จดหมายข่าว Newsletter ก้าวหน้างาน...

สวนสงเสรมการวจยและพฒนาทรพยากรธรณ กองวเคราะหและตรวจสอบ ทรพยากรธรณ กรมทรพยากรธรณ

จดหมายขาว Newsletter

กาวหนางานวจยดานทรพยากรธรณ

ฉบบท1 ปท 1 มนาคม 2559

การเตรยมสารประกอบอนเทอรคาเลชนแคดเมยม

ซลไฟดในเบนทอไนดเพอวดปรมาณซลไฟดไอออนใน

นาโดยวธโพรเทนซโอเมทร

การบาบดนาเสยของโรงงานขาวแคบดวยการลด

ความเปนกรดโดยใชหนปนและการบาบดแบบ

ธรรมชาตของโครงการศกษาวจยและพฒนา

สงแวดลอมแหลมผกเบยอนเนองมาจากพระราชดาร

การเตรยมทอนาโนจากแรอลเมไนทของไทยโดย

วธไฮโดรเทอรมอล

การใชแรควอตซแทนทรายแกวในโซดาไลม

การศกษาวธวเคราะหจาแนกปรมาณฟอสฟอรส

ทางเคมอยางงาย

การศกษาองคประกอบของแรโพแทช

2

2

เทศไวเหนอเกลา

“ถาประชาชนไมทงขาพเจาแลว

ขาพเจาจะทงประชาชนไดอยางไร”

…ตลอดกาลครองสรราชสมบตของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

ไดเปนทประจกษแกปวงชนชาวไทยและชาวโลก

แลววาไมมพระมหากษตรยพระองคใดทจะทรง

งานหนกเพอประโยชนสขของประชาชนไดมากเทา

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดช

ทปรกษา

ตอศกด ประสมทรพย

(ผอ านวยการกองวเคราะหและ

ตรวจสอบทรพยากรธรณ)

บรรณาธการ

ปยนนท อ านาจสกลฤทธ

(ผอ านวยการสวนสงเสรมการวจย

และพฒนาทรพยากรธรณ)

กองบรรณาธการ

รงระว กงสวสด

พรพร นคมชยประเสรฐ

นตกาญจน ฝาเงน

3

3

EDITOR’S TALK บ.ก.แถลง

สวสดคะทานผอานทรกทกทาน หากพดถงงานวจยทางดานทรพยากรธรณนนมความส าคญตอการพฒนา

ประเทศเปนอยางมาก ตงแตอดตมการน าทรพยากรธรณมาประยกตใชประโยชนในดานตางๆกนอยางแพรหลาย

เชน ใชเปนวสดในการกอสราง ใชในงานดานสงแวดลอม เปนอญมณและเครองประดบ ฯลฯ ปจจบนนมนวตกรรม

เทคโนโลย และงานวจยตางๆ ดานทรพยากรธรณทนาสนใจเกดขนมากมาย...............................................

จดหมายขาว กาวหนางานวจยทางทรพยากรธรณ ฉบบนเปนฉบบแรก ซงจดท าขนเพอน าเสนองานและ

เผยแพรความรวชาการ บทความและงานวจยตางๆทเกยวของกบทรพยากรธรณทนาสนใจ เรมทคอลมน

ตามตดงานวจยนาร ซงน าเสนอบทคดยองานวจยจากหลากหลายทพรอมทงระบแหลงทมาเพองายตอการสบคน ให

ส าหรบทานทสนใจ คอลมน DMR insight น าเสนองานวจยจากนกวชาการ นกธรณของกรมทรพยากรธรณ

ไมเพยงเทานในคอลมน Go Around Smart Life Smart healthy และ Special issue ของเรายงสอดแทรก

เรองราวทเปนทงความร และความบนเทงอกดวย ซงเราหวงเปนอยางยงวาบทความตางๆจะเปนประโยชนตอทาน

ผอานทกทาน....... . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .

CONTENTS

DMR Insight

Go Around

Smart Life

Smart Healthy

ตามตดงานวจยนาร

การบ าบดน าเสยของโรงงานขาวแคบดวยการลดความเปนกรดโดยใช

หนปนและการบ าบดแบบธรรมชาตของโครงการศกษาวจยและพฒนา

สงแวดลอมแหลมผกเบยอนเนองมาจากพระราชด าร

การบ าบดน าเสยโรงงานขนมจนโดย

การปรบสภาพดวยหนปนและระบบ

บ าบดแบบธรรมชาต

การเตรยมทอนาโนจากแรอลเมไนทของไทยโดยวธไฮโดรเทอรมอล

การใชแรควอตซแทนทรายแกว

ในโซดาไลม

การประเมนสภาพแวดลอมของแคดเมยมในตะกอนดน

และแมลงน าในล าธารบรเวณทมการท าเหมองแร การเตรยมสารประกอบอนเทอรคาเลชน

แคดเมยมซลไฟดในเบนทอไนด เพอ

วดปรมาณซลไฟดไออนในนาโดยวธ

โพเพนซโอเมทร

บทความบางสวนในจดหมายขาวน

น ามาโดยมวตถประสงคเพอใชใน

การเผยแพรเพอการศกษาและเพอ

ความบนเทง ขอคดเหนใดๆเปน

ความเหนสวนตวของผเขยน มใช

ขอคดเหนหรอนโยบายของภาครฐ

และมไดผกพนตอทางราชการแต

อยางไร Special issue

4

4

ขาวแคบเปนผลตภณฑทไดจากการหมกน า

แปงจากขาวกบเกลอ น าทงมปรมาณมาก

ประกอบกบมสารอนทรย (ซโอด = 1260

มก./ลตร) และความเปนกรดสง(pH = 3.3)

ถาถกปลอยออกสแหลงน าจะท าใหเกด

ปญหาสงแวดลอมทางน าได งานวจยนจง

มวตถประสงคเพอศกษาวธท งายตอการ

บ าบดน าเสยดงกลาว ดวยกระบวนการลด

ความเปนกรดโดยใชหนปน และพบวาการ

แชหนปน 60 กรมในน าเสย 60 ลตร

ในระยะเวลา 7 วน สามารถเพมคาพเอชจาก

3.3 เปน 7.0 ได จากนนน าน าเสยทผาน

การลดความเปนกรดมาศกษาโดยการ

ทดลองแบบแบตซและการทดลองแบบไหล

ตอเนอง จากการทดลองแบบแบตซพบวา

ถานกะลามะพราวสามารถบ าบดส ความขน

และซโอด และรปแบบการดดซบสอดคลอง

กบไอโซเทอรมการดดซบของแลงเมยร

และฟรนดซ การทดลองแบบไหลตอเนองท

มการบรรจชนกรองซงชนบนสดเปนถาน

กะลามะพราวผสมกบดนนาในอตราสวน

1:10 พบวาการบ าบดน าเสยทเลยนแบบ

ระบบหญากรองน าเสยมประสทธภาพสง

กวาพนทชมน าเทยม ดงนนระบบหญา

กรองน า เสยจ งถกน ามาทดลองโดยใช

เทคนคการกรองในหนวยทดลองขนาดเลก

ลงรวมกบการปลกกกกลมและธปฤาษ

ผลการทดลองพบวาหนวยทดลองทปลก

ธปฤาษใหประสทธภาพการบ าบดความขน

และซโอดสงทสดทรอยละ 79.8 และ 92.8

ตามล าดบ

KhaewKaeb is produced from the

fermention of starch water from rice

with salt. The aquatic environmental

problem could be occurred from large

amount of the effluent with high

organic content (COD=1260 mg/L)

and acidity (pH=3.3) was discharged

to water resource. This research aims

to study the simple way treatment of

this effluent. Therefore, deacidification

by using limestone was carried out and

found that soaking limestone 60 kg to

60 L of wastewater for 7 days could

increase pH from 3.3 to 7.0. Then, the

deacidified wastewater was studied by

batch experiment and continuous flow

experiment. From batch experiment, it

was found that coconut shell charcoal

had treatability of color at 64.3%,

turbidity at 94.9% and COD at 42.8%

and the adsorption model was

conformed to both of Langmuir and

Freundich isotherm. From continuous

flow experiment that packing filter

การบ าบดน าเสยของโรงงานขาวแคบดวยการลดความเปนกรดโดยใชหนปนและการ

บ าบดแบบธรรมชาตของโครงการศกษาวจยและพฒนาสงแวดลอมแหลมผกเบย

อนเนองมาจากพระราชด าร

ตามตดงานวจยนาร

5

5

layer and the top layer of the mixture

of coconut shell charcoal and soil in

ratio of 1:10, it was found that

wastewater treatment similar to the

grass filtration gave the higher

efficiency than constructed wetland.

Therefore, the grass filtration system

was tested by the filtrated lysimeter

technique and growing Cyperus

Corymbosus Rottb. and …………………..

Typhaangustifolia Linn. The results

showed that the experimental unit

which growing Typhaangustifolia Linn

in mixed of coconut shell charcoal

gave the highest removal efficiency

percentage of turbidity and COD at

79.8 and 92.8 respectively.

ผแตง: สดารตน ผาสกโก

ดร.นพนธ ตงคณานรกษ

คณตา ตงคณานรกษ

ทมา: วารสารอนามยสงแวดลอม

Vol.17 No.3 April – June 2015

สถานทสบคน: ส านกหอสมด

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffff

ffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffff

ffffffffffffffhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhff

หนปน (limestone) เปนหนในกลมหนตะกอน..................

มองคประกอบมากกวา 50% เปนแรแคลไซดแมกนเซยม

ออกไซด (จากแรโดโลไมต) ไมเกน3% ซลกาไมเกน 8%

และปรมาณแอลคาไลนรวม (Na2O+K

2O) ไมเกน1%

หนปนเกดจากการทบถมของตะกอนคารบอเนตในทองทะเล

จากสารอนนทรยและการซากสงมชวต เชนปะการงและ

กระดองสตวทะเล ซงท บถมกนภายใต ความกดดนและ

ตกผล ก ใหม เ ปนแร แคล ไซดซ ง ท าป ฏ ก ร ย ากบกรด

ลกษณะมเนอแนนละเอยดสเทา-เทาเขม อาจมสครม เหลอง

ส ม ไปจนถ งสด า . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

การน าไปใชประโยชน : สวนมากเปนวตถดบหลกในการผลต

ปนซเมนตและปนขาว ใชเปนหนในการกอสราง ใชเปนสารลด

อณหภมและตวก าจดมลทนในอตสาหกรรมถลงโลหะ ใชผสม

อาหารสตวเพอเพมปรมาณแคลเซยม เชน ไขไก ววนม

ใชเปนวสดในการปรบสภาพดน โดยลดความเปนกรดของดน

เพมแคลเซยมใหกบดน น าไปใชตกแตงอาคาร เปนตน

แหลงทพบ พบไดในทกภาคของประเทศไทยยกเวนพนทสวน

ใหญในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

หนปน

6

6

ขนมจนเปนผลตภณฑแปรรปจากขาวเจาท

ไดจากการหมกน าแปงโดยมวตถดบหลกใน

การผลตคอแปง น า และเกลอ ดงนน

ปญหาส าคญในดานสงแวดลอมคอน าเสยท

เกดจากกระบวนการผลตขนมจนมปรมาณ

มาก ปรมาณสารอนทรยและความเปนกรด

สง งานวจยนจงมวตถประสงคเพอลดความ

เปนกรดของน าเสยจากโรงงานขนมจนดวย

หนปนและลดสารอนทรยดวยระบบบ าบด

แบบธรรมชาตรวมกบถานกะลามะพราวเปน

ตวดดซบ ผลการศกษาแสดงใหเหนวาการ

แชหนปน 60 กโลกรมในน าเสย 60 ลตรท

ระยะเวลา 8 วนมคาพเอชเพมขนเปน 6.7

จากผลการทดลองแบบแบตซพบวาปรมาณ

ถานกะลามะพราว 15 กรมตอน าเสย 100

มลลลตร และระยะเวลาการสมผส 5 วน

มประสทธภาพการบ าบดส 85.03% ความ

ขน 88.97% และคาซโอด 85.18% รปแบบ

การดดซบสอดคลองกบไอโซเทอรมทงของ

แลงเมยรและฟรนดช นอกจากนนพบวา

ทอตราสวนของถานกะลามะพราวผสมกบ

ดนทเหมาะสมคอ 1:50 จากการทดลองการ

ไหลแบบตอเนองท าโดยบรรจวสดเพาะปลก

เลยนแบบการบ าบดน าเสยแบบระบบหญา

กรองน าเสยและระบบพนทชมน าเทยมพบวา

ระบบหญากรองน าเสยใหประสทธภาพการ

บ าบดสความขนและซโอดทรอยละ 93.64,

99.22 และ 98.71 ตามล าดบซงม

ประสทธภาพการบ าบดไดดกวาระบบพนท

ชมน าเทยมการทดลองระบบบ าบดน าเสย

แบบหญากรองน าเสยโดยใชเทคนคการ

กรองในหนวยยอยขนาดเลกทบรรจวสด

ปลกเชนเดยวกบการทดลองแบบตอเนอง

รวมกบการปลกกกกลมและธปฤาษผลการ

ทดลองพบวาธปฤาษมประสทธภาพการ

บ าบดส 89.34% และซโอด 96.67% ได

ดกวากกกลมในขณะทกกกลมสามารถ

บ าบดความขนไดเทานน

Thai fermented rice noodle…………………

(Kanomjeen) is produced fromrice by

fermented starchwater. The main raw

materials in production process are

starch, water and salt. Therefore,

important problem for environment is

wastewater from Thai fermented rice

noodle production process that has

high amount of wastewater, organic

content and acidity. This research aims

to reduce acidity from Thai fermented

rice noodle factory wastewater by

limestone and to reduce organic

substances by natural treatment

systems combined with coconut shell

carbon adsorbent.

การบ าบดน าเสยโรงงานขนมจนโดยการปรบสภาพดวยหนปนและระบบบ าบด

แบบธรรมชาต

7

7

The results showed that soaking

limestone 60 kg. into wastewater 60 L.

for 8 days pH increased to 6.7. From

the batch experiments, the highest

removal efficiency percentage of color

(85.03%)turbidity (88.97%) and COD

(85.18%) were achieved at coconut

shell carbon 15 g/100 mL wastewater

and contact time 5 days. The

adsorption model was conformed to

both Langmuir isotherm and………………..

Freundich’’isotherm. Furthermore, it

was found that the suitable ratio by

weight of coconut shell carbon to soil

was 1:50. The continuous flow

experiments were investigated…………….

