คู่มือการปฏิบัติงาน...

คมอการปฏบตงาน กระบวนการพฒนาทดน

กรมพฒนาทดน

2554

หนวยงานเจาภาพ ส านกงานพฒนาทดนเขต 6


1

คมอการปฏบตงาน


เรอง กระบวนการพฒนาทดน

เอกสารเลขท แกไขครงท 00 ฉบบท

วนทบงคบใช ……….2554 หนา 1

บนทกการประกาศใช

แกไขครงท วน เดอน ป รายละเอยดการแกไข

00 … สงหาคม 2554 ประกาศใชระเบยบปฏบตการฉบบแรก

2

สารบญ

หวขอ หนา

วตถประสงค 3

ผงกระบวนการท างาน กระบวนการพฒนาทดน 4

กระบวนการยอยท 1 การอนรกษดนและน า 5

ผงกระบวนการท างาน กระบวนการยอยท 1 การอนรกษดนและน า 7

กระบวนการยอยท 2 การปรบปรงบ ารงดน 13

ผงกระบวนการท างาน กระบวนการยอยท 2 การปรบปรงบ ารงดน 14

3

1. วตถประสงค คมอปฏบตงานฉบบน จดท าขนเพอใหเจาหนาทของกรมพฒนาทดนใชเปนแนวทางในการปฏบตงานและการใหบรการเกยวกบการพฒนาทดนใหเปนมาตรฐานเดยวกน มความเหมาะสมสอดคลองกบความตองการของเกษตรกร และสภาพปญหาในพนท

2. ผงกระบวนการท างาน กระบวนการจดท าแผนการใชทดน (เจาภาพ : สพข. )

5


กระบวนการพฒนาทดน

กระบวนการยอยท 1 การอนรกษดนและน า

6

คมอกระบวนการพฒนาพฒนาทดน

กระบวนการยอยท 2 การอนรกษดนและน า

1.วตถประสงค 1.1 คมอปฏบตงานฉบบนจดท าขนเพอใหเจาหนาทของกรมพฒนาทดน ใชเปนแนวทางในการปฏบตงานและการใหบรการเกยวกบการพฒนาทดนใหเปนมาตรฐานเดยวกน มความเหมาะสมสอดคลองกบความตองการของเกษตรกรและสภาพปญหาในพนท 1.2 เพอใหการปฏบตงานมประสทธภาพสงสด เกดประสทธผลในการปรบปรงบ ารงดนให ใชประโยชนทางการเกษตรไดอยางยงยน สอดคลองกบนโยบายและวตถประสงคของกรมพฒนาทดน 2. ผงกระบวนการท างาน (Work Flow)

7

2.) การอนรกษดนและน า

ผงกระบวนการ เวลา รายละเอยดงาน ผรบผดชอบ

ส.ค. - คดเลอกพนทด าเนนงานทเปนตวแทนของทรพยากรดนสวนใหญของพนททมปญหาและเกษตรกรใหความรวมมอ เสนอสวนวางแผน เพอพจารณาพนทด าเนนงาน - ศกษา วเคราะหขอมลเบองตนจากแผนการใชทดน ฐานขอมลดานกายภาพและค าขอ/ความตองการของเกษตรกรและการส ารวจพนทเบองตน

สพด. สพข.

ก.ย. - พจารณาคดเลอกพนททเขาหลกเกณฑจ าเปนตองด าเนนการอนรกษดนและน า - เจาหนาท สพด. ประชมชแจงท าความเขาใจการด าเนนงานแกเกษตรกร

สพด.

ต.ค. - สพด.รวมกบฝายส ารวจเพอท าแผนทและสวนวางแผนการใชทดนด าเนนการศกษา/ส ารวจและวางแผนการใชทดน


พ.ย. - ส ารวจ ออกแบบระบบฯ และ ประมาณราคา

กช. สพด.

พ.ย. - ประชมชแจงใหเกษตรกรไดรบทราบเขาใจและมสวนรวม และจดท าบนทกขอตกลงระหวางเกษตรกรและ สพด. - ออกแบบโครงสรางระบบฯอยางละเอยด

ส พด.

ธ.ค. – ส.ค.

- ด าเนนการกอสรางตามแบบและสญญา - ก ากบ ควบคมการกอสรางใหเปนไปตามแผน - กอสรางเสรจ จนท. แนะน าการใชประโยชนแกเกษตรกร/ชมชน ใหเกดความคมคา - ถายโอนแหลงน าให อปท. ???

สพด. กช.

สพข.

ม.ค. – ก.ย.

- จนท. สพด. ตดตามการใชประโยชนพนท - สวนกลางตดตามผลส าเรจ

สพด. กช.

