15

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการวจยการพฒนาหลกสตรฝกอบรมยวบรรณารกษ สำหรบนกเรยน

ระดบชนมธยมศกษา สงกดสำนกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 22

ผวจยนำเสนอเอกสารและงานวจยทเกยวของตามลำดบ ดงน

1. แนวคดทฤษฏเกยวกบหลกสตร

1.1 ความหมายของหลกสตร

1.2 ความสำคญของหลกสตร

1.3 องคประกอบของหลกสตร

1.4 การพฒนาหลกสตร

1.5 รปแบบการพฒนาหลกสตร

1.6 รปแบบการประเมนหลกสตร

1.7 การปรบปรงหลกสตร

1.8 งานวจยทเกยวของกบการพฒนาหลกสตร

2. การฝกอบรม

2.1 ความหมายของการฝกอบรม

2.2 วตถประสงคของการฝกอบรม

2.3 ความสำคญของการฝกอบรม

2.4 กระบวนการฝกอบรม

2.5 รปแบบการฝกอบรม

2.6 ลกษณะของหลกสตรฝกอบรมทด

2.7. เทคนคและวธการการฝกอบรม

2.8 รปแบบการประเมนผลการฝกอบรม

2.9 งานวจยทเกยวของกบหลกสตรฝกอบรม

3. แนวคดทฤษฎเกยวกบยวบรรณารกษ

3.1 ความหมายของยวบรรณารกษ

3.2 ความสำคญของยวบรรณารกษ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

16

3.3 คณสมบตของยวบรรณารกษ

3.4 แนวคดยวบรรณารกษ

3.5 งานยวบรรณารกษ

3.6 งานวจยทเกยวของกบยวบรรณารกษ

1. แนวคดทฤษฏเกยวกบหลกสตร

ทฤษฎหลกสตรเปนสงทสำคญและจำเปนในการพฒนาหลกสตร เพราะทฤษฎ

หลกสตรจะชวยใหมความเขาใจทตรงกนกอนดำเนนการพฒนาหลกสตร ผวจยจงไดศกษา

แนวคด และทฤษฎหลกสตร เพอใหกระบวนการพฒนาหลกสตรเปนไปในทศทางเดยวกน

ไดหลกสตรทมประสทธภาพ โดยมรายละเอยดในแตละประเดน ดงน

1.1 ความหมายของหลกสตร

คำวา“หลกสตร” แปลมาจากคำในภาษาองกฤษวา “Curriculum”

ซงมรากศพทมาจากภาษาลาตนวา “Currere” หมายถง “Running Course” หรอ เสนทางท

ใชวงแขง (สนย ภพนธ, 2546, หนา 6) มนกการศกษาไดใหนยามไวมากมายหลายลกษณะ

ขนอยกบปรชญาความเชอพนฐานความเขาใจและประสบการณของแตละคนนอกจากนยง

ขนอยกบงานเฉพาะอยางของแตละคนทศกษาหรอกรอบความคดของงานวจยแตละเรอง

ดงตอไปน

Regan and Gane (1977, p. 192) ไดใหความหมายวาหลกสตร

เปนมวลประสบการณทสถานศกษาจดขนสำหรบผเรยนเพอใหมประสบการณการเรยนท

พงประสงค

Connelly & Lantz (1985, p. 1160) ไดใหความหมายวาหลกสตรเปน

วถชวตและโครงการของสถานศกษาทจดขนเพอใหเปนแนวทางในการดำเนนชวต

Armstrong (2003, p. 20) ไดใหความหมายเปนการเฉพาะวาหลกสตร

หมายถง กระบวนการตดสนใจและสรางหลกสตรซงมเปาหมายสำหรบการเตรยมการและ

การประเมนแผนการตดสนใจทจะพฒนาผเรยนโดยเฉพาะดานความร และทกษะ

ความหมายดงกลาวเกยวของกบ 3 ปจจยหลกของหลกสตรคอการถายโยงความร

กระบวนการจดหาสงอำนวยความสะดวกในการเรยนรและการสรางการเรยนรเพอให

ผเรยนเขาถงขอมลความรสารสนเทศใหมๆ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

17

ชวลต ชกำแหง (2551, หนา 15) สรปไดวา หลกสตร หมายถง มวล

ประสบการณทกอยางทเกยวของกบการเรยนการสอนมทงสวนทเปนเอกสาร หลกฐาน

กระบวนการทใชในการเรยนการสอน การจดกจกรรม สอวสดตางๆ ทจดขนเพอใหผเรยน

ไปสเปาหมายทพงปรารถนา

นชนารถ เยนฉำ (2554, หนา 14) สรปไดวา หลกสตรเปนแนวทาง

ในการจดการศกษาและจดมวลประสบการณใหกบผเรยนไดบรรลจดประสงคและ

พฒนาสงคมใหดและมประสทธภาพ

อรวรรน ไชยปญหา (2556, หนา 76) สรปไววาหลกสตรในความหมายท

แคบหลกสตรคอ รายวชา สวนความหมายทกวางหลกสตรคอ มวลประสบการณทงหลาย

ทจดใหกบผเรยนทงในและนอกสถานศกษาทงทางตรงและทางออม

สายสนย กลางประพนธ (2558, หนา 29) สรปไดวา หลกสตร หมายถง

มวลประสบการณหรอกจกรรมทงหลายทจดใหผเรยน เพอใหผเรยนสามารถพฒนาตนเอง

ใหดำรงชวตอยในสงคมไดอยางปกตสข

กรณา วทยารตน (2559, หนา 15) สรปไววา หลกสตร หมายถง สงท

มงหวงใหเกดขนกบผเรยนเมอสนสดกระบวนการจดการเรยนรทเปนทยอมรบ เพอพฒนา

ผเรยนใหเปนไปตามสงทสงคมคาดหวง และมการวางแผนงานและสามารถปรบปรง และ

พฒนาใหเออประโยชนตอผเรยน

สรญา วชระสงกาศ (2559, หนา 38) สรปไดวา หลกสตร หมายถง

การจดกจกรรมและ มวลประสบการณทงหลายทเกยวของกบการจดการเรยนรท

สถานศกษาจดใหกบผเรยนเพอใหบรรลตามเปาหมายทพงประสงค

สรปไดวา หลกสตร หมายถง มวลประสบการณหรอกจกรรมทงหลายทจด

ใหผเรยนทงในและนอกสถานศกษาทงทางตรงและทางออมตามวตถประสงคทกำหนดไว

เพอเสรมสรางความร ทกษะและประสบการณใหผเรยนเจรญงอกงามและสามารถพฒนา

ตนเองใหเขาถงขอมลความรสารสนเทศใหมๆ ตามทสงคมคาดหวงใหดำรงชวตอยในสงคม

ไดอยางปกตสข

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

18

1.2 ความสำคญของหลกสตร

หลกสตรเปนองคประกอบทสำคญของการจดการศกษา เพราะหลกสตร

เปนแผนโครงการทกำหนดจดมงหมาย เนอหา กจกรรม การจดการเรยนร การวดและ

ประเมนผลไวลวงหนาอยางมแบบแผน เพอเปนแนวทางสำหรบคร ผบรหารในการจด

ประสบการณตางๆ เพอใหผเรยนไดเกดการเรยนร และพฒนาในทกๆ ดาน

ไดมนกการศกษากลาวถงความสำคญของหลกสตร ดงน

ธำรง บวศร (2542, หนา 149) ไดกลาวถงความสำคญของหลกสตรใน

2 ประเดน คอ ความสำคญตอการศกษาสวนรวมและความสำคญตอการเรยนการสอน

ในสวนของความสำคญตอการศกษาสวนรวมหลกสตรเปนเครองมอทถายทอดเจตนารมณ

หรอเปาประสงคการศกษาของชาตสการปฏบต เปนสงทนำเอาความมงหมายและนโยบาย

การศกษาไปแปลงเปนการกระทำพนฐานในโรงเรยนหรอสถานศกษาหรอกลาวไดวาเปน

หวใจของการศกษา ในสวนของความสำคญตอการเรยนการสอนหลกสตรเปนสงทชใหเหน

แนวทางในการจดมวลประสบการณใหแกผเรยน

นชนารถ เยนฉำ (2554, หนา 15) สรปไดวา หลกสตรเปนโครงรางใน

การจดกจกรรมและชวยกำหนดแนวทางในการปฏบตใหสอดคลองกนทกฝายอยางเปน

ระบบและหลกสตรยงบอกถงสงคมในอนาคตได

วชย วงษใหญ (2554, หนา 7) ไดสรปความสำคญของหลกสตร ไวดงน

1. หลกสตรเปนแผนและแนวทางในการจดการศกษาของชาตใหบรรล

ตามความมงหมาย และนโยบาย

2. หลกสตรเปนหลกและเปนแนวทางในการวางแผนวชาการ การจด

การบรหารการศกษา การสรรหาและการพฒนาบคลากร การจดวสด อปกรณ เครองมอ

นวตกรรมการเรยนการสอน งบประมาณ อาคารสถานท ซงจำเปนตองไดรบการพจารณา

ใหเหมาะสมและสอดคลองกบความคาดหวงของหลกสตร

3. หลกสตรเปนเครองมอในการควบคมมาตรฐานการศกษาของ

สถานศกษาและคณภาพของผเรยนใหเปนไปตามนโยบายและแผนการศกษาชาตและ

สอดคลองกบความตองการของแตละทองถน

4. ระบบหลกสตรจะกำหนดความมงหมาย ขอบขายเนอหาสาระแนว

ทางการจดประสบการณ การเรยนการสอน แหลงทรพยากรและการประเมนผลสำหรบ

การจดการศกษาของผสอนและผบรหาร

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

19

5. หลกสตรจะเปนเครองบงชทศทางการพฒนาทรพยากรมนษยใหม

คณภาพและสอดคลองกบแนวโนมการพฒนาสงคมของประเทศ

สายสนย กลางประพนธ (2558, หนา 30) สรปไดวา หลกสตรม

ความสำคญตอการวางแผนการศกษา การบรหารการศกษา และการควบคมมาตรฐาน

การศกษาเปนเครองมอทถายทอดเปาประสงคการศกษาสการปฏบต เปนสงทชใหเหน

แนวทางในการจดประสบการณแกผเรยน เพอใหบรรลเปาหมายและมาตรฐานการศกษา

กรณา วทยารตน (2559, หนา 18) สรปไดวา หลกสตรมความสำคญ

เสมอนแมพมพตนแบบในการผลตใหผเรยนมคณภาพไดมาตรฐานเปนเครองบงชทศทางใน

การจดการเรยนการสอนทผเกยวของทกฝายตองยดถอ เพอพฒนาบคลากรใหม

ประสทธภาพตามเกณฑมาตรฐานการศกษาทหลกสตรกำหนด

สรญา วชระสงกาศ (2559, หนา 40) สรปไดวา หลกสตรมความสำคญ

ตอการพฒนาการจดการศกษา เปนเครองมอในการวางแผนการบรหารการศกษาเปน

ตวกำหนดแนวทางในการจดประสบการณใหกบผเรยน เพอใหผเรยนมคณธรรม จรยธรรม

มความร ความสามารถ พฒนาไดเตมตามศกยภาพและบรรลผลตามจดมงหมายของ

การศกษา

สรปไดวา หลกสตรมความสำคญตอการจดการศกษาและการควบคม

มาตรฐานการศกษา เปนเครองมอกำหนดแนวทางทจะทำใหการจดการศกษาบรรลผล

ตามจดหมายทกำหนดไว เพอจดมวลประสบการณแกผเรยนตามเกณฑมาตรฐาน

การศกษาสการปฏบตอยางเปนระบบ

1.3 องคประกอบของหลกสตร

องคประกอบของหลกสตรเปนสงทชวยกำหนดแนวคด ระบบและ

ความสอดคลองของเอกสารหลกสตร ตลอดจนใชเปนแนวทางในการวางแผนออกแบบ

หลกสตรมนกวชาการกลาวถงองคประกอบของหลกสตร ดงน

Taba (1962, pp. 422-423) ใหความเหนวาหลกสตรม 4 องคประกอบ

คอ

1. วตถประสงคทวไปและวตถประสงคเฉพาะวชา

2. เนอหาของหลกสตร

3. กระบวนการเรยนการสอน

4. วธการประเมน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

20

Nicholls (1978, p. 17) กลาวถงองคประกอบของหลกสตรไว 4 แงมมท

สมพนธกน ไดแก วตถประสงค เนอหา วธการ การพฒนา ซงทง 4 แงมมนเกยวพนกน

อยางใกลชดและการเปลยนแปลงเหลานหากเกดขนกบแงมมหนงกจะสงผลกระทบตอ

แงมมอนๆ ดวย

Kerr (1989, p. 16) ไดแบงองคประกอบของหลกสตรไว 4 สวน ไดแก

วตถประสงค เนอหาความร ประสบการณการเรยนร และการประเมนผล

Tyler (1989, pp. 5-6) กลาวถงองคประกอบของหลกสตร

ประกอบดวย จดมงหมาย ประสบการณ วธการจดประสบการณ และการประเมนผลจาก

การศกษาเอกสาร

วชย วงษใหญ (2537, หนา 5) ไดแสดงองคประกอบของหลกสตรท

สำคญไว 4 องคประกอบเชนกนไดแกจดมงหมายเนอหาการจดประสบการณ

การเรยนรและการประเมนผลในแตละองคประกอบมรายละเอยด ดงตอไปน

1.จดมงหมาย หมายถง ความมงหวงทจะใหเกดแกผเรยนหลงการใช

หลกสตรหรอสงทกำหนดคณลกษณะทพงประสงคจะใหเกดแกผเรยนเพอพฒนาผเรยนให

มการเปลยนแปลงพฤตกรรมตามทตองการและเปนพฤตกรรมทสามารถวดและประเมนได

การกำหนดจดมงหมายในหลกสตรแตละระดบจะแตกตางกนตามลกษณะผเรยน และ

พฒนาการดานรางกาย จตใจ และสตปญญา โดยครอบคลมลกษณะ 3 ดาน คอ ความร

ทกษะ และเจตคต การกำหนดจดมงหมายทมประโยชนมากทสดคอ บงบอกถงชนดของ

พฤตกรรมทพงประสงคจะพฒนาขนในตวผเรยน และบงบอกถงเนอหาทเกยวของกบ

สภาพชวตทใชพฤตกรรมนนๆ

2. เนอหาวชา หมายถง สาระสำคญของความรทนำมาเปนเครองมอ

พฒนาผเรยนใหมความร ความสามารถ และเกดคณลกษณะตามทกำหนดไวในจดหมาย

เปนสงทกำหนดประสบการณการเรยนรและเชอมโยงใหการจดประสบการณนนบงเกดผล

ตามจดมงหมายเกณฑการเลอกเนอหา คอ 1) ขอมลดานปรชญาการศกษา ไดแก

เปาหมายทางการศกษา 2) ขอมลดานจตวทยาการเรยนร ไดแก พฒนาการและวฒภาวะ

ของผเรยน ความสามารถและศกยภาพในตวผเรยน ธรรมชาตของการเรยนรของมนษย

3) ขอมลดานสงคม ไดแก ความตองการและความคาดหวงของสงคมและเกณฑทใช

ตรวจสอบคณภาพของเนอหา คอ 1) มเนอหาเฉพาะใดบางทจะบงชใหผเรยนรในสงนน

2) มขอเทจจรงแนวคด หลกการใดบางทสมพนธกบหวขอเนอหา 3) เนอหาไดชแนวทาง

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

21

เกยวกบกระบวนการเรยนการสอนเปนขนตอนและตอเนองอยางสมพนธกบหวขอเรอง

อยางไร 4) เนอหาไดบงชใหผเรยนเกดความร ความคด ทกษะและคณลกษณะ คานยมใน

รปแบบใด เกณฑในการจดเนอหา คอ 1) จดตามลำดบจากเนอหาทงายไปสเนอหาทยาก

2) จดตามความจำเปนทตองเรยนกอนเรยนหลง 3) การจดตามลำดบจากสวนรวมไปส

สวนยอย

3. ประสบการณการเรยน หมายถง ปฏสมพนธระหวางผเรยนกบ

สถานการณภายนอกทผเรยนมปฏกรยาตอการเรยนรเกดจากสงทผเรยนกระทำมใชคร

กระทำจะเหนวาจดมงหมายและเนอหาวชาเปนจดหมายปลายทางหลกในการเลอก

ประสบการณการเรยน คอ 1) หลกในการเลอกประสบการณการเรยนทใหโอกาสผเรยน

ไดฝกปฏบตตามจดมงหมาย 2) ควรเปนทพงพอใจของผเรยน 3) อยในขอบขาย

ความสามารถของผเรยน 4) ควรเลอกประสบการณการเรยนทสามารถนำไปสจดหมาย

หลายๆ อยางได

4.การประเมนผล หมายถง กระบวนการรวบรวมขอมลเพอ

ตรวจสอบวาประสบการณการเรยนทจดขนไดผลเปนทพงปรารถนาจรงหรอไม มากนอย

เพยงใด และเปนการเสนอขอมลเพอตดสนใจเปลยนแปลง ปรบปรง หรอเลอกวธการใหม

เกยวกบการจดการศกษา พจารณาใหครอบคลมทงมตการประเมนความกาวหนาและ

มตการประเมนผลลพธ

พสณ ฟองศร (2549, หนา 134-135) ไดกลาววาองคประกอบของ

หลกสตรไดแกจดมงหมายของหลกสตรเนอหาการนำหลกสตรไปใชและการประเมนผล

หลกสตรในแตละองคประกอบมรายละเอยด ดงตอไปน

1. จดมงหมายของหลกสตร (Curriculum Aim) หมายถง ความตงใจ

หรอความคาดหวงทตองการใหเกดขนในตวผทจะผานหลกสตรจดมงหมายของหลกสตรม

ความสำคญเพราะเปนตวกำหนดทศทางและขอบเขตในการใหการศกษาชวยในการเลอก

เนอหา และกจกรรมตลอดจนใชมาตรการอยางหนงในการประเมนผลจดมงหมายของ

การศกษามอยหลายระดบไดแกจดมงหมายระดบหลกสตรซงเปนจดมงหมายทบอกให

ผเกยวของรเปาหมายของหลกสตรนนๆ จดมงหมายของกลมวชาแตละกลมจะสราง

คณลกษณะทแตกตางกนใหกบผเรยนดงนนแตละกลมวชาจงมการกำหนดจดมงหมายไว

ตางกนจดมงหมายรายวชาเปนจดมงหมายทละเอยดจำเพาะเจาะจงกวาจดมงหมายกลม

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

22

วชาผสอนรายวชาจะกำหนดจดมงหมายในการสอนเนอหาแตละบทแตละตอนขนในรป

ของจดมงหมายเชงพฤตกรรม

2. เนอหา (Content) เปนการเลอกเนอหาประสบการณการเรยนร

ตางๆ ทคาดวาจะชวยใหผเรยนพฒนาไปสจดมงหมายทกำหนดไวการเรยงลำดบเนอหา

ตลอดทงการกำหนดเวลาเรยนทเหมาะสม

3. การนำหลกสตรไปใช (Curriculum Implementation) เปนการนำ

หลกสตรไปสการปฏบตซงประกอบดวยกจกรรมตางๆ เชน การจดทำวสดหลกสตร ไดแก

คมอครเอกสารหลกสตรแผนการสอนแนวการสอนและแบบเรยนเปนตนตองมการเตรยม

ความพรอมดานบคลากรและสงแวดลอมเชนการจดโตะเกาอหองเรยนวสดอปกรณ

ในการเรยนจำนวนครและสงอำนวยความสะดวกตางๆ การดำเนนการสอนเปนกจกรรมท

สำคญทสดในขนนำหลกสตรไปใชเพราะหลกสตรจะไดผลหรอไมขนอยกบพฤตกรรม

การสอนของครครผสอนจะตองมความรในการถายทอดความรการวดและประเมนผล

จตวทยาการสอนตลอดทงปรชญาการศกษาแตละระดบจงทำใหการเรยนรของผเรยน

บรรลเปาหมายของหลกสตร

4. การประเมนผลหลกสตร (Evaluation) เปนการหาคำตอบวา

หลกสตรสมฤทธผลตามทกำหนดไวในจดมงหมายหรอไมมากนอยเพยงใดและอะไรเปน

สาเหตการประเมนผลหลกสตรเปนงานใหญและมขอบเขตกวางผประเมนจำเปนตอง

วางโครงการประเมนผลไวลวงหนา

บญเลยง ทมทอง (2553, หนา 14-15) ไดกลาววา องคประกอบของ

หลกสตรมองคประกอบทสำคญ คอ

1. จดมงหมายของหลกสตร (Curriculum Aims) หมายถง ความตงใจ

หรอความคาดหวงทตองการใหเกดขน ในตวผทจะผานหลกสตร จดมงหมายของหลกสตร

มความสำคญเพราะเปนตวกำหนดทศทางและขอบเขตใหการศกษาแกเดก

2. เนอหา (Content) เมอกำหนดจดมงหมายของหลกสตรแลว

กจกรรมขนตอไปคอ การเลอกเนอหา ประสบการณการเรยนรตางๆ ทคาดวาจะชวยให

ผเรยนพฒนาไปสจดมงหมายทกำหนดไว

3. การนำหลกสตรไปใช (Curriculum Implementation) เปนการนำ

หลกสตรไปสการปฏบต ซงประกอบดวยกจกรรมตางๆ เชน การจดทำวสดหลกสตร

ไดแก คมอคร เอกสารหลกสตร แผนการสอน แนวการสอนและแบบเรยน เปนตน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

23

4. การประเมนผลหลกสตร (Evaluation) คอ การหาคำตอบวา

หลกสตรสมฤทธผลตามทกำหนดไวในจดมงหมายมากนอยเพยงใด

นชนารถ เยนฉำ (2554, หนา 17) สรปไดวา องคประกอบของหลกสตร

ประกอบดวย ความนำ หลกการ จดมงหมาย เนอหาสาระ กระบวนการเรยนการสอน สอ/

อปกรณ และการวดประเมนผล

ทศนพรรณ จรารกษ (2558, หนา 22) ไดสรปองคประกอบการพฒนา

หลกสตรฝกอบรมได 6 องคประกอบ ไดแก 1) หลกการและเหตผล 2) วตถประสงคของ

หลกสตร 3) โครงสรางเนอหาสาระ 4) กจกรรมการฝกอบรม 5) สอประกอบการ

ฝกอบรม 6) การวดและประเมนผล

สรญา วชระสงกาศ (2559, หนา 10) ไดกลาววา องคประกอบของ

หลกสตรม 4 องคประกอบ ไดแก

1. จดมงหมายของหลกสตร หมายถง ความคาดหวงของหลกสตร

ฝกอบรมเพอสงเสรมทกษะการคดอยางมเหตผล ทตองการใหเกดขนกบผเขารบ

การฝกอบรมภายหลงจากทไดรบการฝกอบรมแลว ในดานความรความเขาใจ ดานทกษะ

การคดอยางมเหตผล และดานความพงพอใจตอหลกสตรฝกอบรม

2. เนอหา หมายถง สาระสำคญของความรหรอประสบการณและ

ทกษะการคดทสอดคลองกบเปาหมายในการฝกอบรมทคาดวาจะชวยใหผเรยนพฒนาไปส

จดมงหมายทกำหนดไว

3. กระบวนการฝกอบรม หมายถง ขนตอนในการจดการเรยนรหรอ

จดประสบการณหรอจดกจกรรมฝกอบรมเพอพฒนาความสามารถในการคดอยางม

เหตผลของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3

4 การวดและประเมนผล หมายถง การรวบรวมขอมล โดยใช

แบบทดสอบความรความเขาใจ ดานการคดอยางมเหตผล แบบประเมนทกษะดานการคด

อยางมเหตผล แบบสอบถามความพงพอใจ เปนเครองมอ เพอตดตามผลการจดกจกรรม

การฝกอบรมวาสอดคลองและบรรลผลตามจดมงหมายของหลกสตรฝกอบรมเพอ

สงเสรมทกษะการคดอยางมเหตผล

จากการศกษาเอกสารแนวคด ทฤษฎ และผลการวจยทเกยวของกบ

องคประกอบของหลกสตร ผวจยไดนำมาสงเคราะหและสรป ดงตาราง 1

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

24

ตาราง 1 การสงเคราะหองคประกอบของหลกสตร

จากตาราง 1 การสงเคราะหองคประกอบของหลกสตร ผวจยไดเลอก

องคประกอบของหลกสตรทมความถเฉลยรอยละ 50 ขนไป กำหนดเปนองคประกอบ

การพฒนาหลกสตรฝกอบรมยวบรรณารกษ ได 4 องคประกอบ ไดแก 1) จดมงหมายของ

หลกสตร รอยละ 100 2) เนอหา รอยละ 100 3) กระบวนการฝกอบรม รอยละ 100 และ

4) การวดและประเมนผล รอยละ 80

สรปไดวา องคประกอบของหลกสตรฝกอบรมยวบรรณารกษ ประกอบดวย

4 องคประกอบทสำคญ ไดแก 1) จดมงหมายของหลกสตร 2) เนอหา 3) กระบวนการ

ฝกอบรม และ 4) การวดและประเมนผล ผวจยจงไดนำ 4 องคประกอบนมาสรางหลงสตร

ฝกอบรมยวบรรณารกษตอไป ซงรายละเอยดแตละองคประกอบมรายละเอยด ดงน

Taba

(196

2)

Nich

olls

(1978

)

Kerr

(1989

)

Tyler

(198

9)

วชย

วงษใ

หญ (2

537)

พสณ

ฟอง

ศร (2

549)

บญเล

ยง ท

มทอง

(255

3)

นชนา

รถ เย

นฉำ

(255

4)

ทศนพ

รรณ

จรา

รกษ

(255

8)

สรญ

า วช

ระสง

กาศ

(255

9)

ความ

ถ

รอยล

ะ

หลกการและเหตผล/ความเปนมา √ √ 2 20

จดมงหมาย √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ 10 100

เนอหา √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ 10 100

กระบวนการฝกอบรม √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ 10 100

สอประกอบการฝกอบรม √ √ 2 20

การพฒนา √ 1 10

การวดและประเมนผล √ √ √ √ √ √ √ √ 8 80

นกการศกษา

องคประกอบ

ของหลกสตร

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

25

1. จดมงหมายของหลกสตร

Taba (1962, pp. 422-423) ไดกลาววา ความมงหมาย หมายถง

การกำหนดวาตองการใหผเรยนเปนอยางไรหรอจะใหการศกษาเพออะไร

วชย วงษใหญ (2537, หนา 5) ไดกลาววา จดมงหมาย หมายถง

ความมงหวงทจะใหเกดแกผเรยนหลงการใชหลกสตรหรอสงทกำหนดคณลกษณะท

พงประสงคจะใหเกดแกผเรยนเพอพฒนาผเรยนใหมการเปลยนแปลงพฤตกรรมตามท

ตองการและเปนพฤตกรรมทสามารถวดและประเมนได การกำหนดจดมงหมายใน

หลกสตรแตละระดบจะแตกตางกนตามลกษณะผเรยน และพฒนาการดานรางกาย จตใจ

และสตปญญา โดยครอบคลมลกษณะ 3 ดานคอ ความร ทกษะ และเจตคต การกำหนด

จดมงหมายทมประโยชนมากทสดคอ บงบอกถงชนดของพฤตกรรมทพงประสงคจะ

พฒนาขนในตวผเรยน และบงบอกถงเนอหาทเกยวของกบสภาพชวตทใชพฤตกรรมนนๆ

พสณ ฟองศร (2549, หนา 134-135) ไดกลาววา จดมงหมายของ

หลกสตร (Curriculum Aim) หมายถง ความตงใจหรอความคาดหวงทตองการใหเกดขน

ในตวผทจะผานหลกสตรจดมงหมายของหลกสตรมความสำคญเพราะเปนตวกำหนด

ทศทางและขอบเขตในการใหการศกษาชวยในการเลอกเนอหาและกจกรรมตลอดจนใช

มาตรการอยางหนงในการประเมนผลจดมงหมายของการศกษามอยหลายระดบ ไดแก

จดมงหมายระดบหลกสตรซงเปนจดมงหมายทบอกใหผเกยวของรเปาหมายของหลกสตร

นนๆ จดมงหมายของกลมวชาแตละกลมจะสรางคณลกษณะทแตกตางกนใหกบผเรยน

ดงนนแตละกลมวชาจงมการกำหนดจดมงหมายไวตางกนจดมงหมายรายวชาเปน

จดมงหมายทละเอยดจำเพาะเจาะจงกวาจดมงหมายกลมวชาผสอนรายวชาจะกำหนด

จดมงหมายในการสอนเนอหาแตละบทแตละตอนขนในรปของจดมงหมายเชงพฤตกรรม

บญเลยง ทมทอง (2553, หนา 14-15) ไดกลาววา จดมงหมายของ

หลกสตร (Curriculum Aims) หมายถง ความตงใจหรอความคาดหวงทตองการใหเกดขน

ในตวผทจะผานหลกสตร จดมงหมายของหลกสตรมความสำคญเพราะเปนตวกำหนด

ทศทางและขอบเขตใหการศกษาแกเดก

สรญา วชระสงกาศ (2559, หนา 10) ไดกลาววา จดมงหมายของ

หลกสตร หมายถง ความคาดหวงของหลกสตรฝกอบรมเพอสงเสรมทกษะการคดอยางม

เหตผลทตองการใหเกดขนกบผเขารบการฝกอบรมภายหลงจากทไดรบการฝกอบรมแลว

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

26

ในดานความรความเขาใจ ดานทกษะการคดอยางมเหตผล และดานความพงพอใจตอ

หลกสตรฝกอบรม

สรปไดวา จดมงหมายของหลกสตร หมายถง ความคาดหวงของ

หลกสตรฝกอบรมยวบรรณารกษ เพอพฒนาผเขาอบรมใหมการเปลยนแปลงพฤตกรรมท

ตองการเกดขนกบผเขารบการฝกอบรมภายหลงจากทไดรบการฝกอบรมแลว ในดาน

ความรความเขาใจ ดานทกษะการปฏบตงาน และดานความพงพอใจตอหลกสตรฝกอบรม

2. เนอหา

Taba (1962, pp. 422-423) ไดกลาววา เนอหาวชา หมายถง

การเลอกและจดเนอหาวชาตลอดจนประสบการณตางๆ ทจะชวยใหผเรยนพฒนาไปส

ความมงหมายทกำหนดไว

วชย วงษใหญ (2537, หนา 5) ไดกลาววา เนอหาวชา หมายถง

สาระสำคญของความรทนำมาเปนเครองมอพฒนาผเรยนใหมความร ความสามารถ และ

เกดคณลกษณะตามทกำหนดไวในจดหมายเปนสงทกำหนดประสบการณการเรยนรและ

เชอมโยงใหการจดประสบการณนนบงเกดผลตามจดมงหมายเกณฑการเลอกเนอหาคอ

1) ขอมลดานปรชญาการศกษา ไดแก เปาหมายทางการศกษา 2) ขอมลดานจตวทยาการ

เรยนร ไดแก พฒนาการและวฒภาวะของผเรยน ความสามารถและศกยภาพในตวผเรยน

ธรรมชาตของการเรยนรของมนษย 3) ขอมลดานสงคม ไดแก ความตองการและ

ความคาดหวงของสงคมและเกณฑทใชตรวจสอบคณภาพของเนอหา คอ 1) มเนอหา

เฉพาะใดบางทจะบงชใหผเรยนรในสงนน 2) มขอเทจจรงแนวคด หลกการใดบางทสมพนธ

กบหวขอเนอหา 3) เนอหาไดชแนวทางเกยวกบกระบวนการเรยนการสอนเปนขนตอนและ

ตอเนองอยางสมพนธกบหวขอเรองอยางไร 4) เนอหาไดบงชใหผเรยนเกดความร

ความคด ทกษะและคณลกษณะ คานยมในรปแบบใด เกณฑในการจดเนอหา คอ

1) จดตามลำดบจากเนอหาทงายไปสเนอหาทยาก 2) จดตามความจำเปนทตองเรยนกอน

เรยนหลง 3) การจดตามลำดบจากสวนรวมไปสสวนยอย

พสณ ฟองศร (2549, หนา 134-135) ไดกลาววา เนอหา (Content)

