเกดในนรก เพอเตอนใจมนษยวาถาอยากไปเกดด ๆ กตองทาความด ภาพท 19 ภาพรวมนรก ทมา : กรมศลปากร , สมดภาพไตรภมฉบบกรงศรอยธยา-กรงธนบร เลม1 (กรงเทพฯ, อมรนทร พรนตง แอนดพบลชชง, 2542), 46 - 67. บาปอนทาใหตองไปเกดในนรกม 12 ประการ

1) ใจอนหนงมรวาบาปแลกระทาบาปเองดวยใจอนกลาแลยนด 2) ใจอนหนงมรวาบาปแลยนดกระทาบาปเพอมผชวน 3) ใจอนหนงรวาบาปแลกระทาเองดวยใจอนกลาแลยนด 4) ใจอนหนงรวาบาปแลยนดกระทาบาปเพอมผชวน 5) ใจอนหนงมรวาบาปแลกระทาเพอมผชวนแลกระทาดวยใจอนประกลายบมยนด....

ยนราย

20

6) ใจอนหนงมรวาบาปแลกระทาเพอมผชวนแลกระทาดวยดวยใจอนรายอนประกลาย 7) ใจอนหนงรวาบาปแลกระทาเองดวยใจอนประกลาย 8) ใจอนหนงรวาบาปแลมผชวนแลกระทาดวยใจอนประกลาย 9) ใจอนหนงประกอบดวยโกรธขงเครยดกระทาบาปดวยใจอนกลาแขงเองแลราย 10) ใจอนหนงประกอบดวยโกรธขงเครยด กระทาบาปเพอเหตมผชวน 11) ใจอนหนงบมเชอบาป บมเชอบญ แลกระทาบาปดวยใจอนประกลาย 12) ใจอนหนงยอมขนไปพงดงกองเทาอนคนเอากอนเสาทอดลง ยอมจมลงทกเมอ

และกระทาบาปดวยใจอนประกลาย อกศลกรรม 10 ประการเปนบาป คอ

1) การฆาสตว (ผดศล) 2) การลกทรพย 3) ประพฤตผดในกาม วาจา 4) มสาวาท (โกหก) 5) การกลาวคาสอเสยด 6) การกลาวคาตฉนนนทาผอน (เปนบาปทเกดจากคาพด) 7) การกลาวคาหยาบชา 8) การกลาวคาเพอเจอ 9) ความเหนผดจากครองธรรม มจฉาทฐ พยาบาท 10) การเพงเลงอยากไดของผอน

นรกทปรากฏอยในคมภรตางๆ นนสวนใหญจะเหนตรงกนวานรกมทงหมด 8 ขม ซงอยใตโลกมนษยลงไปแลวกมชอเรยกตาง ๆ กน ไดแก

dddd2.1.1. 1 สญชพนรก dddd 2. 1.1.2 กาฬสตตนรก dddd 2.1.1.3 สงฆาฏนรก dddd 2.1.1.4 โรรวะนรก dddd 2.1.1.5 มหาโรรวะนรก dddd 2.1.1.6 ตาปะนรก dddd 2.1.1.7 มหาตาปะนรก dddd 2.1.1.8 มหาอวจนรก(เปนนรกตาสด)

21

(กรณศกษาทตงขน นาโลกนตนรกเขามาเพมในการออกแบบภาพยนตร Animation ดวย)

dddd 2.1.1.9 โลกนตนรก นอกจากนทนาในใจยงไดกลาวถงระยะเวลาของนรกแตละขมดวย เทยบกบเวลาของ

คนในโลกมนษย กลาวคอ" วนและคนหนงในเมองนรกจะเทากบเกาลานปเมองมนษย ดงนน หารอยปในสญชพนรกจะเทากบ เกาลานหกแสนลานสองหมนปในเมองมนษย "นรกทงแปดขมน มลกษณะเปนรปสเหลยมจตรส กวางรอยโยชน มประตทกทศ และเบองบนมฝาเหลกปด) คอออกไมได (ในนรกนนเตมไปดวยสตวนรกจนหาทวางไมได รอบนรกแปดขมน แตละขมจะมนรกเลกเปนบรวารอกดานละส รวมเปนทงหมดสบหกขม ถดจากนรกเลกนนออกไป จะมนรกบรวารเรยกวายมโลก ลอมรอบอกดานละสบ รวมเปนสสบขม เมอรวมนรกใหญแปด นรกเลกรอยยสบแปด ยมโลกสามรอยยสบ จงมจานวนทงสนสรอยหาสบหกขม

dddd 2.1.1.1 สญชพนรก สสสสสสสสผใดฆาโค กระบอ เนอ สกร เปด ไก นายนรยบาลจะเชอดเนอใหเหลอแตรางตดกระดก ครนลมสตวาตพดตอง เนอหนงกกลบมาเปนอยางเกา นานนรยบาลกสบฟนจนกวาจะสนกรรม เมอพนจากนรกใหญ กพงไปตกในอสทนรก 4 ขม ตกในยมโลกนรก 10 ขมแลวมาเปนเปรตอสรกายแลสตวเดรจฉาน (กรมศลปากร 2542 :45) สสสสสสสสบคคลทฆาสตวตดชวต ทาโจรกรรม ขมเหงรกรานเอาทวด ทบาน ทไร ทนาของผอนดวยอานาจอกศลกรรม เมอสนชวตยอมไปเกดในนรกขมน ไดเสวยทกขโทษแสนสาหส จากการถกสบฟน ทบตแลเนอเถอหนงจนเหลอแตรางกระดกขาดใจตาย พอมลมพดมาเยนๆ กกลบมามชวตขนมารบทกขตอไป ตายๆ เปนๆ อยอยางนจนสนกรรม สตวเกดในนรกขมนมอาย 500 ป เทยบวนหนง คนหนงในสญชพนรกไดเทากบเกาลานปในเมองมนษย (กรมศลปากร 2542 :45)

dddd 2.1.1.2 กาฬสตตนรก สสสสสสสสนายนรยบาลเจาเอาสตวใหนอนเหนอแผนเหลก เอาบรรทดต แลวถากฟนดวยจอบ บางเอาเลอยชกทมแทง บางกตดปากตดจมก แลวเอาไปทอดในขมนรกใหญๆ ผตดสตวเปนชนเลกชนนอย เปนเพราะไมสวดมนตภาวนา ตายไปเกดในนรกน เวลาเทากบ 6 ลานปมนษยตอหนงวนในนรกน สสสสสสสสกาฬสตตนรก บคคลทมกรษยาสอเสยด ดาวาบดามารดา และประทษรายมตรสหายกด สมณะไมทา สมณธรรม สงสมทรพยและเอาออกใหก เอาดอกเบยกด สนชวตแลวยอมไปเกดในนรกขมน ไดเสวยวบากกรรม ถกดดดวยสายบรรทดเหลกใหญเทาลาตนตาลแลวเพลงทแผนดน

22

เหลกนนเผา ยอยยบเปนจณ ตายไปแลวกกลบขนมาอก อายของสตวในนรกขมน ประมาณ 1,000 ปนรก เทยบวนหนงคนหนงในนรกนเทากบ 36 ลานปในเมองมนษย (กรมศลปากร 2542 :45)

dddd 2.1.1.3 สงฆาฏนรก สสสสสสสสมสณฐานดงซอกเขารงเรองดวยเปลวเพลง สตวเกดในนรกมสณฐานตางๆกน บางศรษะเปนมนษยตวเปนชาง มา โค กระบอ บางมศรษะเปน ชาง มา โค กระบอตวเปนมนษย นายนรยบาลผกดวยเชอกเหลก และตดวยเหลกเทาลาตาล สตวนเมอเปนมนษยทาบาปดวยการเผา ตาดวยครกเปนตน 4 ลานปในมนษย สสสสสสสสสงฆาฏนรกบคคลหยาบชาทาทารณสตวตางๆนานาอยางไรกรณาปราณ เมอสนชวตยอมไปเกดในนรกขมน มอนทรยวกลวการวปรตตางๆ เชน ตวเปนคน ศรษะเปนกระบอกม ตวเปนชางศรษะเปนคนกม ถกโบยตดวยกระบองเหลกและไมคอนเหลกมเปลวเพลงลกโชน บางคาบภเขานรกทลกโชนดวยเปลวเพลง กลงมาบดแหลกยอยยบไป ตายแลวกกลบขนมารบโทษทกขตอไปอก อายของสตวนรกขมนประมาณ 2,000 ปนรก เทยบวนหนงคนหนงในนรกขมนเทากบ 1,450 ลานปมนษย (กรมศลปากร 2542 :45)

dddd 2.1.1.4 โรววะนรก มดอกบวทรงเรองดวยเปลวเพลงมากกวาหมนแสน แลสตวอนจมอยในดอกบวนน

เพลงไหมเพยงคอ เพยงเอว เพยงเขา บางเกดเปนเพลงไหมสตวตลอดไปในทวารทง 5 ผเจรจามสาวาท รบเปนพยานเทจ ใสโทษผอน ชงทรพยทาน และคบชตายไปตกในนรกน 6 ลานปมนษย

โรรวนรก บคคลกระทาการคบชสชายนอกใจกนกด นาสตวมชวตโยนเขากองเพลงกด ดาวาสอเสยดนนทาพระสงฆกด ตายไปแลวยอมไปเกดในนรกขมน ซงเตมไปดวยตนบวเหลกตนใหญหนามหนา ทกตนรงเรองเปนเปลวเพลง เปลวเพลงลกวบเขาไปในทวารทง 9 ของสตวนรกนน เจบปวดทกขทรมานแสนสาหสเปนเวลานานประมาณ 4,000 ปนรก เทยบวนหนงคนหนงในนรกขมนเทากบ 576 ลานปมนษย (กรมศลปากร 2542 :45)

dddd 2.1.1.5 มหาโรววะนรก นรกนรงเรองไปดวยดอกบว มากกวาหมนกวาแสนมหนามกรดคม สตวเกดในดอกบว

มไฟลกไหมทวกาย ผตศรษะมนษยแลสตวใหสนชวต ลกของพระพทธ พระธรรมพระสงฆ และครอปชฌายอาจารย ตายไปตกนรกน เทยบเวลาได 4 ลานปในมนษยตอหนงวนในนรกน

มหาโรรวะนรก บคคลใจบาปหยาบชากระทาการฆาสตวตดชวต ลกขโมยสงของของพระพทธ พระธรรมพระสงฆ อปชฌาย อาจารย สมณพราหมณ ตายไปแลวยอมไปเกดในนรกขมน

23

ซงเตมไปดวยดอกบวเหลกและเปลวเพลงทลกไหมสตวนรกเหลานน ควนไฟพลงออกจากทวารทง ๙ พวกเขาไดเสวยทกขเวทนาแสนสาหสรองไหคราครวญอยเปนเวลานานประมาณ 8,000 ปนรกเทยบวนหนงคนหนงในนรกขมนเทากบ 2,300 ลานปมนษย (กรมศลปากร 2542 :45)

dddd 2.1.1.6 ตาปนรก มเหลกเทาลาตาลลกรงเรองดวยเปลวเพลง มากกวาหมนกวาแสน นานนรยบาลไล

ทมแทงสตวใหขนนงบนหลาวเพลง มสนขใหญเทาชางสาร เขากดเคยวเนอหนงเหลอแตกระดกแลวกลบขนมาใหม ผจบสตวเปนเสยบหลาวยางไฟ เผาบาน เผาปา เผาอาราม ไรสวนใหสตวตายเปนอนมาก เมอตายไปตกนรกน 6 ลานป

ตาปนรก มพนเหลกแดงเปนเปลวเพลงนรก และเตมไปดวยหลาวเหลกใหญเทาลาตาลนบหมนนบแสนไดเสยบแทงเอาสตวนรกทงปวงไดรบความทกขทรมานอยางแสนสาหส อกทงมสกรใหญเทาชางสาร มฟนเหลกคอยกดกนสตวนรกเหลอแตรางกระดก ลมตายไป พอไดลมนรกพดมาเยนๆ กกลบขนมาอกเปนอยเชนนเปนเวลานาน 16,000 ปนรก เทยบวนหนงคนหนงในนรกขมนเทากบ เกาลานสองรอยสบหกลานปในเมองมนษย สตวนรกทงหลายทไดเสวยวบากกรรมหนกเชนน เพราะเมอพวกเขาเปนมนษยจตใจหยาบชา ฆาสตวตดชวต เผาปาอทยาน เผาบานเผาเมอง ดวยอกศลกรรรมนนาพาพวกเขาไปเกดในนรกขมน (กรมศลปากร 2542 :45)

dddd 2.1.1.7 มหาตาปะนรก มภเขาเหลกลกรงเรองดวยเปลวเพลง นายนรยบาลไลสตวขนบนภเขา มลมพายพด

ใหตกลงมา มหลาวเหลกลกเปนไฟผดขนรบเสยบสตวจนกวาจะสนกรรม ผไมเชอในสวรรคนรก ไมเชอบญบาป เปนบรรพชตผดวนย ตายไปตกนรกน

มหาตาปนรก บคคลเปนพญา มหาอามาตยมความเหนเปนมจฉาทฐ จตใจหยาบชา ฆาสตวตดชวต ดวยอกศลกรรมน ตายไปเกดในนรกขมน ไดรบวบากกรรมทกขทรมานแสนสาหส เพราะถกเพลงนรกเผา หลาวเหลกใหญเทาลาตาลผดขนสบแทงรางกาย ตายแลวกกลบขนมาอก เปนอยเชนนน นานหนกหนาจะนบเปนปเปนเดอนไมได หากจะนบดวยกลปกประมาณหนงกลป (กรมศลปากร 2542 :45)

dddd 2.1.1.8 อเวจมหานรก ลกรงเรองดวยเปลวเพลงอยเปนนตย ผทาอนนตรยกรรม ทาลายพระพทธรป พระ

เจดยทบรรจพระบรมธาต ฆาสตวเปนนจ ตายไปตกนรกน ถาบาปกรรมยงไมสน แมไฟบรรลยกลปจะไหม สตวนนกจะไปเสวยทกขตอในโลกนตรกะนรก

24

อวจมหานรก บคคลไมตงอยในศลหา อกทงกระทาอนนตรยกรรมอนหนกคอ ฆาพอ 1 ฆาแม 1 ฆาพระอรหนต 1 ทาโลหตของพระพทธเจาใหหอ 1 กระทาใหสงฆแตกกน 1 เมอสนชวตดวยอานาจอกศลกรรมนาพาใหเขาไปเกดในนรกขมน เสวยทกขเวทนาแสนสาหสมทงถกไฟนรกเผาทงกลางวนกลางคน มทงถกหลาวเหลกเสยบแทงรางกายอยตลอดเวลา สตวทเกดในนรกขมนมอายยนยาวมากนบเปนปเดอนนรกนนมไดเลย นบเปนกลปปไดหนงกลป (กรมศลปากร 2542 :45)

dddd 2.1.1.9 โลกนตนรก สตวทงหลายในโลกนตนรก ยอมกดเนอกนกน ผทเหนผดเปนชอบไมรจกคณพระศร

รตนตรย ฆาพอฆาแมยอมไปเกดในนรกน ยอมเกาะอยทเขากาแพงดงคางคาว ครนพบกน ขงโกรธ ยอแยงตดากน ผใดแพกฉกกนกนเปนอาหาร ตกลงไปในนารองจกรวาลอนเยน กเปอยดงเกลอททอดลงในนา แลวกวนเวยนอยเชนนจบกวาจะหมดกรรม

โลกนตนรก กวาง 8,000 โยชน มความยาวไมสามารถวดไดและความลกหยงไมได เบองบนไมมฝาปด เบองลางมนารองรบแผนดนเปนพน นานเยนยะเยอกทสด นรกขมนใชลงโทษคนผประทษรายบดามารดา นกบวช คร อปชฌายอาจารย สมระชพรามหณและทาสงฆเภท คอยยงใหพระสงฆแตกกน สตวนรกนนรางกายสงใหญ 6,000 วา ใชเลบเกาะกาแพงจกรวาล หอยโหนโยนตวเหมอนคางคาว ตะครบกอดรดกนเองกนเปนอาหาร หากพลดตกลงไปในนาครเดยวรางกายกเปอยยย ไดรบทกขเวทนาเชนนเปนเวลานานชวพทธนดรกลปปหนง (กรมศลปากร 2542 :45)

สวนนรกทไตรภมพระรวงบรรยายและพรรณนาถงบาปกรรมทกระทา เปนเหตใหไปเกดในนรกแตละขมไวอยางละเอยดนน ม 16 ขมเปนนรกบาวทอยรายรอบนรกสญชพนรก แบงเปน

(1) เวตรณ ยมบาลใชอาวธซงทาดวยเหลกแดง ซงมเปลวไฟลกแดง ทมแทง คนนรกซงไดรบความทกขเวทนา เขาเหลานนจงวงลงไปในแมนาเวตรณ ซงมลาหวาย เครอหวายพานไปมา มหนามอนใหญเทาจอบ เทยรยอมเหลกแดงเปนเปลวไฟ ลกทกเมอ แลนลงนาของหนามหวาย แลตนขาดดงทานเอามดกรด อนคมแลแสรงมาตดทกแหง ใตเครอหวานนนเทยรยอมขวากใหญแลยาว ยอมเหลกแดงลกเปนเปลวไฟไหมตวเขาดงไปไหมตนไมกลางปา ครนวาตวเขารอดตระลอดตกลงจากหนามหวายนน ลงไปยอดขวากเหลกอนอยใตนน ตนเขาขาดหวนทกแหง เมอขวากนนยอกตนเขาอยดงทานเสยบปลานนแล บดหนงเดยวหนงเปนไฟไหมขวากเหลกนนลกขนไหมตนเขาอยหงนานหนกแล ตนเขาสกเนาเปอยไปสน

25

(2) สนขนรก ผทกลาวคาหยาบคายตอสมณพราหมณผมศล แลผเถาแกทงปวง จะไปเกดในนรกน ซงมสนขใหญเทาชางสารหาจาพวก และแรงกา ตวใหญเทาเกวยนคอยขบกน ซงไดรบทกขเวทนา

(3) สโชตนรก ยมบาลใชคอนเหลกแดงใหญเทาลาตาลไลตคนนรก เขาเหลานนกไดแตวงหนไปบนแผนเหลกแดงซงลกเปนเปลวไฟตลอดเวลา ยมบาลไลตจนรางกายของเขาแหลกลาญแตกกลบฟนมาอก เพราะบาปกรรมทกลาวคารายแกผมศลใหทานไดรบความอบอาย

(4) องคารกาสนรก หมยมบาลใชอาวธทลกเปนเปลวไฟใสตอนผทาบาปใหตกลงในหลมถานอนรอนแรง และยงใชชอนเหลกตกเอาถานเพลงโปรยทศรษะเขาเหลานน เพราะบาปกรรมทเขาเคยหลอกเอาทรพยสนผอนไปทาบญ

(5) โลหกมนรก นรกนมหมอเหลกขนาดใหญเทาภเขาภายในหมอมเหลกแดงละลายเปนนาอย คนนรกจะถกจบพงตวลงไปในหมอเพราะบาปทเคยทบตสมณพราหมณาจารยผทรงศล

(6) นรกในตนฉบบใบลานของ ไตรภมพระรวง ไมไดระบชอของนรกในลาดบทหกน แตเมอมการชาระและตพมพขนใหมโดยนายพทร มลวลย ไดเพมชอของนรกนวา “อโยทกนรก” (นยะดา เหลาสนทร 2538 : 19)

(7) ถสปลาสนรก ผทนาขาวไมดไปปนกบขาวดแลวหลอกขายผอน) พวกพอคาสงออก (เมอตายไปจะตกนรกขมน ซงมแมนาสายหนงไหลผาน คนนรกซงปวดแสบปวดรอนจากเหลกแดง ไดกระโจนลงไปในแมนา นานนกลายเปนไฟเผาไหม และกลายเปนขาวลบลกเผาไหมเขา) ขาวทเอาไปปลอมปนลกไหมตนเอง ฝงคนนรกนนกระหายนายงนก กกรอกเอาขาวลบกน กเกดเปนไฟลกไหมอก นรก

(8) สตตหตนรก ฝงยมบาลชวยกนไลตอน และใชอาวธทมแทงคนนรกจนแหลกเหลว ทงนเพราะเขาเคยลกทรพย และใสความผอน

(9) พลสนรก ผทฆาปลาและนามาขายทตลาด กจะถกฝงยมบาลเอาเชอกเหลกแดงรดคอ และลากไปทอดเหนอแผนเหลกแดง จากนนแลเนอออกเปนชนเหมอนทตวเองแลเนอปลา

(10) โปราณมฬหนรก ผทมหนาทเกบภาษ แตปฏบตหนาทอยางมชอบ คอ ไปขมข บงคบ เกบมากกวาทจาเปน เมอตายไปแลวจะตองไปกนอาจม ซงเหมนยงนก ตางขาวและนาทกวน

(11) โลหตปพพนรก ผททารายพอแม พระสงฆ และผมบญคณตายไปแลวตกอยในแมนาใหญ ซงเตมไปดวยเลอดและหนอง คนนรกผนนจาตองกนเลอดและหนอง เพราะความอดอยาก แตเมอกนเขาไปแลวหนองกลายเปนไฟพงออกจากทวาร

26

(12) โลหพฬสนรก ผทโกงทรพยผอนโดยวธหลอกลวงใหเจาทรพยพลงพลาด และตนไมตองจายทรพยใหแกทาน เมอตายไปแลวจะตกอยในนรกขมน นายนรยบาล เอาเบดซงโตเทาลาตาลเกยวลนออกมา และใชขอเหลกสบ เขาผนนไดรบความทรมานอยาแสนสาหส

(13) สงฆาฎนรก อนนเปนนรกสาหรบ ผทประพฤตผดในสามหรอภรรยาของผอน เมอตายไปแลวจะถกฝงยมบาลแทงดวยหอกจนโลหตไหลออกมาทวตว และรางเขาจมอยในแผนเหลกแดงถงครงตว มภเขาเหลกแดงลกหนงกลงมาทบตวเขาจนแหลกเหลว ไมนานนกกฟนมาดงเดม) แลวกเปนแบบนอก

(14) อวงสรนรก ผททาชกบภรรยาคนอนฝงยมบาลจะจบตวเขาลงไปในขมนรก แลวเอาคอนเหลกตใหแหลกแหลว