8

3. ขอบเขต

การจดท าเขตพฒนาทดน (1:25,000) เปนไปตามขนตอนการจดท าเขตพฒนาทดน ในคมอการจดท าเขตพฒนาทดน (1:25,000) ฉบบป พ.ศ. 2554

กระบวนการยอยท 1 การอนรกษดนและน า เรมจาก สพด. ท าการศกษา วเคราะหขอมลสภาพพนท ปญหาทรพยากรดน แผนการใชทดน นโยบายและทศทางการพฒนาของจงหวด ความตองการของเกษตรกรและชมชน จากสารสนเทศทเกยวของอยางครอบคลมและเปนปจจบน จากนนเจาหนาท พจารณาก าหนดพนทเปาหมายทจะด าเนนการในแตละป และก าหนดกจกรรมหลกทจะด าเนนการในพนทนน ๆ ไดแก การอนรกษดนและน า การปรบปรงบ ารงดน / การแกไขปญหาดนตามสภาพพนท โดยพนทด าเนนการเนนเขตพฒนาทดนเปนอนดบแรก เนองจากเปนโครงการส าคญของกรมฯ ในการสาธตการพฒนาทดนอยางเปนระบบตามขอบเขตลมน า โดยด าเนนการตามคมอการจดท าเขตพฒนาทดน กรณพนททวไป (นอกเขตพฒนาทดน) ทจะน ามาจดท าเปนแผนปฏบตการพฒนาพนทเพอขอรบการสนบสนนงบประมาณประจ าป สพด. พจารณาก าหนดพนทเปาหมาย หากพนทนนจ าเปนตองจดท าระบบอนรกษดนและน า สพด. ด าเนนการศกษา ส ารวจความเหมาะสมเบองตน ส ารวจออกแบบโดยละเอยด (ส าหรบกจกรรมปรบปรงบ ารงดนไมตองด าเนนการขนตอนน) แลวประชมชแจงเกษตรกรใหเกดความเขาใจและยอมรบรวมกน ตลอดจนปรบแผนใหสอดคลองกบสภาพปญหาของพนทและความตองการของเกษตรกร (ในกรณทตองไดรบความยนยอมจากเกษตรกร ใหจดท าเอกสารหลกฐานทเปนลายลกษณอกษรตามระเบยบของทางราชการทมผลบงคบตามกฎหมาย) จากนน สพด. จดท าแผนงานเสนอของบประมาณจากกรมฯ เมอแผนงานไดรบการอนมตและจดสรรงบประมาณแลว ผเกยวของด าเนนการจดซอจดจางตามระเบยบพสดฯ แลวด าเนนการกอสราง หรอด าเนนกจกรรมใหเปนไปตามรปแบบและวธการทก าหนด เสรจแลวท าการสงมอบผลผลตเหลานนแกผรบบรการ จากนน เจาหนาท สพด. รวมกบหมอดนอาสาทรบผดชอบพนทท าการตดตามผลอยางตอเนอง โดยในสวนของกรมฯ อาจจดใหมการประเมนผลส าเรจของกจกรรม / โครงการดงกลาว รวมทงส ารวจความพงพอใจของผรบบรการตามแบบฟอรมทก าหนดไว เพอน ามาใชประโยชนในการปรบปรงกระบวนการใหดขนตอไป

4. ความรบผดชอบ 4.1 อธบดกรมพฒนาทดน / หรอรองอธบดทไดรบมอบหมาย

มบทบาทหนาทอนมตโครงการและงบประมาณ 4.2 ผอ านวยการส านกงานพฒนาทดนเขต

มบทบาทหนาทอนมตแบบการกอสรางระบบอนรกษดนและน า ก ากบดแล การปฏบตงาน ตามแผน

4.3 ผอ านวยการกองชาง มบทบาทหนาทอนมตแบบการกอสรางแหลงน าและระบบสงน า ก ากบดแล การส ารวจ

ออกแบบ และการกอสรางแหลงน าและโครงสรางพนฐานดานการอนรกษดนและน า ในพนทเฉพาะใหเปนไปตามแผน

4.4 ผอ านวยการสถานพฒนาทดน มบทบาทหนาท พจารณากลนกรองจดท าแผนปฏบตงานใหเหมาะสมกบสภาพปญหาของ

พนทและสอดคลองกบความตองการของเกษตรกร และก ากบดแลการปฏบตงานของเจาหนาทในทกกจกรรมใหเปนไปตามแผนและบรรลวตถประสงคของโครงการ

4.5 เจาหนาท สพด.

9

มบทบาทหนาท ศกษา วเคราะหขอมล พจารณาคดเลอกพนทเสนอเพอจดท าแผนงานรวมส ารวจออกแบบ ประชมชแจงเกษตรกร เขาด าเนนการในพนทตามกจกรรมทไดรบจดสรรงบประมาณ และตดตามใหค าแนะน าแกเกษตรกร / ชมชนอยางตอเนอง

4.6 เจาหนาทกองชาง มบทบาทหนาทส ารวจออกแบบ ควบคมการกอสรางและตรวจรบงานใหเปนไปตามทก าหนด

4.7 เจาหนาท สพข. มบทบาทหนาท ส ารวจความเหมาะสมเบองตน และออกแบบพนทโครงการจดท าระบบอนรกษดนและน าโดยละเอยด วเคราะหดนพรอมแนะน าการจดการดนส าหรบปลกพช

4.8 ผประเมน มบทบาทหนาท ตดตามผลส าเรจการปฏบตงานของโครงการ

5. ค าจ ากดความ 5.1 การอนรกษดนและน า ( Soil and Water Conservation) หมายถง การระวงรกษาและปองกนดน มใหถกชะลางและพดพาไป ตลอดจนการปรบปรงบ ารงดนคงความอดมสมบรณ รวมทงการรกษาน าในดนและบนผวดนใหคงอย เพอรกษา ดลธรรมชาตใหเหมาะสมในการใชประโยชนทดนเพอเกษตรกรรมอยางยงยน 5.1.1 ระบบอนรกษดนและน าโดยวธพช ( Vegetative Measures) หมายถง วธการทเพมความหนาแนนของพช การคลมดน ปองกนเมดฝนกระทบผวดน ตลอดจนการปรบปรงบ ารงดน มการลงทนต า ซงเกษตรกรสามารถปฏบตไดเอง โดยใชพชตระกลถวบ ารงดน หญาเลยงสตวหรอหญาธรรมชาต ปลกเปนแถบขวางความลาดเทของพนท หรอปลกพชคลมดน หรอการใชระบบการปลกพชแบบผสมผสาน เพอลดความแรงของเมดฝน ดกตะกอนดนและชะลอความเรวของน า 5.1.2 ระบบอนรกษดนและน าโดยวธกล ( Mechanical Measures) หมายถง วธการควบคมน าไหลบาหนาดน โดยการสรางสงกดขวางความลาดเทของพนท และทศทางการไหลของน า ชวยลดและชะลอความเรวของกระแสน า เปนวธการอนรกษทดนและน าคอนขางถาวรและมประสทธภาพสง แตลงทนคอนขางสง ตองใชความช านาญในการกอสราง 5.1.3 แหลงน าขนาดเลก หมายถง แหลงน าในพนทสาธารณะ เพอกกเกบน าและน าไปใชประโยชน รกษาความชมชนในดน เพอเพมประสทธภาพการใชทดนและน า แกไขปญหาการขาดแคลนน าเพอการเกษตร การอปโภคและบรโภค 5.1.4 บอน าในไรนา ( Farm Pond) หมายถง พนททสรางขนโดยการขด หรอท าคนดนลอมรอบส าหรบเกบกกน า หรอถมดนขวางกนทางเดนน าหรอรองน าไวใชในพนทการเกษตร

6. ขนตอนการปฏบตงาน 6.1 เจาหนาท สพด. ท าการศกษา วเคราะหขอมลเบองตนจากขอมลดน แผนการใชทดน การจดการทรพยากรดนเบองตนของจงหวด ขอมลดานกายภาพอนๆ รวมทง ค าขอ / ความตองการของเกษตรกร และ อปท. ประกอบกบขอมลจากการส ารวจสภาพพนทจรง เพอจดล าดบความส าคญเรงดวนของการพฒนาในแตละหมบาน ต าบล อ าเภอ แลวคดเลอกพนทด าเนนงานทเปนตวแทนของทรพยากรดนสวนใหญของพนททมปญหาและเกษตรกรใหความรวมมอ เสนอสวนวางแผนการใชทดน เพอใหคณะกรรมการ

10

คดเลอกพนท โดย ผอ.สวนวางแผนการใชทดน เปนประธาน พจารณาคดเลอกพนททเหมาะสมตามเกณฑทก าหนดไว เปนพนทด าเนนงานในเขตพฒนาทดนตอไป 6.2 ศกษา วเคราะหขอมลเบองตนจากแผนการใชทดน ฐานขอมลดานกายภาพและค าขอ/ความตองการของเกษตรกรและการส ารวจพนทเบองตน สพด.พจารณาคดเลอกพนททเขาหลกเกณฑ จ าเปนตองด าเนนการอนรกษดนและน า / ปรบปรงบ ารงดน 6.3 เจาหนาท สพด. รวมกบหมอดนอาสาประสานชแจงท าความเขาใจการด าเนนงานกบเกษตรกร โดยมผน าทเปนทางการ / และไมเปนทางการ รบทราบและเปนผประสานใหความเขาใจ และยอมรบในเบองตน ( ครงท 1 ) ควรมผเหนชอบไมนอยกวารอยละ 60 6.4 สพด. แจง สพข. / กช. เพอประสานพนทเปาหมาย ใหฝายส ารวจเพอ ท าแผนทและสวนวางแผนการใชทดนของ สพข. ด าเนนการศกษาความเหมาะสมลวงหนา ไดแก ส ารวจพนทระดบขอบเขต แผนทถอครอง แผนทดน แผนทการใชประโยชนทดนและส ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคม พรอมทงก าหนดเขตการใชทดน โดยสวนวางแผนการใชทดนชวย สพด. จดท าแผนประธาน ( Master plan) เฉพาะพนท 6.5 น าพนทบางสวนหรอทงหมดของแผนประธานมาออกแบบโครงการจดท าระบบอนรกษดนและน าโดยละเอยด โดย สวนวางแผนการใชทดนของ สพข. รวมกบ สพด. ส าหรบการพฒนาแหลงน าเพอการอนรกษดนและน า ส ารวจออกแบบโดยเจาหนาท กช. 6.6 เจาหนาท สพด. และ สพข. น าแบบโครงการไปขอความเหนชอบและจดท าบนทกขอตกลงระหวางเกษตรกรและสพด. ( ประชมครงท 2 ) ซงควรไดรบความเหนชอบไมนอยกวารอยละ 90 ส าหรบการพฒนาแหลงน า ตองไดรบการยนยอมจากผทเกยวของ เชน อบต. เจาของทดน ฯลฯ จากนนน าแบบเสนอคณะกรรมการของ สพข. พจารณาอนมตแบบ และจดสงแบบทจะขออนมตเงนงวดประจ าปไปยงกองแผนงาน มาด าเนนการจดซอจดจางตามระเบยบพสดฯ ตอไป ส าหรบแหลงน า แบบควรไดรบการอนมตภายในเดอนสงหาคม – กนยายน เมอเรมตนปงบประมาณในเดอนตลาคม จะไดด าเนนการจดซอจดจางไดทนท 6.7 ด าเนนการจดท าระบบอนรกษดนและน า ตามทไดรบอนมตงบประมาณ ดงน 6.7.1 ด าเนนการอนรกษดนและน าโดยวธพช ( ปลกหญาแฝก ) ตามคมอการพฒนาทดนส าหรบหมอดนอาสาและเกษตรกร เรองหญาแฝกเพอการอนรกษดนและน า (พฤษภาคม 2553) 6.7.2 ด าเนนการอนรกษดนและน าโดยวธกล 6.7.2.1 กอนเขากอสรางโครงการในพนทให สพด.ท าการขอความเหนชอบ และจดท าบนทกขอตกลงระหวางเกษตรกรกบสวนราชการ เปนครงสดทาย ตองไดรบความเหนชอบจาก อปท. และเกษตรกรสมบรณ 100% เพอปองกนปญหาการรองเรยน และการอนญาตใหเขาท าประโยชนในพนท 6.7.2.2 กอสรางโครงการตามแบบทไดรบอนมต ในกรณทไมสามารถกอสรางไดตามแบบ ผควบคมงานและคณะกรรมการตรวจรบงาน ใหปฏบตตามขนตอนในระเบยบพสดฯ เพอขอใหมการแกไขแบบกอสราง ทงน ลกษณะการด าเนนงานม 2 ลกษณะ คอ 1 ) ด าเนนการเอง โดยใชเครองจกรกลของหนวยงานและจางแรงงานปฏบต หรอวาจางเครองจกรกล ภาคเอกชน ปฏบตงานตามปรมาณงานทก าหนด / หรอตามชวโมงการปฏบตงาน 2 ) จางเหมาทงแปลง เจาหนาททไดรบแตงตง ท าหนาทควบคมงานใหเปนไปตามขอก าหนด ในสญญา และตามระเบยบพสดฯ วาดวยการควบคมงาน และคณะกรรมการตรวจรบงาน ปฏบตตามขนตอนในระเบยบพสดฯ

11

6.7.3 กอสรางแหลงน าเพออนรกษดนและน า ประกอบดวย แหลงน าขนาดเลก บอน าในไรนา และระบบสงน า ผรบจางด าเนนการกอสรางตามทก าหนดในสญญา โดยผควบคมงานและคณะกรรมการตรวจรบงาน ด าเนนการตามระเบยบพสด หากมปญหาทเกนขอบเขตอ านาจหนาทของผควบคมงาน และคณะกรรมการตรวจรบงานจะวนจฉยได ใหเสนอผบงคบบญชาตามล าดบชน พจารณาเพอแกไขปญหาใหทนเวลา ไมกอใหเกดความเสยหายแกทางราชการ 6.8 เจาหนาท สพด. รวมกบหมอดนอาสา ด าเนนการตดตามตรวจเยยม แนะน าเกษตรกรเจาของแปลงทไดรบการจดท าระบบอนรกษดนและน า / อบต. ใหสามารถใชประโยชนพนทและดแลรกษาระบบอนรกษดนและน า ตลอดจนแหลงน า ใหเกดประโยชนตอเกษตรกร / ชมชนอยางคมคา 6.9 เจาหนาท สพด. ประเมนผลการด าเนนงานของตนเองและหนวยงานวามจดออน ปญหา อปสรรค การด าเนนงานอยางไรบาง เพอปรบปรงการท างานใหดขน รวมทงใหมการตดตามประเมนผลส าเรจของงาน จากเจาหนาทสวนกลาง ( กผง. ) หรอ สพข.

7. กฎหมาย มาตรฐานงาน และเอกสารทเกยวของ 7.1 กฎหมาย กฎระเบยบและค าสงทเกยวของ 7.1.1 พระราชบญญตพฒนาทดน พ.ศ. 2551 7.1.2 พระราชบญญตวศวกร พ.ศ. 2542 7.1.3 ค าสงกรมพฒนาทดนท 527/2553 7.1.4 ค าสงกรมพฒนาทดนท 529/2553 7.1.5 ค าสงกรมพฒนาทดนท 528/2553

7.1.6 ระเบยบคณะกรรมการพฒนาทดนวาดวยการก าหนดหลกเกณฑวธการและเงอนไขและอตราคาใชจายในการปรบปรงบ ารงดนหรอทดนหรอการอนรกษดนและน าเปนการเฉพาะราย พ.ศ...

7.2 คมอการปฏบตงานและวธปฏบตงานทเกยวของ 7.2.1 คมอปฏบตงานทเกยวของ 7.2.1.1 คมอการด าเนนงานกรมพฒนาทดน ประจ าปงบประมาณ 2542

7.2.1.2 คมอการพฒนาทดนส าหรบหมอดนอาสาและเกษตรกร (พฤษภาคม 2553)

7.2.1.3 คมอการบรหารงานตรวจราชการของกรมพฒนาทดน ประจ าปงบประมาณ 2552

7.2.1.3 คมอแนวทางการจดท าเขตพฒนาทดน (ราง) ป 2554 7.2.2 วธปฏบตงานทเกยวของ

7.2.2.1 นยามและทางเลอกมาตรการอนรกษดนและน า 7.2.2.2 แนวทางการจดท าเขตพฒนาทดน

12

8. การจดเกบและเขาถงเอกสาร 8.1 การจดเกบ

ชอเอกสาร สถานทเกบ ผรบผดชอบ การจดเกบ ระยะเวลา

1. ค าขอของผรบบรการ (เกษตรกร อปท. สวนราชการ และประชาชนทวไป)

หนวยงานทรบค าขอ (สพด. สพข. กอง/ส านกทเกยวของ)

ฝายธรการของหนวยงาน

เอกสาร

5 ป

2. รายงานผลการศกษาความเหมาะสมเบองตน

สพข. สพด. กช.


เอกสาร/ซด

5 ป

3. แบบแปลนระบบอนรกษดนและน า แหลงน า พรอมเอกสารประมาณราคา

กช. สพข. สพด.

4. แผนงาน

หนวยงานของเจาของโครงการ



10 ป

5. เอกสารการจดซอจดจาง หนวยงานจดซอจดจาง ฝายธรการของหนวยงาน เอกสาร/ซด 5 ป

6. หนงสอยนยอมของเกษตรกร อปท. และหนวยงานทเกยวของในการอนญาตใหใชประโยชนพนท/เขาด าเนนการในพนท

สพข. สพด. กช.



10 ป

7. เอกสารประเมนผลโครงการ หนวยงานทประเมน ฝายธรการของหนวยงาน เอกสาร 10 ป

8. รายงานสรปผลการด าเนนการ สพข. สพด. กช. กผง. ฝายธรการของหนวยงาน เอกสาร 5 ป

9. บนทกการประชมรวมกบเกษตรกรและผทเกยวของ

สพข. สพด. กช. ฝายธรการของหนวยงาน เอกสาร 5 ป

8.2 ผมสทธเขาถง

เอกสารล าดบท 1 – 9 เจาหนาททกระดบของหนวยงานด าเนนการทขอเขาถง

9. ระบบตดตามและประเมนผล เครองชวดคณภาพ

9.1 รอยละ 70 ความพงพอใจของผรบบรการทมาใชบรการในกระบวนการพฒนาโครงสรางพนฐานดานการพฒนาทดนและน า

เกณฑวดคณภาพ 9.2 วดความส าเรจของตวชวดท 9.1

กลวธในการเขาถง 9.3 เจาหนาทในขนตอนทตองสมผสกบผรบบรการ

13


กระบวนการพฒนาทดน

กระบวนการยอยท 2 การปรบปรงบ ารงดน

14

1. วตถประสงค 1.1 เพอใหเจาหนาทของกรมพฒนาทดนใชเปนคมอการปฏบตงานและการบรการเกยวกบกา

ปรบปรงดนใหมความสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของเกษตรกรตามมาตรฐานเดยวกน 1.2 เพอใหการปฏบตงานมประสทธภาพสงสด เกดประสทธผลในการปรบปรงบ ารงดนใหใชประโยชนทางการเกษตรไดอยางยงยน สอดคลองกบนโยบายและวตถประสงคของกรมพฒนาทดน

2. ผงกระบวนการท างาน ( Work Flow) กระบวนการยอยท 2 การปรบปรงบ ารงดน

ผงกระบวนการปรบปรงบ ารงดน เวลา รายละเอยดงาน ผรบผดชอบ

ส.ค วเคราะหขอมลจากฐานขอมลดน ส ารวจสภาพพนททมปญหา พจารณาค าขอ /ความตองการของเกษตรกร


ก.ย.

จดท าแผนงานปรบปรงบ ารงดนตามสภาพปญหาดน แผนเงนงบประมาณ เพอแกไขปญหาดนในพนท


พ.ย. -ม.ย.

- จนท.สพด.จดประชมชแจง ฝกอบรมใหความรแกเกษตรกร - จดท าแปลงสาธตในพนทจดเรยนร/ศนยเรยนร - สนบสนนวสดปรบปรงบ ารงดน - เกษตรกรด าเนนการปรบปรงบ ารงดนของตนเอง

สพด.

เม.ย.-ก.ย.

- จนท.ตดตามใหค าแนะน าและตรวจสอบผลการน าไปใชของเกษตรกร

สพด.

ต.ค.-ธ.ค.

ประเมนผลความส าเรจ

สพข. กผง.คณะท างานทไดรบมอบหมาย

15

2. ขอบเขต คมอระเบยบการปฏบตนเปนสวนหนงของกระบวนการพฒนาทดน ดานการปรบปรงบ ารงดน

ตงแตขนตอนการวเคราะหปญหาของพนทและความตองการของเกษตรกร/ชมชน แลวน ามาจดท าแผนปรบปรงบ ารงดนตามสภาพปญหาแตละประเภท ซงการด าเนนการปรบปรงดน ประกอบดวย ดนเปรยว ดนกรด ดนเคม ดนเสอมโทรม ดนขาดอนทรยวตถ ฯลฯโดยมมาตรการในการปรบปรงโดยใชวสดปน เมลดพนธพชปยสดและผลตภณฑสารเรง พด. จากนนตดตามผลการน าไปใชในพนทของเกษตรกร และตดตามประเมนผล 3. ความรบผดชอบ

4.1 อธบดกรมพฒนาทดน/ หรอรองอธบดกรมพฒนาทดน ทไดรบมอบหมาย มบทบาทหนาทอนมตโครงการและงบประมาณ

4.2 ผอ านวยการส านกงานพฒนาทดนเขต มบทบาทหนาท ก ากบดแล ตดตาม การด าเนนงานของผปฏบตงานทมอบหมาย และกลม

ฝายในส านกงานพฒนาทดนเขต มบทบาทหนาทสนบสนน เรองขอมลดานวชาการและวทยากร 4.3 ผอ านวยการสถานพฒนาทดน มหนาท พจารณากลนกรองในการจดท าแผนการปรบปรงบ ารงดนทสอดคลองและเหมาะสม

ตามสภาพปญหาและความตองการของเกษตรกรในพนท รวมทงก ากบดแลการปฏบตงานของเจาหนาทสถานพฒนาทดนใหด าเนนการเกยวกบการปรบปรงบ ารงดนในพนททรบผดชอบ 4.4 เจาหนาทสถานพฒนาทดน

มบทบาทหนาท ในการ ศกษา วเคราะหขอมล พจารณาคดเลอกพนทเสนอเพอจดท าแผนงานประชมชแจงเกษตรกร เขาด าเนนการในพนทตามกจกรรมทไดรบจดสรรงบประมาณ และตดตามใหค าแนะน าแกเกษตรกร/ชมชนอยางตอเนอง

4.5 เจาหนาท สพข. มบทบาทหนาท ในการสนบสนนขอมลงานวจย เอกสารวชาการ ในการปรบปรงบ ารงดนและ

ขอมลดานการจดการดนส าหรบปลกพช ใหแกสถานพฒนาทดน รวมทงการรวมออกแบบงานวจย สาธต ทดสอบดานการปรบปรงบ ารงดนในพนททตองการใชงานวจยพฒนาตอยอด

4.6 ผประเมน/ เจาหนาทประเมนผล มบทบาทหนาท ตดตามประเมนผลส าเรจการปฏบตงานของโครงการ

5. ค าจ ากดความ ดนเปรยว หรอดนกรด (Acid soil) หมายถง ดนทมคา pH วดไดต ากวา 7.0 ดงนน ดนเปรยวจด (Acid sulfate soil) จงเปนดนเปรยวหรอดนกรดชนดหนง แตมความหมายแตกตางจากดนกรดโดยทว ๆ ไป หรอดนกรดธรรมดา หนงสอค าบญญตศพท ภมศาสตรฉบบราชบณฑตยสถาน (พ.ศ . 2523) ไดใหความหมายวา acid sulfate soil หมายถง ดนเปรยวจด ดนกรดจด หรอดนกรดก ามะถน ดนเคม (saline soil) หมายถงดนทมปรมาณเกลอทละลายอยในสารละลายดนมากเกนไปจนมผลกระทบตอการเจรญเตบโตและผลตผลของพช เนองจากท าใหพชเกดอาการขาดน า และมการสะสมไอออนทเปนพษในพชมากเกนไปนอกจากนยงท าใหเกดความไมสมดลของธาตอาหารพชดวย ดนทราย ดนเนอทรายเปนกลมชดดนทไมอมน า งายตอการกดกรอน ความสามารถในการจบหรอแลกเปลยนประจธาตอาหารต า ความอดมสมบรณต ามาก ขาดสารปรบปรงบ ารงดน จากผลการส ารวจของกรมพฒนาทดน พบวามดนทรายทวประเทศประมาณ 6 ลานไร กระจดกระจายอยในจงหวดตาง ๆ ของ

16

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ประมาณ 3 ลานไร และภาคอน ๆ ของประเทศ ซงจะตองมการจดการเปนกรณพเศษกวาดนทวไป จงจะสามารถใชประโยชนในการเพาะปลกได ดนเสอมโทรม คอ ดนทมสภาพแปรเปลยนไปจากเดม และอยในสภาพทไมเอออ านวยตอผลผลตทางการเกษตร เนองจากคณสมบตทางดานตาง ๆ ของดนไมเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช เชนสมบตทางเคมของดนมสภาพเปนกรดจด เคมจด ทางดานกายภาพของดนสญเสยโครงสรางท าใหเกดอดตวแนน ขาดความโปรงพรน ความอดมสมบรณ หรอปรมาณธาตอาหารพชลดลงและอยในสภาวะไมสมดล กจกรรมของจลนทรยทมประโยชนเกดขนยาก ปญหาเหลานเปนอปสรรคและขอจ ากดทสงผลกระทบใหผลผลตทางการเกษตรอยในระดบต า สาเหตทกอใหเกดสภาพดนเสอมโทรม เกดจากการชะลาง พงทลายของดน และการใชทดนโดยไมถกตอง การปรบปรงบ ารงดน หมายถง การพฒนาทดนทไมเหมาะสมกบการเกษตรใหสามารถใชท าการเพาะปลกพชใหเจรญเตบโตและใหผลผลตไดตามปรกต เชน การปรบปรงดนเปรยว ดนเคม เปนตน ปน หมายถง ปนขาว ปนมารล ปนพลาสเตอร ยปซม โดโลไมต หรอสารอนทรฐมนตรก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา พชปยสด หมายถง พนธพชทใชปลกเปนปยพชสดทดทสดเปนพชตระกลถวเชน ถวเขยว ถวพม ถวเหลอง ถวลสง ปอเทอง โสน ถวพรา ฯลฯ เพราะพชตระกลถวมคณสมบตเศษคอทรากมปมเรยกวาปมรากถว ในปมเหลานมเชอจลนทรยจ าพวกไรโซเบยมอยเปนจ านวนมาก ไรโซเบยมนสามารถดดตรงธาตไนโตรเจนจากอากาศมาใชได เมอพชสลายตวเนาเปอยกจะเพมธาตไนโตรเจนและอนทรยวตถใหแกดน ปยพชสด เปนปยอนทรยชนดหนง ไดจากตนและใบของพชปยสดทปลกไวหรอขนเองตามธรรมชาต เมอถงระยะทพชเจรญเตบโตเตมท คอเมอพชเรมออกดอกจนถงดอกบานเตมท กท าการตดสบแลวไถกลบหรอไถลบลงไปในดนทงตนกไดแลวแตชนดของพชหลงจากทงไวจนเนาเปอยสลายตวผพงกจะใหธาตอาหารพชและเพมอนทรยวตถใหแกดนซงจะเปนประโยชนส าหรบพชทจะปลกตอไป

สพข. หมายถง ส านกงานพฒนาทดนเขต 1-12 ซงเปนหนวยงานของกรมพฒนาทดน ตงอยในสวนภมภาค

สพด. หมายถง สถานพฒนาทดนจงหวด ซงเปนหนวยงานของกรมพฒนาทดน ตงอยในแตละ จงหวดทวประเทศไทย

กผง. หมายถง กองแผนงาน

6. ขนตอนการปฏบตงาน 6.1 เจาหนาท สพด.รวมกบ สพข. ด าเนนการ ศกษา วเคราะห ขอมลดน ขอมลสภาพการใชทดน

แผนการใชทดน เขตการใชทดนระดบต าบล ขอมลดานกายภาพทเกยวของ รวมทง ค าขอและความตองการของเกษตรกร และ อปท. ทไดแจงขอรบการสนบสนนไวรวมทงขอมลจากการส ารวจสภาพพนทจรง ตลอดจนนโยบายและยทธศาสตรดานการปรบปรงบ ารงดนของกรมฯ เพอพจารณาจดล าดบความส าคญเรงดวนของการพฒนาในแตละพนท (หมบาน ต าบล อ าเภอ)

6.2 สพด. รวมกบ สพข. ด าเนนการวเคราะหจดท าแผนงาน แผนค าของบประมาณดานการปรบปรงบ ารงดน เพอแกไขปญหาดนแตละประเภท ก าหนดพนทเปาหมาย เกษตรกรกลมเปาหมาย วธการแกปญหาดน งบประมาณทตองใช โดยพนทด าเนนการ เนนพนทเขตพฒนาทดนเปนอนดบแรก พนทนอกเหนอจากนน พจารณาตามล าดบความส าคญเรงดวนทไดจดไว ซงตองสอดคลองตามนโยบายเรงดวนของกระทรวงเกษตรและสหกรณและกรมฯ แลวจดสงแผนดงกลาวเสนอ กผง. เพอพจารณาจดสรรเปาหมายและงบประมาณส าหรบด าเนนการตอไป

17

6.3 เมอ สพด. สพข. ไดรบอนมตแผนงานและงบประมาณแลว เจาหนาททเกยวของด าเนนการดงน 6.3.1 เจาหนาทพสด ด าเนนการจดหาวสดปรบปรงบ ารงดนตามเปาหมายทไดรบอนมต ใหทน

ตอเวลาในการใชงาน 6.3.2 เจาหนาท สพด. ด าเนนการจดท า จดเรยน / ศนยเรยนร / แปลงสาธตทดสอบ ทเหมาะสม

ตามศกยภาพของพนท เพอแสดงการจดการดนทเหมาะสมกบการปลกพช เพอเปนตวอยางแกเกษตรกรไดศกษาและดเปนตวอยาง เพอพจารณาน าไปใชแกไขในพนทดนของตนเอง โดยเจาหนาท สพด. จะไดรบค าแนะน าทางวชาการ จากเจาหนาทกลมวชาการของ สพข.และนกวชาการจากกองสวนกลางทเกยวของ

6.3.3 เจาหนาท สพด. ด าเนนการสงเสรมและสนบสนนวสดปรบปรงบ ารงดน ดงน 6.3.3.1 จดประชมชแจง แนะน าใหความรแกเกษตรกร เพอใหทราบถงปญหาของดนใน

พนทการปรบปรงแกไข การใชวสดปรบปรงดน ประโยชนทจะไดรบจากการปรบปรงบ ารงดน เพอใหเกดประโยชนเตมท ควรแจกจายคมอ แผนพบการปรบปรงบ ารงดนทกรมฯ จดท าไว ใหแกเกษตรกรดวย

6.3.3.2 แจกจายวสดปรบปรงบ ารงดนแกเกษตรกร โดยไมคดมลคา โดยฝายจดหาพสดจะก าหนดใหท าการขนสงไปกองถงระดบต าบล / หมบาน ทอยของเกษตรกร โดยกองรวมเปนจดใหญ ๆ แลวนดเกษตรกรมารบเพอน าไปใชในแปลงของตนเอง

ทงน เนองจากจ านวนวสดปรบปรงบ ารงดนทกรมฯ จดหาให มวตถประสงคเพอสาธตการใชประโยชน ซงจะมปรมาณไมเพยงพอทเกษตรกรจะน าไปใชเตมพนท ดงนนเกษตรกรตองใชในอตราค าแนะน าทเหมาะสมตามขนาดของพนท

การแจกจายวสดปรบปรงบ ารงดนทกประเภทใหแจกจายตามแผนทไดก าหนดไวและใหเจาหนาท สพด. ผแจกจายจดท าทะเบยนหรอแบบฟอรม รบ – จาย วสด แกเกษตรกรไวเปนหลกฐานประกอบการตรวจสอบดวย

6.4 เจาหนาท สพด.รวมกบหมอดนอาสา เขาไปตดตาม ใหค าแนะน าแกเกษตรกรปฏบตใหถกตอง เชน ชวงเวลาการไถกลบพชปยสด ควรอยในชวงทพชออกดอก ซงเปนเวลาทตนพชจะแปรสภาพเปนปยในดนไดเปนอยางด รวมทงตดตามผลการน าไปใช ซงบางกรณ เชน จดเรยนร / ศนยเรยนร / แปลงทดสอบ จ าเปนจะตองเกบขอมลการปฏบตในแปลงอยางละเอยด รวมทงขอมลทางวชาการ ตลอดจนผลผลตของพชหลกทปลก ตวอยางดนกอนและหลงใชวสดปรบปรงบ ารงดน รวมทงตนทน ผลตอบแทนในการผลต เพอน าขอมลเหลานนมาวเคราะหทางวชาการตอไป

6.5 ประเมนผลส าเรจของกจกรรม โดยนกวชาการของ สพข. หรอ เจาหนาทจากกองสวนกลาง / คณะท างานทไดรบมอบหมายจากกรมฯ ใหด าเนนการประเมนผลผลต ( Out put) หรอผลลพธ ( Out come) ของกจกรรมดานการปรบปรงบ ารงดน เพอน าผลมาปรบปรงยทธศาสตร กลยทธ กระบวนการด าเนนงานดานการปรบปรงบ ารงดนของกรมฯ ตอไป

7. กฎหมาย มาตรฐานงาน และเอกสารทเกยวของ 7.1 กฎหมาย กฎระเบยบและค าสงทเกยวของ 7.1.1 พ.ร.บ.พฒนาทดน พ.ศ.2551 (มาตราทเกยวของ 16-18)

7.1.2 กฎกระทรวง พ.ศ.2545 7.1.3 พ.ร.บ. ปย พ.ศ. 2518แกไขเพมเตมโดย พ.ร.บ. ปย (ฉบบท2) พ.ศ. 2550 7.1.4 ระเบยบคณะกรรมการพฒนาทดนวาดวยการก าหนดหลกเกณฑวธการเงอนไข และอตรา

คาใชจายในการปรบปรงบ ารงดนหรอทดนหรอการอนรกษดนและน าเปนการเฉพาะราย

18

7.2 คมอปฏบตงานและวธปฏบตงานทเกยวของ 7.2.1 คมอการปฏบตงานทเกยวของ

7.2.1.1 คมอการด าเนนงานกรมพฒนาทดน ประจ าปงบประมาณ 2542 7.2.1.2 คมอการพฒนาทดนส าหรบหมอดนอาสาและเกษตรกร (พฤษภาคม 2553) 7.2.1.3 คมอการบรหารงานตรวจราชการของกรมพฒนาทดนประจ าปงบประมาณ 2552

7.2.2 วธปฏบตงานทเกยวของ 7.2.2.1 การใชเทคโนโลยชวภาพของกรมพฒนาทดนเพอลดการใชสารเคมทาง

การเกษตรในพนท 17 ลานไร เพอการขบเคลอนวาระแหงชาตดานเกษตรอนทรย ป 2549

7.2.2.2 การจดการดนและพชเพอปรบปรงบ ารงดนอนทรยวตถต า กรมพฒนาทดน 7.2.2.3 พชตระกลถวและพชปรบปรงบ ารงดน 7.2.2.4 ปยอนทรย การผลต การใช มาตรฐานและคณภาพ กรมวชาการเกษตร 2548

8. การจดเกบและเขาถงเอกสาร

8.1 การจดเกบ

ชอเอกสาร สถานทเกบ ผรบผดชอบ การจดเกบ ระยะเวลา 1. เอกสารค าขอ.. ธรการหนวยงานเจาของโครงการ ฝายธรการของสพด. เอกสาร 5 ป 2. รายงานผลการศกษาเบองตน ธรการหนวยงานเจาของโครงการ ฝายธรการของสพด. เอกสาร/cd 5 ป 3. แผน/รายงานผลการปรบปรงบ ารงดน

ธรการหนวยงานเจาของโครงการ ฝายธรการของสพด. เอกสาร/cd 5 ป

4. เอกสารการจดซอจดจาง หนวยงานจดซอจดจาง ฝายธรการของเขต เอกสาร/cd 10 ป 5. บนทกการประชม ตาง ๆ ธรการหนวยงานเจาของโครงการ ฝายธรการของสพด. เอกสาร/cd 5 ป 6. เอกสารประเมนโครงการ หนวยงานทประเมน ฝายธรการของเขต เอกสาร/cd 5 ป 7. ผลงานวจย หองสมด กรม ฯ และสวน

วชาการ นกวชาการสวนวชาการฯ

เอกสาร/cd เวบไซต

ตลอดไป

8.2 ผมสทธเขาถง

เอกสารล าดบท 1-7 ผมสทธคอ ผบรหาร และเจาหนาทกรมพฒนาทดนทกระดบ ทขอใชบรการขอมล 9. ระบบการตดตามและประเมนผล

9.1 เครองชวดคณภาพ ชอตวชวด ความพงพอใจ (รอยละ 70 ของผเขามาใชบรการดานการปรบปรงบ ารงดนในกระบวนการพฒนาโครงสรางพนฐานดานการพฒนาทดนและน า)

9.2 เกณฑ (คาเปาหมาย) วดคณภาพ รอยละของความพงพอใจของผรบบรการ 9.3 กลวธในการเขาถง เจาหนาทในขนตอนทตองสมผสกบผรบบรการ และสมภาษณ หรอแบบสอบถาม

คู่มือการปฏิบัติงาน...

Documents

Transcript of คู่มือการปฏิบัติงาน...