หมายถง การเลอกเนอหาประสบการณการเรยนรตางๆ ทคาดวาจะชวยใหผเรยนพฒนา

ไปสจดมงหมายทกำหนดไวการเรยงลำดบเนอหาตลอดทงการกำหนดเวลาเรยนท

เหมาะสม

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

27

บญเลยง ทมทอง (2553, หนา 14-15) ไดกลาววา เนอหา (Content)

หมายถง การเลอกเนอหา ประสบการณการเรยนรตางๆ ทคาดวาจะชวยใหผเรยนพฒนา

ไปสจดมงหมายทกำหนดไว

สรญา วชระสงกาศ (2559, หนา 10) ไดกลาววา เนอหา หมายถง

สาระสำคญของความรหรอประสบการณและทกษะการคดทสอดคลองกบเปาหมายใน

การฝกอบรมทคาดวาจะชวยใหผเรยนพฒนาไปสจดมงหมายทกำหนดไว

สรปไดวา เนอหา หมายถง การเลอกและการจดเนอหาสาระสำคญของ

ความร หรอการจดประสบการณการเรยนรตางๆ ทจะชวยใหผเรยนพฒนาไปสจดมงหมาย

ทกำหนดไว ซงประกอบดวย 4 งาน ดงน 1) การจดเรยงหนงสอบนชน 2) การบรการ

ยม-คน 3) การจดหมวดหมหนงสอ และ 4) กจกรรมสงเสรมการอานมหนวยการเรยนร

4 หนวย

3. กระบวนการฝกอบรม

Taba (1962, pp. 422-423) ไดกลาววา กระบวนการฝกอบรม

หมายถง การนำหลกสตรไปปฏบตใหบรรลตามความมงหมาย

วชย วงษใหญ (2537, หนา 5) ไดกลาววา กระบวนการฝกอบรม

หมายถง ปฏสมพนธระหวางผเรยนกบสถานการณภายนอกทผเรยนมปฏกรยาตอการ

เรยนรเกดจากสงทผเรยนกระทำมใชครกระทำ จะเหนวาจดมงหมายและเนอหาวชาเปน

จดหมายปลายทางหลกในการเลอกประสบการณการเรยน คอ 1) หลกในการเลอก

ประสบการณการเรยนทใหโอกาสผเรยนไดฝกปฏบตตามจดมงหมาย 2) ควรเปนท

พงพอใจของผเรยน 3) อยในขอบขายความสามารถของผเรยน 4) ควรเลอกประสบการณ

การเรยนทสามารถนำไปสจดหมายหลายๆ อยางได

พสณ ฟองศร (2549, หนา 134-135) ไดกลาววา กระบวนการ

ฝกอบรม หมายถง การนำหลกสตรไปสการปฏบตซงประกอบดวยกจกรรมตางๆ เชน

การจดทำวสดหลกสตร ไดแก คมอครเอกสารหลกสตรแผนการสอนแนวการสอนและ

แบบเรยนเปนตนตองมการเตรยมความพรอมดานบคลากรและสงแวดลอมเชนการจดโตะ

เกาอหองเรยนวสดอปกรณในการเรยนจำนวนครและสงอำนวยความสะดวกตางๆ

การดำเนนการสอนเปนกจกรรมทสำคญทสดในขนนำหลกสตรไปใชเพราะหลกสตรจะ

ไดผลหรอไมขนอยกบพฤตกรรมการสอนของครครผสอนจะตองมความรในการถายทอด

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

28

ความรการวดและประเมนผลจตวทยาการสอนตลอดทงปรชญาการศกษาแตละระดบ

จงทำใหการเรยนรของผเรยนบรรลเปาหมายของหลกสตร

บญเลยง ทมทอง (2553, หนา 14-15) ไดกลาววา กระบวนการ

ฝกอบรม หมายถง การนำหลกสตรไปสการปฏบต ซงประกอบดวยกจกรรมตางๆ เชน

การจดทำวสดหลกสตร ไดแก คมอคร เอกสารหลกสตร แผนการสอน แนวการสอนและ

แบบเรยน เปนตน

สรญา วชระสงกาศ (2559, หนา 10) ไดกลาววา กระบวนการ

ฝกอบรม หมายถง ขนตอนในการจดการเรยนรหรอ จดประสบการณหรอจดกจกรรม

ฝกอบรมเพอพฒนาความสามารถในการคดอยางมเหตผลของนกเรยนชนประถมศกษา

ปท 3

สรปไดวา กระบวนการฝกอบรม หมายถง ขนตอนการจดการเรยนร

หรอ การจดประสบการณในการจดกจกรรมฝกอบรมไปสการปฏบต เพอพฒนาความร

ทกษะการปฏบตในงานยวบรรณารกษใหบรรลตามจดมงหมายของหลกสตรฝกอบรม

ฝกอบรมยวบรรณารกษ มขนตอน 4 ขนตอน ดงน

1. การวางแผน (Plan)

Deming, W. Edwards (1986) ไดกลาววา การวางแผน (Plan)

หมายถง การจดอนดบความสำคญของ เปาหมาย กำหนดการดำเนนงาน กำหนด

ระยะเวลาการดำเนนงาน กำหนดผรบผดชอบหรอผดำเนนการและกำหนดงบประมาณท

จะใช การเขยนแผนดงกลาวอาจปรบเปลยนไดตามความเหมาะสมของลกษณะ

การดำเนนงาน การวางแผนยงชวยใหเราสามารถคาดการณสงทเกดขนในอนาคต

และชวยลดความสญเสยทอาจเกดขนได

ชนกานต เธยรสตร (2551, หนา 20) ไดกลาววา การวางแผน

(Plan) หมายถง การกำหนดกรอบหวขอทตองการปรบปรงเปลยนแปลง ซงรวมถง

การพฒนาสงใหมๆ การแกปญหาทเกดขนจากการปฏบตงาน ฯลฯ พรอมกบพจารณาวา

มความจำเปนตองใชขอมลใดบางเพอการปรบปรงเปลยนแปลงนน โดยระบวธการเกบ

ขอมลใหชดเจนนอกจากน จะตองวเคราะหขอมลทรวบรวมได แลวกำหนดทางเลอกใน

การปรบปรงเปลยนแปลงดงกลาว การวางแผนยงชวยใหเราสามารถคาดการณสงท

เกดขนในอนาคต และชวยลดความสญเสยตางๆ ทอาจเกดขนได ทงในดานแรงงาน

วตถดบ ชวโมงการทำงาน เงน เวลา

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

29

พชร พลก (2555, หนา 4) ไดกลาววา การวางแผนปฏบตงาน

(Plan) หมายถง การกำหนดเปาหมายหรอมาตรฐานการศกษา จดลำดบความสำคญของ

เปาหมาย กำหนดแนวทางการดำเนนงาน กำหนดระยะเวลา กำหนด งบประมาณ กำหนด

ผรบผดชอบ

บศรา สาระเกษ (2555, หนา 7) ไดกลาววา การวางแผน (Plan)

หมายถง การกำหนดเปาหมาย/วตถประสงคในการดำเนนงาน วธการและขนตอนทจำเปน

เพอใหการดำเนนงานบรรลเปาหมายในการวางแผนจะตองทำความเขาใจกบเปาหมาย

วตถประสงคทชดเจน เปาหมายทกำหนดตองเปนไปตามนโยบาย วสยทศนและพนธกจ

ขององคกร เพอกอใหเกดการพฒนาทเปนไปในแนวทางเดยวกนทวทงองคกร การ

วางแผน ในบางดานอาจจำเปนตองกำหนดมาตรฐานของวธการทำงานหรอเกณฑ

มาตรฐานตางๆ ไปพรอมกน ดวยขอกำหนดทเปนมาตรฐานกจะชวยใหการวางแผนม

ความสมบรณยงขนเพราะใชเปนเกณฑในการตรวจสอบไดวาการปฏบตงานเปนไปตาม

มาตรฐานทไดระบไวในแผนหรอไม

ณฐธยาน สนธรหส และคณะ (2558, บทคดยอ) ไดกลาววา

การวางแผน (Plan) หมายถง การวางแผนการดำเนนงานการจดคายยวบรรณารกษ

โดยมกจกรรม การดำ ผรบผดชอบและระยะเวลาการดำเนนการ

สรปไดวา การวางแผน (Plan) หมายถง การกำหนดเปาหมาย

ในการดำเนนงาน กำหนดระยะเวลา วธการและขนตอนทจำเปนเพอใหการดำเนน

การฝกอบรมยวบรรณารกษบรรลเปาหมายตามแผนทไดกำหนดไวอยางมประสทธภาพ

2. การปฏบต (DO)

Deming, W. Edwards (1986) ไดกลาววา การปฏบต (DO)

หมายถง การลงมอปฏบตงานตามแผนทเราวางไว การดำเนนการตามแผนอาจ

ประกอบดวย การมโครงสรางงานรองรบ มวธการ ดำเนนการ มผรบผดชอบงาน และมผล

ของการดำเนนการ

ชนกานต เธยรสตร (2551, หนา 20) ไดกลาววา การปฏบต (DO)

หมายถง การลงมอปรบปรงเปลยนแปลงตามทางเลอกทไดกำหนดไวในขนตอนการ

วางแผน ในขนนตองตรวจสอบระหวางการปฏบตดวยวาได ดำเนนไปในทศทางทตงใจ

หรอไม พรอมกบสอสารใหผทเกยวของรบทราบดวย เราไมควรปลอยใหถง วนาทสดทาย

เพอดความคบหนาทเกดขน หากเปนการปรบปรงในหนวยงานผบรหารยอมตองการ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

30

ทราบความคบหนาอยางแนนอน เพอจะไดมนใจวาโครงการปรบปรงเกดความผดพลาด

นอยทสด

พชร พลก (2555, หนา 4) ไดกลาววา การปฏบตตามแผน (Do)

หมายถง การสงเสรม สนบสนน จดสงอำนวยความสะดวก สนบสนนทรพยากร กำกบ

ตดตาม ใหการนเทศ

บศรา สาระเกษ (2555, หนา 7) ไดกลาววา การปฏบตตามแผน

(Do) หมายถง การปฏบตใหเปนไปตามแผนทไดกำหนดไวซงกอนทจะปฏบตงานใดๆ

จำเปนตองศกษาขอมลและเงอนไขตางๆ ของสภาพงานทเกยวของเสยกอนในกรณทเปน

งานประจำทเคยปฏบตหรอเปนงานเลกอาจใชวธการเรยนรศกษาคนควาดวยตนเอง

ถาเปนงานใหมหรองานใหญทตองใชบคลากรจำนวนมากอาจตองจดใหมการฝกอบรม

กอนทจะปฏบตจรง การปฏบต จะตองดำเนนการไปตามแผน วธการ และขนตอนทได

กำหนดไวและจะตองเกบรวบรวมบนทกขอมลทเกยวของกบการปฏบตงานไวดวย เพอใช

เปนขอมลในการดำเนนงานในขนตอนตอไป

ณฐธยาน สนธรหส และคณะ (2558, บทคดยอ) ไดกลาววา

การดำเนนงานตามแผน (DO) หมายถง การดำเนนการจดคายยวบรรณารกษตามแผน

ทวางไว และเพอใหการดำเนนการเปนไปอยางมประสทธภาพ มการดำเนนการ ดงน

1. ประกาศรบสมครนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน จำนวน

30 คน

2. จดทำรายชอผเขารวมกจกรรม

3. ประชมผเกยวของเพอดำเนนการจดคาย

4. เตรยมเอกสาร สถานท วสดและอปกรณ

5. ตอนรบผเขารวมกจกรรม

6. ตรวจสอบรายชอผเขารบการอบรมและการลงทะเบยน

7. ดำเนนการจดกจกรรมคายตามหลกสตรทวางไว

8. เปดโอกาสใหผเขารวมกจกรรมซกถาม และแสดงความ

คดเหน

9. ประเมนผลกจกรรม สรป รายงานผลการดำเนนงาน

กจกรรม

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

31

สรปไดวา การปฏบต (DO) หมายถง การดำเนนการปฏบต

การฝกอบรม ยวบรรณารกษตามแผนทวางไว เพอใหการดำเนนการเปนไปอยางม

ประสทธภาพ มการดำเนนการ กำหนดกลมเปาหมาย ประชมผทเกยวของรบทราบพรอม

กบจดเตรยมเอกสารสถานท สงอำนวยความสะดวก การวดและประเมนผลกจกรรม

การฝกอบรม และจะตองเกบรวบรวมบนทกขอมลทเกยวของกบการปฏบตการฝกอบรม

ยวบรรณารกษไวดวย เพอใชเปนขอมลในการดำเนนงานขนตอนตอไป

3. การตรวจสอบ (Check)

Deming, W. Edwards (1986) ไดกลาววา การตรวจสอบ (Check)

หมายถง การประเมนการทำงานวาเปนไปตามแผนทวางไวหรอไม หรอมเรองอะไรปฏบต

ไดตามแผน มเรองอะไรไมสามารถปฏบตไดตามแผน หรอปฏบตแลวไมไดผล

การตรวจสอบนจะทำใหการดำเนนการประสบความสำเรจตามแผนทวางไว การประเมน

แผนอาจประกอบดวย การประเมนโครงสรางทรองรบ การดำเนนการ การประเมนขนตอน

การดำเนนงาน และการประเมนผลของการดำเนนงานตามแผนทไดตงไว

ชนกานต เธยรสตร (2551, หนา 21) ไดกลาววา การตรวจสอบ

(Check) ขนตอนการตรวจสอบ คอ การประเมนผลทไดรบจากการปรบปรงเปลยนแปลง

แตขนตอนนมกจะถกมองขามเสมอการตรวจสอบทำใหเราทราบวาการปฏบต ในขนทสอง

สามารถบรรลเปาหมายหรอวตถประสงคทไดกำหนดไวหรอไม สงสำคญกคอเราตองรวา

จะตรวจสอบอะไรบางและบอยครงแคไหน ขอมลทไดจากการตรวจสอบจะเปนประโยชน

สำหรบขนตอนถดไป

พชร พลก (2555, หนา 4) ไดกลาววา การตรวจสอบหรอ

การประเมน (Check) หมายถง การวางกรอบการประเมน การจดหา หรอการจดทำ

เครองมอ เกบขอมล วเคราะหขอมล แปลความหมาย ตรวจสอบ ปรบปรง

บศรา สาระเกษ (2555, หนา 7) ไดกลาววา การตรวจสอบหรอ

การประเมน (Check) หมายถง การตรวจสอบหรอการประเมนกจกรรมทเกดขนเพอ

ประเมนผลวามการปฏบตงานตามแผนหรอไม มปญหาเกดขนในระหวางการปฏบต

หรอไม ขนตอนนมความสำคญเนองจากในการดำเนนงานใดๆ มกจะเกดปญหาแทรกซอน

ททำใหการดำเนนงาน ไมเปนไปตามแผนอยเสมอซงเปนอปสรรคตอประสทธภาพและ

คณภาพของการทำงานการตดตามการตรวจสอบและการประเมนปญหาจงเปนสงสำคญ

ทตองกระทำควบคไปกบการดำเนนงานเพอจะไดทราบขอมลทเปนประโยชน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

32

ในการปรบปรงคณภาพของการดำเนนงานตอไป ในการตรวจสอบและการประเมน

การปฏบตงานจะตองตรวจสอบดวยวาการปฏบตงานนนเปนไปตามมาตรฐานทกาหนดไว

หรอไมทงนเพอเปนประโยชนตอการพฒนาคณภาพของงาน

ณฐธยาน สนธรหส และคณะ (2558, บทคดยอ) ไดกลาววา

การตรวจสอบผลการดำเนนงาน (Check) หมายถง การตรวจสอบผลการดำเนนงาน

โดยการประเมนผลการอบรมทงเปนทางการและไมเปนทางการ

สรปไดวา การตรวจสอบ (Check) หมายถง การประเมนผล

การดำเนนการฝกอบรมยวบรรณารกษ วาเปนไปตามแผนทวางไวหรอไม มปญหาเกดขน

ในระหวางการปฏบตหรอไม การตดตามการตรวจสอบและการประเมนปญหาจงเปนสง

สำคญ ทตองกระทำควบคไปกบการดำเนนการฝกอบรมยวบรรณารกษ เพอจะไดทราบ

ขอมลทเปนประโยชนในการปรบปรงคณภาพของหลกสตรฝกอบรมตอไป ขอมลทไดจาก

การตรวจสอบนจะทำใหการดำเนนการฝกอบรมประสบความสำเรจตามแผนทวางไว และ

จะเปนประโยชนสำหรบขนตอนถดไป

4. การปรบปรงแกไข (Action)

Deming, W. Edwards (1986) ไดกลาววา การปรบปรงแกไข

(Action) หมายถง การตรวจสอบเนอของงานเพอหาทางแกไข และประเมนวเคราะหวาม

โครงสรางหรอขนตอนการปฏบตงานใดทควรแกไข ปรบปรงอกหรอพฒนาสงทดอยแลวให

ดยงขนไปอกจงเปนการทำไปเรอยๆ ไมมการหยดเปนการพฒนาใหดขนเรอยๆ

เปนการพฒนาอยางยงยน

ชนกานต เธยรสตร (2551, หนา 21) ไดกลาววา การปรบปรง

และพฒนา (Act) หมายถง ขนตอนการดำเนนงานใหเหมาะสมจะพจารณาผลทไดจาก

การตรวจสอบ ซงมอย 2 กรณ คอ ผลทเกดขนเปนไปตามแผนทวางไว หรอไมเปนไปตาม

แผนทวางไว หากเปนกรณแรก กใหนำแนวทางหรอกระบวนการปฏบตนนมาจดทำใหเปน

มาตรฐาน พรอมทงหาวธการทจะปรบปรงใหดยงขนไปอก ซงอาจหมายถงสามารถ

บรรลเปาหมายไดเรวกวาเดม หรอเสยคาใชจายนอยกวาเดม หรอทำใหคณภาพดยงขนก

ไดแตถาหากเปนกรณทสอง ซงกคอผลทได ไมบรรลวตถประสงคตามแผนทวางไว

เราควรนำขอมลทรวบรวมไวมาวเคราะห และพจารณาวาควร จะดำเนนการอยางไร

ตอไปนอาท มองหาทางเลอกใหมทนาจะเปนไปไดใชความพยายามใหมากขน กวาเดม

ขอความชวยเหลอจากผรหรอเปลยนเปาหมายใหม

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

33

พชร พลก (2555, หนา 4) ไดกลาววา การปรบปรงและพฒนา

(Act) หมายถง การปรบปรงการปฏบตงานของบคลากร รวมถง การวางแผนในระยะตอไป

และจดทำขอมลสารสนเทศ

บศรา สาระเกษ (2555, หนา 7) ไดกลาววา การปรบปรงแกไข

การทำงาน (Act) หมายถง การปรบปรงกจกรรมทมขนเพอแกไขปญหาทเกดขนหลงจาก

ไดทำการตรวจสอบแลว การปรบปรงอาจเปนการแกไขอยางเรงดวนเฉพาะหนาหรอ

การคนหาสาเหตทแทจรงของปญหาเพอปองกนไมใหเกดปญหาซำรอยเดม การปรบปรง

อาจนำไปสการกำหนดมาตรฐานของวธการทำงานทตางจากเดมเมอมการดำเนนงานตาม

วงจร PDCA ในรอบใหม ขอมลทไดจากการปรบปรงจะชวยใหการวางแผนมความสมบรณ

และมคณภาพเพมขนไดดวย

ณฐธยาน สนธรหส และคณะ (2558, บทคดยอ) ไดกลาววา

การปรบปรงผลการดำเนนงาน (Action) หมายถง การนำผลการตรวจสอบมาวางแผนและ

ปรบปรงการจดกจกรรมคายยวบรรณารกษในครงตอๆ ไป เพอใหตอบสนอง

ความตองการของผเขารวมกจกรรมมากทสด

สรปไดวา การปรบปรงแกไข (Action) หมายถง การนำผล

การตรวจสอบมาวางแผนและปรบปรงการดำเนนการฝกอบรมยวบรรณารกษ

ในครงตอๆ ไป วาขนตอนการปฏบตงานใดทควรแกไข ปรบปรงหรอพฒนาสงทดอยแลว

ใหดยงขนไปอก ทำไปเรอยๆ ไมมการหยดพฒนา เพอตอบสนองความตองการของผเขา

รบการอบรมมากทสด เปนการพฒนาอยางยงยน ขอมลทไดจากการปรบปรงจะชวยให

การวางแผนมความสมบรณและมคณภาพเพมขน

4. การวดและประเมนผล

Taba (1962, p. 10) ไดกลาววา การประเมนผลหลกสตร

หมายถง การตรวจสอบวา หลกสตรสมฤทธผลตามความมงหมายทกำหนดไวหรอไม

มากนอยเพยงใดและอะไรเปนสาเหต

วชย วงษใหญ (2537, หนา 5) ไดกลาววา การประเมนผล

หมายถง กระบวนการรวบรวมขอมลเพอตรวจสอบวาประสบการณการเรยนทจดขน

ไดผลเปนทพงปรารถนาจรงหรอไม มากนอยเพยงใด และเปนการเสนอขอมลเพอ

ตดสนใจเปลยนแปลง ปรบปรง หรอเลอกวธการใหมเกยวกบการจดการศกษา

พจารณาใหครอบคลมทงมตการประเมนความกาวหนาและมตการประเมนผลลพธ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

34

พสณ ฟองศร (2549, หนา 134-135) ไดกลาววา

การประเมนผลหลกสตร (Evaluation) หมายถง การหาคำตอบวาหลกสตรสมฤทธผล

ตามทกำหนดไวในจดมงหมายหรอไมมากนอยเพยงใดและอะไรเปนสาเหตการประเมนผล

หลกสตรเปนงานใหญและมขอบเขตกวางผประเมนจำเปนตองวางโครงการประเมนผลไว

ลวงหนา

บญเลยง ทมทอง (2553, หนา 14-15) ไดกลาววา

การประเมนผลหลกสตร (Evaluation) หมายถง การหาคำตอบวา หลกสตรสมฤทธผล

ตามทกำหนดไวในจดมงหมายมากนอยเพยงใด

สรญา วชระสงกาศ (2559, หนา 10) ไดกลาววา การวดและ

ประเมนผล หมายถง การรวบรวมขอมล โดยใชแบบทดสอบความรความเขาใจ

ดานการคดอยางมเหตผล แบบประเมนทกษะดานการคดอยางมเหตผล แบบสอบถาม

ความพงพอใจ เปนเครองมอ เพอตดตามผลการจดกจกรรมการฝกอบรมวาสอดคลอง

และบรรลผลตามจดมงหมายของหลกสตรฝกอบรมเพอสงเสรมทกษะการคดอยางม

เหตผล

สรปไดวา การวดและประเมนผล หมายถง การรวบรวมขอมล

การตรวจสอบ และตดตามผลการจดกจกรรมการฝกอบรมวาบงเกดผลสำเรจตาม

จดมงหมายในระดบใด มสวนใดบางทควรมการปรบปรงแกไข เพอใหสามารถนำไปปฏบต

ใหบงเกดผลดขนตอไป

1.4 การพฒนาหลกสตร

การพฒนาหลกสตรเปนสงสำคญและจำเปนเพราะเปนกระบวนการวางแผน

การจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอพฒนาผเรยนใหเกดการเรยนรตามจดประสงคท

กำหนดไวในการพฒนาหลกสตรมนกวชาการกลาวถงความหมายและรปแบบของ

การพฒนาหลกสตร ดงน

Saylor & others (1981, p. 7) กลาวถง การพฒนาหลกสตรวาม

ความหมาย 2 ลกษณะ คอ ลกษณะแรกหมายถงการทำหลกสตรทมอยแลวใหดขนหรอ

การทำใหสมบรณขนอกลกษณะหนง หมายถง ทำใหเกดมขนหรอกรณทตองสราง

หลกสตรขนใหมโดยไมมหลกสตรเดมเปนพนฐานอยเลยและรวมไปถงการผลตเอกสาร

ตางๆ สำหรบผเรยนดวย

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

35

Oliva (1988, p. 26) กลาววาการพฒนาหลกสตร (Curriculum

Development) หมายถง การเปลยนแปลงและการทำหลกสตรใหดขนซงหมายรวมตงแต

การวางแผนหลกสตร (Planning) การใชหลกสตร (Implementation) การประเมนหลกสตร

(Evaluation) หรอบางครงมผใชคำวาการปรบปรงหลกสตร (Curriculum Implement)

ชวลต ชกำแพง (2551, หนา 49) สรปวา การพฒนาหลกสตรก คอ

การออกแบบหลกสตรซง หมายถง ลกษณะของกระบวนการในการเลอกองคประกอบ

ตางๆ รวมทงเทคนควธการทงหมดในการจดทำหลกสตร และการจดเนอหาสาระและ

มวลประสบการณในหลกสตรทจดขน

นชนารถ เยนฉำ (2554, หนา 21) สรปวา การพฒนาหลกสตร หมายถง

การสรางหลกสตรขนมาใหม หรอการปรบปรงเปลยนแปลงหลกสตรเดมทมอยแลว

เพอพฒนามวลประสบการณของผเรยนใหเปนไปตามวตถประสงคทกำหนดไว

สายสนย กลางประพนธ (2558, หนา 35) สรปวา การพฒนาหลกสตร

หมายถง กระบวนการในการดำเนนการทำหลกสตรใหดขน ซงอาจจดทำขนใหมทงหมด

หรอปรบปรงหลกสตรทมอยแลวใหสมบรณขนกได

กรณา วทยารตน (2559, หนา 30) สรปวา การพฒนาหลกสตร

ฝกอบรม มกระบวนการพฒนาหลกสตร ประกอบดวย 4 ขนตอน คอ 1) การศกษาและ

วเคราะหขอมลพนฐาน 2) การสรางและพฒนาหลกสตรฝกอบรม 3) การทดลองใช

หลกสตรฝกอบรม 4) การประเมน แกไข และปรบปรงหลกสตร

สรปไดวา การพฒนาหลกสตร หมายถง กระบวนการดำเนนการจดทำ

หลกสตรขน ซงอาจจดสรางขนใหมทงหมดหรอพฒนาปรบปรงหลกสตรทมอยแลวให

สมบรณขนกได ใหเหมาะสมกบกลมเปาหมายทใชฝกอบรมเพอใหเกดการเรยนร มทกษะ

มพฤตกรรมเปนไปตามวตถประสงคของการฝกอบรมทกำหนดไว ประกอบดวย 4 ขนตอน

คอ 1) ศกษาและวเคราะหขอมลพนฐาน 2) การสรางและพฒนาหลกสตรฝกอบรม

3) การทดลองใชหลกสตรฝกอบรม 4) การประเมนประสทธภาพและปรบปรงหลกสตร

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

36

1.5 รปแบบการพฒนาหลกสตร

รปแบบในการพฒนาหลกสตรเปนสงสำคญและจำเปนทใชเปนฐานขอมล

ในการสรางหลกสตรอยางมทศทาง ไดมนกการศกษากลาวถงรปแบบและกระบวนการ

ในการพฒนาหลกสตร ไวดงน

วชย วงษใหญ (2537, หนา 16-17) ไดเสนอรปแบบการพฒนาหลกสตร

แบบครบวงจรโดยแบงกระบวนการพฒนาหลกสตรไว 3 ระบบ คอ ระบบรางหลกสตร

ระบบการนำหลกสตรไปใช และระบบการประเมนหลกสตรซงทงสามระบบนจะตอง

สมพนธตอเนองกน

1. ระบบรางหลกสตร ไดแก สงกำหนดหลกสตร รปแบบหลกสตร

การตรวจสอบคณภาพหลกสตร และการปรบแกหลกสตรกอนนำไปใช

2. ระบบการใชหลกสตร ไดแก การขออนมตหลกสตร การวางแผน

การใชหลกสตร และการดำเนนการใชหลกสตร

3. ระบบการประเมนหลกสตร ไดแก การวางแผน การประเมน

หลกสตร แผนการเกบขอมลและการเขยนรายงาน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

37

การพฒนาหลกสตรแบบครบวงจรของ วชย วงษใหญ ดงภาพประกอบ 2

ภาพประกอบ 2 การพฒนาหลกสตรแบบครบวงจร

(วชย วงษใหญ, 2537, หนา 16-17)

