กฎหมายเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมในชุมชนlaw.stou.ac.th/dynfiles/Ex.41706-8.pdfปัจจุบันการแก้ไขปัญหาขยะมูลฝอยในชุมชนของประเทศไทยส่วนใหญ่เป็นการดำาเนินการด้วย...

8-1

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

หนวยท 8กฎหมายเกยวกบสงแวดลอมในชมชน

อาจารย ดร.วราภรณ วนาพทกษ

ชอ อาจารยดร.วราภรณวนาพทกษ

วฒ นบ.มหาวทยาลยธรรมศาสตร

LL.M.SouthernMethodistUniversity

ปร.ด.(สาขาสหวทยาการ)มหาวทยาลยธรรมศาสตร

8-2

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

8.1.1 ประเภทของปญหาสงแวดลอมในชมชน

8.1.2 สาเหตของปญหาสงแวดลอมในชมชน

8.1.3 นโยบายรฐเกยวกบสงแวดลอมในชมชน

8.2.1 สทธและหนาทของประชาชนเกยวกบ

การสงเสรมและรกษาคณภาพ

สงแวดลอมในชมชน

8.2.2 มาตรการทางกฎหมายทเกยวของกบ


8.2.3 ขอจำากดของกฎหมายเกยวกบการสงเสรม

และรกษาคณภาพสงแวดลอมในชมชน

แผนผงแนวคดหนวยท 8

กฎหมาย

สงแวดลอม

ในชมชน

8.1 สภาพปญหาทวไป

เกยวกบสงแวดลอม

ในชมชน

8.2 มาตรการสง เสรม

และรกษาคณภาพ


8-3

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

หนวยท 8

กฎหมายสงแวดลอมในชมชน

เคาโครงเนอหาตอนท8.1 สภาพปญหาทวไปเกยวกบสงแวดลอมในชมชน

8.1.1ประเภทของปญหาสงแวดลอมในชมชน

8.1.2สาเหตของปญหาสงแวดลอมในชมชน

8.1.3นโยบายรฐเกยวกบสงแวดลอมในชมชน

ตอนท8.2 มาตรการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมในชมชน

8.2.1สทธและหนาทของประชาชนเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพ


8.2.2มาตรการทางกฎหมายทเกยวของกบสงแวดลอมในชมชน

8.2.3 ขอจำากดของกฎหมายเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมในชมชน

แนวคด1. ปญหาสงแวดลอมในชมชนทสำาคญคอ ปญหาขยะมลฝอยและสงปฏกล และปญหา

ของเสยอนตรายซงเกดขนจากสาเหตหลายประการดวยกนไดแกลกษณะทางภมศาสตร

สภาพเศรษฐกจสงคม จำานวนประชากร และการใชมาตรการจดการปญหาสงแวดลอม

ทไมเหมาะสม

2. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบญญตถงสทธของประชาชนในการสงเสรมและ

รกษาคณภาพสงแวดลอมไวหลายประการดวยกน สวนกฎหมายทเปนแมบทเกยวกบ

สงแวดลอมของประเทศไทยคอพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม

แหงชาตพ.ศ.2535และมกฎหมายเฉพาะทเกยวกบสงแวดลอมในชมชนอกหลายฉบบ

ทำาใหเกดขอจำากดในการบงคบใช

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท8จบแลวนกศกษาสามารถ

1. สามารถอธบายและวเคราะหความหมายและสาเหตของปญหาสงแวดลอมในชมชนได

2. สามารถอธบายและวเคราะหสทธและหนาทของประชาชนเกยวกบการสงเสรมและรกษา

คณภาพสงแวดลอมในชมชนได

8-4

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

3. สามารถอธบายและวเคราะหมาตรการทางกฎหมายเกยวกบสงแวดลอมในชมชนและ

ขอจำากดได

กจกรรม1. กจกรรมการเรยน

1)ศกษาแผนผงแนวคดหนวยท8

2)อานแผนการสอนประจำาหนวยท8

3)ทำาแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท8

4)ศกษาเนอหาสาระ

5)ปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

6)ตรวจสอบคำาตอบของกจกรรมแตละกจกรรมจากแนวตอบ

7)ทำาแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท8

2. งานทกำาหนดใหทำา

1)ทำาแบบฝกหดทกขอทกำาหนดใหทำา

2)อานเอกสารการสอนเพมเตมจากบรรณานกรม

แหลงวทยาการ1. สอการศกษา

1)แนวการศกษาหนวยท8

2)หนงสอประกอบการสอน

(2.1) ผชวยศาสตราจารย ดร.กอบกล รายะนาคร (2550) กฎหมายกบ

สงแวดลอม สำานกพมพวญญชนกรงเทพมหานคร

(2.2) ผชวยศาสตราจารยอดมศกดสนธพงษ(2549)กฎหมายเกยวกบสงแวดลอม

กรงเทพมหานครสำานกพมพวญญชน

(2.3) รองศาสตราจารย ดร.อำานาจ วงศบณฑต (2550)กฎหมายสงแวดลอม

พมพครงท2กรงเทพมหานครสำานกพมพวญญชน

2. หนงสอตามทอางในบรรณานกรม

8-5

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

การประเมนผลการเรยน1. ประเมนผลจากการสมมนาเสรมและงานทกำาหนดใหทำาในแผนกจกรรม

2. ประเมนผลจากการสอบไลประจำาภาคการศกษา

8-6

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

แบบประเมนผลตนเองกอนเรยนวตถประสงค เพอประเมนความรเดมในการเรยนรของนกศกษาเกยวกบเรอง “กฎหมายเกยวกบ

สงแวดลอมในชมชน”

คำาแนะนำา อานคำาถามตอไปน แลวเขยนคำาตอบลงในชองวางทกำาหนดให นกศกษามเวลาทำา

แบบประเมนผลชดน30นาท

1. จงวเคราะหวาปญหาสงแวดลอมในชมชนทสำาคญไดแกปญหาอะไรบาง

2. จงวเคราะหวาสาเหตหลกของปญหาสงแวดลอมชมชนคออะไร

8-7

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

3. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยกลาวถงนโยบายสงแวดลอมไวอยางไร

4. สทธของประชาชนในการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยม

อะไรบาง

5. จงวเคราะหวาขอจำากดของกฎหมายสงแวดลอมในชมชนมอะไรบาง

8-8

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ตอนท 8.1

สภาพปญหาทวไปเกยวกบสงแวดลอมในชมชน

โปรดอานแผนการสอนประจำาตอนท7.1แลวจงศกษาสาระสงเขปพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท8.1.1ประเภทของปญหาสงแวดลอมในชมชน

เรองท8.1.2สาเหตของปญหาสงแวดลอมในชมชน

เรองท8.1.3นโยบายรฐเกยวกบสงแวดลอมในชมชน

แนวคด1. ปญหาสงแวดลอมในชมชนเกดขนไดจากทงชมชนขนาดใหญอยางชมชนเมองและชมชน

ขนาดเลกอยางชมชนชนบทโดยเฉพาะอยางยงในปจจบนทงชมชนเมองและชมชนชนบท

ตางมประชากรอาศยอยอยางหนาแนน สงผลใหเกดปญหามลพษตางๆ ทสำาคญกคอ

ปญหาขยะมลฝอยและสงปฏกลและปญหาของเสยอนตรายตางๆ

2. สาเหตของปญหาสงแวดลอมในชมชนไดแกการเพมขนของจำานวนประชากรการพฒนา

ทางเศรษฐกจความกาวหนาทางเทคโนโลยความยากจนจตสำานกและการศกษาอบรม

และการไมรวมตนทนดานสงแวดลอมในการผลต

3. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมบทบญญตทสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการ

สงวนและบำารงรกษาสงแวดลอมโดยกำาหนดวารฐตองจดใหประชาชนมสวนรวมในการ

บำารงรกษาและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ

รวมทงมสวนรวมในการควบคมและกำาจดมลพษ

วตถประสงคเมอศกษาตอนท8.1จบแลวนกศกษาสามารถ

1.อธบายและวเคราะหประเภทของปญหาสงแวดลอมในชมชนได

2.อธบายและวเคราะหสาเหตของปญหาสงแวดลอมในชมชนได

3.อธบายและวเคราะหนโยบายรฐเกยวกบสงแวดลอมในชมชนได

8-9

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 8.1.1 ประเภทของปญหาสงแวดลอมในชมชน

สาระสงเขปปญหาสงแวดลอมในชมชนเกดขนไดจากทงชมชนขนาดใหญอยางชมชนเมองและชมชนขนาดเลก

อยางชมชนชนบทโดยเฉพาะอยางยงในปจจบนทงชมชนเมองและชมชนชนบทตางมประชากรอาศยอยอยาง

หนาแนนสงผลใหเกดปญหามลพษตางๆและทสำาคญกคอปญหาขยะมลฝอยและสงปฏกลและปญหาของ

เสยอนตรายตางๆ

1. ปญหาขยะมลฝอยและสงปฏกลพระราชบญญตการสาธารณสขพ.ศ.2535ไดนยามวา

“สงปฏกล หมายความวา อจจาระหรอปสสาวะ และหมายความรวมถงสงอนใดซงเปนสงโสโครก

หรอมกลนเหมน”