(15) โลหสมพลนรก เปนนรกขมทรจกกนแพรหลาย ผทประพฤตผดในศลขอทสาม คอเปนชกบสาม หรอภรรยาของผอน จะตองไปตกอยในนรกขมน ซงมความพรรณาไวอยางชดเจนวา นรกนนมปาไมงวปาหนงหลายตนนกแล ตนงวนนสงไดแลตนแลโยชน แลหนามงวนนเทยรยอมเหลกแดงมเปลวลกอย แลหนามงวนนยาวไดสบหกนวมอ) นวมอตอกนสบหกชวง (เปนเปลวไฟลกอยบหอนจะรดบสกคาบแล) เปนเปลวไฟลกอยไมดบสกท (ในนรกนนเทยรยอมผหญงผชายหลาย แลคนฝงนนเขารกใครกนดงกลาวมาถงกอนนนแล ลางคาบผหญงอยบนปลายงวผชายอยภายตา ฝงยมพะบาลกเอาหอกดาบหลาวแหลนอนคนเทยรยอมเหลกแดงแทงตนผชายจาใหขนไปหาผหญงวา ชสอยบนปลายงวโพน เรว อยาอย แลฝงผชายนนทนเจบบมได จงปนขนไปบนตนงวนน ครนวาขนไปไสหนามงวนนบาดทตนเขาขาดทกแหง แลวเปนเปลวไฟไหมตนเขา เขาอดบอมไดจงบายหวลงมา ฝงยมพะบาลกเอาหอกแทงซาเลารองวา สเรงขนไปหาชสทอยปลายงวโพน สจะลงมาเยยะใดเลา เขาอดเจบบมได เขาเถยงยมพะบาลบมได เขาจงปนขนไป แลหนามงวบาดทวทงตวเขา เขาเจบปวดนกหนาดงใจเขาจะขาดตายแล เขากลวฝงยมพะบาล เขาจงปนขนไปเถงปลายงวนน ครนจะใกลถงผหญงนนไส กแลเหนผหญงนนกลบลงมาอยภายตาเลา ยมพะบาลหมหนงแทงตนผหญงใหขนไปหาผชายผเปนชวา สเรงขนไปหาผชายผเปนชวา สรบขนไปหาชสอนอยบนปลายงวนนเลา เมอเขาขนเขาลงหากนอยดงนน เขาบมไดพบกน ยมพะบาลจบผหญงผชายจาใหลงหากนดงนน หลายคาบหลายคราลาบากนกหนาแล

(16) มจฉาทฏฐ ผทถอมจฉาทฏฐ คอมรจกทาบญ มงทาบาป ฝงยมบาลจะใชอาวธตางๆ ซงลกเปนไฟเขาทมแทง และมสองนรกทกลาวถงไวอยางละเอยดในไตรภมพระรวงไดแก

27

"โลกนตนรก "หรอนรกโลกนต ผทารายบดามารดา สมณพราหมณ ผมศล ยยงพระสงฆใหแตกกน จะไปเกดในนรกขมน มรางสงถงหกพนวา) เปรต (เลบมอและเลบเทาเหมอนดงคางคาว ลกษณะทเขาหอยตวเหมอนดงคางคาว ภายในนรกนนมดสนท มองไมเหนกนเลย เมอเขาอยากอาหารจะปนไปตามกาแพง และควาถกมอกน ตางกตะครบกดกน) หมายความวา พอจะควาอาหารกไปเจอกน กเลยแยงอาหารกน แลวกดกนกนเอง (จนตกไปในพนนาซงเยนจดเพราะไมเคยตองแสงอาทตยเลย รางของเขาเปอยแหลกเหลว แตแลวกกลบฟนขนใหม เขาตองทนทกขเชนนไปจนชวพทธนดรกลปหนง พทธนดรกลป คอชวงของพระพทธเจาแตละองค

"อวจนรก "หรอนรกอเวจ ขมทอยตาสดของนรก อวจนรกเปนนรกขมใหญ" มหาอวจนรกเปนนรกใหญเพยงขมเดยวทไตรภมพระรวงนามาพรรณาอยางพศดาร แตกวาดวยเฉพาะเวลาทตองไปตกในนรกขมน วายาวนานจนถงสนกลปหนง ชวระยะเวลาของกลปหนงคอ ภเขาสงไดโยชนหนง กวางสามโยชน เมอถงรอยปจะมเทพดา นาผาทพยอนออนดงควนไฟมาเชดภเขานน เมอใดทภเขาราบเรยบจงถอวาสนหนงกลป ผททาบาปอนเปนปญจานนตรยกรรม กจะไปเกดในนรกขมน "ผทตกอยในนรกอเวจนนกคอฆาพอ ฆาแม ฆาสตว ฆาหมโค ,ลาเนอ ,นก เปนชาวประมง เปนเจาหนาทจองจา และเปนคนฆาโจร ทารายพระพทธเจาจนถงหอพระโลหต ทารายพระภกษสงฆผมศล ยยงใหพระสงฆแตกกน บาปชนดเดยวกนนเปนบาปทไปตกในโลกนตนรก

2.1.2 สขคตภม หรอกามสขคตภม 7 เปนฝายด เพราะมคาวาสขคตซงแปลวาด แตทกขแปลวาไมด ซงสขคตภม 7 แบงเปน 7 ประการ คอ

กกกก2.1.2.1 มนสสภม วาดวยการปฏสนธของมนษยจากครรภมารดา กกกก2.1.2.2 จาตมหาราชกภม เปนดานทจะขนสวรรคดาวดงค คออยเขายคนธร

อยเหนอ) สงจาก (โลกมนษย 46,000 โยชน) เปนดานกอนทจะถงดาวดงค (1 โยชนเทากน 16 กโลเมตร ลอมดวยกาแพงทอง

กกกก2.1.2. 3 ดาวดงสภม) ดาวดงค (เปนทประทบของทาวสกกะ หรอพระอนทร ประดบประดาดวยแกว 7 ประการ คอ เพชรด มณแดง เหลองแสดแสงมรกต เขยวใสแสงมรกต เหลอใสสดบษราคม … สวยงามยงนก

กกกก2.1.2. 4 ยามาภม ยามาภมเปนสวรรคทอยเหนอตาวตงสภม สวางไสวเพราะรศมแกว และรศมจากกายเทวดา

กกกก2.1.2.5 ตสตาภม คอชนดสต อยเหนอยามาสวรรค เปนทอยของพระโพธสตว 2.1.2. 6 นมมานรตภม มทกอยางเชนเดยวกบดสตา แตงดงามกวา ถาประสงคสงใดกจะไดสงนน

28

2.1.2. 7 ปรนมมตวสวตตภม เทพยดามความสขยงกวาชนอนใด เพราะประสงคสงใดจะมเทวดาอนเนรมตให

2.2 รปภม ( รปาวจรภม) รปภม 16 ชน กลาวถงการบาเพญสมาธ ตนไดฌานสมาบตแลวไปเกดเปนพรหม แบงเปน

กกกก2.2. 1 ปฐมฌานภม 3 กกกก2.2.2 ทตยฌาณภม 3 กกกก2.2. 3 ตตยฌาณภม 3 กกกก2.2.4 จตตถฌาณ 7 รปภมทงหมดนรวมเปนหนงกณฑ เรยกวา สตตมกณฑ ผทเกดในพรหมโลก เปนผ

บาเพญกศล เจรญฌาณสมาบตในชนพรหม" พรหมทงสบหกชนน รวมเรยกวา โสฬสพรหม บคคลผใดไปบงเกดในพรหมโลกกเพราะอานาจรปาวจรกศล คอ จาเรญฌาณสมาบต ในชนพรหมจะมแตบรษเทานน พรหมทงหลายจะมรปรางงดงาม รศมรงเรองยงกวาเทวดาในฉกามาพจรสวรรค และจะมรศมรงเรองยงขนไปทก ๆ ชน แตละองคจะประทบนงอยในปราสาททองหรอปราสาทแกว การหายใจเขาออก การกนอาหาร อวยวะเพศ อจจาระปสสาวะ จะไมบงเกดแกพรหมเหลาน"

2.3 อรปภม 4 (อรปาวจรภม) อรปภม 4 ซงหมายถงนพพาน ชนนคอพรหมทไมมรป แบงออกเปน

กกกก2.3. 1 อากาสานญจายตนภม กกกก2.3.2 วญญาณญจายตนภม กกกก2.3. 3 อากญจญญายตนภม กกกก2.3. 4 เนวสญญานาสญญายตนภมฆ อรปภม 4 ชน คอ อากาสานญจายตนภม ,วญญาณญจายตนภม ,อากญจญญายตน

ภม และเนวสญญานาสญญายตนภมฆ พรหมในชนนไมมรปราง มแตจตเจตสก เพราะเหนวาหากมรางกายอยนนจะมแตโทษ อาจจะไปทารายซงกนและกนได จงบรกรรมดวยความวางเปลา ยดเอาอากาศซงเปนความวางเปลาเปนอารมณ จนไดฌานทมอากาศเปนอารมณเรยกวา อากาสานญจายตนภม ซงมอายอยไดสองหมนกปป จากนนกอาจภาวนาเพอจะไดไปอยในพรหมโลกขนสงตอไปอกได อายของพรหมเหลานจะยนอยไดสหมน ,หกหมน และแปดหมนสพนกปป ตามลาดบ "อรปาวจรภมไดแกอรปภม 4 ชน

29

3. ศลปกรรมไทย การศกษาศลปกรรมไทยนนเพอความเขาใจตอรากฐานของศลปกรรมไทยจงตองเรม

ตนกลาวถงความหมายของศลปะวามพนฐานเปนอยางไร ศลปะ คออะไร ศลปะคอความงามทมนษยสรางขนมา และศลปะ (Fine arts) กแบง

ออกได 5 ประเภท คอ - จตรกรรม (painting)

- ประตมากรรม (sculpture) - สถาปตยกรรม (architecture) - วรรณกรรม (Literature) - คตกรรม (music) แตโดยทวไปเราแบงศลปะออกเปน 2 ชนด คอ

1) ศลปะบรสทธ 2) ศลปะประยกต (applied art) ในทนรวมไปถงศลปะเพอการตกแตงทวไป (decorative art) (น. ณ ปากนา, 2540 : 37) ถาจดประเภทศลปะของไทยตามการแบงคณคาทางศลปะแบบฝรง ศลปะไทยสวนใหญมกเปนงานคลายศลปะตกแตง และงานศลปะไทยกมกจะเปนงานทสนองรบเรองราวทางศาสนา โดยเฉพาะเรองวรรณกรรมทางพทธศาสนา ประวตศาสตรศลปะในประเทศไทย กกกกประเทศไทยเรามความรงเรองในดานศลปกรรมมานานนบกวาพนปลวงมาแลว และเราแบงยคของศลปกรรมของไทยในเชงประวตศาสตรดานโบราณคด คอเราอาจแบงไดเปน2สมย อยางกวางคอ

กกกก3.1 ศลปกรรมสมยกอนชนชาตไทย กกกก3.2 สมยแหงศลปกรรมไทย

ชวงแรกคอ สมยกอนทชนชาตไทยเขาปกครองประเทศ เปนชวงทกอนคนไทยจะรวมกนเปนปกแผนไมมราชธานทแนนอน และชวงทสองเปนชวงท ชนชาตไทยไดเขามารวมตวกนเปนปกแผน มราชธานแนนอนในแตละชวงกจะแบงออกเปนยคตางๆอกในแตละชวงไป (สภทรดศ ดศกล, 2528 : 60 )

3.1 ศลปกรรมสมยกอนชนชาตไทย ชวงแรกคอ สมยกอนทชนชาตไทยเขาปกครองประเทศแบงออกเปน 5 สมย กกกก3.1.1 วตถรนเกาทคนพบในประเทศไทย

30

กกกก3.1.2 ศลปะทวารวด กกกก3.1.3 เทวรปรนเกา กกกก3.1.4 ศลปะศรวชย กกกก3.1.5 ศลปะลพบร 3.2 สมยแหงศลปกรรมไทย ชวงทสองทนบเปนศลปกรรมของไทยโดยแทจรง แบงออกเปน ๕ สมยเชนกน กกกก3.2.1 ศลปะเชยงแสน กกกก3.2.2 ศลปะสโขทย กกกก3.2.3 ศลปะอทอง กกกก3.2.4 ศลปะอยธยา กกกก3.2.5 ศลปะรตนโกสนทร

ซงรายละเอยดในแตละยคศลปกรรมตางๆ จะสรปรวมในสงสาคญไดดงตอไปน 3.1ศลปกรรมสมยกอนชนชาตไทย

ภาพท 20 ตะเกยงโรมนสารดพบท ต. ทามะกา กาญจนบร ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,23.

3.1.1 วตถรนเกาทคนพบในประเทศไทย ศลปกรรมในยควตถรนเกาทคนพบในประเทศไทยนนสวนสาคญทพบไดแก ตะเกยง

โรมน สมฤทธ ซงคนพบทตาบลพงตก อาเภอทามะกา จงหวดกาญจนบร มฝาเปดไดสาหรบเทนามนหลอเปนพกตรเทพเจาซเลนส (Silenus) ของโรมน ดามถอหลอเปนรปลายใบปาลมและปลาโลมา 2 ตวหนหนาเขาชนกนซงทาขนทเมองอเลกซานเดรย (Alexandria) ในประเทศอยปต อนเปนอาณานคมของจกรวรรดโรมน และคงจะเปนพอคาชาวอนเดยหรอชาวสงหลทนาเอาสนคาจากแหลงตางๆ มาขายใหชาวพนเมองสนคานจงไดเผยแพรออกมาสในภมภาคของเอเชยตะวนออกเฉยงใต และเขามาสไทย นอกจากนกมพระพทธรปอนเดยรนเกา เชนพระพทธรปแบบอมราวด หรแบบอนราธประ (ลงกาตอน ตน) ซงเจรญแพรหลายอยในอนเดยทางตอนใต หรใน

31

เกาะลงกาในระหวางพทธศตวรรษท 8-9 พระพทธรปเหลานเปนพระพทธรปยนครองจวรหมเฉยง ปางประทานอภย คนพบทจงหวดนครราชสมา จงหวดเพชรบร และทอาเภอสไหงโกลก จงหวดนราธวาส พระพทธรปเหลานมอายอยในระหวางพทธศตวรรษท 10 – 11

3.1.2 ศลปะทวารวด (พทธศตวรรษท 12-13) ไดมการคนพบเหรยญเงน 4 เหรยญ สองเหรยญ ทจงหวดนครปฐม อกเหรยญพบท

อาเภออทองจงหวดสพรรณบร อกหนงเหรยญพบทอาเภออนทรบร จงหวดสงหบรมจารกเปนภาษาสนสกฤตวา ศรทวารวต ศวรปณย อนแปลเปนภาษาไทยไดวา บญกศลของพระราชาแหงทวารวด และไดคนพบวตถสถานในพระพทธศาสนาลทธเถรวาทเปนอนมากทางภาคกลางของประเทศไทย จดอยในพทธศตวรรษท 12 จงไดใหชอวาศลปะแบบนวาศลปะทวารวด แตศนยกลางของอาณาจกรทวารวดจะอยทไหน กยงคงเปนขอทตองสนนษฐานกนตอไป แตปจจบนเชอกนวาอยทจงหวดนครปฐม คอเมองโบราณทมพระปะโทนเปนจดศนยกลาง เปนเมองขนาดใหญมแผนผงเปนรปไขและมคลอมรอบ และสวนพระปฐมเจดยอยนอกเมองทางดานทศตะวนตก มการคนพบโบราณวตถสถานในสมยทวารวดเปนอนมากทเมองอทอง รวมทงไดพบ ศลาจารกบนแผนทองแดง ใชตวอกษรทมอยในราวพทธศตวรรษท 12 ซงกลาวถงพระนามของพระเจาหรรษวรมน สนนษฐานวาเมองอทองอาจเปนราชธานของอาณาจกรทวารวดมากอนเมองนครปฐม และพระเจาหรรษวรมน อาจเปนพระนามของพระเจาแผนดนทวารวดองคแรกเคยรจกกนกได...สนนษฐานวาประชากรสวนใหญ ในอาณาจกรทวารวดคงเปนเชอชาตมอญหรอใชภาษามอญ เนองจากมการมการคนพบจารกภาษามอญโบราณในสถานทหลายแหงอนเปนทตงของศลปะทวารวด ในระยะนนอาจมชนชาตไทยอยบางแลว แตคงเปนสวนนอย

ภาพท 21 พระพทธรปอรยาบถยนตรภงค พบทวดรอ จ.พระนครศรอยธยา ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,29.

32

พระพทธรปแบบทวารวดไดรบอทธพลอยางเหนไดชดจากพระพทธรปแบบคปตะ ซงเจรญแพรหลาย อยในภาคกลางและภาคตะวนตกของอนเดย ระหวางพทธศตวรรษท 9 - 13 และยงแสดงใหเหนถงรองรอยอทธพลของศลปะอนเดยสมยอมรวด

พระพทธรปแบบทวารวดโดยทวไปอาจแบงออกไดเปน 3 แบบ 1) แบบลกษณะทไดรบอทธพลศลปะอนเดยแบบคปตะและหลงคปตะยงคงมอยมาก และรวมถงอทธพลของศลปะอนเดยแบบอมราวดซงเขามากอนแบบคปตะและหลงคปตะ เชนไมมรศมบนพระเกตมาลา พระพกตรยงคงคลายกบศลปะอนเดย ถาครองจวรหมเฉยงไมมชายจวร ประทบนงขดสมาธราบอยางหลวมๆ แบบอมราวด หรอประทบยนดวยอาการตรภงค (เอยงตน) และแสดงปางดวยพระหตถขวาเพยงพระหตถเดยว พระหตถซายยดชายจวรไวในพระหตถ 2) พระพทธรปทรบอทธพลพนเมองมากยงขน เชนลกษณะพระพกตรมขมวดพระ....เกศสใหญ บาง ครงกมรศมเปนรปดอกบวตม หรอลกแกวอยเหนอพระเกตมาลา พระพกตรแบน พระขนงสลกเปนเสนนน โคงตดตอกนดงรปปกนก พระเนตรโปนพระนาสกแบน พระโอษฐหนา ยงคงนงขดสมาธแบบหลวมๆตาม แบบอมราวด ถาครองจวรหมเฉยงมกมชายจวรสนอยเหนอพระองสาซายเปนประจา ชายจวรดงกลาวเรมขน ในศลปะอนเดยสมยหลงคปตะ แตบางครงกมขอบจวรตอลงมาจากชายจวรเหนอพระองสาซายพาดผานขอ พระหตถและพระโสณ (ตะโพก) ซาย อนแสดงใหเหนถงอทธพลของศลปะแบบปาละ ( พทธศตวรรษท 14 - 17) ดงพระพทธรปนาคปรกซงไดมาจากจงหวดปราจนบร สาหรบพระพทธรปยน พระองคกตงตรง และทรงแสดงปางวตรรกะ (ประทานธรรม) ทงสองพระหตถ ไดสดสวนอยางแทจรง ปางเชนนในสมยทวารวด อาจหมายถงปางเสดจลงจากดาวดงศ พระพทธรปรนนคงมอายในระหวางพทธศตวรรษท 13 - 15 3) แบบทสามเปนพระพทธรปรนสดทายของอาณาจกรทวารวด ไดรบอทธพลของศลปะขอมสมยบา ปวนหรอลพบรตอนตนเขามาปะปน เชนพระพกตรเปนรปสเหลยม มรกยมแบงกลางระหวางพระหน (คาง) ชายจวรยาวลงมาถงพระนาภปลายตดเปนเสนตรง ประทบนงขดสมาธราบอยางเตมท และฐานบวควาบวหงายกสลกขนอยางคราวๆ นอกจากพระพทธรปลอยตวแลว ศลปะทราวดยงนยมทาภาพสลกเกยวกบพทธประวตอกดวย เชน ภาพจาหลกเรองยมกปาฎหารย ซงพบทวดจน มมเกาะแกว จงหวด..พระนครศรอยธยา และภาพตอนอนๆ ซงคนพบทพระปฐมเจดยเชน ภาพการแสดงยมกปาฎหารย และเทศนาโปรดพระพทธ มารดา เปนตน สาหรบสถาปตยกรรมในศลปะสมยทราวด เชนพบทวดพระเมร และเจดยจลปะโทน จงหวด นครปฐมแบบอยางเจดยทกอดวยอฐใชสอดน บางครงกยอมมและมบนไดลงไปขางลาง

33

ภาพท 22 ภาพนนตา พระพทธองคทรงแสดงธรรมแกเทพเจาในศาสนาฮนด ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,38. เจดยจลปะโทนนน ฐานสรางซอนกนถงสามชนและแบบอยางเจดยในสมยทราวดกยงมอยอก คอเปนฐานสเหลยม มองคระฆง เปนรปโอควา และมยอดแหลมอยขางบน แบบอยางนอาจไดรบอทธมาจากศลปะอนเดยสมยปาละ กบอก แบบอยางหนงซงมฐานเปนรปสเหลยมเชนเดยวกน แตมองคระฆงเปนรปเหมอนบาตรควาและมยอดทาเปนแผนกลมๆวางซอนกนขนไปขางบน บนยอดสดมลกแกวทสนนษฐานวาเปนเจดยแบบมหายาน ภาพท 23 พระนารายณ หรอวษณสกรศลา พบทอ.ไชยา สราษฎรธาน ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,38.