Taba (1962, p. 131) เสนอกระบวนการในการพฒนาหลกสตรไว

7 ขน คอ 1) การวเคราะหความตองการของผเรยนและสงคม 2) การกำหนด

จดมงหมาย 3) การเลอกเนอหา 4) การจดระบบเนอหา 5) การเลอกประสบการณ

การเรยนร 6) การจดประสบการณการเรยนร 7) การประเมนผลเพอตรวจสอบด

1. สงกำหนดหลกสตร

วชาการ สงคม เศรษฐกจ

การเมอง

2. รปแบบหลกสตร

หลกการ

โครงสราง

องคประกอบหลกสตร

วตถประสงค

เนอหา

ประสบการณการเรยน

การประเมนผล

3. การตรวจสอบคณภาพ

หลกสตร

ผเชยวชาญ

การสมมนา

ทดลองนำรอง

การวจย

4. การปรบแกหลกสตรกอน

นำไปใช

ระบบรางหลกสตร ระบบการใชหลกสตร ระบบการประเมน

หลกสตร 1. การขออนมตหลกสตร

หนวยงาน กระทรวง

2. การวางแผนการใชหลกสตร

การประชาสมพนธ

เตรยมความพรอมบคลากร

งบประมาณ

วสด

อาคารสถานท

ระบบบรหาร

การอบรมเชงปฏบตการ

การตดตามผลการใช

หลกสตร

3. การดำเนนการใชหลกสตร

ดำเนนการตามแผน

กจกรรม

การจดตารางสอน

แผนการสอน

คมอผเรยน

ความพรอมของผสอน

1. การวางแผน

การประเมนหลกสตร

การประเมนยอย

การประเมนรวบยอด

ระบบหลกสตร

เอกสารหลกสตร

ระบบการบรหาร

การสอนของผสอน

ผลสมฤทธของผเรยน

2. การเกบขอมล

3. การวเคราะหขอมล

4. การเขยนรายงาน

การปรบปรงแกไข

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

38

กจกรรมและประสบการณการเรยนทจดไวบรรลตามจดมงหมายหรอไม รวมทง

วธการประเมนผลรปแบบการพฒนาหลกสตรของ Taba ดงภาพประกอบ 3

ภาพประกอบ 3 รปแบบการพฒนาหลกสตรของ Taba (1962, p. 131)

รปแบบการพฒนาหลกสตรของ Taba มแนวคดในการพฒนาหลกสตร

โดยยดหลกการดำเนนการจากลางขนบนโดยวธอปนยเรมการพฒนาในระดบท

เฉพาะเจาะจงแลวปรบขยายไปสระดบกวาง Taba มความเชอวาครในโรงเรยนซงเปน

ผสอนโดยตรงควรจะเปนผจดทำหลกสตรเองมากกวาสวนกลางหรอเจาหนาทระดบสง

เปนผจดทำและจดสงมาใหและกลาววาครควรจะเรมกระบวนการพฒนาหลกสตรจาก

การสรางหนวยการเรยนการสอนในเนอหาเฉพาะสำหรบเดกในโรงเรยนกอน Taba

ไดกำหนดกระบวนการพฒนาหลกสตรในระดบโรงเรยนออกเปน 5 ขนตอน ดงน

1. การผลตหนวยการเรยนการสอนหรอหลกสตรเฉพาะรายวชาการ

ดำเนนการจะเปนไปในลกษณะนำรอง กระบวนการจดทำหลกสตรในลกษณะหนวย

การเรยนหรอหลกสตรเฉพาะรายวชา มกจกรรมดำเนนการ 8 ประการดงน

การศกษาวเคราะหความตองการของผเรยนและของสงคม

การกำหนดจดมงหมาย

การจดรวบรวมเนอหาสาระ

การจดประสบการณการเรยน

การประเมนผลเพอตรวจสอบดกจกรรมและประสบการณการเรยน

ทจดไวบรรลตามจดมงหมายหรอไม รวมทงวธการประเมนผล

การเลอกเนอหาสาระ

การเลอกประสบการณการเรยน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

39

1.1 การวเคราะหความตองการของผเรยนในขนนคณะกรรมการ

หลกสตรของโรงเรยนจะสำรวจความตองการของผเรยนเพอใชเปนกรอบในการจดทำ

หลกสตรโดยพจารณาจากชองวาง จดบกพรองและความหลากหลายแหงภมหลงของ

ผเรยน

1.2 การกำหนดจดหมายภายหลงจากไดวเคราะหความตองการ

ของนกเรยนแลวผวางแผนหลกสตรจะชวยกนกำหนดจดหมายทตองการ

1.3 การเลอกเนอหาเนอหาทจะนำมาศกษาไดมาโดยตรงจาก

จดหมายคณะผทำหลกสตรไมเพยงแตจะตองพจารณาจดหมายในการเลอกเนอหา

เทานนแตจะตองพจารณาความสอดคลองและความสำคญของเนอหาทเลอกดวย

1.4 การจดเนอหาเมอไดเนอหาแลวงานขนตอไปคอการจดลำดบ

เนอหาซงอาจจดตามลำดบจากเนอหาทงายไปสเนอหาทยากหรออาจจดตามลกษณะ

หรอธรรมชาตของเนอหาสาระทตองการใหผเรยนเรยนร การจดเนอหาทเหมาะสมควร

จะสอดรบกบวฒภาวะของผเรยนความพรอมของผเรยนและระดบผลสมฤทธของ

ผเรยน

1.5 การเลอกประสบการณการเรยนรผพฒนาหลกสตรจะตอง

เลอกวธการหรอยทธวธทผเรยนสามารถนำไปใชกบเนอหาไดนกเรยนจะทำความเขาใจ

เนอหาผานกจกรรมการเรยนรทนกวางแผนหลกสตรและครเปนผเลอก

1.6 การจดกจกรรมการเรยนรวธการทจะจดและกำหนด

กจกรรมการเรยนรและการจดลำดบขนตอนของการใชกจกรรมในขนนครจะปรบ

ยทธวธใหเหมาะกบนกเรยนเฉพาะกลมทครรบผดชอบ

1.7 การกำหนดสงทจะตองประเมนและวธการในการประเมน

ครผสอนในฐานะผมสวนรวมในการพฒนาหลกสตรจะตองประเมนและตรวจสอบใหได

วาหลกสตรดงกลาวบรรลจดหมายหรอไม ครผสอนจะตองเลอกเทคนควธอยาง

หลากหลายเพอใชใหเหมาะสมกบการวดผลสมฤทธของผเรยนและใหสามารถบอกได

วาจดหมายของหลกสตรไดรบการตอบสนองหรอไม

1.8 การตรวจสอบความสมดลและลำดบขนตอนผจดทำหลกสตร

จะตองมงเนนทการจดทำหลกสตรหรอหนวยการเรยนการสอนใหคงเสนคงวา และ

สอดคลองภายในตวหลกสตรเอง การดำเนนการในลกษณะนกเพอใหผเรยนเกด

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

40

ประสบการณการเรยนรทเหมาะสมและเกดความสมดลในเนอหาและประเภทของ

การเรยนร

2. การนำหลกสตรหรอหนวยการเรยนไปทดลองใช เมอคณะ

ผรบผดชอบหลกสตรไดจดทำหลกสตรและเอกสารประกอบหลกสตรในรปของสอหรอ

บทเรยนตางๆ เรยบรอยแลวคณะครกจะนำเอกสารหลกสตรเหลานนไปทดลองสอนใน

ชนเรยนทรบผดชอบมการสงเกตวเคราะห และเกบรวบรวมผลการใชหลกสตรและ

การจดกจกรรมในชนเรยนเพอเปนขอมลสำหรบการปรบปรงหลกสตรใหสมบรณขนใน

โอกาสตอไป

3. การปรบปรงเนอหาในหลกสตรใหสอดคลองกนในขนตอนน

จะตองปรบหนวยการเรยนหรอหลกสตรใหสอดคลองกบความตองการของผเรยน

อยางแทจรง โดยพจารณาความสอดคลองระหวางความสามารถของผเรยนกบ

ทรพยากรทโรงเรยนมอย และกบพฤตกรรมการสอนของคร มการรวบรวมขอจำกด

ตางๆ ทไดจากการทดลองไวในคมอครเพอจะใชเปนขอสงเกตและแนวทางทชวยใหคร

ไดจดกจกรรมการสอนอยางรอบคอบ

4. การพฒนากรอบงานภายหลงจากจดทำบทเรยนหรอหลกสตร

รายวชาตางๆ จำนวนหนงแลวผพฒนาหลกสตรจะตองตรวจสอบหลกสตรและสอใน

แตละหนวยหรอแตละรายวชาในประเดนของความเหมาะสมและความเพยงพอของ

ขอบขายเนอหาและความเหมาะสมของการจดลำดบเนอหาครหรอผเชยวชาญทางดาน

การพฒนาหลกสตรจะตองรบผดชอบจดทำหลกการและเหตผลของหลกสตรโดย

ดำเนนการผานกระบวนการการพฒนากรอบงาน

5. การนำหลกสตรไปใชและเผยแพร เพอใหสามารถนำไปปฏบตใน

การเรยนการสอนในหองเรยนได

รปแบบการพฒนาหลกสตรของ Saylor Alexander & others (1981, pp.

30-39) ไดเสนอแนวคดวาการพฒนาหลกสตรจะไมดำเนนไปในลกษณะเชงเสนตรง

การปรบปรงเรมทขนตอนใดของกระบวนการใดกไดและไดเสนอกระบวนการวางแผน

หลกสตรไว 4 ขนตอน คอ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

41

1. การกำหนดเปาหมายวตถประสงคและขอบเขตเรมจากเปาหมาย

หลกของการศกษากอนแลวกำหนดเปนวตถประสงคเฉพาะทองคกรใหบรรลเปาหมาย

หลกจากนนจงกำหนดขอบเขตของเปาหมายไว 4 ประการ ไดแก ประสบการณ

การเรยนรทหลากหลาย พฒนาการของบคคล ความสามารถทางสงคมทกษะ

การเรยนร และความชำนาญเฉพาะดาน

2. การออกแบบหลกสตรโดยมเปาหมายวตถประสงคและขอบเขต

สำหรบตดสนใจในกระบวนการออกแบบหลกสตรพรอมทงพจารณาจากขอมลดานอนๆ

ไดแกธรรมชาตของวชา รปแบบของสถาบนทางสงคมทสมพนธกบความตองการและ

ความสนใจของผเรยน

3. การนำหลกสตรไปใชเมอออกแบบหลกสตรแลวผสอนมบทบาท

ในการวางแผนหลกสตร ในสวนของการเรยนการสอนพจารณาเลอกวธสอนทสมพนธ

กบผเรยนและหลกสตร

4. การประเมนผลหลกสตรมทงการประเมนผลรวมของการใช

หลกสตรทงสถานศกษาและการประเมนผลหลกสตรทงระบบ

นอกจากนยงไดเนนถงกระบวนการวางแผนเกยวกบหลกสตรทรวมถง

การตดสนใจในเรองรปแบบการสอนแลวการวางแผนเกยวกบหลกสตรนควรมลกษณะ

ยดหยนใหโอกาสผสอนพรอมดวยใหขอเสนอแนะหลายๆ อยางในเรองรปแบบการสอน

เอกสารวสดอปกรณถาหากวาหลกสตรกำหนดรปแบบเอาไวอยางเฉพาะเจาะจงจะทำ

ใหยากตอการใชหลกสตร

กระบวนการพฒนาหลกสตรของ Saylor Alexander & others (1981,

pp. 30-39) แนวคดนแสดงการพฒนาหลกสตรทเรมจากเมอไดเปาหมายและ

จดประสงคของการพฒนาหลกสตรแลวกจะตดสนใจเลอกรปแบบของหลกสตรทม

ความเหมาะสมกบเปาหมายและจดประสงคของผเรยนและสงคม นอกจากนยงตอง

คำนงถงขอกำหนดตางๆ ทางการเมองและสงคมดวย เมอไดหลกสตรแลวจะตองม

การนำหลกสตรไปใชซงจำเปนจะตองกลาวถงรปแบบของการเรยนการสอนเพอใหคร

ไดเลอกใชวธการสอนและสอการสอนทเหมาะสม สวนขนตอนสดทายเปนการ

ประเมนผล ไดแกการประเมนความกาวหนาของนกเรยนซงเกดจากการสอนของคร

และการประเมนหลกสตรซงดำเนนการโดยกลมผรบผดชอบในการพฒนาหลกสตร

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

42

ขอมลจากการประเมนผลจะเปนพนฐานในการตดสนใจปรบปรงหลกสตรในโอกาส

ตอไป รปแบบการพฒนาหลกสตรของ Saylor Alexander & others ดงภาพประกอบ 4

ภาพประกอบ 3 กระบวนการจดทำหลกสตรของ Saylor Alexander

&others(1981, pp. 30-39)

ภาพประกอบ 4 รปแบบการพฒนาหลกสตรของ

Saylor Alexander & others (1981, pp. 30-39)

สรปไดวา รปแบบการพฒนาหลกสตรเปนสงสำคญและจำเปนทใชเปน

ฐานขอมลเสมอนพมพเขยวในการสรางหลกสตรอยางมทศทาง การพฒนาหลกสตร

ประกอบดวย 4 ขนตอน คอ การกำหนดเปาหมายหรอวตถประสงค การเลอกเนอหา

การจดกระบวนการเรยนการสอน และการประเมนผล เพอเปนแนวทางในการจดการเรยน

การสอน

เปาหมายและจดประสงค

การจดทำหลกสตร

การตดสนใจในการจดทำหลกสตรโดยกลมผรบผดชอบขอมลตางๆ ของหนวยงานทาง

สงคม และการเมอง อาจมผลตอขอจำกดตางๆ ของหลกสตรในขนสดทายได

การใชหลกสตร

การตดสนใจในการดำเนนการสอนซงดำเนนการโดยคร หลกสตรจะประกอบดวย

ขอเสนอแนะเกยวกบทรพยากร สอ และหนวยงาน จงเปนการกระตนใหมความยดหยน

และเปนอสระแกครและนกเรยน

การประเมนผลหลกสตร

การตดสนใจในการประเมนความกาวหนาของนกเรยน ซงดำเนนการโดยคร สวนการ

ตดสนใจเกยวกบการประเมนหลกสตรนน ขอมลทไดจากการประเมนผลจะเปนพนฐาน

สำหรบการจดทำหลกสตรในครงตอไป มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

43

1.6 รปแบบการประเมนหลกสตร

การประเมนหลกสตรเปนสวนหนงของกระบวนการพฒนาหลกสตร ไดม

นกการศกษาใหแนวคดเกยวกบรปแบบการประเมนหลกสตร ไวดงน

1. รปแบบการประเมนหลกสตรของ Tyler (Relph W. Tyler)

เปนรปแบบทเนนการประเมนสมฤทธทไดจากหลกสตร มลำดบขนตอน

ในการเรยนการสอนและการประเมนหลกสตร ดงน

(1) กำหนดจดมงหมายอยางกวางๆ โดยวเคราะหผเรยน สงคม

เนอหา กำหนดขอบเขตของจดมงหมาย โดยใชจตวทยาการเรยนรและปรชญาการศกษา

(2) กำหนดจดประสงคเฉพาะหรอจดประสงคเชงพฤตกรรมอยาง

ชดเจนซงจะเปนพฤตกรรมทจะวดภายหลงการจดประสบการณ

(3) กำหนดเนอหาสาระหรอประสบการณการเรยนรใหบรรล

เปาหมายทตงไว

(4) เลอกวธการเรยนการสอนทเหมาะสมทจะทำใหเนอหาหรอ

ประสบการณทวางไวประสบผลสำเรจ

(5) ประเมนผลการตดสนโดยการตดสนดวยการวดผลทางการศกษา

หรอการทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

(6) ถาไมบรรลเปาหมายทวางไว กจะตดสนใจทจะยกเลกสตรหรอ

ปรบปรงหลกสตรนน แตถาบรรลตามจดมงหมาย กใชเปนขอมลยอนกลบเพอปรบปรง

การกำหนดจดมงหมายใหสอดคลองกบสงคมทเปลยนแปลงหรอใชเปนขอมลในการพฒนา

คณภาพของหลกสตร

รปแบบการประเมนหลกสตรของ Tyler มขอจำกดคอรปแบบประเมน

หลกสตรแบบนจะใชกบหลกสตรทไดวางแผนไวลวงหนาเรยบรอยแลวเทานน หากเปน

เหตการณทเกดขนโดยบงเอญหรอทนททนใดโดยไมคาดหวงมากอนรปแบบการประเมนน

จะไมครอบคลมโดยเหตนจงไดมผคดรปแบบการประเมนหลกสตรขนมาใหมอกในระยะ

ตอมา

2. รปแบบการประเมนหลกสตรของ Stufflebeam รปแบบการประเมน

หลกสตรนมชอวา CIPP MODEL ซงมชอเตมวา Context-Input-Process-Product Model

เปนการประเมนขอมล 4 ประเภท ไดแก

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

44

(1) การประเมนบรบท (Context Evaluation) เปนการประเมนผล

บรบทหรอสภาวะแวดลอม เพอใหไดขอมลในการกำหนดจดมงหมาย หรอจดประสงคของ

หลกสตรโดยการวเคราะหสภาวะแวดลอม ปญหาและความตองการตางๆ เพอชใหเหนวา

ควรกำหนดจดมงหมายอยางไรจงสนองตอความตองการและแกไขปญหาทมอย ถาม

การใชหลกสตรไประยะหนงแลวตองการประเมน การประเมนนคอการประเมนหลกสตรใน

ดานจดมงหมาย โครงสรางหลกสตรและเนอหาวาสอดคลองกบสภาพแวดลอมหรอไม

(2) การประเมนปจจยตวปอน (Input Evaluation) เปนการประเมน

ปจจยตางๆ ในสวนทเกยวของกบหลกสตร เชน ผเรยน อปกรณและสอการสอนอาคาร

สถานท งบประมาณ และอนๆ เพอตรวจสอบวาตวปอนเหลานสงผลตอการใชหลกสตร

หรอไม

(3) การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation) เปนการประเมน

หลกสตรในขนปฏบตการ เพอตรวจสอบกจกรรมหรอกระบวนการตางๆ ของการใช

หลกสตรวามขอบกพรองหรอไม เชน เรองการสอน การบรหาร เปนตน

(4) การประเมนผลผลต (Product Evaluation) เปนการประเมนผลท

เกดขนจากการใชหลกสตรนน ประเมนผลสมฤทธของหลกสตรโดยตรวจสอบวาผเรยนม

คณสมบตตรงตามจดมงหมายของหลกสตรเพยงใด พจารณาจากผลสมฤทธทางการเรยน

ของผเรยน ภาระการมงานทำหรอการศกษาตอ เปนตน

3. รปแบบการประเมนหลกสตรของ Stake (The Stake’s Congruence

Contingency Model) เปนรปแบบการประเมนหลกสตรทยดเกณฑเปนหลก โดยอาศย

ผเชยวชาญหรอผทรงคณวฒในการตดสนคณคา สเตคมความเชอวาผลสำเรจของ

หลกสตรไมไดขนอยกบผเรยนจะสามารถบรรลจดประสงคทตงไวหรอไมเทานนแตอาจมา

จากองคประกอบดานเวลาทจดไวใหเหมาะสมดวย รปแบบการประเมนหลกสเตค จำแนก

ออกเปน 2 ชนด คอ ขอมลเชงบรรยาย (Descriptive) และ ขอมลเชงตดสน (Judge Mental)

(1) ขอมลเชงบรรยาย ไดแก ขอมลทอธบายลกษณะความมงหวงของ

โครงการ (Intents Sources) และขอมลเกยวกบสงทสงเกตไดจากการปฏบตตามโครงการ

นนๆ (Observation Sources) วเคราะหขอมลเชงบรรยายโดยใชความสอดคลอง

(Contingency) และความสมพนธ (Congruence) เปนเกณฑในการควบคมการประเมนผล

ทงหมดโดยสำรวจความสมพนธของสภาพกอนโครงการ (Antecedents) กระบวนการสอน

หรอการปฏบต (Transactions) และผลไดรบจากโครงการ (Outcomes) และสำรวจความ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

45

สอดคลองของสงทคาดหวงกบผลทเกดขนของสภาพกอนโครงการกระบวนการสอน และ

ผลทไดรบจากโครงการ

(2) ขอมลเชงตดสนไดแกขอมลเกยวกบการพจารณาคณคาของ

โครงการซงใชเกณฑในการพจารณา 2 ลกษณะคอ เกณฑมาตรฐาน (Standard Sources)

และเกณฑการตดสน (Judgments Sources) สำหรบเกณฑมาตรฐานนนไดแกการนำเอา

มาตรฐานซงเปนทยอมรบกนมาเปนเกณฑสำหรบเรองใดเรองหนง เชนคะแนนเฉลยในการ

สอบ เปนตน สวนเกณฑการตดสนนนไดแก การถอเอาผลของวธการตางๆ ซงทำเพอ

เปาหมายเดยวกนมาเปรยบเทยบกน หรอเปรยบเทยบผลของโครงการลกษณะเดยวกนท

จด อยในชมชนตางๆ เปนตน

Stake ไดวางแผนการประเมนไว ดงน

1. สงทสงมากอน (Antecedents) หมายถง สงตางๆ ทเออใหเกดผล

จากหลกสตรและเปนสงทมอยกอนการใชหลกสตร เชน บคลกและนสยของครและ

นกเรยน เนอหา วสดอปกรณ อาคารสถานท การจดโรงเรยนในลกษณะชมชน

2. ดานกระบวนการเรยนการสอน (Transactions) หมายถง

ปฏสมพนธตางๆ ทเกดขนระหวางผเรยนกบผสอน ผเรยนกบผเรยน ครกบผปกครอง เปน

ตน เปนขนของการใชหลกสตร ประกอบดวย การจดแบงเวลา การลำดบเหตการณ การให

กำลงใจบรรยากาศสงแวดลอม

3. ดานผลผลต (Outcomes) หมายถง สงทเกดขนจากการใชหลกสตร

ประกอบดวยผลสมฤทธทางการเรยน ทศนคตของนกเรยน ทกษะของนกเรยนผลทเกดขน

กบคร ผลทเกดขนกบสถาบน

สรปไดวา รปแบบการประเมนผลหลกสตรแบงออกตามจดมงหมายท

ตองประเมน ไดแก รปแบบทมงประเมนผลจากการกระทำ รปแบบทมงประเมนผลเพอ

ประโยชนในการตดสนใจ รปแบบทมงประเมนผลตามจดมงหมาย แตทกรปแบบการ

ประเมนมเปาหมายเดยวกน คอ ประสทธภาพของหลกสตร

1.7 การปรบปรงหลกสตร

สงด อทรานนท (2532, หนา 294-300) ไดกลาววา การปรบปรง

หลกสตรจะมความแตกตางกนในเรองลกษณะของความเปลยนแปลง การปรบปรง

หลกสตรเปนการทำใหหลกสตรดขนโดยไมสงผลกระทบกระเทอนตอโครงสรางของ

หลกสตร สวนการแกไขหลกสตร เปนการทำใหหลกสตรดขนโดยมการเปลยนแปลง

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

46

สวนประกอบบางสวนของหลกสตร แตกไมไดทำใหโครงสรางของหลกสตรทมแตเดม

เปลยนแปลงไป มวธการปรบปรงแกไขหรอเปลยนแปลงหลกสตร ดงน

1. การปรบปรงแกไขหรอเปลยนแปลงจากเบองบนสเบองลาง

เปนวธการปรบปรงแกไขหรอเปลยนแปลงหลกสตรโดยผบรหารหรอผเชยวชาญเปน

ผดำเนนการ เมอผบรหารตดสนใจปรบปรงแกไขอยางใดแลวกจะประกาศใหผปฏบตได

ดำเนนการตาม การปรบปรงแกไขหรอเปลยนแปลงหลกสตรแบบนไดทำกนอยเสมอ

โดยเฉพาะอยางยงในประเทศไทยการเปลยนแปลงหลกสตรประถมศกษามกจะกระทำดวย

วธการแบบน เพราะมความสะดวกและรวดเรวในการดำเนนงานเปนอยางมาก แตกม

ขอจำกดอยตรงทผใชหลกสตรไมมสวนรวมในการดำเนนงานจงมกจะทำใหผใชหลกสตรไม

เขาใจหรอไมตงใจในการปฏบตตามแนวนโยบายทไดรบมา

2. การปรบปรงแกไขหรอเปลยนแปลงจากลางขนไปสบน โดยเรม

จากผปฏบตหรอผใชหลกสตร ผบรหารและผเชยวชาญหรอผทรงคณวฒจะเปนเพยงผให

คำแนะนำหรอใหคำปรกษาเทานนมกจะดำเนนการในลกษณะของการประชมปฏบตการ

เพอหาแนวทางในการปรบปรงหลกสตรหรอการเรยนการสอน มขอดอยตรงทผปฏบตหรอ

ผใชหลกสตรไดมสวนรวมในการปรบปรงแกไขหรอเปลยนแปลงดวย ดงนนจงทำใหการ

ดำเนนงานตามหลกสตรใหมเปนไปอยางไดผล สำหรบขอจำกดในการดำเนนการโดยวธน

จะอยตรงทมความลาชาในการปฏบตงานหรอความไมเขาใจปรชญาหรออดมการณของ

หลกสตรดงเดมซงอาจจะนำไปสการผดพลาดในการกำหนดเปาหมายของการศกษาใน

ระยะยาวได

3. การปรบปรงแกไขหรอเปลยนแปลงหลกสตรโดยวธการทำงาน

รวมกนระหวางผบรหาร ศกษานเทศก และคร โดยอาศยหลกสตรและเอกสารตางๆ ทมอย

แลวเปนหลกหากพบขอบกพรองใดทสมควรปรบปรงแกไขหรอเปลยนแปลงคณะทำงานก

จะรวมมอกนดำเนนการปรบปรงแกไขหรอเปลยนแปลงตอไป การดำเนนการดวยวธการน

เปนทนยมแพรหลายในปจจบน

4. การปรบปรงแกไขหรอเปลยนแปลงหลกสตรโดยอาศย

กระบวนการฝกอบรม เปนวธการทไดผลอกวธหนง ในสมยปจจบนการดำเนนการ

ฝกอบรมหรอการใหการศกษาแกครประจำการอาจจะดำเนนการไดในลกษณะใดลกษณะ

หนงหรอหลายลกษณะได เชน การใหการศกษาเปนกลมยอย การประชมปฏบตการ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

47

การประชมสมมนา การฝกอบรม เปนตน ซงสามารถดำเนนการใหมความเหมาะสมกบ

สภาพของทองถนแตละแหง

5. การปรบปรงแกไขหรอเปลยนแปลงหลกสตรโดยวธการวจย เปนท

นยมในปจจบน โดยผททำหนาทรบผดชอบหรอมความเกยวของกบหลกสตรจะเปนผ

ทำการศกษาวจยเพอใหทราบขอดขอจำกดตลอดจนขอบกพรองตางๆ ของหลกสตร

หลงจากไดทราบขอมลทถกตองแลวกดำเนนการปรบปรงแกไขตอไป การวจยเกยวกบ

หลกสตรทกลาวถงนอาจจะดำเนนการในลกษณะของโครงการประเมนหลกสตรหรอ

ดำเนนการวจยเฉพาะเรองใดเรองหนงซงเปนปญหาเฉพาะทเกดขนจากการใชหลกสตรก

ได โดยมากมกจะเปนการวจยในเชงปฏบต การปรบปรงแกไขหลกสตรโดยวธนเปนท

ยอมรบกนมากเนองจากเปนการดำเนนการโดยอาศยขอมลทเชอถอไดมาเปนเครอง

สนบสนน ทำใหเกดความมนใจในสมฤทธของหลกสตรฉบบทมการปรบปรงแกไขหรอ

เปลยนแปลงนน

สงด อทรานนท (2532, หนา 304-305) ไดกลาววาจดประสงคทสำคญ

ในการประเมนผลกคอความสำเรจในการประเมนผลนนเอง ดงนนการวางแผนทดเกยวกบ

การประเมนผลนำไปสความสำเรจในการประเมนผลดวยตวของมนเอง โดยมหลก

ในการประเมนผลการปรบปรงแกไขหลกสตร ดงน

1. ตองมการวางแผนและวางจดประสงคทแนนอน

2. ตองกระทำอยตลอดเวลาและใหตอเนองกนไปทกขนตอน

3. จดประสงคของการประเมนผลการปรบปรงแกไขหลกสตรควรให

คำจำกดความไวกอนวาตองการเปลยนแปลงพฤตกรรมตรงไหน แลวหาวธการทเหมาะสม

มาทำการประเมนผล และอาจมการเปลยนแปลงแกไขไดหากมสงทเราไมไดคาดการณไว

เกดขนไดในตอนหลง

4. ผททำหนาทประเมนผลจะตองไมนำความรสกสวนตวมาตดสน

5. การประเมนผลจะตองสอดคลองกนทงวธการทใชและผลสรปทได

สนย ภพนธ (2546, หนา 292-293) ไดใหความหมายของ การปรบปรง

หลกสตรวา หมายถง การทำใหหลกสตรดขนโดยมการเปลยนแปลงสวนประกอบของสวน

หลกสตร แตกไมไดทำใหโครงสรางของหลกสตรทมแตเดมเปลยนแปลงไปแตอยางใด

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

48

สรปไดวา การปรบปรงเปลยนแปลงหลกสตร เปนกระบวนการททำให

หลกสตรดขน สมบรณขนทนสมยและสอดคลองกบสภาพแวดลอม เปนกระบวนการท

เกดขนอยางตอเนอง และตองดำเนนการอยางเปนระบบโดยเกดจากความรวมมอจากผทม

สวนเกยวของทกฝายเพอใหไดหลกสตรทมคณภาพและสอดคลองกบบรบทนนๆ

1.8 งานวจยทเกยวของกบการพฒนาหลกสตร

Shao Xiaorong (2005, p. Abstract) ไดศกษาความตองการของครทสอน

ในโรงเรยนเกษตรกรรม ทอยในโครงการนำรองการศกษาดานเกษตรกรรมในประเทศจน

12 โรงเรยน เกยวกบการฝกอบรมการพฒนาวชาชพในเรองเกยวกบการนำหลกสตรใหมไป

ใช พบวา ครตองการใหมการฝกอบรมอยางนอยปละครง ในเรองเกยวกบหลกสตรและ

การจดกจกรรม ตองการความรและทกษะในดานการพฒนาหลกสตรและนวตกรรมการ

สอน และ คดวาการฝกอบรมมความสำคญมากในการทจะทำใหการปฏรปการศกษา

พฒนาขนได

วรวฒ จรสจรตธรรม (2553, หนา 164-170) ไดวจยเรอง การพฒนา

หลกสตรเสรมเพอพฒนาทกษะภาวะผนำเยาวชนในโรงเรยนอาชวศกษาคาทอลกโดย

พฒนาตามรปแบบการวจยและพฒนา 4 ขนตอน คอ 1) การศกษาขอมลพนฐาน

2) การพฒนาหลกสตรเสรม 3) การตรวจสอบประสทธภาพของหลกสตรเสรมและ

4) การปรบปรงหลกสตรเสรม

ศรณยา แสงหรญ (2553, หนา 180-183) ไดวจยเรอง การพฒนา

หลกสตรฝกอบรมครโรงเรยนอาชวศกษาเอกชนเพอใหมคณลกษณะสการเปนองคการ

แหงการเรยนร ดำเนนการตามรปแบบการวจยและพฒนา ประกอบดวย 4 ขนตอน คอ

1) การศกษาขอมลพนฐาน 2) การสรางหลกสตรฝกอบรม 3) การทดลองใชหลกสตรเพอ

หาประสทธภาพ และ 4) การปรบปรงแกไขหลกสตรฝกอบรม

เรองยศ เพชรสก (2554, หนา 62-64) ไดวจยเรอง การวจยและพฒนา

หลกสตรฝกอบรมเพอเสรมสรางความรดานการวจยของครในเขตพนทการศกษา

ประถมศกษาอบลราชธาน เขต 5 มขนตอนการวจย 2 ระยะ คอ 1) การศกษาขอมล

พนฐาน สภาพปญหาและความตองการและ 2) การพฒนาหลกสตร

กมปนาท อาชา และคณะ (2555, หนา 78-79) ไดวจยเรอง การพฒนา

หลกสตรฝกอบรมเครอขายเพอการดำเนนงานประกนคณภาพการศกษาภายใน

มหาวทยาลยมหาสารคาม ดำเนนการในลกษณะของการวจยและพฒนามขนตอนและ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

