กำหนดการสัมมนาวิชาการapps.qlf.or.th/member/UploadedFiles/prefix... ·...
38
Transcript of กำหนดการสัมมนาวิชาการapps.qlf.or.th/member/UploadedFiles/prefix... ·...
แนวคดสำคญ
“โครงการพฒนาศกยภาพการเรยนรชมชนเพอสมมาชพ” เปนโครงการทมงเนนใหเกด
กระบวนการเรยนรเพอเสรมศกยภาพการประกอบอาชพของชมชน บนฐานขอมลและความร
ใหชมชนสามารถวเคราะหขอมล ใหเหนศกยภาพและโอกาสของชมชน บนเสนทางของสายโซ
เศรษฐกจ แลวพฒนาเปนขอเสนอโครงการขนมา เพอนำไปปฏบตการสรางความเขมแขงใหกลม
เปาหมายบนฐานกลมอาชพตางๆ ในชมชน โดยเลอกปฏบตการในขอตอใดขอตอหนงในสายโซ
เศรษฐกจของอาชพนน พรอมๆ กบสงเสรมใหครวเรอนกลมเปาหมายจดทำบญชครวเรอน เพอให
เกดการเรยนรระดบครวเรอนและนำขอมลจากบญชครวเรอนไปประมวลผล ประกอบการจดทำ
แผนพฒนาครอบครว แผนพฒนาชมชน ภายใตความรวมมอระหวางองคกรชมชนกบองคกร
ปกครองปกครองสวนทองถน (อปท.) ผเชยวชาญ และทกภาคการพฒนา
นบจากจดเรมตนในการพฒนาโครงการในเดอนมถนายน ๒๕๕๔ นน สำนกงานสงเสรม
สงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.) ไดสนบสนนโครงการไปยงพนทเปาหมาย ทงสน
จำนวน ๙๒ แหง ใน ๒๗ จงหวด ขณะนพนทดงกลาวไดดำเนนงานมาแลวกวารอยละ ๗๐ โดยเฉลย
ของแผนกจกรรม เกดผลตภณฑชมชนทงทไดจากการตอยอดทนเดมและพฒนาขนใหมเปนจำนวน
๗๕ รายการ ทงนผลงานและสรปบทเรยนจากการดำเนนงานทง ๙๒ พนทนน สสค.จงไดจดใหม
การแลกเปลยนเรยนรและขยายผล และการรบฟงขอเสนอแนะจากนกวชาการและผเชยวชาญ
ภาคธรกจผาน เวทสมมนาวชาการ “พฒนาความร...สสมมาชพชมชน”ทงนเพอใหชดองคความร
และการพฒนากระบวนการเรยนรตลอดจนการพฒนาผลตภณฑและบรการ เกดเปนความยงยน
ตอไป
สสมมาชพชมชน พฒนาความร...
�
๑๔ มนาคม ๒๕๕๖ ณ หองกำแพงเพชร (ชน ๖) เจ.เจ. มอลล ๐๘.๓๐ - ๐๙.๐๐ น. ลงทะเบยน
๐๙.๓๐ - ๑๐.๐๐ น. พธเปดการสมมนา
โดย ดร.กฤษณพงศ กรตกร รองประธานกรรมการ สสค. คนท ๒
๑๐.๐๐ - ๑๐.๓๐ น. ปาฐกถาพเศษ เรอง
“ความรวมมออปท.และชมชนสรางสมมาชพทงแผนดน”
โดย ศาสตราจารย นพ.ประเวศ วะส
๑๐.๓๐ - ๑๐.๔๕ น. พกรบประทานอาหารวาง
๑๐.๔๕ - ๑๑.๓๐ น. ปาฐกถาพเศษ เรอง
“ภาคธรกจไทยกบบทบาทการพฒนาธรกจสมมาชพเพอสงคม”
โดย คณอสระ วองกศลกจ ประธานกรรมการ กลมมตรผล
๑๑.๓๐ - ๑๒.๐๐ น. บรรยาย “แนวคดภาคธรกจเพอสงคมกบชมชนไทย”
โดย คณสนธรตน สนธจรวงศ ประธานกรรมการบรหารมลนธสมมาชพ
๑๒.๐๐ - ๑๓.๐๐ น. รบประทานอาหารกลางวน
๑๓.๐๐ - ๑๖.๐๐ น. สมมนาเชงปฏบตการ ๒ กลม (แบงหอง)
หองท๑(ธาราวด)
“ความรวมมออปท.กบชมชนพฒนาสมมาชพระดบตำบล”
วทยากร
• นายสมพร ใชบางยาง
• นายก อบต.ศรบญเรอง จ.หนองบวลำภ
• นายก อบต.แมทา อ.แมออน จ.เชยงใหม
• ผแทนองคกรชมชน ต.นาหมอมา อ.เมอง จ.อำนาจเจรญ
• ผแทนองคกรชมชน ต.คหาใต อ.รตภม จ.สงขลา
ดำเนนรายการ โดย นายสชาต ทองบญยง
กำหนดการสมมนาวชาการ “พฒนาความร...สสมมาชพชมชน” ระหวางวนท ๑๔ - ๑๗ มนาคม ๒๕๕๖ ณ ศนยประชมและลานแสดงสนคา เจ.เจ. มอลล (สวนจตจกร) กรงเทพฯ
�
หองท๒(ธนาวด)“การพฒนาสมมาชพแบบครบหวงโซเศรษฐกจ”
วทยากร
• รศ.ดร.สธระ ประเสรฐสรรพ
• นายกเทศมนตรตำบลปลายพระยา จ.กระบ
• ผแทนชมชนตำบลกะปาง อ.ทงสง จ.นครศรธรรมราช
• นายก อบต.เปยงหลวง อ.เวยงแห จ.เชยงใหม
• นายก อบต.หนองไฮ อ.อทมพรพสย จ.ศรสะเกษ
• นายเปรม ณ สงขลา บรรณาธการนตยสารเคหการเกษตร
ดำเนนรายการ โดย นายณรงค คงมาก
๑๕ มนาคม ๒๕๕๖ (ชน ๖) เจ.เจ.มอลล ๐๙.๐๐ - ๑๒.๐๐ น. แบงกลมยอยสมมนาเชงปฏบตการ
(พฒนาสมมาชพและผลตภณฑ) ๕ กลม
หองท๑การพฒนาสมมาชพดานดนปยและเกษตรอนทรย
วทยากรประจำกลม
• ดร.ประทป วระพฒนนรนดร มลนธพลงนเวศและชมชน
• นกวชาการมลนธสมมาชพ
การนำเสนอผลงาน๕พนท
- ตำบลขอนหาด จ.นครศรธรรมราช
- ตำบลใจด อ.ขขนธ จ.ศรสะเกษ
- ตำบลเปยงหลวง อ.เวยงแห จ.เชยงใหม
- ตำบลหวยดวน อ.ดอนตม จ.นครปฐม
- ตำบลศรฐาน อ.ปาตว จ.ยโสธร
ดำเนนรายการโดย นายณรงค คงมาก
�
หองท๒การพฒนาสมมาชพการทองเทยวชมชน
วทยากรประจำกลม
• นกวชาการดานการทองเทยวเชงนเวศน
• นกวชาการมลนธสมมาชพ
การนำเสนอกรณศกษา๓พนท
- ตำบลเกาะสาหราย อ.เมอง จ.สตล
- ตำบลคลองนอย อ.เมอง จ.สราษฎรธาน
- ตำบลนาหมอมา จ.อำนาจเจรญ
ดำเนนรายการโดย นางสาวอารย คงแจม
หองท๓การพฒนาสมมาชพชางชมชน
วทยากรประจำกลม
• ผแทนกรมพฒนาฝมอแรงงาน
• นกวชาการมลนธสมมาชพ
การนำเสนอผลงาน๔ตำบล
- ตำบลไพรบง อ.ไพรบง จ.ศรสะเกษ
- ตำบลหนองเมก อ.นาเชอก จ.มหาสารคาม
- ตำบลละแอ อ.ยะหา จ.ยะลา
- ตำบลนาผอ อ.เมอง จ.อำนาจเจรญ
ดำเนนรายการ โดย นายสขสนต กณฑยะ
หองท๔การพฒนาสมมาชพการผลตขาวและพนธขาว
วทยากรประจำกลม
• นายวฑรย เลยนจำรญ มลนธชววถ (Bio Thai)
• นกวชาการจากกรมการขาว
การนำเสนอผลงาน๕ตำบล
- ตำบลสงยาง อ.มหาชนะชย จ.ยโสธร
- ตำบลทงสมอ อ.พนมทวน จ.กาญจนบร
- ตำบลละเมด อ.ไชยา จ.สราษฎรธาน
- ตำบลโนนเมอง อ.นากลาง จ.หนองบวลำภ
- ตำบลศรบญเรอง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลำภ
ดำเนนรายการโดย นายนพดล มะลกล
�
หองท๕การพฒนาสมมาชพหตถกรรม
การแปรรปอาหารสมนไพรและรานคาชมชน
วทยากรประจำกลม
- นกวชาการกรมการพฒนาชมชน
- นกวชาการมลนธสมมาชพ
การนำเสนอผลงาน๕ตำบล
- ตำบลโพงงาม อ.สรรคบร จ.ชยนาท
- ตำบลเขาถาน อ.ทาฉาง จ.สราษฎรธาน
- ตำบลนาฮ อ.อากาศอำนวย จ.สกลนคร
- ตำบลลำสนธ อ.ศรนครนทร จ.พทลง
- ตำบลเพกใหญ อ.พล จ.ขอนแกน
ดำเนนรายการโดย นายประสทธ มากวงศ
๑๒.๐๐ - ๑๓.๐๐ น. อาหารกลางวน
๑๓.๐๐ - ๑๓.๓๐ น. รายงานผลการดำเนนงานของ ๙๒ ตำบล โดย นายณรงค คงมาก
๑๓.๓๐ - ๑๔.๐๐ น. นำเสนอเวบไซตการตลาดสนคาสมมาชพออนไลน E - Marketing
โดย นายมนสภาพ สวรยนนท
๑๔.๐๐ - ๑๕.๐๐ น. แลกเปลยนความคดเหนของผแทนตำบล
ผตดตามและผประสานงานจงหวด ๒๗ จงหวด
๑๕.๐๐ - ๑๕.๓๐ น. ทศทางการพฒนาสมมาชพ ๑๐๐ ตำบล
โดย นายทรรศน สขโต ผอำนวยการมลนธสมมาชพ
๑๕.๓๐ - ๑๖.๐๐ น. การสรางสงคมแหงการเรยนรกบการพฒนาสมมาชพชมชน
โดย นพ.สภกร บวสาย ผจดการ สสค.