34

3.1.3 เทวรปรนเกา ( พทธศตวรรษท 12 -14 )

เทวรปศลารนเกาอยจานวนหนงซงคนพบในประเทศไทย สวนใหญอายเวลารวมสมยกบศลปะทวารวดตอนตนและตอนกลาง จงอาจนบรวมวาเปนศลปะของศาสนาพราหมณในศลปะทวารวด เพราะเหตทสวนใหญกไดคนพบในสถานททพบพระพทธรปแบบทวารวดดวย ทเกาแกทสดทพบในประเทศไทยนนเปนเทวรปทคนพบทางภาคใตของประเทศไทย เชนเทวรปพระนารายณ ศลา ซงคนพบทอาเภอไชยา จงหวดสราษฎรธาน เทวรปองคนแสดงใหเหนถงอทธพลของศลปอนเดย สมยมถรา และอมราวดตอนปลายมลกษณะถอสงคในหตถซายลาง และหตถขวาลางแสดงปางประทานอภย โดยมาก เทวรปทนยมสรางประจาศาสนาพราหมณคอจะสรางเทวรปพระนารายณ แตกตางกนทรายละเอยด ในเทวรป และเทวรปทพบในเขตจงหวดเพชรบรณ ณ เมองศรเทพ กไดคนพบเทวรปทมรายละเอยดตางๆกนออกไป สวนใหญพบเปนเทวรปพระนารายณ ทเปนรปพระกฤษณะกม พระอาทตยกม ทจงหวดอบลราชธาณกไดคนพบเทวรปแปลกประหลาดองคหนงคอรปอรรธนารศวร เปนรปพระอศวรและพระอมา ชายา ของพระองค ผสมกนเปนรปเดยว

3.1.4 ศลปะศรวชย (พทธศตวรรษท 13 - 18) เชอกนวามอาณาจกรหนงรงเรองอานาจขนบนเกาะสมาตร มราชธานตงอยใกลเมอง

ปาเลมบงในปจจบนอาณาจกรนบางครงกไดครอบครองแหลมมลายและดนแดนบางสวนทางภาคใตของประเทศไทย ชอศรวชยนตงชอตามศลาจารกทคนพบ ศลปกรรมซงเกดขนในทางภาคใตในขณะนนกเรยกวาศลปะศรวชยดวยเชนกน ศลปะศรวชยไดรบอทธพลจากศลปะอนเดยแบบคปตะ หลงคปตะและปาละเสนะตามลาดบ นอกจากนวตถโบราณทคนพบทภาคใตของประเทศไทยในขณะน กมลกษณะคลาย คลงกบของทพบในเกาะชวาสราษฎรธาน มอทธพลของศลปะอนเดยแบบคปตะ และหลงคปตะผสมอยมาก

ภาพท 24 พระโพธสตวอวโลกเตศวรสารด พบทวดพระบรมธาตไชยา อ.ไชยา สราษฎรธาน ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,58.

35

สถาปตยกรรมแบบศลปะศรวชยนน พบมากทอาเภอไชยา จงหวดสราษฎรธานสนนษฐานวาทอาเภอไชยาคงเปนทตงของเมองสาคญในสมยศรวชย เพราะวาบรรดาโบราณวตถทอยในสมยศรวชยกคนพบท อาเภอไชยาทงสน ลกษณะนนมความคลายคลงกบบรรดาเจดยหรอจนทในเกาะชวามาก

3.1.5 ศลปะลพบร (พทธศตวรรษท 12 - 18) ในทองทภาคกลางภาคตะวนออก และภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยได

คนพบศลปกรรมแบบหนง ซงมทงทเปนประตมากรรมและสถาปตยกรรม มความคลายคลงกบศลปกรรมขอมในสาธารณรฐเขมรปจจบนซงมอายตรงกนกบศลปะขอมสมยปาปวน คออยในพทธศตวรรษท16 - 17 สมยนครวด และ สมยบายน ปลายพทธศตวรรษท 17 และตนพทธศตวรรษท 18 วตถโบราณทพบมกสลกจากศลา หรอ หลอจากสมฤทธ ถาเปนเรองทางพทธศาสนากมกสรางในลทธมหายานเปนพน ประตมากรรมสมยลพบรมก มใบหนาเหลยม ควเกอบเปนเสนตรง ถามอายตงแตพทธศตวรรษท 16 ลงมากมกมไรผม(ขอบเสนนนเลกๆ) อยเหนอหนาผาก พระพทธรปมกมพระเกตมาลาทาเปนกลบบวซอนกนขนไปเปนชนๆ และมรศม เปนรปดอกบวตมหรอลกแกวอยขางบน และปลายพทธศตวรรษท 17 สมยหลงมกสลกเปนพระพทธรปนาคปรกทรงเครองสพระพกตรคอนขางถมงทง และพระพทธรปทรงเครองบางองคในสมยนกแสดงใหเหนวาเปนแบบลพบรอยางแทจรง ไมใชศลปะแบบขอม เพราะกระบงหนาหรอรดเกลานนมแนวเลกๆแทรกเขามาอกแนวหนง ซงศลปะขอมทชอบรกษาระเบยบอยางเครงครดนนไมเคยปรากฏ ตลอดจนในตนพทธศตวรรษท 18 พระพทธรปในสมยนมกมสหนาอมยมแสดงความเมตตากรณา พระเนตรปดสนท ตามแบบศลปะขอมสมยบายน

ภาพท 25 พระพทธรปนาคปรก พบทวดมหาธาต พระนครศรอยธยา ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,67.

36

หลงจากสมยพทธศตวรรษท 18นพระพทธรปสมยลพบรกมกมไรพระศกเปนประจา พระเศยรมขมวดพระเกศา พระเกตมาลาทาเปนกลบบวซอนกนขนไปเปนชน 3 ชนและเหนอนนมรศมเปนรปดอกบวตมหรอลกแกวเลกๆ พระพกตรอมยมเลกนอย ครองจวรหมเฉยงชายจวรเหนอพระองศาซายยาวลงมาถงพระนาภ ปลายตดเปนเสนตรง ชอบทาปางสมาธ ขดสมาธราบและฐาน บางครงกมกลบบวควาประกอบ ในสมยลพบรไดคนพบรปเหมอน เปนตนวา รปพระเจาชยวรมนท 7มหาราชองคสดทายแหงอาณาจกรขอม สลก ดวยศลา คนพบทปราสาทหนพมาย จงหวดนครราชสมา

สาหรบสถาปตยกรรมนน คอปราสาททสรางขนดวยอฐ เปนพทธสถานหรอเทวาลย ทเกาแกทสดไดคนพบแตเฉพาะทบหลงศลา ตวปราสาทอฐทใชยางไมสออาจหกพงไปหมดแลว

3.2 สมยศลปกรรมไทย กกกก3.2.1ศลปะเชยงแสน (ราวพทธศตวรรษท 16 – 23 ) ศลปะเชยงแสนนบเปนศลปะไทยอยางแทจรง ศลปะเชยงแสนหรอลานนาไทย พบ

พระพทธรปในลทธเถรวาทแบบเชยงแสน สวนมากพบทางภาคเหนอของประเทศไทยนน ในชนเดมเราแยกไวเปน 2 รน คอ รนทมลกษณะคลายพระพทธรปแบบปาละของอนเดย คอมรศมเปนรปดอกบวตมหรอลกแกว ขมวดพระเกศาใหญ พระพกตรกลมอมยม พระหน (คาง) เปนปม พระองคอวบอวน พระอระนน ชายจวรเหนอพระองศาซายสนปลายเปนลายเขยวตะขาบ ชอบทาปางมารวชย ขดสมาธเพชร แลเหนพระบาททงสองขาง ฐานม กลบบวควาหวหงายและเกศรบวประกอบ หลอดวยสมฤทธ และเชอกนวาเปนวตถททาขนตงแตครงชนชาตไทยแรกลงมาตงเปนอสระขนทางภาคเหนอของประเทศไทย ตงแตราว พ.ศ.1600 ลงมา ประตมากรรมแบบนทงดงามมากบางชนพบทเมองเชยงแสน และในสมยนนสนนษฐานวาเมองเชยงแสนอาจเปนเมองสาคญ จงตงชอศลปะแบบนวาศลปะเชยงแสน อทธพลของศลปะปาละทางภาคเหนอของประเทศไทยนน อาจเหนไดชดจากพระพทธรปแบบปาละปางทรมานชางนาฬาคร ทวดเชยงมน จงหวดเชยงใหม สาหรบพระพทธรปเชยงแสนรนทสองนน ไดรบอทธพลของศลปะสโขทยเขามาปนแลว และมอายตงแตพทธศตวรรษท 20 ลงมา มลกษณะพระรศมเปนรปดอกบวตมทสงขน บางครงกเปนรปเปลวไฟ ขมวดพระเกศาเลก พระพกตรมกเปนรปไข แตบางครงกยงกลมอย พระองคอวบอวนและพระอระตามแบบเดม แตชายจวรกยาวลงมาถงพระนาภ ชอบทาประทบขดสมาธราบแลเหนฝาพระบาทเพยงขางเดยว ฐานบางครงกเรยบไมมลวดลายประกอบในสมยนนยมสรางพระพทธรปดวยแกวและหนสตางๆ พระพทธรปรนหลงของเชยงแสนไดแพรหลายออกไปจนถงเมองหลวงพระบาง เวยงจนทร และจาปาศกด แตฝมอยงเทยบของเชยงแสนไมได

37

ภาพท 26 พระพทธรปทรงเครอง ปางมารวชยสารด ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,135. สถาปตยกรรมสมยเชยงแสนนน สวนมากทเหนและพบกเปนสถาปตยกรรมเชยงแสนสมยหลงๆ คอตงแตครงสมยพอขนเมงรายสรางนครเชยงใหม เมอ พ.ศ. 1840 ลงมา เชน พระเจดยสเหลยม ซง แสดงใหเหนถงอทธพลของเจดยแบบทวารวดทวดกกฏ เมองลาพน สาหรบเจดยเชยงแสนสวนใหญจะไดรบอทธพลมาจากสโขทย สวนมากองคเจดยเปนทรงกลมแตมฐานสงยอมม พระเจดยแบบนมมากมายหลายแหงทางภาคเหนอของประเทศไทย เชน พระธาตลาปางหลวง จงหวดลาปาง ในบรรดาสถาปตยกรรมสมยเชยงแสนทมแปลกอยแหงหนง คดวดเจดยอด หรอโพธาราม ทจงหวดเชยงใหม เปนสถาปตยกรรมทเลยนแบบมหาวหารทพทธคยาในประเทศอนเดย เนองจากดนแดนทางภาคเหนอของประเทศไทยถกพมาครอบครองระหวางพทธศตวรรษท 20 จนถงพทธศตวรรษท 24 บรรดาโบสถวหารจงไดมอทธพลของศลปะแบบพมาเขามาปะปนอย

กกกก3.2.2 ศลปะสโขทย (พทธศตวรรษท 19 – 20 ) ศลปะแบบสโขทย เรมตนตงแตเมอพอขนศรอนทราทตย ประกาศตงสโขทยเปนอสระ

ไมขนกบขอม เมอราว พ.ศ. 1780 ศลปะแบบสโขทยจดไดวาเปนศลปะไทยทงดงามทสดและมลกษณะเปนของตวเองมากทสดโดยเฉพาะการสรางพระพทธรป ในสมยสโขทยไดตดตอรบพทธศาสนาลทธเถรวาทนกายลงกาวงศมาจากเกาะลงกา เหตนอทธพลของศลปะลงกาจงมตอศลปะสโขทยอยบาง แตสวนมากจะอยในงานสถาปตยกรรม มากกวาในงานประตมากรรม พระพทธรปปางลลาของสโขทยงดงามไมแพประตมากรรมชนเอกอนๆในโลก พระพทธรปสโขทยอาจแบงออกไดเปน 4หมวดคอ

1) มลกษณะของศลปะสโขทยโดยเฉพาะ มลกษณะคอ พระรศมเปนเปลว พระพกตรรปไข พระขนงโกง พระนาสกงม (ตามแบบมหาบรษลกษณะจากอนเดย) พระโอษฐอมยมเลกนอย

38

พระองศาใหญ บน พระองคเลก ครองจวรหมเฉยงชายจวรยาวลงมาถงพระนาภ ปลายเปนลายเขยวตะขาบ ชอบทาปางมารวชย ประทบชดสมาธราบฐานเปนหนากระดานเกลยง

2) หมวดกาแพงเพชรมลกษณะดวงพระพกตรตอนบนกวาง พระหนเสยม ภาพท 27 พระพทธรปปางลลาสารด พระระเบยง วดเบญจมบพตร กรงเทพฯ ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,106.

3) หมวดพระพทธชนราช พระพกตรคอนขางกลม พระองคคอนขางอวบอวน นวพระหตถทงสมปลายเสมอกน สนนษฐานวาเรมสรางครงแผนดนพระเจาลไท ราวตนพทธศตวรรษท 20

4) หมวดเบดเตลด หรอเปนพระพทธรปแบบสโขทยทมศลปะแบบเชยงแสนเขามาปนอยมาก บางองคมลกษณะชายสงฆาฏหรอจวรสน พระนลาฏแคบแตพระองคและฐานมกเปนแบบสโขทย ทคนพบพระพทธรปทมลกษณะแปลกๆเหลานทวดตระกวนในเมองสโขทยเกาเปนครงแรก พระพทธรปทพบทนบางองคอาจเปนพระพทธรปรนแรกของสมยสโขทยกได

ในสมยสโขทย นยมสรางพระพทธรป 4 อรยาบท คอ นง นอน ยน เดน และทสโขทยยงนยมสรางพระพทธบาทดวย มทงทเปนศลาและเปนสมฤทธ สาหรบจตรกรรมในสมยสโขทยมใหเหนนอยมาก ทพบก ไดแกภาพสลกบนเพดานหนในอโมงคมณฑปวดศรชมนอกเมองเกาสโขทย เกยวกบเรองชาดกตางๆ และแสดงใหเหนถงการไดรบอทธพลมาจากศลปะลงกาสมยโปลนนารวะอกเชนเดยวกบและมการหลอเทวรปสมฤทธขนหลายองค เชนรปพระอศวร พระอมา พระนารายณ พระพรหม และพระหรหระ คอพระอศวร และพระนารายณผสมกนเปนองคเดยว การทสมยสโขทยทนบถอพทธศาสนาลทธลงกาวงศอยางแนนแฟน ตองหลอเทวรปขนดวยนน กเพราะเหตวาใน

39

สมยโบราณนน พระเจาแผนดนททรงนบถอพทธศาสนาจาตองทรงอปถมภศาสนา...พราหมณเพอประกอบราชพธตางๆ และเพอการปกครองประเทศเชนเดยวกบการตดสนอรรถคด เพราะพราหมณเปนผรกษาคมภรธรรมศาสตร

ในสมยสโขทยมการทาเครองถวยชามดวยดนเผาเคลอบทเรยกกนวาเครองสงกโลกไดรบแบบอยางมาจากจน และไดสงออกเปนสนคาอกดวย และไมไดทาเพยงตกตาและเครองถวยชามเพยงเทานน ยงไดทาของซงเกยวของแกพทธศาสนาดวย เชนเศยรนาค ทวารบาล ซงใชเปนเครองตกแตงโบสถวหารดวย

ภาพท 28 ภาพชาดกเรองโคชานยชาดกลายเสนจารลงบนหนฉนวน วดศรชม ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,117.

สาหรบเจดยแบบสโขทยนนอาจแบงออกได 3 แบบ 1) เจดยแบบสโขทยแท ทาฐานเปน 4 เหลยม 3 ชน ตงซอนกนขนไปถงองคเจดย

เหลยมยอมม ยอดเปนทรงพมขาวบณฑ หรอรปดอกบวตม 2) เจดยทรงกลมแบบลงกา ไดรบอทธพลมาจากลงกาพรอมกบพทธศาสนานกาย

ลงกาวงศ 3) เจดยแบบศรวชย คอเจดยทมฐานสงทาเปนสเหลยม บางทกมคหาประดษฐาน

พระพทธรป บางทกไมมตอนบนเปนเจดยทรงกลมแบบลงกา และเจดยองคเลกๆประกอบอยทสมม

40

ภาพท 29 ภาพจตรกรรมฝาฝนง (ภาพคดลอก) วดเจดยเจดแถว ศรสชนาลย สโขทย ทมา : สนต เลกสขม , ศลปะสโขทย (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2540) ,101. สถาปตยกรรมของพทธศาสนาแบบสโขทยทเลยนแบบลพบร คอเปนรปปรางคขอม แตแกไขเปนปรางคไทย คอทรงสงชลดขนกวาเดม สาหรบโบสถวหารสมยสโขทยบางแหงกแสดงถงอทธพลของศลปะลงกาในสมยโปลนนารวะ (พทธศตวรรษท 17 - 18) ซงมการสรางผน๒ ชน ใหเดนประทกษณรอบพระพทธรปภายในวหารได

กกกก3.2.3 ศลปะอทอง (ราวพทธศตวรรษท 17 - 20) ในขณะทเกดมศลปะเชยงแสนขนทภาคเหนอสดของประเทศไทย และศลปะสโขทย

ทางภาคเหนอ ททางภาคกลางของประเทศไทยกเกดมศลปะแบบหนงขน คอศลปะแบบอทอง ศลปะอทองเปนศลปะทมอทธพลจากศลปะตางๆกนมาผสมกนในยคน เนองจากในภาคกลางของประเทศไทยเคยเปนทตงของอาณาจกรตางๆ เชน อาณาจกรทวารวด และตอมากถกขอมครอบครองลกษณะศลปะทเกดขนจงผสมผสานกนหลากหลาย แตชางททาคงเปนชางไทย พระพทธรปอทองอาจแบงออกไดเปน 3 แบบคอ

1) รบอทธพลของศลปะทวารวด และขอมผสมกน เกดขนในระหวางพทธศตวรรษท 17 - 18 พระรศมมกเปนรปดอกบวตม เครองแตงพระพกตร และจวรยงคงคลายศลปะแบบทวารวดอย แตพระพกตรเปนแบบเหลยมตามศลปะขอม และมไรพระศกแลว

2) รบอทธพลของศลปะขอมหรอลพบรมากยงขน พระรศมบนพระเกตมาลาเปนเปลวมอายระหวาง พทธศตวรรษท 18 - 19

3) รบอทธพลของศลปะแบบสโขทยเขามามาก แตลกษณะของแบบอทองคอมไรพระศก และฐานเปนหนากระดานแอนเปนรองเขาขางในยงคงอย เกดขนในพทธศตวรรษท 19 - 20

41

ลกษณะประจาของพระพทธรปแบบอทองคอ มไรพระศก ชายจวรหรอสงฆาฏยาวปลายตดเปนเสนตรง ประทบนงขดสมาธราบ ปางมารวชย และฐานซงเรยกวาฐานหนากระดานแอน เปนรองเขาขางใน สาหรบรศมเปนเปลวเหนอเศยรพระพทธรปในประเทศไทยอาจเกดขนในศลปะอทองกได สถาปตยกรรมแบบอทองนนรบอทธพลจากศลปะสโขทยกบศรวชยผสมเขาไวดวยกน สาหรบศลปะสโขทยกคอเจดยทรงกลม ศลปะศรวชยกคอฐานสเหลยมมมขและเจดยเลกๆรายรอบเจดยทรงกลม ภาพท 30 พระพทธรปปางมารวชยสมรด พบท อ.สรรคบร ชยนาท ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,154.

กกกก3.2.4 ศลปะอยธยา (พทธศตวรรษท 20 - 23) ศลปะอยธยาเรมตนตงแตสมยสมเดจพระรามาธบดท 1 (พระเจาอทอง) ทรงสราง

พระนครศรอยธยาขนเปนราชธานตงแต พ.ศ. 1893 จนเสยกรงครงทสองเมอ พ.ศ. 2310 สาหรบพระพทธรป ในสมยนอาจแบงไดคอ

นยมทาตามแบบอยางชางฝมออทอง และในสมยสมเดจพระบรมไตรโลกนาถทรงสรางรปพระโพธสตว 500 พระชาตขนและมการคนพบรปพระโพธสตวชดนบางรปทวดพระศรสรรเพชญ ซงเหนไดวามทงศลปะลพบร ศลปะอทอง และศลปะสโขทยคละกนอย จงอาจกลาวไดวาศลปะอทองไดเปลยนกลายมาเปนศลปะอยธยา ระยะหลงประตมากรรมมความเปนเอกลกษณของอยธยาอยางแทจรงแรกๆกยงคงมลกษณะของแบบอทองปะปนอยบาง เชนมไรพระศก สวนมากไมงามเทาแบบสโขทย คอดมชวตจตใจนอยกวา แตฐานนนมลวดลายเครองประดบมากมาย และในสมยตอนปลายกรงศรอยธยาแบงออกไดเปน 2 แบบคอ แบบทรงเครองใหญ และ

42

แบบทรงเครองนอย แบบทรงเครองนอยนนมกมกรรเจยกยนเปนครบออกมาเหนอใบพระกรรณดวย ลกษณะเชนนเปนแบบอยางศลปะอยธยาอยางแทจรง สาหรบเทวรปตางๆมอยบางและแสดงใหเหนถงศลปะขอมสมยบายน

งานจตรกรรมสมยอยธยานน สมยแรกรบอทธพลของศลปะลพบร ศลปะสโขทย และศลปะลงกาผสมปะปนกนไป คอภาพบางภาพยงคงมลกษณะแขงและหนก สทใชกมเพยงสดาสขาว และสแดงมการปดทองบางเลกนอย

จตรกรรมสมยอยธยาตอนกลางสวนมากเปนเรองไตรภม ซงมภาพพทธประวต...ประกอบดวยรบอทธพลจากศลปะสโขทยเขามาเปนภาพทระบายดวยสหลายส และในจตรกรรมอยธยาตอนปลายแสดงใหเหนถงลกษณะของจตรกรรมไทยบรสทธอยางสมบรณ สทใชนยมใชสหลากหลายส นยมปดทองลงบนรปและลวดลาย แตการเขยนตนไมภเขาและนานนยงไดรบอทธของศลปะจนอยบาง ภาพท 31 ภาพจตรกรรมฝาฝนง เทพชมนม อโบสถวดใหญสวรรณาราม เพชรบร ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,184.

สาหรบงานปราณตศลปะทเกยวของกบพทธศาสนานน ศลปะอยธยาเจรญรงเรองถงขดสงสดเหนอศลปะแบบอนๆ เชนเครองไม เครองมก

สาหรบสถาปตยกรรมกยงคงรบใชเรองทางพทธศาสนาในยคแรกนยมสรางตามแบบศลปะลพบรหรอทองมากกวาสมยสโขทยสถปอนเปนประธานของพระอารามมกสรางเปนปรางคแบบลพบรหรอทอง และตอมาจงเรมรบศลปะแบบสโขทยเขามา ตอมาในยคสมเดจพระเจาปราสาททองปราบประเทศกมพชาใหขนกบกรงศรอยธยา จงเกดนยมถายแบบสถาปตยกรรมขอมมาสรางในกรงศรอยธยาเปนการเฉลมพระเกยรต และตอมาในสมยรชกาลสมเดจพระเจาบรมโกศ

43

ทรงพระราชศรทธาบรณะสงขรณวดเกาเปนพน และการสรางเจดยไมสบสองกเปนทนยมกน สงทควรสงเกตคอ ในระยะปลายมกทาฐานและหลงคาเปนเสนออนโคง มกใชเสากลมกอดวยอฐ และในรชสมยสมเดจพระนารายณมหาราช ไดรบอทธพลศลปะจากยโรปเขามามากโดยเฉพาะดานสถาปตยกรรม เนองจากมชาวฝรงเศสเขามารบราชการเปนจานวนมาก

กกกก3.2.5 ศลปะรตนโกสนทร พทธศตวรรษท 24 – 25 ภาพท 32 ภาพจตรกรรมฝาฝนง พระพทธองคเสดจลงจากสวรรคชนดาวดงค พระทนงพทไธสวรรย พพธภณฑสถานแหงชาต พระนคร

ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,210.