49

วธการวจย 3 ขนตอน ดงน 1) ยกรางหลกสตรและนำเสนอโครงรางหลกสตร 2) ทดลองใช

หลกสตรเพอหาประสทธภาพและประสทธผลของหลกสตรและ 3) การประเมนการใช

หลกสตร

อรวรรน ไชยปญหา (2556, หนา 11) ไดสรางรปแบบการพฒนาภาวะ

ผนำทมของผบรหารโรงเรยนขนาดเลกในลกษณะหลกสตรการฝกอบรม โดยกำหนด

ขนตอนการสรางหลกสตร 4 ขนตอน ไดแก 1) การศกษาและวเคราะหขอมลพนฐาน

สำหรบสรางหลกสตร 2) การสรางหลกสตร 3) ตรวจสอบประสทธภาพของหลกสตร และ

4) ปรบปรงหลกสตร

สายสนย กลางประพนธ (2558, หนา 53) ไดวจยเรอง การพฒนา

หลกสตรฝกอบรมผนำสงเสรมสขภาพในโรงเรยนสงกดสำนกงานเขตพนทการศกษา

ประถมศกษามกดาหาร สรปไดวากระบวนการพฒนาหลกสตรเพอเปนกรอบแนวคดของ

การวจย 4 ระยะ ดงน 1) การศกษาและวเคราะหขอมลพนฐานในการพฒนาหลกสตร

ฝกอบรม 2) การสรางหลกสตรฝกอบรม 3) การทดลองใชหลกสตรฝกอบรม และ

4) การปรบปรงหลกสตรฝกอบรม

กรณา วทยารตน (2559, หนา 30) ไดสรปวา กระบวนการสรางและ

พฒนาหลกสตรฝกอบรมเพอเสรมสรางคณลกษณะการเปนผมจตอาสา สำหรบนกเรยน

นกศกษา ระดบอาชวศกษาของวทยาลยเอกชนในจงหวดมกดาหาร ประกอบดวย

4 ขนตอน คอ 1) การศกษาและวเคราะหขอมลพนฐาน 2) การสรางและพฒนาหลกสตร

ฝกอบรม 3) การทดลองใชหลกสตรฝกอบรม 4) การประเมน แกไข และปรบปรงหลกสตร

สรญา วชระสงกาศ (2559, หนา 10) ไดวจยเรองการพฒนาหลกสตร

ฝกอบรมเพอสงเสรมทกษะการคดอยางมเหตผล สำหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3

สงกดสำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสกลนคร เขต 3 โดยมขนตอนในการ

พฒนาหลกสตรฝกอบรม 4 ขนตอน คอ 1) การศกษาและวเคราะหขอมลพนฐาน

2) การสรางหลกสตรฝกอบรม 3) การทดลองใชหลกสตรฝกอบรม และ 4) การปรบปรง

หลกสตรฝกอบรม

จากแนวคดทฤษฎและผลการวจยทเกยวของดงกลาวสรปไดวา

กระบวนการพฒนาหลกสตรฝกอบรมโดยสวนมากแบงเปน 4 ขนตอน คอ 1) การศกษา

ขอมลพนฐาน 2) การสรางหลกสตร 3) การทดลองใชหลกสตร 4) การประเมนผลและ

ปรบปรงหลกสตร โดยในแตละขนตอนมกจกรรมเพอการจดทำหลกสตรใหตอบสนองกบ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

50

ความตองการของผเรยนหรอผเขารบการฝกอบรมตางกนเพยงในรายละเอยด ดงนนใน

การพฒนาหลกสตรฝกอบรมยวบรรณารกษ สำหรบนกเรยนระดบชนมธยมศกษา ผวจย

ไดกำหนดกระบวนการพฒนาหลกสตรฝกอบรมเพอเปนกรอบแนวคดของการวจยไว

2 ระยะ ดงน ระยะ ท 1 ม 3 ขนตอน ดงน 1) การศกษาขอมล แนวคด ทฤษฎ 2) การสราง

และพฒนาหลกสตรฝกอบรม 3) การทดลองใชหลกสตรฝกอบรม และระยะท 2

การประเมนประสทธภาพและการปรบปรงหลกสตรฝกอบรม

การฝกอบรม

1. ความหมายของการฝกอบรม

มนกการศกษาและนกวชาการใหความหมายของการอบรมไวหลากหลาย

สวนมากมความสอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกนสามารถสรป ไดดงน

วรวรรธน ศรยาภย (2554, หนา 11) กลาววา การฝกอบรม หมายถง

กระบวนการหนงๆ ทองคกรจดทำขน เพอเพมพนความร ทกษะ ความสามารถ

ในการทำงาน ประสบการณแกบคลากร เปนการเพมสมรรถภาพในการทำงาน

เปลยนแปลงทศนคตและพฤตกรรมใหมลกษณะอนพงประสงคขององคกร

อาภรณ ภวทยพนธ (2554, หนา 163) กลาววา “การฝกอบรมหรอ

Training” หมายถง กระบวนการทจะชวยสงเสรมและเพมพนความร ทกษะ และ

ความสามารถในการทำงานของพนกงานใหสามารถปฏบตงานในหนาทความรบผดชอบได

อยางมประสทธภาพและประสทธผลมากยงขน ซงการฝกอบรมจะเนนใหเกดการเรยนร

ระยะสนภายใตระยะเวลาและสถานททจำกด

สายสนย กลางประพนธ (2558, หนา 54) กลาววา การฝกอบรม หมายถง

กระบวนการชวยเพมพนความร ทกษะ ความสามารถ และเจตคตของบคคล เพอพฒนา

และเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลไปในทางทตองการ เปนการเรยนการสอน

เฉพาะเจาะจงและมเปาหมายชดเจน ทำใหเกดผลสำเรจตามเปาหมายทกำหนดไว

กรณา วทยารตน (2559, หนา 31) กลาววา การฝกอบรม หมายถง

กระบวนการเพมพนความร ความสามารถทกษะและเจตคตของบคลากรในอนทจะชวยให

การปฏบตงานในหนาทและความรบผดชอบมประสทธภาพ และเกดประสทธผลสงขน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

51

สรญา วชระสงกาศ (2559, หนา 61) สรปไดวา การฝกอบรม หมายถง

กระบวนการจดการเรยนรเพอเพมพนความร ทกษะ ความสามารถและเจตคตของบคคล

ใหพฒนาไปในทางทดขนภายใตเงอนไขของสถานการณและระยะเวลาทเหมาะสม

สรปไดวา การฝกอบรม หมายถง กระบวนการสำคญทจะชวยสรางความร

ทกษะและความสามารถของบคคล เพอเปลยนพฤตกรรมของบคคลใหเกดความชำนาญใน

การปฏบตงานไปในทศทางทตองการ มเปาหมายทชดเจน ทำใหประสบผลสำเรจตาม

เปาหมายอยางมประสทธภาพและประสทธผลสงสด

2. วตถประสงคของการฝกอบรม

การกำหนดวตถประสงคของการฝกอบรมมความแตกตางกน ขนอยกบความ

ตองการทจะแกไขหรอพฒนา ไดมนกการศกษาและนกวชาการ กลาวถงวตถประสงคของ

การฝกอบรม ไวดงน

เพชร รปะวเชตร (2553, หนา 18) ไดกลาววา การฝกอบรมในองคกร

ยงสามารถแบงวตถประสงคทวไปออกเปน 5 สวน ไดดงตอไปน

1. การปรบปรงความมจตสำนกหรอความตระหนกในตนเอง

(Self-Awareness) คอ การเรยนรเพอใหเขาใจตนเอง เกดความรสกภาคภมใดในตนเอง

ไดทราบขอดและขอเสยของตนเอง อนนำไปสการปรบปรงเพอพฒนาตนเองใหดยงขน

ตอไป ไดแกการฝกอบรมเรองจตสำนกในการทำงาน การพฒนาบคลกภาพ

(Personality Development) การพฒนาตนเอง เปนตน

2. การกระตนศกยภาพสวนบคคลใหทำงานเตมท เปนการยกระดบ

การทำงานใหไดมาตรฐานหรอมประสทธภาพและประสทธผล เชน การฝกอบรมหวขอ

การพฒนาตนเอง พฒนาสความเปนมออาชพ ภาวการณเปนผนำ (Leadership) หวหนา

งานยคใหม

3. การผสมผสาน ทกษะ ความรและทศนคตทถกตองของตนเองและ

กลมทงนเพอมงพฒนาการทำงานใหทม หรอมทกษะการทำงานเปนทม และประสานงาน

กนไดอยางด เชน การฝกอบรมเรองการทำงานเปนทม การประสานงาน การสอสารทม

ประสทธภาพ

4. การเพมพนทกษะการทำงานของบคคล (Job Skill Modifying)

เปนการปรบ/ประยกตความร ทฤษฎ และหลกการทไดเรยนมาจากสถาบนการศกษา หรอ

ไดรบจากสถานททำงาน เพอใหเกดความรสกตวและแสดงออกอยางภาคภมและมคณคา

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

52

โดยเฉพาะสำหรบบคลากรททำงานเปนเวลานานๆ หรอเปนเวลามากกวา 5 ป พบวามกม

แนวโนมทจะขาดแรงจงใจตนเองหรอการกระตนตนเองใหมความขยน คลองแคลวหรอ

ตองการเรยนรสงใหมๆ

5. การเพมพนแรงจงใจของบคคล (Motivation) ถงแมบคคลจะมความร

ความสามารถ ทกษะในการทำงานสกเพยงไรกตาม แตถาขาดแรงจงใจยอมมผลทำใหการ

ทำงานลดประสทธภาพลงไป หรออาจกอใหเกดอบตเหตระหวางการทำงาน หรอเกดการ

ขดแยงระหวางบคคลททำงานรวมกนไดไมมากกนอย รวมทงบคลากรททำงานเปน

เวลานานๆ จนเกดความเคยชนหรอความเบอหนาย กกอใหเกดการขาดแรงจงใจ

ในการทำงานใหมประสทธภาพ หรอบคลากรททำงานแลวประสบปญหาการขาดขวญและ

กำลงใจในการทำงานจากการปฏบตของหวหนาหรอเพอนรวมงานหรอจากตนเอง

วรวรรธน ศรยาภย (2554, หนา 11-12) ไดกลาววา การฝกอบรมแตละครง

กมวตถประสงคทแตกตางกน และมงใหประโยชนทแตกตางกนดวย คอ

1. เพมพนความรเดม (Increasing Knowledge) ลกษณะความร คอ

หลกการแนวคด และทฤษฎซงมอยเดมและเกดขนใหม ความรบางอยางทไดศกษามานน

เมอมาถงเวลาหนงอาจใชไมไดเพราะมความรใหมเกดขน การอบรมเพอเพมพนความรเดม

จงเปนวธหนงทจะชวยใหบคคลมความรททนสมยอยเสมอ

2. เสรมสรางความเขาใจ (Creating good Understanding) สบเนอง

มาจากความรทไดรบการอบรมมา แตละคนมความสามารถทางการคดและการ

ประยกตใชความรทแตกตางกน บางคนสามารถนำไปขยายหรอประยกตใชงานไดอยางม

ประสทธภาพ บางคนกลบประยกตใชงานไมได จงจำเปนอยางยงทจะตองไดรบการอบรม

เพมเตมเพอเสรมสรางความเขาใจใหสามารถนำไปสภาคปฏบตได เพราะความรบางอยาง

แมจะทราบดอยแลวแตหากไมเขาใจวธการนำไปปฏบต ความรนนกจะไมเกดประโยชน

3. ทกษะใหมรปฏบต (Modifying Skill) ดงไดกลาวไปแลววาความรและ

ทกษะใหมๆ เกดขนอยตลอดเวลา บคลากรทมประสทธภาพจงตองเรยนรและทำความ

เขาใจตลอดเวลาเชนกน จงจะชวยเพมประสทธผลของการทำงาน สามารถแขงขนกบ

องคกรอนๆ ได ความรหรอเทคนคใหม เชน เทคโนโลยสมยใหมดานการสอสาร เครองใช

สำนกงาน เครองยนต หรอแมแตชองทางและกลวธในการสอสารกลวนแตตองจดใหม

การอบรม เพอใหรเทาทนอยเสมอ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

53

4. ทศนคตไดปรบเปลยน (Changing Attitude) เปนเรองจำเปนอยางยงท

บคคลในหนวยงานเดยวกนรวมกนตองมทศนคตทดสอดคลองกน เพราะจะไดมอดมการณ

รวมกน ทำงานใหดำเนนไปในทศทางเดยวกนได หากมทศนคตทไมตรงกนแลว การ

ดำเนนงานใหไปในทศทางเดยวกนกทำไดยาก ดงนนการใหบคลากรไดรบการอบรมในเรอง

เดยวกน ทศทางเดยวกนจะชวยเสรมสรางความคดใหคลอยตามกน สามารถดำเนนงานใน

ทศทางเดยวกนได

สายสนย กลางประพนธ (2558, หนา 55) ไดสรปวา วตถประสงคหลกของ

การฝกอบรม คอ เพอเพมพนความร ความเขาใจ ทกษะ และใหมเจตคตทดตอองคกร

สรญา วชระสงกาศ (2559, หนา 64) สรปไดวา วตถประสงคของการ

ฝกอบรมมอย 4 ขอใหญๆ คอ เพมพนความรเดม เสรมสรางความเขาใจ เพมพนทกษะ

และปรบเปลยนเจตคตใหดตอองคกร

สรปไดวา วตถประสงคของการฝกอบรม หมายถง การพฒนาบคลากรใน

องคกรใหมความรความเขาใจ มทกษะ และทศนคตทดในการปฏบตงานในทศทางเดยวกน

เพอความเปนเลศขององคกร

3. ความสำคญของการฝกอบรม

มนกการศกษาและนกวชาการ กลาวถงความสำคญของการฝกอบรม ไวดงน

เพชร รปะวเชตร (2553, หนา 21) ไดสรปความสำคญของการฝกอบรมไว

ดงน

1. ทำใหองคกรสามารถดำรงอยไดและมศกยภาพในการแขงขน ดวย

ปจจบนมผลการเปลยนแปลงเพราะความเจรญของนวตกรรมเทคโนโลย ความรใหมๆ ทำ

ใหองคกรทกประเภทตองเขาสระบบการแขงขนอยางหลกเลยงไดยาก

2. ทำใหองคกรเจรญเตบโต มการขยายการผลต การตลาดหรอขยาย

งานดานตางๆ ออกไป ซงองคกรตองการบคลากรทมคณภาพหรอคณสมบตทเหมาะสมมา

ทำงานหรอตองการใหบคลากรทองคกรมอยมคณภาพทเหมาะสมเพอนำพาองคกรไปส

ความเจรญเตบโตนนๆ ตอไป

3. ทำใหบคลากรใหมและบคลากรททำงานอยแลวในองคกรไดเขาใจ

สภาพการทำงานขององคกรและการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมทางธรกจ เพอรบมอ

กบสภาพและการเปลยนแปลงนนๆ ไดอยางเหมาะสมและถกตอง

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

54

4. ทำใหบคลากรททำงานกบองคกรในระยะเวลาหนง อาจเปนระยะเวลา

ทนานหรอไมนาน ไดมความกระตอรอรน มแรงจงใจในการทำงานและมความรกในองคกร

5. ดวยองคกรมการเปลยนแปลงไปเรอยๆ ดงนนบคลากรยอมม

การเปลยนแปลงหนาทตำแหนงภายในและเลอนตำแหนงหนาท ดงนการฝกอบรมจงม

ความสำคญในการเตรยมบคคลสการเปลยนหนาทหรอเปลยนตำแหนงไดอยางถกตองเปน

ระบบ

สายสนย กลางประพนธ (2558, หนา 55) ไดสรปวา การฝกอบรมมความ

สำคญตอทกหนวยงาน เพราะชวยสงเสรมการพฒนาบคลากร ชวยใหองคกรเขมแขงเสรม

สรางวทยาการททนสมย ทำใหบคลากรทำงานไดอยางมประสทธภาพ ชวยปองกนและ

แกไขปญหาตางๆ ทเกดขนในองคการ

สรญา วชระสงกาศ (2559, หนา 66) สรปไดวา การฝกอบรมม

ความสำคญตอการพฒนาองคกรทกองคกร ทำใหองคกรเขมแขงมศกยภาพ สราง

แรงจงใจในการทำงาน สงเสรมใหพนกงานมความรททนสมยกาวทนเทคโนโลยใหมๆ

ทนตอการเปลยนแปลงทางสงคม และชวยปองกนและแกไขปญหาทอาจเกดขนกบองคกร

สรปไดวา ความสำคญของการฝกอบรม หมายถง การสงเสรมและการพฒนา

บคลากร ใหมคณสมบตทเหมาะสมทำงานไดอยางมประสทธภาพ ชวยประหยดรายจาย

เพมผลผลตใหกบองคกร แกปญหาการขาดแคลนบคลากร สงผลตอการพฒนาองคกรทำ

ใหองคกรเขมแขงและมศกยภาพ

4. กระบวนการฝกอบรม

ผวจยศกษาแนวคดทฤษฎทเกยวของกบกระบวนการฝกอบรม ผวจยไดเลอกใช

หลกการวงจรคณภาพ ตามแนวคดของ W. Edwards Deming (ณฐธยาน สนธรหส

และคณะ, 2558) สามารถนำมาใชในพฒนา ยวบรรณารกษ ไดดงน

ขนตอนการวางแผน (Plan)

1. ศกษาและวเคราะหหลกสตรฝกอบรมยวบรรณารกษ และคมอการใช

หลกสตรฝกอบรมใหมความร ความเขาใจทชดเจนและวางแนวปฏบตรวมกนทกกจกรรม

การเรยนร

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

55

2. ประชมวางแผนเพอเตรยมการรวมกน และสรางความเขาใจใหชดเจน

ทกประเดนรวมกน และมอบหมายภารกจตางๆ เชน ความรบผดชอบการดำเนนการ

ฝกอบรมในแตละหนวยการเรยนร การทำหนาทวทยากรประจำหนวยการเรยนร

ในแตละวน เปนตน

3. เตรยมสอการเรยนรทกำหนดไวทกหนวยการเรยนรตามหลกสตร

ฝกอบรมยวบรรณารกษใหครบถวน ครบตามจำนวนผเขารบการฝกอบรม โดยใหเสรจ

สมบรณกอนการดำเนนการฝกอบรม

4. เตรยมเครองมอวดผลทกำหนดไวในแตละหนวยการเรยนร ครบถวน

ตามจำนวนผเขารบการฝกอบรม โดยใหเสรจสมบรณกอนการดำเนนการฝกอบรม

5. จดเตรยมสถานทใหพรอมในการฝกอบรมยวบรรณารกษ

6. แจงใหผเขารบการฝกอบรมทกคนรบทราบกำหนดการฝกอบรมตาม

ตารางของหลกสตรฝกอบรมยวบรรณารกษลวงหนากอนการฝกอบรมอยางนอย 1

สปดาห

ขนตอนการปฏบต (Do)

1. คณะวทยากรใหผเขารบการอบรมปฏบตกจกรรมตามขนตอนท

กำหนดไวในแตละหนวยการเรยนร โดยยดตามตารางการฝกอบรมเปนหลก

2. ประเมนผลการฝกอบรมตามทระบไวในแตละหนวยการเรยนรให

ครบถวน โดยใชเครองมอทกำหนดไวแลวในหลกสตรฝกอบรมยวบรรณารกษ

3. มการดำเนนการประชมเพอสรปผลการดำเนนการฝกอบรมหลงเสรจ

สนการดำเนนการฝกอบรมในแตละวน เพอปรบปรงการดำเนนการฝกอบรมในครงถดไป

ขนตอนการตรวจสอบ (Check)

1. ประเมนผลความรความเขาใจในงานยวบรรณารกษของผเขารบการ

ฝกอบรมทกคนทงกอนและหลงการฝกอบรมและระหวางการฝกอบรมในแตละหนวย

การเรยนร โดยวทยากรดำเนนการฝกอบรมและใชเครองมอทกำหนดให

2. ประเมนความพงพอใจของผเขารบการฝกอบรมทมตอการจด

กจกรรมการฝกอบรมของหลกสตรฝกอบรมยวบรรณารกษ โดยใชเครองมอทกำหนดให

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

56

3. ประเมนหลกสตรฝกอบรมในครงน ประกอบดวย

3.1 ผลการทดสอบหลงฝกอบรมมคาเฉลยสงกวากอนการฝกอบรบ

3.2 ผลการประเมนทกษะการปฏบตงานของผเขารบการฝกอบรม

อยในระดบด

3.3 ผลการประเมนความพงพอใจของผเขารบการฝกอบรมทมตอ

การจดกจกรรมฝกอบรมของหลกสตรฝกอบรมอยในระดบมาก

เมอคณะวทยากรดำเนนการประเมนผลการฝกอบรมตาม

หลกสตรฝกอบรมยวบรรณารกษ ครบถวนแลว ดำเนนการวเคราะหขอมลทไดโดยใชสถต

พนฐานทกำหนดไว ไดแก คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคารอยละ แปรผลขอมล

เปรยบเทยบกบเปาหมายทกำหนดไวในการวดและประเมนผลหลกสตรฝกอบรม

ขนตอนการปรบปรงแกไข (Action)

นำขอมลทไดจากผลการวดและประเมนผลหลกสตร โดยนำปญหา

อปสรรคและขอเสนอแนะตางๆ มาปรบปรงแกไขรายละเอยดตางๆ ใหหลกสตรฝกอบรม

ยวบรรณารกษมความสมบรณมากยงขน พรอมนำไปใชตอไป

สรปไดวา กระบวนการฝกอบรมยวบรรณารกษ ม 4 ขนตอน ไดแก

1) การวางแผน (Plan) 2) การปฏบต (DO) 3) การตรวจสอบ (Check) 4) การปรบปรงแกไข

(Action)

5. รปแบบการฝกอบรม

Martwanana N. & Chamala (1991, pp. 43-44) กลาววารปแบบการ

ฝกอบรมทสำคญม 2 รปแบบ คอ

1. รปแบบของเนอหา (Content Model) การฝกอบรมรปแบบนไดพฒนา

มาจากแนวความคดทางพฤตกรรมของมนษยซงมองมนษยวาเปนสงมชวตทมการเรยนร

เกดขนเนองจากมปฏสมพนธจากสงเราภายนอกเพอการเปลยนแปลงพฤตกรรมใหเปนไป

ในทศทางทตองการดงนนมนษยสามารถทจะเรยนรไดถาถกฝกอบรมดวยประสบการณ

การเรยนรเฉพาะดานการจดหลกสตรฝกอบรมในแนวนจะใหความสำคญในเรองการ

กำหนดความรและทกษะในการฝกอบรมสำหรบประสทธผลของการฝกอบรมขนอยกบ

องคความรและทกษะรวมทงวธการถายทอดดวย

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

57

2. รปแบบของกระบวนการ (Process Model) การฝกอบรมรปแบบนได

พฒนามาจากแนวความคดทางมนษยนยมซงจะมองมนษยในลกษณะทมการตนตวและ

การรเรมสรางสรรคไมตอบสนองตอสงเราโดยงายทสำคญยงเปนแหลงทมาของกจกรรม

การเรยนรซงกจกรรมเหลานมไดเกดจากสงเราภายนอกดงนนคนจะเรยนรถาเขาคดวาม

ความจำเปนทจะตองเรยนรหรอมความจำเปนในการทจะเปลยนแปลงแกไขพฤตกรรมของ

เขาแรงจงใจและการกำหนดทศทางของแตละคนจะเปนศนยกลางของการฝกอบรม

นอกจากนการฝกอบรมในรปแบบนผฝกอบรมจะทำหนาทอำนวยความสะดวกใหเกดการ

เรยนรแกผเขารวมการฝกอบรมบทบาทของผสอนกจะเปลยนไปจากผสอนเปนผอำนวย

ความสะดวกผเขารวมการฝกอบรมมสทธทจะเลอกเรยนอยางไร จงกลน ชตมาเทวนทร

(2544, หนา 10-11) แบงประเภทของการฝกอบรมเปน 4 ประเภท ดงน

2.1 การฝกอบรมกอนประจำการ (Pre-Entry Training) เปนการ

ฝกอบรมใหกบผเขางานใหมหรอเพงจะเรมโครงการใหม โดยทวไปผเขาอบรมมกจะอยใน

ระยะทดลองงานซงเนอหาของการอบรมจะเนนในเรองของภารกจแรกเรมและภารกจทวไป

ขององคกรเนอหาโดยทวไปจะมลกษณะผสมผสานคอมทงการฝกอบรมในหองและการ

ฝกอบรมภาคสนามปกตจะมชวงเวลาทไมนานนกตงแต 2-3 วน หรอบางกรณอาจจะใช

เวลานานเปนเดอน

2.2 การฝกอบรมระหวางประจำการ (In-Service Training)

เปนการอบรมในชวงทเขาไปทำงานแลวหรอผานระยะการทดลองงานแลวการฝกอบรมจะ

จดใหเปนระยะๆ ใหกบระดบของบคลากรทแตกตางกนมทงในเรองของการบรหารทวไป

การอบรมการจดการการอบรมเฉพาะหนาทหรอการอบรมเฉพาะเรองคลายๆ กบ

On The Job Training ซงระยะเวลายดหยนไดตามความตองการสวนใหญจะใชเวลาไมนาน

นกประมาณ 1-3 สปดาห

2.3 การฝกอบรมในโครงการ (Project Related Training) เปนการ

อบรมทจดใหเจาหนาทปฏบตงานในโครงการ อาทเชนโครงการทไดรบทนอดหนนจาก

ตางประเทศซงมระยะเวลาไมนานนกเปนการอบรมเฉพาะเรองหรอเฉพาะประเภทของ

บคลากรมทงการอบรมทางดานเทคนคและการอบรมในเชงการจดการจดอบรมโดยผให

ทนปกตระยะสนคอ 1-3 เดอน หรอขนอยกบความจำเปนของโครงการ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

58

2.4 การฝกอบรมเพอพฒนาตนเอง (Self-Development Training)

กรณบคคลททำงานมานานและความรเรมตบตนเรมจะไมทนกบขอมลหรอวทยาการ

สมยใหมกจะเรมคดถงการพฒนาตนเองซงอาจเปนการอบรมเพอฟนความรใหมซงสวน

ใหญเปนการอบรมเตมเวลาหรอบางสวนของเวลาโดยหนวยงานตนสงกดจะใหการอนมต

และสนบสนนดานการเงนซงสวนใหญจะเปนการออกไปอบรมนอกสถานทระยะเวลาจะ

ขนอยกบคณสมบตทหนวยงานตองการจะพฒนามทงระยะสนและระยะยาวหรอบางคน

อาจจะลาไปศกษาตอซงการศกษาตอกคอการฝกอบรมอยางเปนทางการเชนกน

สรปไดวา การฝกอบรมยวบรรณารกษใชรปแบบของเนอหา (Content

Model) เพราะการเรยนรเกดขนเนองจากมปฏสมพนธจากสงเราภายนอกเพอการเปลยน

แปลงพฤตกรรมใหเปนไปในทศทางทตองการ นกเรยนสามารถทจะเรยนรไดถาถก

ฝกอบรมดวยประสบการณการเรยนรเฉพาะดาน การจดหลกสตรฝกอบรมในแนวนจะให

ความสำคญในเรองการกำหนดความรและทกษะในการฝกอบรมสำหรบประสทธผลของ

การฝกอบรมขนอยกบองคความรและทกษะรวมทงวธการถายทอดดวย

6. ลกษณะของหลกสตรฝกอบรมทด

สมชาย สงขส (2550, หนา 115-116) กลาวถงลกษณะของหลกสตรอบรม

ทด ไวดงน

1. เปนกระบวนการเรยนการสอนแบบ 2 ทาง (Two Process) คอ ผเรยน

และผสอนตองเรยนรซงกนและกนจงจะทำใหการเรยนรมผลในทางปฏบต

2. การอบรมทไดผลตองกระทำกบกลมเปาหมายทตองการเรยนรเรอง

ใดเรองหนงอยางแทจรงดงนนจงตองหาขอมลผเขารบการอบรมเสยกอน

3. จำนวนผเขารบการอบรมตองมจำนวนพอเหมาะกบสถานทวสด

อปกรณทมอยจำนวนทนอยเกนไปจะทำใหไมคมคากบการลงทน สวนจำนวนทมากเกนไป

การอบรมมกไมไดผลในการปฏบต

4. หลกสตรอบรมตองมความกระชบเฉพาะเรองมเนอหาทจำเปนตอการ

เรยนรและเปลยนแปลงผเขารบการอบรมในทศทางทตองการสามารถนำไปปฏบตจรงได

ผสรางหลกสตรจงตองหาขอมลจากนกวชาการการจดวชาการในหลกสตรมสวนสมพนธ

เกยวของกนเนอหาสาระของแตละศาสตรมองคความรมโครงสรางระดบความยากงายท

ตองอาศยนกวชาการเฉพาะสาขา

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

59

5. วทยากรทใหความรในการอบรมตองมความรความชำนาญและม

ประสบการณอยางแทจรงมความสามารถในการสอสารและถายทอดความรและเขาใจใน

จตวทยาการเรยนรของกลมเปาหมายไดเปนอยางด มเทคนคและวธการททำใหผเขารบ

การอบรมเขาใจชดเจนกระตอรอรนและใหความสนใจ

6. มบรรยากาศและการจงใจทจะสงเสรมใหเกดการเรยนรการรวมมอใน

กจกรรมการอบรมการจงใจใหผเขารบการอบรมมสวนรวมมความตนตวอยากเรยนร

7. สถานทและเทคโนโลยทางการศกษาตลอดจนสภาพแวดลอมท

เหมาะสมเชนแสงสวางอณหภมการจดทนงอปกรณการสอนเสยงรบกวนถาสามารถจดให

เอออำนวยตอการเรยนรจะสงเสรมใหการอบรมบรรลผลด

8. ปจจยอนๆ ตองมความพรอมเชน ทรพยากร งบประมาณ

การประสานงาน เวลา เปนตน

9. มการประเมนผลตดตามการอบรมเสมอเพอเรยนรและสามารถ

ปรบปรงขอบกพรองของหลกสตรอบรมได

10. ผบรหารองคกรจะตองมความรและทกษะในการพฒนาและจดการ

โครงการอบรมเพอใหบรรยากาศภายในองคกรมลกษณะสงเสรมและสนบสนนยอมรบและ

เหนความสำคญของการอบรม

สายสนย กลางประพนธ (2558, หนา 58) สรปไดวา หลกสตรการอบรมทด

ควรเปนหลกสตรทสามารถพฒนาใหผเขารบการอบรมมความรความเขาใจ ทกษะและม

ทศนคตทดสามารถนำไปประยกตใชไดจรง

สรปไดวา หลกสตรฝกอบรมทด ควรเปนหลกสตรทมกระบวน

การเรยนการสอนแบบ 2 ทาง (Two Process) ผเขารบการอบรมตองมจำนวนพอเหมาะกบ

สถานทวสดอปกรณ หลกสตรฝกอบรมตองมความกระชบเฉพาะเรอง มเนอหาทจำเปนตอ

การเรยนรสามารถพฒนาใหผเขารบการอบรมมความรความเขาใจ ทกษะและมทศนคตท

ดสามารถนำไปประยกตใชไดจรง

7. เทคนคและวธการฝกอบรม

เทคนคและวธการในการฝกอบรมเปนอกปจจยหนงทมความสำคญทำให

หลกสตรประสบความสำเรจตามจดมงหมายทตงไวทำใหเกดกระบวนการเรยนรทนำมาส

การเปลยนแปลงดานความร ความคด ทกษะและทศนคต ซงสามารถทำไดหลายวธ

นนทวฒน สขผล (2543, หนา 15-17) ไดแบงประเภทของเทคนคการฝกอบรมออกเปน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