๑๖.๐๐ น. ปดการประชมภาคสมมนาวชาการ
๑๖ -๑๗ มนาคม ๒๕๕๖ การเจรจาการคา การแสดงสนคา
และจำหนายสนคาสมมาชพชมชน (ณ ลานแสดงสนคา หนา เจ.เจ. มอลล)
หมายเหต : กำหนดการและผทรงคณวฒกลมยอย ๕ กลม
อาจมการเปลยนแปลงไดตามความเหมาะสม
��
เสนทางสสมมาชพชมชนเตมพนท ความรคการตลาด...
บทสรปผบรหาร
ศ.นพ.ประเวศวะสปราชญคนสำคญของสงคมไทย ผมสวนสำคญในการขบเคลอนขบวน
สมมาชพชมชนกลาวในทประชมในวาระตางๆกนหลายครงวา “การสรางสมมาชพเตมแผนดน
จะนำไปสความสนตสขของสงคมไทย” ซงสำนกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพ
เยาวชน (สสค.) ไดนำหลกคดดงกลาวมาแปลงสปฏบต โดยระดมสมองนกปฏบตการการเรยนรทาง
สงคมมารวมกนคดออกแบบเพอแปลงแนวคด “การสรางสมมาชพใหเตมแผนดน” สปฏบตการท
เปนรปธรรม ในทสดกไดออกมาในรปของ “โครงการพฒนาศกยภาพการเรยนรชมชนเพอ
สมมาชพ”และไดเรมดำเนนงานมาตงแตเดอนพฤศจกายน ๒๕๕๔
รศ.ดร.สธระ ประเสรฐสรรพ นกวชาการจากคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยสงขลา-
นครนทรหาดใหญ ไดใหแนวทางการพฒนาศกยภาพการเรยนรของชมชนเพอกาวไปสชมชนสมมาชพ
ไวเมอปลายป พ.ศ.๒๕๕๔ วา “การสรางสมมาชพใหเตมพนทไดนน ตองเรมจากการสราง
กระบวนการเรยนรใหกบครวเรอนและชมชน ผานการทำบญชครวเรอนหรอบญชฟารม เพอใหเหน
โอกาส เหนตลาดภายในพนทชมชน จากนนใหเรยนรบญชทนทรพยากร บญชทนทางสงคม บญช
ทนเศรษฐกจ บญชทนวฒนธรรม และเรยนรวธการบรหารจดการทนทมอยในพนทโดยองคกรชมชน
เปนแกนกลาง ภายใตความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถน สถาบนวชาการ และภาคเอกชน
ดวยการคดและทำใหเปนระบบ โดยใชหลกการหวงโซเศรษฐกจ ทำใหครบวงจร”
ชวงระยะเวลา ๑๔ เดอน ทโครงการพฒนาศกยภาพการเรยนรชมชนเพอสมมาชพ (เรยก
โดยยอวา โครงการสมมาชพชมชน) ภายใตการดำเนนงานของสำนกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนร
และคณภาพเยาวชน (สสค.) นำหลกการและแนวทางดงกลาวของ รศ.ดร.สธระ ประเสรฐสรรพ
มาประยกตใชในพนทเปาหมาย ๙๒ ตำบล นน มขอคนพบทสำคญหลายประการ ไดแก
….ความรทจบจากปฎบตการสมมาชพชมชน๙๒ตำบลโครงการพฒนาศกยภาพการเรยนรชมชนเพอสมมาชพ
สำนกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน(สสค.)
�
ประการท ๑: การเรยนรจากขอมลบญชครวเรอน สรางรายเหลอเพอนำไปจดการทน
ทกมต ครวเรอนทมการบนทกบญชครวเรอน ในพนท ๖๕ ตำบล (จากตำบลเปาหมาย ๙๒ ตำบล)
จำนวนครวเรอนทบนทกบญชจำนวน ๑,๕๐๐ ราย นน แมวาจะไมเปนสดสวนทสงมากในเชง
ปรมาณ แตการใหความสำคญในเชงคณภาพของการเปลยนแปลงทเกดในระดบครวเรอนททำบญช
นน เปนตวชวดสำคญของการนำไปสการสรางรายไดของครวเรอน ของชมชน ใหมากกวารายจาย
ซงจะแปรส “รายเหลอ”กลายเปนทนเศรษฐกจของชมชนในทสด ซง “ทนเงน” ทเหลอสามารถนำ
ไปบรณาการบรหารจดการทนในมตตางๆ สรางมลคาทางเศรษฐกจในภาพรวมของชมชนใหเพมขน
โดยตงอยบนฐาน “การมศกยภาพในการบรหารจดการทนทกมตตางในชมชน ใหเกดคณคาและ
มลคาใหม” ใหได ซงหมายความวา “คนในชมชนนนตองมศกยภาพในการรวมตวกนเปนผประกอบ
การวสาหกจชมชนหรอองคกรในรปแบบขบวนการสหกรณ เพอดำเนนกระบวนการทางธรกจของ
ชมชนประเภทตางๆ ทงอาชพการปลกพช การเลยงสตว การประมง การบรการ ใหครบหวงโซ
เศรษฐกจ”
ประการท ๒: การสรางความรดานการคดเชงระบบและการพฒนาอาชพแบบครบหวง
โซเศรษฐกจ ใหกบคณะทำงานจงหวดและตำบล โครงการสมมาชพชมชน ไดจดการกระบวนการ
เรยนรใหกบกลมเปาหมายทง ๒ ระดบ คอ กลมผประสานงานและผตดตามสนบสนนระดบจงหวด
และคณะทำงานตำบล โดยการฝกอบรมทกษะการคดอยางเปนระบบ (System Thinking) การ
พฒนาอาชพชมชนประเภทตางๆ แบบคดและทำใหครบหวงโซเศรษฐกจ ในชวงการพฒนาโครงการนน
มคณะผทรงคณวฒสาขาตางๆ รวมกนขดเกลาโครงการจนไดท กอนทจะเรมปฏบตการจรง
โดยมทมพเลยงระดบจงหวดคอยกำกบชแนะไมให “หลงทาง” ออกไปจากกรอบคดและหลกการท
รวมกนกำหนดไว แมวาจะมอปสรรคดานการบรหารจดการโครงการดานการปดงวดงาน การเบกจาย
งบประมาณลาชา การเปลยนแปลงชดผบรหารและเจาหนาทรบผดชอบของ อปท.ในตำบลพนท
เปาหมาย บาง แต ทศทางการปฏบตการบนฐานการการเรยนรการพฒนาแบบครบหวงโซเศรษฐกจ
ยงคงดำเนนการอยางเขมขนตอเนอง ในพนทรอยละ ๓๐ ของพนททงหมด (ประมาณ ๒๕ ตำบล
จาก ๙๒ ตำบล)
��
ประการท๓:การพฒนาองคกรชมชนสมมาชพบนฐานความรพนทเปาหมายการสราง
สมมาชพ ของโครงการสมมาชพชมชน คอ “ชมชน”ไมใชปจเจก แมวาพนฐานของชมชนจะมาจาก
“ครวเรอนปจเจกชน” แตกระบวนการเคลอนงานสมมาชพชมชน ทจะสรางสนตสขใหเกดขนเตม
แผนดนได ควรตงอยบนฐานคดของการกาวไปสสมมาชพของ “องคกรชมชน” หรอ “ชมชนทองถน”
ถงจะเกดการเปลยนแปลงเชงโครงสรางไดอยางยงยนและมนคง การเคลอนขบวนสมมาชพชมชน
จงออกแบบใหทำงานบนฐาน “ความรวมมอ” ระหวางองคกรชมชนกบองคกรปกครองสวนทองถน
ภายใต “กระบวนการใชความร มาพฒนาการประกอบการอาชพตางๆ” โดยทนสนบสนนสวนใหญ
จาก สสค. ถกใชไปในกระบวนการเรยนร สการสรางความร ทงดานการผลต การแปรรป และการ
สรางความพรอมของผลตภณฑใหมคณภาพเพอการตลาด ทงในตลาดระดบชมชนทองถนและตลาด
ภายนอกชมชนทองถน โดยมการจดตงองคกรชมชนสมมาชพขนมารองรบปฏบตการของโครงการ
สมมาชพชมชน บางพนทเกดองคกรชมชนสมมาชพทเขมแขง เกดกระบวนการเรยนรทรวมมอ
กบสถาบนวชาการอยางใกลชด เพอนำความรจากสถาบนวชาการมาประยกตใชเพอการลดตนทน