สมยรตนโกสนทรเรมตนในรชสมยสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก ทรงสถาปนากรงเทพมหานครฯ เปนราชธานตงแต พ.ศ. 2325 จนถงปจจบน ในสมยรชกาลแรกนน มไดทรงสรางพระพทธรปใหมๆขนมา ทรงเชญพระพทธรปสมฤทธโบราณซงทงชารดทรดโทรมทเมองเหนอลงมาบรณะปฏสงขรณถง 1200 องคเศษ พระพทธรปทเปนพระประธานอยในวดสาคญๆในกรงเทพและกรงธนบร จงมกเปนพระเกาสมยอนซงเชญมาจากทอนเปนพน สวนใหญเปนแบบสโขทยพระพทธรปทสรางครงรชกาลท 2 – 3 กมกมงเอาความสวยงามทางลวดลายเครองประดบมากกวาสพระพกตของพระพทธรป ตอมาในสมยรชกาลท 4 ทรงคดแบบอยางพระพทธรปขนใหมแกไขพทธลกษณะใหคลายมนษยสามญยงขนคอไมมพระเกตมาลา และใหมจวรเปนรว ประทบนงขดสมาธเพชร แตพระพทธรปแบบนไมเปนทนยม และตอมาเมอมการตดตอกบตางประเทศมากขนจงมการสรางพระพทธรปใหมลกษณะเหมอนมนษยมากขน คอพยายามเลยนแบบพระพทธรปคนธารราฐของอนเดยดงเหนไดจากพระพทธรปปางขอฝนซงหลอขนในสมยรชกาลท 5 ในสมยรตนโกสนทรนยงนยมสรางรปพระมาลยเสดจโปรดสตวนรกดวย โดยเฉพาะในสมยนจวร

44

จะมลายดอกไมเขามาประดบผดกบสมยอยธยา สาหรบเทวรปมการหลอขนมาใหมบาง แตกเปนสวนนอย สวนจตรกรรมในสมยรตนโกสนทร กคงเอาอยางศลปะอยธยาตอนปลาย และอทธพลทรบจากศลปะจนทมอยบางกหายไป ภาพเขยนบนฝาผนงโบสถตงแตสมยรชกาลท 1 จนถงรชกาลท 3 มกม 2 แนวทาง คอตอนบนเขยนภาพเทพชมนม ตอนลางแถวเดยว กบหนาตางมกเขยนเปนภาพพทธประวตหรอทศชาต ดานหลงพระประทานเขยนภาพไตรภม ดานหนาเขยนภาพพทธประวตตอนมารวชย ภาพเขยนในสมยนลวนใชสและปดทองลงบนภาพทงสน ภาพเขยนบนฝาผนงในสมยรตนโกสนทรดทสดในสมยรชกาลท 3 ดงอาจเหนไดจากภาพเขยนในพระอโบสถและพระวหาร ณ วดสทศนเทพวราราม และเมอในรชสมยของรชกาลท 4 เปนตนมาตางประเทศไดเขามาตดตอมากมาย และโดยเฉพาะชาวตะวนตกจงทาใหเกด อทธพลของศลปะตะวนตกตอจตรกรรมฝาผนงของไทยในรชสมยนเหนไดจากภาพเขยนฝาผนงของไทย ทผนงอโบสถทวดมหาพฤฒาราม วดบวรนเวศวหาร และทในหอราชกรมานสรณในวดพระศรรตนศาสดาราม มการเรมเขยนทศนยวสย (perspective) ตามแบบตะวนตกดวย ชางเขยนทสาคญในรชกาลท 4 กคอขรวอนโขงและในสมยรชกาลท 2 นาฏศลปเจรญถงขดสงสด มการสรางหวโขนและหนงใหญทสรางขนอยาง ปรานต บรรจง

สาหรบสถาปตยกรรมสมยรตนโกสนทรนนมดงนคอ แบบอยางพระสถปเจดยซงสรางในรชกาลท 1 ท 2 และท 3 นยมสรางพระปรางคกบพระเจดยไมสบสองเปนพน ทสาคญคอพระปรางคทวดระฆง กบพระเจดยศรสรรเพชดาญาณ ณ วดพระเชตพนฯสรางในสมยรชกาลท 1 ในสมยรชกาลท 2 ทรงเรมสรางพระปรางควดอรณฯแตมาสาเรจในสมยรชกาลท 2 ในสมยรชกาลท 4ทรงนยมจาลองแบบพระเจดยสมยอยธยามาสรางดวยเปนตนวาพระเจดยไมสบสององคท 4

ในสมยรตนโกสนทรตอนตนกมกสรางเลยนแบบกรงศรอยธยา เชน พระอโบสถวดพระศรรตนศาสดารามกยงคงมฐานออนโคงอย ฐานออนโคงนในสมยตอมากหายไป สาหรบบานเรอนและอาคารในสมยรตนโกสนทร บานไมแบบไทยแทกยงคงมอยตอไป แตเมอสมยรชกาลท 3 เปนตนมา นยมกอสรางอาคารกอดวยอฐ เปนแบบไทยบางแบบจนบาง ตอจากนนในรชสมยตอมากนยมสรางอาคารทเลยนแบบมาจากฝรงทางตะวนตก “ศลปะไทยสวนใหญมกถกนบวาเปนงานศลปะสาหรบตกแตง ถาเราจดประเภทและแบงคณคาตามฝรงทเปนผจดระบบการแบงประเภทของศลปะแบบสากล และศลปะไทยนนโดยรวมมกจะรบใชเรองราวทางพทธศาสนาเปนหลก” (ประยร อลชาฎะ 2540 : 51)

45

สวนเรองการครอบครในศลปะของไทยนนตองมครเปนผฝกฝนใหความร ศลปะของไทยนนการทจะฝกฝนเรยนรดวยตนเองนน ยอมทาใหเกดสงทผดเพยนไปจากลกษณะเดมแท เชนการเขยนภาพไทยถาทาการฝกฝนเรยนรดวยตนเองนน เมอเขยนออกมาแลวอาจจะเกดการผดสดสวนจากทมกฎเกณฑทกาหนดเอาไวดงเดม การเรยนโดยมคร ผานพธการครอบครอยางถกตอง และจากหลกเกณฑทเรยนรและฝกฝนจนมความชานาญแลวกสามารถทจะประดษฐพลกแพลง และสรางสรรคสงใหมๆออกมาจากรากฐานความรความชานาญเดมได สวนคนทไมมคร ไมเคยผานพธการครอบครอยางถกตอง กหมายถงผทรไมจรง การทางานศลปะกจะเปนไปดวยความกลวและไมมนใจในการทางาน ผลงานยอมไมเกดความคดสรางสรรค และขาดพลงในผลงาน จนไปถงไมสามารถสรางสรรคผลงานใหออกมาดไดไปตลอดชวต

มขอสนนษฐานวาภาพเขยนไทยในสมยรตนโกสนทรนนอาจจะเลยนแบบมาจากโขนละคร เนองจากลกษณะกรยาทาทางอาการของภาพไทยนน เชนทานอน ทาโศกเศรา ทาตาย และทาทางตางๆกมกเปนทาทเลยนแบบมาจากละคร ภาพเขยนไทยมกเขยนรปหนาพระหนานางเปนหนาตรง หรอหนาขางมแบบแผนตายตว ไมมการแสดงอารมณความรสก แตจะใชลกษณะทาทางแทนการแสดงอารมณตางๆแทน เปนการแสดงออกทมแบบแผนตายตว และจากหลกฐานทรปจาหลกของขอมทปราสาทเขาพนมรง มรปรามเกยรต ตอนทศกณฐลกพานางสดา รปนางสดาและทศกณฐไมเหมอนกบโขนในสมยอยธยาของเรา แมรปยกษในเครองปนดนเผาเคลอบสมยสโขทย กแตกตางจากรปยกษสมยหลงๆ จงสนนษฐานวาหวโขนทเราเหนในปจจบนก อาจจะประดษฐ สรางสรรคขนมาในสมยอยธยานเอง จงมขอสงเกตวาหนากากของชาวเนปาลทใชสวมเมอทาการประกอบพธกรรมตางๆ มบางอยางคลายคลงกบหวโขนของไทยเราอยบาง แตปญหาทวาเราอาจเลยนแบบรบอทธพลมาจากอนเดยนนไมนาเปนไปได เพราะหนายกษของอนเดยนนไมเหมอนของไทยเลย การใชสในงานสถาปตยกรรมไทยนน มกใชสปนขาว เชนในอโบสถวหาร เจดย กาแพงแกว ทงๆทสภาแวดลอมภมอากาศของไทย มลกษณะแดดจดและแรง สทใชกอาจสะทอนแสงทาใหเกดอาการระคายตอสายตานน ทใชสขาวเนองจากตองการใหเหนสสนทสดใสและสวาง ทาใหเกดการเปลงแสงสแขงกน ถาใชสเทาทบกจะทาใหสถาปตยกรรมนนจมหายไปในอากาศเหมอนประเทศในแถบยโรปทอาคารบานเรอนทผสานไปกบอากาศทหนาวมเมฆหมอกทหนาทบ อาคารสถาปตยกรรมจงตางกลมกลนและเหมาะสมกบสภาพแวดลอม แตในสมยสโขทยวดและอาคารสนนษฐานวาจะมสของศลาแลงเปนหลก สวนในสมยรตนโกสนทรงานจตรกรรมมการใชสอยางสมบรณ เหตทภาพเขยนไทยในสมยรตนโกสนทร และในสมยอยธยาตอนปลายนยมใชสแดงเปนสพนนนเพราะ สแดงเปนสทแสดงความขลง ความศกดสทธ เมอใชในภาพเขยนภายในอาคาร

46

อโบสถและพระวหาร จงทาใหเกดเปนภาพทชวนใหความรสกศกดสทธ และยงนยมใชสทองในภาพเขยนดวยเมอสแดง และสของทองทปดในภาพตดกนทาใหเกดการเปลงแสงสแวววาว และสกใสเปนพเศษ

และตอมาในสมยรชกาลท 4 กนยมใชสดาเขามาจากงานจตรกรรมของยโรป เพอทาการเลยนแบบธรรมชาตมากขน และในรชสมยนการรบเอาแบบอยางของศลปะตะวนตกเขามามากมาย เชนในงานจตรกรรมและ ในงานสถาปตยกรรม ซงกทาการปรบปรงใหผสมผสานกนกนกบศลปกรรมของไทย ศลปกรรมแบบตะวนตกกเขามามอทธพลในศลปกรรมของไทยตลอดมา จนงานศลปะไทยและงานชางไทยตกตาลงมาเปนอยางมาก ในรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว จงทรงทาการจดตงกรมศลปากรขน และทรงดารใหมการเผยแพรผลงานของนกเรยนโรงเรยนหตถกรรมราชบรณะ และพระราชทานชอใหมใหวา โรงเรยนเพาะชาง จากนนหลงจากการเปลยนแปลงการปกครองจาก ระบอบสมบรณาญาสทธราชย มาสการปกครองในระบอบประชาธปไตย กรมกองตางๆกมอสระในการทางานมากขน และเมอไมไดอยในสงกดของพระมหากษตรยอกตอไป กรมศลปากรจงไดดาเนนการจดตงโรงเรยนขนมาคอโรงเรยนประณตศลปกรรม โดยมนาย คอราโดเฟโรช (Corado Feroci) ซงตอมาทานเปลยนสญชาตมาเปนคนไทยและใชชอวา ศลป พระศร มาเปนครใหญและผสอน ใชหลกสตรตามแบบการเรยนศลปะในประเทศอตาล จนเกดการเปลยนแปลงทางศลปกรรมในประเทศไทยมากมาย เชนงานสถาปตยกรรมกทาการสรางขนตามแบบอยางงานศลปะ Art Deco คอ นายจตรเสน (หมว) อภยวงศ ผจบการศกษาจากวทยาลยศลปะชนสงของประเทศฝรงเศส คอ E’cole des Beaux Arts ผลงานของทานไดแก อาคารชดถนนราชดาเนนกลาง อาคารสนามกฬาแหงชาต ตกโดมมหาวทยาลยธรรมศาสตร และตอมา จอมพล ป. พบลสงคราม กแตงตงใหโรงเรยนประณตศลปกรรมยกฐานะขนเปนมหาวทยาลยเนองจากมผลงานเปนทยอมรบจากทงทางราชการ และจากเอกชน โรงเรยนประณตศลปกรรมจงไดยกฐานะขนเปน มหาวทยาลยศลปากร แนวโนมของศลปกรรมไทยตอมากคอการใชรปแบบของศลปะตะวนตกเพอแสดงออกถงอารมณและจตใตสานกของตวศลปน ศลปกรรมบรสทธทเกดขนในยคแรกๆ ไมไดรบความสนใจจากสาธารณชนมากนก เพราะวาศลปกรรมบรสทธนน มไดเคยเปนสวนหนงของวฒนธรรมไทย และผสรางสรรคงานศลปะกมไดเปนศลปนแตเปนชาง ดงนนจงมความพยายามตอมาทจะเผยแพรใหศลปกรรมบรสทธไดรบการยอมรบจากสาธารณชนมากขน สรางความนยมใหเกดความภาคภมใจตอศลปกรรมบรสทธ และความเปนศลปนของตนเอง (พรยะ ไกรฤกษ. 2528 : 126)….

47

ศลปะไทยนนเมอตนตอจะรบเอาอทธพลจากศลปะอนเดยเขามามาก ซงแพรเขามาพรอมกบศาสนาพทธและพราหมณ (เทวรปและพธกรรมตางๆของกษตรย) แตกนามาผสมผสาน กบวฒนธรรมและรสนยมประจาทองถน ววฒนาการสบตอเนองยาวนานมาจนนบพนป ลกษณะโดยรวมทมความคลายคลงกบศลปะในแถบเอเชยกคอ นยมความความรสกในความงามแบบอดมคต ยกยองสรรเสรญเรองราวทาวศาสนาหรอความเชอ โดยเนอหาของผลงานศลปะจะรบใชเรองราวทางศาสนาเปนหลก ทาการลดทอนรปทรงทางธรรมชาตมาดดแปลงปรบปรงเปนลายประดบในงานศลปกรรมเชน ลายกนก กเปนลวดลายทววฒนาการจากลายใบไม กนกกานขดใบเทศ กเปนลวดลายเถาแบบหนงทขดเปนวงแลวขมวดเปนกนหอย และนาเอาตวกนกมาผกประกอกเขาเปนระยะๆ เพอสมมตวาเปนใบประกอกเถาไม ตอนปลายเถาใจกลางวงออกลายเปนใบเทศ กนกเปลว กคอลายกนกทเลยนแบบพฒนามาจากเปลวไฟ ศลปะไทยนนยงเนนเรองการประดบประดาตกแตงเปนอยางมาก ในเรองทางจตรกรรมกไมเนนเรองมตความสมจรง รวมถงเรองสดสวนของตวคนตวพระตวนางกไมเนนเรองความถกตองตามความเปนจรง เพราะมแบบแผนสดสวนและลกษณะทตายตวเปนแบบสาหรบใชงานในทน เราอาจสรปแบงประเภทโดยรวมของศลปะไทยไดเปน 2 ประเภทไดแก

1) ศลปะไทยแนวประเพณ กคอศลปะไทยทมลกษณะแบบแผนแนนอนเปนลกษณะทถอปฏบตและทาตามอยางสบตอเนองกนมายาวนาน จนถอเปนแบบฉบบทชดเจนมการเปลยนแปลงและปรบปรงลกษณะตางๆนอย และจากดการเปลยนแปลงใหอยในแบบแผนหลก เชนการเขยนภาพจตรกรรมไทยกจาเปนทตองคงลกษณะ ของตวพระ ตวยกษ ตวลง เอาไวตามรปแบบทมสบตอเนองกนมา อาจมการปรบเปลยนเพยงแค ลกษณะทาทางของตวละคร องคประกอบของภาพ หรอสสนและบรรยากาศในบางสวนเทานน และเรองราวทมการเปนเรองราวทางพทธศาสนา ไตรภม เรองทางวรรณคดโบราณเชนรามเกยรต

2) ศลปะไทยแนวรวมสมย หรอศลปะประยกต กไดแกศลปะทสรางสรรคโดยคนไทยทอาจสรางสรรคผลงานตามแบบอยางตะวนตกในเรองลทธทางศลปะททางชาวตะวนตกตงไวหรอคดเอาไว อาจนาเอาศลปะไทยประเพณเขามาใชปรบเปลยนในเรองรปทรงรปราง แนวคดพนฐาน แตกไดปรบเปลยนใหมารบใชเรองราวสวนตวของศลปน หรอแนวความคดหลกทศลปนเปนผกาหนดไมไดมงเนนเรองการรบใชศาสนาดงเชนอดต

สรปลกษณะศลปกรรมไทยทมความเปนไทยอยางชดเจนกคงจะเปน ศลปกรรมไทยทเปนแนวประเพณทมขอกาหนดแบบแผนคอนขางตายตว จนงานศลปะไทยแทถกมองเปนงานชาง งานตกแตงประดบประดาเทานน สวนในปจจบนศลปะไทยทมการพฒนาเนองจาก การเรยน

48

การศกษาศลปะภายในประเทศไทยดาเนนการตามหลกสตรศลปะของประเทศตะวนตกเปนหลก การพฒนาศลปกรรมของไทยปจจบนจงรบเอาความคดรปแบบหลกๆมาจากตะวนตก เพอทาการพฒนาและผสมผสานศลปกรรมไทยสบตอไป 4 ศลปะการแสดงของไทย

ความเปนมาของนาฏศลปของไทยสามารถคนพบไดจากหลกฐานทางโบราณคดทเกาแกทสด คอหลกศลาจารกหลกท 1 ของพอขนรามคาแหงมหาราช (ค.ศ. 1279-1300) ซงไดอางถงคาวา “ระบา รา และเตน” อยางไรกตาม นาฏศลปและศลปะการละครของไทยไดรบการพฒนาใหสมบรณแบบทงในดานรปแบบการแสดง และนาฏศลปในสมยกรงศรอยธยา คอ ราวครสตศตวรรษท 16-17 โดยเฉพาะอยางยงในสมยของสมเดจพระเจาอยหวบรมโกศ (ค.ศ. 1732-1758) เนองจากเปนยคสมยทบานเมองมความสงบสข จงกลายเปนยคทองของนาฏศลปและการละครราชสานก มการถายทอดอบรมนกเรยนนาฏศลป และมศลปนอยางตอเนองมาโดยตลอด

พระมหากษตรยของประเทศไทยทกสมยทกพระองคกทรงพระกรณาโปรดเกลาฯสนบสนนคาจนดานนาฏศลป ดนตร การละคร และวรรณกรรมบทละครมาโดยตลอด ในดานหนงทรงชวยสงเสรมและอนรกษศลปะการแสดงซงเปนแบบแผนดงเดมไวมใหสญหาย อกดานหนงทรงเปดโอกาสใหศลปนแขนงตางๆ ทมความรความสามารถไดสรางสรรคผลงานทตนเองสนทด ผลดทตามมากคอเกดการแสดงมากรปแบบ หลากหลายลลาเนอหา เกดความคดรเรมในดานเทคนค อปกรณการแสดงใหมๆขนมากมาย และการสรางสรรคสงใหมๆเหลานตองอาศยวทยาการและความกาวหนาของศาสตรและศลปแขนงตางๆ เชน วรรณคด ดนตร สถาปตยกรรม จตรกรรม และมณฑนศลป (ดร.มาลน ดลกวาณช. ระบาและละครในเอเชย.2543)

นาฏศลปหลวงซงเปนแนวนาฏศลปทพฒนาขนในราชสานกมานาน และกยงเปนศนยกลางทมบทบาทสาคญในการวางรากฐานชองนาฏลลาอนเปนแบบแผนมาตราฐานทวประเทศ ตลอดจนเปนศนยรวมของการแสดงละครซงเปนทยอมรบวาเปนมาตราฐานประจาชาต เปนแนวทางใหแกคณะละครอนๆทวประเทศ พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย (ค.ศ. 1809-1824) ทรงวางรากฐานดานทาราของราชสานกเอาไวเกอบครบถวน รวมทงพระราชนพนธบทละครสาหรบแสดงในราชสานก ซงเปนสมบตอนลาคาทางดานนาฏศลปไทยทยงคงสบทอดกนมาจนถงปจจบน อาจารยผสอนนาฏศลปทงหลายในวทยาลยนาฏศลปและโรงละครแหงชาตเหลานไดสบทอดมรดกทางศลปะการแสดงทตกทอดมาตงแตยคสมยกรงศรอยธยา ธนบร และรตนโกสนทร อยางไมขาดชวง ไมวาเหตการณบานเมองจะเปนอยางไร

49

นาฏศลป หมายถง ศลปะในการละคร ความงามของนาฏศลป อยทความถกตอง”ตามลกษณะของนาฏศลปในประเภทนนๆ

นาฏศลปไทย มองคประกอบสาคญดงนคอ 1) ตวละคร หมายถงผแสดงทเหมาะสมกบบทและแสดงไดสมบทบาท 2) ลลาทารา ถกตองและงดงาม 3) บทรอง ไพเราะ คารมคมคาย ใหภาพพจน 4) การขบรอง มศลปะ ไดอารมณตามบท 5) ดนตร เพลงไพเราะไดอารมณตามบท การบรรเลงมศลปะ 6) การแตงกาย งดงาม ถกตองตามลกษณะของการแสดง ทมาของนาฏศลปไทย นาฏศลปไทย มกาเนดมาจาก การเลยนแบบมาจากธรรมชาตเชนเดกเวลาโกรธ ดใจ

กแสดงอาการ กระโดด หวเราะตบมอ รองไหกดนรน เมอพฒนาเปนภาษาทสอความหมายเชนการแสดงความเสนหากแสดงอาการยมแยม โกรธเคองกแสดงอาการถมงทง กระทบกระแทก จนตอมากทาการดดแปลงเรยบเรยงใหสอดคลองตดตอกนเปนกระบวนการฟอนราใหเหนงาม จนเปนทตองตาตดใจ

ตอมาเมอมนษยนบถอสงศกดสทธ กมการเซนสรวงบชา เพอสงทตนเองเคารพบชานนจงทาการถวายสงทคดวาดเชนขาวปลาอาหารดอกไม จนถงการฟอนการรา จนการฟอนรานนเปนพธทชวยนาความสขกาลงใจและความบนเทงใจมาสผชม สดทายการฟอนรากคลายความศกดสทธลงจากทเคยใชสาหรบการเซนสรวงบชากกลายมาเปนการฟอนราเพอความบนเทงของคนทวไป

และการระบา โขนละครนนไทยกไดแบบอยางมาจากอนเดย (สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดารงคราชานภาพ)

นาฏศลปไทยนนมศลปะอนๆทประกอบขนเปนละครไทย เนองจากละครไทยนนมทงละครรา ละครรองละครพด ดงนนนาฏศลปไทยจงตองรวมถงระบา รา เตน การแสดงเบดเตลด ฯลฯ จงจาแนกประเภทของนาฏศลปไทยไดดงน

กกกก4.1 โขน กกกก4.2 หนง กกกก4.3 ละคร กกกก4.4 หน

50

กกกก4.5 การละเลนของหลวง การเลนเบกโรง การละเลนพนเมอง สาหรบการฝกหดนาฏศลปจะเรมหดตงแตอายระหวาง 8-10 ป ระยะแรกจะเรมปทาง

ฝกหดดานจงหวะการรายราขนพนฐานกอน ไดแก รจกการนบจงหวะเพลงชาเพลงเรวและเรมเรยนพนฐานของตวละครแตละประเภท เชนตวพระ ตวนาง ตวยกษ และลง

การฝกราขนตอมาของนกเรยนนาฏศลปคอ การหดราชดหนาพาทย หมายถง การรายราเพอแสดงอากปกรยา หรอการเคลอนทในลกษณะและโอกาสตางๆ เชนถาใชจงหวะเพลงชาหรอปานกลางจะเรยกวา “เพลงเสมอ” ถาเปนการเคลอนไหวทรวดเรว ฉบไว เชนการสรบ กจะใชเพลงทเรยกวา “เพลงเชด” เพลงทใชประกอบอากปกรยาการกระทาของเทพเทวดา สงศกดสทธกจะใชเพลงทเรยกวา “ตระนมตร” เพลงประกอบอาการฮกเหมกาวราวรนแรงจะเรยกวา “ศกพาทย” หรอเพลงทประกอบอาการประหลาดใจ แสดงความมหศจรรยเรยกวา “เพลงรว” เปนตน

ทาราประกอบเพลงหนาพาทยเหลานมความขลงและศกดสทธตอผแสดงดงนน การราประกอบเพลงหนาพาทย ผราจะตองมความตงใจจรง มสมาธ มความรสกเคารพบชาทาเพลงเหลานดวย คลายกบกาลงอยระหวางทาพธกรรมทางศาสนา หนาพาทยบางชด มพลงความศกดสทธถงขนาดผแสดงตองระวงมใหผดพลาดได ถาปฏบตตวผดหรอไมมความศรทธาจรงใจ ผลทตามมากอาจเปนเรองรายแรงถงชวตได

นกแสดงระบานาฏศลป โขน ละคร จะแสดงไดดหรอไมนน ผแสดงตองเรยนรภาษาทาทางของนาฏศลปซงเรยกวาภาษาทา ทงนเพราะเนอเรอง บทเจรจาในละคร บทรอง ประกอบนาฏศลปทกชนดใชวธ แสดงออกดวยภาษาทาแบบตางๆ ภาษาทาของนาฏศลปหลวงถอวาเปนแบบแผนทกาหนดเอาไวแลว สวนนาฏศลปพนบานไมมแบบแผนทารา หรอภาษาทาทตายตว

ศลปะการแสดงของไทยประกอบดวย 3 หมวดใหญคอนาฎศลป โขน ละคร ทนบวาโดดเดนและสาคญในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

นาฏศลปไทยแบงเปน 2 ระดบ คอนาฏศลปพนบาน กบนาฏศลปหลวงหรอนาฏศลปชนสง

นาฏศลปพนบานหรอนาฏศลปทองถนในแตละภาคมรปแบบและลลาการรายราซงมเอกลกษณประจาทองถนของตนเปนสวนใหญ แลวกมความสมพนธเชอมโยงกบชวตและกจกรรมของสงคมเกษตรกรรม มกแสดงออกเกยวของกบเรอง การเกบเกยวขาว หวานขาว ปลกขาว เทศกาลและพธทางเกษตรกรรมตางๆตามฤดกาล รวมทงพธกรรมทางพทธศาสนาทชาวบานตางยดถอปฏบตกนมาหลายชวอาย ทางภาคเหนอเรยกการรายราวา “ฟอน” มลลาจงหวะการเคลอนไหวทเชองชาออนชอยสงางาม การขยบมอแขนขาเปนไปอยางเรยบงาย ระบาพนบานของ

51

อสานเรยกวา “เซง” จงหวะการรายราจะรวดเรวกวาทางภาคเหนอ การขยบมอแขนขามลกษณะงายๆ ไมมลลาสลบซบซอน แตเนนทการยายและสายสะโพก ระบาทางภาคกลางมความซบซอนละเอยดออนกวาภาคเหนอและภาคอสาน แตละชดมทารายราทนมนวลออนชอย เชน ราศรนวล ราวง ระบาของภาคใตไดรบอทธพลจาก ระบาของอนเดยและลงกา ซงนยมใชจงหวะการรายราทรวเรว การขยบแขนขาเปนไปในลกษณะฉบไวคลองแคลว การรายราของชาวใตเรยกวา “ราซด” เชน ซดชาตร การขยบเคลอนไหวสวนตางๆของรางกาย ไดแก ลาตว สะโพก มอ แขน และขา ลวนออกจากทาทางมจรตคลายนกตวผเดนหยอกเยาหลอกลอคของตน สวนนกฟอนทางเหนอและนกแสดงราซดทางใตนยมสวมปลอกเลบยาวโงงทาจากทองเหลอง

กกกก4.1 โขน คอการแสดงทารา ทาเตน การออกทาใหเขากบดนตรผแสดงสวมหวโขน ยกเวนผ

แสดงทแสดงเปนตวละครเทวดาและมนษย ผแสดงจะไมขบรองหรอเจรจาดวยตนเอง แตจะมผขบรองและผพากยบรรยายเรองและกลาวเจรจาแทน การแสดงอกชนดทมความสมพนธใกลชดกบโขนคอ “หนงใหญ” เปนศลปะแหงการพากยเจรจา รวมถงทาทางเตนของคนเชดหนงซงมสวนคลายกบการเตนของโขน หนงใหญเปนศลปะการแสดงทควบคมากบโขน มกจะแสดงควบคกน และจะแสดงรวมกน จนมชอเรยกวา “โขนหนาจอ” หรอ “หนงตดตวโขน” และการแสดงกระบกระบองกมสวนชวยในการพฒนาการแสดงโขนในฉากทใชศลปะการตอส

กอนหนาปครสตศกราช 1930 ผแสดงโขนเปนชายลวน หลงจากเปลยนแปลงการปกครองในป ค.ศ. 1932 จงไดมผแสดงหญงเขารวมในการแสดงดวย โดยรบบทตวนาง หลงการเปลยนแปลงการปกครองโขนราชสานกกถกโอนเขามาสงกดกรมศลปากร การศกษาและจดการฝกพฒนาโขน มลกษณะเปนไปเพอการศกษามากกวาเปนไปเพอศลปะหรอเพอการเมอง เรองทตดทอนมาแสดงมกเลอกเรองทเหมาะสมกบผชมซงเปนนกเรยนนกศกษา บทพากยและการรากตดทอนใหสนลง ทาการแทรกบทตลกเปนระยะๆ เพอดงดดผชมรนเยาว รวมทงนาเทคนคการแสดงสมยใหมเขามาใชรวมดวย ปจจบนโขนเปนทนยมฝกฝนตามโรงเรยนและมหาวทยาลยเปนอนมาก นบเปนศลปะประจาชาตรปแบบหนงทสบทอดมาจนถงปจจบนยาวนานกวา 400 ปแลว

โขนแสดงเรองราวทตดตอนมาจากรามเกยรตเกอบทงหมด เนอเรองแตละตอนทนามาแสดงเนนแนวความคดหรอปรชญาพทธศาสนา คอเรองธรรมะยอมชนะอธรรม ความดชนะความชว กรมศลปากรเคยจดแสดงโขนเรองอณรทบาง แตกไมเปนทนยมเทาเรองรามเกยรต

ดนตรทใชประกอบในการแสดงโขนนนกจะใชวงปพาทยทประกอบดวย ปกลาง ระนาดเอก ฆองวงใหญ ตะโพนกลองทด และฉงพรอมกบโกรงสาหรบตใหจงหวะ

52

บทเจรจาเปนบทกวประเภทรายยาว ใชเวลาตวละครเจรจาโตตอบกน บทรอง มกแตงเปนกลอนบทละคร ใชผขบรองหญงเชนเดยวกนกบละครในการ

แตงกายของโขนแตงกายแบบเครองยนเนนความปรานตวจตรบรรจงโดยเลยนแบบมาจากเครองตนของกษตรย ภาพท 33 ภาพหนงใหญ ทมา มาลน ดลกวาณช. ระบาและละครในเอเชย. (กรงเทพฯ : สานกพมพมหาวทยาลย ธรรมศาสตร ,2543) ,259.

4.2 หนง คอการเลนกบเงา (Shadow Show) เปนศลปะการแสดงทแพรหลายคมากบโขน หนง

ของไทยม 2 ชนด คอ หนงใหญและหนงตะลง หนงใหญเปนศลปะการแสดงชนสงทมมานบตงแตโบราณ มกลาวถงในกฎมนเทยร

บาลบอยๆ เปนการนาหนงสตว คอหนงววหรอหนงควาย ขงจนตงจนเปนใหญ นามาฉลเปนตวแสดงตามแบบจตรกรรมภาพไทย การฉลทาใหเกดเงาทงดงามบนจอการแสดงหนง ตวหนงนนมอย 6 ประเภทคอ

กกกก4.2.1 หนงเฝา บางทเรยกวาหนงไหว คอ เปนหนงทแสดงอาการไหว ทาพนมมอ เปนภาพหนงเดยวหนาเสยว ถาถออาวธกจะพนมมอถอใหปลายอาวธสวนทางรกแรมาทางเบอง หลง สงประมาณ 1 เมตร

กกกก4.2.2 หนงคเนจร บางทเรยก หนงเดน เพราะเปนหนงทาเดน หนาเสยว เปนหนงเดยวไดแกตวพระ นาง ถาเปนลงมกฉลใหเปนทาหยอง สงประมาณ 1.50 เมตร

53

4.2.3 หนงงา เปนภาพหนงเดยว ทาเหาะ คอยกขาขางหนงคลายละคร หนงงาคอทาทาเงองาอาวธ สงประมาณ 1.50 เมตร

กกกก4.2.4 หนงเมอง เปนหนงทมขนาดใหญ ซงภาพอาจเปนภาพเดยวหรอหลายตว ทสาคญคอในภาพหนงจะตองมรปเมองประกอบดวย ตวหนงมความสงประมาณ 2 เมตร

กกกก4.2.5 หนงจบ ตองเปนหนงทมตวละครสองตวขนไป ทาทางในภาพตองเปนทารบกน หรอจบกนในทาพลกแพลงตางๆ

กกกก4.2.6 หนงเบดเตลด คอ หนงทมภาพในตวเรองเปนทาพเศษ ไมจดอยในประเภทใดๆ การแสดงหนงใหญนนประกอบดวย

1) สถานทแสดง ใชการขงจอซงมความยาวประมาณ 16 เมตร สงประมาณ 6 เมตร ทาบรมดวยผาสแดงรอบทงสดาน ทางดานหลงโรง เปนทพกและเกบตวหนง ใชไฟใหแสงสวางสาหรบสองตวหนงสมยกอนจะใชไตกอเปนกองไฟขนมา ตอมาเปลยนมาใชตะเกยงเจาพาย และทสดกใชไฟฟาเปนเครองใหแสงสวางแทน แตความงดงามสใชตะเกยงหรอไตไมได

2) ตวหนง 3) คนเชดหนง แตงตวดวยผาโจงกระเบน ใสเสอแขนกระบอก มผาคาดพง สวมหมวก

หกระตาย คนเชดหนงจะตองใชทาทางแสดงดวยลาตวและขา มอทงสองจบไมททาบตวหนงใหเอนไปมาหรอสนไหว ตามลลาและอารมณของเรอง เตนไปตามจงหวะเพลง และบทบาทของตวแสดงเชนบทพระ นาง ยกษ ลง ตามเพลงหนาพาทย

4) คนพากย เจรจา และตลก คนพากษเจรจาอยางนอยตองมตงแต 2 คนขนไป 5) เรองทใชทาการแสดง ตองทาการแสดงเรองสนๆเปนการเบกโรงกอน เรองทแสดง

กเชน บองตนแทงเสอ หวลานชนกน จบเบกโรงแลวกทาการแสดงเรองใหญ กไดแกเรอง รามเกยรต

6) เครองดนตร ใชทงปพาทย เครองหา เครองใหญ เครองค แลวแตฐานะของงาน 7) วธการแสดง แสดงไดทงกลางวนและกลางคน กลางวนไมมพธมากนก มกเลน

หนงจบระบาชดสวยๆ เชน รามสร เมขลา ประกอบการรองเพลง ถาเปนกลางคน ตองเรมดวยพธเบกหนาพระ การแสดงชดเบกโรงและจบเรอง

หนงตะลง เปนศลปะการแสดงทเกาแกของไทยภาคใต มขอสนนษฐานวาหนงตะลงมาจากชวา หรออาณาจกรศรวชยโบราณ (รตนา มณสน. 2541: 32-33) ลกษณะของหนงตะลงคลายหนงใหญ ทงหนงทนามาฉล ตลอดจนกรรมวธสรางตวหนงขนมา แตรปรางและลวดลาย

54

ตางกน และไมปราณตเทาหนงใหญ หนงตะลงมขนาดเลกมากสงประมาณ 1-2 ฟต เรองทเลนกไดแกเรองรามเกยรต พระอภยมณ ปจจบนมกเลนเรองทแตงเอง และเนนไปในแนวตลกขบขน นายหนงจะเปนผเจรจา ขบกลอนและเชดดวย กอนแสดงมการตเครองโหมโรง แลวออกรปฤาษทองนะโม แลวสวดชมนมเทวดาตอมาออกรปพระอศวรทรงโคอศภราช แลวกาศหนาบท ไหวคร พระรตนตรย บดามารดา แลวออกรปตลก ดนตรประกอบกม ป ฉง โหมง ทบ กลอง

4.3 ละคร อาจจะมาจากคาวา “ลากอง” (Lagon) เปนภาษาชวา ซงแปลวาละครแตนกวชาการ

บางทานนาไปเชอมกบคาวา “นคร” มาจากชอจงหวดนครศรธรรมราชแหลงกาเนดของละครโนราชาตร (มาลน ดลกวาณช. 2541:267) ละครไทยนนแบงเปน 3 หมวดใหญ คอ

1) ละครรา คอการแสดงละครกบการรายราทมผขบรองเปนภาษารอยกรองทไพเราะ 2) ละครรองเปนการแสดงละครทผแสดงเปนผขบรองและกลาวเจรจาดวยภาษารอย

กรอง และยงมกลมผขบรองบรรยายเนอเรองประกอบดวย 3) ละครพด เปนการแสดงละครทผแสดงกลาวดวยภาษารอยแกว หรอรอยกรอง ละครชาตร ละครโนราชาตรของทางภาคใตเปนรปแบบละครทเกาแกทสดรปแบบ

หนง ตอมาพฒนามาเปนละครชาตรในครสตศตวรรษท 18 ละครชาตรไดรวมเอาลกษณะการแสดงจากละครนอก แตกยงคงรกษาเอกลกษณของระบาภาคใต คอ การเคลอนไหวของมอและเทารวดเรวฉบไว ใชดนตรแบบทางใต และสวมมงกฏกบเลบปลอมยาวโงงซงทาจากโลหะ

ละครนอก เปนรปแบบละครราทเกาแก มความมงหมายในการแสดงเรองมากกวาความปราณตในการรายรา มงดาเนนเรองใหสนกสนาน โลดโผน ตลกขบขน บางครงอาจหยาบโลน เดมใชผแสดงเปนชายลวนตอมาจงใชผหญงเลนแทนได ในอดตการแตงกายใชเพยงอยางงายๆ เพยงแคใหผชมทราบวาแสดงเปนตวละครอะไรเทานน เชนเพยงใชผาขาวมามาหมคลมกใชแทนสายสไบชดตวนางได ตอมาในปจจบนมการแตงกายทสวยงาม เพราะมการปรบปรงเลยนแบบมาจากละครในนนเอง ดนตรทใชประกอบกเปนปพาทยเครองคเครองใหญ

ละครใน เปนละครทพระมหากษตรยทรงพระกรณาโปรดเกลาฯใหจดแสดงขนในเขตพระราชฐาน มแบบแผนเฉพาะของตนเอง ไมเหมอนการแสดงอนๆ คอมงเนนการแสดงทปราณตงดงาม และเพลงท ไพเราะเปนหลก ตวละครไมรองบทเอง มตนเสยงเปนผขบรอง เรองทใชแสดงในระยะแรกคอ เรองรามเกยรต และเรองอณรท ตอมากมพระราชนพนธเรองอเหนาขนมาใชเปนบทละครอกเรองและนอกจากนกยงมละครในแบบตางเกดขนอก เชน ละครพนทาง ซงพฒนามา

55

จากละครนอกแตจะแสดงเรองราวทไมซากน แสดงเรององประวตศาสตรของชนชาตตางๆ ปรบปรงลกษณะประจาชาตตางๆนนใหมความเขากนไดของลกษณะของไทย และกม ละครดกดาบรรพ ซงกไดรบอทธพลจากการแสดงตะวนตก มตนเคามาจากการแสดง “คอนเสรต” เปนการขบรองเพลงประสานเสยงชายหญงเขากบเครองปพาทย การแสดงนมนวลออนชอย เหมอนลกษณะการแสดงละครใน แตกมลกษณะการดาเนนเรองอยางกระชบรดกม และทนอกทนใจคลายละครนอก

4.4 หน คาวา หน ตามพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน หมายถง “รป รปแบบ รปตกตา

รปแบบทจาลองมาจากของจรงตางๆ รปปนหรแกะสลก ชอการเลนมหรสพทใชรปหนแสดงเปนเรองราว” หนทเปนศลปะการแสดงของไทยนนไดแบบอยางมาจากจน (รตนา มณสน. 2541:36) ความเปนมาพบในหนงสอบณโรวาทคาฉนท ซงกลาวถงการแสดงหนเอาไว ซงแตงขนราวรชสมยของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวบรมโกศ (อมรา กลาเจรญ. 2535:55) การแสดงหนไทย นบแตสมยกรงศรอยธยาตอนตน จนสมยรตนโกสนทร มววฒนาการของการแสดงหนคอ

หนหลวง มการแสดงมาตงแตสมยอยธยาตอนตนจนถงกรงรตนโกสนทรตอนตน เปนการแสดงทใชหนแสดงแทนคนจรงๆ พยายามแสดงเลยนแบบศลปะการละครในแทๆ การสรางรปหนจงเปนการสรางแบบเตมตว มขนาดใหญสงประมาณ 1 เมตร การแสดงหนหลวงนนนบเปนศลปะการแสดงชนเยยมของไทย แตเนองจาการแสดงของหนจาเปนตองเชดตามการแสดงจรงๆ จงทาใหเกดการความยงยากและเชองชาเมอมการแสดงหนอนๆ เกดขน วธการแสดงงายกวา ความนยมมากกวา จงทาใหการแสดงหนหลวงเสอมความนยมลงไป

หนเลก ในตอนตนรชสมยสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว มการแสดงหนจนขน ตอมากรมพระราชวงบวรวชยชาญจงมการสรางหนไทยขนมาเองเพอทาการแสดงบาง มลกษณะกลไกเหมอนหนหลวงหรอหนใหญ แตทาตวหนใหมขนาดเทาหนจนคอหนมความสงประมาณ 1 ฟต และเรยกหนชนดนวาหนเลก แสดงทงเรองละครในและละครนอก การใชเพลงหนาพาทยตางๆกเปนไปตามแบบแผนของละครชนดนนๆ

หนกระบอก ในสมยใกลเคยงกนนไดมการคดการแสดงหนขนอกแบบหนง โดย ม.ร.ว.เถาะ พยคฆเสนา ตวหนมเพยงหวและมอทงสองขางเทานน สวนลาตวใชกระบอกไมไผทงสองปลองสวมตงแตคอลงมายาวไปจรดทมอทงสองขางนน เรองททาการแสดงกไดแกเรอง พระอภยมณ วธการแสดงกจะคลายการแสดงของละครนอก

56

หนละครเลก ในขณะทหนกระบอกไดรบความแพรหลายอยนน กไดมผรเรมทาหนเตมตวอยางหนใหญแตมขนาดเลกกวา มกลไกเปนกานไมผกตดกบแขนและขา ทาใหเชดไดคลองแคลววองไว กระฉบกระเฉงและใชทาราไดคลอง ผรเรมทานนกคอ นายแกร ศพทวานชในปจจบนผทสบทอดหนละครเลกของนายแกรคอ นายสาคร ยงเขยวสด หรอทรจกกนในชอ “โจหลยส”

และตอมาคณะนายเปยก ประเสรฐกล ซงแสดงหนกระบอกอยแลวจงคดสรางและแสดงหนละครเลกสบตอมา ผสบตอหนของนายเปยกคอนางชน หรอนางชศร สกลแกว ซงเปนลกสาว ตอมานายจกรพนธ โปษยกฤต กไดสรางหนขนมาแสดงโดยทศกษาและเรยนมาจากครชนนนเอง ดนตรทใชกเปนวงดนตรปพาทย

การแสดงหน ทงหมดทกๆประเภทเปนสงทปราศจากชวต เชนเดยวกนกบหนงใหญ ความสาคญทจะทาใหหนมชวตชวาและสรางความสนกสนานนน จงอยทความสามารถ และทกษะของผเชดเปนสาคญ

ภาพท 34 ลกษณะหนละครของไทยสมยรชกาลท 5 ทมา ศกดา ปนเหนงเพชร , การศกษาววฒนาการหนกระบอกไทย สอพนบานในภมภาคตะวนตก, (กรงเทพฯ : ศรวฒนา. 2535), 310.

57

บทท 3 วธดาเนนการวจย

ในการศกษาวจยเรองน เปนการทาการทาการศกษาวจยในรปแบบของงานวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) มจดมงหมายเพอหาแนวทางสรปรวบรวมองคความรในเรองการศกษาลกษณะความเปนไทยในงานศลปกรรมไทย ศกษาลกษณะศลปะการแสดงของไทย และศกษาวรรณกรรมไทยสมยสโขทยเรองไตรภมพระรวง ทาการรวบรวมสรปการศกษาวจยเพอใชสาหรบเปนฐานในการศกษา และเพอหาวธการในการออกแบบสรางสรรคผลงานภาพยนตร Animation เรองไตรภมพระรวง (จากกรณศกษาโดยทาการเลอกสรางเฉพาะภมนรก) ขนโดยททาการกาหนดกรอบการออกแบบสรางสรรคในลกษณะศลปกรรมทมลกษณะ เอกลกษณความเปนไทยอยางชดเจน รวมไปถงลกษณะของการเคลอนไหวและการแสดง ตลอดจนวธการดาเนนเรองราวใหผลทออกมาโดยมเอกลกษณของความเปนไทย ซงจะใชวธดาเนนการศกษาวจยโดยมระเบยบวธการวจยดงน 1. แหลงขอมลทใชในการศกษา

แหลงขอมลทใชในการศกษาแบงออกเปนแหลงขอมล 2 ประเภท 1.1 แหลงขอมลประเภทเอกสาร ไดแก การศกษาคนควาจาก หนงสอ บทวเคราะห

เอกสาร งานวจย ผลงานวทยานพนธ และสงตพมพตางๆทเกยวของกบการศกษาวจย 1.2 แหลงขอมลประเภทบคคล ไดแกบคคลทมความรความเชยวชาญเกยวของกบ

งานศกษาวจย บคคลทเปนผทรงคณวฒมประสบการณเกยวของโดยตรงกบเรองททาการศกษาวจย 2. วธการเกบรวบรวมขอมล

2.1 ขอมลประเภทเอกสาร ซงจะทาการคนควาจากหนงสอ บทวเคราะห เอกสาร งานวจย ผลงานวทยานพนธ และสงตพมพตางๆทมความเกยวของกบงานศกษาวจยโดยทใชเอกสารประเภททเกยวของดงตอไปน

กกกก2.1.1 เอกสารทเกยวของกบงานศลปกรรมไทย กกกก2.1.2 เอกสารทเกยวของกบเรองศลปะการแสดงของไทย

58

กกกก2.1.3 เอกสารทเกยวของกบเรองภาพยนตรและภาพเคลอนไหว Animation กกกก2.1.4 เอกสารทเกยวของกบวรรณกรรมเรองไตรภมพระรวง กกกก2.1.5 รายงานการวจย และผลงานวทยานพนธทเกยวของกบการศกษาวจย 2.2 ขอมลประเภทบคคล ใชวธการเกบขอมลแบบสมภาษณ เพอเกบรวบรวมขอมลท

เกยวของกบงานศกษาวจย เรองศลปกรรมไทย เรองการสรางสรรคผลงานภาพยนตรAnimation ขอมลทเกยวของกบวรรณกรรมเรองไตรภมพระรวงและขอมลทเกยวของกบในศลปะการแสดงทมลกษณะของความเปนไทยจากผเชยวชาญเฉพาะดานโดยเจาะจงเลอกผเชยวชาญในสาขาทเกยวของดงตอไปน

กกกก2.2.1 ผเชยวชาญเรองภาพยนตรการตนและ Animation รวมทงผเชยวชาญดานสอโทรทศน และสายงานทเกยวของกบผลงานวจย

กกกก2.2.2 อาจารย ผเชยวชาญในวชาศลปะไทย และงานจตรกรรมไทย กกกก2.2.3 อาจารย ผเชยวชาญเรองดานพทธศาสนา ปรชญาพทธศาสนา และ

วรรณคดทเกยวของกบทางพทธศาสนา พระสงฆ กกกก2.2.4 อาจารย ผเชยวชาญในดานนาฏศลปของไทย ซงมความรความ สามารถ

ดานศลปะการแสดงของไทย หรอผทรงคณวฒในสาขาการแสดง 3. เครองมอทใชในการศกษา

3.1คาถามทใชสมภาษณ เพอสอบถามขอมลความร ขอสรปในการทางานศกษาวจย สรปเรองขอบเขต ขอจากดของความรทเกยวของกบผเชยวชาญ โดยทลกษณะคาถามจะใชคาถามเฉพาะในผเชยวชาญแตละทาน และใชแบบสอบถามหลงจากไดรบชมผลงานการออกแบบสรางสรรค

3.2 ทาการบนทกการสมภาษณ เพอรวบรวมเนอหา ขอมลความสาคญในการสมภาษณ ทงนอาจทาการบนทกดวยเครองมอหลากหลายประเภท เชน การจดบนทก บนทกดวยเทปบนทกเสยงและในกรณการบนทกขอมลศลปะการแสดง ทจาเปนตองใชการบนทกทมลกษณะเปนภาพเคลอนไหวกใชวธการบนทกขอมลดวยเทปวดโอดจตอล 4. การวเคราะหประเมนผลงานออกแบบและนาเสนอขอมล

4.1 ในการศกษาวจยครงน ขอมลทไดรบจากการศกษารวบรวมขอมลดานเอกสาร และจากการรวบรวมขอมลทไดจากการสมภาษณผเชยวชาญทเกยวของกบการศกษาวจยนามาใชเคราะหสรปหาแนวทางในการออกแบบสรางสรรคงานวทยานพนธในหวขอการสรางภาพยนตร

59

Animation ลกษณะไทย กรณศกษาจากเรอง ไตรภมพระรวง เรองการกาหนดลกษณะศลปกรรมภายในผลงานภาพยนตรใหมลกษณะความเปนไทย ในสวนการออกแบบลกษณะของการเคลอนไหว ใชขอมลทรวบรวมทมฐานจาก ศลปะการแสดงของไทย มาสรปวเคราะหเปนขอกาหนดของการเคลอนไหวสาหรบตวละครภายในภาพยนตร Animation ลกษณะไทย

4.2 ทาการออกแบบสรางสรรคผลงานภาพยนตร Animation เรองไตรภมพระรวงกรณศกษาเฉพาะนรกภม จากผลสรปขอมลทไดจากการคนควา เชนการออกแบบตวละคร ฉากตางๆ ผลงาน Story board ภาพรางวธการดาเนนเรองตางๆ ในภาพยนตร Animation และนาเสนอตอผเชยวชาญเพอการตรวจสอบ สรปผลและหาขอเสนอแนะ เพอความสมบรณของงานวจยและงานออกแบบ

4.3 นาเสนอผลงานการศกษาวจยการออกแบบและสรางสรรคผลงานในขนเสรจสมบรณ ทไดรบการแกไข จากการนาเสนอตอผเชยวชาญในครงแรกแลว ตอผทรงคณวฒ และผเชยวชาญในสาขาทเกยวของกบการศกษาวจยแตละดานอกครง เพอทาการสรป วเคราะห หาขอเสนอแนะ เพมเตม และดาเนนการอภปรายผลงานในขนสดทาย

แผนภมท 1 กระบวนการวจย และการประเมนผลวจย

ขอมลเบองตนสาหรบงานออกแบบออกแบบ ประวตศาสตรและรปแบบของงานศลปะไทย ,เนอหา

เรองไตรภมพระรวง ,หลกการออกแบบตางๆ

ผลงานในขนราง การออกแบบลกษณะทางศลปกรรม ผลงานขนStory board การออกแบบลกษณะบคคลกของตวละคร

(character Design) ฉาก อปกรณสภาพแวดลอม โทนส

นาเสนอผลงานตอผเชยวชาญในสาขาทเกยวของ

ทาการออกแบบสรางสรรค ผลงานออกแบบเพอนาเสนอตอผเชยวชาญในขนสดทาย

นาเสนอผลงานการออกแบบภาพยนตร Animation เรองไตรภมพระรวง กรณศกษาเฉพาะภมนรก

สรปผลการวจย วเคราะห

60

5. กลมผประเมนผลงานการออกแบบ 5.1กลมนกวชาการและผเชยวชาญในดานศลปกรรมไทย และงานจตรกรรมไทย กกกก1) รศ. ดร.จรวฒน พระสนต นกวชาการดานศลปกรรมไทย รองผอานวยการ

หอศลปวฒนธรรม รองคณบด คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร จ.พษณโลก กกกก2) รศ. สมเกยรต ตงนโม นกวชาการศลปะสมยใหม นกเขยนบทความทาง

วชาการ มหาวทยาลยเทยงคนอาจารยประจาหลกสตร Media Art and Design บณฑตศกษาหาวทยาลยเชยงใหม

กกกก3) อาจารยภาณพงษ เลาหสม อาจารยประจาภาควชาศลปะไทย คณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม

กกกก4) อาจารยฉลองเดช คภานมาศ (จตรกรรมไทย) อาจารยประจาภาควชาภาพพมพ จตรกรรม ประตมากรรม คณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม

กกกก5) คณสรชย จงจตงาม นกเขยนบทความทางวชาการทางศลปกรรมไทย... ประจาวารสารเมองโบราณ

5.2 กลมผเชยวชาญดานการออกแบบนเทศศลปดาน การออกแบบภาพเคลอนไหว ผกากบศลป และผผลตสอทเกยวของกบงานวจย

กกกก1) คณปยต เงากระจาง ผทรงคณวตดานภาพยนตรการตน และภาพ… เคลอนไหว

กกกก2) คณพานชย สดส ผอานวยการฝายผลต บรษท WorkPoint Eniter- tainment Public Company Limited.

กกกก3) คณโสฬส ศรรตน Art Director บรษท WorkPoint Enitertainment Public Company Limited.

กกกก4) คณธวชพงศ ตงสจจะพจน Animator บรษท กนตนาแอนนเมชน กกกก5) อาจารยทนกร สนธรตน อาจารยประจาวชาโท Animation คณะวจตรศลป

มหาวทยาลยเชยงใหม 5.3 กลมผเชยวชาญในดานพทธศาสนา และดานศลปะการแสดงทเกยวของกบ

งานวจย กกกก1) ผศ.ดร.ประจกษ สายแสง นกวชาการและผเชยวชาญดานพทธศาสนา..

วรรณคดภาษาศาสตร อาจารยประจาภาคภาษาศาสตรคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร จ.พษณโลก

61

กกกก2) ดร. ประมวล เพงจนทร อาจารยประจาภาควชาปรชญาและศาสนา คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

กกกก3) พระพรณรกษ เปสโล วดปาอมพวน จ.ชลบร กกกก4) คณสาคร ยงเขยวสด (โจหลย) ศลปนแหงชาตสาขาการแสดงหนละครเลก

62

บทท4 ผลการวเคราะหขอมล และผลการออกแบบ

การศกษาวจยในครงนไดดาเนนการรวบรวมขอมลทเกยวของซงมความหลากหลาย

ดานขอมลทเกยวของกบการศกษาวจยเปนอนมาก เพอนาขอมลทงหมดมาทาการวเคราะหแลวสงเคราะห เปนผลงานการออกแบบ ขอมลทงหมดมเนอหาโดยสรปรวมดงตอไปน 1. ผลสรปการวเคราะหเนอหาวรรณคดไทยเรอง ไตรภมพระรวง

ไตรภมพระรวง เปนพระราชนพนธของพระมหาธรรมราชาลไท แตงขนเมอปพทธศกราช 1888 มประสงคทจะเทศนาโปรดมารดา และจาเรญพระอภธรรม เปนวรรณคดททาการรวบรวมขอความตางๆ ในคมภรของพระพทธศาสนา เชนพระไตรปฏก อรรถกถา ฎกา และปกรณพเศษตางๆ และยงสอดแทรกการสอนทวาดวยเรองศลธรรมมผลตอวฒนธรรมความเชอของสงคมไทย

ภาพท 35 ลกษณะสภาพของสมดภาพไตรภมฉบบกรงศรอยธยา เลขท 6 ทมา : กรมศลปากร , สมดภาพไตรภมฉบบกรงศรอยธยา-กรงธนบร เลม1 (กรงเทพฯ: อมรนทร พรนตงแอนดพบลชชง, 2542),11. โดยรวม ทงในดานศลธรรม กรอบประเพณ ความเชอเรองบาปกรรม นรกสรรค และโลกในภพตางๆ ครงตอมาพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราชโปรดใหพระภกษสงฆและ...นกปราชญราชบณฑตเรยบเรยงใหมในชอ ไตรภมกถา ขนในปพทธศกราช 2526 (หรอเปนทรจกกนในชอ ไตรภมโลกวนจฉยกถา สานวนท1 หรอฉบบตอมาสานวนท 2 ซงเรยบเรยงโดย พระยาธรรมปรชา แกว) โดยเนอหาแบงไตรภมออกเปน 3 ภมหลก ประกอบไปดวย ภมท 1 .กามภม (กามวจรภม)

วาดวยภมทเรองทางอบายภมหรอทคตภม 4 และสขคตภม 7 แบงออกเปน 11 ภมยอย อบายภมหรอทคตภม 4 กคอภมทไมมความเจรญ มแตความเสอม แบงออกเปน นรกภม ดรจฉานภม

63

เปตวสยภม และอสรกายภม สวนทนามาใชเปนขอบเขตของการศกษาวจยการออกแบบภาพเคลอนไหวเรองไตรภมพระรวง ไดแกภมนรก ซงแบง 8 ภมหลก รอบๆนรกหลกนมนรกเลกเปน

บรวารดานละ 4 รวม 16 ขมถดจากนรกเลกจะมนรกบรวารเรยกวายมโลกดานละ 10 รวมเปน 40 ขม รวมนรกใหญ 8 นรกเลก 128 ยมโลก รวมทงสน 456 ขม แตนรกทไตรภมใหความสาคญมาก พรรณนาถงรายละเอยดของการทาบาปกรรมททาใหไปเกดในนรกน เอาไวคอนรกเลกทรายรอบอยกบนรกชอ สญชพนรก นอกจากนนยงบรรยายถงนรกอกสองขมไดแก โลกนตนรก และมหาอเวจนรก (งานออกแบบและงานวจยการสรางภาพเคลอนไหวกาหนดขอบเขตการศกษาไวทการ..ออกแบบเรองภมนรกภมหลก 8 ภม และนรกอกขมไดแก โลกนตนรก รวมนรก 9 ขม ) ภาพท 36 สวรรคชนดาวดง ทมา : กรมศลปากร , สมดภาพไตรภมฉบบกรงศรอยธยา-กรงธนบร เลม1 (กรงเทพฯ, อมรนทร พรนตงแอนดพบลชชง, 2542),11.

สขคตภม หรอกามสขคตภม 7 เปนฝายด เพราะมคาวาสขคตซงแปลวาด แตทกขแปลวาไมด ซงสขคตภม 7 แบงเปน 7 ประการ คอ

1) มนสสภม วาดวยการปฏสนธของมนษยจากครรภมารดา 2) จาตมหาราชกภม เปนดานทจะขนสวรรคดาวดงค คออยเขายคนธร อยเหนอ) สง

จาก (โลกมนษย 46,000 โยชน) เปนดานกอนทจะถงดาวดงค (1 โยชนเทากน 16 กโลเมตร ลอมดวยกาแพงทอง

64

3) ตาวตงสภม) ดาวดงค (เปนทประทบของทาวสกกะหรอพระอนทรประดบประดาดวยแกว 7 ประการ คอ เพชรด มณแดง เหลองแสดแสงมรกต เขยวใสแสงมรกต เหลองใสสดบษราคม สวยงามยงนก

4) ยามาภม ยามาภมเปนสวรรคทอยเหนอดาวดงส ภมสวางไสวเพราะรศมแกว และรศมจากกายเทวดา

5) ตสตาภม คอชนดสต อยเหนอยามาสวรรค เปนทอยของพระโพธสตว 6) นมมานรตภม มทกอยางเชนเดยวกบดสตา แตงดงามกวา ถาประสงคสงใดกจะ

ไดสงนน 7) ปรนมมตวสวตตภม เทพยดามความสขยงกวาชนอนใด เพราะประสงคสงใดจะม

เทวดาอนเนรมตให

ภาพท 37 รปภมพรหม ทมา : กรมศลปากร , สมดภาพไตรภมฉบบกรงศรอยธยา-กรงธนบร เลม1 (กรงเทพฯ, อมรนทร พรนตงแอนดพบลชชง, 2542),15. ภมท 2 .รปภม 16 (รปาวจรภม) รปภม 16 ชน กลาวถงการบาเพญสมาธ ตนไดฌานสมาบตแลวไปเกดเปนพรหม แบงเปน

1) ปฐมฌานภม 3 2) ทตยฌาณภม 3 3) ตตยฌาณภม 3

65

4) จตตถฌาณ 7 รปภมทงหมดนรวมเปนหนงกณฑ เรยกวา สตตมกณฑ ผทเกดในพรหมโลก) ตองเปน

ผบาเพญกศล (เจรญฌาณสมาบตในชนพรหม" พรหมทงสบหกชนน รวมเรยกวา โสฬสพรหม บคคลผใดไปบงเกดในพรหมโลกกเพราะอานาจรปาวจรกศล คอ จาเรญฌาณสมาบต ในชนพรหมจะมแตบรษเทานน พรหมทงหลายจะมรปรางงดงาม รศมรงเรองยงกวาเทวดาในฉกามาพจรสวรรค และจะมรศมรงเรองยงขนไปทก ๆ ชน แตละองคจะประทบนงอยในปราสาททองหรอปราสาทแกว การหายใจเขาออก การกนอาหาร อวยวะเพศ อจจาระปสสาวะ จะไมบงเกดแกพรหมเหลาน" ภมท 3 .อรปภม 4) อรปาวจรภม ( อรปภม 4 ซงหมายถง ชนนคอพรหมทไมมรป คอความวางเปลา แบงออกเปน

1 (อากาสานญจายตนภม 2 (วญญาณญจายตนภม 3 (อากญจญญายตนภม 4 (เนวสญญานาสญญายตนภมฆ อรปภม 4 ชน คอ อากาสานญจายตนภม ,วญญาณญจายตนภม ,อากญจญญายตนภม

และเนวสญญานาสญญายตนภมฆ พรหมในชนนไมมรปราง มแตจตเจตสก เพราะเหนวาหากมรางกายอยนนจะมแตโทษ อาจจะไปทารายซงกนและกนได จงบรกรรมดวยความวางเปลา ยดเอาอากาศซงเปนความวางเปลาเปนอารมณ จนไดฌานทมอากาศเปนอารมณเรยกวา อากาสานญจายตนภม ซงมอายอยไดสองหมนกปป จากนนกอาจภาวนาเพอจะไดไปอยในพรหมโลกขนสงตอไปอกได อายของพรหมเหลานจะยนอยไดสหมน หกหมน และแปดหมนสพนกปป ตามลาดบ "อรปาวจรภมไดแกอรปภม 4 ชน

66

แผนภมท 2 ลาดบขนในไตรภม

ระดบขนไตรภมพระรวง

อรปภม 4 กามภม(กามวจรภม)11 รปภม 16

อบายภม 4 ดรจฉานภม เปตวสยภม อสรกายภม นรกภม สญชพนรก

กาลสตตนรก สงฆาฏนรก โรรวะนรก

มหาโรรวะนรก ตาปนรก

มหาตาปนรก มหาอวจนรก

สขคตภม 7 มนสสภม

จาตมหาราชกภม ดาวดงสภม ยามาภม ตสตาภม

นมมานรตภม ปรนมมตวสวตตภม

ปฐมฌานภม 3

มหาพรหมาภม พรหมปโรหตาภม พรหมปารสชชา

ทตยฌานภม 3

ปรตตาภาภม อปปมาณาภาภม อาภสสราภม

ตตยฌานภม 3

ปรตตสภาภม อปปมาณสภาภม สภกณหาภม

จตถฌานภม 7

เวหปปผลาภม อสญญสตตาภม อวหาภม อตปปาภม สทสสาภม สทสสภม อกนฏฐาภม

อากาสานญจายตนภม วญญาณญจายตนภม อากญจญญายตนภม

เนวสญญานาสญญายตน

67

2. เนอหาของศลปกรรมไทยสรปไดดงตอไปน สรปความหมายของศลปะ คอ เปนผลของสงทมนษยสรางสรรคใหปรากฏออกมาเปน

รปลกษณตางๆ ดวยสนทรยภาพ ความประทบใจ หรอความสะเทอนอารมณ ตามอจฉรยภาพ ประสบการณ รสนยม และทกษะของแตละบคคล เพอความพอใจ ความรนรมย ขนบธรรมเนยม จารต ประเพณ หรอความเชอในลทธศาสนา อาจแบงประเภทของศลปะไดเปนประเภทหลกได 2 ประเภทไดแกศลปะบรสทธ และศลปะประยกต แบงเปนแขนงตางๆเชน จตรกรรม ประตมากรรม สถาปตยกรรม วรรณกรรม และดนตร

สรปความหมายของศลปะไทยคอศลปะทมเอกลกษณเฉพาะชนชาตและความเปนไทยสงในเรองรปแบบภาพลกษณทปรากฏ ทเหนไดชดคอ ศลปกรรมไทยแนวประเพณทมขอกาหนดและแบบแผนทชดเจนตายตว อาจมลกษณะเปนงานตกแตงประดบประดาหรองานชางแขนงตางๆ และเนอหาของศลปกรรมไทยมกเปนเรองราวทางพทธศาสนา เชนพทธประวต ไตรภมพระรวง หรอวรรณคดไทยโบราณเรองรามเกยรตเปนตน แบงเปนงานดานจตรกรรม ประตมากรรม สถาปตยกรรม และงานประดบตกแตงเปนหลกๆ ศลปกรรมไทยแบงออกเปนยคสมยหลกๆไดสองชวงดงตอไปน

2.1 ชวงแรกคอสมยกอนทชนชาตไทยเขาปกครองประเทศหรอกอนการรวมตวเปนราชธานชดเจน แบงออกเปน 5 สมย

กกกก2.1.1 วตถรนเกาทคนพบในประเทศไทย กกกก2.1.2 ศลปะทวารวด กกกก2.1.3 เทวรปรนเกา กกกก2.1.4 ศลปะศรวชย กกกก2.1.5 ศลปะลพบร 2.2 ชวงทสองทนบเปนศลปกรรมของไทยโดยแทจรงแบงออกเปน 5 สมย กกกก2.2.1 ศลปะเชยงแสน กกกก2.2.2 ศลปะสโขทย กกกก2.2.3 ศลปะอทอง กกกก2.2.4 ศลปะอยธยา กกกก2.2.5 ศลปะรตนโกสนทร

68

ตารางท 1 ยคของประวตศาสตรศลปกรรมไทยชวงแรกแบงออกไดเปน 5 สมย

1.วตถรนเกาทพบในประเทศไทย

พทธศกราชท8- 11

2.ศลปะทวารวดพทธศกราชท

12-13

3.เทวรปรนเกา พทธศกราชท

12-14

4.ศลปะศรวชย พทธศกราชท

13-14

5.ศลปะลพบร พทธศกราชท

12-18

-ตะเกยงโรมนสมรด ต.พงตก อ.ทามะกาจ.กาญจนบร ทาขนทเมองอเลกซานเดรย (Alexandria) ประเทศอยปต

ภาพตะเกยงโรมนสารดพบท ต. ทามะกา กาญจนบร -พระพทธรปอนเดยรนเกาอมราวด (ลงกาตอนตนแพรหลายในอนเดยตอนใต

-พบเหรยญเงน 4 เหรยญ 2 เหรยญพบทอ.อนทรบร จ. สงหบ ร จารกเปนภาษาสนสกฤตวา ศ ร ท ร า ว ต ศ ว รปณย -พบวตถสถานในพทธศาสนาลทธเถรวาท ในภาคกลางของไทย พ.ศ.12เชอวาศนยกลาง ของอาณาจกรศลปะทวารวดอยทจงหวดนครปฐม

-พบเทวรปศลารนเกาอยจานวนหนงซ ง ค น พ บ ใ นประเทศไทยสวนใหญอายเวลารวมส ม ย ก บ ศ ล ป ะ ทวารวด ตอนตนและตอนกลาง

ภาพพระนารายณ หรอวษณสกร ศลา พบทเขาศรวชย อ.พนพน จ . สราษฎธาน พ.ศ. 12-13

-พบ เ ช อ ก น ว า มอ าณ า จ ก ร ห น งรงเรองอานาจขนบนเกาะสมาตรมราชธานตงอยใกลเมองปาเลมบงในปจจบน -อาณาจกรนบางครงกไดครอบครองแหลมมลายและดนแดนบางสวนทางภาคใตของประเทศไทย ชอศรวชยนตงชอตามศลาจารกทคนพบ

ภาพพระโพธสตว

-พบประตมากรรมและสถาปตยกรรมมความคลายคลงกบศลปกรรมขอมในสาธารณรฐเขมรปจจบนซ งมอายต ร ง ก น ก บ ศ ล ปขอมสมยปาปวน -วตถโบราณทพบมกสลกจากศลาหรอหลอจากสมฤทธถาเปนเรองทางพทธศาสนากมกสรางในลทธมหายานเปนพน

ภาพพระพทธรปนาคปรกศลา

69

ตารางท 1 ยคของประวตศาสตรศลปกรรมไทยชวงแรกแบงออกไดเปน 5 สมย (ตอ) 1.วตถรนเกาทพบในประเทศไทย

พทธศกราชท8- 11

2.ศลปะทวารวดพทธศกราชท

12-13

3.เทวรปรนเกา พทธศกราชท

12-14

4.ศลปะศรวชย พทธศกราชท

13-14

5.ศลปะลพบร พทธศกราชท

12-18

-พระพทธรปยนครองจวรหมเฉยงปางประทานอภย พบทจงหวดนครราชสมาเพชรบร ท อ.สไหงโกลก จ.นราธวาศ มอายระหวางพ.ศ.10-11

ภาพพระพทธรปในพระอรยาบถยนพระหตถทงสองแสดงปางเทศนาหลอ สมรดพบทเมองฝาย อ. ลาปลายมาศ จ. บรรมย พ.ศ.13 -พบศลาจารกบนแผนทองแดงใชตวอกษรทมอยใน พ.ศ.12 -พระพทธรปแบบทวารวดสวนใหญ

-เ ท ว ร ปพ ร ะนา - รายณศลาทเกาแกท ส ด ท พ บ ใ นประ เทศ ไทยน นเปนเทวรปทคนพบทา งภาค ใต ข อ งป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย ซ งคนพบท อาเภอไชยาจงหวดสราษฎรธาน

อวโลกเตศวรสารด พบท วดพระบรมธาตไชยา อ.ไชยา จ . ส ร า ษ ฎ ธ า น ศลปะศรวชย พ.ศ. 14-15 -วตถโบราณทคนพบทภาคใตของประเทศไทยในขณะนกมลกษณะคลายคลงกบของทพบในเกาะชวาสราษฎรธานมอทธพลของศลปะอนเดยแบบคปตะและหลงคปตะผสมอย -สถ า ป ต ย ก ร ร มแบบศลปะศรวชยนนพบมากทอาเภอไ ช ย า จ ง ห ว ด สราษฎรธาน

พบทวดมหาธาต จ.พระนคร ศรอยธยา ศลปะขอม พ.ศ.16-17 -ประตมากรรมสมยลพบรมกมใบหนาเหลยมควเกอบเปนเสนตรงถามอายตงแตพ.ศ.ท16ลงมากมกมไรผมขอบเสนนนเลกๆอยเหนอหนาผากพระพทธ รปมกมพระเกตมาลาทาเปนกลบบวซอนกนขนไปเปนชนๆและมรศมเปนรปดอกบวตมหรอลกแกวอยขาง บนและปลายพ.ศ.ท๑๗สมยหลงมกสลกเปนพระพทธ

70

ตารางท 1 ยคของประวตศาสตรศลปกรรมไทยชวงแรกแบงออกไดเปน 5 สมย (ตอ) 1.วตถรนเกาทพบในประเทศไทย

พทธศกราชท8- 11

2.ศลปะทวารวดพทธศกราชท

12-13

3.เทวรปรนเกา พทธศกราชท

12-14

4.ศลปะศรวชย พทธศกราชท

13-14

5.ศลปะลพบร พทธศกราชท

12-18

ได ร บ อทธพลมาจากพระพทธร ปแ บ บ ค ป ต ะ ซ งเจรญแพรหลายอยในภาคกลางและภาคตะวนตกของอนเดย

ส น น ษ ฐ า น ว า ทอาเภอไชยาคงเปนท ต ง ข อ ง เ ม อ งสาคญในสมยศรวชย

รปนาคปรกทรง เครองสพระพกตรคอนขางถมงทงและพระพทธรปทรงเครองบางองคในสมยนกแสดงใหเหนวาเปนแบบลพบรอยางแทจรงไมใชศลปะแบบขอม

ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,23 – 67.

ตารางท 2 ยคแหงศลปกรรมไทยอยางแทจรงแบงเปน ๕ สมย ศลปะเชยงแสน

พทธศตวรรษท 16-23

ศลปะสโขทย พทธศตวรรษท

19-20

ศลปะอทอง พทธศตวรรษท

17-18

ศลปะอยธยา พทธศตวรรษท

20-23

ศลปะรตนโกสนทร เรมพทธศตวรรษท

24 -พบพระพทธรปในลทธ เถรวาทแบบเชยงแสนสวนมาก

-พ ร ะ พ ท ธ ร ปส โ ขท ย อ าจแบ งออกไดเปน 4

- เ ก ด ข น ท ภ า คกลางของประเทศไทย

- เรมเมอสมยพระรามาธปดท 1 (พระเจาอทอง)

- เรมเมอพระพทธยอดฟ าจฬา โลก ทรงสถาปนา

71

ตารางท 2 ยคแหงศลปกรรมไทยอยางแทจรงแบงเปน ๕ สมย (ตอ) ศลปะเชยงแสน พทธศตวรรษท

16-23

ศลปะสโขทย พทธศตวรรษท

19-20

ศลปะอทอง พทธศตวรรษท

17-18

ศลปะอยธยา พทธศตวรรษท

20-23

ศลปะรตนโกสนทร เรมพทธศตวรรษท

24 พบทางภาคเหนอของประเทศไทย -พระพทธรปแบบปาละปางทรมานชางนาฬาค รทวดเ ช ย ง ม น จ ง ห ว ดเชยงใหม -สาหรบพระพทธ รปเชยงแสนรนทส อ ง น น ไ ด ร บอทธพลของศลปะสโขทย มลกษณะพระ ร ศม เ ป น ร ปดอกบวตมทสงขนบางคร งก เปน รปเปลวไฟขมวดพระเกศาเลกพระพกตรม ก เ ป น ร ป ไ ข แ ตบางคร งกยงกลมอย พ ระองค อวบอวนและพระอระตามแบบเดมแต

หมวด 1. มลกษณะของศ ล ป ะ ส โ ข ท ยโดย เฉพาะ พระรศมเปนเปลว พระพกตร รปไข พระขนงโกง พระนาสกงมพระโอษฐอมยมเลก นอย พระองศาใหญ บน พระองคเลก ครองจวรหมเฉยงชายจวรยาวลงมาถงพ ร ะนาภ ปลายเ ป น ล า ย เ ข ย วตะขาบ ชอบท าป า ง ม า ร ว ช ย ประทบชดสมาธราบฐานเปนหนากระดานเกลยง 2.ยคกาแพงเพชรมลกษณะดวงพระ

- รบ อทธพลของศลปะทราวด และขอมผสมกน - ม ร ป แ บ บ ท า งศ ล ป ะ ท ห ล า ก หลาย -พระพทธรปอทองม ลกษณะประจาค อ พ ร ะ พ ก ต รเหลยม มไรพระศก ช า ย จ ว ร ห ร อสงฆาฏยาวปลายตดเปนเสน ตรงประทบนง ขด สมาธราบ ปางมารวชย

ภาพพระพทธรปปางมารวชยสมรด

ทรงสรางพระนคร ศ ร อ ย ธ ย า เ ม อ พ.ศ. 2310 - ม ศ ล ป ะ สม ย อทองเขามาปะปนอย เชนพระพทธรปมไรพระศก ฐานมลวด ลายเ ค ร อ ง ป ร ะ ด บมากมาย - ง า น จ ต ร ก ร ร มไดรบอทธพล จากศ ลป ะส โ ขท ย อทองและลงกา ผสมก น ไ ป ส ท ใ ช ก มเพ ย งสด า สขาว และสแดง มการป ด ท อ ง บ า งเลกนอย - จ ต รก ร รมสม ยอยธยาตอนกลางโดยมากจะ

กรงเทพฯ เปนราชธาน พ.ศ. 2325 - พ ร ะ พ ท ธ ร ป ทสรางครงรชกาลท 2 และ 3 มกมงเอาความสวยงามทางลวดลายประดบตกแตงมาก กวาพระพกตร - เมอสมยรชกาลท4 จงคดแบบอยางพระพทธรปขนใหม แกไขใหมลกษณะคลายมนษยสามญมากข น ค อ ไม มพระเกตมาลา มจวรเปนรวมากขน ประทบนงขดสมาธเพชร - เมอสมยรชกาลท 5 มการสรางพระพทธ รปปางขอฝน

72

ตารางท 2 ยคแหงศลปกรรมไทยอยางแทจรงแบงเปน ๕ สมย (ตอ) ศลปะเชยงแสน พทธศตวรรษท

16-23

ศลปะสโขทย พทธศตวรรษท

19-20

ศลปะอทอง พทธศตวรรษท

17-18

ศลปะอยธยา พทธศตวรรษท

20-23

ศลปะรตนโกสนทร เรมพทธศตวรรษท

24 ชายจวรกยาวลงมาถงพ ร ะ น า ภ ช อ บ ท าประทบขดสมาธราบแล เห นฝาพระบาทเ พ ย ง ข า ง

เดยว -สถาปตยกรรมสมยเชยงแสนนน สวนมากองคเจดยเปนทรงกลมแตมฐานสงยอมม เชนพระธาตลาปางหลวง จงหวดลาปาง -วด เจดยอดหร อ โพธ า ร า ม จ ง ห ว ดเ ช ย ง ใ ห ม เ ป นส ถ า ป ต ย ก ร ร ม ทเลยนแบบมหาวหารทพทธคยาใน

พ ก ต ร ต อ น บ นกวางพระหนเสยม 3.หมวดพระพทธชนราชพระพกตรค อ น ข า ง ก ล มพระองคคอนขางอวบอวนน วพระหตถทงสมปลายเสมอกน 4.หมวดเบดเตลดหรอเปนพระพทธ รปแบบสโขทยทมศลปะแบบเชยงแสนเขามาปนอยม าก ม ล กษณะชายสงฆาฏหรอจวรสนพระนลาฏแคบ ใ น ส ม ย ส โ ข ท ยน ย ม ส ร า งพ ร ะ พ ท ธ ร ป 4 อ ร ย า บทค อ น ง นอน ยน เดน และทสโขทยยงนยม

พบทอ .สรรคบ ร จ.ชยนาท

เขยนเรองไตรภม ซ ง ม ภ า พ พ ท ธป ร ะ ว ต เ ข า ม าประกอบดวย - จตรกรรมอยธยาตอนปลาย แสดงถงจตรกรรมไทยบ ร ส ท ธ อ ย า งส ม บ ร ณ ใ ช สหลาก หลายส นยมปดทองบนรปและลวดลาย การเขยนตนไม ภ เขาและนานนยงไดรบอทธพลจากจนอย - ง า น ป ร ะ ณ ตศลปะสมย อยธยาตอนปลายมความเจรญ ร ง เรองถงสงสด เชน เครองม ก ส า ห ร บ ง า นสถาปตยกรรม

ซงพยายามเลยน แบบพระพทธรปสมยคนธาราฐของอนเดยทมลกษณะเหมอนมนษยมากขน - จตรกรรมฝาผนงโ บ ส ถ ย ง มลกษณะตามอยางศลปะะอยธยา - จตรกรรมฝาผนงท ว ดมหาพฤฒาราม วดบวรนเวศวหาร และหอราชกรมานสรณ วดพระศรรตนศาสดาร า ม ม ก า ร เ ร มเขยนทศนยว สย ( Perspective) ตามแบบตะวนตกชาง เขยนสาคญสมยรชกาลท4 คอ ขรว

73

ตารางท 2 ยคแหงศลปกรรมไทยอยางแทจรงแบงเปน ๕ สมย (ตอ)

ศลปะเชยงแสน พทธศตวรรษท

16-23

ศลปะสโขทย พทธศตวรรษท

19-20

ศลปะอทอง พทธศตวรรษท

17-18

ศลปะอยธยา พทธศตวรรษท

20 -23

ศลปะรตนโกสนทร เรมพทธศตวรรษท

24 สรางพระพทธบาท

ดวยมทงทเปนศลาและเปนสมฤทธ

-จตรกรรมในสมยส โ ขท ย ม ใ ห เ ห นน อ ยม า กท พ บ กไดแกภาพสลกบนเ พ ด า น ห น ใ นอโมงคมณฑปวดศรชมนอกเมองเกาส โขทย เก ยว กบเ รองชาดกต า งๆ และแสดงใหเหนถงการได รบอทธพลมาจากศลปะลงกาสมยโปลนนารวะ

อนโขง - จ ต รก ร รมสม ยรตนโกสนทรอาจเลยนแบบมาจาก โ ข น ล ะ ค ร เ น อ ง จ า ก ก ร ย าทาทาง เชนทานอน น ง แ ล ะ ต า ย ม กเลยนแบบมาจากทาทางของละคร - ภาพเขยนในสมยอยธยาตอนปลายแ ล ะ ส ม ยรตนโกสนทรนยมใชสแดงเปนสพน เ พ อ แสด งความศ กด ส ท ธ ความขลง และยงนยมใชกบการปดทองหรอสทองดวย - สมยรชกาลพระมงกฎเกลา

74

ตารางท 2 ยคแหงศลปกรรมไทยอยางแทจรงแบงเปน ๕ สมย (ตอ)

ศลปะเชยงแสน พทธศตวรรษท

16-23

ศลปะสโขทย พทธศตวรรษท

19-20

ศลปะอทอง พทธศตวรรษท

17-18

ศลปะอยธยา พทธศตวรรษท

20-23

ศลปะรตนโกสนทร เรมพทธศตวรรษท

24 เ จ า อ ย ห ว ท ร ง

จดตงกรมศลปากรขน กรมศลปากรจ ด ต ง โ ร ง เ ร ย นปรานตศลปกรรม โ ดยม น ายคอ ร าโด เฟ โ รช ( Corra do Feroci) หรอเมอเปลยนสญชาตม า เป น ไทยม ช อไทยวา ศลป พระศรเปนครใหญและผสอน ใชหลกสตรของการเรยนตามแบบอตาล มผลตอการเปลยนแปลงศลปกรรมไทยเปนอยางมาก

75

ตารางท 2 ยคแหงศลปกรรมไทยอยางแทจรงแบงเปน ๕ สมย (ตอ)

ศลปะเชยงแสน พทธศตวรรษท

16-23

ศลปะสโขทย พทธศตวรรษท

19-20

ศลปะอทอง พทธศตวรรษท

17-18

ศลปะอยธยา พทธศตวรรษท

20-23

ศลปะรตนโกสนทร เรมพทธศตวรรษท

24

ภ า พ น า ย ค อ ร าโด เฟ โ รช ( Corra do Feroci) หรอเมอเปลยนสญชาตม า เป น ไทยม ช อไทยวา ศลป พระศร - สมยจอมพล ป . พบลสงครามจงยกฐานะขนเปนมหา วทยาลยศลปากร

ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,35 – 62.

76

ลกษณะการออกแบบตวละครและฉากนาลกษณะของจตรกรรมไทยมาประยกตลดทอนและสรางสรรคใหเปนตวละครขนมาโดยมลกษณะดงตอไปน

1) เนนความสาคญในเรองเสน การตดเสนและลวดลาย สวนลกษณะสทใชกมลกษณะการลงสแบบพนๆ ไมเนนการไลนาหนกของส สทใชกมสพนๆ เชนแดงลกรง เขยวขเหลก

ภาพท 37 ภาพจตรกรรมฝาฝนง เทพชมนม อโบสถวดใหญสวรรณาราม เพชรบร ทมา : สนต เลกสขม , ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ) (กรงเทพฯ , เมองโบราณ, 2544) ,184.

2) ภาพบคคลจะเนนสอถงความเปนอดมคตทางความงาม ความคด และความเชอ เชน ลกษณะทางกายภาพ ตวบคคลในจตรกรรมไทย จะเขยนใบหนาดานขางแตดวงตามลกษณะเขยนเปนดานตรง ใบหนาหนดานขางแตลาตวเปนดานตรง สะโพกหนดานขาง เทาในทายนหนดานตรง สนเทาชดตดกนหนปลายเทาทงสองออก หรอพระพทธรปในยคสโขทยจะมพระวรกายเหมอนผหญง ชวงยคสมยรตนโกสนทรในงานจตรกรรมไทยใบหนาของตวละครหลกมกไมแสดงถงความรสกใดๆ แตจะใชลกษณะทาทางของตวละครเขามาแสดงความรสกแทน แตตวประกอบเชนชาวบานไพร ขาทาสบรวารนนอาจใชการแสดงอารมณบนใบหนาได และไมเครงครดในรปแบบประเพณการเขยนภาพไทยนก ลกษณะฉากทเปนธรรมชาต ตนไมและใบไมมกจะเนนการเขยนรายละเอยดคอนขางมาก เปนตน

3) คตในการเลาเรองของจตรกรรมฝาผนงไทย จะเลาเรองโดยทนาเนอหา(โดยมากมกเกยวของกบวรรณกรรมทางพทธศาสนา) ทมอยมากมายมาจดองคประกอบศลปะใหม ใหอย

77

รวมในภาพเดยว การเลาเรองในจตรกรรมฝาผนงใหญๆ กจะมภาพตวละครวางซาๆอยในภาพมมตางๆกน การแบงเนอหาภายในภาพจะใชกรอบทเรยกวากรอบสนเทา หรอแบงดวยฉากธรรมชาตและดวยแถบลายรกรอยตามแนวดง เขามาเปนตวแบงเนอหาของเรอง สถานทเวลา และมตของตวละคร เชนสวรรคชนตางๆ เหตการณพทธประวต เพอแสดงถงการแกปญหาหลกคอ พนทมจานวนจากดตอเนอหาทมจานวนมาก และเพอการแกปญหาทางดานองคประกอบทางศลปะ สวนเนอหาของงานจตรกรรมมกเปนเรองทางพทธประวต ไตรภม หรอชาดกวรรณคดไทยตางๆ ซงเปลยนแปลงไปตามสภาพสงคมวฒนธรรม และสภาพแวดลอมนนๆ

3.ลกษณะศลปะการแสดงไทยทนามาใชในการออกแบบ กกกกกกกกสรปผลการนาเอาลกษณะศลปะการแสดงไทย ประเภทการแสดงหนทงหมดทกๆประเภท ซงเปนสงทปราศจากชวต เชนเดยวกนกบลกษณะศลปะการแสดงประเภทหนงใหญ ความสาคญทจะทาใหหนมชวตชวาและสรางความสนกสนานนน จงอยทความสามารถ และทกษะของผเชดเปนสาคญจงนาเอาลกษณะทงสองมาปรบใชกบการออกแบบการสรางภาพเคลอนไหวลกษณะไทยในผลงานวจยครงน 4. ผลงานการออกแบบภาพยนตร Animation ลกษณะไทย (กรณศกษาจากวรรณคดไทยโบราณเรอง ไตรภมพระรวง)

เทคนคทใชในการออกแบบสรางสรรคผลงานภาพยนตร Animation สาหรบงานวจยครงนคอ เทคนค Cut-out Animation คอเทคนคของการสรางภาพเคลอนไหวจากการตดกระดาษ หรอวสดทมระนาบ 2 มต เพอใชเปนสวนประกอบของตวละคร ทาการขยบสวนประกอบและทาการบนทกภาพการเคลอนไหวดวย กลองหรอการ Scan ภาพเขาไปจดเรยงในคอมพวเตอร เพอสรางใหเกดการเคลอนไหวขนกบตวละคร ในงานวจยครงนใชเทคนคดงกลาวในเครองคอมพวเตอรกราฟก ซงนาโปรแกรมกราฟกสาหรบสรางงานภาพเคลอนไหวเขามาชวย ไดแกโปรแกรม After Effect และโปรแกรมคอมพวเตอรกราฟกอนๆชวยในการทางาน เชน Director Flash Photo Shop Illustrator Premiere Illusion 3dmax เปนตนเพอชวยใหงานวจยการสรางภาพยนตร Animation มความสมบรณตามสมมตฐานของการวจย และดวยเหตผลทเทคนคนสอดคลองกบลกษณะทางศลปกรรมไทยทมกวาดตวละครใหออกมามลกษณะสองมต แบน และตองการทาใหรปแบบของภาพยนตรน มลกษณะเหมอนศลปะการแสดงไทยประเภทหนงตะลง หรอการเคลอนไหวเปนแบบตวหนกระบอกหนละคร

78

ภาพท 39 ลกษณะการสรางภาพเคลอนไหวดวยเทคนค ภาพท 40 ตวอยางผลงานการออกแบบ Cut-out Animation ตวละครท ใชในงานออกแบบวจย ทมา : Richard Taylor , Encyclopedia of Animation Techiques (Singapore : Page One – The Bookshop, 1998), 63.

ผลงานการออกแบบภาพยนตรAnimation เปนผลงานทไดรบการแกไขในครงสดทาย การประเมนผลงานในกอนหนานผวจยไดนาผลงานในรปแบบภาพยนตร ลงแผนDVD ROM และรปแบบงานออกแบบในสอรปแบบอนๆใหผควบคมวทยานพนธและ ผเชยวชาญดานตางๆทเกยวของกบผลงานวจย ไดตรวจ วจารณ ใหคาแนะนาผลงานวจย จนถงขนตอนการแกไขและสรปผลงานวจยในขนสดทาย ดงมรายละเอยดของผลงานคอ

ผลงานการออกแบบภาพยนตร Animation เรองไตรภมพระรวง รปแบบแผน DVD ROM ความยาว โดยประมาณ 5 นาท พรอมรปแบบบรรจภณฑ

ผลงานการออกแบบตวละคร พมพส และรปแบบ Story Board ซงทงหมดมรปแบบดงตอไปน

79

ภาพรางรปแบบผลงานในขน Story Board

เปดภาพดวยการเกรนนาถงภมทงสาม

ภาพท 41 ภาพยมบาลไตสวนคดความคนนรก

Visual : ภาพขนาดกวาง ยมบาลตดสนคดความเหลาคนนรก Audio : คาอาราธนาพระรตนไตร ดนตรแบบไทยรวมสมย

เวลา : 10 วนาท ภาพท 42 ภาพยมบาลไตสวนคดความคนนรก

Visual : ภาพขนาดกลาง สวรรณลงโทษสตวนรก Audio : ดนตรแบบไทยรวมสมย เสยงครวญครางและเสยงประกอบ เวลา : 10 วนาท

ภาพท 43 ภาพสวรรณทาการลงโทษคนและสตวในนรก

80

Visual : ภาพขนาดกลาง เหลาคนนรกถกแทงดวยหลาวแหลม ถกจบโยนลงไปในเหลกทกาลงเดอดจดถกขงในภเขาทมไฟลกอยตลอดเวลา

ภาพท 44 ภาพสวรรณทาการลงโทษคนและสตวในนรกตามโทษของคนนรกไดกระทา Visual : ภาพขนาดกลาง เหลาคนนรกเดนผานนรกขมตางๆ Audio : เพลงไทยรวมสมย ผสมทานองบทสวดทางพทธศาสนา เวลา : ระยะเวลาในนรกแตละขมประมาณ 20 วนาท

ภาพท 45 ภาพสตวนรกทหนการถกลงโทษกระโดดลงนาทองแดงรอน Visual : ภาพขนาดกลาง สตวนรกถกทรมานในนรกขมตางๆเชนถกตาในครกขนาดใหญ ฟนดวยจอบ แทงดวยหลาว เวลา : ประมาณ 20 วนาท

ภาพท 46 ภาพคนและสตวนรกถกนาไปยงนรกขมตางๆ Visual : ภาพขนาดกลาง เหลาคนนรกเดนผานนรกขมตางๆ และถกลงโทษตามนรกตางๆกนไป Audio : เพลงไทยรามสมย ผสมทานองบทสวดทางพทธศาสนา เวลา : ระยะเวลาในนรกแตละขมประมาณ 20 วนาท

ภาพท 47 ภาพคนและสตวนรกถกนาไปยงนรกขมตางๆ

81

Visual : ภาพขนาดใกล เหลาคนนรกถกลงโทษในขมนรกตางๆ Audio : เพลงไทยรวมสมย ผสมทานองบทสวดทางพทธศาสนา เวลา : ระยะเวลาในนรกแตละขมประมาณ 20 วนาท

ภาพท 48 ภาพคนและสตวนรกถกนาไปยงนรกขมตางๆ Visual : ภาพขนาดกวาง ไฟคอยๆสวางขนเหลาคนนรกเดนผานนรกขมเหนคนนรกถกจบโยนลงในนากรดทเยนจด Audio : เพลงไทยรามสมย ผสมทานองบทสวดทางพทธศาสนา เวลา : ระยะเวลาในนรกแตละขมประมาณ 20 วนาท

ภาพท 49 ภาพคนและสตวนรกถกนาไปยงนรกขมตางๆ

ภาพท 50 ภาพคนและสตวนรกถกนาไปยงนรกขมตางๆ Visual : ภาพขยายออกมาเปนมมกวางมาก เหนเหลาคนนรกในนรกขมตางๆทงหมดทผานมาทงหมดโดยรวมภาพมดลง Audio : เพลงไทยรามสมย ผสมทานองบทสวดทางพทธศาสนา

เวลา : ระยะเวลาในนรกแตละขมประมาณ 20 วนาท ภาพท 51 ภาพรวมนรกหลกๆทงหมดในไตรภมพระรวง

82

ผลงานการออกแบบลกษณะตวละคร

ภาพท 52 ภาพยมบาลจากสมดภาพไตรภม ภาพท 53 ผลงานการออกแบบตวละครททา ทมา : กรมศลปากร , สมดภาพไตรภม การออกแบบขนมาในผลงานวจย ฉบบกรงศรอยธยา-กรงธนบร เลม1 (กรงเทพฯ ,อมรนทร พรนตง แอนดพบลชชง, 2542), 46-67

ภาพท 54 ผลงานการออกแบบตวละคร

83

ภาพท 55 ผลงานการออกแบบตวละคร

ภาพท 56 ผลงานการออกแบบตวละคร

84

ภาพท 57 กรอบสนเทารปแบบการเปลยนภาพในการออกแบบภาพยนตรAnimationโดยทมาจากแนวคดของการแบงภาพในงานจตรกรรมไทย ผลงานการออกแบบในนรกแตละขม

85

ภาพท 58 ผลงานภาพเคลอนไหวภาพรวมประตนรก ภาพท 59 ผลงานภาพเคลอนไหวในสญชพนรก

86

ภาพท 60 ผลงานภาพเคลอนไหวในกาฬสตตนรก

ภาพท 61 ผลงานภาพเคลอนไหวในสงฆาฎนรก

87

ภาพท 62 ผลงานภาพเคลอนไหวในโรรวะนรก ภาพท 63 ผลงานภาพเคลอนไหวในมหาโรรวะนรก

88

ภาพท 64 ผลงานภาพเคลอนไหวในตาปะนรก

ภาพท 65 ผลงานภาพเคลอนไหวในมหาตาปะนรก

89

ภาพท 66 ผลงานภาพเคลอนไหวในอวจมหานรก

ภาพท 67 ผลงานภาพเคลอนไหวในโลกนตนรก

90

ภาพท 68 ผลงานการออกแบบภาพเคลอนไหวรวมขมนรก

ภาพท 69 รปแบบของการออกแบบกลองใสผลงานภาพยนตร Animation เรองไตรภมพระรวง

91

4. สรปและวเคราะหผลงานการประเมนผลงานจากผเชยวชาญดานทเกยวของกบผลงานวจย ดานศลปกรรมรปแบบการออกแบบในผลงาน

- มรปแบบทเหมาะสม แสดงเอกลกษณถงศลปกรรมไทยไดเปนอยางด มความชดเจน มเอกลกษณความเปนไทย

- มรปแบบทถายทอดจากจตรกรรมโบราณทดงดดนาสนใจจากของเกาไดมากขน - โทนสมความเหมาะสมกบเนอหาและเรองราว - การออกแบบตวละคร บรรยากาศ และฉากบอกเลาอารมณของผลงานไดด - รกษาอารมณของงานจตรกรรมฝาผนงไดด

5. แนวทางและขอเสนอแนะในดานศลปกรรม

- อาจสรางลกษณะงานแบบใหมๆทนอกเหนอจากงานจตรกรรมหรอศลปะไทยแนวประเพณไดอยางอสระและตความจากวรรณกรรมกจะไดงานทมความสรางสรรคแบบใหมและดสนกมากขน

- ตวหนงสอทใชในนรกหลก ยงอานยากทาใหพลาดความเขาใจเรองรายละเอยด และการดาเนนเรองในชวงเวลาทตวหนงสอขนมา

- สรางสรรคผลงานทไดจากกรอบขอสรปผลงานวจยใหเกดผลงานทมความคดสรางสรรคเฉพาะขนมา

6. ดานการดาเนนเรอง ความเขาใจตอเนอเรองและเนอหา

- สามารถสรางความเขาใจตอเรองนรกไดอยางเปนรปธรรม เขาใจนรกในภาพกวาง - เขาใจถงเรองหลกกรรมในพทธศาสนา - ดงดดความสนใจไดด - เลาเรองถงนรกไดอยางพอสงเขป ซงเปนสวนนอยของเนอหาในเรองไตรภมพระรวง - บรรลวตถประสงคทตองการใหเขาใจในระดบหนง ประทบใจในเรองการนาเสนอ

งานภาพเคลอนไหวAnimation ในรปแบบทเอา”ศลปะไทย” มาใช - เขาใจมากขนกวาทยงไมไดชม แตอาจจาเรองราวไมไดทงหมด - เทคนคทนามาใชเหมาะสมดแตขาดความเราใจไปบาง - ควบคมบรรยากาศ และเสยงประกอบไดดมาก

92

- เลาถงเรองความเชอหลกทางพทธศาสนาไดอยางนาสนใจ ทาใหรสกกลมกลนตลอดทงเรอง ทาใหมองเหนรายละเอยดไดชดเจนกวาการดงานจตรกรรมฝาผนงหรออานจากหนงสอ

- การเคลอนไหวถายทอดลกษณะทางจตรกรรมไดอยางลงตว ไมมากหรอนอยจนเกนไป

7. แนวทางและขอเสนอแนะในดานการดาเนนเรอง และความเขาใจตอเนอหา

- ควรมการนาเสนอพนฐานความเขาใจตอเรองไตรภมพระรวงเปนพนฐานกอนเพอความเขาใจทลกซง และชดเจนตอเนอหา

- ควรฉกแนวจากรปแบบการเลาเรองสมยใหมไปเลย คดคนวธและทฤษฎของตวเองบนพนฐานของศลปวฒนธรรมไทย

- ขาดความแตกตางในการเคลอนไหว ทาใหอาจดไมเราใจ - ควรนาเสนอตอบคคลทวไป เพอกาหนดกลมเปาหมายทชดเจนเฉพาะกลมมากขน

เพอปรบรปแบบการนาเสนอใหออกไปสกลมคนกวางขน

93

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

จากการศกษาวจยในครงน ไดพบประเดนและผลงานทเปนคาตอบตอสมมตฐานของ

งานวจย ทจะเปนประโยชนตอการพฒนารปแบบงานออกแบบภาพยนตร งานภาพเคลอนไหว (Animation) ทมลกษณะศลปกรรมแบบไทย สอถงเอกลกษณความเปนศลปวฒนธรรมไทย เทคนคการดาเนนเรอง เพอการออกแบบภาพเคลอนไหว ทจะทาการสรางสรรคและพฒนาสบเนองตอไป 1. สรปผลการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเพอทาการออกแบบภาพยนตร (Animation)เรองไตรภมพระรวง ทจะตองผานการศกษาขอมลภาคเอกสาร และขอมลภาคสนามจากผทรงคณวฒและผเชยวชาญในสาขาทเกยวของ เพอนามาใชเปนแนวทางหาขอสรปผลงานการออกแบบ ใหมความเหมาะสม ถกตอง สวยงาม เหมาะกบการเผยแพรออกไปโดยผลของการวจยสรปไดดงตอไปน

1.1 การออกแบบลกษณะตวละคร(character Design) รปแบบศลปกรรม การสรางภาพรวม บรรยากาศ ฉากธรรมชาตในผลงานการออกแบบภาพยนตร (Animation)เรองไตรภมพระรวงทงหมดทมลกษณะแบบอยางศลปกรรมไทย เชนลกษณะการออกแบบตวละครและฉากนาลกษณะของจตรกรรมไทยมาประยกตลดทอนและสรางสรรคใหเปนตวละครขนมาโดยมลกษณะดงตอไปน เนนความสาคญในเรองเสน การตดเสนและลวดลาย สวนลกษณะสทใชกมลกษณะการลงสแบบพนๆ ไมเนนการไลนาหนกของส ภาพบคคลจะเนนสอถงความเปนอดมคตทางความงาม ความคด และความเชอ เชน ลกษณะทางกายภาพ ตวบคคลในจตรกรรมไทย จะเขยนใบหนาดานขางแตดวงตามลกษณะเขยนเปนดานตรง ใบหนาหนดานขางแตลาตวเปนดานตรง สะโพกหนดานขาง เทาในทายนหนดานตรง สนเทาชดตดกนหนปลายเทาทงสองออก หรอพระพทธรปในยคสโขทยจะมพระวรกายเหมอนผหญง ใบหนาของตวละครหลกมกไมแสดงถงความรสกใดๆ แตจะใชลกษณะทาทางของตวละครเขามาแสดงความรสกแทน

1.2 การออกแบบวธการเลาเรอง ดาเนนเรองในการออกแบบภาพยนตร (Animation)เรองไตรภมพระรวง นาคตการเลาเรองของจตรกรรมฝาผนงไทยโดยทนาเนอหาทมอยมากมาจดองคประกอบทางศลปะใหม ใหอยรวมในภาพเดยว การเลาเรองในจตรกรรมฝาผนงใหญๆกจะม

94

ภาพตวละครวางซาๆอยในภาพมมตางๆกน การแบงเนอหาภายในภาพจะใชกรอบทเรยกวากรอบสนเทา หรอแบงดวยฉากธรรมชาต เขามาเปนตวแบงเนอหาของเรอง สถานทเวลา และมตของตวละครเชนสวรรค นรก เพอการแกปญหาหลกคอ พนทมจานวนจากดตอเนอหาทมจานวนมาก และเพอการแกปญหาทางดานองคประกอบทางศลปะ วธทกลาวมาขนตนกนามาใชเปนเทคนคการเลาเรองดาเนนเรองของการออกแบบภาพยนตร (Animation)เรองไตรภมพระรวง เชนการเปลยนภาพ ใชวธการเปลยนภาพนรกจากขมหนง ไปอกขมดวยวธการเลอนมมภาพเหมอนการมองผลงานจตรกรรมฝาผนงในสวนรายละเอยดจดใดจดหนง และวธการนากรอบสนเทา ดอกไมรวง และตวละครคนและผในนรกมาใชในการเปลยนฉาก เปลยนภาพแทนวธการเลาเรองทางภาพยนตรแบบสากลทวๆไป 2. ขอเสนอแนะสาหรบงานวจย

2.1 ควรมกลมเปาหมายเฉพาะทชดเจนสาหรบรปแบบทนาเสนอภาพยนตร (Animation) เรองไตรภมพระรวง เชน ภาพยนตรสาหรบเดกโดยมอายเปนตวกาหนด

2.2 ควรมการประสานงานกบภาครฐเพอการเผยแพรและสงเสรมการทางานออกแบบภาพยนตรเพอสงเสรมศลธรรมคาสอนความเชอในเรองบาปบญสาหรบคนรนใหม

95

บรรณานกรม ภาษาไทย กรมศลปากร.สมดภาพไตรภมฉบบกรงศรอยธยา-กรงธนบร เลม1 . กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตง แอนดพบลชชง ,2542. __________.สมดภาพไตรภมฉบบกรงศรอยธยา-กรงธนบร เลม2 . กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตง

แอนดพบลชชง ,2542. __________. ชดจตรกรรมฝาผนงในประเทศไทย วดมชฌมาวาส. กรงเทพฯ: สานกพมพเมอง

โบราณ, โรงพมพรงเรองรตน, 2546. พรยะ ไกรฤกษ. ประวตศาสตรศลปะในประเทศไทยฉบบคมอนกศกษา. กรงเทพฯ: บ.อมรนทรพรน

ตง กรป จากด, 2528. น. ณ ปากนา [นามแฝง]. สมดภาพประวตศาสตรศลปะะสยามประเทศ. กรงเทพฯ : เมองโบราณ,

2541. ___________. สยามศลปะ จตรกรรม และสถปเจดย. กรงเทพฯ : เมองโบราณ, 2538. มาลน ดลกวาณช. ระบาและละครในเอเชย. กรงเทพฯ : สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2543. นนทยา ลาดวน. วรรณคดการละคร. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2531. รตนา มณสน.สนรยะทางนาฏศลปไทย กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2528. สนต เลกสขม. ประวตศาสตรศลปะไทย (ฉบบยอ). กรงเทพฯ : เมองโบราณ, 2544. __________. ศลปะสโขทย. กรงเทพฯ : เมองโบราณ, 2540. วรรณนภา ณ สงขลา. จตรกรรมสมยรตนโกสนทร รชกาลท 9 ชดท1 เลมท 5. กรงเทพฯ :

ประชาชนจากด, 2537. อศนย ชอรณ. ประวตศาสตรศลปะะยคฟนฟและยคใหม. กรงเทพฯ : โอ.เอส. พรนตง เฮาส, 2531. ภาษาตางประเทศ Pilling ,Jayne. from the Series Animation 2D and beyond . Switzerland : Rotovision ,

2001. Laybourne ,Kit. The Animation Book .America : Crown, 1979. Lord Peter and Sibley Brian. Creating 3-D animation. New York : Harry N. Abrams, 1998. Taylor ,Richard. Encyclopedia of Animation Techniques .Singapore : Page One – The

Bookshop, 1998.

96

Da Silva ,Raui. The World of Animation. America : Kodak Company, 1979. White ,Tony. The Animation Work Book .New York : Watson-Guptill , 1986.

97

ภาคผนวก

98

การออกแบบภาพยนตร (Animation) ลกษณะไทย กรณศกษาจากเรองไตรภมพระรวง แบบสอบถามและขอเสนอแนะจากผทรงคณวฒและผเชยวชาญ

ชอ.......................................................................................................................................... อาชพ/ตาแหนง....................................................................................................................... สถานททางาน……………………………………….................................................................. .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ลงชอ........................................................................

99

แบบสมภาษณ คาถามหลงจากชมผลงานการออกแบบภาพยนตร (Animation) เรองไตรภมพระรวง

กรณาสรปภาพยนตร (Animation) เรองททานไดชมไป................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ความเขาใจของทานตอเรองทไดชม.............................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ การดาเนนเรอง การเลาเรอง เทคนคการนาเสนอ เทคนคตางๆ มความเหมาะสมตอเนอหา................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ สงทมความเดนชดมากทสดในงานภาพยนตร (Animation)ชนน.................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ลกษณะของรปแบบศลปกรรมมเอกลกษณดานใดเดนชดทสด........................................................................ ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

100

ทานคดวาผลงานภาพเคลอนไหวตองการสอถงเรองใด................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ขอเสนอแนะเพมเตม/แนวทาง และความเหนเพมเตม..................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

101

ประวตผวจย

ชอ-สกล นายวสฐ จนมา ทอย 840/31 หม 3 ต.อรญญก อ.เมอง จ.พษณโลก 65000 โทรศพท 055-211428 , 01-5334568 ประวตการศกษา

พ.ศ. 2540 ศลปบณฑต (ภาพพมพและภาพเคลอนไหว) มหาวทยาลยเชยงใหม

พ.ศ. 2548 Certificate Professional Training Course Animation Techniques สานกงานสงเสรมอตสาหกรรมซอฟตแวรแหงชาต (SIPA) รวมกบ RXI Motion Studio Co.,Ltd.

พ.ศ. 2548 ศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป.................. มหาวทยาลยศลปากร

ประวตการทางาน

พ.ศ. 2541 -อาจารยพเศษวชาโทแอนนเมชน (Animation) คณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม

พ.ศ. 2542 – 2543 -ตาแหนง แอนเมเตอร (Animator) บรษท เบเกอร มวสค (Freelance) -ตาแหนง แอนเมเตอร (Animator) บรษท เวรคพอยตเอนเตอรเทนเมนท -ออกแบบภาพเคลอนไหว สาหรบประกอบกจกรรมในพพธภณฑเดก กรงเทพมหานครฯ (Animation) บรษท Plan Publishing (Freelance)

พ.ศ. 2543 -อาจารยพเศษ ภาควชานเทศศลป คณะศลปกรรม มหาวทยาลยกรงเทพ

102

พ.ศ. 2544 – 2546 -อาจารยประจาภาควชามนษยศาสตร สาขาวชาการออกแบบบรรจภณฑ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก

พ.ศ. 2546 – ปจจบน -อาจารยประจาภาควชาศลปะและการออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

ผลงานวจย

พ.ศ. 2543 แบบภาพเคลอนไหวลกษณะไทยกรณศกษาจากเรองไตรภม พระรวง

พ.ศ. 2546 ผชวยวจย โครงการวจยเรอง การศกษาและสนนษฐานรปแบบสถาปตยกรรมเพอกาหนดแนวทางในการอนรกษวดในเขตโบราณสถานพระราชวงจนทรกรณศกษา วดวหารทองและวดศรสคต อ.เมอง จ.พษณโลก

พ.ศ. 2548 การศกษาโปรแกรมคอมพวเตอร3 มตเพอการออกแบบ