60

2 ประเภทใหญๆ คอ การฝกอบรมโดยใชวทยากรเปนศนยกลางการเรยนร และ

การฝกอบรมโดยใชผเขารบการฝกอบรมเปนศนยกลางการเรยนร ดงน

1. เทคนคการฝกอบรมโดยใชวทยากรเปนศนยกลางการเรยนร มดงตอน

1.1 การบรรยาย (Lecture) วทยากรบรรยายตามหวขอทไดรบ

มอบหมายอาจมการใชสอประกอบการบรรยายและใหผฟงไดซกถาม ขอดคอไดเนอหา

วชาการตามหวขอทกำหนดไวอยางครบถวน การเสนอเนอหาเปนไปตามลำดบ ผเขารบ

การอบรมมโอกาสซกถามไดแนวความรในเนอหาวชามากในเวลาทไดวางแผนไว สามารถ

ใชกบการฝกอบรมทมผเขารบการฝกอบรมเปนจำนวนมาก ขอจำกดคอเปนการสอสาร

ทางเดยวผฟงอาจเบอหนายวทยากรตองมความรในเนอหาวชาและมความสามารถ

ในการบรรยายเปนอยางด

1.2 การอภปรายเปนคณะ (Panel Discussion) เปนการอภปรายโดย

ผทรงคณวฒ 3-5 คน ใหขอเทจจรง ความคดเหน ปญหา อปสรรค แนวทางแกไขซงเปน

การอภปรายในลกษณะทสนบสนนหรอใหเหตผลโตแยงผทรงคณวฒดวยกนมพธกร

(Moderator) ประสานเชอมโยงและสรปการอภปรายของวทยากรแตละคนเปดโอกาสให

ผฟงไดซกถามหลงการอภปราย ขอดคอผฟงไดรบความคดเหนทหลากหลายทำใหเกดการ

เรยนรทกวางไกล การอภปรายทำใหกจกรรมดงดดความสนใจไมเกดความเบอหนายผฟง

มโอกาสซกถามเหมาะกบการฝกอบรมทมผเขารบการฝกอบรมเปนจำนวนมาก ขอจำกด

คอระยะเวลานอยทำใหผอภปรายเสนอความคดเหนไดไมเตมท การควบคมการอภปราย

และการรกษาเวลาบางครงทำไดยาก ผฟงมสวนรวมนอย

1.3 การชมนมปาฐกถาหรอการประชมทางวชาการ (Symposium)

เปนการบรรยายแบบมวทยากรหรอมผเชยวชาญประมาณ 2-6 คน จากหลากหลาย

วงการมารวมเปนองคปาฐกถาใหความรในเรองทสนใจมพธกรเปนผรวมดำเนนการ

อภปรายและสรปการบรรยายเนนหวขอวชาเปนสำคญ เปดโอกาสใหซกถามหลงการ

บรรยาย ขอดคอผฟงไดรบความรจากวทยากรหลายคนหลายดาน ใชเวลาสนๆ สามารถใช

กบการฝกอบรมทมผเขารบการฝกอบรมเปนจำนวนมากได ขอจำกดคอวทยากรอาจให

ทศนะทแตกตางกนทำใหยากแกการสรปใหตรงตามหวขอวชา เปนการสอสารทางเดยว

วทยากรมเวลาจำกดอาจทำใหการบรรยายไมชดเจนพอ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

61

1.4 การสาธต (Demonstration) เปนเทคนควธการอบรมทแสดงให

ผเขารบการอบรมไดเหนจรงแลวเกดความเขาใจถงกรรมวธ วธการ และขนตอนของ

การปฏบตงานสามารถปฏบตตามไดหลงจากดการสาธตแลวเหมาะสำหรบการฝกทกษะท

เปนขนตอนและมการใชเครองมอหรออปกรณในการปฏบตโดยมการบรรยายประกอบ

การสาธตดวยเหมาะสำหรบการฝกอบรมบคลากรทกระดบ ขอดคอเกดความร เขาใจงาย

และเรวมความนาเชอถอสงเปนการเพมพนทกษะของผเขารบการอบรมไดด ไมเบอหนาย

เปนการนำเสนอความรในรปแบบทเปนรปธรรมผเขารบการอบรมไดใชประสาทสมผส

หลายทาง ไดทดลองปฏบต ขอจำกดคอตองใชเวลาในการเตรยมการมากเหมาะกบ

การฝกอบรมกลมเลกๆ มกจะใชรวมกบเทคนคอนๆ เชน การบรรยายการทดลองปฏบต

เปนตน

1.5 การสอนงาน (Coaching) เปนการแนะนำใหรจกวธปฏบตงานให

ถกตองโดยปกตจะเปนการสอนหรออบรมในระหวางปฏบตงานอาจสอนเปนรายบคคล

หรอสอนเปนกลมเลกๆ ผสอนตองมประสบการณและทกษะในเรองทสอนจรงๆ การสอน

ไมควรมงเฉพาะเพอการเพมประสทธภาพในการทำงานเทานนควรใหผรบการสอนงานไดม

ความกาวหนาในตำแหนงหนาทการงานทสงขนโดยการถายทอดความรทกษะและเทคนค

ในการทำงานจนสามารถเตบโตขนมาทำงานแทนผสอนได ขอดคอเปนเทคนคทตอบสนอง

ในเรองความแตกตางระหวางบคคลในการเรยนร ผสอนสามารถสอนงานไดตรงกบ

บคลกภาพและความรความสามารถของผเรยนได ขอจำกดคอตองใชเวลาไมสามารถใชกบ

ผเขารบการอบรมจำนวนมากๆ ได ประสทธภาพของการสอนงานขนอยกบความร

ความสามารถความเขาใจและประสบการณของผสอน

2. เทคนคการฝกอบรมโดยใชผเขารบการฝกอบรมเปนศนยกลาง

การเรยนร

2.1 การระดมสมอง (Brainstorming) คอ การใหสมาชกทกคนในกลม

ไดใหความเหนเกยวกบเรองใดเรองหนงอยางอสระโดยไมมการอภปรายวาความคดทเสนอ

ถกหรอผด จนกวาสมาชกเสนอความคดหมดแลวจงวเคราะหหรอประเมนคาของความคด

เพอนำไปสขอสรปในเรองนนๆ จำนวนผเขาประชมไมควรเกน 15 คน เวลาในการแสดง

ความคดเหนไมเกน 15 นาท และใชเวลาทงหมดรวมทงสรปไมควรเกน 1 ชวโมงครง ขอด

คอผเขารบการฝกอบรมมสวนรวมโดยตรงชวยกนคดทำใหเกดความคดสรางสรรค

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

62

สงเสรมใหไดแนวทางในการแกปญหาในลกษณะตางๆ ทำใหไดความคดทหลากหลายใน

เวลาจำกด ขอจำกดคอไดความคดเหนจำนวนมากแตมคณคานอยตองจำกดผเขารบ

การฝกอบรมปญหาทนำมาเพอระดมสมองควรเปนปญหาเดยว

2.2 การประชมกลมยอย (Buzz session) เปนการแบงผเขารบ

การฝกอบรมจากกลมใหญเปนกลมยอยละ 2-6 คน เพอพจารณาประเดนปญหาอาจเปน

ประเดนปญหาเดยวกนหรอตางกนในชวงเวลาทกำหนด มวทยากรคอยชวยเหลอทกกลม

แต ละกลมตองเลอกประธานและเลขานการของกลมเพอดำเนนการแลวนำความคดเหน

ของกลมเสนอตอทประชมใหญ ชวงแสดงความคดเหนไมควรใชเวลาเกน 30 นาท ใชเวลา

ทงหมดทงแสดงความคดเหนและสรปไมเกน 2 ชวโมง หรอมากกวานนขนกบจำนวนกลม

และขอปญหา ขอดคอเปดโอกาสใหทกคนไดแสดงความคดเหนรวมกน บรรยากาศเปน

กนเอง ขอจำกดคอการประชมกลมยอยในหองเดยวกนอาจทำใหเกดเสยงรบกวนกน

ประธานอาจไมมลกษณะผนำดำเนนการประชมไดไมดทำใหผรวมประชมแสดง

ความคดเหนไดไมเตมท ควบคมเวลาไดยาก

2.3 กรณศกษา (Case study) เปนการนำเอากรณทเปนปญหาจรง

เสนอในกลมผเขารบการอบรม ใหสมาชกของกลมใชหลกวชาและประสบการณทไดจาก

การปฏบตงานมาวเคราะหกรณทยกมามทปรกษาคอยใหคำแนะนำและใหแนวทางเพอให

สมาชกกลมวเคราะหปญหาไดตรงวตถประสงค เหมาะสำหรบการฝกอบรมทางกฎหมาย

การบรหารงานและการฝกอบรมเรองทเกยวของกบความสำคญของมนษย บคคลทเขา

ฝกอบรม ทเหมาะสมทจะใชเทคนคนคอผบรหาร ผจดการ และผทจะเขาสระดบมออาชพ

ใชไดดกบการฝกอบรมทจะตองมการเปลยนทศนคตและสรางเสรมทกษะความสมพนธ

ระหวางบคคลใชเวลาไมเกน 1-2 ชวโมง ขอดคอชวยใหผเขาฝกอบรมไดวเคราะหตดสน

ปญหาในเรองทเหมอนจรงนำไปปรบใชกบการปฏบตงานได มโอกาสแลกเปลยนความ

คดเหนและประสบการณทหลากหลาย นำไปสความเขาใจปญหาทเกดขนไดแนวทาง

แกปญหาหลายแนวทาง การไดศกษาเรองราวจากกรณศกษามากๆ จะชวยเสรมสราง

ประสบการณในการปฏบตงานของผเขารบการฝกอบรม ขอจำกดคอผเขาฝกอบรมบางคน

อาจถกครอบงำความคดโดยผเขาอบรมอนทมบคลกภาพ วยวฒ หรอคณวฒทเหนอกวา

กรณศกษาเปนเรองจรงทหาไดยากหรอตองใชความสามารถในการสรางกรณศกษาเพอให

เหมาะสมกบกลมผเขาฝกอบรม

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

63

2.4 การประชมใหญ (Convention) เปนรปแบบของการประชมทจดขน

เพอใหสมาชกทเปนผแทนของสวนงานตางๆ ไดมารวมพจารณานโยบาย หลกเกณฑและ

แนวทางดำเนนการเพอใหเกดความกาวหนาและมนคงขององคกร ใชเวลาไมเกน 3 ชวโมง

ขอดคอเปนวธทชวยเสรมสรางความเขาใจและพฒนาความร ผเขารวมประชมมโอกาส

พบปะแลกเปลยนความคดเหนและประสบการณกอใหเกดการรวมมอกนของสวนยอยใน

องคกรขอจำกดคอมผเขารวมประชมจำนวนมากถาผจดขาดประสบการณอาจสงผลตอ

การจดการประชมไดผเขารวมประชมอาจไมมโอกาสไดแสดงความคดเหนตอทประชมเสย

งบประมาณคาใชจายมาก

2.5 เกมการบรหาร (Management game) เปนการแขงขนระหวาง

กลมบคคลตงแต 2 กลมขนไปเพอดำเนนการใหบรรลวตถประสงคอยางใดอยางหนง เชน

การวางแผน การตดสนใจ การเปนผนำ ฯลฯ เปนการปฏบตเหมอนเหตการณจรง

ขนาดของกลมขนอยกบเกมทนำมาใช ใชเวลา 30 นาท - 3 ชวโมง ขอดคอเปนการยอย

สถานการณจรงใหฝกในชวงสนๆ ผเขารบการอบรมมสวนรวมชวยกนคดชวยกนทำ

ขอจำกดคอการเลอกเกมทไมเหมาะจะไมกอใหเกดประโยชน การแบงกลมมากเกนไปจะ

เปนอปสรรคตอการแขงขนบางเกมตองใชอปกรณและเวลามาก

2.6 การแสดงบทบาทสมมต (Role playing) เปนการนำเอาเรองทเปน

กรณตวอยางมาเสนอในรปการแสดงบทบาทใหผเขารบการอบรมไดเหนภาพชดเจน

เกยวกบปญหาทเปนกรณตวอยาง ขอดคอการใชบทบาทสมมตจะชวยกระตนใหผเขารบ

การอบรมเกดความสนใจสงเสรมใหผเขารบการอบรมไดแสดงออกดวยการปฏบตจรงทำ

ใหเกดความเขาใจและหาขอสรปได ขอจำกดคอมความยงยากในการเตรยมการลวงหนาใช

เวลามากบางคนไมกลาแสดงออกทำใหเปนอปสรรคตอการหาอาสาสมครในการแสดง

บทบาทตองสามารถเชอมโยงความคดของสมาชกไปสขอสรปได

2.7 การสมมนา (Seminar) เปนการประชมของผทปฏบตงานอยาง

เดยวกนหรอคลายกนแลวพบปญหาทเหมอนๆ กน เพอรวมกนแสดงความคดเหนหา

แนวทางปฏบตในการแกปญหาโดยมการบรรยายใหความรพนฐานกอนแลวจงแบงกลม

ยอย จากนนนำผลการอภปรายของกลมยอยนำเสนอทประชมใหญใชเวลา 1-3 วน ขอด

คอ ผเขารบการอบรมมสวนรวมมากในการแลกเปลยนความรและประสบการณ ผลสรป

ของการสมมนานำไปใชเปนแนวทางในการแกปญหาไดด ขอจำกดคอทปรกษากลมหรอ

สมาชกทเขารบการอบรมบางคนอาจครอบงำความคดของผอนไดเพราะวยวฒ คณวฒ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

64

หรอตำแหนงหนาทการงาน หากผเขารบการอบรมมประสบการณการทำงานและความรท

ตางระดบกนมากอาจทำ ใหไดแนวทางทจะนำไปพฒนางานทมลกษณะแคบ

2.8 ทศนศกษา (Field trip) เปนการนำผเขารบการอบรมไปศกษายง

สถานทอนนอกสถานทอบรมเพอใหพบเหนของจรง ขอดคอเปนการเพมพนความร

ความเขาใจไดเหนการปฏบตจรง ขอจำกดคอตองมการเตรยมการลวงหนาและตองไดรบ

ความรวมมอจากทกฝาย ใชเวลาและคาใชจายมาก

2.9 การประชมเชงปฏบตการ (Workshop) เปนรปแบบของการ

ฝกอบรมทสงเสรมใหผเขารบการอบรมเกดการเรยนรทงดานทฤษฎและปฏบตแบงการ

ดำเนนการเปน 2 สวนคอการใหความรของวทยากรและการปฏบตการของผเขารบการ

อบรม โดยอาศยหลกการทวทยากรไดใหความรเปนแนวทางขอดคอสงเสรมการมสวนรวม

ของผเขารบการอบรมสามารถนำผลการประชมปฏบตการไปใชปฏบตงานในหนวยงาน

ขอจำกด คอ ตองใชเจาหนาทจำนวนมากในการอำนวยความสะดวกตอผเขารบการอบรม

รวมทงการจดวทยากรประจำกลมสนเปลองเวลาและคาใชจายสง

2.10 การฝกประสาทสมผส (Sensitivity Training) เปนการอบรมท

เนนกระบวนการมากกวาเนอหา เรมจากการเสนอปญหาหรอประเดนทสรางความคบของ

ใจใหกบกลมเพอใหหาทางวเคราะหและแสวงหาแนวทางทจะนำไปสความสำเรจของงานผ

เขารบการอบรมจะเรยนรพฤตกรรมของกลมผานกระบวนการมสวนรวมกบกลม

ประสบการณทงหมดไมวาจะเปนความสำเรจ ความผดหวงและความคบของใจของกลมจะ

ไดรบการแกปญหากนเองภายในกลมการแสดงออกทางความรสกของสมาชกในกลมจะม

ผลอยางมากตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของคน ขอดคอเปดโอกาสใหผเขาอบรมได

แสดงออกทางดานความรสกและรจกควบคมความรสกทอาจมผลกระทบตอผอน สงเสรม

ใหผเขาอบรมไดเปลยนพฤตกรรมไปสพฤตกรรมทพงปรารถนาขององคกร ขอจำกดคอไม

สามารถใชไดกบบคลากรทกระดบในองคกร จำนวนผเขาอบรมจำกดเพยงกลมเลกๆ

ประมาณ 6-8 คน สนเปลองเวลา คาใชจายสง ประเมนยาก

2.11 การใชกจกรรมนนทนาการ (Recreational Activity) เปนการให

ผเขารบการอบรมรวมกนทำกจกรรมอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง เชน รองเพลง

เลนเกม ปรบมอเปนจงหวะ ฯลฯ โดยเนนการทำกจกรรมเปนกลม เพอมงเปลยนทศนคต

และสรางความสมพนธตลอดจนสรางความสนกสนานระหวางการฝกอบรม ไมควรใชเวลา

เกน 20-40 นาท ขอดคอผเขารบการอบรมมสวนรวมทกคน บรรยากาศสนกสนาน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

65

ขอจำกดคอใชไดกบบางหวขอเทานนสวนใหญใชสลบกบการบรรยาย วทยากรตองมทกษะ

ในการนำกลม

2.12 การฝกอบรมในงาน (On-The-Job Training) เปนเทคนค

วธการฝกอบรมทชวยใหผเขาอบรมไดเรยนรจากการปฏบตงานในสภาพการณจรงเปน

วธการทมผลตอผเขาอบรมสงเพราะสมาชกแตละคนจะมความตองการทจะแสวงหา

ความรเพอการปฏบตงานของตวผเรยนเองเหมาะสำหรบการฝกพนกงานในระดบ

ปฏบตการหรอพนกงานทวไป ขอดคอผเขาอบรมมโอกาสฝกปฏบตในงานทเกดขนจรง

สามารถปรบใหเหมาะกบความตองการในการอบรมวาตองการใหเรยนรมากนอยเพยงใด

ชวยสงเสรมทกษะและความชำนาญงานเฉพาะทาง สามารถปรบปรงเปลยนแปลงวธการ

ฝกอบรมใหทนสมยและทนตอการเปลยนแปลงของเทคโนโลยชวยใหผเขาอบรมมทศนคตท

ดในการทำงาน ขอจำกดคออาจทำใหผลผลตชะงกเพราะตองใหประสบการณเรยนรแก

ผทำงานผผานการอบรมจะมความรความเขาใจและมทกษะเฉพาะเรองทไดฝกอบรม

เทานน ถาผถายทอดความรขาดทกษะอาจทำใหเกดอปสรรคในการถายทอดความรและ

ประสบการณ

2.13 การฝกหดงาน (Apprenticeship Training) เปนเทคนควธการ

ฝกอบรมทเชอมโยงความรทไดจากการฝกอบรมกบการฝกปฏบตงาน เหมาะกบงานทเปน

ชางฝมอ เชนชางทำผม ชางไฟฟา ชางประปา ฯลฯ ระยะเวลาในการฝกหดงานขนอยกบ

ลกษณะของอาชพและความรและประสบการณของผเขาอบรม ขอดคอสามารถสราง

บคลากรระดบชางฝมอเพอรองรบความตองการดานแรงงานฝมอไดอยางมประสทธภาพ

ขอจำกดคอคาใชจายสงมาก ใชเวลานาน

2.14 การโยกยายสบเปลยนงาน (Job Rotation) เปนการโยกยาย

บคลากรจากงานสวนหนงไปสงานอนๆ โดยมวตถประสงคเพอใหบคลากรไดประสบการณ

ทตางไปจากงานในหนวยงานเดม ขอดคอชวยเสรมสรางความเขาใจและความสมพนธอนด

ของบคคลในสวนงานตางๆ เปนการเสรมสรางความร ทกษะและประสบการณเพอรองรบ

การเปลยนตำแหนงทสงขนขอจำกดคอการโยกยายสบเปลยนในระดบพนกงานอาจม

ผลกระทบตอการปฏบตงานโดยเฉพาะชวงทเขาสงานใหมซงจะตองใชเวลาศกษาและ

ฝกปฏบตการโยกยายสบเปลยนเพอเตรยมบคลากรเขาสตำแหนงผบรหาร ตองอาศย

ความรวมมอของผบรหารทจะคอยใหความชวยเหลอ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

66

2.15 สถานการณจำลอง (Simulation Technique or Simulators) เปน

การฝกการทำงานโดยใชเครองมอหรออปกรณทประดษฐขนเหมอนจรงในสถานการณท

จำลองใกลกบความเปนจรงมากทสด ขอดคอทำใหบคลากรสามารถปฏบตงานทตองใช

ความรความสามารถและทกษะสงไดในระยะสนชวยลดอนตรายและความเสยหายทอาจ

เกดขนชวยประหยดงบประมาณในการลงทนดานเครองมอทมราคาแพง ขอจำกดคอการ

ลงทนในการสรางสถานการณจำลองสงมากวทยากรตองมความรความสามารถและ

ประสบการณผเขาอบรมตองผานการฝกอบรมภาคทฤษฎมาเปนอยางด การฝกแตละครง

รบสมาชกไดจำกด

อรวรรน ไชยปญหา (2556, หนา 103) สรปวา เทคนคการฝกอบรม

โดยใชผเขารบการฝกอบรมเปนศนยกลางการเรยนร ไดแก การระดมสมอง การประชม

กลมยอยกรณศกษา การประชมใหญเกมการบรหาร การแสดงบทบาทสมมต การสมมนา

ทศนศกษา การประชมเชงปฏบตการการฝกประสาทสมผส การใชกจกรรมนนทนาการ

การฝกอบรมในงาน และการฝกหดงาน

สายสนย กลางประพนธ (2558, หนา 61-62) สรปวา เทคนคและวธการ

ฝกอบรมแบงเปน 2 ประเภทคอ การฝกอบรมโดยใชวทยากรเปนศนยกลางการเรยนร และ

การฝกอบรมโดยใชผเขารบการฝกอบรมเปนศนยกลางการเรยนร เทคนคการฝกอบรมแต

ละประเภทตางกมจดเดนจดดอย ดงนนผจดการฝกอบรมหรอวทยากรควรเลอกใชให

เหมาะสมกบจดมงหมายของการฝกอบรม และตองคำนงถงวน เวลา สถานท วสดและ

อปกรณ จำนวนและวยของผเขารบการฝกอบรมอกดวย

สรญา วชระสงกาส (2559, หนา 90) สรปวา เทคนคการฝกอบรมเปน

วธการหรอเครองมอ หรอกจกรรม กลวธในการถายทอดความร ประสบการณระหวาง

ผเปนวทยากรและผเขารบการฝกอบรม เทคนคการฝกอบรมแบงเปน 2 ประเภทใหญๆ

ฝกอบรม คอ การใชวทยากรเปนศนยกลางการเรยนรและการใชผเขาอบรมเปนศนยกลาง

การเรยนร การเลอกใชเทคนควธการนนตองใหสอดคลองกบวตถประสงค เนอหาสาระ

ของการฝกอบรม จำนวนผเขาอบรมและความรความสามารถของวทยากร เพราะเทคนค

วธการฝกอบรมแตละวธจะมขอดขอดอยแตกตางกนไป

สรปไดวา เทคนคและวธการฝกอบรม หมายถง วธการหรอกลวธในการ

ถายทอดความร ประสบการณระหวางผเปนวทยากรและผเขารบการฝกอบรม ผวจย

เลอกใชเทคนควธการฝกอบรมโดยการใชการบรรยาย (Lecture) การสาธต

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

67

(Demonstration) การฝกอบรม ในงาน (On-The-Job Training) การระดมสมอง

(Brainstorming) และกจกรรมนนทนาการ (Recreational Activity) ซงสอดคลองกบ

วตถประสงค เนอหาสาระ จำนวนผเขารบการฝกอบรมความสามารถของวทยากร เพราะ

เทคนคการฝกอบรมแตละวธจะมขอดขอดอยแตกตางกน

8. รปแบบการประเมนผลการฝกอบรม

รปแบบการประเมนเปนกรอบหรอแนวความคดทสำคญทแสดงใหเหนถง

กระบวนการหรอรายการประเมนซงมความแตกตางกนขนอยกบขอตกลงเบองตนซง

นกวชาการทางดานการประเมนไดเสนอกรอบความคดใหนกประเมนไดเลอกใชมอยหลาย

รปแบบรปแบบการประเมนโดยทวไปนยมแบงออกเปน 3 กลม ดงน (แขก มลเดช, 2555,

หนา 56-57; ชญญาภค วงศบา และกงกาญจน จงใจหาญ, 2554, หนา 29-35)

1. รปแบบการประเมนทเนนจดมงหมาย (Objective Based Model) เปน

รปแบบทเนนการตรวจสอบผลทคาดหวงไดเกดขนหรอไมหรอประเมนโดยตรวจสอบผลท

ระบไวในจดมงหมายกบผลทเกดจากการปฏบตงานโครงการวาบรรลจดมงหมายทกำหนด

ไวหรอไมไดแกรปแบบการประเมนของ Tyler และ Kirkpatrick

2. รปแบบการประเมนทเนนการตดสนคณคา (Judgmental Evaluation

Model) เปนรปแบบการประเมนทมจดมงหมายเพอใหไดมาซงขอมลสารสนเทศสำหรบ

กำหนดและวนจฉยคณคาของโครงการนนๆ ไดแกรปแบบการประเมนของ สเตคครฟเวน

(Scriven) โพรวส (Provus)

3. รปแบบการประเมนทเนนการตดสนใจ (Decision – Oriented

Evaluation Model) เปนรปแบบการประเมนทมจดมงหมายเพอใหไดมาซงขอมลและ

ขาวสารตางๆ เพอชวยในการตดสนใจของผบรหารไดอยางถกตอง ไดแก รปแบบ

การประเมนของ เวลช (Welch) สตฟเฟลบม (Stufflebeam) อลคน (Alkin)

รปแบบการประเมนผลการฝกอบรมมหลายประเภทสำหรบทจะนำเสนอ

ตอไปนเปนรายละเอยดของรปแบบการประเมนซงไดเลอกมานำเสนอ 2 รปแบบ คอ

รปแบบการประเมนของ Tyler และรปแบบการประเมนของ Kirkpatrick

รปแบบท 1 รปแบบการประเมนผลการฝกอบรมของ Tyler

Tyler (อางถงใน ใจทพย เชอรตนพงษ, 2539, หนา 209-212) เปนผนำท

สำคญในการประเมนโครงการกลาววา การประเมนหลกสตรมหลายรปแบบ ซง

นกวชาการดานหลกสตรและการประเมนผลไดนำเสนอรปแบบการประเมนหลกสตร ดงน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

68

เปนการเปรยบเทยบพฤตกรรมทเกดขนกบจดมงหมายเชงพฤตกรรมท

กำหนดไวโดยมความเชอวาจดมงหมายทตงไวอยางชดเจนรดกมและจำเพาเจาะจงแลวจะ

เปนแนวทางชวยในการประเมนไดเปนอยางดในภายหลงเขาไดเสนอแนวคดเกยวกบ

การประเมนโดยเสนอเปนกรอบความคดครงแรกในป ค.ศ. 1943 โดยเนนการกำหนด

วตถประสงคของโครงการใหอยในรปของวตถประสงคเชงพฤตกรรมแลวประเมน

ความสำเรจของวตถประสงคเหลานนแนวคดลกษณะนเรยกวาแบบจำลองทยด

ความสำเรจของจดมงหมายเปนหลก Tyler มความเหนวาจดมงหมายของการประเมนเพอ

ตดสนวาจดมงหมายของการศกษาทตงไวในรปของจดมงหมายเชงพฤตกรรมนนประสบ

ผลสำเรจหรอไมมสวนใดบางทตองปรบปรงแกไขและถอวาการประเมนโครงการเปนสวน

หนงของการเรยนการสอนลำดบขนของการประเมนการเรยนการสอนมดงนกำหนด

จดมงหมายเชงพฤตกรรมดวยขอความทชดเจนเฉพาะเจาะจงกำหนดเนอหาหรอ

ประสบการณทางการศกษาทตองการใหบรรลตามความมงหมายทตงไวเลอกวธการเรยน

การสอนทเหมาะสมเมอจบบทเรยนจงประเมนผลโครงการโดยการทดสอบผลสมฤทธ

ตวอยางการประยกตใชแนวความคดของ Tyler มาใชในการประเมนผล

โครงการฝกอบรมควรดำเนนการ ดงน

1. กำหนดจดมงหมายทแทจรงของโครงการทางการศกษามก ไดแก

ผลสมฤทธทางการเรยนโดยเขยนในรปของจดประสงคเชงพฤตกรรม

2. จดเนอหาในการเรยนการสอนใหสอดคลองกบจดประสงค

3. ทำการทดสอบผเรยนกอนทำการเรยนการสอน

4. เลอกวธสอนใหเหมาะสม

5. ทำการทดสอบผเรยนเมอจบการเรยนการสอนแลว

6. ประเมนประสทธภาพของโครงการดวยการเปรยบเทยบคะแนน

กอนเรยนและหลงเรยนวาแตกตางกนอยางมนยสำคญหรอไมและมนกเรยนรอยละเทาไรท

ผานเกณฑ

7. นำผลของการเปรยบเทยบมาศกษาจดบกพรองในการเรยน

การสอนเพอปรบปรงแกไขตอไป

ในป 1986 Tyler ไดนำเสนอกรอบแนวคดของการประเมนโครงการใหม

โดยแบงการประเมนออกเปน 6 สวน คอ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