By packing growing materials and

wastewater treatment simulated the

grass filtration and the constructed

wetland system. From the grass

filtration system, the removal

efficiency percentage of color, turbidity

and COD were 93.64, 99.22 and 98.71

respectively of which results……………..

were higher removal efficiency than

the constructed wetland system. The

grass filtration wastewater treatment

system experiment was conducted with

filtrated lysimeter technique that

containing the growing materials as the

continuous flow experiments, and………..

growing Cyperuscorymbosus Rottb.

and Typhaangustifolia Linn. The

results showed that Typhaangustifolia

Linn were higher removal

efficiency’percentage of color

(89.34%) and COD (96.67%)

than’’Cyperuscorymbosus Rottb.

While’’Cyperuscorymbosus Rottb.

could remove turbidity only.

ผแตง: สภาวด บญพรต

ทมา: วทยานพนธปรญญาโท

ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต

(วทยาศาสตรสงแวดลอม)

คณะสงแวดลอม


ป พศ. 2557

สถานทสบคน: ส านกหอสมด


พ.ศ. 2557


วทยาศาสตรมหาบณฑต


พ.ศ. 2557

ผแตง: สภาวดบญพรต


วทยาศาสตรมหาบณฑต


พ.

8

8

งานวจยนม วตถประสงคเพอศกษาการ

เตรยมทอนาโนโดยใชแรอลเมไนทของไทย

และโซเดยมไฮดรอกไซดเปนวตถดบตงตน

ผานวธการสงเคราะหแบบไฮโดรเทอรมอล

ทอณหภม 105 องศาเซลเซยสเปนเวลา 24

ชวโมง จากนนท าการทดสอบและวเคราะห

องคประกอบทางเคม รปราง ขนาด...........

โครงสรางผลกและพนทผวจ าเพาะของวสด

นา โนท เตร ยมไดด วย เคร อ ง เอ กซ เ ร -

ฟลออเรสเซนซ (XRF) กลองจลทรรศน

อเลกตรอนแบบสองกราด (SEM)””

กลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองผาน

(TEM) เครองเอกซเรดฟแฟรกชน (XRD)

และ เครองวดพนทผวจ าเพาะดวยวธ...........

The Brunauer-Emmett-Teller (BET)”

จากการศกษาพบวาทอนาโนไททาเนตท

เตรยมไดมขนาดเสนผานศนยกลางภายใน

ประมาณ 6-8 นาโนเมตร มขนาดเสนผาน

ศนยกลางภายนอกประมาณ 10-20 นาโน

เมตร มความยาวประมาณ 0.1-0.5””

ไมโครเมตร มค าพ นทผ วจ า เพาะและ

ปรมาตรรพรนประมาณ 96.198 ตร.ม/กรม

และ 0.990 ลบ.ซม./กรม ตามล าดบ.........

สรปโดยรวมคอวธการเตรยมนเปนวธการ

เตรยมทไมยงยากส าหรบวสดทอนาโนจาก

วตถดบราคาถกในประเทศไทยดวยชดถง

ปฏกรณทออกแบบและสรางขนเองโดยฝมอ

คนไทย

The aim of this work is to synthesize

titanate nanotubes by adopting Thai

ilmenite mineral and sodium hydroxide

(NaOH) as the starting material via the

simple hydrothermal method at 105 ºC

for 24 h using Thai autoclave unit.

The chemical composition, shape, size,

crystalline structures and specific

surface area of the as prepared samples

were characterized by x-ray””””””””

fluorescence (XRF), scanning electron

microscopy (SEM), transmission

electron microscopy (TEM), x-ray

diffraction (XRD), and Brunauer-

Emmett-Teller (BET) surface area.

The prepared titanate nanotubes had an

average inner diameter around 6-8 nm

and outer diameter around 10-20 nm.

The length of the prepared titanate

nanotubes was approximately 0.1-0.5

um. The BET specific surface area and

pore volume of the prepared titanate

nanotubes were about 96.198 m2/g and

0.990 cm3/g, respectively.””””””””

การเตรยมทอนาโนจากแรอลเมไนทของไทยโดยวธไฮโดรเทอรมอล

This preparation method provides a

simple route to fabricate nanotubes

with low-cost mineral using Thai

autoclave unit.

ผแตง: ดร. สรพงษ ภวสปรย

ดร. ณรงคชย โอเจรญ

ดร. กลวด สงขสนท

ทมา: รายงานการวจย วช. ทนอดหนนการ

วจยจากส านกงานคณะกรรมการวจย

แหงชาตปงบประมาณ พศ.2555

แรอลเมไนท

แรอลเมไนท (ilmenite) เปนแรออกไซดทบแสงชนดหนง

มสตรเคม FeTiO3ม Fe 36.8% Ti 31.6% และ...........

O 31.6% .......อตราสวนระหวางไทเทเนยมกบเหลก

แปรเปลยนไดมากถามเหลกออกไซดมากไป อาจจะเปน

เพราะมฮมาไทตเปนมลทน แมกนเซยมและแมงกานสอาจ

พบในอลเมไนต เนองจากสามารถแทนทเหลกในแรนได

มรปผลกระบบเฮกซะโกนาลผลกมกจะเปนแผนหนาหรอ

เปนช น ขนาดผลกมกจะใกลเคยงกบฮมาไทต อาจพบ

เปนแผนบางๆ ซอนๆ กน ปกตจะมเนอสมานแนน หรอ

เปนมวลเมลดเทาเมดทราย แขง 5.5-6 ความถวงจ าเพาะ

4.7 ความวาวคลายโลหะหรอกงโลหะ สด า แบบเหลก

มสผงละเอยดด าหรอแดงน าตาล อาจมคณสมบต

แม เหลกได สง โดยไมต องเผาให ร อน เ นออ บแสง

การน าไปใชประโยชน: อลเมไนตเปนแรตนก าเนดทให

ธาตไททาเนยมไดออกไซด ซงน ามาใชเปนแมสจ านวน

มากแทนแมสเกาซงเปนสารประกอบตะกว มคณสมบต

พเศษ สามารถเปนวตถในการสรางเครองบนทงสวนท

เปนโครงสรางและเครองยนต อลเมไนตไมสามารถจะใช

เหมอนสนแร เหลก ได เพราะถลงยาก แตของผสม

อลเมไนต แมกนไทตและอลเมไนต-ฮมาไทต น ามาแยกก

จะไดท งไทเทเนยมและเหลก”””””””””””””””””””

แหลงทพบในประเทศไทย:””””””””””””””””””””

ขนาดเลกเทาเมดทรายพบในแหลงดบกท วๆไป เชนท

กาญจนบร ประจวบครขนธ พงงา ภเกต ระนอง ตะกวปา

ฯลฯ สคลายดบกจนท าใหเข าใจผดกนมาก พวกท า

เหมองแรดบก มกเรยกวา ข แร (อามง) ชนดทเปนแผน

บางๆ ซอนๆ กน พบในแหลงพลอยทจนทบร และตราด

ทมา: http://www.oceanicsands.com/ilmenite.html

FeTiO3 (ilmenite) lattice ทมา: http://www.thenakedscientists.com

9

10

10

qqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqq












qqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqq

งานวจยนไดน าแรควอตซมาเปนสวนผสมในการผลตแกวแทนททรายเพอลดตนทนในการ

ผลตเนองจากองคประกอบทางเคมใกลเคยง

กน โดยศกษาอนภาคและวเคราะห ............

องคประกอบเฟสของทรายแกวขนาดเลก

เปรยบเทยบกบแรควอตซขนาดเลก กลาง

และ ใหญท มผลตอการหลอมท อณหภม

1200oC-1400

oC เปนเวลา 1 ชวโมง ชนงาน

แกวโซดาไลมจากทรายและแรควอตซหลอมท

อณหภม 1450oC เปนเวลา 3 ชวโมงน ามา

วเคราะหองคประกอบทางเคม สแกว.........

สมประสทธการขยายตวทางความรอน และ

ความหนด จากการทดลองพบวาแกวทงสองม

คาใกล เคยงกน โดยคาสของแก วจากแร

ครอดซในระบบ CIE L*a*b มคา L*=61.04

a*=-33.73 b*=78.93 และคาสมประสทธ

การขยายตวทางความรอน 8.69x10-6 K

-1

มคาความหนดทอณหภมจดความเครยด

อณหภมอบออน อณหภมจดออนตว อณหภม

ส าหรบการขนรป อณหภมหยดน าแกวและจด

หลอมเหลวเปน 544.9oC, 575.0

oC,’’

647.3oC, 1059.3

oC, 1215.7

oC และงงงงง

1445.8oC ตามล าดบ นอกจากนผลการ

ทดสอบการหลอมตวของวตถดบแกวดวยวธ

Batch-Free-Time ทอณหภม 1400oC เปน

เวลา 80-100 นาท พบวาแกวทงสองเกดการ

หลอมตวหมดทเวลา 100 นาท.และเมอ....

ค านวณคาพลงงานการหลอมดวยเทอรโม

ไดนามกสของแกวทไดจากแรควอตซมคา

Exploited heat (Hex) 601.03 kWh/t

ซงใกลเคยงกบของทรายงงงงงงงงงงงงงงงงงง

งงIn this study, quartz was used to be

mixture in glass production instead of

silica sand to reduce cost. The particle

size and phase composition of small

silica sand was analyzed to compare

with small, medium and large quartz that

effect to melting temperature at 1200-

การใชแรควอตซแทนทรายแกวในโซดาไลม

12

12

1400oC for 1 h.’’’’’'.”

The chemical composition, color,

thermal expansion coefficient and

viscosity of soda-lime glass sample that

made from silica sand and quartz at

melting temperature 1450oC for 3 hrs.

was analyzed. The results indicated that

both of glass is similarity. The CIE

L*a*b color system of quartz glass have

given L*=61.04 a*=-33.73 b*=78.93.

The thermal expansion coefficient is

8.69x10-6 K

-1. The viscosity at strain

point, annealing point, softening point,

working point, gob temperature and

melting temperature is 544.9, 575.0,

647.3, 1059.3, 1215.7 and 1445.8oC,

respectively. The result from Batch-free-

time testing at temperature 1400oC for

80-100 minute and phase composition

analysis indicated that quartz and sand

glass were completely melted at 100

minute. The calculated energy for

melting by using thermodynamic of glass

which made from quartz is Exploited

heat (Hex) 601.3 kWh/t, which is similar

with sand.

ผแตง: ภาสกร คงชม



ภาควชาวสดศาสตร

คณะวทยาศาสตร

จฬาลงกรณ มหาวทยาลย

ป พศ. 2557

แหลงสบคน:

http://cuir.car.chula.ac.th/handle/1234567

89/44576

ฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟ





ฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟฟหหหหหหหหหหหห

หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห



หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหอหหกก

หดดดดดด ำดดกดกดกดกดกดกดกดกดกดก

ดกกดกเดกดเกกดกดกดเกกกกกกกกกกกก

กกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก

กกกกกกกดดดดดดดดด

แรควอตซ แรควอตซ Quartz ควอตซ หรอ แร

เขยวหนมาน เปนแรประกอบ

หนทส าคญ เชน ในหนแกรนต

หนทราย หนควอรตไซต มสตร

เคม SiO2 ปรกต มสขาวขน

ใสไมมส มสเขยว ชมพ มวง

คาความแขง 7 ขดกระจกเปน

รอย ซอของแรควอตซมใชเปน

ครงแรกในยคกลางของแซกโซน

หมายถงมวลสายแรควอตซ

ตอมาประมาณปลายทศวรรษท

18 ไดมการรวบชนดทมสและ

ชนดเนอละเอยดไวดวย จ าแนก

เปนชนดยอยสวนหนงตาม

ลกษณะรปราง เชน แอเมทสต

ซทรน และหนแกวผลก และ

จ าแนกตามการทกสอบทางเคม

และกายภาพ

รปแบบผลกมด งน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

แบบผลกเดยว Single Quartz หรอ Crystalline

Quartz เปนผลกทมการเรยงตวกนอยางมระเบยบ มชอ

เ ร ยกต า งก น ไปตามสท พบ สามารถน า ไป ใ ช ใน

อตสาหกรรมการผลต นาฬกา , เลนส และอปกรณ

ควบคมความถของคลนวทย ทรจกและนยมในทองตลาด

กคอ ควอตซสเหลอง ทเรยกวา ซทรน (Citrine) และ

สมวงท เ รยกวา แอเมทสต (Amethyst). . .. . . . . . . .

แบบ Microcrystalline Quartz ประกอบดวยกลมผลกเลกๆ ไมสามารถมองเหนรปผลกไดดวยตาเปลา

เชน หนตาเสอ (Tiger's eye) ทคนไทยเรยกวา......

คดไมส ก เปนตน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

แบบ Cryptocrystalline Quartz หรอทเรยกวา คาลเซ

โดน Chalcedony เปนควอตซทมผลกเลกๆ ละเอยดรวมตวกนเปนจ านวนมาก ตางจากแบบ... .. .. .. .. .. .

Microcrystalline คอเปนผลกเลกๆ มารวมกน ไมใช

กลมผลก มล กษณะเลกกว ากลมผลกนน เอง . . .