“มลฝอย หมายความวา เศษกระดาษ เศษผา เศษอาหาร เศษสนคา ถงพลาสตก ภาชนะทใสอาหาร

เถา มลสตว หรอซากสตว รวมตลอดถงสงอนใดทเกบกวาดจากถนน ตลาด ทเลยงสตวหรอทอน”

ขยะมลฝอยและสงปฏกลเปนปญหาสงแวดลอมในชมชนทสำาคญโดยเฉพาะในชมชนเมองทม

ประชากรอาศยกนอยอยางหนาแนน ซงอตราการเพมของขยะมลฝอยและสงปฏกลในประเทศไทยมาจาก

หลายปจจยหลายประการ ไดแก ลกษณะทางภมศาสตร สภาพเศรษฐกจสงคม จำานวนประชากร เปนตน

ทำาใหจำานวนขยะมลฝอยและสงปฏกลในประเทศไทยมจำานวนเพมมากขนจากอดต โดยเฉพาะอยางยง

ในเขตกรงเทพมหานคร และเมองขนาดใหญ ในขณะทการจดการปญหาขยะมลฝอยและสงปฏกลยงขาด

ประสทธภาพทงในดานการรวบรวมการเกบขนและการกำาจดขยะมลฝอยในชมชนยงขาดประสทธภาพท

เพยงพอจงทำาใหขยะมลฝอยในชมชนเกดการตกคางและเกดปญหาดานสาธารณสขตามมาโดยหนวยงาน

ทรบผดชอบในการจดการขยะมลฝอยและสงปฏกลแตละพนทเชนกรงเทพมหานครเทศบาลหรอองคการ

บรการสวนจงหวด สวนใหญยงมความสามารถในการจดการขยะมลฝอยไดนอยกวาปรมาณขยะมลฝอย

และสงปฏกลทเกดขน และมแนวโนมในการเกดปญหาขยะมลฝอยและสงปฏกลเพมมากขนอยางตอเนอง

นอกจากน การกำาจดขยะมลฝอยอนตรายทเกดจากชมชน เชน ถานไฟฉายหลอดไฟฟาใหแสงสวาง และ

แบตเตอร ซงถกนำามาทงรวมกบขยะมลฝอยชมชนทวไปซงเปนระบบทไมไดออกแบบไวเพอกำาจดขยะ

เหลานโดยเฉพาะจงอาจเกดผลกระทบรนแรงตอสงแวดลอมไดโดยเฉพาะขยะมลฝอยอนตรายจากชมชน

สวนใหญมทมาจากภาคธรกจการคาและบรการบานเรอนและเกษตรกรรม

ปจจบนการแกไขปญหาขยะมลฝอยในชมชนของประเทศไทยสวนใหญเปนการดำาเนนการดวย

การกำาจด เชน การฝงกลบการเผาดวยเตาเผาขยะ และการทำาปยหมก ซงวธการเหลานจดเปนการแกไข

ปญหาทปลายเหต และมผลกระทบตอสงแวดลอม แมวาจะมการสงเสรมกระบวนการจดการขยะมลฝอย

และสงปฏกลอยางเปนระบบและการสงเสรมสนคาททำามาจากวสดทนำากลบมาใชไดใหม (recycle)แตยง

8-10

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ขาดการนำาไปปฏบตอยางจรงจงเนองจากสวนใหญยงเปนการจดการในลกษณะทแยกสวนหรอมแผนการ

จดการเฉพาะเรองเทานน เชน ในขณะทมการสงเสรมการแยกขยะในครวเรอน แตกลบขาดกระบวนการท

จดเกบและกำาจดทมารองรบขยะมลฝอยและสงปฏกลแตละประเภททำาใหขยะมลฝอยและสงปฏกลเหลานน

ถกนำาไปกำาจดรวมกนอก

2. ปญหาของเสยอนตรายพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาตพ.ศ.2535มไดใหนยามความหมาย

ของ “ของเสยอนตราย” ไว แตพระราชบญญตวตถอนตรายพ.ศ. 2535 ไดใหนยามคำาวา “วตถอนตราย”

ไวในมาตรา 4 วาหมายถง “วตถระเบดได วตถไวไฟ วตถออกซไดซ และวตถเปอรออกไซด วตถมพษ วตถ

ทำาใหเกดโรค วตถกมมนตรงส วตถทกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม วตถกดกรอน วตถททำาให

เกดการระคายเคอง วตถอยางอนไมวาจะเปนเคมภณฑ หรอสงอนใดทอาจทำาใหเกดอนตรายแกบคคล พช

สตว หรอสงแวดลอม”

กรมควบคมมลพษไดใหความหมายของ “ของเสยอนตราย” ไวในระเบยบวาดวยการจดการของ

เสยอนตรายในประเทศไทยวาหมายถง “ของเสยทเกดจากการผลต การใชสารเคม หรอสารอนตรายอนใด

ในกจการอตสาหกรรม เกษตรกรรม สาธารณสข หรอกจการอนใดตามทระบ”

ปญหาของเสยอนตรายอาจเกดขนไดจากแหลงชมชนทพกอาศย ในโรงงานอตสาหกรรม

เกษตรกรรมและกจการสถานพยาบาลซงของเสยอนตรายมดวยกนหลายประเภทขนอยกบแหลงทมาเชน

ในโรงงานอตสาหกรรมยอมตองมของเสยอนตรายทเกดขนจากกระบวนการผลตอยางเชนสารเคมโลหะหนก

นำามน เชนเดยวกบเกษตรกรรมในปจจบนทมการนำาเทคโนโลยสมยใหมมาใชในการผลตกอาจมของเสย

อนตรายอยางเชนยาปราบศตรพชยาฆาแมลงปยเคมซงการจดการของเสยอนตรายดงกลาวตองมระบบ

การจดการทถกวธตงแตการเกบการขนสงการบำาบดและการกำาจด

การจดการของเสยอนตรายในปจจบนมดวยกนหลายวธทงวธการบำาบดดวยกระบวนทางกายภาพ

และเคมการบำาบดดวยกระบวนการทางชวภาพรวมถงการเผาทำาลายฤทธดวยความรอนสงและการฝงกลบ

อยางถกวธซงการเผาทำาลายฤทธดวยความรอนสงและการฝงกลบอยางถกวธนนยงมขอจำากดบางประการอย

เนองจากการเผาทำาลายของเสยอนตรายตองใชความรอนสงจงอาจเกดมลพษทางอากาศขนได นอกจากน

การฝงกลบของเสยอนตรายจะตองดำาเนนการอยางถกวธ และเลอกสถานทในการฝงกลบซงเปนบรเวณท

นำาทวมไมถงไกลจากแหลงนำาเพอปองกนมใหของเสยอนตรายไหลซมได

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในกฎหมายเกยวกบสงแวดลอม โดยผชวยศาสตราจารย

อดมศกด สนธพงษ หนา 427-431; รายงานหลกการและเหตผลโครงการศกษาการจดทำาแผนยทธศาสตร

การบรหารจดการขยะมลฝอยและมลฝอยอนตรายชมชนระดบประเทศ สำานกนโยบายและแผน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (http://www.onep.go.th)

8-11

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

กจกรรม 8.1.1

จงวเคราะหวาการจดการปญหาขยะมลฝอยและสงปฏกลของประเทศไทยสวนใหญใชวธ

การใด

บนทกคำาตอบกจกรรม 8.1.1

(โปรดตรวจคำาตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 8 ตอนท 8.1 กจกรรม 8.1.1)

8-12

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 8.1.2 สาเหตของปญหาสงแวดลอมในชมชน

สาระสงเขปปญหาสงแวดลอมในชมชนเกดขนจากสาเหตหลายประการดวยกน ไดแก ลกษณะทางภมศาสตร

สภาพเศรษฐกจสงคมจำานวนประชากรนอกจากนการใชมาตรการจดการปญหาสงแวดลอมทไมเหมาะสม

กอาจเปนสาเหตทสงผลกระทบตอสงแวดลอมในชมชนได เชน การแกไขปญหาขยะมลฝอยในชมชนของ

ประเทศไทยสวนใหญเปนการดำาเนนการดวยการกำาจดเชนการฝงกลบการเผาดวยเตาเผาขยะและการทำา

ปยหมกซงวธการเหลานจดเปนการแกไขปญหาทปลายเหตและมผลกระทบตอสงแวดลอม

สาเหตหลกของปญหาสงแวดลอมในชมชนอาจจำาแนกไดดงน

1. การเพมขนของจำานวนประชากร

การเพมขนของจำานวนประชากรทำาใหความตองการในดานตางๆเพมสงขนเชนอาหารเครองนงหม

ยารกษาโรคทอยอาศย และพนททำากน สงผลใหตองมการผลตสนคาเพอการอปโภคและบรโภคมากขน

ซงอาจกอใหเกดปญหาสงแวดลอมดานตางๆเพมขนนอกจากนจำานวนประชากรทเพมขนโดยเฉพาะชมชน

เมองซงมประชากรอาศยอยอยางหนาแนนกอาจมโอกาสเกดปญหาสงแวดลอมไดมากกวาพนททมจำานวน

ประชาชนอาศยนอย

2. การพฒนาทางเศรษฐกจ

นโยบายรฐทมงสงเสรมการพฒนาดานอตสาหกรรม ทำาใหจำาเปนตองมการใชวตถดบในการ

ผลตเพมขน ซงในการผลตสนคาบางอยางอาจตองมวตถดบทมาจากธรรมชาต สงผลใหเกดการทำาลาย

ทรพยากรธรรมชาตเพมขนตามไปดวย เชน การตดไมทำาลายปา รวมทงกระบวนการผลตในโรงงาน

อตสาหกรรมยงกอใหเกดปญหาของเสยอนตรายและมลภาวะตางๆ เชนมลภาวะทางอากาศนำา หรอทาง

เสยง

3. ความกาวหนาทางเทคโนโลย

ความกาวหนาทางเทคโนโลยนอกจากจะกอใหเกดประโยชนในดานตางๆทงเศรษฐกจสงคมและ

การเมองยงอาจสงผลกระทบตอสงแวดลอมในชมชนไดหากวามการนำาเทคโนโลยเหลานนมาใชอยางไมถกวธ

เชน การใชสารเคมตางๆ ในการเกษตรกรรม เพอใหผลตผลทางการเกษตรเพมสงขน แตสารเคมเหลาน

ยงกอใหเกดอนตรายแกคนและสตวหรอการใชเครองจกรในการผลตในโรงงานอตสาหกรรมเพอใหมการ

ผลตสนคาไดมากกวาเดมอาจกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมไดเชนของเสยอนตรายและมลพษตางๆ

4. ความยากจน

ความยากจนเปนปญหาหนงททำาใหเกดปญหาสงแวดลอมในชมชนเพมขนเนองจากการขาดพนททำา

กนและขาดแคลนเครองอปโภคบรโภคทำาใหประชาชนบางกลมจำาเปนตองบกรกพนทปาเพอใชเปนพนททำา

กนและเกบของปาเพอนำาไปขายหรอมการตงรกรากในพนทปาโดยไมไดรบอนญาตจนทำาใหเกดปญหาการ

ทำาลายทรพยากรธรรมชาตและทำาใหเกดความเสอมโทรมของสงแวดลอมอกสาเหตหนง

8-13

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

5. จตสำานกและการศกษาอบรม

การขาดจตสำานกและการศกษาอบรมเปนสาเหตหนงของปญหาสงแวดลอมในชมชนเนองจากการ

สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมนนนอกจากจะขนอยกบรฐแลวยงขนอยกบการมสวนรวมของ

ประชาชนเพราะการแกไขปญหาสงแวดลอมโดยรฐอยางเดยวนนไมเพยงพอดงนนหากประชาชนมจตสำานก

ในการรกษาสงแวดลอมแลวกจะชวยใหการจดการปญหาสงแวดลอมเปนไปอยางมประสทธภาพ ซงการ

ปลกจตสำานกในการรกษาสงแวดลอมอาจทำาไดโดยการจดใหมการศกษาอบรมหรอเพมไวในหลกสตรการศกษา

6. การไมรวมตนทนดานสงแวดลอมในการผลต

การพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมจำาเปนตองมการนำาตนทนทางสงแวดลอมมาเปนสวนหนงของ

ตนทนในกจกรรมหรอการผลตเนองจากการใชทรพยากรธรรมชาตอยางเสรจะทำาใหเกดปญหาสงแวดลอม

ตอสงคมไดเชนการทโรงงานผลตสนคากตองมการปลอยของเสยออกจากโรงงานซงหากโรงงานไมตองรบ

ภาระคาใชจายในการบำาบดของเสยทปลอยออกมากอาจทำาใหเกดการใชทรพยากรธรรมชาตทไมม

ประสทธภาพดงนนจงจำาเปนทรฐจะตองเขามาแทรกแซงดวยวธการตางๆเชนการออกกฎหมายใหผประกอบ

การผลตตองบำาบดของเสยกอนระบายออกจากโรงงานกอนปลอยออกจากโรงงานอยางไรกตามแมวาจะม

การออกกฎหมายกำาหนดใหผประกอบการผลตตองบำาบดของเสยกอนแตกยงมไดมการบงคบใชอยางจรงจง

(โปรดอานเนอหาสารโดยละเอยดเพมเตมใน กฎหมายสงแวดลอม โดยศาสตราจารย ดร.อำานาจ

วงศบณฑต หนา 29-38)


จงวเคราะหวาการไมรวมตนทนดานสงแวดลอมในกจกรรมหรอการผลตจะกอใหเกดปญหา

สงแวดลอมไดอยางไร



8-14

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 8.1.3 นโยบายรฐเกยวกบสงแวดลอมในชมชน

สาระสงเขป แนวนโยบายแหงรฐเกยวกบสงแวดลอมไดถกบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2517 เปนตนมา จนถงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2540 ไดมบทบญญต

หลายประการทสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

กำาหนดใหตองกระจายอำานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนในการจดบรการสาธารณะดานตางๆ อน

รวมถงการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงบทบญญตหลายประการไดถกนำามาบญญตไว

ในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550นอกจากนนโยบายและแผนการสงเสรมและรกษา

คณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2540–2559 ยงไดกำาหนดนโยบายและแนวทางการสงเสรมและรกษา

คณภาพสงแวดลอมระยะยาวโดยมความมงหมายทจะใหมการจดการทรพยากรธรรมชาตและการสงเสรม

และรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาตใหควบคไปกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยแนวนโยบายแหงรฐในเรองทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมปรากฏอยในของรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550มาตรา85หมวดท8วาดวยแนวนโยบายดานทดนทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมซงบญญตวา

มาตรา 85 “รฐตองดำาเนนการตามแนวนโยบายดานทดน ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม

ดงตอไปน

(1) กำาหนดหลกเกณฑการใชทดนใหครอบคลมทวประเทศ โดยใหคำานงถง ความ

สอดคลองกบสภาพแวดลอมทางธรรมชาต ทงผนดน ผนนำา วถชวตของชมชนทองถน และการดแลรกษา

ทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพ และกำาหนดมาตรฐานการใชทดนอยางยงยน โดยตองให ประชาชน

ในพนททไดรบผลกระทบจากหลกเกณฑการใชทดนนนมสวนรวมในการตดสนใจดวย

(2) กระจายการถอครองทดนอยางเปนธรรมและดำาเนนการใหเกษตรกรมกรรมสทธ หรอ

สทธในทดนเพอประกอบเกษตรกรรมอยางทวถงโดยการปฏรปทดนหรอวธอน รวมทงจดหาแหลงนำาเพอ

ใหเกษตรกรมนำาใชอยางพอเพยงและเหมาะสมแกการเกษตร

(3) จดใหมการวางผงเมอง พฒนา และดำาเนนการตามผงเมองอยางมประสทธภาพ และ

ประสทธผล เพอประโยชนในการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน

(4) จดใหมแผนการบรหารจดการทรพยากรนำาและทรพยากรธรรมชาตอนอยางเปนระบบ

และเกดประโยชนตอสวนรวม ทงตองใหประชาชนมสวนรวมในการสงวน บำารงรกษา และใชประโยชน

จากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดล

8-15

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

(5) สงเสรม บำารงรกษา และคมครองคณภาพสงแวดลอมตามหลกการพฒนาทยงยน ตลอดจน

ควบคมและกำาจดภาวะมลพษทมผลตอสขภาพอนามย สวสดภาพ และคณภาพชวตของประชาชน โดย

ประชาชน ชมชนทองถน และองคกรปกครองสวนทองถน ตองมสวนรวมในการกำาหนดแนวทางการ

ดำาเนนงาน”

ตามบทบญญตดงกลาว รฐจะตองกำาหนดหลกเกณฑการใชทดนใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอม

และกระจายการถอครองทดนอยางเปนธรรม รวมทงดำาเนนการใหเกษตรกรมทดนทำากนเปนของตนเอง

และจะตองจดการผงเมองใหเปนไปอยางมประสทธภาพ นอกจากนรฐจะตองจดใหมแผนการบรหาร

จดการทรพยากรอยางเปนระบบโดยใหประชาชนมสวนรวมในการสงวนบำารงรกษาและใชประโยชนจาก

ทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพตลอดจนการสงเสรมบำารงรกษาและคมครองคณภาพ

สงแวดลอมใหเปนไปตามหลกการพฒนาทยงยนดวย

นโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2540-2559นโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2540–2559 ซงเปน

นโยบายดานสงแวดลอมของชาตโดยตรงไดกลาวถงนโยบายสงแวดลอมชมชนไวหลายประการดงน

1) นโยบายกำาหนดทศทางและจดระเบยบ ความเจรญเตบโตของชมชนทกระดบโดยใหมการจด

ทำาแผนโครงสรางระบบชมชนทงในระดบภาค ระดบอนภาค ระดบจงหวด ระดบตำาบล และระดบหมบาน

วางและจดทำาผงเมองของชมชนระดบตางๆกำาหนดรปแบบชมชนและแผนการใชทดนใหเหมาะสมกบชมชน

ขนาดใหญโดยเฉพาะกรงเทพมหานครและปรมณฑลรวมทงปรบปรงแกไขกฎหมายขอกำาหนดขอบญญต

ผงเมองระดบตางๆทจำาเปนและมาตรการอนๆทเกยวของกบการบงคบใชทดนของชมชน

2) นโยบายสงเสรมใหมการปรบปรงพนทในชมชนทกระดบ โดยใหมการพฒนาพนทของชมชน

ตามผงเมองรวม และนำามาตรการจดรปทดนเพอการพฒนาเมองมาใชเปนกลไกสงเสรมการพฒนาพนท

และควบคมการใชทดนในชมชนดวยการสงเสรมใหภาคเอกชนเขารวมในการพฒนาทดนรวมทงโครงการ

พฒนาทดนขนาดใหญจะตองจดทำารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมและดำาเนนการจดการดาน

สงแวดลอมชมชนและพนทสเขยวใหเหมาะสม เพอการพฒนาและควบคมการใชทดนใหเปนระบบและม

ประสทธภาพ

3) นโยบายสงเสรมการพฒนาชมชนทงชมชนเดมและชมชนเมองใหมในรปแบบชมชนเมอง

สมบรณแบบ โดยการพฒนาและควบคมการเจรญเตบโตของชมชนเดมใหสอดคลองกบขอจำากดทาง

ธรรมชาตและเปนไปตามบทบาททงในระดบภาคระดบอนภาคระดบจงหวดโดยใหคงความเปนเอกลกษณ

ของชมชนและสอดประสานกบสภาพเศรษฐกจ สงคม รวมทงสรางพนทสเขยวเพอเปนแนวกนชนระหวาง

ชมชน เดมและชมชนเมองใหม และกำาหนดพนทตงโครงการพฒนาทดนขนาดใหญทจะจดตงเปนชมชน

เมองใหมสมบรณแบบเพอปองกนการเจรญเตบโตอยางไรรปแบบ

4) นโยบายอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงวนทดนเปนพนทสเขยว โดยสงเสรมการใชพนท

สาธารณะและทราชพสดเปนสวนสาธารณะทงขนาดใหญและขนาดเลก รวมทงอนรกษพนทชมนำาทรฐ

8-16

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

สำารวจและขนทะเบยนไว พนทชายฝงทะเล เขตรกษาพชพนธ เขตสงวนชวาลย เขตสงวนไวเพอการศกษา

ทางวชาการเขตปาสงวนหรอเขตหามลาสตวปา เขตชมชนโบราณเขตอทยานประวตศาสตรและบรเวณทม

คณคาทางดานระบบนเวศทอยประชดกบชมชนและควบคมการใชประโยชนหรอสงวนไวซงพนทโดยรอบ

ชานเมองทมสมรรถนะทดนเหมาะสมกบการเกษตรกรรมเพอเปนพนทสเขยวโดยใชหลกสทธในการพฒนา

5) นโยบายการใหทองถนเรงรดและดำาเนนการสรางจนตภาพสงแวดลอมชมชนทดในชมชน

ทกระดบ โดยกำาหนดใหมพนทสเขยวบรเวณโดยรอบศาสนสถาน โรงเรยน โบราณสถานอนสาวรย หรอ

ชมชนโบราณและกำาหนดเขตสงเสรมและควบคมการขยายตวของอาคารในแนวสงใหสอดคลองกบการใช

ทดน การจดบรการสาธารณปโภคความปลอดภยของสถานทราชการสำาคญและบรเวณทสมควรรกษาไว

เปนพเศษรวมทงสงเสรมการจดภมทศนของถนนพนทโลงวางในชมชนและพนทสเขยวใหสวยงาม

6) นโยบายสงเสรมการพฒนาชมชนชนบทใหเปนชมชนสมบรณแบบ ซงรวมถงการพฒนาดาน

อาชพแหลงงานการตลาดการบรการสงคมและสงแวดลอมโดยกำาหนดและจดทำาผงการพฒนาชมชนชนบท

ใหรวมกลมกนและประชาสมพนธและใหความรแกประชาชนเรองการสงเสรมการประกอบอาชพแหลงงาน

และการใชทรพยากรธรรมชาตทนำาไปสการรกษาระบบนเวศใหยงยนตลอดจนเรงรดการพฒนาบรการดาน

การศกษาการจดบรการสาธารณสขและระบบสาธารณปการอนๆทจำาเปนรวมทงการปลกฝงจรยธรรม

7) นโยบายการผสมผสานแผนโครงสรางบรการพนฐานทจำาเปนสำาหรบชมชนทกระดบใหม

ประสทธภาพโดยเรงรดจดทำาแผนการลงทนโครงสรางบรการพนฐานระยะยาวสำาหรบชมชนใหสอดคลอง

กบแผนการใชทดนและสงเสรมใหมการเผยแพรประชาสมพนธขอมลขาวสารและโครงสรางบรการพนฐาน

เพอประโยชนในการประสานการวางแผนพฒนาของหนวยงานของรฐและภาคเอกชนใหมประสทธภาพรวมทง

สนบสนนประชาชนชมชนและองคกรเอกชนเพออาสารวมกนพฒนาและดแลรกษาโครงสรางบรการพนฐาน

พนทสเขยวโดยรฐใหความรวมมอและชวยเหลอทางดานเทคนคและวสดเทาทจำาเปน

8) นโยบายยกระดบมาตรฐานทอยอาศย โดยการสงเสรมอาชพการตลาดและการบรการสงคม

และสงแวดลอมเพอเสรมสรางสภาพแวดลอมชมชนใหไดมาตรฐานทเหมาะสมโดยสงเสรมการพฒนาอาชพ

และจดหาแหลงงานใกลทอยอาศยสำาหรบผมรายไดนอยในชมชนปรบปรงและฟนฟชมชนแออดทมสภาพ

เสอมโทรมและสนบสนนการศกษาวจยเพอศกษาหาวสดอปกรณและเทคโนโลยทเหมาะสมรวมทงปรบปรง

กฎหมายเพอใหประชาชนมอำานาจในการดแลรกษาสภาพแวดลอมภายในชมชนของตนเองและการมสวนรวม

ในการออกกฎหมายเฉพาะเพอดแลชมชนแออด

9) นโยบายสงเสรมและสนบสนนใหประชาชนรบทราบขอมลและมอำานาจหนาทในการแกไข

ปญหาสงแวดลอมชมชน โดยปรบปรงกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบในการกระจายอำานาจ เพอใหประชาชน

ในทองถนมอำานาจในการตดสนใจแกไขปญหาสงแวดลอมชมชนสรางความรความเขาใจดานสงแวดลอม

ชมชนและสรางจตสำานกจตวญญาณใหประชาชนเหนความสำาคญของสงแวดลอมชมชนโดยในสวนของ

ประชาชนใหนำาหลกการผกอใหเกดมลพษเปนผรบผดชอบในการบำาบด ฟนฟ หรอชดใชคาเสยหายเปน

มาตรการบงคบใช เพอเปนเครองมอสำาหรบชมชนในการตดตามควบคมสถานการณสงแวดลอม ในสวน

8-17

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ของผประกอบการทกอใหเกดมลพษ ใหนำาหลกการดำาเนนคดอาญาและทางแพงมาใชกบผรบผดชอบ เพอ

ใหเพมความระมดระวงดานสงแวดลอมในการปฏบตตามใหรอบคอบ

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดเพมเตมในเวบไซตสำานกงานนโยบายและแผนทรพยากร

ธรรมชาตและสงแวดลอม http://www.onep.go.th/uap/link/policy.htm)


จงวเคราะหวานโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ.

2540–2559ไดกำาหนดแนวทางในการสงเสรมและสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมในการแกไขปญหา

สงแวดลอมในชมชนไวอยางไร



8-18

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ตอนท 8.2

มาตรการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมในชมชน

โปรดอานแผนการสอนประจำาตอนท8.2แลวจงศกษาสาระสงเขปพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท8.2.1 สทธและหนาทของประชาชนเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม

ในชมชน

เรองท8.2.2มาตรการทางกฎหมายทเกยวของกบสงแวดลอมในชมชน

เรองท8.2.3 ขอจำากดของกฎหมายเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมใน

ชมชน

แนวคด1. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดบญญตหลกการเกยวกบ

สงแวดลอมในชมชนหลายประการ รวมถงสทธและหนาทของประชาชนทเกยวของกบ

การสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมในชมชน

2. มาตรการทางกฎหมายเกยวกบสงแวดลอมในชมชนของประเทศไทยมดวยกนหลาย

ฉบบ โดยพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

เปนกฎหมายแมบททใชคมครองสงแวดลอมในปจจบน รวมทงมกฎหมายเฉพาะอก

หลายฉบบเกยวกบการควบคมและจดการปญหาขยะมลฝอยและสงปฏกลและของเสย

อนตราย

3. กฎหมายเกยวกบสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมในชมชนมขอจำากดบางประการ

คอ (1) การขาดความเปนเอกภาพทางกฎหมาย (2) การบงคบใชกฎหมายสงแวดลอม

ในชมชนมลกษณะทแยกสวน (3) เนอหาของกฎหมายมงไปในทางแกไขปญหาและการ

เยยวยาชดใชคาเสยหายมากกวาการปองกนปญหาสงแวดลอม (4) การดำาเนนงานของ

องคกรทเกยวของกบการบงคบใชกฎหมายมลกษณะตางคนตางทำา และ (5) การขาด

จตสำานกของประชาชน

8-19

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

วตถประสงคเมอศกษาตอนท8.3จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายและวเคราะหสทธและหนาทของประชาชนทเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพ

สงแวดลอมในชมชนได

2. อธบายและวเคราะหมาตรการทางกฎหมายทเกยวของกบสงแวดลอมในชมชนได

3. อธบายและวเคราะหขอจำากดของกฎหมายเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพ

สงแวดลอมในชมชนได

8-20

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 8.2.1 สทธและหนาทของประชาชนเกยวกบการสงเสรมและ

รกษาคณภาพสงแวดลอมในชมชน

สาระสงเขปรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550ไดบญญตถงสทธและหนาทของประชาชนท

เกยวของกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมในชมชนไวดงน

1. สทธของชมชนในการมสวนรวมกบรฐเพออนรกษ จดการ และใชประโยชนจากทรพยากร

ธรรมชาต และสงแวดลอม รวมทงความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดลและยงยน(มาตรา67)รฐธรรมนญฯ

กำาหนดวาชมชนมสทธในการอนรกษและจดการสงแวดลอม โดยชมชนยอมมสวนรวมในการจดการ

การบำารงรกษาและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมรวมทงความหลากหลายทางชวภาพ

อยางสมดลและยงยน

2. สทธของบคคลในการมสวนรวมในการบำารงรกษาทรพยากรธรรมชาต เพอใหตนเองมชวต

ในสงแวดลอมทด (มาตรา68)รฐธรรมนญฯกำาหนดวาบคคลมสทธทจะมสวนรวมกบรฐและชมชนในการ

อนรกษ บำารงรกษา และการไดประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ เพอให

ตนเองมชวตในสงแวดลอมทด รวมทงกำาหนดใหเจาของโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบ

ตอชมชนอยางรนแรงมหนาทศกษาและประเมนผลกระทบตอสงแวดลอม (Environmental Impact

AssessmentหรอEIA)

3. สทธในการไดรบขอมลขาวสารในครอบครองของหนวยงานราชการ หนวยงานของรฐ

รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน (มาตรา 56) รฐธรรมนญฯกำาหนดวาบคคลยอมมสทธไดรบทราบ

และเขาถงขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของทางราชการ ซงสทธในการเขาถงขอมลขาวสาร

ของราชการตามมาตรานยอมครอบคลมถงขอมลขาวสารดานสงแวดลอมดวย

4. สทธในการไดรบขอมล คำาชแจง และแสดงความคดเหนกอนการอนญาตโครงการ หรอกจกรรม

ทอาจมผลกระทบรนแรงตอสงแวดลอม และคณภาพชวตของประชาชน(มาตรา57)รฐธรรมนญฯกำาหนด

วาบคคลยอมมสทธไดรบขอมลคำาชแจงและเหตผลจากทางราชการกอนการอนญาตหรอการดำาเนนโครงการ

หรอกจกรรมใดทอาจมผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมสขภาพอนามยคณภาพชวตหรอสวนไดเสยสำาคญ

อนใดทเกยวกบตนหรอชมชนทองถน และมสทธแสดงความคดเหนของตนตอหนวยงานทเกยวของเพอ

นำาไปประกอบการพจารณาในเรองดงกลาว

5. สทธในการเสนอเรองราวรองทกข และการฟองหนวยงานของรฐ(มาตรา59และมาตรา60)

บคคลยอมมสทธเสนอเรองราวรองทกขและมสทธทจะฟองหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ

ราชการสวนทองถนหรอองคกรอนของรฐทเปนนตบคคล ใหรบผดเนองจากการกระทำาหรอการละเวนการ

กระทำาของขาราชการพนกงานหรอลกจางของหนวยงานนนได

8-21

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

6. สทธในการออกเสยงประชามต (มาตรา165)รฐธรรมนญฯกำาหนดวาในกรณทคณะรฐมนตร

เหนวากจการในเรองใดอาจกระทบถงประโยชนไดเสยของประเทศชาตหรอประชาชนนายกรฐมนตรโดย

ความเหนชอบของคณะรฐมนตรอาจปรกษาประธานสภาผแทนราษฎรและประธานวฒสภาเพอประกาศใน

ราชกจจานเบกษาใหมการออกเสยงประชามตได

7. การกระจายอำานาจในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในแกองคกรปกครองสวน

ทองถน(มาตรา85)รฐธรรมนญฯกำาหนดใหรฐตองสงเสรมบำารงรกษาและคมครองคณภาพสงแวดลอม

ตามหลกการพฒนาทยงยนตลอดจนควบคมและกำาจดภาวะมลพษทมผลตอสขภาพอนามยสวสดภาพและ

คณภาพชวตของประชาชนโดยประชาชนชมชนทองถนและองคกรปกครองสวนทองถนตองมสวนรวมใน

การกำาหนดแนวทางการดำาเนนงาน

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดเพมเตมใน ผชวยศาสตราจารย ดร.กอบกล รายะนาคร (หนา

9-29) กฎหมายกบสงแวดลอม


รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550กำาหนดหนาทของเจาของโครงการท

อาจกอใหเกดผลกระทบรนแรงตอสงแวดลอมไววาอยางไร



8-22

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 8.2.2 มาตรการทางกฎหมายทเกยวของกบสงแวดลอม

ในชมชน

สาระสงเขปกฎหมายเกยวกบสงแวดลอมในชมชนของประเทศไทยมดวยกนหลายฉบบ โดยกฎหมาย

สงแวดลอมฉบบแรก ไดแก พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2518

ซงตอมามการแกไขเพมเตม 2ครง และตอมาไดถกยกเลกโดยพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพ

สงแวดลอมแหงชาตพ.ศ.2535ซงเปนกฎหมายแมบททใชคมครองสงแวดลอมในปจจบนและมบทบญญต

ทเกยวของกบการควบคมและจดการปญหาขยะมลฝอยและสงปฏกลและของเสยอนตราย

พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535มบทบญญตเกยวกบ

การควบคมขยะมลฝอยและสงปฏกล โดยบญญตไวในหมวดท 4 สวนท 6 วาดวยมลพษอนและของเสย

อนตรายมาตรา78วา

“การเกบรวบรวม การขนสง และการจดการดวยประการใดๆ เพอบำาบดและขจดขยะมลฝอยและ

ของเสยอนทอยในสภาพเปนของแขง การปองกนและควบคมมลพษทเกดจากหรอมทมาจากการทำาเหมองแร

ทงบนบกและในทะเล การปองกนและควบคมมลพษทเกดจากหรอมทมาจากการสำารวจและขดเจาะนำามน

กาซธรรมชาต และสารไฮโดรคารบอนทกชนดทงบนบกและในทะเลหรอการปองกนและควบคมมลพษท

เกดจาก หรอมทมาจากการปลอยทงนำามนและการทงเทของเสยและวตถอนๆ จากเรอเดนทะเลเรอบรรทก

นำามน และเรอประเภทอน ใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน”

จากบทบญญตดงกลาวแสดงใหเหนวาพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม

แหงชาต พ.ศ. 2535มไดมเจตนารมณทจะควบคมการดำาเนนงานของหนวยงานทเกยวของกบการจดการ

ขยะมลฝอยและของเสยอนตรายเนองจากไดกำาหนดวาหากมกฎหมายเฉพาะเกยวกบการจดการขยะมลฝอย

และของเสยอนตรายกใหเปนไปตามกฎหมายดงกลาว

นอกจากนยงมกฎหมายควบคมขยะมลฝอยและสงปฏกล และกฎหมายควบคมของเสยอนตราย

ทเปนกฎหมายเฉพาะอกหลายฉบบดงน

1. กฎหมายเกยวกบขยะมลฝอยและสงปฏกล1.1 กฎหมายทมวตถประสงคในการรกษาความสะอาดเปนกฎหมายทกำาหนดหนาทของประชาชน

ในการทงขยะมลฝอยและสงปฏกลใหเปนไปดวยความสงบเรยบรอยไดแก

1.1.1 พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 มบทบญญตทควบคมขยะมลฝอยและ

สงปฏกลในชมชนโดยใหนยามคำาวา “สงปฏกลและมลฝอย” ไวในมาตรา4วา

8-23

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

“สงปฏกล หมายถง อจจาระ หรอปสสาวะ และหมายความรวมถงสงอนใดซงเปนสงโสโครก


“มลฝอย หมายถง เศษกระดาษ เศษผา เศษสนคา ถงพลาสตก ภาชนะทใสอาหาร เถา มลสตว

หรอซากสตว รวมตลอดถงสงอนใดทเกบกวาดจากถนน ตลาด ทเลยงสตว หรอทอน”

พระราชบญญตการสาธารณสขพ.ศ.2535ไดกำาหนดเหตทถอวาเปนเหตรำาคาญไวในมาตรา

25วา

“ในกรณทมเหตอนอาจกอใหเกดความเดอดรอนแกผอยอาศยในบรเวณใกลเคยง หรอผทตอง

ประสบกบเหตนนดงตอไปน ใหถอวาเปนเหตรำาคาญ

(1) แหลงนำา ทางระบายนำา ทอาบนำา สวม หรอทใสมลหรอเถา หรอ สถานทอนใดซงอย

ในทำาเลไมเหมาะสม สกปรก มการสะสม หมกหมมของสงของมการเททงสงของใดๆ เปนเหตใหมกลน

เหมนหรอละอองสารเปนพษ เปนหรอนาจะเปนทเพาะพนธพาหะนำาโรค หรอกอใหเกดความเสอม หรอ

อาจเปนอนตรายตอสขภาพ

(2) การเลยงสตวในทหรอโดยวธใด หรอมจำานวนเกนสมควรจนเปนเหตใหเสอมหรออาจ

เปนอนตรายตอสขภาพ

(3) อาคารอนเปนทอยของคนหรอสตว โรงงานหรอสถานทประกอบการใด ไมมการระบาย

อากาศ การระบายนำา การกำาจดสงปฏกล หรอการควบคมสารเปนพษ หรอมแตไมมการควบคมใหปราศจาก

กลนเหมนหรอละอองสารเปนพษอยางพอเพยง จนเปนเหตใหเสอมหรออาจเปนอนตรายตอสขภาพ

(4) การกระทำาใดๆ อนเปนเหตใหเกดกลน แสง รงส เสยง ความรอนสงมพษ ความสนสะเทอน

ฝน ละออง เขมา เถา หรอกรณอนใดจนเปนเหตใหเสอมหรออาจเปนอนตรายตอสขภาพ

(5) เหตอนใดทรฐมนตรกำาหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา”

อกทงไดกำาหนดใหเจาพนกงานทองถนมอำานาจสงหามบคคลใดกอเหตรำาคาญในทหรอทาง

สาธารณะหรอสถานทของเอกชนรวมทงการระงบเหตรำาคาญนน(มาตรา26)

1.1.2 พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง พ.ศ.

2535 มบทบญญตทควบคมขยะมลฝอยและสงปฏกลในชมชน โดยใหนยามคำาวา “สงปฏกลและมลฝอย”

ไวในมาตรา4วา

“สงปฏกล” หมายความวา อจจาระ หรอปสสาวะ รวมตลอดถงวตถอนใดซงเปนของโสโครก


“มลฝอย” หมายความวา เศษกระดาษ เศษผา เศษอาหาร เศษสนคา ถงพลาสตก ภาชนะทใส

อาหาร เถา มลสตว หรอซากสตว รวมตลอดถงสงอนใดทเกบกวาดจากถนน ตลาด ทเลยงสตว หรอทอน”

โดยพระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมองพ.ศ.

2535ไดบญญตความผดเกยวกบหนาทของเจาของหรอผครอบครองอาคารในหมวดท1วาดวยการรกษา

ความสะอาดในทสาธารณะและสถานสาธารณะซงมาตรา6บญญตวา

8-24

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

“เจาของหรอผครอบครองอาคารหรอบรเวณของอาคารทอยตดกบทางเทา มหนาทดแลรกษา

ความสะอาดทางเทาทอยตดกบอาคารหรอบรเวณของอาคาร”

สวนหมวด 2 วาดวยการดแลรกษาสนามหญาและตนไมในถนนและสถานสาธารณะ ได

บญญตเกยวกบการทงขยะมลฝอยและสงปฏกลในสถานทสาธารณะไวในมาตรา26วา

“หามมใหผใดทงสงปฏกล มลฝอย หรอเท หรอกองกรวด หน ดน เลน ทราย หรอสงอนใด

ในบรเวณทไดปลกหญาหรอตนไมซงราชการสวนทองถน ราชการสวนอน หรอรฐวสาหกจเปนเจาของ”

นอกจากนหมวด3วาดวยการหามทงสงปฏกลมลฝอยในทสาธารณะและสถานสาธารณะได

บญญตเกยวกบการทงขยะมลฝอยและสงปฏกลลงในนำาไวในมาตรา33วา

“หามมใหผใดเทหรอทงสงปฏกล มลฝอย นำาโสโครก หรอสงอนใดลงบนถนน หรอในทางนำา

ความในวรรคหนงมใหใชบงคบแกเจาของหรอผครอบครองเรอหรออาคารประเภทเรอนแพ ซงจอดหรอ

อยในทองททเจาพนกงานทองถนยงไมไดจดสวมสาธารณะหรอภาชนะสำาหรบทงสงปฏกลหรอมลฝอย”

1.2 กฎหมายอนเกยวกบขยะมลฝอยและสงปฏกลเชน

1.2.1 พระราชบญญตรกษาคลอง ร.ศ.121 ไดบญญตถงการควบคมนำาเสยในคลองไว ซง

สามารถนำามาปรบใชกบการจดการขยะมลฝอยและสงปฏกลได

1.2.3 พระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522มบทบญญตทเกยวกบการจดการขยะมลฝอย

และของเสยอนตรายบนทางจราจรไวหลายมาตราไดแก

มาตรา20 “ผขบขซงขบรถบรรทกคนสตวหรอสงของตองจดใหมสงปองกนมใหคนสตว

หรอสงของทบรรทกตกหลนรวไหลสงกลนสองแสงสะทอนหรอปลวไปจากรถอนอาจกอเหตเดอดรอน

รำาคาญทำาใหทางสกปรกเปรอะเปอนทำาใหเสอมเสยสขภาพอนามยแกประชาชนหรอกอใหเกดอนตรายแก

บคคลหรอทรพยสน”

มาตรา128 “หามมใหผใดวางเทหรอทงเศษแกวตะปลวดนำามนหลอลนกระปองหรอสง

อนใดหรอกระทำาดวยประการใดๆบนทางอนอาจทำาใหเกดอนตรายหรอเสยหายแกยานพาหนะหรอบคคล

หรอเปนการกดขวางการจราจร”

1.2.4 พระราชบญญตรกษาคลองประปา พ.ศ. 2526เปนกฎหมายทเกยวของกบการควบคม

ปญหานำาเสยในคลองประปา

2. กฎหมายเกยวกบของเสยอนตราย2.1 กฎหมายทควบคมและจดการของเสยอนตรายโดยตรง ไดแก พระราชบญญตวตถอนตราย

พ.ศ. 2535 ซงมวตถประสงคเพอควบคมการผลต การนำาเขา การสงออกหรอการมไวในครอบครองซง

วตถอนตรายทจะกลายเปนกากสารหรอขยะมพษในอนาคตโดยใหมการจดตง “คณะกรรมการวตถอนตราย”

ขนเพอทำาหนาทในการใหคำาปรกษาดแลแนะนำาและพจารณาเรองรองเรยนจากผทไดรบความเสยหายจาก

วตถอนตรายรวมทงกำาหนดใหผผลตนำาเขาสงออกและผครอบครองวตถมพษหรอกากสารอนตรายตอง

แจงและรายงานถงชนดและปรมาณของวตถมพษและกากสารอนตรายทอยในความครอบครอง

8-25

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

2.2 กฎหมายอนเกยวกบของเสยอนตราย เชน

2.2.1 พระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522 มบทบญญตทเกยวของกบการควบคมของ

เสยอนตรายซงกำาหนดหามมใหนำารถทมเครองยนตกอใหเกดกาซ ฝน ควน ละอองเคม หรอเสยงเกนท

อธบดกรมการขนสงทางบกกำาหนด และใหรถซงบรรทกวตถระเบดตองจดใหมปายบอกถงวตถทบรรทก

และเครองดบเพลงซงกำาหนดโดยกฎกระทรวง(มาตรา10ทวและมาตรา17)

2.2.2 พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535ไดกำาหนดใหเจาพนกงานทองถนมอำานาจ

ในการระงบหรอแกไขเหตรำาคาญอนเกดจากของเสยอนตราย

2.2.3 ประมวลกฎหมายอาญา มบทบญญตเกยวกบการควบคมของเสยอนตรายโดยบญญต

ไวในมาตรา237วา

“ผใดเอาของทมพษหรอสงอนทนาจะเปนอนตรายแกสขภาพเจอลงในอาหาร หรอในนำาซงอย

ในบอ สระหรอทขงนำาใดๆ และอาหารหรอนำานนไดมอยหรอจดไวเพอประชาชนบรโภค ตองระวางโทษจำาคก

ตงแตหกเดอนถงสบป และปรบตงแตหนงพนบาทถงสองหมนบาท”

ตามบทบญญตดงกลาว ผทเอาของมพษหรอสงอนทอาจเปนอนตรายตอสขภาพเจอลงในอาหาร

บอนำาสระนำาหรอทขงนำาใดๆซงไดจดไวใหประชาชนบรโภคดงนนการนำาของมพษเจอในแมนำาลำาคลอง

ทประชาชนมไดใชบรโภคจงไมเปนความผดตามมาตราน

( โปรดอ านเน อหาสาระโดยละเอยด เพม เตมใน กฎหมายเก ยวกบส งแวดลอม โดย

ผชวยศาสตราจารยอดมศกด สนธพงษ หนา 399-453)


พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมองพ.ศ.2535

มสาระสำาคญอยางไร



8-26

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 8.2.3 ขอจำากดของกฎหมายเกยวกบการสงเสรมและรกษา

คณภาพสงแวดลอมในชมชน

สาระสงเขปกฎหมายสงแวดลอมในชมชนมขอจำากดบางประการซงกอใหเกดปญหาและอปสรรคในการจดการ

ปญหาสงแวดลอมดงน

1. การขาดความเปนเอกภาพทางกฎหมาย เนองจากกฎหมายสงแวดลอมของประเทศไทยมดวย

กนหลายฉบบซงมทงกฎหมายทมวตถประสงคในการคมครองสงแวดลอมในชมชนโดยตรงและกฎหมาย

ทมไดมวตถประสงคเพอคมครองสงแวดลอมในชมชนโดยตรงแตเปนกฎหมายทมเนอหาเกยวของกบการ

คมครองสงแวดลอม ดวยเหตนจงทำาใหกฎหมายสงแวดลอมขาดความเปนเอกภาพ เพราะการบงคบใช

กฎหมายสงแวดลอมตองโยงไปถงกฎหมายหลายฉบบการมกฎหมายสงแวดลอมหลายฉบบจงทำาใหกฎหมาย

เกดความซำาซอนกนในดานการดำาเนนงานและบงคบใช

2. การบงคบใชกฎหมายสงแวดลอมในชมชนมลกษณะทแยกสวนคอแยกไปตามชนดและประเภท

ของปญหาเชนสตวปาปาไมนำาอากาศซงปญหาเหลานบางปญหามความเกยวโยงกนและกฎหมายแตละ

ฉบบกมวธการจดการปญหาทแตกตางกนออกไปทำาใหปญหาสงแวดลอมขาดการจดการปญหาในลกษณะ

ทเปนระบบ

3. เนอหาของกฎหมายมงไปในทางแกไขปญหาและการเยยวยาชดใชคาเสยหายมากกวาการ

ปองกนปญหาสงแวดลอม เนองจากกฎหมายมงเนนใหผกระทำาตองรบผดและชดใชคาเสยหายเปนตวเงน

มากกวาการปองกนปญหาสงแวดลอมกฎหมายหลายฉบบจงมไดมงเนนทการปองกนปญหาทสาเหต แต

ในขณะทปญหาสงแวดลอมบางประเภทเมอเกดขนมาแลวกอาจเปนการยากทการแกไขใหกลบสสภาพเดม

4. การดำาเนนงานขององคกรทเกยวของกบการบงคบใชกฎหมายมลกษณะตางคนตางทำาเนองจาก

องคกรเหลานมดวยกนหลายฝาย แมวาจะมลกษณะการดำาเนนงานทเกยวของกบปญหาเดยวกนกตามซง

ในการจดการปญหาสงแวดลอมในชมชนนนตองอาศยการดำาเนนงานขององคกรหลายฝาย จงจำาเปนตอง

อาศยความรวมมอในการดำาเนนงานรวมกนอยางเปนระบบ

5. การขาดจตสำานกของประชาชน เปนอกสาเหตหนงททำาใหยากตอการแกไขปญหาสงแวดลอม

ในชมชน แมวาจะมกฎหมายหลายฉบบทมงสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการสงวนและบำารงรกษา

สงแวดลอมกตามทงนอาจเนองมาจากการทประชาชนขาดการปลกฝงในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตจง

ทำาใหไมตระหนกถงปญหาสงแวดลอมทอาจเกดขนในชมชน รวมถงนโยบายพฒนาเศรษฐกจทสงเสรมให

8-27

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ประชาชนบรโภคสนคาและบรการกนมากขนทำาใหตองมการใชทรพยากรธรรมชาตในการผลตสนคามากขน

ตามไปดวย

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดเพมเตมใน กฎหมายเกยวกบสงแวดลอม โดยผชวยศาสตราจารย

อดมศกด สนธพงษ หนา 399-453)


จงวเคราะหวาการมกฎหมายสงแวดลอมหลายฉบบทำาใหเกดปญหาและอปสรรคในการแกไข

ปญหาสงแวดลอมอยางไร



8-28

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

แนวตอบกจกรรมหนวยท 8

กฎหมายเกยวกบสงแวดลอมในชมชน

ตอนท 8.1 สภาพปญหาทวไปเกยวกบสงแวดลอมในชมชน

แนวตอบกจกรรม 8.1.1

ปจจบนการแกไขปญหาขยะมลฝอยในชมชนของประเทศไทยสวนใหญเปนการดำาเนนการดวยการ

กำาจดเชนการฝงกลบการเผาดวยเตาเผาขยะและการทำาปยหมกซงวธการเหลานจดเปนการแกไขปญหา

ทปลายเหต และมผลกระทบตอสงแวดลอม แมวาจะมการสงเสรมกระบวนการจดการขยะมลฝอยและ

สงปฏกลอยางเปนระบบ แตยงขาดการนำาไปปฏบตอยางจรงจง เนองจากสวนใหญยงเปนการจดการใน

ลกษณะทแยกสวนหรอมแผนการจดการเฉพาะเรองเทานน


การพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมจำาเปนตองมการนำาตนทนทางสงแวดลอมมาเปนสวนหนงของ

ตนทนในกจกรรมหรอการผลตเนองจากการใชทรพยากรธรรมชาตอยางเสรจะทำาใหเกดปญหาสงแวดลอม

ตอสงคมได เชน การทโรงงานผลตสนคากตองมการปลอยของเสยออกจากโรงงาน ซงหากโรงงานไมตอง

รบภาระคาใชจายในการบำาบดของเสยทปลอยออกมากอาจทำาใหเกดการใชทรพยากรธรรมชาตทไมม

ประสทธภาพดงนนจงจำาเปนทรฐจะตองเขามาแทรกแซงดวยวธการตางๆเชนการออกกฎหมายใหผประกอบ

การผลตตองบำาบดของเสยกอนระบายออกจากโรงงานกอนปลอยออกจากโรงงาน


นโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ.2540-2559 ไดกำาหนด

แนวทางในการสงเสรมและสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมในการแกไขปญหาสงแวดลอมในชมชน โดย

กำาหนดใหมนโยบายสงเสรมและสนบสนนใหประชาชนรบทราบขอมลและมอำานาจหนาทในการแกไขปญหา

สงแวดลอมชมชนโดยปรบปรงกฎหมายระเบยบขอบงคบในการกระจายอำานาจเพอใหประชาชนในทองถน

มอำานาจในการตดสนใจแกไขปญหาสงแวดลอมชมชนสรางความรความเขาใจดานสงแวดลอมชมชนและ

สรางจตสำานกจตวญญาณใหประชาชนเหนความสำาคญของสงแวดลอมชมชน

8-29

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ตอนท 8.2 มาตรการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมในชมชน


รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550มาตรา68กำาหนดใหการดำาเนนโครงการหรอ

กจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงทงทางดานคณภาพสงแวดลอมทรพยากรธรรมชาต

และสขภาพ จะกระทำามได เวนแตจะไดศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพ

ของประชาชนดงนนเจาของโครงการหรอกจกรรมดงกลาวจงตองทำาการศกษาและประเมนผลกระทบดาน

สงแวดลอม(EnvironmentalImpactAssessmentหรอEIA)


พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมองพ.ศ. 2535 ได

กำาหนดความผดเกยวกบหนาทของเจาของหรอผครอบครองอาคารและความผดเกยวกบการทงขยะมลฝอย

และสงปฏกลลงในสนามหญาและตนไมในถนนและสถานสาธารณะซงราชการสวนทองถนราชการสวนอน

หรอรฐวสาหกจเปนเจาของรวมถงการทงขยะมลฝอยและสงปฏกลลงในนำา


การทประเทศไทยมกฎหมายเกยวกบสงแวดลอมในชมชนหลายฉบบ ทำาใหกฎหมายขาดความ

เปนเอกภาพ เนองจากกฎหมายเกยวกบสงแวดลอมในชมชนประกอบดวยกฎหมายทมวตถประสงคใน

การคมครองสงแวดลอมในชมชนโดยตรง และกฎหมายทมไดมวตถประสงคเพอคมครองสงแวดลอมใน

ชมชนโดยตรงแตเปนกฎหมายทมเนอหาเกยวของกบการคมครองสงแวดลอมดวยเหตนจงทำาใหกฎหมาย

สงแวดลอมขาดความเปนเอกภาพเพราะการบงคบใชกฎหมายสงแวดลอมตองโยงไปถงกฎหมายหลายฉบบ

การมกฎหมายสงแวดลอมหลายฉบบจงทำาใหกฎหมายเกดความซำาซอนกนในดานการดำาเนนงานและบงคบใช

8-30

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

แบบประเมนผลตนเองหลงเรยนวตถประสงค เพอประเมนความกาวหนาในการเรยนรของนกศกษาเกยวกบเรอง “กฎหมายเกยวกบสง

แวดลอมในชมชน”

คำาแนะนำา อานคำาถามตอไปน แลวเขยนคำาตอบลงในชองวางทกำาหนดให นกศกษามเวลาทำาแบบ

ประเมนผลชดน30นาท

1. จงวเคราะหวาสาเหตหลกของปญหาสงแวดลอมในชมชนเมองคออะไร

2. แนวนโยบายรฐทเกยวกบสงแวดลอมในชมชนมอะไรบาง

8-31

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

3. จงวเคราะหวาการบงคบใชกฎหมายสงแวดลอมในชมชนมขอจำากดอยางไร

4. กฎหมายทควบคมและจดการของเสยอนตรายโดยตรงคอกฎหมายใดจงอธบาย

5. พระราชบญญตการสาธารณสขพ.ศ.2535มสาระสำาคญอยางไรบาง

8-32

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เฉลยแบบประเมนผลตนเองหนวยท 8

กอนเรยน1.ปญหาสงแวดลอมในชมชนทสำาคญไดแก

1) ปญหาขยะมลฝอยและสงปฏกล เปนปญหาสงแวดลอมในชมชนทสำาคญโดยเฉพาะ

ในชมชนเมองทมประชากรอาศยกนอยอยางหนาแนน ซงอตราการเพมของขยะมลฝอยและสงปฏกลใน

ประเทศไทยมาจากหลายปจจยหลายประการ ไดแกลกษณะทางภมศาสตรสภาพเศรษฐกจสงคมจำานวน

ประชากรเปนตน

2) ปญหาของเสยอนตรายอาจเกดขนไดจากแหลงชมชนทพกอาศยในโรงงานอตสาหกรรม

เกษตรกรรมและกจการสถานพยาบาลซงของเสยอนตรายมดวยกนหลายประเภทขนอยกบแหลงทมาเชน

โรงงานอตสาหกรรมการทำาเกษตรกรรม

2.สาเหตหลกของปญหาสงแวดลอมในชมชนไดแก

1) การเพมขนของจำานวนประชากร

2) การพฒนาทางเศรษฐกจ

3) ความกาวหนาทางเทคโนโลย

4) ความยากจน

5) จตสำานกและการศกษาอบรม

6) การไมรวมตนทนดานสงแวดลอมในการผลต

3.แนวนโยบายแหงรฐในเรองทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมปรากฏอยในของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 85 หมวดท 8 วาดวยแนวนโยบายดานทดน

ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม ซงกำาหนดวา รฐจะตองกำาหนดหลกเกณฑการใชทดนใหเหมาะสม

กบสภาพแวดลอม และกระจายการถอครองทดนอยางเปนธรรม รวมทงดำาเนนการใหเกษตรกรมทดนทำา

กนเปนของตนเอง และจะตองจดการผงเมองใหเปนไปอยางมประสทธภาพนอกจากนรฐจะตองจดใหม

แผนการบรหารจดการทรพยากรอยางเปนระบบโดยใหประชาชนมสวนรวมในการสงวนบำารงรกษาและใช

ประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพตลอดจนการสงเสรมบำารงรกษาและ

คมครองคณภาพสงแวดลอมใหเปนไปตามหลกการพฒนาทยงยนดวย

4.รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550ไดบญญตถงสทธและหนาทของประชาชน

ทเกยวของกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมในชมชนไวดงน

1) สทธของชมชนในการมสวนรวมกบรฐเพออนรกษ จดการ และใชประโยชนจาก

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรวมทงความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดลและยงยน(มาตรา67)

8-33

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

2) สทธของบคคลในการมสวนรวมในการบำารงรกษาทรพยากรธรรมชาต เพอใหตนเองม

ชวตในสงแวดลอมทด(มาตรา68)

3) สทธในการไดรบขอมลขาวสารในครอบครองของหนวยงานราชการ หนวยงานของรฐ

รฐวสาหกจหรอราชการสวนทองถน(มาตรา56)

4) สทธในการไดรบขอมลคำาชแจงและแสดงความคดเหนกอนการอนญาตโครงการหรอ

กจกรรมทอาจมผลกระทบรนแรงตอสงแวดลอมและคณภาพชวตของประชาชน(มาตรา57)

5) สทธในการเสนอเรองราวรองทกขและการฟองหนวยงานของรฐ(มาตรา59และมาตรา

60)

6) สทธในการออกเสยงประชามต(มาตรา165)

7) การกระจายอำานาจในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหแกองคกร

ปกครองสวนทองถน(มาตรา85)

5.กฎหมายสงแวดลอมในชมชนมขอจำากดบางประการซงกอใหเกดปญหาและอปสรรคในการ

จดการปญหาสงแวดลอมคอ

1) การขาดความเปนเอกภาพทางกฎหมาย

2) การบงคบใชกฎหมายสงแวดลอมในชมชนมลกษณะทแยกสวน

3) เนอหาของกฎหมายมงไปในทางแกไขปญหาและการเยยวยาชดใชคาเสยหายมากกวาการ

ปองกนปญหาสงแวดลอม

4) การดำาเนนงานขององคกรทเกยวของกบการบงคบใชกฎหมายมลกษณะตางคนตางทำา

5) การขาดจตสำานกของประชาชน

หลงเรยน1. สาเหตหลกของปญหาสงแวดลอมในชมชนเมองทไดแก การเพมขนของจำานวนประชากร

เนองจากชมชนเมองมประชากรอาศยอยอยางหนาแนนทำาใหความตองการของประชาชนในดานตางๆเพม

สงขน เชนอาหาร เครองนงหมยารกษาโรคทอยอาศยและพนททำากนสงผลใหตองมการผลตสนคาเพอ

การอปโภคและบรโภคมากขนซงอาจกอใหเกดปญหาสงแวดลอมดานตางๆเพมขน

2.แนวนโยบายแหงรฐเกยวกบสงแวดลอมในชมชนทสำาคญไดแก

1) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550ไดกำาหนดนโยบายแหงรฐเกยวกบ

สงแวดลอมในชมชนไววารฐจะตองกำาหนดหลกเกณฑการใชทดนใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมและกระจาย

การถอครองทดนอยางเปนธรรม รวมทงดำาเนนการใหเกษตรกรมทดนทำากนเปนของตนเอง และจะตอง

จดการผงเมองใหเปนไปอยางมประสทธภาพนอกจากนรฐจะตองจดใหมแผนการบรหารจดการทรพยากร

อยางเปนระบบโดยใหประชาชนมสวนรวมในการสงวนบำารงรกษาและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต

และความหลากหลายทางชวภาพตลอดจนการสงเสรมบำารงรกษาและคมครองคณภาพสงแวดลอมใหเปน

ไปตามหลกการพฒนาทยงยนดวย

8-34

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

2) นโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2540-2559

ไดกำาหนดนโยบายและแนวทางการสงเสรม และรกษาคณภาพสงแวดลอมระยะยาว โดยมความมงหมาย

ทจะใหมการจดการทรพยากรธรรมชาตและการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาตใหควบคไป

กบการพฒนาเศรษฐกจและสงคม

3. การบงคบใชกฎหมายสงแวดลอมในชมชนมลกษณะทแยกสวนคอแยกไปตามชนดและประเภท

ของปญหาเชนสตวปาปาไมนำาอากาศซงปญหาเหลานบางปญหามความเกยวโยงกนและกฎหมายแตละ

ฉบบกมวธการจดการปญหาทแตกตางกนออกไปทำาใหปญหาสงแวดลอมขาดการจดการปญหาในลกษณะ

ทเปนระบบ

4.กฎหมายทควบคมและจดการของเสยอนตรายโดยตรง ไดแก พระราชบญญตวตถอนตราย

พ.ศ.2535ซงมวตถประสงคเพอควบคมการผลตการนำาเขาการสงออกหรอการมไวในครอบครองซงวตถ

อนตรายทจะกลายเปนกากสารหรอขยะมพษในอนาคต โดยใหมการจดตง “คณะกรรมการวตถอนตราย”

ขนเพอทำาหนาทในการใหคำาปรกษา ดแล แนะนำา และพจารณาเรองรองเรยนจากผทไดรบความเสยหาย

จากวตถอนตรายรวมทงกำาหนดใหผผลตนำาเขาสงออกและผครอบครองวตถมพษหรอกากสารอนตราย

ตองแจงและรายงานถงชนดและปรมาณของวตถมพษและกากสารอนตรายทอยในความครอบครอง

5.พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 มบทบญญตทควบคมขยะมลฝอยและสง

ปฏกลในชมชน โดยกฎหมายฉบบนกำาหนดวาในกรณทมเหตอนอาจกอใหเกดความเดอดรอนแกผอย

อาศย ในบรเวณใกลเคยง หรอผทตองประสบกบเหตนน ใหถอวาเปนเหตรำาคาญ และใหเจาพนกงาน

ทองถนมอำานาจสงหามบคคลใดกอเหตรำาคาญในทหรอทางสาธารณะหรอสถานทของเอกชน รวมทงการ

ระงบเหตรำาคาญนน

Documents