69

1. การประเมนวตถประสงค (Appraising Objectives)

2. การประเมนแผนการเรยนร (Evaluating the learning Plan)

3. การประเมนเพอแนะแนวในการพฒนาโครงการ (Evaluation to

Guild Program Development)

4. การประเมนเพอนำโครงการไปปฏบต (Evaluation Program

Implement)

5. การประเมนผลลพธของโครงการทางการศกษา (Evaluating the

Outcome of an Educational Program)

6. การตดตาม (Follow up) และการประเมนผลกระทบ (Impact

Evaluation)

จากแนวความคดในการประเมนของ Tyler ตามทเสนอแลวนเปน

การประเมนในระยะสดทายของการใชหลกสตร (ตอเนองจากการทไดประเมนในระยะอน

กอนนมาแลว) โดยมงประเมนเกยวกบสมฤทธผลตามวตถประสงคของหลกสตรทวางไว

เปนหลกถาเปนไปตามวตถประสงคกแปลความหมายวาหลกสตรพบความสำเรจ

แตถาไดผลในทางตรงขามกแปลวาหลกสตรนนลมเหลว ถาจะพจารณานำแนวคดนมาใช

ประเมนหลกสตรทไมเคยประเมนสงอนมากอน นบวาเปนการประเมนทคอนขางแคบ

เพราะการประเมนมไดใหความสนใจในตวแปรอนเลย เชน คณภาพของนกเรยน วธสอน

ของคร วสดอปกรณตางๆ ทใชในการเรยนการสอน เปนตน การประเมนถาพบวาสำเรจ

หรอลมเหลวนน กนาจะขยายความตอไปไดวาเปนเพราะอะไรถาจะมการปรบปรง

วตถประสงคโดยการสรางหรอนยามวตถประสงคใหมนน ไมทราบวาจะเปนการปรบปรง

โดยอาศยหลกฐานขอมลจากอะไรเพราะมไดสนใจในการประเมนตวแปรอนนอกจากวด

ผลสมฤทธของนกเรยนเทานน

รปแบบท 2 รปแบบการประเมนผลการฝกอบรมของ Kirkpatrick

Kirkpatrick (อางถงใน ชญญาภค วงศบา และกงกาญจน จงใจหาญ,

2554, หนา 29-30) แหงมหาวทยาลยวสคอนซนสหรฐอเมรกาอดตเคยเปนประธาน ASTD

(The American Society for Training and Development) ไดเสนอแนวคดเกยวกบการ

ฝกอบรมและการประเมนผลการฝกอบรมวา “การฝกอบรมนนเปนการชวยเหลอบคลากร

ใหสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพในการฝกอบรมใดๆ ควรจะจดใหมการ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

70

ประเมนผลการฝกอบรมซงถอเปนสงจำเปนทจะชวยใหรวาการจดโปรแกรมการฝกอบรมม

ประสทธผลเพยงใด”

Kirkpatrick เหนวาการประเมนผลการฝกอบรมจะทำใหไดความร

อยางนอย 3 ประการ คอ

1. การฝกอบรมนนไดใหอะไรหรอเกดประโยชนตอหนวยงานใน

ลกษณะใดบาง

2. ควรยตโครงการชวคราวกอนหรอควรดำเนนการตอไปเรอยๆ

3. ควรปรบปรงหรอพฒนาโปรแกรมฝกอบรมในสวนใดบางอยางไร

Kirkpatrick ไดเสนอแนวทางการประเมนผลโครงการฝกอบรมใน

4 ลกษณะ คอ

1. ประเมนปฏกรยาตอบสนอง (Reaction Evaluation)

เปนการตรวจสอบความรสกหรอความพอใจของผเขารบการอบรม

2. ประเมนผลการเรยนร (Learning Evaluation) เปนการตรวจสอบ

ผลการเรยนรโดยควรตรวจสอบใหครอบคลมทงดานความร (Knowledge) ทกษะ (Skills)

และ เจตคต (Attitude)

3. ประเมนพฤตกรรมทเปลยนไปหลงการอบรม (Behavior

Evaluation) เปนการตรวจสอบวาผผานการอบรมไดปรบเปลยนพฤตกรรมเปนไปตาม

ความคาดหวงของโครงการหรอไม

4. ประเมนผลลพธทเกดขนตอหนวยงาน (Results Evaluation) เปน

การตรวจสอบวาผลจากการอบรมไดเกดผลดตอองคกรหรอเกดผลกระทบตอองคกรใน

ลกษณะใดบางคณภาพขององคกรดขนหรอมคณภาพขนหรอไม

รายละเอยดแนวทางการดำเนนการประเมนแตละรายการเปน ดงน

1. ขนประเมนปฏกรยาตอบสนอง (Reaction)

การประเมนในขนนมวตถประสงคทจะใหรวาผทเขารบการ

ฝกอบรมนนมความรสกอยางไรตอการฝกอบรมเชนผเขารบการอบรมพอใจหรอไมตอสงท

ไดรบจากการฝกอบรมและมากนอยเพยงใดการประเมนปฏกรยาตอบสนองนนเราตองการ

ไดรบขอมลท เปนปฏกรยาตอบสนองของผเขารบการฝกอบรมทมความหมายและ

ความเปนจรงเพราะขอมลเหลานจะเปนตวบงชประสทธผลของการฝกอบรมอนดบแรก

Kirkpatrick กลาววามอยบอยครงทผบรหารตดสนใจใหลมเลกโปรแกรมฝกอบรมนนเสย

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

71

หรอไมกตดสนใจใหดำเนนการฝกอบรมนนตอไปโดยอาศยขอมลทไดจากการประเมน

ปฏกรยาตอบสนองเปนพนฐานวธการ ทจะชวยใหไดรบขอมลเกยวกบปฏกรยาตอบสนองท

มความหมายและตรงตามความจรงจาก ผเขารบการฝกอบรมไดแก

1.1 กำหนดใหแนนอนชดเจนลงไปวาตองการไดรบขอมลอะไร

เชน ปฏกรยาตอบสนองของเนอหาหลกสตรการฝกอบรม วทยากร สถานท การฝกอบรม

ระยะเวลาทใชในการฝกอบรมเปนตน

1.2 วางรปแบบของเครองมอหรอแบบสอบถามทจะใชเกบ

ขอมล

1.3 ขอคำถามทใชควรเปนชนดทเมอไดรบขอมลหรอไดคำตอบ

แลวสามารถนำมาแปลงเปนตวเลขแจกแจงความถและวเคราะหในเชงปรมาณไดไมควรใช

คำถามประเภทปลายเปด

1.4 กระตนใหผเขารบการฝกอบรมไดเขยนแสดงความคดเหน

ขอเสนอแนะเพมเตมในขอคำถามตางๆ

1.5 เพอใหผเขารบการฝกอบรมแสดงปฏกรยาตอบสนองผาน

แบบสอบถามตามความเปนจรงไมควรใหผเขารบการฝกอบรมเขยนชอตนเองลงไปใน

แบบสอบถามในการแจกแจงแบบสอบถามเพอประเมนปฏกรยาตอบสนองนผประเมนตอง

แนใจวาไดใหเวลาผเขารบการฝกอบรมอยางเพยงพอทจะใหคำตอบครบทกขอและควร

แจกกอนผเขารบการฝกอบรมจะออกไปจากหองฝกอบรมเมอสนสดโปรแกรมพงหลกเลยง

การปลอยใหผเขารบการฝกอบรมเอาแบบสอบถามตดตวออกไปและสงคนกลบมาใน

ภายหลง

2. ขนประเมนการเรยนร (Learning)

การประเมนผลในขนนมวตถประสงคทจะใหรวาผเขารบการ

ฝกอบรมไดรบความรและทกษะอะไรบางและมเจตคตอะไรบางทเปลยนแปลงไปจากเดม

ทงนเพราะความรทกษะและเจตคตลวนแตเปนองคประกอบพนฐานสำคญทจะชวยใหเกด

การเปลยนแปลงพฤตกรรมการทำงานของผเขารบการฝกอบรมในโอกาสตอไป Kirkpatrick

ไดใหขอเสนอแนะสำหรบการประเมนในขนการเรยนรเอา ไวดงน

2.1 ตองวดความร ทกษะและเจตคตของผเขารบการฝกอบรม

ทงกอนและหลงการฝกอบรม

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

72

2.2 วเคราะหทงคะแนนรายขอและคะแนนรวมโดยเปรยบเทยบ

กนระหวางกอนและหลงการฝกอบรม

2.3 ถาเปนไปไดควรใชกลมควบคมซงเปนกลมของผทไมไดรบ

การฝกอบรมแลวเปรยบเทยบคะแนนความร ทกษะและเจตคตของกลมควบคมกบกลม

ทดลองซงเปนกลมของผเขารบการฝกอบรมวาแตกตางกนหรอไมอยางไร

สำหรบเครองมอทใชวดความรทกษะและเจตคต Kirkpatrick

ไดกลาววามอย 2 วธ คอ

วธท 1 ใชแบบสอบวดความรทกษะและเจตคตเปนแบบสอบวด

มาตรฐานผประเมนควรสงซอหรอเลอกใชเฉพาะแบบสอบวดความรทกษะและเจตคตท

ตรงกบโปรแกรมการฝกอบรม

วธท 2 สรางแบบสอบวดขนเองซงแบบสอบวดความรทกษะ

และเจตคตทจะสรางขนเองมหลายรปแบบ เชน แบบ “ถก” หรอ “ผด” แบบ “เหนดวย”

หรอ “ไมเหนดวย” ซงอาจเปนมาตราสวนประมาณคา 4 หรอ 5 หรอ 6 สเกล แบบเลอก

คำตอบทเหนวาถกตองทสดแบบเตมคำ/ขอความลงในชองวางโดยผสรางอาจเลอกสราง

อยางใดอยางหนงหรอหลายอยางกได

3. ขนประเมนพฤตกรรมทเปลยนแปลงไปหลงการอบรม

(Behavior)

การประเมนผลในขนนมวตถประสงคเพอใหรวาเมอไดรบ

การฝกอบรมไปแลวผเขารบการฝกอบรมมการเปลยนแปลงพฤตกรรมการทำงานไปใน

ทศทางทพงประสงคหรอไมการประเมนผลในขนนนบวายากและใชเวลามากกวาการ

ประเมนผลในสองขนแรกเพราะตองออกไปตดตามการประเมนผลในสถานททำงานจรง

ของผเขารบการฝกอบรมซงจะมคำถามอยหลายขอทผประเมนจะตองตอบใหไดเสยกอน

เชน ควรจะออกไปประเมนเมอไร (1 เดอน หรอ 3 เดอน หรอ ครงปหรอ 1 ปภายหลง

การฝกอบรม) จะเกบขอมลจากใครถงจะเชอถอไดมากทสด (จากผบงคบบญชา จากเพอน

รวมงาน จากผใตบงคบบญชา หรอจากผเขารบการฝกอบรมเอง)

Kirkpatrick เหนวาการประเมนผลในขนนมสงทควรคำนง คอ

ควรจะวดพฤตกรรมการทำงานของผเขารบการฝกอบรมทงกอนและหลงการฝกอบรม

ระยะเวลาระหวางการฝกอบรมกบการประเมนผลหลงการฝกอบรมนนควรจะใหหางกน

พอสมควรเพอใหแนใจวาการเปลยนแปลงพฤตกรรมการทำงานไดเกดขนจรงๆ ทางทด

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

73

ควรจะประเมนหลายๆ ครง เปนระยะๆ เชน ประเมนทก 3 เดอน เปนตน และควรเกบ

ขอมลจากหลายๆ แหลง เชน จากผบงคบบญชา จากเพอนรวมงาน และจากกลมผผาน

การอบรมการเปลยนแปลงพฤตกรรมการทำงานตามขอทเสนอมานนจะนำไปใชจรงๆ

ตองใชเวลาและอาศยความชำนาญของผประเมนเปนอยางมากเขาจงไดเสนอใหทำกบ

โปรแกรมฝกขนาดใหญและกบโปรแกรมทจำเปนตองจดหลายๆ ครงตอไปในอนาคต

เทานนสวนโปรแกรมการฝกอบรมขนาดเลกทวไปเขาไดเสนอใหใชวธการงายๆ ดงน

ขนท 1 กำหนดวามพฤตกรรมการทำงานอะไรบางทคาดหวงจะ

ใหเกดการเปลยนแปลง

ขนท 2 เตรยมคำถามทจะใชสำหรบการสมภาษณ

ขนท 3 ทำการสมภาษณบคคลหลายๆ กลม ภายหลงการ

ฝกอบรมสกระยะหนงเพอใหรวาพฤตกรรมทคาดหวงเอาไวเหลานนเกดการเปลยนแปลง

จรงๆ หรอไม

ขนท 4 ขอมลทไดจากการสมภาษณควรจะนำมาแปลงเปน

ตวเลขทำการวเคราะหในเชงปรมาณ

4. ขนประเมนผลทเกดขนตอหนวยงาน (Results) การประเมนผลใน

ขนนมวตถประสงคเพอใหรวาในทสดแลวการฝกอบรมไดกอใหเกดผลดตอหนวยงาน

อยางไรบางซงนบเปนการประเมนผลทยากทสดเพราะในความเปนจรงนนมตวแปรอนๆ

อกมากมายนอกเหนอการฝกอบรมทมผลกระทบตอหนวยงานและตวแปรเหลานนบางทก

ยากตอการควบคม ฉะนนอะไรกตามทเกดแกหนวยงานในทางทดจงสรปไดยากวาเปนผล

มาจากโปรแกรมการฝกอบรม Kirkpatrick ไดใหขอเสนอแนะในการประเมนผลในขนนไว

ดงน

4.1 ควรจะจดสภาวการณหรอเงอนไขตางๆ กอนการฝกอบรม

เอาไวแลวนำไปเปรยบเทยบกบสภาวการณภายหลงการฝกอบรมโดยใชขอมลทสงเกตได

หรอสอบวดได

4.2 พยายามหาทางควบคมตวแปรอนๆ ซงคาดวานาจะมอทธพล

ตอการเปลยนแปลงในผลทตองการใหเกดแกหนวยงานวธหนงทพอจะทำไดคอการใชกลม

ควบคมกบกลมตวอยาง

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

74

จากรปแบบการประเมนผลการฝกอบรมของนกประเมนทง 2 ทาน

สรปไดวารปแบบการประเมนของ Tyler ยดจดมงหมายของโครงการฝกอบรมเปนหลก

สวนรปแบบการประเมนของ Kirkpatrick แบงเปน 4 ระดบ เรยงจากงายไปยาก ไดแก

ระดบท 1 การประเมนผลปฏกรยา เปนการวดความพงพอใจของผเขารบการฝกอบรม

โดยดวามปฏกรยาอยางไรกบการฝกอบรมนนๆ ซงจดทำเปนแบบสอบถามหลงการอบรม

โดยสอบถามถงเนอหาหลกสตร วทยากร และการอำนวยความสะดวกตางๆ

ระดบท 2 การประเมนผลการเรยนร เปนการวดความร ทกษะ หรอทศนคตของผเขารบ

การอบรม โดยการทดสอบทเปนทางการและไมเปนทางการ รวมทงมการวดผลเปนกลม

และการประเมนผลตนเอง มกทำเปนแบบทดสอบกอนและหลงการฝกอบรม

ระดบท 3 การประเมนผลพฤตกรรม เปนการวดการเปลยนแปลงพฤตกรรมหลง

การฝกอบรม โดยเปนการตดตามผล ความคาดหวงทางพฤตกรรม อาจกำหนดเปน

ชวงเวลา จำนวนครงทจะประเมน และวธการประเมน เปนกรณไป ระดบท 4 การวด

ผลลพธ เปนการวดผลสำเรจของกจกรรมการฝกอบรมในขนตอนสดทาย โดยเปรยบเทยบ

ผลลพธ หรอความคมคาในการลงทนวา เกดประสทธภาพและประสทธผลเพยงใด ซงการ

พฒนาหลกสตรฝกอบรมยวบรรณารกษ ผวจยไดประยกตใชรปแบบการประเมนผลการ

ฝกอบรมของ Kirkpatrick ในระดบท 1 การประเมนผลปฏกรยา ระดบท 2 การประเมนผล

การเรยนร ระดบท 3 การประเมนผลพฤตกรรม และระดบท 4 การวดผลลพธ เปน

แนวทางในการประเมน โดยใชแบบทดสอบวดกอนและหลงการฝกอบรม ประเมน

พฤตกรรมขณะฝกอบรม และสอบถามความพงพอใจหลงการฝกอบรม

จากการศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสาร และงานวจยทเกยวของกบ

ยวบรรณารกษและหลกสตรฝกอบรมดงทไดกลาวมาทงหมด ผวจยสนใจทจะพฒนา

ยวบรรณารกษ โดยใชวธการฝกอบรมมการสรางหลกสตรฝกอบรมเนองจากหลกสตรเปน

เครองมอทถายทอดเจตนารมณหรอเปาประสงคการศกษาของชาตสการปฏบตเปนสงท

นำเอาความมงหมายและนโยบายการศกษาไปแปลงเปนการกระทำพนฐานในโรงเรยน

หรอสถานศกษาและการฝกอบรมเปนกระบวนการทจะเพมพนความรทกษะและ

ความสามารถของบคคลทงมวลในสงคมใดสงคมหนง เพอเปลยนพฤตกรรมของบคคลไป

ในทศทางทตองการเปนการเรยนการสอนชนดเจาะจงมเปาหมายกำหนดเฉพาะอยาง

ชดเจน โดยไดกำหนดองคประกอบของหลกสตร เพอเปนกรอบแนวคดในการพฒนา

หลกสตรฝกอบรมยวบรรณารกษ 4 องคประกอบ ไดแก 1) จดมงหมายของหลกสตร

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

75

2) เนอหา 3) กระบวนการฝกอบรม 4) การวดและประเมนผล ไดกำหนดขนตอนการ

พฒนาหลกสตรฝกอบรมเปน 2 ระยะ ดงน ระยะท 1 การพฒนาหลกสตรฝกอบรม

ม 2 ขนตอน ดงน 1) การศกษาขอมลพนฐาน แนวคด ทฤษฎ 2) การสรางและพฒนา

หลกสตรฝกอบรม และ ระยะท 2 การประเมนประสทธภาพหลกสตร ม 2 ขนตอน ดงน

1) การทดลองใชหลกสตรฝกอบรม 2) การปรบปรงหลกสตรฝกอบรม

แนวคดทฤษฎเกยวกบยวบรรณารกษ

1. ความหมายของยวบรรณารกษ

นกการศกษาหลายทานไดกลาวถงยวบรรณารกษ มชอเรยกทตางกนคอ

นกเรยนชวยงานหองสมด ยวบรรณารกษ บรรณารกษนอย ไวดงน

กรมวชาการ (2543, หนา 35) ไดใหความหมายของนกเรยนชวยงาน

หองสมด หมายถง การจดนกเรยนชวยทำงานในหองสมดเปนการแบงเบาภาระของคร

บรรณารกษ ชวยใหการบรการหองสมดรวดเรวและทนใจผใชบรการ เปนการเปดโอกาสให

นกเรยนฝกฝนประสบการณไดกวางขวางยงขนรวมทงไดรบความรเพมเตมในเรองการใช

หนงสอและหองสมด นบวาเปนผลดทงแกนกเรยนและแกหองสมด

กหลาบ ปนลายนาค (2543, หนา 42) ไดใหความหมายของนกเรยน

ชวยงานหองสมด หมายถง การจดใหนกเรยนมสวนรวมในโปรแกรมหองสมดโรงเรยนเปน

ทยอมรบกนอยทวไปวาเปนสงสำคญยงในการศกษา เพราะเปนการเปดโอกาสใหนกเรยน

ไดฝกฝนตนเองใหเปนผนำ รจกทำงานรวมกบผอนดวยความพงพอใจ รจกรบผดชอบทจะ

ทำงานกบผอน เปนการเพมพนความรและความซาบซงในหองสมด และแหลงคนควาซง

อาจนำไปสอาชพบรรณารกษดวย

นชนารถ เยนฉำ (2554, หนา 42) ไดใหความหมายของยวบรรณารกษ

หมายถง เยาวชนหรอบคคลททำหนาทสำคญทสดในการใหบรการ มหนาทรบผดชอบดแล

ดาน การบรหาร รกษา จดหา จดระบบดำเนนงานดานเทคนค งานบรการ งานกจกรรม

งานสอน และใหคำแนะนำเกยวกบการใชหนงสอหองสมด โดยจะตองเปนผมหวใจรก

ใหบรการ มความสขในการทำงาน มอธยาศยไมตร และยมแยมแจมใส

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

76

สำนกงานเขตพนทการประถมศกษาเชยงใหม เขต 1 (2560, ออนไลน)

ไดใหความหมายของยวบรรณารกษ หมายถง ผทชวยงานบรรณารกษ ทำงานทกอยาง

ตามทไดรบมอบหมายจากบรรณารกษ เปนงานททำดวยใจอาสาอยากทำ อยากชวย

ผลตอบแทนทไดคอความรทไดรบจากการอาน และจากงานททำ เชน การบนทกรายการ

บรรณานกรม

วรรณด ทองนน (2560, ออนไลน) กลาววา นกเรยนชวยงานหองสมด

ไดแก นกเรยนชมนมหองสมด และนกเรยนทเรยนยวบรรณารกษ

สรปไดวา ยวบรรณารกษ หมายถง นกเรยนชมนมยวบรรณารกษหรอเยาวชน

อาสาชวยงานหองสมด ทำหนาทเปนผชวยบรรณารกษ ทำงานทกอยางตามทไดรบ

มอบหมายจากบรรณารกษดวยใจอาสา ชวยใหการบรการหองสมดรวดเรวและทนใจ

ผใชบรการ เปนการเปดโอกาสใหนกเรยนไดฝกฝนตนเองใหเปนผนำ รจกทำงานรวมกบ

ผอนดวยความพงพอใจ รจกรบผดชอบทจะทำงานกบผอน เปนการเพมพนความรและ

ความซาบซงในหองสมดและชวยแบงเบาภาระของครบรรณารกษ

2. ความสำคญของยวบรรณารกษ

โรงเรยนทาแรวทยา (2553, หนา 43) ไดกำหนดความสำคญของ

ยวบรรณารกษวา ยวบรรณารกษเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 4-6 ชวยงานหองสมด

และสามารถเปนทมวทยากรอบรมความรใหกบโรงเรยนใกลเคยงได มกจกรรมสำคญเชน

เลานทานใหเพอนๆ ฟงเพอกระตนใหเพอนๆ อานหนงสอ แลวยมหนงสอกลบไปอานทบาน

นำหนงสอไปเลาใหพอแมฟงทำใหพอแมไดอานหนงสอกบลก นอกจากนยวบรรณารกษยง

ไดชวยนองๆ ทอานหนงสอไมคลองใหอานออกอกดวย

โรงเรยนแมทาวทยาคม (2553 หนา 97) ไดกำหนดความสำคญของ

ยวบรรณารกษวา นกเรยนยวบรรณารกษชวยงานหองสมดเพอชวยแกปญหาคร

บรรณารกษมงานสอน

โรงเรยนประสานมตรวทยา (2553, หนา 142) ไดกำหนดความสำคญของ

ยวบรรณารกษวา ยวบรรณารกษคอยชวยงานและใหคำแนะนำเพอนๆ

ในการใชหองสมด ในการตกแตงหองสมดไดใชงานศลปะจากฝมอนกเรยนทำใหนกเรยน

ภาคภมใจ รกและผกพนกบหองสมด

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

77

โรงเรยนนาหวาพทยาคม (2558, หนา 8) ไดกำหนดความสำคญของ

ยวบรรณารกษวา ยวบรรณารกษชวยใหบรการหองสมดรวดเรวและทนใจผใชบรการ เปน

การเปดโอกาสใหนกเรยนฝกฝนประสบการณไดอยางกวางขวางยงขนรวมทงไดความร

เพมเตมในเรองการใชหนงสอและหองสมด นบวาเปนผลดทงแกนกเรยนและแกหองสมด

ปยะดา แพรดำ (2561, ออนไลน) ไดกลาวถงความสำคญของยว

บรรณารกษวา เปนการฝกเดกใหมความรบผดชอบ ชวยเหลอ มนำใจแบงปน และยนด

ชวยเหลอผอนโดยไมลงเล

ผกาแกว แจงสวาง (2561, ออนไลน) ไดกลาวถงความสำคญของ

ยวบรรณารกษวา กจกรรมยวบรรณารกษเปนกจกรรมทสงเสรมนกเรยนใหนกเรยนได

เรยนรหนาทของบรรณารกษ คอยบรการและอำนวยความสะดวกในการใชหองสมดใหกบ

เพอนๆ กจกรรมนเปดโอกาสใหนกเรยนไดแสดงถงความเปนผมจตสาธารณะและเสยสละ

มการเปดรบสมครผทจะเปนยวบรรณารกษ มการคดเลอก ทำความเขาใจและกำหนด

หนาทรบผดชอบ ยวบรรณารกษคอยชวยเหลอคณครทกชวงพก หรอบางครงในชวงเชา

และเยนดวย จากการจดกจกรรมทผานมา ยวบรรณารกษทำงานไดอยางมประสทธภาพ

สง ทำใหการดำเนนงานของหองสมดเกดความคลองตว เปนระเบยบ และบรการหนงสอ

ใหกบเพอนๆ ไดอยางทวถง ทงในหองสมดและบรเวณสนามทจดกจกรรมหองสมด

เคลอนท นอกจากนน ยวบรรณารกษยงคอยแนะนำหนงสอใหม และใหความชวยเหลอ

คณครขณะททำกจกรรมอนๆ ของหองสมดดวย

โรงเรยนมหรรณพาราม (2561, ออนไลน) ไดกลาวถงความสำคญของ

ยวบรรณารกษวา มยวบรรณารกษชวยงานและใหบรการในหองสมด

สรปไดวา ความสำคญของยวบรรณารกษ คอ ยวบรรณารกษทำหนาทเปน

ผชวยบรรณารกษ ชวยงานหองสมด เปนผมจตสาธารณะ คอยบรการและอำนวยความ

สะดวกใหคำแนะนำเพอนๆ ในการใชหองสมด มนำใจและยนดชวยเหลอผอน คอย

ชวยเหลอคณครทกชวงพก หรอบางครงในชวงเชาและเยนขณะททำกจกรรมอนๆ ของ

หองสมดทำใหการดำเนนงานของหองสมดเกดความคลองตว เปนระเบยบ เรยบรอย

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

78

3. คณสมบตของยวบรรณารกษ

กรมวชาการ (2543, หนา 35) ไดกำหนดคณสมบตของนกเรยนชวยงาน

หองสมด ไวดงน

1. การเรยนอยในเกณฑด

2. มเวลาวางพอทจะชวยงานหองสมด สามารถมาโรงเรยนกอนเขาและ

อยตอไดเมอเลกเรยนแลว

3. มความตงใจทำงาน

4. มความสนใจหนงสอและหองสมด

5. สขภาพด ไมขาดเรยนบอย

6. มความประพฤตเรยบรอย กรยาวาจาสภาพ

7. เปนคนตรงตอเวลา

8. มความรบผดชอบในการปฏบตงาน

9. มความละเอยด ประณต สะอาด

10. มลกษณะเปนผนำ เปนทเกรงใจของนกเรยนอน

11. มความสามารถพเศษ เชน ลายมอสวยหรอพมพคอมพวเตอรได

12. เปนคนมเหตผลยอมรบฟงความคดเหนของผอน

กหลาบ ปนลายนาค (2543, หนา 31) ไดกลาวถงคณสมบตของนกเรยน

ชวยงานหองสมด ไวดงน

1. เรยนดทกสาขาวชา

2. มเวลาวางพอทจะมาชวยงานหองสมดไดอยางนอยสปดาหละ 2

ชวโมง

3. มความสามารถและความเตมใจทำงานตามทกำหนดให

4. ไมขาดโรงเรยนบอยๆ

5. รกษาระเบยบวนยของหองสมด

6. มความสามารถในการทำงานรวมกบหมคณะ

7. ตรงตอเวลา

8. มเหตผล มความคดรเรมและชางสงเกต

9. มมารยาทเรยบรอยและอารมณด

10. มความเคารพเพอนนกเรยนดวยกน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

79

11. แตงกายสะอาดเรยบรอย

12. คดลายมอสวย

13. จดหนงสอไดและชอบอานหนงสอ

โรงเรยนอดรธรรมานสรณ (2560, ออนไลน) ไดกำหนดคณสมบตของ

ยวบรรณารกษ คอ

1. มความเขาใจในงานหองสมด มความรลก รรอบ รกวาง รไกล

ทนสมย ทนกบความเปลยนแปลงของสงคม มความสามารถดาน IT ใหคำแนะนำและ

บรการได

2. ทกคนเปนผมอธยาศยนำใจด มจตบรการ ทำงานเปนตวกลาง

ในการเชอมโยงความรในหองสมดกบผใชบรการ ปฏบตงานอยางมความสข

3. เปนนกจดกจกรรมสงเสรมรกการอานและการเรยนร

4. เผยแพรและถายทอดความร สรางความตระหนกใหเหนความสำคญ

ของหองสมดและแหลงเรยนรแกคร และนกเรยน

สพป. เชยงใหม เขต 1 (2561, ออนไลน) ไดกำหนดคณสมบตของ

ยวบรรณารกษ คอ เปนผเสยสละ มจตอาสาเหมาะสมกบวย

ปยะดา แพรดำ (2561, ออนไลน) ไดกลาวถงคณสมบตของยวบรรณารกษ

วามความพรอม จตอาสา และตองการชวยเหลองานโรงเรยน

สรปไดวา คณสมบตของยวบรรณารกษ คอ เปนผทสนใจหนงสอและหองสมด

ตรงตอเวลา เสยสละ มอธยาศยไมตรทด นำใจด รกในงานบรการ มจตอาสา มความ

รบผดชอบในการปฏบตงาน สามารถทำงานรวมกบผอนได เปนผนำจดกจกรรมสงเสรมรก

การอานและการเรยนร มความสามารถดาน IT มารยาทสภาพเรยบรอย แตงกายสะอาด

สะอาน มระเบยบวนย

4. แนวคดเกยวกบยวบรรณารกษ

ตามทคณะรฐมนตรกำหนดใหป 2552 – 2561 เปน “ทศวรรษแหงการอาน”