การผลต และการยกระดบคณภาพของผลตภณฑชมชนใหพรอมทจะนำไปใชเองในระดบครวเรอน
และชมชนหรอสงตลาดในทกระดบ
ประการท ๔ : การตลาดตรง -คนปลกถงคนกน:แนวทางการสรางรายไดใหมากกวา
รายจายการสรางระบบเศรษฐกจใหเกด “รายเหลอ” เพอการสะสมทนของครวเรอนและชมชนนน
มพนฐานความคดทไมซบซอนกลาวคอ “ครวเรอนในสงคมไทยตองคดใหมวา ตนเองเปนผประกอบ
การคนหนงในฟนเฟองของระบบเศรษฐกจใหญ กำลงทำธรกจอยเชนเดยวกบผประกอบการในเชง
ธรกจเอกชนอนๆ การสรางรายเหลอหรอกำไรสทธใหมากขนนน ทำได ๒ ทาง คอ ทางท ๑ มงส
การลดรายจาย ลดตนทนในการผลต ลดรายจายครวเรอน ไมกอหนทไมกอใหเกดรายได ทางท ๒
การเพมมลคาในการจำหนายผลผลตของครวเรอนของชมชน ใหมสวนตางจากตนทนมากขน
รายเหลอกจะมากขนตาม” ซงกระบวนการดำเนนงานของโครงการสมมาชพชมชนในตำบลเปาหมาย
ตอง “เขาใจและเขาถง” ทง ๒ ทางควบคกนไป โดยการนำหลกการการจดการอาชพแบบครบหวงโซ
เศรษฐกจมาประยกตใช และการนำทนทกมตในชมชนมาบรณาการปรบใชใหเกดคณคาและมลคา
ทเหมาะสมตอการประกอบการสมมาชพ บนหลกการ “ไมเบยดเบยนตนเอง ไมเบยดเบยนผอน
ไมทำลายสงแวดลอม และมรายไดมากกวารายจาย (มรายเหลอมากขน)” ซงจากผลการทดลอง
ปฏบตการ การนำผลตภณฑทเหลอจากการบรโภคไปขาย และการผลตผลตภณฑเพอการตลาด
โดยตรงนน หากกลไกการตลาดของกลมสมมาชพชมชน ตองเขาไปอยในวฎจกรเดมของตลาด
กระแสหลก กลาวคอ ขายผลผลตแบบสดๆเปนวตถดบใหโรงงานแปรรป, ขายผลผลตสดๆ พวกผก
ผลไม ปลา ไก สกร โค กระบอ เปนตน ใหผรวบรวมในพนทและสงขายตอไปอกหลายชวงชน
�
ขายผลผลตทเตมไปดวยการปนเปอนสารพษทางการเกษตรตอบสนองตลาดทตองการผลผลตท
สวยงาม, ขายผลตภณฑแปรรปทมคณภาพตำและคณภาพไมไดมาตรฐาน (ผผลตเองกไมกลาใช)
เชน ไมมนใจในคณภาพปยอนทรยทตนเองผลต เพราะไมมนใจในคณภาพ เกรงวาจะไมไดผล ลงทน
ปจจยการผลตอนๆ ไปมากแลว กลวขาดทน เปนตน โดยราคาทกลมผผลตสมมาชพชมชนจำหนาย
ออกไปนน ถกกำหนดโดย “พอคาคนกลาง ไมสามารถกำหนดราคาขาย (ทจะคาดคะเนรายเหลอได)”
ตองขายออกไป แมวาจะไมมรายเหลอ กตาม เสนทางแบบนจะนำไปส “การสรางหนสนในทกระดบ
เกดการเรยกรองตอส เกดความไมเปนธรรมในสงคม “เกดคนรำรวยกระจกเดยว ขณะทคนจน
กระจายทงแผนดน”
ชวงเวลา ๑๔ เดอน ทดำเนนงานมา โครงการสมมาชพชมชน ไดเรยนรกลไกการผลตและ
ตลาดในพนทกลมเปาหมาย พบวา “พนทเปาหมายสวนหนงของโครงการสมมาชพชมชน ยงตอง
เรยนรกระบวนการผลต เพอสรางและยกระดบคณภาพของผลตภณฑและบรการใหได กลากน
กลาใช ทกอยางทปลกและผลตกนเองในกลม มประมาณรอยละ ๗๐ ของพนทเปาหมาย ยงตองการ
“ความร”เขาไปพฒนาผลตภณฑและการบรหารจดการองคกรชมชนสมมาชพ สวนพนทอกรอยละ
๓๐ หรอประมาณ ๒๕ ตำบลนน มผลตภณฑสมมาชพชมชนทพรอมจะจำหนายในตลาดทองถน
และตลาดนอกพนทชมชนทองถน แตกพบอปสรรคการตลาดและราคาทยงไมสามารถจำหนาย
ผลตภณฑในราคาทกอใหเกดรายเหลอเพยงพอทจะสรางความมนคงทางเศรษฐกจของครวเรอน
และชมชนได กลมนตองการ “ตลาด” รปแบบใหม ทตองลด “คนกลาง” ลงใหมากทสด ตอง
ทำการตลาดตรงถงมอผบรโภค เพอใหสวนตางทตกในมอ “คนกลาง” กลบมาเปนของผผลต
ประการท ๕ : การสรางตวตน การคนหา และการนำเสนอ เรองราวชมชนอตลกษณ
ของผลตภณฑสมมาชพ ทงในรปผลตภณฑและบรการจดแขงและโอกาสของผลตภณฑและ
บรการจากองคกรชมชนสมมาชพ ทางดานการตลาด คอ “การสรางความเปนตวตน สรางความ
เปนชมชนทมทนทางวฒนธรรมเฉพาะ สรางความเปนธรรมชาต สรางความปลอดภยเพอสขภาพ
สรางความเปนธรรมทางการคา สรางความเปนองคกรชมชนทองถน เปนตน ใหเปน “เอกลกษณ
1010
ของผลตภณฑและบรการสมมาชพ” แตจดออนและอปสรรค คอ “การขาดทกษะบรหารจดการ
ในเชงการเปนผประกอบการขององคกรชมชน ขาดความรในการบรณาการทนทกมตทมอยในชมชน
ทองถน ขาดความไววางใจกนและกนในภาคประชาชนดวยกน ขาดความรในการพฒนาผลตภณฑ
และบรการ ขาดกลไกกลางในการบรหารจดการดานการตลาดและขาดการศกษาวจยและพฒนา
ชองทางการตลาดรปแบบใหม เปนตน” สงผลใหผลตภณฑและสนคาของสมมาชพ แขงขนกบภาค
ธรกจเอกชนไมได ดงนน แนวทาง “การสรางความรวมมอกบภาคสวนธรกจเอกชนทมประสบการณ
ทางดานการบรหารธรกจและภาคสถาบนการศกษาทม “ใจ” ใหกบ “สมมาชพชมชน” ควรเพม
ระดบความเขมขนใหมากขน โดยเฉพาะกบ “มลนธสมมาชพ” ซงเปนองคกรทเกดจากการรวมตว
ของนกธรกจทม “ใจใหกบสงคม วาดหวงทจะสรางองคกรธรกจเพอสงคม” มทกษะประสบการณ
ทางการดำเนนธรกจและมชองทางทางการตลาดทจะรวมเปนเครอขายกบขบวนสมมาชพชมชน
อยางเสมอภาคได
ประการท ๖ : องคกรสมมาชพชมชนตองเปนแกนกลางในการสรางความรวมมอกบ
องคกรปกครองสวนทองถนและสถาบนวชาการ จากประสบการณ ๙๒ ตำบล หากพนทใด
ทองคกรชมชนสมมาชพไมสามารถกอตวขนได ภาระงานสวนใหญตองตกอยกบเจาหนาท อปท.
ขาดกระบวนการจดตงกลมองคกรชมชนสมมาชพ ใหเกดขนอยางเปนรปธรรมพนทนนกจะม
ขอขดของดานความตอเนอง และความยงยนของการดำเนนกจกรรมภายใตโครงการสมมาชพชมชน
และปญหาจะทวมากขน หากความสมพนธในเชงการเมองทองถนเขามาแทรก อยางไรกตาม
อปท.ทมฝายบรหารและเจาหนาท “เขาใจ เขาถง” แนวคดทศทางการพฒนาสมมาชพแบบครบหวง
โซเศรษฐกจ การเขามา “รวมพฒนา” องคกรชมชนสมมาชพกจะดำเนนการอยางเขมขน อยางได
ผล เสรมพลงใหภาคองคกรชมชนสมมาชพประสบความสำเรจไดรวดเรว และมความยงยนมากขน
เพราะมทนทางสงคมอนๆ ทอยในอำนาจหนาทของอปท. มาสนบสนนองคกรชมชนสมมาชพได
อยางตอเนองและมนคง.
ในชวงโคงสดทายของโครงการสมมาชพชมชน ๑๔ เดอน ทผานมา พบวาในระดบพนท
ปฏบตการตำบล โดยเฉลยมการใชงบประมาณไปเพยงรอยละ ๕๐ ของงบทไดรบการอนมตจาก
สสค.หากในชวงระยะเวลาทเหลออกประมาณ ๒ เดอน (โครงการสนสดในวนท ๓๐ เมษายน
๒๕๕๖) นน พนทตำบลยงคงยดหลกการทำงานแบบครบหวงโซเศรษฐกจ สรางความรพฒนาระบบ
การบรหารจดการองคกรชมชนสมมาชพและผลตภณฑ รองรบการดำเนนงานของกลมท ๑
(รอยละ ๗๐) และ พฒนากลไกตลาดรปแบบใหมๆ อยาง การสราง “ขอตอ” ทเปนองคการตลาด
เพอสมมาชพชมชน และพฒนาระบบการบรหารจดการองคกรชมชนสมมาชพใหเขมแขง
11
พฒนาระบบขอมลเชอมโยงการผลตและการตลาดแบบออนไลน (ตลาดลอยฟา สนคาตามสง)
ขนมารองรบการดำเนนงานของกลมท ๒ (รอยละ ๓๐) สสค.และสงคมจะไดรปธรรมปฏบตการ
สมมาชพชมชนทจะสงผลการเปลยนแปลงอยางมนยสำคญยงตอการพฒนาเศรษฐกจชมชนของ
๙๒ ตำบล ทงนเงอนไขความสำเรจ ท โครงการสมมาชพชมชนในแตละพนท ตองเปดกวาง
การเรยนรเพมมากขน คอ “การนำความร” เขามาพฒนา ๓ องคประกอบหลก คอ ๑) พฒนา
ทกษะการบรหารจดการองคกรชมชนสมมาชพ ๒) พฒนาผลตภณฑสมมาชพใหไดมาตรฐานและ
คณภาพ และ ๓) พฒนาระบบการตลาดแบบตรงถงผบรโภคทงในระดบชมชนทองถนและ
ตลาดนอกทองถน (ขนกบชนดและประเภทของผลตภณฑ)
โครงการสมมาชพชมชน สสค. มนใจวา การสมมนาวชาการและการทดลองปฏบตการตลาด
เรอง “การพฒนาความร . ..สสมมาชพชมชน” ในระหวางวนท ๑๔ - ๑๗ มนาคม ๒๕๕๖
ณ เจ เจ มอลล สวนจตจกรกรงเทพฯ น จะเปนกาวยางเลกๆ ของการแปลงแนวคด “การสราง
สมมาชพชมชน เตมแผนดน” ใหเหนไดอยางเปนรปธรรม โดยสกดจากความรทจบไดจาก
๙๒ ตำบลและความรทจะไดรบจากผทรงคณวฒ นกวชาการของหนวยงานทเกยวของ และ
เครอขายนกธรกจจาก “มลนธสมมาชพ” สามารถนำไปปรบปรงกระบวนการทำงานสงเสรม
ขบวนสมมาชพชมชนในพนท ๙๒ ตำบลเอง และขยายผลความรทคนพบไปยงชมชนสมมาชพอนๆ
ตอไปไดจรง
ณรงค คงมาก
โครงการตดตามสนบสนนโครงการสมมาชพชมชน สสค.
๔ มนาคม ๒๕๕๖
ภาค จงหวด ตำบล โซน ใต กระบ เทศบาล- B01 ปลายพระยา กระบนอย B02 อาวลกใต B03 นครศร- ขอนหาด B04 ธรรมราช กะปาง B05 ควนกรด B06 ทาซอม B07 นราธวาส โคกเคยน B08 ปตตาน นาประด B09 บานา B10 มะนงตาลำ B11 พทลง โคกมวง B12 ดอนประด B13 เขาเจยก B14 ลำสนธ B15 ยะลา พรอน B16 สะเตงนอก B17 ละแอ B18 บาลอ B19 สงขลา ควนโส B20 รตภม B21 คหาใต B22 สตล ยานซอ B23 สาคร B24 เกาะสาหราย B25 สราษฎร- เลมด B26 ธาน เขาถาน B27 คลองพา B28 คลองนอย B29 อสาน ขอนแกน โนนขา A01 เพกใหญ A02 ชยภม ซบใหญ A03 กะฮาด A04 โพนทอง A05 หนองแวง A06
พนทนทรรศการ ภาค จงหวด ตำบล โซน อสาน นครราช- คขาด/เมองยาง A07 สมา บวลาย A08 พระทองคำ A09 บานยาง A10 หนองตะไก A11 วงหม A12 มหาสารคาม หนองเหลก A13 ดอนเงน A14 หนองเมก A15 แวงนาง A16 ยโสธร นาโส A17 สงยาง A18 ศรฐาน A19 นำคำ A20 ศรสะเกษ ใจด A21 ขนหาญ A22 ไพรบง A23 สำโรงพลน A24 หวยตามอญ A25 หนองไฮ A26 สกลนคร นาตาล A27 โคกกอง A28 มวงลาย A29 เหลาปอแดง A30 นาฮ A31 สรนทร ตาวง A32 รสข A33 ขอนแตก A34 หนองบวลำภ โนนเมอง A35 นามะเฟอง A36 โนนสงเปอย A37 เมองใหม ศรบญเรอง A38 อำนาจเจรญ พนา A39 นาผอ A40 นาหมอมา A41 โนนหนามแทง A42
ภาค จงหวด ตำบล โซน อสาน อบลราชธาน โพนงาม A43 มวงสามสบ A44 หวเรอ A45 วารน A46 เหนอ กำแพงเพชร โกสมพ C01 เพชรชมภ C02 เชยงใหม แมทา C03 เปยงหลวง C04 แสนไห C05 ฮอด C06 ตาก เทศบาล- C07 เมองตาก ตะวนตกกาญจนบร ทงสมอ C08 พงตร C09 เลาขวญ C10 หนองปลง C11 นครปฐม สามงาม C12 หวยดวน C13 คลอง- C14 นกกระทง ตะวน ชลบร เทศบาล- C15 ออก เมองศรราชา กลาง ชยนาท โพงงาม C16
พนทสมมาชพชมชน
กรณศกษา
“เสอกก” : สายโซการผลต กบการเรยนรเพอสมมาชพ บานนาหมอมา
ตำบลนาหมอมา อำเภอเมอง จงหวดอำนาจเจรญ ชาวบานสวนใหญประกอบอาชพทำนา
ในรอบปการผลตจงมเวลาเหลอเชนเดยวหมบานชนบทไทยทวไป ในพนทตำบลนาหมอมาม
ทรพยากรธรรมชาตทหลากหลาย โดยเฉพาะตนกกทมคณภาพด และมกลมแมบานรวมตวกนเปน
กลมทอเสอกกเพอสรางรายได มาตงแตป พ.ศ.๒๕๑๘ โดยการจดประกายจากกรมการพฒนาชน
สนบสนนใหเดนทางไปเรยนรการพฒนาเสอกกจากจงหวดจนทบร เพอสรางเทคนคความรใหม
นำมาพฒนาของใชพนบานทสบสานภมปญญากนมา ใหมมลคาเพมดวยการพฒนาความรและ
ทกษะการทอ จากการทอแบบธรรมดาเปนลายบานทวไป เปนการทอแบบ “มดหมและถกทอ”
ทสามารถสรางลวดลายใหมๆ ไดมากกวา ๒๐๐ ลาย และสามารถรบงานออกแบบลายเสอกกได
ตามทลกคาตองการ ซงเปนการสรางมลคาเพมใหกบเสอกก แตอยางไรกตามกลมอาชพทอเสอกก
ยงมขอจำกด คอ กลมคนทสามารถทอเสอแบบพเศษ คอ แบบถกทอ ไดนนยงมจำนวนนอย รวมทง
การพฒนาชองทางการตลาดแบบใหมเพมขน เชน การตลาดผานระบบอนเตอรเนต ใหสอดรบกบ
วถการตลาดของลกคาทเปลยนแปลงดวย
ความรวมมอจาก อปท. เพอยกระดบกลมอาชพ
กลมอาชพทอเสอกกเปนงานจากภมปญญาทองถนททำงานบนฐานความรวมมอกบเครอขาย
ในชมชน จนไดรบการยอมรบเปนผลตภณฑ OTOP ระดบสดาว ในป ๒๕๔๙ สามารถขยายผล
ความสำเรจเชอมโยงกบงานพฒนาดานกลมออมทรพย เพอการจดการทนประกอบการอาชพ และ
กลมโฮมสเตยเพอรองรบนกทองเทยวทมาเยยมชมกจกรรมงานพฒนาชมชน โดยมฐานการ
สนบสนนจากเทศบาลตำบลนาหมอมาอยางดเยยม แตปจจบนผรเรองเทคนคการทกทอซงเปน
งานเฉพาะของนาหมอมาเหลอเพยงผสงอายไมกคนหากไมมกระบวนการเรยนร การอนรกษ และ
การถายทอด ภมปญญาทองถนนอาจจะหมดไปและอาจสญเสยทางเศรษฐกจไปอยางนาเสยดาย
จงเปนทมาของการจดทำขอเสนอผานโครงการพฒนาศกยภาพการเรยนรชมชนเพอสมมาชพ
นายอนนตโขมะนามปลดเทศบาลตำบลนาหมอมา ใหขอมลวา “งบประมาณทไดรบจาก
สสค.จะนำไปใชใหเกดกระบวนการเรยนรเพมในชมชน โดยเฉพาะการเพมทกษะการทอเสอกกแบบ
“มดหมและถกทอ” เพมจำนวนสมาชกทมทกษะแบบถกทอเพมขน ไปศกษาเพมเตมการเรยนร
จากกลมอาชพทอเสอกกในพนทอน เชน กลมทอเสอกกจงหวดนครพนม การฝกอบรมใหเยาวชน
1�
1�1�
คนรนใหมไดเรยนรและสบทอดภมปญญาและพฒนาตอยอดนวตกรรมการทอ เชน การออกแบบลาย
ซงตองใชความรเรองกราฟฟกจากคอมพวเตอรมาประกอบการออกแบบลวดลายมากขน การพฒนา
ชองทางการตลาดแบบใหม ผานระบบอนเตอรเนต การศกษาหวงโซเศรษฐกจการทอเสอกกใหรจรง
ตงแตวตถดบจนจดจำหนาย เพอรองรบการตลาดและการแขงขนกบแหลงอนๆ ไดซง
นางนม นวลขาว เปนหวหนากลมทอเสอกกไดเปนแกนนำสำคญในการถายทอดทกษะใหกบ
สมาชกกลมทสมครใจมารวมโครงการฯ จำนวน ๑๐๐ คน โดยนำกระบวนการเรยนรตงแตการ
ศกษาตนกก การเตรยมตนกก การจกกก การตาก การยอมส การอบ การออกแบบ และการทอ
(เนนการถกทอ) กระบวนการเรยนรภายใตโครงการฯ น นอกจากเปนการสอนการทอเสอแบบครบ
วงจรตามหวงโซเศรษฐกจแลวยงสนบสนนใหมการทำบญชครวเรอน เพอเปนจดเรมตนของการคด
วเคราะหพนฐานการใชจายเพอนำมาสการประกอบอาชพและการใชชวตประจำวน ซงจะมการนำ
ขอมลไปวเคราะหการจดทำแผนบรหารครวเรอนของสมาชกกลมทอเสอกก
ศกยภาพการเรยนรของกลมอาชพ... สสมมาชพอยางยงยน
ในระยะแรกเพอใหเกดความยงยนและเปนโครงการทไมเปนเพยงการอบรมระยะสนๆ กบ
จำนวนกลมเปาหมาย ๑๐๐ คน และฝายทเกยวของนน มการเพมทกษะเรองการคดเชงระบบ การ
ทำบญชครวเรอน บรณาการสอนรวมกบภมปญญาทองถนในโรงเรยนบานนาหมอมาใหแกเยาวชน
อบรมกระบวนการคดเพอพฒนาผลตภณฑประเภทลวดลายใหมๆ ดวยตนเอง การแปรรป
ผลตภณฑเปนเครองใชอนๆ เชน รองเทา กลองใสกระดาษ เบาะรองนง และของทระลกขนาดตางๆ
กระบวนการดงกลาวทำใหคนในชมชนตระหนกถงการสรางอาชพในชมชนไดดวยกระบวนการ
1�
ทองถน ตงแตการคด การบรหารจดการทรพยากร สงเสรมภมปญญา การวางแผนการตลาดแบบ
หวงโซเศรษฐกจเพอความยงยนและสรางความเขมแขงในชมชน นอกจากนยงมการพฒนายกระดบ
กลมเปาหมายใหเปนระดบครผสอนได ๒๐ คน จาก ๑๐๐ คน ทจะพฒนาทกษะและเทคนคชนสง
เพอเพมจำนวนผถายทอดและสามารถขยายผลไปยงกลมเปาหมายในชมชนใหมากขน
ความทาทาย...การพฒนาบนฐานการจดการความร และการเชอมโยงการตลาด
จากฐานการผลต และการพฒนาการทอเสอกกมาเกอบ ๔๐ ป ของบานนาหมอมา ความ
ทาทายทรออยขางหนา มหลายประการ ไดแก ๑) การเพมปรมาณสมาชกทมขดความสามารถ
ในการ “ถกทอเสอกก” เพอรองรบตลาดแบบพเศษมรอนาคต ๒) การฝกอบรมคนรนใหม เพม
ความสามารถในการออกแบบลายถกทอโดยใชคอมพวเตอรกราฟฟก โดยรวมมอกบสถาบนวชาการ
ในจงหวดอำนาจเจรญ ๓) การฝกอบรมถายทอดภมปญญาใหกบเยาวชนทองถน ๔) การบรหาร
จดการตลาดแบบเชอมโยงผานระบบอนเตอรเนท โดยรวมมอกบเทศบาลตำบลนาหมอมา เครอขาย
ราชการดานการสงเสรมอาชพ และภาคธรกจเอกชน และ ๕) การนำขอมลบญชครวเรอนมาจดทำ
แผนครวเรอนและจดทำขอเสนอโครงการพฒนาชมชนสเทศบาลตำบลในป ๒๕๕๖-๒๕๕๗
สำหรบ เทศบาลตำบลนาหมอมา องคการบรหารสวนจงหวดอำนาจเจรญ และ สสค. จะม
ระบบปฏบตการสนบสนนการพฒนาสมมาชพ รวมกบสมาชกกลมทอเสอกกนาหมอมา ซงประยกต
ใชความรของระบบหวงโซเศรษฐกจ ซง“ขอตอของหวงโซ”ทสำคญคอ “ขอตอการจดการขอมล
ขอตอการผลตสนคาทมคณภาพ และ ขอตอการตลาด” เพอใหการผลตเสอกก สนคาทตอยอด
จากทรพยากรธรรมชาตและภมปญญาทองถน กาวไกลสตลาดสากล สรางความมนคงดานเศรษฐกจ
ใหกบครวเรอนในตำบลนาหมอมาไดมากยงขน
1�1�
1�“พอเพยง”
ในวถคนปลายพระยา
“ยดประโยชนสขของคนเปนทตง” คอ หนงในวสยทศนของการพฒนาทองถนของ
เทศบาลตำบลปลายพระยา อำเภอปลายพระยา จงหวดกระบ ซงตรงกบกระแสพระราชดำรสของ
พระบาทสมเดจพระเจาอยหวตามแนว “ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง”ดวยการเปลยน “เทศบาล”
ใหเปน “ศนยการเรยนร” ทเหมาะสมกบบรบทของพนทและเปนภมปญญาทองถน ซงสรางใหเกด
ประโยชนในการเขาศกษาดงานดานการสงเสรมอาชพใหกบหนวยงานภาคสวนตางๆ และประชาชน
ทวไป นำมาสฐานการเรยนรตางๆ ทง ๑๑ ฐานประกอบดวย
๑. ศนยการเรยนรชมชนตามแนวพระราชดำร
๒. แปลงเกษตรชวะวถเศรษฐกจพอเพยง
๓. ฐานเรยนรการผลตปยหมกระบบกองเตมอากาศ
๔. ฐานการเรยนรการผลตนำหมกชวภาพ
๕. ฐานการเรยนรกงหนลมสบนำเพอการเกษตร
๖. ฐานเรยนรการเพาะเลยงดวง
๗. ฐานเรยนรการเพาะเลยงจงหรด
๘. การจดการศกษาระดบ ปวช./ปวส. ปรญญาตรและปรญญาโท
๙. โรงงานผลตนำดมชมชนบานปากนำ
๑๐. ธนาคารขยะรไซเคล
๑๑. เครอขายศนยเรยนรเศรษฐกจเพอเพยง เชน การเลยงแพะ ปลาดก พชสมนไพร ฯลฯ
ภายใตการบรหารของนายจเรปานจนนายกเทศมนตรตำบลปลายพระยาไดใหคำจำกด
ความของความพอเพยงของคนปลายพระยาวา มวตถประสงคเพยงเพอ “เพมรายได ลดรายจาย”
โดยไมไดคดหวงจะทำเปนเชงธรกจ หวงเพยงใหคนในทองถน ลดการบรโภคสนคา เพราะปลก
หากนเองได ขณะเดยวกนกเพมรายได เมอมคนมาซอขายและแบงปนใหกนเมอเหลอกนเหลอใช
สรางใหเกดความยงยน ดวยการมสวนรวมของทกภาคสวนในทองถน
�0�0
“ตปาลอมเทศบาล” ยทธศาสตรสอสารสราง “พลงภายใน” ส “พลงภายนอก”
ในพนท ๑,๘๐๐ ครวเรอน ภมสงคมทแตกตางทงสภาพพนท และประวตศาสตร ฉะนน
เทศบาลตำบลปลายพระยาจำเปนตองวเคราะหรวมกบสงคมเพอหา “อาชพ” ทเหมาะสมสำหรบ
คนในทองถน เพราะธรรมชาตไมสามารถสรางสรรคไดตามความตองการของพนทใหหมด ฉะนน
ตองสรางกระบวนการเรยนรตลอดเวลาใหคนในทองถนไดเรยนรทจะปรบตวเองใหเหมาะกบ
การเปลยนแปลงดวย
เทศบาลจงไมใชผใหเพยงฝายเดยว เพยงแตเทศบาลตดอาวธทางปญญาใหชาวบาน
ผานการแลกเปลยนเรยนรจากฐานการเรยนรตางๆ และการศกษาดงานตนแบบทดมการคนควา
ศกษาความเปนไปไดในพนทและตลาดการคา รวมทงสำรวจความตองการของตลาดกอนทจะลงมอทำ
เพราะถาตลาดไมด ขายไมได กคดเปลยนเปนอยางอนแทนโดยเรมจากการทำความเขาใจกบ
“บคลากรขางใน” (Internal Communication) ตรงตามหลกการทรงงานของพระบาท
สมเดจพระเจาอยหวทวา“ระเบดจากขางใน”กจะทำใหเกดความ“พอเพยง”ทยงยนในทองถน
จดเปลยนแรกทสำคญคอ การดง “คนในเทศบาล” มาเปน “ผลงมอทำ และมสวนใน
การบรหารจดการศนยการเรยนร” เมอขอมลความรไดรบการยอมรบวา “ทำไดจรง” จงอาศยพลง
จาก “คนใน” บอกตอ “คนนอก” จนทำใหเกดการขยายผลอาชพตางๆ ไดในทองถน นำสการเรยนร
ดงานจากตางพนทเพอเผยแพรขยายผลตอไป อาท
�1
• เลยงจงหรด เลยงตวดวง: นายวนชย ปดนะ เกษตรกรบานนาเทา อ.ปลายพระยา
กลาววา “ถาเลยงจงหรดไมไดกไมรจะทำอะไรแลว ผมไมไดคดวาจะทำเอารวย แตมน
ไดรายไดพอกนพออยได ไดรายไดอยางนอยๆ ๔๕ วน ครงละ ๔,๕๐๐ บาทในการเลยง
จงหรด ๕-๖ ถงซงไดรบคำแนะนำจากนายศรสวรรณ หนแกว พนกงานเทศบาล
ปลายพระยาผรบผดชอบ “เลยงดวง” “จงหรด” ซงเปนเพอนบานแนะนำใหทำมาได
รวมป
• วสาหกจนำดมชมชน กระจายรายไดใหเกอบทกครวเรอนไดถอหน เปนโรงงานผลต
นำดมชมชน มเงนรายไดปละ ๓-๔ ลานบาท ตกราวเดอนละ ๓๐๐,๐๐๐ บาท
• ปลาดก: ดวยการกอบอตดกบชายคาบานไวเลยงปลาเพอรองนำทตกมาเพอลดตนทน
ใหอาหารตามธรรมชาตดวยกลวย มะละกอ มตนทนนอยมากไมถง ๑๐% จากตนทน
๖๐ บาท/กโลกรม ขายไดตนทนไมเกน ๑๐-๑๕ บาทคนนยมทำเปนปลาดกรา
• การจดทำบญชครวเรอน: ตำบลปลายพระยามบรบทชมชน ๓ แบบคอ ๑.ชมชนเมอง
ไมมพนทจงทำไมได ๒.มพนทบาง กหยบไปทำตามทเหมาะสมกบสภาพพนท ๓.มพนท
มาก กทำหลายอยาง แตทกบรบทสงคม จะแนะนำใหทำบญชครวเรอนควบคไปดวย
เพอสรางภมคมกน จะมเหตผลสะทอนใหเหนรายรบรายจายเทาไหรจงเหมาะสม
เปนการตดอาวธทางปญญาใหชาวบาน ภายใตแนวคด “เกบกอนเหลอแลวคอยจาย”
นายกอบต.กลาวเสรมวา ปญหาอยทวา ถาคณหยด ไมรจกแกกจะเปนปญหา ฉะนนถาให
เราอยไดตองอยไดกบความเปลยนแปลงของโลก จงจำเปนตองมการวเคราะหศกยภาพทน ความคด
พนท ศนยการเรยนรจะเปนตวถายทอดใหหยบอะไรมาทำแลวจะด โดยคนในทองถนตองเปนผมา
เลอกสงทเหมาะสมกบบรบทของพวกเขาเองดวย นอกเหนอจากการเปลยนวธคดจากระบบราชการ
ไมใชมงแตจะให แตเปนการสนบสนนวธคดทประชาชนตองการ
“เราไมไดเอาเงนเปนตวตงในการทำงาน แตจะทำใหทกคนรสกเปนเจาเขาเจาของผานสงท
เขามารวมกนทำ ถาเราซอหม ซอไกใหคนในทองถน มนกจะจบตงแตวนแรก แตวนนไมจบ มนตอง
เดนตอไป”
วนยการบรโภค และดชนความสขคนปลายพระยา
“ทนประชาชนมรายไดสมำเสมอ จากการตดปาลมทก ๒๐ วน ซงขนอยกบตลาด เพราะ
ฉะนนการเพมรายไดจงไมใชสตรสำเรจ แตการมวนยจากการใชเงนจงเปนสงจำเปน ฉะนนจงจำเปน
ตองใหความร ความคดและภมคมกนในทกๆ เรอง” นายกเทศมนตรตำบลปลายพระยากลาว และ
เสรมถงความสำเรจทจบตองไดอนเกดจากกระบวนการทงหมดวา แมไมปรากฏเปนตวเลข หรอ
รายไดชดเจน แตดวยการสงเกตจะพบวา คนปลายพระยามการเปลยนแปลงอย ๒ ระดบ ดงน
����
๑.เกดวนยการบรโภค:คนซอหาของนอยลง เพราะผลตเองใชเองได
๒.ดชนความสข:ตอนรงเชา และตอนเยนมคนเดนออกกำลงกายเพมมากขน ถาคนเราไมม
ความสข กนไมอมนอนอนคงจะไมมใจมาออกกำลงกายมากขนๆ
“สวนทงอกเงยมาจากการทำงานกบสสค.นนตองกลาววา คนเรยนรแลวไดทำอาชพตอ
เพราะสดทายเราไมไดหวงจะเพงใคร แตตองเพงตวเองกอน กจกรรมคอ ไมหวงใหเกดการจายทางตรง
แตใชเปนการตงศนยใหเกดแหลงเรยนร ใหคนมาเรยนร เพราะถาเอาเงนทไดมาจายใหชาวบาน
ไป ใหอยางไรกไมพอ”
ขยายผลตอยอด
จากเปลยน “เทศบาล” เปน “ศนยการเรยนร” และใหคนในชมชนเลอก “อาชพ” หรอ
“กจกรรม” ทเหมาะสมกบบรบทของตวเองแลว ยงมการตอยอดลงพนทไปใหความรตามความ
สนใจของคนในชมชน เรยกวา “เปนการเอาบรบทของชมชนเฉพาะกลมเปนทตง” โดยทเทศบาลจด
ใหความรทสอดคลองกบความตองการในพนท ซงจะสรางใหประชาชนมความรสกมสวนไดสวนเสย
รวมกน ทำใหเกดความยงยน ความรทนขยายผลตามความรของเทศบาลเอง เปนการทำใหมนใจใน
��
โครงการสงเสรมการเรยนรและเพมทกษะการประกอบอาชพปลกพชผกและเลยงสตวเพอ
ลดรายจาย เพมรายไดแกเกษตรกรแนววถพอเพยงของเทศบาลตำบลปลายพระยา อำเภอ
ปลายพระยา จงหวดกระบ เปนหนงในโครงการพฒนาศกยภาพการเรยนรเพอชมชนเพอ
สมมาชพ ภายใตโครงการยทธศาสตร ในการขบเคลอนการปฏรปประเทศ ซงสำนกงาน
สงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.) ไดรบมอบหมายตามมตคณะ
รฐมนตรใหมการจดพนทนำรอง ๑๐๐ ตำบลทวประเทศ ใหรจกหวงโซอาหารในชมชนของ
ตนเอง เพอนำมาสการวเคราะหบญชรายครวเรอน เพอใหเหนการเคลอนตวของรายรบ
รายจาย และใหเหนกระบวนการเรยนรทเกดขนรวมกนของคนในชมชน โดยมเทศบาลเปน
จดกลายในการใหการเรยนร เพอเพมทกษะในการประกอบอาชพ ใหคนในทองถนเลอกใชตาม
สภาพความเหมาะสมของตนตอไป
องคความรในแตละเรองทเทศบาลไดทดลองทำกอนเชงความรกอนทจะตดอาวธใหคนและชมชนได
เลอกทจะลงมอทำและขยายผลตามความตองการและความเหมาะสมตามบรบท เทศบาลตำบล
แมลาไมไดเอา ขอเสนอในการทำโครงการเปนทนตงตนของเทศบาล แตเราเอาปญญากำลงเปน
ตวชวยทางสงคม ซงมความเขมแขงอยแลว เปนตวขบเคลอนผานทกภาคสวนรวมกน
��วถเกษตรอนทรยทยงยน... ยางกาวของชาวหวยดวน
ทมาของ “หวยดวน”
จากคำบอกเลาของชาวหวยดวนบอกวา ในสมยโบราณมลำคลองตนเปนทสงเกตไดเปน
แนวทางเรมจากทใดไมปรากฎชดเจน แตพอสงเกตเหนไดจากบานตากอง ตำบลมาบแค อำเภอ
เมอง จงหวดนครปฐม เชอมตอมายงเขตอำเภอดอนตมเขามาสนสดทชายทง ชาวบานจงเรยกกนวา
“หวยดวน” และเปนทมาของชอ “ตำบลหวยดวน”
เรมตนจาก..ขอมลชมชน
จากการดำเนนโครงการความรวมมอโดยใชแผนชวตชมชน ป ๒๕๕๒ ทชาวหวยดวนมการ
เกบบญชครวเรอน เพอเปนเครองมอเพอพฒนากระบวนการเรยน จำนวนทงสน ๑๐๐ ครวเรอน
จากขอมลครวเรอนจรง ๓,๕๘๕ ครวเรอน เกบได ๕๒ ครวเรอน คดเปน ๑.๔๕% และคดเปน
๕๒% จากเปาการเกบ ๑๐๐ ครวเรอน ร เมอมการสงเคราะหขอมลพบวา มรายรบ ๘,๑๑๑,๕๒๒
บาท รายจาย ๖,๙๑๕,๑๔๗ บาท (๗ หมวดยอย) ซงรายรบ-รายจาย รายคงเหลอ ๑,๑๙๖,๓๗๕
บาท และมหนสนจากการสมตวอยาง ๕๐ ครวเรอน จำนวน ๒,๘๕๐,๐๐๐ บาท นำมาหกลบ ยงม
ยอดตดลบ -๑,๖๕๓,๖๒๕ บาท จากขอมลภาพรวม เหนวา รายจายอนดบหนง คอ คาใชจายการ
ลงทน เพอการประกอบอาชพ (ดานการเกษตร) คดเปนจำนวนเงนถง ๒,๘๔๓,๐๑๒ บาท ซงใน
พนทตำบลหวยดวน สวนใหญจะประกอบอาชพดานการเกษตร และเลยงสตว เมอมการประชาพจย
คนขอมลใหกบชมชน ทำใหเกดการตระหนกรรวมกน และเกดเปนแผนชมชน ในดานการพฒนา
เกษตร เพอเปนอาชพและสรางรายไดใหกบเกษตรกรเปนหลก และจากขอมลจะเหนไดวา มการใช
ปยอนทรย ชวภาพ และปยเคม ในอตรา ๕๐ : ๕๐ โดยเนนกระบวนการเกษตรอนทรย และเกษตร
ปลอดภย
บรณาการ...ประสานภาค
ในการดำเนนโครงการของชาวหวยดวน ซงมหวหนาแกนนำ คอ ครบญเรอง ปาแสนกล
ไดเรมตนโดยการประสานความรวมมอกบหนวยงานและภาค ทำใหเกษตรกรไดรบการพฒนาความร
และทกษะอยางตอเนอง และผนำกลมเกษตรกร ไดมการพฒนาแผนงานการเรยนรในชมชน และม
����
เครอขายเกษตรอนทรย เพอใหสอดคลองกบการดำเนนวถชวตพนบาน รวมทงการดำเนนแผนการ
พฒนาเพอตอยอด โดยการประสานงานรวมกบหนวยงาน และทองถน ในดานการพฒนาเกษตร
อนทรย ดานปศสตว ตามแผนบรณาการ เกษตรอนทรย โดยไดรบการหนนเสรม และสนบสนนตาม
แผนงานภาคการเกษตร และการเลยงสตว ไดแก เปด ไก ปลา หมหลม เปนตน
กลมเกษตรอนทรยจะมการประชมอยางสมำเสมอ เพอแลกเปลยนเรยนรและพฒนา
โครงการเพอตอยอดเพอการเสรมหนนพฒนาอาชพใหเกดความมนคง สรางรายไดใหกบครวเรอน
และชมชน และมการบรโภคทปลอดภยทงผผลต และผบรโภค และไดพฒนาแผน “โครงการเกษตร
พอเพยง เพอสรางอาชพและเศรษฐกจชมชน ตำบลหวยดวน อำเภอดอนตม จงหวดนครปฐม” โดย
มแผนงานในการทำเกษตร ๑ ไรแกจน (เกษตรประณต) และแผนงานกจกรรมในการเลยงหมหลม
การทำปยหมก ปยอนทรย ปยนำหมกชวภาพ ซงวางแผนงานใหครอบคลมกบพนทใชสอยใน
การเกษตรไดอยางครบวงจร โดยมกลมสมาชกรวมสมทบทนในการวางแผนงาน และมการเชอม
แผนงานบรณาการงบประมาณรวมกบทองถนหรอองคการบรหารสวนตำบล (อบต.) เพอใหเกดการ
บรรจแผนการพฒนาใหเกดการยกระดบ และการตอยอดขยายผลในวงกวางโดยมการทำพนทและ
สมาชกตนแบบ
��
ปยอนทรย..รากฐานของเกษตรอนทรยอยางยงยน
การดำเนนโครงการภายใตชดโครงการการพฒนาศกยภาพการเรยนรชมชนเพอสมมาชพนน
เปนการตอยอดจากทนเดม คอ กลมเกษตรอนทรยไดรบงบประมาณเพอจดทำโรงเรอนทำปย และ
เครองมอวสดอปกรณจากโครงการของรฐบาล และวตถดบจากอบต. โดยการตอยอดทสำคญคอ
การอบรมวธการจดทำปย และการปรบปรงสตรปยใหเหมาะสมกบสภาพของดนมากยงขน กลม
เกษตรกรภายในตำบลหวยดวนนจะใชปยอนทรยในการปรบปรงและฟนฟดน เพอการเพาะปลก
ปยอนทรยของหวยดวนจะมสตรเฉพาะทประยกตใชสวนผสมการทำปยจากของเหลอทง
ในพนท เชน รกหม และหอยเชอรร มาหมกเปนนำหมกชวภาพ ประกอบกบขเถาแกลบจากโรงส
และมลสตว มาผสมรวมกนตามสตรทไดมการทดลองกอนนำไปขยายใชในกลม ผลจากการใช
ปยอนทรยนทำใหคณภาพชวตของชาวหวยดวนดขน ลดการใชปยเคมลงไดกวาครง
สวนในขนตอนของการทำปยนน จะเนนใหแตละหมบานรวมกลมกนมายงศนยเรยนรและ
ผลตปยอนทรย เพอมาชวยกนผสมปยอนทรยดงกลาว ทงนขนอยกบแรงงาน และความตองการใช
ของแตละหม หมใครทำมากกไดปยกลบไปใชมาก ซงในจำนวนปยททำไดนนตองแบงปยไวเปนสวน
ของกองกลางเพอจำหนาย นำเงนมาหมนเวยนในกลมตอไป
ความสำเรจของโครงการเกษตรพอเพยงแกจน เพอสรางอาชพและเศรษฐกจชมชนของ
ตำบลหวยดวนในวนนนน นอกจากการรวมกลมของเกษตรกรทหนมาใชปยอนทรยแลว ยงมการ
ตอยอดเพอการเรยนรรวมกนสมำเสมอ และยงสามารถสรางความยงยนไดอยางแทจรงดวยฐานเดม
ทเขมแขงจากภายในตวของชมชนเอง ดงจะเหนไดจากการบรหารจดการเงนอยางมประสทธภาพ
ของกลมสจจะออมทรพยทเรมจากการเกบออมวนละบาทจนดอกผลเพมพนเปนกองทนขนาดยอม
ในหมบานทสมาชกนำมาสรางอาชพ ซอวสดเครองมอทำมาหากน การ ลด ละ เลก อบายมข
สงฟมเฟอย และการทำลายสงแวดลอมจากขอมลชมชนทสมาชกทำบญชครวเรอนเกบไวอยาง
สมำเสมอ สงผลใหเกดระบบของชมชนทดและนาจะเปนแบบอยางใหแกชมชนอนๆ ไดอกหลายแหง
ในประเทศ เพราะเชอวาเกษตรกรรมยงคงจะตองเปนเสาหลกทแขงแรงของชาตไปอกนาน
����
��ชางเชอมเหลกชมชน..ตำบลนาผอ :
อกหนงโอกาสการสรางรายไดของชาวนา
หลกสตรการฝกอบรมชางเชอมโลหะ โดยความรวมมอระหวางวทยาลยเทคนคอำนาจเจรญ
และองคการบรหารสวนตำบลนาผอ อำเภอเมอง จงหวดอำนาจเจรญ ภายใตการสนบสนนงบ
ประมาณจากสำนกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพยาวชน (สสค.) ทำใหชาวตำบลนาผอ
เกดทกษะความชำนาญในการเปน “ชางเชอมเหลก” เปนความรใหมในการประกอบอาชพเสรม
สรางรายไดหลงฤดการทำนา
ชาวนาผอกลมน หลายคนมฐานความรอาชพการเปนชางปน ชางไม อยกอนแลว รบงาน
กอสรางบานเรอนในตำบลมากอน เมอไมราคาแพงและหายากมากขน ประชาชนเรมหนมาใช
โครงสรางเหลกสรางบานมากขน ความรดานการเชอมเหลก จงเปนทกษะอาชพใหมทจำเปนการเขา
มาพฒนาหลกสตรการเชอมโลหะใหกบชาวบานตำบลนาผอ โดยความรวมมอของ ๔ ฝาย (วทยาลย
เทคนคอำนาจเจรญ, อบต.นาผอ, สสค. และชมชน) สรางศนยบรการชางชมชนจงเปนความสมพนธ
ทลงตว
หนงตำบลหนงสถาบนการศกษา : เปนจรงทนาผอ
วทยาลยเทคนคอำนาจเจรญเปนสถาบนอาชวศกษา ทมบทบาทในการผลตนกศกษาดานชาง
โดยมความโดดเดนในการสรางความรวมมอกบสถานประกอบการ เปนสถานทฝกงานนกศกษา
ใหมความเชยวชาญ โดยเฉพาะดานชางเชอมโลหะ ทตลาดแรงงานมความตองการมากขนทงในและ
ตางประเทศ สบเนองมาจากสภาวะการขาดแคลนและราคา “ไม” ทแพงมากขนทกวน และใน
ฐานะทเปนสถานศกษาในพนท ตงอยในเขตพนทอำเภอเมอง จงหวดอำนาจเจรญดวยกนกบ
อบต.นาผอ การสรางความรวมมอระหวาง อบต.กบวทยาลยเทคนคอำนาจเจรญ ในการจดหลกสตร
ชางเชอมชมชน จงเปนความฝนท เปนจรงอกหนงพนท ตามกรอบคดการปฏรปการศกษา
“หนงพนท:หนงสถาบนการศกษา”
�0�0
ศนยบรการชางเชอมชมชน : การจดการเพอความยงยน
ปญญา ไชยพนธ แกนนำสำคญในสวนของชาวบานตำบลนาผอ หนงในชางเชอมเหลก
ชมชน ใหขอมลวา “อบต.นาผอ สนบสนนดานการฝกอบรม และการจดซอเครองมอเชอมเหลกให
กลมชางชมชนใช หลงจากการฝกอบรม กลมชางมทกษะงานเชอมโลหะมากขน ทง การทำมงลวด
เหลกดด การทำประตบานรวเหลกแบบลอเลอน การกอสรางบานโครงสรางเหลก พวกเราเพงรบงาน
อยางจรงจงหลงฤดการทำนาในปทแลว ความตองการของชมชนทชดเจน คอ ตองการชางเชอมเหลก
เพอการสรางบานเรอนดวยโครงสรางเหลก ทมราคาถกกวาบานโครงสรางไม ซงกลมของเรารบงาน
เหลกไดมากขน สวนงานเหลกดด งานมงลวด ยงไมมากนก โดยการบรหารจดการผานศนยบรการ
ชางเชอมชมชน ทม อบต.นาผอสนบสนน ซงตามแผนงานของศนยฯ สมาชกตองจดสรรรายไดจาก
การรบจาง การรบเหมา สวนหนง เขาไปเปนรายไดของศนยฯ เพอใชเปนทนการซอมบำรงรกษา
เครองมอ และขยายกจกรรมตอไป” ผผานการฝกอบรมชางเชอมเหลก จะแบงการทำงานออกเปน
กลมยอย กลมละ ๕ - ๖ คน เพอแยกกนรบงานชางเหลก
�1
ความทาทาย คอ คณภาพฝมอและการมสวนรวมบรหารศนยบรการชางเชอมชมชน
นายสเมอง สงสน นายกองคการบรหารสวนตำบลนาผอ มคำสงแตงตงคณะทำงาน
โครงการฝกอบรมหลกสตรชางเหลก และใชระบบการสอสารทงทางตรงและทางออม เชน เวบไซต
ของ อบต.นาผอ ในการคดสรรและรบสมครชาวบานเขารวมโครงการฯ เมอไดกลมเปาหมายมการ
แตงตงคณะผแทนจากชมชน เขารวมการบรหารจดการโครงการฯ ดวย และหลงจากการฝกอบรม
มการจดตงศนยบรการชางชมชนเพอเปนชองทางในการรบงาน การบรหารจดการเครองมอ
ประกอบอาชพชางเหลก และการบรหารกองทนชางชมชนในอนาคตซงสมทบจากการจดสรร
สดสวนรายไดของกลมชางเหลกชมชน
งบประมาณสวนใหญของโครงการฯนใชเพอการจดหลกสตรการฝกอบรม พรอมสนบสนน
ใหชางเชอมเหลกชมชนรบงานไดทนท จงเปนโอกาสของชาวตำบลนาผอ ทตองการสรางรายไดหลง
จากเสรจภารกจหลกจากอาชพทำนา โดยการเปนชางเชอมเหลก ทมตลาดการกอสรางขนาดใหญ
รองรบ ความสำเรจทยงยนจงอยทการยกระดบ “ผผานการอบรม” ใหมศกยภาพทจะเปน
“ผประกอบการได” ในอนาคต ดวยการอาศยการมสวนรวมบรหารจดการศนยบรการชางเชอม
ชมชน ซงมชาวอบต.นาผอเปนตวชวดสำคญ
����
��“เทยวทอง..ชมชนคลองรอยสาย”
สมมาชพกบการพฒนาสายนำอยางยงยน
“คลองนอย” เปนตำบลหนงของอำเภอเมอง มระยะทางจากตวเมองสราษฎรธานเพยง
๑๒ กโลเมตร แตลกษณะชมชนทตงถนฐานทำมาหากนในละแวกคลองเลกคลองนอย ตลอดจนทขด
โดยแรงคน รวมกนทงสนนบรอยคลองซงไดรบการขนานนามวา “ชมชนคลองรอยสาย” ของแมนำ
ตาป สายนำตำนานของสราษฎรธาน
จากคำบอกเลาของ ประชา นลเอก นายกองคการบรหารสวนตำบลคลองนอย บอกวา
ประชาชนชาวคลองนอยประกอบไปดวยบรรพชนชาวใตประจำถนและใกลเคยงแลว อกจำนวนหนง
อพยพมาจากจงหวดนครปฐม, ราชบร, ซงไดรบการขนานนามวาคนนอกแตกอยรวมกน อยอยางม
ปฏสมพนธและบรณาการเขาหากนไดด ทำใหวถชวตสบมาอยางตอเนอง ชมชนมการตงถนฐาน
กอรางสรางตวไมนอยกวา ๑๗๐ ป โดยมวดบางแทงแรด เปนหลกฐานวา สรางโดยพอทานช
เมอ ๒๓๗๘ ขางศาลาทานำมตนไทรอายเกนรอยเปนทเกบอฎฐบรรพบรษ เปนทกราบไหวบชาของ
ชาวบานสบเนองกนมาจนถงปจจบน คนภายนอกชมชนเรยนคนยานนวา “คนในบาง” ซง
ชาวชมชนกยอมรบสรรพนามดงกลาวและบอกตวตนวา “เราเปนคนในบาง” มวถเหมอนพนองผอง
ชาวสำพรำ (สวนผสมผสาน)
เรมจากวกฤต..พลกเปนโอกาส
นายสมาตร อนทรมณประธานกลมชมรมทองเทยวเชงอนรกษตำบลคลองนอย เลาวา
ปญหาของชมชนตำบลคลองนอยซงมพนทเปนคลองและสวนของชาวในบางถกบบดวยการขยาย
ของความเปนเมองเรมจากการตดถนน ทำใหบานเรอนของชาวบานมการปรบพนทหนหนาบาน
ออกสถนน และพนทหลงบานกลายเปนสถานทกองขยะ เมอเกดนำทวมขยะกจะไหลลงสลำคลอง
ซงสงเหลานจะสงผลกระทบตอทกคนในชมชนอยางหลกเลยงไมได และเปลยนวถของชมชน
ชาวคลองนอยไปจากเดมในเวลาไมชา การทองเทยวเชงอนรกษโดยชมชนจงเปนเสมอน เกาะนอยๆ
ทชวยใหผนำชมชนจำนวนหนงตระหนกและกลบลำ เพอทจะชวยใหเกดการจดการพฒนาสายนำให
กลบคนเปนธรรมชาตดงเดม คอสงทาทายของทกภาคสวน โดยเฉพาะชาวในบาง ประกอบกบ
ปจจบนการทองเทยวเชงอนรกษกำลงไดรบความนยมจากนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาต
ดงนน โครงการสงเสรม และพฒนาอาชพการทองเทยวเชงเกษตรและเรยนรวถชมชน ของ
อบต.คลองนอย จงเลงเหนถงความสำคญและตองการสนบสนนใหการทองเทยวเชงอนรกษเปนท
����
รจกกนอยางแพรหลายมากขนจากทนทางสงคมทมมากมายในบางแหงน นบวาเปนจงหวะและ
โอกาสอนดของชาวคลองนอย
นอกจากนประธานกลมชมรมทองเทยวเชงอนรกษตำบลคลองนอย ไดใหขอมลเพมเตม
ของการดำเนนโครงการวา “สงทเราทำในโครงการทเปนตอยอดจากสงททำอยแลว คอ การอบรม
ใหกลมตางๆ ทเปนเจาของทรพยากรทางธรรมชาต ภมปญญา และมฝมอ ไดเรยนรการจดการ
ทองเทยวเชงเกษตรและอนรกษไดอยางเปนระบบบนวถการพงพาอาศยกนเพอใหอตสาหกรรมการ
ทองเทยวดำรงอยคกบวถไดอยางกลมกลน การอบรมมคคเทศนนอย ทเนนใหเยาวชน นกเรยนใน
ชมชนของเรานนฝกอาชพ และรกทองถนโดยเรมจากการเรยนรขอมลชมชนวาเรามของดอยทไหน
บาง วถชวตของชาวคลองนอยทจะใหความรกบนกทองเทยวได เราเชญวทยากรมาใหความรเรอง
การเปนมคคเทศนอยางจรงจง และมการฝกปฏบตจรง” ทงนการฝกอบรมมคคเทศนนอยของชมชน
จงเปนสวนเสรมของกลมชมรมทองเทยวฯ นอกจากนยงเปนการสรางงานรายไดใหกบเยาวชน
อกดวย
วถคนในบาง...ฐานทองเทยวชมชน
จากวถชวตธรรมชาตดงกลาวทำใหชาวชมชนคลองนอย วเคราะหศกยภาพและจดแขง
ตนเองในเรองของการทำทองเทยวชมชนเชงอนรกษโดยมการตงเปนกลม ชมรมทองเทยวเชง
อนรกษตำบลคลองนอย โดยเนนใหผมาเยอนเรยนรวถชวตของชาวคลองนอย โดยจดเปนฐานการ
��
เรยนรทหลากหลายดวยการลองเรอของกลมเรอชาวบานลดเลอะผานลำคลองทคดเคยวสวยงาม
ของปาจากและบานเรอนทรงปนหยาแบบภาคใตตลอดระยะทางกวา ๔ กโลเมตร ดงน
เรยนรอตอเรอ...วถชวตคลองทำใหเรอเปนสงจำเปน แมแตยคสมยน รถยนตและถนนเขา
มาแทน เรอกยงเปนสงทขาดไมไดและคนเพรยกหากนอยเสมอ จนทำให “ชางตอเรอ” สามารถ
รกษา “ยอดฝมอ” ทบรรพบรษถายทอดสบมาจนวนนอยางภาคภมใจ
ศนยฝกแรงงานลง... “มะพราว” เปนพชถนทใหรายไดประจำวน ประจำเดอนไดดกวา
ขาว ทำใหนาขาวหมดไปจากชมชนอาชพทเกยวของกบมะพราวซงสรางฝมอ แบบแผนทเกยวของ
อกมาก การฝกลงเพอใหชวยขนมะพราวจงเปนภมปญญาของทองถนทควรถายทอด,รกษาและ
พฒนาใหมมลคา เปนปฏสมพนธทมความมหศจรรยระหวาง ผฝก-ผใช-และผวาจาง มใชการใช
แรงงานสตว โดยขาดเมตตา กรณา แตเปนเสมอนสวนหนงของครอบครว
����
วถประมงพนบาน...สายนำทขนลงตามจนทรคต นำใหญ นำเลก ทำใหมวลชวต สตวนำ
อดมสมบรณเพยงพอบรโภคและชวยฝกหด สะสม ถายทอด “ทกษะ” พรานนำจด เชน เรอผหลอก,
การตกกง, จบตะพาบนำ, วางเบดราว ไดอยางชำนาญ ซงโรงเรยนและอดมศกษาการประมงทำ
ไมได
“จาก”พชประจำคลองนอย... ใบจาก ตนจาก กอจาก เปนพชถนทสำคญอกชนดหนงท
ชาวในบางใชประโยชนไดหลายอยาง หญงเรมชรา ฝกหดและมทกษะเยบจากมาตงแตอาย ๗ ขวบ
วนนรายไดจากการเยบจากไมตำกวา ๔,๐๐๐ บาท ชวยใหหลานชายมคาขนมไปเรยนไดอยางสบาย
ขณะทกอจากชวยปองกนการเซาะพงของดนรมคลองไดดกวาเขอนซเมนต จากจงเปนวถธรรมชาต
มอบใหชาวในบาง
กรณศกษาฐานเรยนรวถชวตของชาวตำบลคลองนอยทเรมจากปญหาสงแวดลอม ทำให
ชมชนไดเรยนรวา ถาทกคนรวมมอรวมใจและมจตสำนกรวมกนนน นอกจากจะแกปญหาของชมชน
ไดแลว ยงชวยใหเกดการพฒนาอยางยงยนไดอกดวย..