เชน เจสเปอร, เลอดพระลกษณ (Bloodstone)””

และอาเกท เปนตน

11 ทมา: https://th.wikipedia.org/wiki/ควอตซ

http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/44576

http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/44576

12

12

wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww

wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwd

dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd





dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาความ

เขมขนของแคดเมยมทสะสมอยในตะกอนดน

และในแมลงนา ศกษาปจจยคณภาพนาทาง

กายภาพและเคมและศกษาความหลากหลาย

ทางชวภาพของแมลงนาบรเวณลาหวยแมตาว

(MT1-MT5) และลาหวยแมก(MK2, MK8)

อาเภอแมสอด จงหวดตาก จานวน 7จด เกบ

ตวอยาง 2 เดอนตอครง ระหวางเดอน

กมภาพนธ 2554 ถงกมภาพนธ 2555 พบ

ความเขมขนของแคดเมยมในตะกอนดนในจด

เกบตวอยางลาหวยแมตาวและลาหวยแมกม

คาเฉลยระหวาง 0.07-22.80 มลลกรมตอ

กโลกรม แคดเมยมในตวออนแมลงปอในจด

เกบตวอยางบานถาเสอ (MT1) บานแมตาว

(MT2) บานพะเดะ (MT3) บานแมตาวใหม

หม4 (MT4) บานแมตาวใหมหม5 (MT5)

บานแมกชวย (MK2) และบานแมกเหนอ

(MK8) มคาเฉลยระหวาง 0.05-1.18

มลลกรมตอกโลกรม แคดเมยมในมวนนา

ในจดเกบตวอยางบานพะเดะและบานแมตาว

ใหมหม4 มคาเฉลยเทากบ 2.12 และ 1.69

มลลกรมตอกโลกรม แคดเมยมในตวออน

แมลงชปะขาว ในจดเกบตวอยางบานแมตาว

และบานแมตาวใหม หม4 มคาเฉลยเทากบ

0.59 และ 0.49 มลลกรมตอกโลกรม

แคดเมยมในตวออนแมลงหนอนปลอกนา

ในจดเกบตวอยางบานแมตาว บานพะเดะ

บานแมตาวใหม หม4 บานแมตาวใหม หม5

และบานแมกเหนอ มคาเฉลยระหวาง 0.02-

0.04 มลลกรมตอกโลกรม แคดเมยมในตว

ออนแมลงชางกรามโตในจดเกบตวอยางบาน

ถาเสอ บานแมตาว บานพะเดะและบานแมตาว

ใหมหม4 มคาเฉลยระหวาง 0.07-0.81

มลลกรมตอกโลกรม แคดเมยมในตวออน

ผเสอกลางคนในจดเกบตวอยางบานแมตาว

ใหมหม5 มคาเฉลยเทากบ 0.89 มลลกรมตอ

กโลกรม วเคราะหความสมพนธระหวางความ

เขมขนของแคดเมยมในตะกอนดนและแมลง

นากบปจจยคณภาพนาโดยใช CCA พบวา

ความเขมขนของแคดเมยมในตะกอนดน

ตวออนแมลงหนอนปลอกนา ตวออนแมลง

ชปะขาวและมวนนา มความสมพนธเชงบวก

กบปจจยคณภาพนา คอ ปรมาณออกซเจนท

ล ะลายในน า ความเปนกรด -ดางของน า

ซ ล เฟตแล ะคว าม เป นด า งขอ งน า แ ล ะ

มความสมพนธเชงลบกบปจจยคณภาพนา

คอ คาการนาไฟฟา ปรมาณของแขงทงหมดท

ละลายนา อณหภมนาและปรมาณสารอาหารท

ละลายอย ในนา วเคราะหความสมพนธ

ระหวางความเขมขนของแคดเมยมในตะกอน

ดนกบแมลงน า โดยใชสเปยรแมน พบวา

ความเขมขนของแคดเมยมในตะกอนดนม

การประเมนสภาพแวดลอมของแคดเมยมในตะกอนดนและแมลงน า

ในล าธารบรเวณทมการท าเหมองแร

14

14

ความสมพนธเชงบวกกบความเขมขนของ

แคดเมยม ในมวนนา (p<0.01) และตวออน

ผ เส อกลางคน (p<0 .05) ส าหรบความ

หลากหลายทางชวภาพของแมลงนาในลาหวย

แมตาวและลาหวยแมก จานวน 9,093 ตว

จาแนกได 9 อนดบ 57 วงศ โดยปจจย

คณภาพนาทางกายภาพและเคมในแตละจด

เกบตวอยาง พบวา อณหภมอากาศ ความ

เปนกรด-ดางของนา การนาไฟฟา ปรมาณ

ของแข งท งหมดท ล ะ ล ายน า ไน เตรท -

ไนโตรเจน ซลเฟตและความเปนดางของนาใน

แตละจดเกบตวอยางมความแตกตางกนอยาง

มนยสาคญทางสถต (p<0.05) ซงคณภาพนา

อย ในเกณฑมาตรฐานแหลงนาผวดนประเภท

ท 2 ถง 3 จากผลการศกษาในครงนสามารถ

นาไปประยกต ใช เปนดชนช วภาพในการ

ตดตามตรวจสอบมลพษทางนาของแหลงนา

อนๆ และนาไปประกอบการตดสนใจในการ

จดการควบคมมลพษทางนาแกหนวยงานท

รบผดชอบตอไป.................................

The aims of this research were to study

the accumulated concentration of””

cadmium (Cd) in stream sediments and

aquatic insects, the physicochemical

water quality parameters and the

biodiversity of aquatic insects in Mae

Tao (MT1-MT5) and Mae Ku (MK2,

MK8) creek, Mae Sot District, Tak

Province. Seven sampling sites were

sampled bi-monthly during February

2011 to February 2012. The average

concentration of cadmium in stream

sediments in Mae Tao and Mae Ku

creek was range between 0.07 - 22.80

mg/kg. The average concentration of

cadmium in odonate larvae in MT1-MT5

and in MK8 was range between 0.05-

1.18 mg/kg. The average concentration

of cadmium in true aquatic bugs in MT3

and MT4 was range between 2.12 and


of cadmium in mayfly larvae in MT2

and MT4 was range between 0.59 and


of cadmium in caddisfly larvae in MT2-

MT5 and in MK8 was range between

0.02-0.04 mg/kg. The average

concentration of cadmium in dobsonfly

larvae in MT1-MT4 was range between

0.07-0.81 mg/kg. The average

concentration of cadmium in aquatic

moths in MT5 was 0.89 mg/kg. The

relationships between the concentration

of cadmium in the stream sediments,

aquatic insects and water quality

parameters were performed using CCA.

The results indicated that the

concentration of cadmium in the

sediments, caddisfly larvae, mayfly

larvae, aquatic bug were positively

correlated with dissolved of oxygen, pH

of water, sulfate and alkalinity and

negatively correlated with electrical

conductivity, total dissolved solids, water

temperature and dissolved nutrients. The

correlations between the concentration of

cadmium in the stream sediments and

the aquatic insects were performed using

Spearman's correlation. The results

showed that the concentration of

cadmium in the sediments was

significantly positive correlated with the

13

15

15

concentration of cadmium in aquatic true

bugs (p<0.01) and was significantly

positive correlated with the concentration

of cadmium in aquatic moth (p<0.05).

And the biodiversity of aquatic insects

found a total of 9,093 individuals

representing 57 families, 9 orders were

identified. The physicochemical water

quality parameter in each sampling site,

including air temperature, pH, electrical

conductivity, total dissolved solids,

nitrate-nitrogen, sulfate and alkalinity

were significantly difference (p<0.05).

Most of the water quality parameter

values in Mae Tao and Mae Ku creek

were in class 2 to 3 of the Classification

and Standards of Surface Water of

Thailand. The results of this study

indicated that aquatic insect group could

be used as indicators to assess

anthropogenic pollution in other water

bodies, serving as a basis for policy

decisions concerning surface water

management.

ผแตง: อาพล พยคฆา



(วทยาศาสตรและเทคโนโลย

สงแวดลอม)

คณะสงแวดลอม


ป พ.ศ. 2557

แหลงสบคน: สานกหอสมด


14

พษจากแคดเมยม Cadmium

พษจากแคดเมยมไมใชเรองไกลตวเราอกตอไป เพราะแคดเมยมถอ

เปนโลหะหนกชนดหนงทเปนพษตอรางกายและสงแวดลอมโดยสามารถเขาส

รางกายได 2 ทางคอ การหายใจเอาไอของสารแคดเมยมทปนเปอนมากบฝน

ละอองหรอแมแตการสบบหร หากคนทสบบหรสงเกตขอความทเขยนบนซอง

บหรจะพบวาบหร 1 มวนมปรมาณสารแคดเมยม 1-2 ไมโครกรม โดย 10%

ของปรมาณแคดเมยมจะเขาสรางกายไดเวลาสบ และอกทางหนงทแคดเมยม

เขาสรางกายคอทางอาหารทเรากนเขาไป อาหารทมกมการปนเปอนสาร

แคดเมยมไดแก ขาว ผก ผลไม อาหารทะเลตางๆ ซงระดบความเขมขนของสาร

แคดเมยมทเขาสรางกายขนอยกบระดบปรมาณสารแคดเมยมทสะสมในอากาศ

แหลงนาและแหลงดนทปลกพชผลทางเกษตร เมอแคดเมยมเขาสรางกายจะถก

ดดซมในระบบทางเดนอาหารแลวลาเลยงไปตามกระแสเลอดพรอมกบเมด

เลอดแดงและจะจบกบโปรตนทชอวา Metallothionein สรางเปนสารประกอบ

เชงซอนสงไปทไต ทาใหเกดโรคพษเรอรงทไต จากงานวจยของจนตนาและสมง

และ Jarup และคณะพบวาประมาณครงหนงของแคดเมยมทไดรบจะถกสะสมท

ตบและไต ซงแคดเมยมมคาครงชวต 10-30 ป แสดงวาตองใชเวลายาวนานถง

10-30 ป ถงจะขบสารแคดเมยมครงหนงทไดรบออกจากรางกายได จากขอมล

ในสวนนถอวาเปนตวเลขทนาตกใจมาก หากเราไดรบสารแคดเมยมเขาส

รางกายเพราะนนหมายถงวาสารแคดเมยมจะอยกบคณไปอกไมตากวา 30 ป

แ น น อ น . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

เหตการณการพษจากสารแคดเมยม ทกคนคงรจกกนดในโรคทเรยกวา

โรคอไต อไต ซงเปนภาษาญปนแปลวา โอย โอย เหตการณนเกดขนท แมนา

จนส เขตโตยามา ประเทศญปน ทาใหชาวบานทอาศยบรเวณแมนามอาการ

ปวยเปน โรคไต กระดกผ ปวดบร เวณเอวและหล ง เปน จานวนมาก

สาหรบประเทศไทย เหตการณการปนเปอนของแคดเมยมทเปนขาว

ระดบประเทศคอเหตการณทเกดขนใน ป พ.ศ. 2541 พบการปนเปอนสาร

แคดเมยมในตะกอนดนท หวยแมตาว ต.แมตาว อ.แมสอด จงหวดตากเกนคา

มาตรฐาน จากการสมตรวจขาวจากยงฉางพบวามคาแคดเมยมเฉลย 1.33

มก./กก. ซงเกณฑมาตรฐานการบรโภค ซงกาหนดไวไมเกน 0.2 มก./กก. ซง

คาดวาสารแคดเมยมทปนเปอนในตะกอนดนมากจากบรษทผาแดงอนดสทร

จากดและบรษทตากไมนง และบางสวนอาจเกดการชะลางพงทลายของแหลงแร

ตามธรรมชาต และจากเหตการณดงกลาว สถาบนจดการคณภาพนานานาชาต

ไดทาการตรวจวดและเกบขอมลระดบสารแคดเมยมในดนและนาขาวตงป พ.ศ.

2541-2546 พบวายงคงผลผลตทางการเกษตรยงคงมการปนเปอนของสาร

แคดเมยมเกนคามาตรฐาน รอยละ 95 ของเมลดขาวทสมตรวจพบวามคา

ปนเปอนสารแคดเมยมสงเกนมาตรฐาน และขอมลการตรวจสขภาพของ

ประชาชนในพนทในเดอนธนวาคม พ.ศ.2546 จานวน 250 คนพบวามคาเฉลย

แคดเมยมในเลอดเทากบ 3.58 ไมโครกรมตอลตร และในปสสาวะ 3.6

ไมโครกรมตอกรมครอาตนน และพบประชาชนผสมผสสารแคดเมยมมความ

เสยงสงสดจานวน 14 ราย คดเปนรอยละ 6 และในป พ.ศ.2550 องคการ

อนามยโลกและองคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาตจงไดกาหนดคา

ความเขมขนตาสดท รางกายสามารถรบไดท 7ไมโครกรม/กโลกรม/คน

(สาหรบคนทมนาหนกตว 60 กโลกรม)

ทมา: http://dpm.nida.ac.th/

15

15

qqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqq





qqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqq

.ในงานวจยนไดเตรยมสารประกอบอนเทอร

คาเลชนแคดเมยมซลไฟดในชองวางระหวางชน

ของ Ca(II)-เบนทอไนต โดยใชปฏกรยา

ของแขงกบของแขงระหวาง Cd(II)-เบนทอ

ไนตกบโซเดยมซลไฟด และน าสารประกอบอน

เทอรคาเลชน CdS-เบนทอไนด มาประกอบ

เปนขวไฟฟาแบบโพเทนซโอเมทร การเตรยม

ขวไฟฟาใชสารประกอบอนเทอรคาเลชน CdS-

เบนทอไนต ผสมกบแกรไฟตสง เคราะห

คารบอกซเมทลเซลลโลส (CMC) และ.....

พอลเททระฟลออโรเอทลน (PTFE)””

ในอตราสวน 0.2:0.025:0.4:0.3 กรม จากผล

การทดลองพบวาขวไฟฟานตอบสนองตอ

ซลไฟดไอออนทสามารถวดไดอยในชวง 10-1 -

10-4 M เมอน าไปวดศกยไฟฟาในสารละลาย

ของแอนไอออน เชน SO2-

4, F-, Cl

- และ NO3

-

หรอสารละลายแคตไอออนเชน Mn2+

, Cu2+,

Ni2+, Hg

2+ และ Ag

+ พบวาไมเกดการ

รบกวนการวดซลไฟดไอออน ขวไฟฟานใชวด

ซลไฟดไอออนในตวอยางน าธรรมชาตได

ขวไฟฟานมความคงทนทด โดยพบวาเมอ

เวลาผานไป 5 เดอนประสทธภาพ...งงง.........

เปลยนแปลงเพยง 4.15% (ความชนเปลยน

จาก 29.62 เปน 30.85) งานวจยนนบวา

เปนการน าสารประกอบอนเทอรคาเลชน

CdS-เบนทอไนต ประกอบเปนโพเทนซโอเมท

รกเซนเซอร เพอใชวดปรมาณซลไฟดไอออน

ในน าไดเปนครงแรกโดยไมพบรายงานวาม

ผท ามากอนงง....งงงงงงงงงงงงงงงงงงงง.

In this work, we prepared CdS in

interlayer space of calcium bentonite by

an in situ solid-solid reaction between

Cd(II)-bentonite and Na2S. The resulting

CdS-interxalated bentonite was used to

construct potentiometric electrode. The

electrode was constructed by mixing

CdS-intercalated, artificial graphite,’

carboxymethyl cellulose (CMC) and

polytetrafluoroethylene (PTFE) in a ratio

0.2:0.025:0.4:0.3 gram. It was found that

the electrode was selective to sulfide ion,

good straight line was related to log[S2-]

give positive slope closed to theoretical

value. The concentration of linear

response range was around 10-1 and 10

-4

M of S2- , Anion such as SO

2-

4, F-, Cl

- ,

NO3

- or cat ion such as Mn

2+, Cu

2+, Ni

2+,

Hg2+ and Ag

+ were not interfere the S

2-

การเตรยมสารประกอบอนเทอรคาเลชนแคดเมยมซลไฟดในเบนทอไนด

เพอวดปรมาณซลไฟดไออนในน าโดยวธโพเพนซโอเมทร

16

16

measurement. The electrode can be used

to measure sulfide ion in natural water

samples. The electrode stability was

good, it was found that after about 5

months the sensitivity loss only 4.15%

(slope changed from 29.62 to 30.85)

This is the first time that CdS-

intercalated bentonite is used to construct

potentiometric sensor to measure sulfide

ion in solution.”””””””

ผแตง: เขมาวด อดมพนธ.......................

ทมา: วทยานพนธปรญญาโท.................

ปรญญาวทยาศาสตรมหาบญฑต

(เคม)

ภาควชาเคม............................

คณะวทยาศาสตร.....................

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.........

ป พ.ศ. 2554””””””

สถานทสบคน: ส านกหอสมด...................


แรดนเบนทอไนต Bentonite clay

แรดนเบนโทไนต (bentonite clay) เปนชนดหนงของแรดนใน

กล มสเมคไทต ( smectite)’’มส ตรทาง เคมท ว ไปค อ

My+(Al

2-y.Mg

y)Si

4O

10(OH)

2.n(H

2O) ส าหรบสตรเอมพรคล

ไดแก(Na,Ca)0.3

(Al.Mg)2Si

4O

10(OH)

2.n(H

2O) โครงสราง

ประกอบดวยแผนซลกาสองแผนและอลมนาหนงแผนสอดอย

ระหวางแผนซลกาและเกาะยดออกซเจนรวมกนผลกจะเชอมตอใน

แนวระดบเปนชนๆและมกมไอออนของโซเดยม แคลเซยมอยใน

ระหวางชนโครงสรางดวย คณลกษณะคอสามารถขยายตวได

เนองจาก ไมมพนธะไฮโดรเจนท าใหประจบวกตางๆ สามารถเขา

แทรกในระหว า งช น โครงสร าง ได ง ายอนภาคชนดน จ งม

ความสามารถในการดดยดสง และเกดการแตกสลายของผลกได

งายท าใหอนภาคทพบมขนาดเลกคอมขนาดอยระหวาง 0.01-0.1

ไมครอน ชองวางระหวางแผนทซอนทบกนมความหนานอยทสด

ประมาณ 9.5 องสตรอม ชนโครงสรางของแรดนเบนโทไนตจะม

ประจลบและสามารถดงดดไอออนทมประจบวกไดซงประจลบของ

แรดนเบนโทไนตเกดจากการแทนทของประจโดย Al3+ ถกแทนท

ดวยประจ Mg2+ ในแผนอลมนาท าใหดนเหนยวชนดนแสดงประจ

เปนลบ................. ................................................

การน าไปใชประโยชน: เบนทอไนทน ามาใชประโยชนใน

อตสาหกรรมตางๆมากมาย เชน การท าแบบหลอโลหะ การสราง

เขอนและกนซมตางๆ การขจดสในน ามน เภสชภณฑ อาหารสตว

เครองส าอาง การเกษตร สงแวดลอม เปนตน

ทมา http://www.amcolmineralsasia.com

ปยรตน สาระวงศ. (2545). การก าจดกรดฮวมกในน าดบเพอการ

ผลตน าประปาโดยกระบวนการโคแอกกเลชนดวยไคโตแซนและเบน

โทไนต.

http://www.amcolmineralsasia.com/

17

17

บทน า . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

แรฟอสเฟตมธาตฟอสฟอรสซงเปนธาตหนงทมผลตอการเจรญเตบโตของพช จงเปนสวนประกอบส าคญในการผลต

ปยเคมทนยมใชกนอยางแพรหลายในภาคเกษตรกรรม การใชประโยชนแรฟอสเฟตขนอยกบปรมาณฟอสฟอรส

เพนตอกไซด แรฟอสเฟตทมฟอสฟอรสเพนตอกไซดสงถกน ามาใชเปนวตถดบส าหรบการผลตปยเคม สวนแร

ฟอสเฟตทมฟอสฟอรสเพนตอกไซดต าสามารถน าไปใชเปนปยธรรมชาตไดโดยตรง การส ารวจเพอหาแหลงแร

ฟอสเฟตโดยสวนใหญมงไปทางแหลงแรอะพาไทตจากหนอคนและแหลงกวโน(guano) นอกจากนยงท าการส ารวจหน

และดนทมฟอสฟอรสปรมาณนอย เพอน าไปสการพบรองรอยของแหลงแรฟอสเฟตตอไป...วธการวเคราะหปรมาณ

ฟอสฟอรสนนมดวยกนหลายวธ เชน การทดสอบดวยสารละลายแอมโมเนยมโมลบเดต การทดสอบดวยสารละลาย

วานาโดโมลบเดต การทดสอบดวยวธเอกซเรยฟลออเรสเซนสเปกโทรเมทร วธวเคราะหโดยน าหนก วธทางสเปก

โทรเมทร โดยการเลอกวธวเคราะหใหเหมาะสมนนตองค านงถงปรมาณของฟอสฟอรสเพนตอกไซดดวย ในงานวจย

ครงนเปนการประยกตใชการวเคราะหฟอสฟอรสเพนตอกไซดทางเคมอยางงายดวยสารละลายแอมโมเนยมโมลบเดต

รวมกบวธการวเคราะหโดยน าหนกและวธทางสเปกโทรเมทร เพอใชในจ าแนกปรมาณฟอสฟอรสเพนตอกไซดวา

มปรมาณสงปรมาณนอยหรอไมมฟอสฟอรสเพนตอกไซดอย เหมาะกบน าไปใชประโยชนในการส ารวจภาคสนาม

ทางธรณ และหองปฏบตการเคม ซงเปนการประหยดเวลาและงบประมาณแผนดน รวดเรวทนตอความตองการของ

ผใช เชน นกวทยาศาสตร นกธรณ และประชาชน รวมทงเนนใชในทางเกษตร ทางดานการใชปยงงงงงงงงงงงงงงงง

ง ง ง ง ง ง

วตถประสงค

เพอพฒนาองคความรทางดานวทยาศาสตร ดาน

ธรณวทยาและทรพยากรธรณ ในดานการคนควาและ

พฒนานวตกรรมใหม

เพอตองการชดทดสอบอยางงาย สามารถตรวจวด

ไดอยางสะดวก รวดเรว โดยมความถกตองเหมาะสม

กบนกวทยาศาสตร นกธรณและประชาชนดานเกษตร

เพอตรวจแรฟอสเฟต เบองตน

สามารถใชเปนสอการสอนในโรงเรยน

เพอผลกดนใหงานวจยทมศกยภาพและเปน

นวตกรรมออกสเชงพาณชยในอนาคต

ขนตอนการด าเนนงาน

ศกษา คนควา และรวบรวมขอมลเกยวกบแร

ฟอสเฟตเพอน ามาเปนขอมลพนฐานและวางแผนเพอ

เลอกวธการวเคราะหทเหมาะสม

เตรยมตวอยางแรฟอสเฟต หน และสารเคมเพอ

การวเคราะห

วเคราะหปรมาณฟอสฟอรสจากตวอยางดวย

วธการวเคราะหโดยน าหนกและวธทางสเปกโทรเมทร

เพอหาปรมาณฟอสฟอรส

วเคราะหทางเคมจากตวอยางททราบปรมาณ

ฟอสฟอรสทแนนอนจากการวเคราะหโดยวธวเคราะห

โดยน าหนกและวธทางสเปกโทรเมทรเพอน าองค

ความรทไดมาประยกตใชในการวเคราะหฟอสฟอรส

อยางงายตอไป

วจารณและสรปผลการวเคราะห รวบรวมขอมล

และจดท ารายงานสรป

วธด าเนนการวจย’’’’’’’

การเตรยมตวอยางแรฟอสเฟต การวเคราะหปรมาณ

ฟอสเฟตโดยวธการวเคราะหโดยน าหนก..............

การว เคราะหโดยวธทางสเปโทเมตทร และการ

วเคราะหโดยวธทางเคมอยางงายมรายละเอยด

ดงตอไปน

การเตรยมตวอยางแรฟอสเฟต หน เพอการวเคราะห

ตวอยางทน ามาวเคราะหแบงเปน 2 ลกษณะ คอ

ตวอยางทมลกษณะเปนกอนและตวอยางทมลกษณะ

การศกษาวธวเคราะหจ าแนกปรมาณฟอสฟอรสทางเคมอยางงาย

ปยนนท อ านาจสกลฤทธ

สวนสงเสรมการวจยและพฒนาทรพยากรธรณ

กองวเคราะหและตรวจสอบทรพยากรธรณ

DMR Insight

18

18

เปนผง . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ตวอยางทมลกษณะเปนกอน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

น าตวอยางไปบดยอยดวยเครองบดหยาบ jaw

crusher แลวน าไปผาน riffle sampler เพอสมลด

ปรมาณตวอยาง จากนนบดดวยเครอง pulverizer

จนมขนาดประมาณ 20 เมช และน ามาแบงและชก

ตวอยางแบบ quartering sampling จนไดตวอยาง

ประมาณ 15-20 กรม น าไปบดละเอยดดวยเครองบด

แบบ swing mill จนสามารถผานตะแกรงรอนขนาด

200 เมช แลวเกบตวอยางใสขวดทสะอาดไว........

ตวอยางทมลกษณะเปนผง . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

น าตวอยางมาแบงและชกตวอยางดวย riffle sampler

จากนนน าไปบดละเอยดดวยเครองบดแบบ swing

mill จนอนภาคตวอยางสามารถผานตะแกรงรอน

ขนาด 200 เมช รอนจนไดตวอยางประมาณ 15-20

กรม แลวเกบตวอยางใสขวดทสะอาดไว ............

ในการวเคราะหปรมาณฟอสฟอรสเพนตอกไซด

กอนทจะน าตวอยางไปวเคราะหจะตองไลความชนออก

จากตวอยางกอน โดยการน าขวดทบรรจตวอยางท

บดละเอยดแลวเขาอบในเตาอบไฟฟา (oven)””

ทอณหภม 110 องศาเซลเซยส เปนเวลา 1 ชวโมง

น าขวดตวอยางออกจากเตาอบไฟฟา ปดฝาขวด และ

เกบไวในเดซกเคเตอรจนอณหภมตวอยางลดลง

เทากบอณหภมหอง

การว เคราะหโดยน าหนก . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

วธวเคราะหโดยน าหนกเปนการวเคราะหหาปรมาณ

สารตวอยาง โดยการท าใหธาตทตองการวเคราะห

ตกตะกอนออกมาในรปของสารประกอบของธาตนนๆ

แลวหาปรมาณธาตดวยการชงน าหนกตะกอนทได

โดยน าตวอยางมายอยสลายจนเกอบแหงดวยกรด

ไฮโดรคลอรกและกรดไนทรก จากนนละลายดวยกรด

ไนทรกและกรดบอรก แลวน ามากรอง สวนตะกอน

น าไปเผาแลวเตมกรดไฮโดรฟลออรก ระเหยจนแหง

สนท เตมโพแทสเซยมไฮโดรเจนซลเฟต น าไปหลอม

จนตะกอนละลายหมด ท ง ให เ ยน ละลายด วย

สารละลายทกรองไวกอนหนานท าใหเปนดางดวย

สารละลายแอมโมเนยมไฮดรอกไซด (NH4OH) แลว

ท าให เปนกรดดวยกรดไนทรก เตมสารละลาย

แอมโมเนยมโมลบเดต ท าใหรอน จากนนตงทงคาง

คนเ พอใหตกตะกอนเปน .. .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .

แอมโมเนยมฟอสโฟโมลบเดต ละลายตะกอนทไดดวย

สารละลายแอมโมเนยมไฮดรอกไซด ท าใหสารละลาย

เปนกรดดวยกรดไฮโดรคลอรก น าไปแชใหเยนจด

เตมสารละลายแมกนเซยม....ตามดวย.............

แอมโมเนยมไฮดรอกไซด ตงทงคางคน จะไดตะกอน

แมกนเซยมแอมโมเนยมฟอสเฟต ..(magnesium

ammonium phosphate, MgNH4PO

4) น าตะกอนท

ไดไปเผาทอณหภมสง จะไดแมกนเซยมไพโรฟอสเฟต

(magnesium pyrophosphate, Mg2P2O

7) น ามาชง

น าหนก คาทไดน ามาค านวณรอยละของ...............

ฟอสฟอรสเพนตอกไซดและค านวณหารอยละของ

ฟอสฟอรส.....................................................

การค านวณหารอยละของฟอสฟอรสเพนตอกไซด

รอยละของ P2O

5 =

รอยละของ P

conversion factor (Maxwell, 1968)

P = Mg2P2O

7 0.2786

P2O

5 = Mg

2P2O

7 0.6379

การวเคราะหโดยวธสเปกโทรเมทร ................

การวเคราะหฟอสฟอรสโดยวธน น าตวอยางมายอย

สลายดวยกรดไฮโดรฟลออรก ใหความรอนจนแหง

เตมกรดไนทรกเพอไลกรดไฮโดรฟลออรกทตกคาง

อยใหหมด ละลายดวยกรดไนทรกจนเปนสารละลาย

ใส ท าใหเจอจางในปรมาตรทตองการ จากนนเตม

น าหนกของ Mg2P2O7 × 100 × 0.6379

น าหนกของตวอยางแร

น าหนกของ Mg2P2O7 × 100 × 0.2786

น าหนกของตวอยางแร

หมายเหต: ส าหรบรายละเอยดวธการวเคราะหโดยน าหนก วธสเปกโทรเมทร

และวธวเคราะหทางเคมอยางงาย สามารถอานเนอหาโดยละเอยดไดท

ปยนนท อ านาจสกลฤทธ, 2556, คณภาพแรฟอสเฟตในประเทศไทย:

สวนวเคราะหแรและหน, ส านกวเคราะหวจยทรพยากรธรณ, กรมทรพยากรธรณ

=

=

19

19

สารผสมระหวางสารละลายแอมโมเนยมโมลบเดต

แอนทโมนโพแทสเซยมทารเทรต (antimony

potassium tartrate, C8H

6K

2O

12Sb

2 .3H

2O)

ไฮดรอกซลแอมโมเนยมคลอไรด.......................

(hydroxylammonium chloride, NH2OH .HCl)

และกรดแอสคอรบก (ascorbic acid, C6H

8O

6) จะได

สารประกอบของกรดโมลบโดฟอสโฟรก................

(molybdophosphoric acid) เปนสารประกอบเชงซอน

สน าเงน วดความเขมของสดวยเครองสเปกโทร

ม เตอร ท มค วามยาวคล น 880 นาโน เมตร

โดยเทยบกบสารละลายมาตรฐานซงเตรยมจาก

สารละลายมาตรฐานฟอสฟอรส

การวเคราะหโดยวธทางเคมอยางงาย

การทดสอบดวยสารละลายแอมโมเนยมโมลบเดต

[ammonium molybdate, (NH4) 6Mo

7O

24 .4H

2O]

โดยละลายตวอยางในกรดไนทรกแลวตกตะกอนดวย

สารละลายแอมโมเนยมโมลบเดตจะไดตะกอนสเหลอง

ของแอมโมเนยมฟอสโฟโมลบเดต

[ammoniumphospho molybdate, (NH4)3

PO412MoO

3 .3H

2O หรอ (NH

4)3 PMo

12O

40 .H

2O]

ผลการทดลอง

ผลวเคราะหปรมาณฟอสฟอรสเพนตอกไซดของ

ตวอยางแรฟอสเฟต จ านวน 24 ตวอยางและหน

จ านวน 7 ตวอยาง ดงแสดงในตาราง

ตารางท 1 ผลวเคราะหปรมาณฟอสฟอรสเพนตอกไซด

(P2O

5) ของตวอยางแรฟอสเฟต หน และผลการทดสอบดวย

สารละลายแอมโมเนยมโมลบเดต

ล าดบ P2O

5% ผลการทดสอบ

1 0.02 สารละลายสเหลองออนมากๆแทบไมเหนส




5 1.38 สารละลายสเหลอง มตะกอนสเหลองนอย

6 24.55 สารละลายสเหลอง มตะกอนสเหลองชดเจน


ปรมาณมาก



9 0.50 สารละลายสเหลองออน ไมมตะกอน


ปรมาณมากขน 11 21.72 สารละลายสเหลอง มตะกอนสเหลองชดเจน

12 1.24 สารละลายสเหลอง มตะกอนสเหลองนอย



ปรมาณนอย 15 0.12 สารละลายสเหลองออนมากๆ






ปรมาณนอย





ปรมาณนอย 23 0.55 สารละลายสเหลองออน

24 1.15 สารละลายสเหลองออน

25 0.46 สารละลายสเหลองออน


ปรมาณมาก 27 <0.01 สารละลายสเหลองออนมากๆแทบไมเหนส








หมายเหต คาฟอสฟอรสเพนตอกไซด <0.01 - 1.15%

วเคราะหโดยวธสเปกโทรเมทร

คาฟอสฟอรสเพนตอกไซด 1.24 - 38.21% วเคราะหโดย

น าหนก

สรปผลการทดลอง.................................

การวเคราะหทางเคมเ พอหาปรมาณฟอสฟอรส

เพนตอกไซด ในแรฟอสเฟตและหนชนดตางๆ ท าได

หลายว ธ เชน ตวอยางแรฟอสเฟตทมปรมาณ

ฟอสฟอรสเพนตอกไซดสง ใชวธวเคราะหโดยน าหนก

ถาเปนตวอยางหน ทมปรมาณ.... . .. . . .. . .. . .. . . .

20

20

ฟอสฟอรสเพนตอกไซดนอย ใชวธสเปกโทรเมทร

การวเคราะหโดยน าหนกเปนวธเฉพาะ เหมาะส าหรบ

ใชการวเคราะหแรฟอสเฟตทมปรมาณสงหรอสนแร

ฟอสเฟต ตองใชเวลาในการวเคราะหนาน ผวเคราะห

ตองมประสบการณและความช านาญ การวเคราะห

ดวยวธสเปกโทรเมทร เหมาะส าหรบการวเคราะห

ฟอสฟอรสทมปรมาณนอย เชน ตวอยางหน ใชเวลา

ในการวเคราะหนอยกวา วธการทดสอบดวย

สารละลายแอมโมเนยมโมลบเดตเปนวธทดสอบทใช

เวลาไมนานประมาณ 5-10 นาท เหมาะจะเปนวธ

ทดสอบกอนน าไปวเคราะหวธอนสามารถบอกไดวา

ขนตอนตอไปควรวเคราะหดวยวธใดจะทราบปรมาณ

ฟอสฟอรสเพนตอกไซดว าปรมาณสงหรอนอย

โดยประมาณ ดจากเมอสารละลายตวอยางมสเหลอง

จากสออนแทบไมเหนสจนถงสเหลอง แสดงวาม

ฟอสฟอรส สามารถเหนไดแมสารละลายตวอยางมคา

ฟอสฟอรสเพนตอกไซด <0.01 - 1.20% และจะเหน

ตะกอนส เหลอง เม อต วอ ยางมปรมาณ . . . . . . . . .

ฟอสฟอรสเพนตอกไซด มากกวา 1.24% ขนไป วธน

สะดวก รวดเรว เหมาะแกการใชทดสอบในภาคสนาม

หองปฏบตการเคม และประชาชนทวไป

ประโยชนของการด าเนนการ

1. สามารถน าชดทดสอบนไปไปทดสอบแยกปรมาณ

ของฟอสเฟตอยางงาย ในการส ารวจภาคสนามทาง

ธรณ และหองปฏบตการเคม

2. เปนการประหยดเวลาและงบประมาณแผนดน

ร ว ด เ ร ว ท น ต อ ค ว า มต อ ง ก า ร ข อ งผ ใ ช เ ช น

นกวทยาศาสตร นกธรณและประชาชน รวมทงเนนใช

ในทางเกษตรทางดานการใชปย

3. ใชเวลาในการทดสอบ ประมาณ 5-10 นาท เพอหา

คาฟอสฟอรสโดยประมาณ ในขณะททดสอบใน

หองปฏบตการอยางละเอยดเพอทราบคาปรมาณ

ฟอ สฟ อ ร ส น อ ย ใ ช ว ธ อ ล ต ร า ไ ว โ อ เ ล ต แ ล ะ

วสเบลสเปกโทรเมทร เวลาด าเนนการทดสอบ 3 วน

ตอ 1 ตวอยาง สวนฟอสฟอรสปรมาณสง ใชวธการ

วเคราะหโดยน าหนก เวลาด าเนนการทดสอบอยางเรว

7 วน ตอ 1 ตวอยาง

4. ไดแนวทางใชผลงานวจยมาพฒนาเปนนวตกรรม

และสรางตนแบบนวตกรรมไดเพอใหสามารถน าไปใช

และเผยแพรส าหรบชมชนตางๆ

5. สามารถตอยอดและผลกดนใหนวตกรรมออกสเชง

พาณชในอนาคต เนองจากพบวาชดทดสอบส าหรบแร

ยงไมมจ าหนายในทองตลาด

แผนงานทจะด าเนนการตอไป......................

วธการทดสอบดวยสารละลายแอมโมเนยมโมลบเดต

จะน าไปปฏบตจรงในหองทดลองเคมและภาคสนาม

เอกสารอางอง

ปยนนท อ านาจสกลฤทธ, 2540, การวเคราะห

ฟอสฟอรสปรมาณนอยในหน โดยวธ

SPECTROMETRY เพอการศกษาและส ารวจทาง

ธรณวทยา: ฝายวเคราะหแรและหน, กองวเคราะห,

กรมทรพยากรธรณ, กระทรวงอตสาหกรรม,

75 หนา

ปยนนท อ านาจสกลฤทธ, 2556, คณภาพแร

ฟอสเฟตในประเทศไทย : สวนวเคราะหแรและหน,

ส านกวเคราะหวจยทรพยากรธรณ, กรมทรพยากร

ธรณ, 52 หนา.

สมศกด แสงศลา, 2539, การวเคราะหธาตหลกและ

ธาตปรมาณนอยในหนซลเกต โดยวธ XRF : ฝาย

วเคราะหแรและหน, กองวเคราะห, กรมทรพยากร

ธรณ, กระทรวงอตสาหกรรม, 72 หนา.

Hurlbut, C.S., JR., 1971, Dana’s manual of

mineralogy (18th ed.) : New York, John

Wiley&Sons Inc., p.358-361.

Maxwell, J.A., 1968, Rock and mineral

analysis in Elving, P.J., and Kolthoff, I.M.,

eds., Chemical analysis: New York,

Interscience Publishers, John Wiley&Sons

Inc.,V27, 584 p.

21

21

บทน า . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

แรโพแทชเปนวตถดบส าหรบผลตปยโพแทช

ซงเปนหนงในธาตอาหารหลกของพชผลทางการเกษตร

และยงไมมสารอนมาทดแทนปยชนดนได ประเทศไทยเปน

ประเทศเกษตรกรรมทสามารถสงออกผลตผลทางการ

เกษตรไดเปนอนดบตนของโลก ขณะนรฐบาลมนโยบายท

จะผลตทงพชอาหารและพชพลงงานทดแทนใหมากขน

ท าใหจ าเปนตองใชปยในกจกรรมการเกษตรมากขนอก

ในป จจ บ นปร ะ เทศไทยยงต อ งน า เ ข าป ย เคม จ าก

ตางประเทศทงสนแมจะมการคนพบเมอ 50 ปมาแลววา

ประเทศไทยมแหลงแรโพแทชซงเปนหนงในกลมหนเกลอ

ระเหยภายใตพนดนในเขตตะวนออกเฉยงเหนอจ านวน

มหาศาล โดยมทงปรมาณและคณภาพในอนดบตนๆของ

โลก แหลงแรเกลอระเหยของประเทศไทยปรากฏ อยใน

แองยอย 2 แองบนทราบสงอสาน ไดแก แองสกลนคร

ทางดานเหนอทมขอบเขตตอเนองในประเทศสาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนลาวเลกนอย กบแองโคราชทางตอน

ใตทมขอบเขตในประเทศอยในประเทศไทยท งหมด

ตลอดมาไดมความพยายามจากหนวยงานทเกยวของ

เพอใหมการพฒนาแหลงแรนใหสามารถน ามาใชประโยชน

ใหกบเกษตรกรทวทงประเทศ ซงควรจะไดรบอานสงค

จากการใชปยโพแทสเซยมจากภายในประเทศทมราคา

ถกลงกบยงสามารถผลตแรเพมเตมเพอสงออกไปยง

ประเทศใกลเคยง ซงสวนใหญกเปนประเทศเกษตรกรรม

ด ว ย เ ช น ก น . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

แหลงแรบ าเหนจณรงค จงหวดชยภม ไดมการ

คนพบและศกษาเพมเตมมานานแลวโดยกรมทรพยากร

ธรณ จากขอมลการเจาะส ารวจทเปนทงการเจาะเพอส ารวจ

แรโพแทชโดยตรงรวมกบการส ารวจแหลงเกลอเพอท า

โซดาแอช และการตรวจวดปรมาณน าบาดาล ท าใหทราบ

ธรณวทยาโครงสรางและปรมาณแรส ารองในแหลงน

จากการส ารวจไดพบชนเกลอระเหยปรากฏเปนโดมและ

แอง ศกยภาพของแรโพแทชในแหลงนคอบรเวณกลางแอง

เปนแรคารนลไลต หรอคารนลลไทตตอเรอยๆ ขนมา

จนถงบรเวณไหลของโดมเกลอ จงปรากฏเปนแรซลไวต

หรอซลวไนต แตทงนศกยภาพของแรซลไวตทน ยงไม

สามารถระบไดชดเจนนก ส าหรบพนทบ าเหนจณรงคน

กรมทรพยากรธรณไดก าหนดใหเปนพนทเพอการส ารวจ

ทดลองศกษาและวจยเกยวกบแรมาตงแต พ.ศ. 2522

ตอมาในป พ.ศ. 2524 จงไดเสนอตอคณะรฐมนตรเพอให

เกดมโครงการเหมองทดลองแรโพแทช ในป พ.ศ. 2532

คณะรฐมนตรไดใหความเหนชอบเสนอเปนโครงการ

อตสาหกรรมอาเซยนของประเทศไทย ภายหลงเมอผาน

ความเหนชอบของคณะกรรมการอา เซย นว าด วย

อตสาหกรรม แรธาตและพลงงานแลว จงด าเนนการจดตง

บรษทเหมองแรโปแตชอาเซยนจ ากด (ASEAN Potash

Mining Company Limited, APMC) เปนบรษทรวมทน

ระหวางรฐบาลไทยรฐบาลประเทศกลมอาเซยนและเอกชน

ในป พ.ศ. 2541 -2542 บรษท APMC ไดทดลองท า

เหมองใตดนลงไปจนถงชนแรโพแทชทระดบความลก 180

เมตรจากผวดน ในปจจบนกระทรวงอตสาหกรรมได

อนญาตประทานบตรท าเหมองแรโพแทชฉบบแรกของไทย

อยางเปนทางการวาโครงการเหมองแรโพแทชของอาเซยน

อ าเภอบ าเหนจณรงค จงหวดชยภม ใหกบบรษท เหมอง

แรโปแตชอาเซยน จ ากด (มหาชน) ประทานบตรเลขท

31708/16118 เมอวนท 6 กมภาพนธ พ.ศ.2558

ครอบคลมพนท 9,700 ไร มอายประทานบตร 25 ป

โครงการเหมองแรโพแทชของอาเซยนของบรษท เหมองแร

โปแตชอาเซยน จ ากด (มหาชน) คาดวาจะด าเนนการ

กอสรางแลวเสรจและสามารถผลตปยโปแตชออกจ าหนาย

ไดในราวป พ.ศ. 2560””””””””

ในงานวจยครงนไดน าตวอยางแรโพแทชจาก

เหมองทดลอง ทความลกของชนโพแทชจากผวดน 100-

300 เมตร ของ บรษทเหมองแรโปแตชอาเซยน จ ากด

(มหาชน) ในพนทอ าเภอบ าเหนจณรงค จงหวดชยภม

มาทดสอบทางเคมในหองปฏบตการเพอหาองคประกอบ

ของแรโพแทช เพอใหมการใชประโยชนอยางคมคาและ

คมทนสงสด โดยสามารถทจะชวยเหลอเกษตรกรไทยใหม

ปยใชในราคาทถกลงและเพอน าไปใชในอตสาหกรรมอนๆ

ขอมลแหลงแรโพแทชบ าเหนจณรงค .............

การก าเนดของแหลงโพแทช........................

โพแทชเปนชอสามญท ใช เรยกสารประกอบทมธาต

โพแทสเซยม(K) เปนองคประกอบหลก โดยแหลงโพแทช

โครงการศกษาองคประกอบของแรโพแทซ ปยนนท อ านาจสกลฤทธ



22

22

ตามธรรมชาตเกดขนจากการทน าทะเลถกขงอยในแองเปน

เวลานานนบลานป เมอน าทะเลระเหยไปจนหมดแรธาต

ตางๆในน าทะเลกเรมตกตะกอน ซงสวนใหญประกอบดวย

เกลอโซเดยมคลอไรด.. โพแทสเซยมคลอไรด และเกลอ

แมกนเซยมคลอไรด หลงจากนนไดเกดการเปลยนแปลง

ของเปลอกโลกผนแผนดนไดเคลอนตวมาทบถมแอง

เหลานน จนท าใหเกดแหลงโพแทชและเกลอหนอยใตผว

โลก ทวโลกนนพบแหลงแรโพแทชอยไมกแหง โดยแหลง

ใหญทพบไดแก ประเทศแคนาดา รสเซย เบลารส เยอรมน

เปนตน...............................................................

แหลงโพแทชบ าเหนจณรงค””””””

ในขณะทประเทศไทย โดยกรมทรพยากรธรณกไดมการ

คนพบแหลงแรโพแทชทมความสมบรณในภาคอสาน

โดยเฉพาะในเขตอ าเภอบ าเหนจณรงค จงหวดชยภม ซงม

ความเหมาะสมทจะสามารถด าเนนการท าเหมองในเชง

พาณชย ไดจากการส ารวจพบวาแหลงโพแทชบ าเหนจ

ณรงคเปนแรโพแทชชนดคารนลลไทต .....................

(KCl.MgCl2.6H

2O + NaCl) ซงพนทสวนใหญมความ

หนาของชนแรเฉลยมากกวา 15 เมตร โดยสวนใหญพบท

ความลกเฉลยจากผวดนเพยง 100-250 เมตร ซงทงสอง

ปจจยนถอเปนปจจยบวกอยางมากเมอเทยบกบเหมอง

โพแทชเหมองอนๆ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ปรมาณแหลงแรส ารองทางธรณวทยาในพนทเขตค าขอ

ประทานบตรของโครงการเหมองแรโปแตชอาเซยน

มปรมาณทงสนประมาณ 430 ลานตน คดเปนปรมาณ

แหลงแรส ารองทสามารถท าเหมองไดประมาณ 158 ลาน

ตน ซงสามารถท าเหมองไดตลอดอายประทานบตร 25 ป

ปจจบนประชากรโลกเพมขนอยางรวดเรว ความตองการ

อาหารกเพมขนเปนเงาตามตว สวนทางกบพนทในการท า

เกษตรทลดนอยลง และเพอใหผลผลตทเพยงพอตอการ

บรโภคของมนษย การเพมผลผลตทางการเกษตรเปนเรอง

ทจ าเปนอยางยง ในขณะทแหลงแรโพแทชมอยางจ ากด

ดงนน จงเรมมการส ารวจเพอหาแหลงแรโพแทชแหลงใหม

ขนอยางจรงจง โดยในปจจบนหลายประเทศทไดเรมมการ

พฒนาโครงการไปแลว เชน บราซล สาธารณรฐคองโก

เอรเทรย เอธโอเปย สหรฐอเมรกา รวมถง สปป.ลาว

เ ป น ต น . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ว ธ ก า ร ท า เ ห ม อ ง . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

การท า เหมอง เปนหว ใจส าคญของการด า เนนงาน

โครงการฯไดน าเทคโนโลยการท าเหมองใตดนแบบหอง

สลบเสา หรอก าแพงค ายน (Room and Pillar) มาใช

ซงเปนวธการทความปลอดภยสง ตามมาตรฐานสากล

และเปนทยอมรบกนทวโลกการท าเหมองทดลองของ

โครงการฯของบรษท เหมองแรโปแตชอาเซยน จ ากด

(มหาชน) โดยเรมการขดปลองอโมงคลาดเอยงเพอเปน

ทางเขาสชนแร จากนนจงทดลองท าเหมอง ............

กระบวนการแต งแร . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

โครงการฯไดน าตวอยางแรดบทไดจากเหมองทดลองไป

ท าการทดสอบเพอหากระบวนการแตงแรทเหมาะสมทสด

ส าหรบแหลงแรโพแทชบ าเหนจณรงค ซงจากการทดสอบ

โดยคณะผเชยวชาญไดสรปวา กระบวนการแตงแรท

เหมาะสมส าหรบแรของโครงการ คอ วธการละลายแรดวย

ความรอนแลวตกผลก (Hot Crytallization Process)

เนองจากเปนวธการแตงแรโพแทชทมความบรสทธไมนอย

กวารอยละ 95 และอตราการกแรไมต ากวารอยละ 90 ซง

เปนวธการแตงแรโพแทชทเปนทยอมรบและนยมใชกน

อ ย า ง แพ ร ห ล า ย ท ว โ ล ก . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

กระบวนการแตงแรโพแทชดวยน ารอน . . .. . .. . .

แรโพแทชทพบในแหลงแรโพแทชบ าเหนจณรงค คอ

แรโพแทชชนดคารนลลไทต (KCl.MgCl2.6H

2O + NaCl)

ซงเปนแรทเกดขนเองเปนตามธรรมชาต โดยองคประกอบ

ของโพแทชชนดคารนลลไทต ประกอบดวยโพแทสเซยม

คลอไรด (KCl) โซเดยมคลอไรด (NaCl) และแมกนเซยม

คลอไรด (MgCl2) เปนหลก ซงจะไมมสารทเปนพษ เมอ

ไดรบเขาไปกสามารถขบออกจากรางกายไดโดยไมเกด

อนตรายตอรางกาย.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

กระบวนการแตงแรโพแทชดวยน ารอน จะอาศยคณสมบต

ความสามารถในการละลายทแตกต างกน ดงน

-ทอณหภมสง KCl และ MgCl2 จะละลายน าไดดกวา

NaCl ท าใหสามารถแยก NaCl ออกมาไดกอน

-ความสามารถในการละลาย KCl ทลดลงเมอลดอณหภม

ลง ท าให KCl ตกผลก แต MgCl2 ยงคงละลายน าไดด ซง

จะเหนไดวา วธการแตงแรของโครงการฯ จะไมมการใช

สารเคมในกระบวนการแตงแร””””””

โครงการฯ เลอกใชกระบวนการแตงแรดวยน ารอน

เพอแยกสารประกอบอนๆทไมใชโปแตสเซยมคลอไรด

(KCl) ออกจากแร คารนลลไทด โดยสามารถสรปขนตอน

ไดดงน

1) บดและคดขนาดแรดบ ใหมขนาดต ากวา 5 มม. เพอให

เหมาะสมตอการละลายน า

2) แยกโซเดยมคลอไรด (NaCl) ออกจากแรคารนลลไทด

ดวยน ารอน โดยละลายแรดบดวยน ารอนทอณหภม 105

23

23

องศาเซลเซยส โดยอาศยหลกการความสามารถในการ

ละลายน าทแตกตางกน ซงอณหภมดงกลาว จะท าให KCl

และ MgCl2 ละลายไดดตางจาก NaCl ทละลายไดนอย

มาก จากนนท าการกรองแยกสวนทเปน NaCl ทอยในรป

ของแขงออกจากสารละลาย KCl และ MgCl2 โดย NaCl

จะถกส ง ไปเกบช วคราวท บ อ เกบหางแร เ พอ เปน

สวนประกอบในการถมกลบตอไป

3) ตกผลกโปแตสเซยมคลอไรด (KCl Crystallization)

สารละลาย KCl และ MgCl2 จะผานเครองตกผลก

เพอทจะท าการระเหยน าออกแลว คอยๆท าการลดอณหภม

จาก 105 ไปจนถง 40 องศาเซลเซยส ซงจะท าใหสามารถ

แยก KCl 68 % min. ออกจากสารละลาย MgCl2

4) ลางท าความสะอาดหวแร KCl (KCl Cold

Leaching) ท าการลางหวแร KCl 68 % min ดวยน าเยน

เพอใหผลตภณฑ KCl 95 % min. ตามทตองการ

5) อบใหแหง (Produce Drying) KCl ในรปของผลก

เปยก จะถกสงผานเขาเครองเหวยงเพอแยกน าออก

จากนนจะถกสงเขาเครองอบใหแหงกจะไดผลตภณฑทม

ปรมาณ KCl ไมต ากวา 95 % (KCl 95 % min.).......

ทพรอมจะออกขายสตลาดตอไป เพอใหไดผลตภณฑปย

โปแตช (Muriate of potash) ทมปรมาณโปแตสเซยม

คลอไรด (KCl) ไมนอยกวา 95 % ซ งเปนคณภาพ

มาตรฐานของตลาดปยทวโลก

ความหมาย waste

ในการด าเนนการแตงแร ส าหรบโครงการฯน จะก าหนด

ค าจ ากดความ ค าวา waste หมายถง โซเดยมคลอไรด

(NaCl) และแมกนเซยมคลอไรด (MgCl2)

ประโยชนของผลผลตพลอยได

การน าผลผลตพลอยไดไปใชประโยชนในอตสาหกรรม

ตอเน อง ในอตสาหกรรมเคมภณฑบ า เหนจณรงค

1.โพแทสเซยม (K) ไดแก โพแทช ใชในการท าปย N-P-K,

อตสาหกรรมเกษตร, เซรามค, ผงซกฟอก, อตสาหกรรม

ผลตหลอดภาพ TV, เคลอบภาพ TV, ปย K2SO

4,KOH,

H2SO

4,อตสาหกรรมถลงโลหะ, TSP project (P

2O

5)

2.โซเดยม (Na) น ามาใชประโยชนในโรงงานอตสาหกรรม

ไดแก เครองหนง , เครองท าความเยน, สบ , ยอมส, ยาง,

เยอกระดาษและกระดาษ, เซรามค, ขดเจาะน ามน, เมดส

แ ล ะ ส า ร ฟ อ ก ส . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.คลอรน (Cl) น ามาใชประโยชนดานอาหาร ไดแก

สถนอมอาหาร, เกลอไอโอดน, สารปรงรส, อตสาหกรรม

หมกดอง อตสาหกรรมคลอโรอลคาไล, กาว, สารฟอกส

(กระดาษสงทอ), เรซน (เครองกรองน า), ผลตสารอนทรย

และสารอนนทรย, ยาฆาแมลง, ก าจดน าเสย, เครอง

ส ข ภ ณ ฑ , อ ป ก ร ณท า ค ว า ม ส ะ อ า ด , ก ร ด เ ก ล อ

4.แมกนเซยมคลอไรด (MgCl2) น ามาใชประโยชนไดแก

ท าวสดทนไฟ , ผลตยา, โลหะผสม , ลอแมกซรถยนต ,

เคมภณฑ, บ าบดน าเสย, เรยอน, ซเมนต, ยาง, การผลต

อาหารสตว

วตถประสงค

1. เพอพฒนาองคความรทางดานวทยาศาสตร ดาน

ธรณวทยาและทรพยากรธรณ ในดานทางเคมการคนควา

2. เพอเปนตวอยางศกษาคณภาพของแรโพแทชทางเคม

ขนตอนการด าเนนงาน

1. ศกษา คนควา และรวบรวมขอมลเกยวกบแรโพแทช

เพอน ามาเปนขอมลพนฐาน และวางแผน เพอเลอกวธการ

วเคราะหทเหมาะสมในการวเคราะห

2. เตรยมตวอยางแรโพแทชเพอการวเคราะห

3. วเคราะหทางเคมเพอหาปรมาณองคประกอบของ

แรโพแทช

4. วจารณและสรปผลการวเคราะห

5. รวบรวมขอมลและจดท ารายงานสรป

วธด า เนนการวจ ย . . . . . งงง . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

การเตรยมตวอยางแรโพแทชและการวเคราะหคณสมบต

ทางเคมเพอหาองคประกอบของแรโพแทชมรายละเอยด

ด ง น ง ง ง ง ง ง . . . . . . . . . . ง ง ง ง ง ง ง ง ง ง ง ง ง ง ง ง

การเตรยมตวอยางแรโพแทช’’’’’’’

น าตวอยางแรโพแทชไปบดยอยดวยเครอง jaw crusher

เกบไวในขวดเกบตวอยางทสะอาดส าหรบน าไปวเคราะห

ต อ ไ ป . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

วเคราะหคณสมบตทางเคม ..............................

วธวเคราะหเพอหาองคประกอบในแรโพแทชตองพจารณา

ถ ง ชน ด แล ะปร ม าณธาต ต า งๆท ม อ ย ใ นต วอ ย า ง

ท าการวเคราะหปรมาณคลอไรด (Cl) โดยวธ Mohr

Method วเคราะหปรมาณโซเดยม (Na) โพแทสเซยม

(K) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) และลเทยม (Li)

โด ยว ธ อ ะ ตอมม ก แ อบซอ ร พ ช น ส เ ปก โท ร เ มทร

(Atomic Absorption Spectrometry) “”””

วเคราะหซลเฟต (SO4

2-) โดยวธ Gravimetric Method

24

24

ผลการทดลอง...........................................

แรคารนลไลตทเกดตามธรรมชาตกมกจะเกดรวมกบแร

เกลอหน (เฮไลด หรอ NaCl) ตามระบบการก าหนดชอ

สนแรทางธรณวทยา จงเรยกสนแรนวา แรโพแทช ชนด

คารนลลไทต โดยมองคประกอบตางๆของแรและผล

วเคราะหปรมาณองคประกอบของแรโพแทชจากการ

วเคราะหทางเคม ดงตารางท 1 และ ผลวเคราะหจากการ

ค านวณ ดงตารางท 2

ตารางท 1 ผลวเคราะหทางเคมของปรมาณองคประกอบของแร

โพแทชจากเหมองทดลองของบรษทเหมองแรโปแตชอาเซยน จ ากด

(มหาชน)

ล าดบ

ท

รายละเอยด

ธาต

วธวเคราะห ผลวเคราะห (%)

ครงท1 ครงท2 คาเฉลย

1

คลอรน

(Cl)

Mohr

Method

49.49

49.49

49.49

2 โซเดยม

(Na)

AAS

Method

22.53 22.57 22.55

3 โพแทสเซยม

(K)

AAS

Method

5.77 5.77 5.77

4 แมกนเซยม

(Mg)

AAS

Method

2.69 2.71 2.70

5 แคลเซยม

(Ca)

AAS

Method

0.14 0.14 0.14

6 ลเทยม (Li) AAS

Method

<0.0010 <0.0010 <0.0010

7

ซลเฟต

(SO4

=)

Gravimetric

Method

7.77 7.77 7.77

ตารางท 2 ผลวเคราะหจากการค านวณของปรมาณองคประกอบของ

แรโพแทชจากเหมองทดลองของบรษทเหมองแรโปแตชอาเซยน

จ ากด (มหาชน)

องคประกอบของแร เปอรเซนต

โพแทสเซยมคลอไรด (KCl)

11.00

โพแทสเซยมไฮดรอกไซด (K2O) 6.95

เฮไลด (NaCl) 57.32

แมกนเซยมคลอไรด (MgCl2) 10.58

แอนไฮไดรต (CaSO4)

0.48

สรปผลการทดลอง.............. .........................

ผลการศกษาองคประกอบของแรโพแทช ประกอบดวย

หลายวธ ไดแก วธการวเคราะหปรมาณคลอไรด (Cl) ม

ปรมาณ 49.49 เปอรเซนต โดยวธ Mohr Method การ

ว เคราะหปรมาณโซเดยม (Na) มปรมาณ 22.55

เปอรเซนต โพแทสเซยม (K) มปรมาณ 5.77 เปอรเซนต

แคลเซยม (Ca) มปรมาณ 0.14 เปอรเซนต แมกนเซยม

(Mg) มปรมาณ 2.70 เปอรเซนต และลเทยม (Li)

มปรมาณ <0.0010 เปอรเซนต โดยวธอะตอมมกแอบ

ซอรพชนสเปกโทรเมทร (Atomic Absorption

Spectrometry) การวเคราะหปรมาณซลเฟต (SO4

=)

มปรมาณ 7.77 เปอรเซนต โดยวธวเคราะหโดยน าหนก

(Gravimetric Method) จากการทดสอบใชการวเคราะห

ตวอยางคซ า การจะเลอกใชวธใดนนขนอยกบชนดและ

ปรมาณธาตทวเคราะหในตวอยางแรโพแทช จากผลการ

ทดสอบสามารถน ามาค านวณผลขององคประกอบของแร

ดบโพแทชไดดงน โพแทสเซยมคลอไรด (KCl) มปรมาณ

11 เปอรเซนต โพแทสเซยมไฮดรอกไซด (K2O) มปรมาณ

6.95 เปอร เซนต เฮไลด (NaCl) มปรมาณ 57.32

เปอรเซนต แมกนเซยมคลอไรด (MgCl2) มปรมาณ

10.58 เปอรเซนต แอนไฮไดรต (CaSO4) 0.48

เปอร เซนต . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .งง

ผลจากการศกษาตวอยางโพแทชจากเหมองทดลอง

ทความลกของชนโพแทช จากผวดน 110 -300 เมตร

ของบรษทเหมองแรโปแตชอาเซยน จ ากด (มหาชน)

แห ล ง แ ร บ า เ ห น จณร ง ค จ ง ห ว ด ช ย ภ ม ค ร ง น

แรคารนลไลต ม waste 67.90 % แตไมสามารถระบ

ปรมาณแรคารนลไลต ซงมสตรเคมวา KCl.MgCl2.6H

2O

เนองจาก ไมสามารถหาคา H2O ไดเพราะ คา H

2O

ทว เคราะหทางเคมไดวา เปน คา H2O ทอ ยในผลก

ตวอยางหรอ คา H2O จากการดดความชนของแรคาร

นลไลต ซงตองศกษาวธวเคราะหทางเคม โอกาสตอไป

รายงานสรปผลโครงการการศกษาองคประกอบของ

แรโพแทช เปนสวนหนงในหวขอโครงการวจยการจดการ

waste จากการท าเหมองโพแทชมาใชประโยชนอยางไร

เนองจากขณะนยงไมไดมการเปดเหมองแรโพแทชอยาง

25

25

เปนทางการ จะเปดเหมองป พ.ศ.2560 ซงจะมการแตงแร

และจะม waste ออกมา เพราะฉะนนขณะน จงน าแรดบของ

แรโพแทช จ านวน 1 ตวอยาง มาด าเนนการทดลองเพอ

ศกษาองคประกอบของแรโพแทชจากเหมองทดลอง ท

ความลกของชนโพแทช จากผวดน 110-300 เมตร ของ

บรษทเหมองแรโปแตชอาเซยน จ ากด (มหาชน) แหลงแร

บ า เหน จณรงค จ งหวดช ยภม ใน เบ อ งตน เท าน น

ประโยชนของการด าเนนการ.............................

1. เพอเปนแนวทางการหาธาตองคประกอบตางๆของแร

โพแทช รองรบโครงการส ารวจแร โพแทชในอนาคต

2. ศกษาและจ าแนกคณภาพแรโพแทช เพอการบรหาร

จดการและวางแผนการใชประโยชนไดอยางเหมาะสม

แผนงานทจะด าเนนการตอไป

ท าการศกษาการจดการ waste จากการท าเหมองโพแทช

มาใชประโยชนอยางไร

เอกสารอางอง

กรมทรพยากรธรณ, 2552, โครงการจดท าแนวทางการบรหาร

จดการทรพยากรแรโพแทช : รายงานการศกษาโดยกรมทรพยากร

ธรณ, กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 368 หนา.

กองอนรกษและจดการทรพยากรธรณ, 2552, ความรเกยวกบแร

โพแทช : กรมทรพยากรธรณ, กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม, 36 หนา.

วรรณภา จาราช, 2546, คณลกษณะทางเคมแหลงน าพรอนใน

ประเทศไทย : กลมวเคราะหทรพยากรแรและหน, กองวเคราะหและ

ตรวจสอบทรพยากรธรณ, กรมทรพยากรธรณ, 80 หนา.

ศนยการเรยนรอตสาหกรรมเหมองแร, 2558, บ าเหนจณรงค :

กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร กระทรวงอตสาหกรรม

และคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, เขาถงไดจาก

อนเทอรเนต http://Ic.dpim.go.th/kb/988, 1 พฤษภาคม 2558.

พทยากร ลมทอง, 2558, การประชมเสวนาวชาการ หาแนวทาง

พฒนาแหลงแรโพแทชของประเทศไทย ชวยเหลอเกษตรใชปยราคา

ถกลง : สมาคมดนและปยแหงประเทศไทย, เขาถงไดจาก

อนเทอรเนต

http://ofs101.1dd.go.th/webprs/adminofs_5/ofsnews/report_e

mpnews01.asp?ensid=001.., 29 กรกฎาคม 2558.

อารยา อนตะ, 2558, เหมองแรโปแตชอาเซยน อ าเภอบ าเหนจณรงค

จงหวดชยภม : กลมพฒนาอนามยสงแวดลอม, ศนยอนามยท 5,

นครราชสมา, 8 หนา.

.

., 2558, โครงการท าเหมองแรโปแตชของอาเซยน,

เขาถงไดจากอนเทอรเนต http://cpairat.tripod.com/develo5.html,

1 พฤษภาคม 2558.

. ., 2558, The ASEAN Potash Mining : บรษท

เหมองแรโพแทชอาเซยน จ ากด (มหาชน), เขาถงไดจากอนเทอรเนต

http://www.apmcnet.com/about.php?catid=15, 1 พฤษภาคม

2558.

Vogel, A.L., 1968, A textbook of quantitative inorganic

analysis, including elementary instrumental analysis (3 rd

ed.) : London, Longmans, Green & Co. Ltd., 1,216 p.

หมายเหต:

บทความนเปนเพยงสวนหนงของเนอหาทงหมดทเรยบเรยงขนเพอ

ความกระชบ ส าหรบวธการวเคราะหหรอเนอหาเพมเตมในสวนอนๆ

ถาทานผอานสนใจ สามารถสอบถามรายละเอยดไดท

คณปยนนท อ านาจสกลฤทธ สวนสงเสรมการวจยและพฒนา

ทรพยากรธรณ กรมทรพยากรธรณ

http://cpairat.tripod.com/

26

26

นอกเหนอจากงานวจยทไดน าเสนอไปแลว หนวยงานตางๆในกรมทรพยากรธรณยงมการด าเนนงานดาน

การวจยโดยไดรบการสนบสนนจากกรมทรพยากรธรณและหนวยงานอนๆ อกดวย ซงขอมลโครงการวจย

และพฒนาจากการรวมมอกบหนวยงานอนๆ และโครงการทไดรบงบประมาณทยงไมเสรจสน ในป พ.ศ.

2558-2559 ไดแก

โครงการการพฒนาเทคนคใหมเพอเพมประสทธภาพในการส ารวจแรโดยใชตนไมเปนสอกลาง (Developing

new techniques to enhance mineral exploration using biological media) ระยะเวลาด าเนนการ 2 ป

(ปงบประมาณ พ.ศ. 2559-2560) โดยหวหนาโครงการวจย คอ นางสาวศรพร สงปานเขา ต าแหนง

นกธรณวทยาช านาญการ ส านกทรพยากรแร ซงไดรบการสนบสนนขอเสนอโครงการวจยประจ าป พ.ศ.

2559 จากคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ทน าเสนอผาน วช.

โครงการการศกษาชนหนตะกอนบกสแดงในมหายคมโซโซอกทพบใน อ.เชยงมวน จ.พะเยา : ตะกอนวทยา

การล าดบชนหน และซากดกด าบรรพ (Study of the Mesozoic non-marine red beds in Chiang Muan

District, Payao Province : sedimentology, stratigraphy and fossil records) ระยะเวลาด าเนนการ 1 ป

(ตลาคม พ.ศ. 2558 - กนยายน พ.ศ. 2559) โดยหวหนาโครงการวจย คอ นางสาวพรเพญ จนทสทธ

ต าแหนง นกธรณวทยาช านาญการ พพธภณฑสรนธร ซงไดรบการสนบสนนขอเสนอโครงการวจยประจ าป

พ.ศ. 2559 จากคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ทน าเสนอผาน วช.

โครงการพฒนาองคความรดานธรณวทยา ทรพยากรธรณ และธรณพบตภย (การศกษาการก าเนดธาตโลหะ

หายากในหนแกรนตบรเวณภาคตะวนออกของประเทศไทย) ระยะเวลาด าเ นนการ 1 ป(ปงบประมาณ

พ.ศ. 2558) โดยผประสานงานโครงการ คอ ผอ านวยการสวนวจยและพฒนาทรพยากรแร ส านกทรพยากรแร

โครงการจดท าแผนผงถ าและการส ารวจจดท าฐานขอมลต าแหนงถ า ด าเนนการในปงบประมาณ พ.ศ. 2559

(ตลาคม พ.ศ. 2558 - กนยายน พ.ศ. 2559) โดยผรบผดชอบโครงการคอ ส านกงานทรพยากรธรณเขต 4

(สราษฎรธาน)

ทงนสวนสงเสรมการวจยและพฒนาทรพยากรธรณ กวท. จะจดโครงการสมมนาระดมความคดเหน เรอง “การประเมน

ผลการวจยและสรปผลการวจย ปงบประมาณ พ.ศ. 2559” เพอเผยแพรผลงานวจยโครงการดงกลาว ในปลายป 2559 ซงจะแจง

ใหทราบตอไป

โครงการศกษาภายใตบนทกความรวมมอศกษาพฒนาตนแบบการพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพของ

ประเทศไทย (Development of Thailand Geothermal Pilot Plant Project) แหลงเงนทนจาก บรษท ปตท.

จ ากด (มหาชน) ด าเนนการในป พ.ศ. 2558 (ระยะเวลาสนสดในเดอนเมษายน พ.ศ. 2559) โดย ผประสานงาน

โครงการของ ทธ. คอ นายอภชาต ไพยารมณ ต าแหนงผอ านวยการสวนแผนและประมวลผล ส านกเทคโนโลย

ธรณ รวมด าเนนโครงการกบกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กรมทรพยากรน าบาดาล และ

บรษท ปตท. จ ากด (มหาชน)

27

27

Go Around

เมอวนท 2 มถนายน 2544 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดเสดจพระราช

ด าเนนทรงวางศลาฤกษเขอนคลองทาดาน กอสรางแลวเสรจ ตลาคม

2547 เกบกกน าได 224 ลานลกบาศกเมตรพนทรบประโยชนรวมทงสน

185,000 ไ ร ใน 3 อ า เภอ 15 ต าบล 92 หม บ าน 9,104 คร ว เ ร อน

เมอวนท 5 มถนายน 2549 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงพระกรณา

โปรดเกลาฯ พระราชทานชอเขอนคลองทาดานวา เขอนขนดานปราการชล

พรอมทงมพระราชกระแสใหตดปายโลหะจารกประวตของขนหาญพทกษไพร

วน ณ บรเวณเขอนเพอเชดชเกยรตคณของทาน ปจจบนไดสงน าส าหรบ

พนทเกษตร ไดแก นา สวนไมผล อาท มะยงชด สมโอ มะปราง ชมพ มะมวง

ฯลฯ และพชไร พชผก อาทออย ขาวโพดหวาน บวบ พรก คะนา ฯลฯ

ส าหรบอปโภคบรโภค และ แกไขปญหาดนเปรยว นอกจากนยงไดประโยชน

ทางอน ไดแก แกไขปญหาอทกภย และรกษาระบบนเวศนและผลกดนน าเคม

รวมทงสงเสรมการทองเทยว อนจะยงผลใหประชาชนชาวจงหวดนครนายกม

รายไดและมคณภาพชวตทดขน

ถาทานก าลงมองหา

สถานททองเทยวท

ไมไกลจากกรงเทพ

มากนน คอลมน

Go Around ฉบบ

นขอตามรอยพอ

หลวงไปท

เขอนขนดาน

ปราการชล

จงหวด นครนายก

สถานททองเทยว

เชงอนรกษท

นาสนใจอกแหง

หนงของประเทศ

ไทย

ตามรอยพอหลวง เขอนขนดานปราการชล โครงการอนเนองมาจากพระราชด าร

ต.หนตง อ.เมอง จ.นครนายก ประวตความเปนมา เขอนขนดาน

ปราการชลกอตงขนจากพระราชด ารเมอวนท

4 ธนวาคม 2536 เนองในโอกาสเฉลมพระ

ชนมพรรษา พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ทรงพร ะราชทานพระราชด า ร ให กรม

ชลประทานพจารณาวางโครงการ และ

กอสรางเขอนคลองทาดาน ทบานทาดาน

ต าบลหนตง อ าเภอเมอง จงหวดนครนายก

ซงเปนสวนหนงของโครงการพฒนาลมน า

นครนายกตอนบน เพอชวยใหราษฎรทาง

ตอนลางมน าใชท าการเกษตร การอปโภค

บรโภค รวมทงชวยบรรเทาอทกภยทมกจะ

เกดขนในเขตจงหวดนครนายกเปนประจ า

ทกป เพอการอตสาหกรรม และเพอการ

แกไขพนทดนเปรยวอกดวย

นอกจากน

นครนายกยงม

สถานท

ทองเทยวอนๆท

นาสนใจอก

มากมาย เชน

วดหลวงพอปาก

แดง อทยาน

พระพฆเนศ

สวนพทธชยนต

2600ป พทธ

อทยานมาฆบชา

อนสรณ วดถ า

สาลกา น าตกวง

ตะไคร อกดวย

28

28

Smart Life

Period log Category: Health & Fitness Compatible with iPhone, iPod Touch and iPad

ในโลกยคปจจบนน เทคโนโลยถอเปนสวนหนงใน

ชวตเราอยางแยกไมได ไมเวนแมแตในเรองสวนตว

ของสาวๆ อยางเรอง “รอบเดอน” แอพพลเคชน

ดๆตวน จะมาชวยจดการเรองสวนตวขอวคณให

เปนเรองงาย มาพรอมกบฟงกช นหลากหลายอาท

เตอนวนครบก าหนดรอบเดอน วนตกไข ระยะ

ปลอดภยและอนๆทเกยวกบรอบเดอน ซงจะชวยให

คณวางแผนชวตไดงายขน เพมความสะดวกในการ

เดนทางไกล หรอวางแผนการมบตร นอกจากนยง

มโหมดปองกนขอมลดวยการเขารหสเพอความเปน

สวนตวอกดวย

Bangchak Category: Lifestyle Compatible with iPhone, iPod Touch and iPad

การวางแผนจดการน ามนเชอเพลงจะเปนเรอง

งายขน ดวยแอพพลเคชนตวนทจะชวยใหคณ

เชคราคาน ามนของวนนไดสะดวกงายขน

รวมทงหากมการเปลยนแปลงราคาน ามนของ

วนพรงนระบบจะแจงเตอนใหคณทราบกอน

เพอวางแผนบรหารจดการคาใชจายอยาง

เหมาะสม นอกจากนยงมโหมดชวยคนหา

สถานบรการน ามนท วประเทศ และโหมด

คนหาสถานน ามนบางจากทใกลทสดดวย

ระบบแผนท GPS อกดวย

ฉบบน ’’’’ ’’’’’’’’’’

Smart Life

ขอน าเสนอ;;;;;;;;;;;;

แอพพลเคชนและ

เทคโนโลยเจงๆทจะชวย

ใหคณสะดวกสบายมาก

ยงขน

ตะเกยงพลงงานน าเกลอ

Read more:

http://www.creativemove.com/des

ign/sustainable-alternative-

lighting/#ixzz40zCMsnc1

ตบมอดงๆใหกบสองพนอง Aisa และ Raphael

Mijeno ชาวฟลปปนสกบสงประดษฐสดล า ตะเกยง

พลงงานน าเกลอ ความพเศษของตะเกยงน คอ มน

ไมตองใชเชอเพลง เพยงแตก าเนดพลงงานโดยผาน

แผนโลหะเลก ๆ และน าเกลอเทานน สามารถใชงานไดนาน 8 ชวโมงดวยน าหนงแกว และเกลอสองชอน

ชา โดยโลหะสองชนดทแตกตางกนทจมในน าเกลอ

จะท าปฏกรยาปลอยอเลกตรอนออกมา และจะวงผาน

โลหะชนดหนงไปอกชนดหนงผานสายไฟทกอใหเกด

พลงงานไฟฟาในหลอด LED

บรษท SALt ของทงสองยงมเปาหมายใหญตอไป

คอการทพวกเขาหวงจะสรางเครองก าเนดพลงงาน

จากน าเกลอทสามารถปลอยพลงงานใหแกบานทง

หลงไดและหลงจากนนกอาจจะเปน โรงไฟฟาพลงงาน

น าเกลอ

ทมา: www.EnerdySavingmedia.com

29

29

Smart Healthy

รจกกบพช “พรมม”สมนไพรรกษาอาการความจ าเสอม

พรมม หรอ ผกม มชอวทยาศาสตรวา Bacopa monnieri เปนพชสมนไพรทถกจบตามอง ม

สรรพคณ ใชเปนยาบ ารงสมองและความจ า ขบโลหต แก

ไข ขบพษรอน ขบเสมหะ บ ารงก าลง บ ารงหวใจและบ ารง

ประสาท การศกษาฤทธทางเภสชวทยาตอระบบประสาท

พบวามสวนชวยในการกระตนการเรยนรและความจ า สาร

อ อ ก ฤ ท ธ ส า ค ญ ท พ บ ไ ด แ ก ส า ร ใ น ก ล ม

trierpenoid saponin ชอวา bacosideว ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว

ในปจจบนได มงานวจ ยเ กยวกบพชชนดนอาทเชน

ผลงานวจย “พรมม สมนไพรบ ารงความจ า” ซงม รศ.

ดร . กรกนก อ งค นนนท จ ากคณะ เภสชศาสตร

มหาวทยาลยเนรศวร เปนหวหนาคณะวจย ภายใตการ

สนบสนนของส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต และ

องคการเภสชกรรมไดมการน างานวจยมาตอยอดจนได

เปนผลตภณฑเสรมอาหารสารสกดสมนไพร “พรมม

บ ารงความจ า” ในรปแบบเมด เพอชวยชะลอความเสอม

ของสมอง บ ารงสมองและความจ า

พรมม

ขาวฮาง มหศจรรยอาหารตานโรค อกหนงภมปญญาทองถนของไทย ขาวฮางงอกเปนภมปญญาทองถนของภาคอสานมา

นานนบรอยป เปนขาวทเพาะงอกจากขาวเปลอกม

ไพเบอร วตามน และธาตตางๆ จากเปลอกมา

เคลอบในเมลดขาวเพมเตม จงท าใหมสารอาหาร

มากกวาขาวกลองงอก ขาวฮางเปนขาวน านมทม

ระยะแกเกนกวาจ าท าขาวเมา แตยงไมสกพอในระยะ

เกบเกยว กรรมวธการผลตเรมจากน าเปลอกขาว

ไปแชน าจากนนน าไปนงกอนน ามาสเปนขาวกลอง

ซงท าไดท งขาวเหนยวและขาวเจา จงท าใหแตกตาง

จากการท าขาวกลองงอก ในขนตอนการเอาเปลอก

หรอแกลบออกนนสวนของจมกขาวและเยอหม

เมลดจะไมแตกออก ท าใหโปรตนแรธาตตางๆยงอย

ครบถวน เมอหงสกเมลดกไมเกดการแตกราว การ

น าขาวไปแชน าเพอกระตนใหเกดการงอกท าใหม

ปรมาณสารกาบาเพมขนเปน 10 เทานอกจากนยงมสารแกมมาออรซานอล วตามนอ ไลซน เปนตน

ประโยชนของขาวฮาง ชวยรกษาสมดลในสมอง ลด

ความวตกกงวล หลบสบาย ปองกนโรคอลไซเมอร คลาย

กลามเนอ ชะลอความชรา ลดความดนเลอด กระตนการ

ขบถาย ปองกนมะเรงล าไส เปนตน

30

30

Special issue

สาธารณรฐเกาหล หรอเกาหลใต ประเทศทมวฒนธรรมและประเพณเปนมรดกตกทอดกนมากวาหาพน

ป ซงปจจบนไดกลายเปนประเทศมหาอ านาจทางเศรษฐกจทกาวขนมาเปนอนดบทสบสองของโลก เคยเปนเจาภาพใน

การแขงขนกฬาโอลมปก การแขงขนฟตบอลโลก เกาหลใตไดมงมนในการพฒนาประเทศจนสามารถยกระดบ

ประเทศทยากจนจนเปนประเทศทร ารวย

หากไดมองยอนกลบไปดประวต แลวจะพบวาเปนประเทศหนงทไดผานประวตศาสตรของประเทศมาดวยความขมขน เกาหลตองอยใตอ านาจของจน และ ญปน และเคยมสงครามในประเทศจนท าใหถงกบตองแบงครงและแยกการ

ปกครองเปนสองประเทศ ประชาชน ตองผจญกบความยากจน ขวญเสย ฐานะทางเศรษฐกจของประเทศตกต า แตถง

กระนน ชาวเกาหลกมไดยอทอยงคงตอสเสรมสรางประเทศตอไป และภายใตการน า ของประธานาธบดปกจงฮ ไดน า

แผนพฒนาเศรษฐกจ 5 ป ฉบบท 1 และ 2 มาใชโดยเรมตนตงแตป ค.ศ. 1961 - 1971 ซงปรากฏวาแผนพฒนา

เศรษฐกจทง 2 ฉบบน ไดผลเกนความคาดหมายในดานการอตสาหกรรมและการสงสนคาออก ท าใหประเทศเกาหล

ฟนตวทางเศรษฐกจขนมาก และอยในฐานะมงคงทจะกระจายผลประโยชนไปเกอกลในการพฒนาชนบทได เพราะใน

ระยะนการพฒนาชนบทยงไมไดรบการสนบสนนในดานการพฒนาเทาทควร เมอเทยบกบคนในเมอง ดงนนในปค.ศ.

1971 ประธานาธบดปกจงฮ จงไดเรมขบวนการแซมาเอล อนดง ขนโดยถอเปนขบวนการระดบชาตทจะยกฐานะของ

ชนบทใหกาวหนาและร ารวยขนโดยยดหลกการขยน การชวยตวเองและความรวมมอ

แซมาเอล อนดง (Saemaul undong) ขบวนการหมบานใหม หรอชมชนใหมมจด

เรมจากการสมมนาผวาราชการจงหวด เมอวนท 22 เมษายน คศ.1970 ซงในทนนประธานาธบดปกจงฮไดกลาววา

ถาเราสามารถสรางและฝงอดมการณใหทกคน รจกชวยตวเอง มความเชอมน ขยน แลวท างานหนกขน หมบาน

ชนบทจะเปนทอยอยางสขสบาย และมความเจรญมงคง แนวคดหลกการพฒนาชมชนแบบ Saemaul Undong คอ

ความขยน การชวยเหลอตนเอง และความรวมมอ พรอมทงแลกเปลยนประสบการณการพฒนา ในทกภมภาค เพอ

แสวงหาความรวมมอในการพฒนาชมชนอยางยงยน ความส าเรจของ Saemaul Undong นนเกดจากนโยบายของ

รฐบาลทน าระบบของการแขงขนมาใชควบคกบการสนบสนนเงนทนท าใหเปนตวกระตนอยางด มการยกยองชมเชย

และใหรางวลเพอสรางแรงจงใจทส าคญ นอกจากนนการอทศตนของผน าควบคกบการตนตวของชาวบานเปนกลไก

ในการขบเคลอน ไมเพยงเทานเกาหลใตยงไดมการจด Global Saemaul Leadership Forum 2015 เพอเปนเวท

ส าหรบผน าชมชนในการแลกเปลยนประสบการณในการพฒนาชนบทและการปรบเปลยนแนวคดของคนทงประเทศ

โดยใชหลกการ Saemaul Undong พรอมทงขยายแนวคดไปยงประเทศตางๆ ทงในเอเชยแอฟรกา และลาตนอเมรกา

ไดมผเขารวมสมมนา จากประเทศตาง ๆ จ านวน 57 ประเทศทวโลก

รจกกบแนวคด แซมาเอล อนดง

(Saemaul undong)

การพฒนาทยงยนของเกาหลใต

ทมา: http://www.thenewstribe.com http://www.saemaul.or.kr http://news.asia.tu.ac.th

http://agecon-extens.agri.cmu.ac.th/Course_online/Course/352721/14.pdf

31

31

ทานผอานทกทานสามารถรวมสงบทความหรอขอตชม เพอเปนสวนหนงในการเผยแพรความร ความบนเทง และเพอการ

พฒนาจดหมายขาว กาวหนางานวจยทางทรพยากรธรณ ไดท สวนสงเสรมการวจยและพฒนาทรพยากรธรณ

กองวเคราะหและตรวจสอบทรพยากรธรณ กรมทรพยากรธรณ เลขท 75/10 ถนนพระรามท 6 แขวนทงพญาไท เขจราชเทว

กรงเทพฯ 10700 สามารถสอบถามรายละเอยดไดท โทรศพท 0 2621 9741, 0 2621 9749 โทรสาร 0 2621 9554

email: [email protected] แลวพบกนใหมฉบบหนาคะ

สวนสงเสรมการวจยและพฒนาทรพยากรธรณ กองวเคราะหและตรวจสอบทรพยากรธรณ กรมทรพยากรธรณ เปนหนวยงานของรฐท

จดตงขนเพอสนบสนนการศกษาวจยและพฒนาทางดานทรพยากรธรณ ไมไดมวตถประสงคเพอแสวงหาก าไร หากทานพบวามขอมลใดๆ

ทละเมดทรพยสนทางปญญาปรากฏอยโปรดแจงใหทราบเพอด าเนนการแกปญหาดงกลาวโดยเรวทสดตอไป

สวนสงเสรมการวจยและพฒนาทรพยากรธรณ Research and Development of Mineral Resources

Promotion

มหนาทหลกในการสนบสนนและสงเสรมการศกษาวจยและพฒนาเพอให

เกดนวตกรรมดานธรณวทยาและทรพยากรธรณ

ถายทอดเทคโนโลย องคความรและนวตกรรมดานธรณวทยาและ

ทรพยากรธรณ

ประสานการด าเนนงานโครงการวจยตางๆของกรมฯ

ตลอดจนปฏบตงานรวมกนหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงาน

อนทเกยวของหรอทไดรบมอบหมาย



กรมทรพยากรธรณ

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

75/10 ถนนพระรามท6 แขวงทงพญาไท เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400

สงเสรมการวจยทางธรณวทยา

และทรพยากรธรณ

เพอการพฒนาทยงยน

จดหมายข่าว Newsletter ก้าวหน้างาน...

Documents

Transcript of จดหมายข่าว Newsletter ก้าวหน้างาน...