และกำหนดใหวนท 2 เมษายนของทกปเปน “วนรกการอาน” เพอพฒนาประชาชนไทยใหม

นสยรกการอาน เพอสรางสงคมแหงการเรยนรเชงสรางสรรคตลอดชวต ประกอบกบ

กระทรวงศกษาธการไดเขารวมโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) เพอเปน

ตวชวดคณภาพการศกษาของประเทศ โดยประเมนความสามารถดานการอานของนกเรยน

ในสถานการณทนกเรยนจะประสบในชวตจรง ซงมรอบการประเมน 3 ป/ครง นน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

80

เพอเปนการสงเสรมสนบสนนใหนกเรยนมสวนรวมในการจดกจกรรมสงเสรม

การอาน และยงเปนการเตรยมความพรอมในการประเมนผลดานการอานของนกเรยนใน

อก 3 ปขางหนา และเพอใหการจดกจกรรมสงเสรมการอานเกดการขบเคลอนอยาง

ตอเนองและมกจกรรมทหลากหลายแสดงถงความคดรเรมสรางสรรคของนกเรยนทเปน

ยวบรรณารกษ รวมทงเพอปลกฝงใหเดกและเยาวชนไทยมนสยรกการอานและการเรยนร

ตลอดชวตอยางยงยน สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานจงอนมตให

“การแขงขนยวบรรณารกษสงเสรมการอาน” เปนกจกรรมหนงในงานศลปหตถกรรม

นกเรยน (สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. 2556, หนา 1)

5. งานของยวบรรณารกษ

National Library of NEW ZEALAND (2560, ออนไลน) งานบรรณารกษ

นกเรยน : สำหรบโรงเรยนมธยมหนาทชวงพกกลางวน

1. หนาทบรการคนหนงสอ คอการคนหนงสอ เอาหนงสอจากกลอง

ยม–คน ไปจดเรยงหมวดหมตามระบบของหองสมดบนรถเขนกอนนำขนชน นำหนงสอท

ตองซอมไปไวทชนรอซอม จลสาร หนงสอตออาย, หนงสอจอง และวารสารสำหรบ

นกเรยนและเจาหนาท

2. หนาทจดชนหนงสอ จดหนงสอขนชน ตรวจสอบชนหนงสอวาเรยง

ตามเลขหมหนงสอหรอตามลำดบอกษร ตองมนใจวาหนงสอทกเลมอยบนชนทถกตอง

และเลอนหนงสอทางขวามอมาแทนทหนงสอทถกยมออกไป

3. หนาทในหองทำงาน เขาปก ตดสน ประทบตราหนงสอใหม

ตามขนตอนคมอหองสมดโรงเรยน

4. หนาทชวยผใชบรการในการหาขอมลผานระบบ OPAC, หาขอมล

หนงสอบนชน ชวยแกปญหาเกยวกบคอมพวเตอร, เครองถายเอกสาร, เครองพมพ

5. หนาทประชาสมพนธ เขยนบรรณานทศนหนงสอผานทางบลอคสมด

บนทกของหองสมด, หนงสอพมพ และเวบไซตของโรงเรยนออกแบบและดแลบทความทจะ

เผยแพร

6. หนาททำความสะอาด กอนจะหมดเวลาพกเทยง จดโตะ, เกาอ,

หมอนอง, หนงสอ, นตยสาร, ขยะ

7. ตองเปนคนทราเรง แจมใส เปนมตรกบผใชบรการหองสมดเพอให

ผใชบรการ รสกเปนกนเอง

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

81

กรมวชาการ (2543, หนา 36) ไดกำหนดงานในหนาทนกเรยนชวยงาน

สามารถปฏบตได มดงน

1. งานเกยวกบสถานท

1.1 จดหนงสอบนชนใหเปนระเบยบ

1.2 จดโตะ–เกาอใหเรยบรอย

1.3 จดหนงสอพมพ วารสาร วางเกบเขาท

1.4 รดนำตนไมในหองสมด จดแจกน

1.5 ตกแตงหองสมดในโอกาสพเศษ

1.6 เกบสถตจำนวนผเขาใชหองสมด

2. งานจดเตรยมหนงสอทจะใหยม

2.1 เปดหนงสอใหถกวธ

2.1 ประทบตราหองสมดบนหนงสอ

2.3 ทำบตรหนงสอ ปดซองบตร และบตรกำหนดสง

2.4 เขยนเลขเรยกหนงสอทสนหนงสอ

2.5 ประทบตราหองสมดในหนงสอพมพและวารสาร

2.6 จดหนงสอพมพใสไม และจดวารสารขนชน

3. งานบรการยม–คนหนงสอ

3.1 ทำหนาทใหยมหนงสอ และรบคน

3.2 ลงสถตจำนวนหนงสอทยม

3.3 เรยงบตรยมรายวน

3.4 เตรยมเลอนทประทบตรา วน เดอน ป ในการกำหนดสง

3.5 เกบเงนคาปรบหนงสอเกนกำหนด

3.6 ตรวจหนงสอทประตเขาออก

3.7 เกบหนงสอทผยมสงคนใสรถเขน และแยกหมขนชน

4. งานซอมหนงสอ

4.1 ชวยซอมหนงสอเลกๆ นอยๆ

4.2 ถาฝมอประณตและมความสนใจเปนพเศษชวยเขาปกหรอเขาเลม

หนงสอ

4.3 ชวยตดปก เจาะหนงสอ และเยบเลมหนงสอ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

82

4.4 เขยนชอเรองบนหนงสอทซอมแลว

5. งานประชาสมพนธ

5.1 ชวยจดนทรรศการ

5.2 ชวยเขยนโปสเตอร

5.3 เขยนบทความเกยวกบหองสมด

5.4 ชกชวนเพอนใหสนใจหนงสอและหองสมด

กหลาบ ปนลายนาค (2543, หนา 26-30) ไดกลาวถง ลกษณะงานท

นกเรยนจะชวย ไดดงน

1. งานเกยวกบการจดสถานท ดแลความเรยบรอยและตกแตงหองสมด

ไดแก

1.1 ดแลชน หรอตหนงสอใหตงตรงอยเสมอ

1.2 ชวยเหลอในการจดชนหนงสอ

1.3 ดแลเกบวารสารและหนงสอใหเปนระเบยบ

1.4 ดแลรกษาหองสมดใหเรยบรอยและสะอาดสวยงาม

1.5 ดแลจดโตะและเกาอใหอยเปนระเบยบ

1.6 ดแลรกษาและจดโตะทำงานของหองสมด เชน โตะซอมหนงสอ

เครองซอมและอนๆ ใหเรยบรอย และเปนระเบยบอยเสมอ ตลอดจนจดเตรยมอปกรณใน

การทำงานใหพรอม

2. งานดานจดเตรยมหนงสอทจะใหยม

2.1 ตรวจหนงสอใหตรงตามบญชสงของ

2.2 เปดหนงสอใหมและนบจำนวนหนาหนงสอ (ถาไมมพมพจำนวน

หนาไว)

2.3 ประทบตราหองสมด

2.4 ตดกระเปาและบตรกำหนดสง

2.5 ลงทะเบยนหนงสอ

2.6 เขยนเลขเรยกหมวดหมลงในหนงสอ

2.7 เขยนเลขเรยกหนงสอบนสนหนงสอ

2.8 ทาชแลคหนงสอ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

83

3. งานดานวารสารและหนงสอพมพ

3.1 แกหอและจดเรยงตามลำดบอกษรเพอจะนำไปลงทะเบยน

3.2 ลงบญชวารสารและหนงสอพมพ

3.3 ประทบตราหองสมด

3.4 จดหนงสอใหเขารป

3.5 จดเรยงวารสารเขาชนและเกบเลมเกาเขาทเกบ

3.6 จดเรยงวารสารเลมเกาใหเปนระเบยบ

3.7 จดคนหาวารสารทคร–อาจารยตองการใชสงวน

3.8 จดหนงสอพมพเขาทและนำฉบบเกาเขามาเกบไว และเรยงให

เปนระเบยบตามลำดบวนทของหนงสอพมพ

3.9 ตดเรองหรอรปภาพทเปนประโยชน เกบรวบรวมไวสำหรบ

ทำอนเฟอรเมชนไฟล (Information file)

4. แผนกรบ–สงหนงสอ

4.1 ทำหนาทใหยมหนงสอและรบคน

4.2 ถามหนงสอสงเกนกำหนดใหจดการทวงคน และจดการเรอง

คาปรบตามกฎของหองสมด

4.3 เรยงลำดบและจดรายการตางๆ เกยวกบแผนกรบสงหนงสอ

4.4 เรยงบตรยมรายวนเปนประจำ

4.5 เตรยมเลอนวน เดอน ป ในการกำหนดสง

4.6 รบผดชอบการยมและสงวารสาร

4.7 รบผดชอบการยมและคนอปกรณการศกษาอนๆ

4.8 รบผดชอบในการเกบรกษาสงพมพในเวอรตคลไฟล

4.9 พมพบตรหนงสอ

4.10 จดสถตการยม

5. งานฝายเกบหนงสอ

5.1 นำหนงสอทมผนำมาคนหองสมดไปเรยงไวในชนหนงสอตามหลก

เชนเดยวกบการเรยงบตรแจงหมหนงสอ

5.2 เกบหนงสอและสงตพมพอนๆ ทผใชหองสมดหยบมาอานและ

วางทงไวบนโตะ โดยนำไปเกบทชนตามเดม

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

84

5.3 ตรวจตราหนงสอตามชนตางๆ เพอจดเกบหนงสอทวางผดทให

อยในทอนถกตอง

5.4 ชวยเหลอทำการสำรวจหนงสอในเวลาปดภาคเรยนเทอมปลาย

5.5 จดชนเกบหนงสอใหเรยบรอย

5.6 เกบเครองโสตทศนศกษา

5.7 ตรวจและเกบรกษาเวอรตกลปไฟล ใหเรยบรอยอยเสมอ

6. งานซอมหนงสอ มงานทจะตองทำดงน

6.1 ทำหนาทเลอกหนงสอทขาด และจะตองซอมตลอดจนหนงสอท

จะตองเขยนเลขเรยกหนงสอใหมออกมาจากชนเพอเตรยมซอม

6.2 เขยนสนหนงสอทเลขเรยกหนงสอลบเลอนเสยใหดชดเจนขน

หนงสอบางเลมตองซอมปกใหม เลขเรยกหนงสอกจะไมม ฉะนนจะตองเขยนสนหนงสอ

ใหมดวย

6.3 หนงสอบางเลม หนาหนงสอจะฉกขาดเพยงเลกนอย ควรใชกาว

หรอแปงเปยกทาใหตดกนเสย เพราะถาปลอยไวจะขาดมาก

6.4 ถาหนงสอฉกขาดจากตวหนงสอ ตองปะใหมใหเรยบรอย

6.5 ถาปรากฏวา มหนาทหนงทใดขาดหายไปเพยง 1–2 หนา

บรรณารกษควรหาขอความนนใหได อาจจะขอยมหนงสอทอนมากอนแลวพมพขอความ

นนลงไปในหนาทขาด จะเปนการชวยใหหนงสอสมบรณขน

6.6 หนงสอทขาดมากไมสามารถซอมไดเอง ใหรวบรวมไวตางหาก

เพอสงใหโรงพมพซอม

6.7 เอกสารหนงสอพมพทชำรดควรมการซอมใหสะอาดในการใช

7. งานดานประชาสมพนธ

7.1 เตรยมและจดทำตประกาศ

7.2 ชวยจดนทรรศการหนงสอ และเตรยมวสดอปกรณในการจด

นทรรศการ

7.3 ชวยเขยนโปสเตอรตามความตองการของบรรณารกษ

7.4 ชวยเขยนเรองราวเกยวกบหองสมดในวารสารของโรงเรยน

7.5 จดทำรายชอหนงสอใหมโดยความควบคมของบรรณารกษ

7.6 ชวยชกชวนเพอนใหสนใจหองสมด

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

85

7.7 ตดตอประสานงานระหวางหองสมดกบนกเรยนอน

7.8 ชวยงานหองสมดในดานสงคมอนๆ

7.9 ใหบรการเคลอนทเปนพเศษแกครอาจารย

โรงเรยนโนนคณวทยาคาร รชมงคลาภเษก (2553, หนา 116) ไดกำหนดงาน

ของยวบรรณารกษวา หองสมดมยวบรรณารกษคอยชวยงาน และในระหวางปรบปรง

หองสมดมสวนชวยเตรยมหนงสอขนชนหนงสอ และเลอกสสำหรบทาผนงหองสมด ในดาน

การจงใจใหนกเรยนเขารวมกจกรรมและเขามาใชหองสมดใชวธการประชาสมพนธหนาเสา

ธงและเสยงตามสาย ปรบเปลยนบรการททนสมย นำคอมพวเตอรมาชวยในการใหบรการ

และจดกจกรรมสงเสรมการอานทหลากหลาย มกจกรรมเสรมแรง เชน มอบรางวล

นกเรยนยอดนกอาน

โรงเรยนรตนโกสนทร (2553, หนา 28) ไดกำหนดงานของยวบรรณารกษวา

ชวยคดเลอกหนงสอและชวยงานหองสมด ใหบรการยม-คนหนงสอ จดเกบหนงสอ ดแล

ความเรยบรอยทวไป และใหคำแนะนำแกเพอนนกเรยนทเขามาใชบรการ

โรงเรยนวดทาไชย (ประชานกล) (2553, หนา 17) ไดกำหนดงานของ

ยวบรรณารกษวา นกเรยนชมนมหองสมดและยวบรรณารกษชวยครบรรณารกษ เชน

ลงทะเบยนหนงสอ จดหนงสอ คดเลอกหนงสอขนวางบนชนหนงสอ แนะนำการใชหองสมด

ทำความสะอาดหอง

โรงเรยนอดรธรรมานสรณ (2553, หนา 176) ไดกำหนดงานของ

ยวบรรณารกษวา นกเรยนชมนมหองสมดและยวบรรณารกษชวยงานหองสมด ไดแก

บรการยม-คน ซอมแซมหนงสอ ทำความสะอาดหองสมด เปนตน

โรงเรยนนาหวาพทยาคม (2558, หนา 8) ไดกำหนดงานของยวบรรณารกษ

วาชวยจดหนงสอบนชนใหเปนระเบยบ จดเตรยมหนงสอทจะใหยม บรการยม-คน หนงสอ

บนทกขอมลการเขาใชบรการ ตรวจหนงสอทประตเขา-ออก แยกหมวดหมขนชน

ซอมหนงสอ จดกจกรรมสงเสรมการอาน ชวยจดนทรรศการ

สำนกงานเขตพนทประถมศกษาเชยงใหม เขต 1 (2560, ออนไลน)

ไดกำหนด งานของยวบรรณารกษ ดงน

1. ทำความสะอาดจดโตะ-เกาอ

2. เอาหนงสอพมพเปลยนเพอใหผอานทกวน

3. บรการใหการยม-คน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

86

4. จดชนหนงสอ

5. ชวยสบคนและตอบคำถาม

6. ชวยงานกจกรรมของหองสมดและกจกรรมสงเสรมการอาน

ปยะดา แพรดำ (2561, ออนไลน) ไดกลาวถง งานของยวบรรณารกษวา

ชวยกนเปดหองสมด

1. ทำความสะอาด จดโตะเกาอ

2. เอาหนงสอพมพเปลยนเพอใหผอานทกวน

3. บรการใหการยมคน

4. จดชนหนงสอ

5. ชวยสบคน และตอบคำถาม

6. ชวยงานกจกรรมของหองสมด

จากการศกษาเอกสารแนวคด ทฤษฎ และผลการวจยทเกยวของกบ

ยวบรรณารกษ ผวจยไดนำมาสงเคราะหและสรปองคประกอบงานของยวบรรณารกษได

ดงตาราง 2

ตาราง 2 การสงเคราะหองคประกอบงานของยวบรรณารกษ

กรมว

ชากา

ร (2

543)

กหลา

บ ปน

ลายน

าค (2

543)

โรงเ

รยนโ

นนคน

วทยา

คารร

ชมงค

ลาภเ

ษก(2

553)

โรงเ

รยนร

ตนโก

สนทร

(255

3)

โรงเ

รยนร

วดทา

ไชย

“ประ

ชานก

ล” (2

553)

โรงเ

รยนอ

ดรธร

รมาน

สรณ

(255

3)

โรงเ

รยนน

าหวา

พทยา

คม (2

558)

สพป.

เชยง

ใหม

เขต

1 (2

560)

ปยะด

า แพ

รคำ

(256

0)

Natio

nal

Libra

ry o

f NEW

ZEA

LAND

(256

0)

ความ

ถ

รอยล

ะ

1. งานเกยวกบสถานท/จดเรยงหนงสอ

บนชน

√

√

√

√

√

√

√

√

√

9

90

2. งานเตรยมหนงสอทจะใหยม/การจด

หมวดหม

√

√

√

√

√

√

√

7

70

นกการศกษา

องคประกอบงาน

ของยวบรรณารกษ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

87

ตาราง 2 (ตอ)

กรมว

ชากา

ร (2

543)

กหลา

บ ปน

ลายน

าค (2

543)

โรงเ

รยนโ

นนคน

วทยา

คารร

ชมงค

ลาภเ

ษก(2

553)

โรงเ

รยนร

ตนโก

สนทร

(255

3)

โรงเ

รยนร

วดทา

ไชย

“ประ

ชานก

ล” (2

553)

โรงเ

รยนอ

ดรธร

รมาน

สรณ

(255

3)

โรงเ

รยนน

าหวา

พทยา

คม (2

558)

สพป.

เชยง

ใหม

เขต

1 (2

560)

ปยะด

า แพ

รคำ

(256

0)

Natio

nal

Libra

ry o

f NEW

ZEA

LAND

(256

0)

ความ

ถ

รอยล

ะ

3. งานบรการยม-คน √ √ √ √ √ √ √ √ √ 9 90

4. งานซอมหนงสอ √ √ √ √ 4 40

5. งานประชาสมพนธ/กจกรรมสงเสรม

การอาน

√

√

√

√

√

√

√

7

70

6. งานดานวารสารและหนงสอพมพ √ √ √ √ 4 40

7. งานฝายเกบหนงสอ √ 1 10

8. คดเลอกหนงสอ √ √ 2 20

10. ดแลความเรยบรอยทวไป √ 1 10

11. ใหคำแนะนำแกเพอนนกเรยนทเขา

มาใชบรการ

√

√

2

20

12. ลงทะเบยนหนงสอ √ 1 10

13. งานทำความสะอาด √ √ √ √ √ 5 50

14. บนทกขอมลการเขาใชบรการ √ 1 10

15. ตรวจหนงสอทประตเขา-ออก √ 1 10

16. จดนทรรศการ √ √ √ 3 30

17. ชวยสบคนและตอบคำถาม √ √ √ 3 30

นกการศกษา

องคประกอบงาน

ของยวบรรณารกษ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

88

จากตาราง 2 การสงเคราะหองคประกอบงานของยวบรรณารกษผวจยใช

เกณฑความถรอยละ 60 ขนไปในการเลอกองคประกอบงานของยวบรรณารกษ ไดแก

1) การจดเรยงหนงสอบนชน รอยละ 90 2) การบรการยม-คน รอยละ 90

3) การจดหมวดหมหนงสอ รอยละ 70 4) กจกรรมสงเสรมการอาน รอยละ 70

สรปไดวา องคประกอบงานของยวบรรณารกษ ประกอบดวย 4 องคประกอบท

สำคญ ไดแก 1) การจดเรยงหนงสอบนชน 2) การบรการยม-คน 3) การจดหมวดหม

หนงสอ 4) กจกรรมสงเสรมการอาน ผวจยจงไดนำ 4 องคประกอบนมาสรางเปนเนอหาใน

หลกสตรฝกอบรมตอไป ซงรายละเอยดแตละองคประกอบมรายละเอยด ดงน

1. การจดเรยงหนงสอบนชน

ความหมายของการจดเรยงหนงสอบนชน

จตราภรณ ตนรตนกล (2561, ออนไลน) ไดใหความหมายของการ

จดเรยงหนงสอบนชนวา หมายถง การนำหนงสอทจดการงานเทคนคเรยบรอยแลว เชน

การประทบตรา กำหนดหมวดหม หวเรอง การตดสน ตดซอง หรอการจดครบตาม

กระบวนการทเรากำหนดไว เรยบรอยแลว จงนำหนงสอนน ขนวางชนใหถกตอง

ตามหมวดหมและวธการจดเรยงหนงสอขนชน เพอทำใหผใชสะดวกในการคนหา และทำให

หนงสอบนชนมความเปนระเบยบเรยบรอยนาคนควา โดยสวนใหญ การจดชนหนงสอจะ

เหลอทบรเวณดานขวาไวพอประมาณ หรอ 1 ใน 4 ของพนทของชนนนๆ เพอเผอสำหรบ

การขยายตวของหนงสอในโอกาสตอไป และเพอใหผใชบรการเขาถงหนงสอไดโดยงาย

หองสมดจะตดปายแจงหมวดหมหนงสอไวทชนวางหนงสอทกชน

มลวรรณ ตามประวต (2561, ออนไลน) ไดใหความหมายของการ

จดเรยงหนงสอบนชนวา หมายถง การจดเกบหนงสอบนชนใหถกตองตามหมวดหม และ

ตามหลกการจดเรยงหนงสอบนชน เพอใหผใชสามารถหาหนงสอทตองการไดอยางสะดวก

และเพอใหเจาหนาทหองสมดจดหนงสอทมผนำออกมาใชเขาทไดอยางรวดเรว

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2557, หนา 116) ไดให

ความหมายของการจดเรยงหนงสอบนชนวา หมายถง การจดเรยงหนงสอใหถกตองตาม

วธการจดเรยงหนงสอขนชน เพอใหผใชสะดวกในการเขาถงหนงสอทตองการไดสะดวก

รวดเรว เจาหนาทหองสมดจดเกบหนงสอเขาทไดอยางรวดเรว ทำใหชนหนงสอเปน

ระเบยบเรยบรอยตลอดเวลา การเรยงเลมหนงสอบนชนจะเรยงเลขเรยกหนงสอโดยเรยง

ตามลำดบ เลขหม แลวจงเรยงตามลำดบ เลขหนงสอหรอเลขประจำผแตง

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

89

สรปไดวา การจดเรยงหนงสอบนชน หมายถง การจดเกบหนงสอใหถกตอง

ตามหลกการจดเรยงหนงสอขนชนอยางเปนระเบยบเรยบรอย เพอใหผใชบรการสะดวกใน

การเขาถงหนงสอตามตองการ สะดวก รวดเรว

การจดเรยงหนงสอบนชน มหลกเกณฑดงน

1.1 จดหนงสอประเภทเดยวกนไวดวยกน เชน จดเปนชนหนงสออางอง ชน

หนงสอสารคด ชนหนงสอนวนยายและเรองสน ชนหนงสอเดก ชนหนงสอแบบเรยน ชน

คมอคร ชนหนงสอสารคดทวไป ชนหนงสออนสรณ ฯลฯ ถามชนมากพอ โดยมหลก

ในการวางชนหนงสอบางประเภทดงน

1.1 ชนหนงสออางอง ควรอยใกลกบบรรณารกษ เพราะจะไดให

คำแนะนำในการใชได หนงสอประเภทนจะมอกษร อ ซงยอมาจาก อางอง อยเหนอเลขหม

หนงสอ ถาเปนหนงสอภาษาองกฤษจะใช R หรอ Ref ซงยอมาจาก Reference Books อย

เหนอเลขหมหนงสอ

1.2 ชนหนงสอคมอคร ควรจดแยกไวตางหาก สำหรบใหครใชเทานน

1.3 ชนหนงสอนวนยายและเรองสน ควรจดใหหางจากหนงสออางอง

เนองจากมผมาใชมาก อาจจะจดไวใกลวารสารและหนงสอพมพ

1.4 ชนหนงสออนสรณและหนงสองานศพทไมสามารถจดหมวดหมได

ควรทำเครองหมายตดไวทสนหนงสอ เชน ทำจดสตางๆ ตดไวทสนหนงสอใหทราบวาเปน

หนงสอประเภทใดเพอสะดวกในการจดเกบ (หนงสองานศพสวนใหญจะแยกหมวดหมตาม

เนอหาของหนงสอและจดขนชนรวมกบหนงสออนๆ ในการทำบตรรายการควรทำบตรเพม

ชอผตาย เพอสะดวกในการคนหา)

2. จดเรยงหนงสอแตละประเภท

2.1 หนงสอสารคด จดเรยงตามเลขหมหนงสอ ดงน

1. เรยงเลขหมจากนอยไปหามาก จากซายไปขวา จากบนลงลาง

โดยดจากเลขหมหนงสอทสนหนงสอ

2. ถาเลขหมตรงกนใหเรยงลำดบตามอกษรตวแรกของผแตง

3. ถาชอเรองเดยวกนมหลายฉบบใหเรยงตามลำดบท

4. ถาเปนหนงสอชดใหเรยงลำดบตามเลมท และหากมหลายฉบบให

เรยงลำดบตามฉบบทดวย

2.2 หนงสอแบบเรยน จดเรยงตามเลขหมหนงสอเชนเดยวกน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

90

2.3 หนงสอคมอคร จดเรยงตามเลขหมหนงสอ

2.4 หนงสออางอง จดเรยงตามเลขหมหนงสอ

2.5 หนงสอบนเทงคด จดเรยงตามลำดบอกษรของชอผแตง

จากซายไปขวา

2.6 หนงสอภาษาองกฤษ ควรจดแยกชนตางหากจากหนงสอภาษาไทย

แตถามชนหนงสอไมพอ ตองจดไวกบหนงสอภาษาไทย ใหจดตอทายหนงสอภาษาไทย

3. วธจดเรยงหนงสอบนชน

3.1 จดเรยงหนงสอจากซายไปขวาตามลำดบของเลขเรยกหนงสอ

(เรมจากชนบนแลวจงจดชนลางตามลำดบ)

3.2 หนงสอแตละชนตองจดใหมทวางเหลอประมาณ 1 ใน 3 ของชน

ทงนเพอจะไดจดวางหนงสอใหมเพมเตมไดสะดวกโดยไมตองรอหนงสอในชนทงหมด

3.3 การจดหนงสอควรใหหลวมพอประมาณ เพราะถาจดแนนเกนไปจะ

ทำใหหนงสอเสยทรง และเวลาหยบหนงสอออกมาใชหรอเกบเขาทเดมจะทำใหสนหนงสอ

ชำรดไดงาย

3.4 ควรมทกนหนงสอเพอกนหนงสอไมใหลม ทกนหนงสอควรทำดวย

โลหะ หกเปนมมฉาก หรอจะใชไมทำเปนมมฉากกได

3.5 ควรเรยงหนงสอใหชดขอบดานหนาเสมอ เพอความสะดวกในการ

หยบหนงสอออกจากชน

3.6 ตดปายแจงหมวดหมหนงสอหรอหมวดวชาของหนงสอไวทชนแตละ

ชนดวย เพอความสะดวกในการคนหา หนงสอและจดหนงสอขนชน

3.7 หนงสอทมขนาดผดธรรมดา เชน ใหญเกนไปหรอเลกเกนไป ควร

จดหาทไวตางหาก

4. การตรวจชนหนงสอ ควรจดเจาหนาทหรอนกเรยนชวยงานหองสมดคอย

ดแลตรวจตราชนหนงสอ ใหหนงสออยในททควรอย เมอมผหยบออกไปอานหรอยมออกไป

ตองนำมาจดขนชนใหตรงตามหมวดหมของหนงสอ

การจดวารสารขนชน

1.1 จดวารสารไวบนชนเอยงสำหรบวางวารสารโดยเฉพาะ แยกตางหาก

จากหนงสอเพอใหมองเหนชดเจน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

91

1.2 จดวางวารสารเรยงตามลำดบอกษรชอเรอง จากซายไปขวา และ

จากบนลงลาง ทำปายชอวารสารตดไวทชนวารสารดวย เพอสะดวกในการเกบ

วารสารเขาท

2. การบรการยม–คน

ความหมายของการบรการยม-คน

กรมวชาการ (2543, หนา 224) ไดใหความหมายของบรการยม-คน

วา หมายถง บรการทมหนาทในการใหยมและรบคนวสดสารนเทศ จดสรรวสดสารนเทศให

ผใชไดใชอยางทวถง รบผดชอบดแลรกษาและจดเกบอยางถกตองตามระบบของหองสมด

กหลาบ ปนลายนาค (2543, หนา 152) ไดใหความหมายของบรการ

ยม-คนวา หมายถง บรการทจดขนเพอใหความสะดวกแกผใชหองสมดในอนทจะยม

หนงสอไปอานทบาน เปนงานประจำทสำคญอยางหนงของหองสมดทไมจำเปนตองใชผม

ความรทางดานบรรณารกษศาสตร แตตองอาศยผมความละเอยดรอบคอบในการ

ปฏบตงานตามขนตอนทบรรณารกษกำหนดไวอยางเครงครด มฉะนนอาจจะเกดความ

สบสนได ในหองสมดโรงเรยนมธยมมกจะฝกใหนกเรยนชวยงานหองสมด ผลดเปลยนกน

มาปฏบตในแตละวน ดงนนสงทบรรณารกษจะตองทำกคอ กำหนดหนาทความรบผดชอบ

และขนตอนการปฏบตใหแนนอนเพอใหสามารถปฏบตไดถกตอง

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2557, หนา 23) ไดให

ความหมายของบรการยม-คนวา หมายถง บรการตอบสนองความตองการของผใชบรการ

ใหสามารถนำทรพยากรสารสนเทศของหองสมดไปใชนอกหองสมดได โดยปฏบตตาม

ระเบยบทหองสมดทไดกำหนดไว

สรปไดวา การบรการยม-คน หมายถง บรการทหองสมดจดขนเพอ

อำนวยความสะดวกแกผใชบรการหองสมดในการยมและรบคนทรพยากรสารสนเทศไปใช

นอกหองสมด โดยปฏบตตามระเบยบทหองสมดทไดกำหนดไว

ความสำคญของการบรการยม-คน

1. เพอสงเสรมการอาน

2. เพออำนวยความสะดวกแกผใชหองสมด

3. เพอสนบสนนการเรยนการสอน

4. เพอใหเกดความร ความเพลดเพลน พฒนาสตปญญา และ

สามารถนำสงทไดจากการอานไปปฏบตตามวตถประสงคทตองการ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

92

กฎทวไปในการยม

1. ประเภทของวสดทใหยม ควรกำหนดใหผใชไดทราบวาหองสมดใหยม

อะไรไดบาง เชน หนงสอ จลสาร หนงสอพมพ โสตทศนวสด ฯลฯ

2. เวลาทใหยม ตองกำหนดใหแนนอน เชน

- หนงสอทวไป ใหยมไดครงละ 7 วน

- หนงสออางองไมอนญาตใหยม

- วารสารและหนงสอพมพฉบบปจจบนไมอนญาตใหยม

3. จำนวนวสดทใหยมในครงหนงๆ ควรกำหนดใหผใชทราบวาจะยม

หนงสอไวในครอบครองไดครงละกเลม

4. ควรกำหนดขอปฏบตในกรณทผยมไมสงหนงสอคนหรอทำหนงสอ

ชำรด เชน

- จะมการปรบหรอไม หากมการปรบจะคดคาปรบอยางไร

- ในกรณทผยมทำหนงสอชำรดหรอสญหายจะปฏบตอยางไร เชน

จะตองซอหนงสอเรองนนมาใช หากหาซอไมไดจะตองซอหนงสอชอเรองอนตามท

พจารณาเหนสมควรในราคาทใกลเคยงกนมาทดแทน

- การตดสทธการยมจะมหรอไม ถามจะตดสทธในกรณใด ควรระบ

ใหชดเจน

5. บตรสมาชก หองสมดควรทำบตรสมาชกใหกบผยมเพอถอไวเปน

หลกฐานในการตดตอขอยมหรอคนทกครง

ตวอยางระเบยบการใชหองสมด

ระเบยบการใชหองสมด

โรงเรยน....................................................................

เวลาทำการของหองสมด

หองสมดเปดเวลา 7.30–16.30 ทกวนเปดเรยน

ผมสทธเขาใชหองสมดและยมวสดสารนเทศ ไดแก

1. นกเรยนปจจบนของโรงเรยน

2. ครอาจารยของโรงเรยน

3. ภารโรงและเจาหนาทของโรงเรยน

4. ประชาชนในทองถน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

93

หลกเกณฑในการยม

1. ผยมตองทำบตรสมาชกหองสมดเพอใชยม

2. วสดสารนเทศทจะยมได คอ หนงสอทวไปและแถบบนทกเสยง

3. หนงสอและสงพมพอนๆ ทไมอนญาตใหยมออกนอกหองสมด

ไดแก หนงสออางอง วารสารฉบบปจจบนและวารสารเยบเลม

บตรสมาชก

1. การขอทำบตร ผขอตองนำรปถายขนาด 1” หรอ 2” จำนวน 1 รป

มาขอทำบตรสมาชกหองสมดทหองสมด

2. การใชบตร นกเรยนตองนำบตรหองสมดมาทกครงทจะยม-คน

วสดสารนเทศของหองสมด และหามผอนยมบตรของตนไปใชโดยเดดขาด

3. การขอบตรใหม หองสมดจะออกบตรใหมใหตอเมอ

3.1 บตรหมดอาย (ไมเสยคาบรการ)

3.2 บตรหาย เสยคาบรการบตรละ 5 บาท โดยทางหองสมดขอ

เวลาตรวจสอบ 1 สปดาห

การยมและการสงคน

1. นกเรยนยมไดครงละไมเกน 3 เลม เปนเวลา 7 วน

2. หนงสอจองยมไดตงแตเวลา 15.30-16.30 น. คนละ 1 เลม เปนเวลา

1 คนหากสงชากวากำหนดตองเสยคาปรบ ดงน

- หนงสอธรรมดา วนละ 1 บาท

- หนงสอจองวนละ 5 บาท

ความรบผดชอบของผยม

1. สงคนตามกำหนด

2. ไมทำหนงสอชรดหรอสญหาย

3. ไมตด ไมฉก ไมขดเขยน และไมพบมมหนงสอ

4. ไมวางหนงสอควำหนา

5. ไมใชหนงสอบงฝน

6. รกษาหนงสอของหองสมดอยางดทสด

7. กอนปดภาคเรยนตองนำหนงสอมาคนหองสมดใหหมดทกเลม

8. หากพบหรอทำหนงสอชำรดตองแจงใหหองสมดทราบโดยดวน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

94

9. ไมหยบหนงสอของหองสมดออกไปโดยไมผานการยม

10. ใหเจาหนาทตรวจสอบการยมกอนออกจากหองสมด

ความรบผดชอบของผใชหองสมด

1. ไมนำหนงสอหรอสงของอนใดเขาหองสมด ใหวางในททหองสมดจดให

นอกจากไดรบอนญาตเปนกรณพเศษ

2. ไมสงเสยงดงรบกวนผอนในหองสมด

3. ไมหยบหนงสอ วารสาร หนงสอพมพมาอานครงละหลายเลม

4. ไมรนคนหนงสอในชนใหหระจยกระจาย ควรใชบตรรายการเพอชวย

คนหาหนงสอทตองการทกครง

5. ไมตดหรอฉกหนาหนงสอ ถาตองการควรถายสำเนา

6. เมอลกจากทนงอานหนงสอใหเลอนเกาอชดโตะใหเปนระเบยบ

7. ไมนำอาหาร เครองดม และของขบเคยวเขาไปรบประทานในหองสมด

8. ไมนอนพกผอนในหองสมด

9. ไมสบบหรในหองสมด

10. ปฏบตตามขอตกลงตางๆ ของหองสมด เชน อานแลววางบนโตะ

เขาแถวรบบรการตามลำดบ ฯลฯ

3. การจดหมวดหมหนงสอ

1. ความหมายของการจดหมวดหมหนงสอ

กรมวชาการ (2539, หนา 9) ไดใหความหมายของการจดหมวดหม

หนงสอวา หมายถง การจดแบงหรอแยกประเภทหนงสอซงมจำนวนมากมายในหองสมด

ออกเปนหมวดหม โดยยดหลกจดหนงสอทมเนอเรองคลายคลงหรอสมพนธกนไวดวยกน

และมการกำหนดสญลกษณแทนเนอเรองของหนงสอนนๆ ซงอาจเปนตวเลข ตวอกษร

หรอใชตวเลขหรอตวอกษรรวมกน ตามระบบการจดหนงสอแตละระบบ

กรมวชาการ (2543, หนา 92) ไดใหความหมายของการจดหมวดหม

หนงสอวา หมายถง การวเคราะหเนอหาของหนงสอเพอกำหนดหมวดหมตามระบบการจด

หมวดหมทนำมาใช มวตถประสงคเพอจดหนงสอทมเนอหาคลายคลงกนไวดวยกน หรอจด

หนงสอทมลกษณะการประพนธแบบเดยวกนไวดวยกน เชน จดหนงสอประเภทโคลง ฉนท

กาพย กลอน ไวดวยกน การจดหนงสอเปนหมวดหมจะไหความสะดวกแกผใชและผทำงาน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

95

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2557, หนา 68) ไดให

ความหมายของการจดหมวดหมหนงสอวา หมายถง การแยกประเภทของทรพยากรตาม

เนอเรองหรอลกษณะการประพนธ โดยวเคราะหเนอหา (Content) ของทรพยากร

สารสนเทศ แลวกำหนดเลขหมสญลกษณสำหรบการจดเกบทรพยากรสารสนเทศแตละ

ชนด แตละเลมอยางเปนระเบยบตามลำดบของสญลกษณและแยกไปตามเนอหาวชา ทำให

สะดวกในการคนหาและจดเกบคนทเดม ภารกจในการวเคราะหและจดหมวดหม

ทรพยากรหองสมด ไดแก การกำหนดเลขหม การกำหนดเลขเรยกหนงสอ และการกำหนด

หวเรอง

สรปไดวา การจดหมวดหมหนงสอ หมายถง การจดกลมหนงสอโดย

พจารณาจากเนอหาสาระของหนงสอเปนสำคญ หรอลกษณะการประพนธอยางเดยวกนไว

ดวยกน แลวกำหนดสญลกษณแทนเนอเรองของหนงสอนนๆ แตละประเภทโดยจะเขยน

สญลกษณแทนประเภทของหนงสอไวทสนหนงสอแตละเลม เพอบอกตำแหนงของหนงสอ

ทอยในหองสมด

2. ความสำคญของการจดหมหนงสอ

2.1 ผใชหองสมดและเจาหนาทหองสมดสามารถคนหาหนงสอท

ตองการไดงายและประหยดเวลา เพราะเมอมการจดหมหนงสออยางเปนระบบทสน

หนงสอทกเลมจะมเลขหมหนงสอ ผใชหองสมดสามารถคนหนงสอไดโดยเปดดเลขจาก

บตรรายการ แลวตรงไปหาหนงสอจากชนไดอยางรวดเรว เจาหนาทหองสมดกสามารถ

จดเกบหนงสอขนชนไดถกตองและรวดเรว

2.2 หนงสอทมเนอหาวชาอยางเดยวกน หรอคลายคลงกนจะรวมอย

ในหมวดหมเดยวกน ชวยใหผใชหองสมดมโอกาสเลอกหนงสอเนอเรองทตองการจาก

หนงสอหลายๆ เลมไดอยางรวดเรว

2.3 หนงสอทมเนอเรองเกยวเนองกน หรอสมพนธกนจะอยใกลๆ กน

ซงจะชวยใหผอานสามารถหาหนงสอทมเรองราวเหมอนกนมาประกอบเนอหาใหสมบรณ

ยงขน

2.4 ชวยใหทราบวามจำนวนหนงสอในแตละหมวดมากนอยเพยงใด

2.5 เมอไดหนงสอใหมเขามาในหองสมดกสามารถจดหมวดหม แลว

นำออกขนชนรวมกบหนงสอทมอยกอนแลวเพอใหบรการไดอยางรวดเรว

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

96

3. ประโยชนของการจดหมวดหมหนงสอ

3.1 หนงสอแตละเลมจะมสญลกษณแทนเนอหาของหนงสอ

3.2 หนงสอทมเนอหาวชาอยางเดยวกน หรอคลายคลงกนจะรวมอย

ในหมวดหมเดยวกน ชวยใหผใชมโอกาสเลอกหนงสอหรอเนอเรองตามทตองการจาก

หนงสอไดหลายเลม

3.3 หนงสอทมเนอเรองเกยวเนองกน หรอสมพนธกนจะอยใกลๆ กน

ซงจะชวยใหผอานสามารถหาหนงสอทมเรองราวเหมอนกนมาใชประกอบเนอหาได

สมบรณยงขน

3.4 หนงสอทมลกษณะคำประพนธแบบเดยวกนจะอยรวมกนตาม

ภาษาของคำประพนธนนๆ

3.5 ชวยใหผใชหองสมดสามารถคนหาหนงสอไดอยางสะดวกและ

รวดเรว และชวยประหยดเวลาเพราะทสนหนงสอทกเลมจะปรากฏเลขเรยกหนงสอ

เจาหนาทสามารถจดเกบเขาทไดถกตอง รวดเรว

3.6 ชวยใหทราบจำนวนหนงสอแตละสาขาวชาวามจำนวนมากนอย

เทาใด หากวชาใดยงมจำนวนนอยไมเพยงพอกบความตองการจะไดจดหาเพมเตมให

เหมาะสม

3.7 เพมประสทธภาพในการสบคนวสดหองสมด ลดความผดพลาด

ในการสบคน สามารถคนไดอยางถกตอง สมบรณ รวดเรวและประหยดเวลา

ระบบทศนยมของดวอ

ระบบทศนยมของดวอ เรยกยอๆ วา ระบบ D.C. หรอ D.D.C. ระบบนตง

ชอตามผคดคน คอ นายเมลวล ดวอ (Melvil Dewey) บรรณารกษชาวอเมรกน ดวอม

ความสนใจหองสมดเปนพเศษในขณะทเปนนกศกษาชนปท 3 วทยาลยแอม

เฮรสต รฐแมสซาซเสตต ไดสมครเขาทำงานหองสมดของวทยาลยนนในตำแหนงผชวย

บรรณารกษ ดวอไดไปดงานดานการจดหนงสอใหสะดวกแกการใชในหองสมดตางๆ ถง

50 แหง แลวจงไดเรมคดระบบการจดหมวดหมแบบทศนยมขนในเดอน

พฤษภาคม พ.ศ. 2416 (ค.ศ. 1873) ไดนำเสนอตอคณะกรรมการหองสมดของวทยาลย

นน จดพมพเปนรปเลมครงแรกเมอป ค.ศ. 1876 และไดมการปรบปรงแกไขเพมเตมเลขหม

ใหทนสมยอยเสมอ และจดพมพใหมครงหลงสดเมอป พ.ศ. 2534 เปนการพมพครง

ท 20 ระบบนใชตวเลขเปนสญลกษณแทนชนดของหนงสอโดยใชตวเลขสามหลก และยง

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

97

สามารถใชจดทศนยมหลงเลขหลกรอยชวยในการแบงยอยเนอหาวชาไดอกดวย ระบบนใช

งาย เขาใจและจำไดงายจงเปนระบบการจดหมทนยมใชกนแพรหลายในหองสมดโรงเรยน

หองสมดประชาชนในทกๆ ประเทศทวโลกรวมทงประเทศไทย ระบบทศนยมของดวอ แบง

หนงสอเปนหมวดหมใหญไปหาหมวดยอยๆ ดงน

หมวดใหญ (Classes) หรอการแบงครงท 1 คอ การแบงความรตางๆ

ออกเปน 10 หมวดใหญ โดยใชตวเลขหลกรอยเปนสญลกษณ ดงตอไปน

หมวด 000 เบดเตลด ความรทวไป บรรณารกษศาสตร

หมวด 100 ปรชญา จตวทยา

หมวด 200 ศาสนา

หมวด 300 สงคมศาสตร

หมวด 400 ภาษาศาสตร

หมวด 500 วทยาศาสตร คณตศาสตร

หมวด 600 เทคโนโลย หรอวทยาศาสตรประยกต

หมวด 700 ศลปกรรม และนนทนาการ

หมวด 800 วรรณคด

หมวด 900 ภมศาสตรและประวตศาสตร

การจดหมหนงสอทไมใชตวเลขเปนสญลกษณ

หนงสอบางประเภทผอานใหความสนใจดานการใชภาษา ตลอดจน

วธการดำเนนเรองมากกวาสาระทางวชาการ หองสมดจงใชอกษรยอของคำทบอกประเภท

หนงสอ นนๆ แทนการใหเลขหมแตละเลม ซงหองสมดแตละแหงอาจจะใชตวอกษรยอ

แตกตางกนสำหรบหนงสอประเภทเดยวกน ใชสญลกษณดงน

น แทน นวนยาย (นวนยาภาษาไทย)

Fic แทน Fiction (นวนยายภาษาตางประเทศ)

รส แทน รวมเรองสน

ย แทน หนงสอเดกและเยาวชน

พ แทน หนงสอพอคเกตบค

อ แทน อางอง

Ref แทน หนงสออางองภาษาตางประเทศ (Reference Books)

บ แทน แบบเรยน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

98

หนงสอทมสญลกษณพเศษทใชตวยอแทนเลขหมหรอสญลกษณของระบบ

การจดหมเหลาน จะเรยงอยบนชนแยกจากหนงสออนๆ ทใหหมวดหมหรอสญลกษณตาม

ระบบการจดหมวดหมหนงสอทเปนสากล (สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน,

2557, หนา 68-75 )

4. กจกรรมสงเสรมการอาน

1. ความหมายของกจกรรมสงเสรมการอาน

กรมวชาการ (2543, หนา 242) ไดใหความหมายกจกรรมสงเสรมการ

อานวา หมายถง การกระทำตางๆ เพอใหกลมเปาหมายเกดความสนใจในการอาน เหน

ความสำคญและจำเปนของการอาน เกดความเพลดเพลนในการอาน และพฒนาการอาน

ทงดานความเขาใจในการอานและเจตคตทดตอการอาน

แมนมาส ชวลต (2546, หนา 77) ไดใหความหมายกจกรรมสงเสรมการ

อาน หมายถง การกระทำตางๆ เพอใหกลมเปาหมายเกดความสนใจในการอาน เหน

ความสำคญและความจำเปนของการอาน เกดความเพลดเพลนในการอาน พยายาม

พฒนาการอานของตนใหถงระดบการอานเปนและอานจนเปนนสย

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2556, หนา 107) ไดให

ความหมายกจกรรมสงเสรมการอานวา หมายถง กจกรรมสงเสรมการอานเปนสงสำคญท

ทำใหหองสมดมชวตชวา และเคลอนไหวอยตลอดเวลา การจดกจกรรมสงเสรมการอานจง

เปนวธการทจะกระตนใหเกดการอานอยางตอเนอง และเปนแรงจงใจใหผอานไดอานอยาง

มความสข ดงนน หองสมดโรงเรยนควรจดกจกรรมอยางสมำเสมอ

อมรประภา ประทมวรรณ (2561, ออนไลน) ไดใหความหมายกจกรรม

สงเสรมการอาน หมายถง การกระทำตางๆ เพอใหกลมเปาหมายเกดความสนใจ

ในการอาน พยายามพฒนาการอานของตนจนถงระดบอานเปน และอานจนเปนนสย

บบผา เรองรอง (2561, ออนไลน) ไดใหความหมายกจกรรมสงเสรม

การอาน หมายถง การกระทำตางๆ เพอใหเดกเกดความสนใจทจะอาน เหนความสำคญ

ของการอาน เกดความเพลดเพลนทจะอาน เกดความมงมนทจะอาน และอานจนเปนนสย

ทงน การอานหนงสอเปนทกษะสำคญทกษะหนงในชวตประจำวน เพราะการอานหนงสอ

จะพฒนาคณภาพชวตของคนเราไดเปนอยางดยง เมอคนเราอานหนงสอจะเกด

ความสามารถสรางความร อารมณ จนตนาการ และ ความเพลดเพลน การทเดกจะเกด

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

99

ทกษะการอานหนงสอไดนนจำเปนจะตองอาศยความรวมมอจากบคคลหลายฝาย ทง

ครอบครว โรงเรยนและชมชน ในการจดกจกรรมสงเสรมการอานใหแกเดก

สรปไดวา กจกรรมสงเสรมการอาน หมายถง การกระทำตางๆ ทกระตน

ใหผอานเกดความสนใจในการอาน เหนความสำคญของการอาน ทำใหผอานเกดแรงจงใจ

มความมงมน เพลดเพลน มความสข สามารถสรางองคความร และพฒนาการอานของตน

จนถงระดบอานจนเปนนสยรกการอานอยางตอเนอง

2. ความสำคญของกจกรรมสงเสรมการอาน

การสงเสรมการอานเกดจากความคดทตระหนกถงความสำคญของ

อานทมผลใหคนอานเกดการเรยนร ซงจะตองประกอบไปดวยการใชประสาทสมผสของ

ตนเองเปนเครองมอในการเรยนร คอ ตาไดด หไดฟงในสงทสรางความพงพอใจดวย จงจะ

ประทบใจจนสรางสมการอานจนเปนนสยทด สอดคลองกบคตธรรมทเรยกวา หวใจ

นกปราชญ ทกลาววา การเรยนทดจะตองอาศย ส จ ป ล คอฟง คด ถาม เขยนทรวม

ความถงการอานดวย แสดงถงความสำคญของการใชตา ห สมองและความคด เมอไดรบ

การกระตนจากกจกรรมทจดงาย สวยงาม ชวนใหด ใหฟง เราใหเกดความคด สรางความ

ประทบใจใหจดจำ กอใหเกดความสงสยใครร จนตดตามเรองราวนำไปสการอานตอไปการ

จดกจกรรมสงเสรมการอานจะชวยใหเดกสนใจและเหนความสำคญของการอาน เพราะ

การอานเปนสงทมนษยเราสรางสรรคขนเพอตอบสนองความอยากรเรองราวสงตางๆ ท

เกดขนในชวตและอยรอบๆ ตวเราเองและมผบนทกไวดวยตวหนงสอในภาษาทเผาพนธ

นนๆ ประดษฐขนใชสอสาร เมอมภาษาจงเกดการถายทอดดวยการใชขดเขยน บนทกและ

สอนจากรนสรนตอๆ ไป แตบางคนเรยนอานยาก จำเปนตองอาศยการแนะนำ สงสอน

ดวยกลวธทหลากหลาย รวมทงตองฝกฝนตนเองดวยใหไดรบรสของการอาน เหน

ประโยชนทเกดจากอาน จงตองมการสรางกจกรรมการอานใหเกดขน

3. ประโยชนของการจดกจกรรมสงเสรมการอาน มดงน

1. เราใจ จงใจใหเดกสนใจอยากอาน เหนความจำเปนทตองอาน และ

พยายามทจะอานจนแตกฉาน เพอทจะไดรเรองราวทมความร มความสนกในหนงสอทเดก

ไดไปรไปเหนจากกจกรรมทจด

2. เดกทไดรวมกจกรรมการสงเสรมการอานจะเกดความรสกไดวา

ความพยายามทจะอาน และอานหนงสอนนมคณคา เพราะเปดโลกความคดใหกวาง เปน

อสระทจะรไดดวยตนเองไมตองพงผอน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

100

3. เมอเดกไดอานหนงสอเหมอนเขาไดสอสารกบผอนทผเขยนใช

ตวหนงสอเปนตวกลางเชอมโยงมาสผอาน

4. การทเกดการอานจากคนหนงและขยายไปอกหลายๆ คน เปนกลม

สงคมทมความตองการอานยอมทำใหสงคมนนเปนสงคมทอดมไปดวยความเจรญ

การจดกจกรรมสงเสรมการอานทโรงเรยนมจดมงหมายทสำคญดงน

1. เพอเราใจใหเดกสนใจอานหนงสอ

2. เพอสรางความตระหนกใหเดกเหนความจำเปนและความสำคญของ

การอาน

3. เพอสงเสรมใหเดกเรมหดอาน อานหนงสอออกและนำความรจากการ

อานไปใชประโยชน จนเกดความเขาใจในเรองทอาน

4. เพอกระตนความอยากร อยากอานจากหนงสอหลายประเภท เปน

การเปดความคดใหกวางและใหมการอานอยางตอเนอง

5. เพอสรางบรรยากาศจงใจในการอาน

สรปไดวา องคประกอบงานยวบรรณารกษ ประกอบดวย 4

องคประกอบ ไดแก 1) การจดเรยงหนงสอบนชน 2) การบรการยม–คน

3) การจดหมวดหมหนงสอ 4) กจกรรมสงเสรมการอาน

6. งานวจยทเกยวของ

กฤตภาส สงสรพนธ และคณะ (2561, บทคดยอ) ไดทำการวจยเรองการม

สวนรวมของยวบรรณารกษในการดำเนนงานหองสมดโรงเรยนระดบมธยมศกษา ใน

จงหวดนครปฐม (Participation of Student Library Assistant in the Secondary Schools in

Nakhon Pathom) ผลการวจยพบวา ยวบรรณารกษสวนใหญชวยงานหองสมดโรงเรยน

ในชวงพกกลางวน และชวยงาน 1 ชวโมง/สปดาห สวนใหญครบรรณารกษหองสมดจะ

มอบหมายใหยวบรรณารกษชวยจดชนหนงสอ รองลงมา คอ การจดโตะเกาอและทำความ

สะอาดหองสมด การชกชวนใหเพอนเขามาใชหองสมด การใหบรการยม-คนหนงสอ

การจดบอรดความร การชวยสำรวจหนงสอของหองสมด การจดตกแตงหองสมดให

สวยงาม และการสงเสรมการอาน

เดนกว ศรออนจนทร (2555) ไดศกษาเรองการพฒนาการดำเนนงาน

หองสมดโรงเรยนดอนจานวทยาคม อำเภอดอนจาน จงหวดกาฬสนธ พบวา การฝกงาน

นกเรยนชวยงานหองสมด สามารถแบงเบาภาระงานของเจาหนาทหองสมด ในดานการ

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

101

ใหบรการยม–คนหนงสอ มความสะดวกรวดเรวยงขนการจดเกบหนงสอขนชนมความเปน

ระเบยบถกตอง การจดปายนเทศ ชวยเพมประสทธภาพ สามารถจดบรการไดอยาง

รวดเรวยงขน นกเรยนรจกหนงสอและสนใจเขาใชบรการจากหองสมดมากยงขน และการ

ตกแตงหองสมด ชวยสรางบรรยากาศในการเรยนรภายในหองสมดใหสวยงาม มระบบ

ระเบยบและสะอาดตา มผลทำใหเจาหนาทหองสมดมเวลาจดบรการหองสมดใหแกคร

นกเรยนทมาใชบรการไดดขน

ดาราวรรณ สวรรรทา (2556, หนา 97) ไดศกษาความคดเหนของคร

บรรณารกษตอการเขารวมกจกรรมบรการทางวชาการ และการสราเครอขายความ

รวมมอสำหรบหองสมด พบวา ครบรรณารกษมความตองการเขารวมกจกรรมการอบรม

ยวบรรณารกษ

นชนารถ เยนฉำ (2554) ไดวจยเรอง การพฒนาหลกสตรฝกอบรม

ยวบรรณารกษ สำหรบนกเรยนระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย จำนวน 30 คน สรป

บทบาทของยวบรรณารกษ 1) เปนนกจดการความร 2) เปนผใหคำปรกษา 3) เปนผมความ

สารถในการบรหาร 4) เปนผมความสามารถปฏบตงานเทคนค 5) เปนผมความสามารถใน

การใหบรการ 6) เปนผมความสามารถในการจดกจกรรม 7) เปนผมการพฒนาตนเอง

อยางตอเนอง 8) เปนผนำการเปลยนแปลงและ 9) เปนผมความรความสามารถทาง

วชาการ/วชาชพ

นภาลย คำชนะ (2557) ไดวจยเรองการพฒนาหองสมด 3 ด โรงเรยนบาน

นาชมใหมนรมต สงกดสำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครพนม เขต 2 หนาท

บรรณารกษดคอ เปนตวกลางในการเชอมโยงความรในหองสมดกบผใชบรการ ซง

บรรณารกษจะตองเปนผมความร มหวใจในการใหบรการ มอธยาศยไมตร ยมแยมแจมใส

และบรหารจดการหองสมดไดอยางมประสทธภาพและมความสขในการทำงาน ตลอดจน

ไดรบการสนบสนนใหมโอกาสในการอบรม ดงานหรอแลกเปลยนความรกบบคลกร

หองสมดอนๆ เพอพฒนาตนเองใหมความร ความสามารถใหทนกบการเปลยนแปลงของ

เทคโนโลยสารสนเทศ และสามารถบรการความรใหเขาถงผใชไดอยางรวดเรว รวมทงม

เวลาในการปฏบตงาน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

102

ภรณ ศรโชต และคณะ (2556) ไดศกษาวจย เรองการพฒนารปแบบของ

หองสมดโรงเรยนมธยมศกษาทสงเสรมกระบวนการเรยนรของผเรยนตามพระราชบญญต

การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 เปนการศกษาหองสมดโรงเรยนมธยมศกษาในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ เขตการศกษา 9, 10 และ 11 จำนวน 1,097 โรงเรยน ผลการวจย

พบวา รปแบบของหองสมดทเหมาะสมตอการสงเสรมกระบวนการเรยนรมองคประกอบ 6

ดาน ไดแก การบรหารจดการ ทรพยากรสารสนเทศและสอการเรยนร เครองมอและ

อปกรณสำหรบการสอน การบรการ บทบาทของคร และบทบาทของบรรณารกษ ไดดงน

โรงเรยนควรมครบรรณารกษทำงานเตมเวลาทำหนาทประจำและทำงานหองสมด

อยางเดยว การไมมบรรณารกษประจำกอใหเกดอปสรรค คอ หองสมดไมสามารถเปด

ใหบรการไดตลอดเวลาราชการรวมทงไมสามารถจดบรการกจกรรมไดเทาทควร

บรรณารกษหองสมดโรงเรยนตองมความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของหองสมด

ในการสงเสรมกระบวนการเรยนรของผเรยน โดยตระหนกวาตนมบทบาทในฐานะ

นกสารสนเทศ ในฐานะผสอน และในฐานะผใหคำปรกษาดานการสอน

สภาวด เพชรชนสกล (2558, บทคดยอ) ไดจดทำโครงการฝกอบรมนกเรยน

“ปนฝน...บรรณารกษนอย” The Trainer of Librarian ผลการจดกจกรรมพบวา นกเรยนม

ความพงพอใจในการจดกจกรรมอยในระดบมากทสด (x = 4.53) และฐานฝกปฏบตการท

นกเรยนชอบมากทสดคอ ฐานงานบรการยม-คน ปญหาทพบ คอชวงเวลาในการจด

โครงการบางรนตรงกบเวลาปดภาคเรยนของนกเรยนนำใหนกเรยนมโอกาสเขารวม

โครงการนอยลง

อไรวรรณ หลนศร (2556, บทคดยอ) ไดทำการวจยเรองการพฒนา

หลกสตรฝกอบรมการทำวจยในชนเรยนสำหรบครศนยการศกษาพเศษ ประจำจงหวด

สกลนคร ผลการวจยพบวาหลงการใชหลกสตรฝกอบรมการทำวจยในชนเรยนครศนย

การศกษาพเศษประจำจงหวดสกลนคร มความรความเขาใจเกยวกบการวจยในชนเรยน

มากขน และมความพงพอใจในระดบมากทสด

อำภา วงกาฮาด (2556) ไดทำการวจยเรองความรวมมอในการจดกจกรรม

สงเสรมการอานของหองสมดโรงเรยนในเขตกรงเทพมหานคร. ผลการวจยพบวา หองสมด

โรงเรยนในเขตกรงเทพมหานคร รอยละ 62.8 ไดจดใหมผชวยครบรรณารกษ บรรณารกษ

อาสา/นกเรยนชวยงานหองสมด เนองจากโรงเรยนสวนใหญมครบรรณารกษไมเพยงพอ

และมภาระหนาทหลายอยาง จงไดอนญาตใหนกเรยนมาชวยงานเปนบรรณารกษอาสา

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

103

นกเรยนทอยชมนมหองสมดมาชวยงานยม-คนหนงสอ จดชนหนงสอและงานอนๆ ใน

หองสมด

จากงานวจยทเกยวของสรปไดวา การฝกนกเรยนชวยงานหองสมดใหเปน

ยวบรรณารกษมความสำคญ สามารถแบงเบาภาระงานของเจาหนาทหองสมดหรอคร

บรรณารกษได เนองจากโรงเรยนมครบรรณารกษไมเพยงพอ ภาระงานหลายอยาง

จงตองฝกอบรมนกเรยนมาชวยงานหองสมด เพอชวยเพมประสทธภาพการจดบรการได

อยางรวดเรวยงขน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร