ก้าวแรก - hitap.net ·...
16
จุลสาร ปีที่ 3 ฉบับที่ 4 ตุลาคม - ธันวาคม พ.ศ. 2553 ก้าวแรก... โครงการศึกษาเรื่องแผ่นรองซับปัสสาวะ อุจจาระ และผ้าอ้อมสำเร็จรูปสำหรับผู้พิการและผู้สูงอายุ
Transcript of ก้าวแรก - hitap.net ·...
จลสาร ปท 3 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม พ.ศ. 2553
กาวแรก...
โครงการศกษาเรองแผนรองซบปสสาวะ อจจาระ
และผาออมสำเรจรปสำหรบผพการและผสงอาย
2H
eal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
ดฉนโชคดมากทไดรบความเมตตาจากอาจารยธาดา
ทำใหไดใกลชดอาจารยมานานกวาสบป ไดมโอกาสพดคยกบ
อาจารยทกเชาวนอาทตย และไดทำรวมกจกรรมกบอาจารย
หลายดานคอ(1)งานชมชน:ชมรมคนรกเมองหาดใหญและ
โครงการพฒนาชมชนแออดและเดกดอยโอกาส (2) งานของ
กลมเยนศระ เพอชวยเหลอผปวยทมาพกรกษาตวทอาคาร
เยนศระ (3) กจกรรมทางวชาการคอ อายรศาสตร ม.อ.สญจร
และ (4) งานวจย คอ เรอง infective endocarditis การ
ตดตามระยะยาวพอแมของเดกท อ.เทพา และการศกษา
causeofdeathและdeathcertificateจงไดเรยนรสงตางๆ
จากอาจารยมากมาย
อาจารยมหวใจของความเปนครสงมาก รกลกศษย
และมแนวความคดทดมากเรองการผลตแพทยทดออกไปรบใช
ประเทศชาตอาจารยทำcardioroundสำหรบresidentและ
นศพ. ทกคนวนองคาร เวลา 20.00-21.00 น. มานานแลว
ดฉนคดวา cardio round ของอาจารยเปนการเรยนการสอน
ทดทสดของภาควชาทำใหresidentและนศพ.รสกสนกได
เรยนรการซกประวตและการตรวจรางกายทสำคญ และเขาใจ
physiology ดขนมาก กลมของเราเดนทางไปทจงหวดตางๆ
ในภาคใตเพอทำอายรศาสตร ม.อ.สญจร เปาหมายคอ ทำให
แพทยสนกกบCMEซงจะทำใหเขาทำงานไดอยางมประสทธภาพ
และมความสข รวมทงสรางเครอขาย ใหเขารจกคนเคยกบ
พวกเราและโทรศพทมาปรกษาไดตลอดเวลาอาจารยคดปรบปรง
พฒนาการเรยนการสอนตลอดเวลา และคอยใหคำแนะนำ
อาลยรำลก
ศาสตราจารยนายแพทย ธาดา ยบอนซอย
อาจารย ธาดา ผเปนทรกและเปนดวงประทปของพวกเราตลอดไป
อาจารยในกลมใหพดนอยลง และกระตนใหผเขารวมทกคนได
แสดงความคดเหน
ในดานการเปนแพทยทด อาจารยมความเมตตาตอ
ผปวยอยางมาก ใหเกยรตผปวยทกราย และปฏบตตอผปวย
อยางนมนวล อาจารยยงออกตรวจผปวยสมำเสมอ จนถงวนท
23 พฤศจกายน กอนทอาจารยจะเกดมเลอดออกในสมองใน
เชาวนรงขน อาจารยมความสขมากจากการทำงาน และพด
บอยๆ วาแพทยเราควรทำงานวนละ 16 ชวโมง ซงอาจารยทำ
ไดจรงๆ คอ มาทำงานประมาณ 6.30 น. และกลบบานเวลา
18.00-19.00 น. ถงบานแลวกยงทำงานตออก เสาร-อาทตยก
ไมหยด ในชวงทไดรบเคมบำบด อาจารยกยงออกตรวจผปวย
ทกวนเปนปกต
อาจารยเปนคนมอารมณขน มความรบผดชอบสง
เฉลยวฉลาดและรอบรเปนอยางมากมวสยทศนดเยยม เดดเดยว
และกลาตดสนใจมความเมตตากรณาตอผรวมงานและทกๆคน
ผทไดพดคยปรกษาอาจารย จะประทบใจในความตงใจของ
อาจารยทจะชวยคดและชวยแกไขปญหาดวยความรกและ
เมตตาอยางเตมเปยม
วนท 23พค.2553 เวลา13.30-15.30น.อาจารย
ไดมารวมประชมโครงการพฒนาชมชนแออดฯและอยจนเสรจสน
การประชม อาจารยไดใหความเหนตางๆ ซงมประโยชนมาก
เมอเวลา 19.00 น. ดฉนไดไปเยยมอาจารยตามปกต อาจารย
แนะนำใหดฉนทำ e-consult ตอโดยใชผปวยทเราพบใน รพ.
ม.อ. อาจารยยงมความคดเหนตางๆ ทเฉยบคมมาก ดฉนไมได
คาดคดเลยวาในวนรงขนอาจารยจะมเลอดออกในสมอง
อาจารยธาดาไดสรางความด สงสมบญบารมมาตลอด
ซงนำชวตใหมคณคาและยอมนำพาดวงวญญาณของอาจารย
ไปสสคตตามเหตปจจยทสรางไวดแลว อาจารยยงคงอยในใจ
ของพวกเราตลอดไปความรก เคารพและคดถงอาจารยจะเปน
พลงใหพวกเราพรอมใจกนทำงานทอาจารยไดเรมตนไวใหกาวหนา
ตอไปอยางเตมความสามารถ สวนดฉนขออธษฐานใหไดเกด
เปนลกและศษยของอาจารยในชาตหนาอกคะ
รศ.พญ.พรรณทพย ฉายากล
คดมาจากบทความในหนงสอ ‘ศาสตราจารยนายแพทยธาดา ยบอนซอย:
ครแพทยผประเสรฐ’ ในงานพระราชทานเพลงศพ ศาสตราจารยธาดา
ยบอนซอย เมอวนท 16มกราคมพ.ศ. 2554ณ เมรวดคลองเปลอำเภอ
หาดใหญจงหวดสงขลา(โดยไดรบอนญาตจากผเขยนแลว)
Heal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
จลสาร ปท 3 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม พ.ศ. 2553
3
ดร.ภญ.ศรเพญ ตนตเวสส
ทปรกษาและนกวจยอาวโสโครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ
ป พ.ศ. 2553 ทกำลงจะผานพนไป เปนอกปหนงท
บคลากรของHITAPซงเปนหนวยงานวจยเลกๆสามารถใช
ศกยภาพในการประเมนเทคโนโลยดานสขภาพ (HTA) ให
เกดประโยชนตอสงคมไดอยางเปนรปธรรม ผลการวจย
หลากหลายประเดน ตลอดจนขอเสนอแนะทเกยวของได
ถกนำเสนอทงในเวทวชาการและทประชมผกำหนดนโยบาย
ตลอดจนมการนำขอมลความรสำหรบประชาชนเผยแพร
ผานชองทางใหมๆ นอกจากน การสรางความรวมมอกบ
หนวยงานทงภายในประเทศและตางประเทศกนบวา
ประสบความสำเรจในระดบหนง โดยเฉพาะอยางยงการ
จดทำMOU วาดวยการพฒนาขดความสามารถดาน HTA
ระหวางกระทรวงสาธารณสขไทยกบ National Institute
for Health and Clinical Excellence (NICE) สหราช
อาณาจกร รวมทงการจดตงเครอขายของหนวยงาน HTA
ของประเทศตางๆในภมภาคเอเชย
ตลอดหนงปน HITAP ไดเขาไปมสวนรวมใน
กระบวนการพฒนานโยบายสขภาพในหลายรปแบบ หลาย
ครงทนกวจยของเราไดรบคำขอใหชวยรวบรวมองคความร
ในเรองทกำลงเปนปญหาสาธารณสขของประเทศ เชนกรณ
การใหสารไอโอดนเสรมในสตรมครรภและระยะใหนมบตร
และอกหลายครงท HITAP ไดรบความไววางใจจากองคกร
ระหวางประเทศใหชวยสงเคราะหองคความรดวยการ
ทบทวนงานวจยอยางเปนระบบ (systematic review)
เชน กรณการประเมนทางเศรษฐศาสตรของมาตรการ
ตอบสนองตอการระบาดใหญของไขหวดใหญในปพ.ศ.2552
(pandemic influenza, 2009) ซงองคการอนามยโลก
ตองการทจะนำผลการศกษาไปใชประโยชนในการคดเลอก
และพฒนามาตรการทมประสทธผลและคมคาสำหรบการ
ระบาดใหญในอนาคตนอกจากนผลการทบทวนยงชใหเหน
ชองวางของงานวจยทมอยและความจำเปนทจะตองลด
ชองวางดงกลาวโดยเรว
การทสำนกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวาง
ประเทศ(IHPP)และHITAPไดรบมอบหมายจากสำนกงาน
หลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ใหรวมกนดำเนน
‘โครงการศกษาเพอพฒนาชดสทธประโยชนภายใตระบบ
หลกประกนสขภาพถวนหนา’ มาตงแตปลายป พ.ศ. 2552
กเปนอกชองทางหนงในการเชอมโยงงานวจยของเราเขากบ
กระบวนการนโยบายภายใตโครงการน HITAP รบผดชอบ
การวจยเพอประเมนมาตรการสขภาพหลายมาตรการหนง
ในจำนวนนนกคอ ‘วสดรองซบปสสาวะ อจจาระในผพการ
และผสงอาย’ จลสาร HITAP ฉบบนนำเสนอเรองราว
เกยวกบวสดอปกรณทางการแพทยในกลมนในหลายแงมม
ทนาสนใจ บางประเดนอาจจะเปนเรองทเราไมเคยคาดคด
มากอน
ในขณะทประเทศไทยกำลงกาวไปสการเปน ‘สงคม
ผสงอาย’ ในอกไมกปขางหนา ในวนนเราไดเตรยมตว
พรอมรบสถานการณทจะมาถงแลวหรอยง? การประเมน
วสดรองซบปสสาวะ อจจาระ ชใหเหนวา ยงมเรองราว
อกมากมายทเรา ‘คนไทย’ จำเปนตองรหรอควรร แตใน
ปจจบนเรายงขาดองคความรเพอการเตรยมการทดพอใน
เรองเหลานน
บทบรรณาธการ
4H
eal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
• สถานการณปญหาในปจจบน จากการสำรวจความพการปพ.ศ. 2550 โดยสำนกงาน
สถตแหงชาตพบวาประชากรไทยอายตงแต7ปขนไปจำนวน
363,020 คน มความลำบากในการขบถายรวมทงการทำความ
สะอาดหลงขบถาย คนกลมนจำเปนตองปรบรปแบบการขบถาย
ใหสอดคลองกบการดำเนนชวตประจำวนผาออมเปนรปแบบหนง
ของการขบถาย ทงนความจำเปนจะตองใชผาออมนนเกดจาก
สาเหตหลก 4 ขอ สามขอแรกเปนปญหาของความบกพรอง
ของรางกายทเกยวกบการควบคมระบบปสสาวะ สวนขอ
สดทายเปนปญหาของสงแวดลอมรอบตวผปวย/ผพการ โดยม
รายละเอยดดงน
1. ไมสามารถควบคมระบบการปสสาวะและ
อจจาระ (กลนไมไดและ/หรอระบายไมได)ซงเกดจาก
1.1 ความผดปกตของสมอง2ดานหรอกานสมอง
หรอไขสนหลงทำใหไมสามารถควบคมการขบถาย ซงแบงออก
ไดเปน 2 ชวง คอ ชวงแรก เกดขนระหวางทอไตถงหรด หาก
กระเพาะปสสาวะไมขยายตว รวมกบหรดปดไมสนท จะทำให
ไมสามารถเกบปสสาวะได กลาวคอเมอมนำปสสาวะเพยงเลกนอย
กระเพาะปสสาวะจะบบตวอตโนมต ปสสาวะจงออกมาแบบ
กระปรบกระปรอยตลอดเวลาปรมาณมากหรอนอยขนกบแรงบบ
และความเกรงของหรด ชวงทสอง ระหวางกระเพาะปสสาวะ
และหรด กรณนกระเพาะปสสาวะไมสามารถบบตวไดอยางม
ประสทธภาพรวมรวมกบหรดไมสามารถเปดออกเตมทเปนผล
ใหเกดภาวะนำปสสาวะคางเสยงตอเกดการตดเชอตามมา ใน
การขบถายอจจาระกจะเกดปญหาทองผก มอจจาระคงคาง
และบางครงมอจจาระใหมซงมลกษณะเหลวกวานนไหลผาน
ออกมาโดยไมสามารถกลนไวได หากไมไดรบการดแลทดพอคน
เหลานมความเสยงตอการเกดภาวะไตวายเรอรงและมะเรง
ลำไสใหญและทวารหนกไดมากกวาคนปกต
1.2 ความผดปกตของกลามเนอรอบหรดและทอ
ปสสาวะเชนหญงทมภาวะกระบงลมหยอนหรอผชายทผาตด
ตอมลกหมาก ปสสาวะมกเลดราดเวลาทมแรงดนในชองทอง
เพมขนเชนไอจามหวเราะออกกำลงปรมาณปสสาวะทเลดราด
จะมปรมาณไมมากนก
1.3 ความผดปกตของระบบประสาทสวนปลาย
เชน เบาหวาน รากประสาทสนหลงถกกดทบจากความเสอม
ของกระดกสนหลง ทำใหไมรสกปวดปสสาวะ เกดปสสาวะ
คงคางมากจนลนออกมาขณะทออกมาจะไมรสกตวแตจะรตอ
เมอเปยกแลว ในกรณทกระเพาะปสสาวะไมสามารถบบตวได
อยางมประสทธภาพทำใหปสสาวะคางจะทำใหเกดการตดเชอ
ไดงายดวย บางรายปสสาวะไหลกอนจะถงโถสวมเนองจากม
ภาวะของการบบตวของกระเพาะปสสาวะทไวเกน
1.4 ความผดปกตของทอปสสาวะ เชน มะเรง
ลกลามไปยงระบบปสสาวะ เชน มะเรงในระบบสบพนธหญง
มะเรงลำไส ทำใหเกดการเชอมตอกบทวารหนกหรอชองคลอด
ทำใหปสสาวะไหลซมตลอดเวลา หรออาจเกดการอดกนทำให
ระบายออกไมได
2. ความผดปกตของรางกายทมผลใหไมสามารถ
เขาหองนำไดเปนปกต ไดแก กรณทผปวยไมสามารถบอกความ
อยากเขาหองนำ เชนในรายทเปนdementiaกรณทผปวยไม
สามารถเดนเขาออกหองนำ เพราะเสยการทรงตวหรอไมมแรง
เดน (จากขาออนแรงปวดขอ โรคหวใจ โรคไตวายฯลฯ)และ
กรณทผปวยไมสามารถเคลอนยายตวหรอทรงตวนงบนโถสวม
ไดเชนขาออนแรงปวดเขา
3. ความผดปกตของรางกายททำใหไมสามารถ
ทำความสะอาดและแตงกายหลงขบถาย ไดแก มอและแขน
ออนแรงสญเสยการทรงตว
4. สภาพสงแวดลอมททำใหไมสามารถใชหองนำ
ไดแกทางเดนมาหองนำลำบากพนหองนำลนยกพนหองนำสง
ไมมราวจบ ไมมคนพาไปไมมคนชวยพาเขา ชวยถอดเสอผา
หรอชวยเชดลาง ไมสามารถเขนรถเขาหองนำได เนองจาก
หองนำแคบเกนไป มธรณประตขวาง หรอโถสวมแบบนงยอง
เปนตน
• การแกไขทางการแพทยในปจจบน เปาหมายการดแลผปวย/ผพการกลมน ไดแกการชวย
ขบปสสาวะออกใหหมด เพอลดภาวะปสสาวะเลดราดไมให
รบกวนการดำเนนชวตประจำวน และรกษาระดบความดนของ
กระเพาะปสสาวะใหไมเกนขดจำกดของหรดเพอปองกนการ
ไหลยอนกลบของปสสาวะไปยงไต ซงจะทำใหเกดภาวะไตวาย
เรอรงโดยมรปแบบการดแลดงน
แพทยหญงอบลวรรณ วฒนาดลกกล แพทยเวชกรรมฟนฟศนยสรนธรเพอการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาต
เรองเลาจากผร
ความจำเปนในการใชผาออม เพอรองรบปสสาวะและอจจาระ
Heal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
จลสาร ปท 3 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม พ.ศ. 2553
5
1. การใสสายสวนปสสาวะแบบคาสายไวตลอดเวลา
จะชวยลดการคงคาง และลดภาวะเลดราด ซงผปวยทมปญหา
ความดนในกระเพาะปสสาวะสง จะมปญหาปสสาวะซมรอบ
สายและไหลยอนกลบทไต จงตองสวมผาออมควบคกนกบการ
คาสายสวนรวมกบใหยากลมแอนตโคลเนอร-จค เพอชวยลด
การบบตวของกระเพาะปสสาวะ อยางไรกตาม การระบาย
ปสสาวะดวยวธนในระยะยาวอาจกอใหเกดภาวะแทรกซอน
หลายอยาง เชน การตดเชอของระบบทางเดนปสสาวะ
(กระเพาะปสสาวะ, ตอมลกหมาก, ทอปสสาวะ, แผลกดทบ
ระหวางถงอณฑะและองคชาต) ภาวะตดเชอเรอรงยงทำใหเกด
นวและปสสาวะไหลยอนกลบไปทไต จงจำเปนตองเปลยนสาย
สวนใหมเปนระยะ โดยทวไปจะเปลยนทก 2 สปดาหเพราะจะ
ชวยลดภาวะการตดเชอได กลมนมกใชผาออมประมาณ 1-2
ผนตอวน กลางคนบางรายอาจใชแผนปกนซมซงราคาถกกวา
และระบายอากาศดกวาการใสผาออม
2. การสวนทงเปนครงคราว (Intermittent Cathe-
terization)เมอปสสาวะในกระเพาะมปรมาตรพอสมควรปกต
จะสวนวนละ 4-6 ครง วธนจะชวยลดการคงคางของปสสาวะ
ได แตอาจมปญหาปสสาวะซมเลดระหวางการสวนได แตจะม
ปรมาณนอยกวารายทไมไดสวนปสสาวะเลย ผชายสามารถ
ใชถงยางอนามยชนดหนาพเศษ ตอสายลงถงพกปสสาวะได
สำหรบเพศหญงจะตองใชแผนรองซบหรอผาออม การสวน
ปสสาวะดวยตนเองตองไดรบการฝกรวมกบการปรบเปลยน
พฤตกรรมการดมนำและระวงเรองความสะอาดทเครงครดเพอ
ปองกนการตดเชอวธนเหมาะสำหรบผปวยทสามารถทรงตวนง
และมอยงสามารถใชการไดด ในกลมนหากเปนผชาย อาจไม
ตองใชผาออมเลย สวนผหญงจะตองใชผาออมวนละ 2-6 ผน
ขนกบปรมาณของปสสาวะทรวซม
3. การใสผาออมโดยปลอยใหปสสาวะซมเอง จะ
เลอกใชวธนตอเมอพบวาหลงสวนปสสาวะแลวมปสสาวะเหลอ
คางในกระเพาะปสสาวะไมเกน 50 มลลลตร และความดนใน
กระเพาะปสสาวะอยในระดบทไมอนตราย กลมนมกใชผาออม
วนละ4-6ผน
ในรายทปสสาวะเลดราดในปรมาณนอยอาจจะใช
ผาออมรวมกบแผนเสรมซมซบ วนละ 1-2 ผน สวนในรายท
มะเรงลกลามจนอดกนทางเดนปสสาวะหรอเกดชองทางเชอม
ระหวางทอปสสาวะกบทวารหนกหรอชองคลอดมกจะตองคา
สายสวนปสสาวะรวมกบผาออมวนละ 2-6 ผน ขนอยกบ
ปรมาณปสสาวะทออกมา
• การสนบสนนจากภาครฐแกผพการ (และผสงอาย) ท เกยวกบเรองการขบถาย รายการเวชภณฑทมใชยาซงสำนกงานหลกประกน
สขภาพแหงชาต สวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ และ
สำนกงานประกนสงคมใหการสนบสนนไดแก
- สายสวนปสสาวะแบบคาสาย สามารถเบกได
ทกครงทเปลยนสาย หากผปวยหรอญาตสามารถเปลยนเองได
กเบกเปนวสดไปสำรองไดตามระยะเวลาทแพทยกำหนดให
เปลยนสาย อยางไรกด ราคาทกำหนดไวเปนราคาของสายสวน
แบบยางเคลอบซลโคน ซงมวตถประสงคของการใชงานแบบ
ชวคราวและแบคทเรยเกาะไดงายกวาแบบทเปนซลโคนทงเสน
- สายสวนแบบสวนเองทำจากซลโคน สามารถเบก
ไดเมอชำรด
- ถงยางอนามยแบบหนาสามารถเบกไดเมอชำรด
- ถงรองรบปสสาวะ ซงควรใชแบบปองกนการ
ไหลยอนกลบได (oneway valve) แตสวนทสามารถเบกได
ไมสามารถครอบคลมถงรองรบแบบแบบปองกนการไหลยอน
กลบไดปจจบนทสามารถเบกไดจงเปนแบบไมมวาลว
จะเหนไดวา โครงการประกนสขภาพภาครฐทงสาม
โครงการยงไมใหการสนบสนนผาออมในกรณผทผานโปรแกรม
การฝกแลวแตยงจำเปนตองใชผาออมอยโดยเฉพาะผปวย/
ผพการหญง สงผลใหผปวย/ผพการตองแบกรบคาใชจาย
ในสวนนซงเปนปญหาอยางมากโดยเฉพาะผทมฐานะยากจน
กลาวโดยสรป ในปจจบนยงมชองวางของการจดบรการ
สขภาพใหผปวย/ผพการทมความผดปกตในการขบถาย
ปสสาวะอยผเขยนจงมขอเสนอดงน
1. เวชภณฑทโครงการประกนสขภาพสนบสนนควร
เปนไปตามวตถประสงคการใชงาน หากตองใชเปนเวลานาน
ควรใชแบบทสามารถปองกนการตดเชอไดดกวา ซงใชไดนาน
กวาและชวยลดความถของการเดนทางไปยงสถานพยาบาลเพอ
เปลยนสาย
2. ควรเพมรายการผาออมหรอผารองซบ ในกรณท
ไมสามารถใชวธการระบายปสสาวะดวยวธอนหรอประกอบกบ
วธอน โดยคำนงถงความปลอดภยจากภาวะแทรกซอนและ
สอดคลองกบการดำรงชวตของผปวย/ผพการรายนนๆ
เอกสารอางอง • NeurourologyandUrodynamics23:322-330(2004)• สำนกงานสถตแหงชาต. การสำรวจความพการ พ.ศ.2550. กลม สถตสงคม สำนกสถตเศรษฐกจสงคมและประชามต 2. กรงเทพ; 2551.
6H
eal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
SCOOP
โดยปกตแลวรางกายของมนษยจะขบถายของเสยออกมา ในรปแบบตางๆทงทเปนกาซไดแกลมหายใจทเปนของของเหลว ไดแกเหงอและปสสาวะและทเปนของแขงไดแกอจจาระ วนหนงๆ มนษยจะขบถายปสสาวะออกมาประมาณ 1-1.5 ลตร1 มกากอาหารผานเขาสลำไสใหญประมาณวนละ 300-500 ลกบาศกเซนตเมตร ซงจะทำใหมอจจาระประมาณ วนละ 150 กรม ทงนขนอยกบปรมาณ ชนดของอาหาร/นำท ไดรบเขาสรางกายในแตละวน การขบถายเปนเรองปกตธรรมดาหรอเปนกจวตรของ ทกคน ทมกเรยกกนวาการ ‘ปลดทกข’ แตสำหรบบางคนการ ขบถายนนอาจทำใหแกคนอกกลมหนงเปน ‘ทกข’ โดยเฉพาะ อยางยงผทไมสามารถชวยเหลอตวเองได จงตองการการดแล จากบคคลอน เชน เดกทารก ผปวย ผพการหรอผสงอาย ซง สามกลมหลงนมความบกพรองทางรางกายทมสาเหตมาจาก อบตเหต กรรมพนธ หรอความชราภาพ สงผลใหอวยวะท ควบคมการขบถายไมสามารถทำงานไดอยางเปนปกตกลาวคอ ไมสามารถอนทกขหนกเบาเอาไวได เพอชวยบรรเทาทกขของผปวย ผพการ ผสงอาย รวม ไปถงผดแล จงมการประดษฐคดคนวสดอปกรณทจะอำนวย ความสะดวกในการขบถายและ/หรอชวยไมใหเปรอะเปอน คน ทวไปอาจนกถงเฉพาะผาออมผใหญ หรอแผนอนามย แตใน ความเปนจรงแลววสดอปกรณเหลานทมจำหนายอยในทองตลาด มหลากหลายรปแบบเพอตอบสนองตอความจำเปนและความ ตองการทแตกตางกน โดยสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท ใหญๆ ไดแก วสดรองซบชนดทสามารถซมซบนำได และ อปกรณทชวยในการขบถายแตไมสามารถซมซบนำได
วสดรองซบชนดทสามารถซมซบนำได
1. แผนเสรมซมซบ(Insertpads) 1.1 แผนเสรมซมซบแบบผาซงสามารถซกได อาจ ใชรวมกบกางเกงในทออกแบบพเศษ มชองสำหรบใสแผนเสรม ซมซบบรเวณเปากางเกง 1.2 แผนเสรมซมซบแบบใชแลวทงทใชรวมกบ กางเกงในปกต โดยยดตดกบกางเกงในดวยแถบกาว (บางราย สามารถใชผาอนามยหรอแผนอนามยแทนไดแตสามารถซมซบ ไดนอยกวา)
2. ผาอนามยแบบสอด (Tampons) ใชสอดเขาไปในทอปสสาวะสำหรบกรณทม ปสสาวะรวซมในปรมาณไมมาก 3. ผาออมผใหญ(Adultdiapers) 3.1 ผาออมผใหญแบบซกไดมคณสมบตเชนเดยว กบแผนเสรมซมซบแตสามารถรองรบปสสาวะและอจจาระใน ปรมาณทมากกวา ผาออมผใหญแบบซกไดมกทำจากผาฝาย รวมกบวสดกนนำเชนพลาสตกหรอไวนลเพอปองกนการไหลซม โดยทวไปผาออมผใหญแบบซกไดจะสวมใสสบายกวาแบบใช แลวทงเพราะสามารถระบายอากาศไดด มความยดหยนและ ทนทานมากกวา 3.2 ผาออมผใหญแบบใชแลวทงสวนใหญผลตจาก วสดซมซบชนดโพลเมอรทำใหซมซบนำไดมากและแหงเรวกวา แบบผา แตมโอกาสเกดผนผาออมไดสงกวาชนดททำจากผา เนองจากตววสดซมซบสามารถเกบกกความชนไดมาก 4. กางเกงในแบบพเศษ(Undergarments,briefs) กางเกงในแบบพเศษ สวนใหญทำจากผา ภายนอกมก ทำจากวสดประเภทโพลเอสเตอรทชวยกนการรวไหลของ ปสสาวะและอจจาระ อาจเคลอบสารทชวยลดความเปยกชน ของผวหนงออกแบบพเศษใหมชองเสรมแผนซมซบท เปา กางเกง บางครงอาจสวมทบดวยกางเกงในททำจากวสด ประเภทยาง พลาสตก ไวนล เพอชวยปองกนการรวซมของ ปสสาวะและอจจาระ 5. แผนปรองเตยงและ/หรอเกาอ (Bed and chair protection) แผนปรองเตยง เกาอ ใชสำหรบปองกนการเปรอะเปอน ของผาปทนอนหรอเกาอ มทงแบบทเปนผา ผายาง ผาพลาสตก มทง แบบซกไดและแบบใชแลวทง
วสดรองซบอจจาระและปสสาวะ สำหรบผพการและผสงอาย
1 ในพระราชประสงคพระบาทสมเดจพระเจาอยหว.สารานกรมไทยสำหรบเยาวชนเลมท8.พมพครงท5.กรงเทพฯ:อมรนทรพรนตงกรป.2533.
หทย ลมประยรยงค [email protected]
Heal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
จลสาร ปท 3 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม พ.ศ. 2553
7SCOOP
6. อปกรณซมซบปสสาวะ สำหรบเพศชาย(Dripcollector) อปกรณซมซบปสสาวะสำหรบเพศชาย ชวยอำนวยความ
3. วสดทใชหนบอวยวะเพศชาย(Penileclamps) Penile clamps ทำจากวสดทมความนม ใชหนบ อวยวะเพศชายเพอไมใหปสสาวะไหลออกมา เมอกระเพาะ ปสสาวะเตมกสามารถปลอยตวหนบเพอถายปสสาวะสามารถ ใชซำไดและราคาไมแพง อปกรณสำหรบเพศหญง 1. สำหรบใชภายใน• Urethral inserts ออกแบบพเศษ สำหรบสรระของผหญง รปรางคลาย ผาอนามยแบบสอด ทำดวยซลโคนแบบ ใชแลวทง ผ ใชสอดอปกรณดงกลาว เขาไปในทางเดนปสสาวะซงจะอปกรณจะสามารถปรบขนาดใหผวดานนอกแนบไปกบผนงของทอ ปสสาวะจงชวยปองกนการไหลของปสสาวะได เมอตองการ ถายกนำอปกรณนออก
• Pessaries รปรางเปนวงคลายโดนท ทำ จากซลโคน หรอลาเทกซ ใชสอดเขาทางอวยวะเพศสวนใหญใชเพอชวยพยงมดลก ทหยอนคลอยซงเปนสาเหตหนงของการ กลนปสสาวะไมได อปกรณชนดนใสโดยผ เชยวชาญเทานน และไมจำเปนตองเอา ออกเวลาปสสาวะหรอรวมเพศ
• Siliconecap รปรางกลมขนาดเลกใชปดทร เปดของทอปสสาวะโดยใช หลกการสญญากาศ สามารถลางและ ใชซำได 2.สำหรบใชภายนอก
•แผนโฟม(Self-adhesivefoampads)เปน แผนโฟมทมขนาดเลกใกลเคยงกบสแตมป ใช สำหรบปดททอปสสาวะ เมอตองการถายปสสาวะ กดงออกเปนผลตภณฑแบบใชแลวทง
เอกสารอางอง • Blog community http://www.thewheelchairsite.com/catheters.aspx accessedon17November2010• Bliss,DonnaZimmaro,Christine(2010).ConservativeManagementofFecal Incontinence.AmericanJournalofNursing,Vol.110(9),30-38.• NationalAssociationforContinence,Charleston,SouthCarolina,USAhttp:// www.nafc.org/bladder-bowel-health/types-of-incontinence/fecal- incontinence/#Treatmentaccessedon17November2010• FaderM,CottendenA,GetliffeK,GgeH,Clark-O’NeillS,JamiesonK,GreenN, Williams P, Brooks R andMalone-Lee J (2008). Absorbent products for urinary/faecal incontinence: a comparative evaluation of key product designs.HealthTechnologyAssessment,Vol.12(29).
สะดวกสำหรบผทไมสามารถกลนปสสาวะได เหมาะสำหรบ กรณทปสสาวะทรวซมมปรมาณนอยมลกษณะเปนกระเปาเลกๆ ทมวสดกนนำอยดานนอก ใชสวมทบอวยวะเพศชายรวมกบ กางเกงในทกระชบกบรปราง
อปกรณทชวยในการขบถายแตไมสามารถซมซบนำได
อปกรณชนดนใชสำหรบผทไมสามารถกลนปสสาวะไวได มทงสำหรบเพศหญงและเพศชายสามารถแบงตามรปแบบการ ใชงานออกเปน 2 ประเภท ประเภทแรก ไดแก อปกรณทตอ เขากบกระเพาะปสสาวะหรออวยวะเพศ โดยมปลายอกดาน หนงตอกบสายยางเพอเปนชองทางสำหรบนำนำปสสาวะออกจาก รางกายประเภททสองไดแกอปกรณททำหนาทปดหรอชะลอ การถายปสสาวะ เมอดงอปกรณออกกสามารถขบถายไดตาม ปกต อปกรณสำหรบเพศชาย 1. สายสวนปสสาวะสำหรบเพศชาย(Catheters) สายสวนปสสาวะมลกษณะเปนทอเลกๆ ใชโดยสอด ปลายขางหนงเขาไปในกระเพาะปสสาวะเพอรองรบนำปสสาวะ จากกระเพาะปสสาวะโดยตรง สวนปลายอกขางหนงตอเขากบ ถงเกบนำปสสาวะ เมอถงเตมกสามารถเทปสสาวะทงและ ใชงานตอได แตปญหาสวนใหญทพบ ไดแก การตดเชอในทาง ระบบทางเดนปสสาวะและการเสยดสของผวหนงสวนทสมผส กบสายสวน 2. ถงยางอนามยเกบนำปสสาวะ (Condomcatheter device) ถงยางอนามยเกบนำปสสาวะมลกษณะคลายถงยาง อนามยแบบหนา ใชสวมทบอวยวะเพศชาย โดยบรเวณปลาย อวยวะเพศจะเปนจดทตอทอไปยงกบถงเกบปสสาวะ อปกรณน สามารถใชเกบปสสาวะทมปรมาณมาก ใชงายและระคายเคอง ตอผวหนงนอยกวาเมอเทยบกบสายสวนปสสาวะ
8H
eal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
วสดรองซบอจจาระและปสสาวะกบการสนบสนนจากภาครฐ
ในหลายประเทศมสวสดการสนบสนนวสดรองซบ อจจาระและปสสาวะแกประชาชน ยกตวอยางประเทศองกฤษ ภาครฐไดแก Purchasing and Supplies Agency (PASA)2
ซงเปนหนวยงานสงกดกระทรวงสาธารณสข ทำหนาทจดซอ และแจกจายวสดรองซบปสสาวะและอจจาระ เชน แผนปรอง เตยงผาออมแผนเสรมซมซบทงแบบซกไดและแบบใชแลวทง ใหกบเดก-ผใหญ ทงทพกอาศยอยตามบาน สถานพกฟนและ โรงพยาบาล ในขณะทประเทศสวเดนใหการสนบสนนเบยเลยง สำหรบผพการ ซงเงนจำนวนนครอบคลมคาใชจายทจำเปน เชน คาปรบแตงบานใหเหมาะสมกบการเคลอนยายผพการ ภายในบาน และคาวสดรองซบปสสาวะและอจจาระ จำนวนเงน ทรฐมอบใหกบผพการแตละรายจะไมเทากนขนอยกบระดบ ความพการ ซงมอตราประมาณ 15,000-29,000 SEK (หรอ 69,000-130,000 บาท) ตอป3 โดยรฐจะสนบสนนใหเฉพาะ ผพการทมอายตงแต19ปขนไป ในประเทศไทยมผทจำเปนตองใชวสดรองซบปสสาวะ และอจจาระจำนวนไมตำกวา300,000ราย4โดยทงหมดไดรบ เงนสนบสนน ไดแก ‘เบยความพการ’ตามระเบยบคณะกรรมการ สงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต พ.ศ. 2552 หรอ ‘เบยยงชพผสงอาย’ ตามระเบยบคณะกรรมการผสงอาย แหงชาตพ.ศ.2552เปนจำนวนเงนเดอนละ500บาท ปจจบนสายสวนปสสาวะแบบคาสาย สายสวนซลโคน แบบสวนเอง ถงยางอนามยแบบหนา และถงเกบนำปสสาวะ เปนสวสดการทอยในชดสทธประโยชนของ 3 กองทนสขภาพ ภายใตโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา โครงการสวสดการ รกษาพยาบาลขาราชการและโครงการประกนสงคมในขณะท วสดการแพทยทใชรองซบปสสาวะและอจจาระสำเรจรป อยางผาออมผใหญไมไดถกบรรจ...จะเหนไดวารายการวสดทเบกได ยงมขอจำกดและไมสอดคลองกบความจำเปนในการดำรงชวต ของผพการและผสงอายหลายราย โดยเฉพาะอยางยงผหญง เพราะวสดการแพทยทใหเบกไดสวนใหญใชสำหรบผชาย และ ไมครอบคลมการขบถายดวยวธอน มการคาดการณวารายจายสำหรบวสดรองซบปสสาวะและอจจาระในประเทศไทยคดเปนมลคาประมาณ1 แสนบาท ตอรายตอป5 เนองจากวสดดงกลาวไมอยในชดสทธประโยชน ของโครงการประกนสขภาพภาครฐ ภาระคาใชจายจงตกอยกบ ครอบครวของผปวย ผทมรายไดนอยบางรายมความพยายาม ประยกตใชวสดอนๆเพอใชแทนวสดรองซบเชนการใชถงรอน
หมอวยวะเพศ การใชถงพลาสตกเกบปสสาวะจากสายสวน หรอการใชหนงสอพมพปรองแทนแผนปเตยง บางรายเลอกท จะไมออกจากบานหรอเขาสงคม เพราะกลนปสสาวะและ อจจาระไมไดจงเกรงวาจะเกดเหตอบอาย
ผาออมผใหญ
“ทกนาทของคนพการคอเงนนอนกยงเปนเงนตองจาง คนมานอนเปนเพอน จะถายกยงเปนเงน ทกลมหายใจเขาออก คอเงน......”(ตวแทนผพการ) หากไมนบภาระคาใชจายอนๆ อาท คาอาหาร คาทพก หรอคาอปกรณทางการแพทยทเกดขนจากการดแลผพการหรอ ผสงอาย จะมคาใชจายทเสยไปกบวสดรองซบปสสาวะและ อจจาระอยทประมาณ 1 แสนบาทตอป ผทมความจำเปนตอง ใชอาจ แบงออกเปน 3 กลมตามสาเหตของความผดปกตของ รางกายไดแก กลมท1ผทมปญหาดานการเคลอนไหวตองการความ ชวยเหลอในการเขาหองนำและทำความสะอาด กลมท 2 ผทมปญหาดานสตปญญา ไมสามารถบอกได เมอรสกปวดถาย หรอไมสนใจวาจะตองเขาหองนำเพอถาย เหมอนคนทมสตปญญาปกต และกลมท 3 ผทไมสามารถกลนปสสาวะและอจจาระ ไวได เนองจากกลามเนอหรดเสอมซงอาจเปนเพราะไดรบบาดเจบ ทกลามเนอและเสนประสาทททำหนาทควบคมกลามเนอหรด แลวผาออมสำคญอยางไร? ทามกลางปญหาเรอง คาใชจายในครอบครว ผพการหลายรายใหความเหนตรงกนวา ผาออมเปนสงจำเปนเพราะการใสผาออมจะชวยเพมความ มนใจ เพมความกลาทจะออกมาพบปะกบผคนในสงคมโดย ไมตองกงวลเรองเลอะเทอะ ซมเปอน หรอมกลนไมพงประสงค สามารถทำกจกรรมตางๆ ไดอยางคนปกต วนไหนทไมไดใสก จะไมกลาออกนอกบาน เนองจากไมอยากสรางความเดอดรอน รำคาญใหกบผอน นอกจากนหากมองในมมของผดแล ผาออม ยงชวยลดภาระในการเปลยนและทำความสะอาดเสอผา ผาปทนอน อยางไรกตาม แพทยและพยาบาลฝากเตอนวา การใส ผาออมตดตอกนเปนระยะเวลานานๆ อาจทำใหเกดความอบชน โดยเฉพาะอยางยงคนทถายบอยถายมากและไมสามารถขยบตว ได จะมโอกาสเสยงตอการเปนแผลกดทบไดมากขน คำแนะนำ กคอหากเปนไปไดผพการควรฝกการขบถายและฝกสวนปสสาวะ และอจจาระออกเอง จะไดไมตองพงพาผาออมมากเกนไป เพราะหากเปนแผลกดทบขนมาแลวจะรกษายากมากและใช เวลานานกวาจะหาย
2 FaderM, Cottenden A, Getliffe K, Gage H, Clarke-O’Neill S, Jamieson K, et al. Absorbent products for urinary/faecal incontinence: a comparative evaluationofkeyproductdesigns.HealthTechnolAssess2008;12(29),pg.53 Disabilityallowance[handikappersattning]http://www.forsakringskassan.se/irj/go/km/docs/fk_publishing/Dokument/Publikationer/Faktablad/Andra_sprak/ Engelska/handikappersattning_eng.pdfเขาถงเมอ25ส.ค25534 นบเฉพาะคนพการทตองการความชวยเหลอเรองการขบถายและทำความสะอาดตนเอง ไมรวมเดกทมความบกพรองดานสตปญญา ผสงอายทมปญหาดานการเคลอนไหว กลน อจจาระปสสาวะไมไดสอสารไมได(ขอมลจากสำรวจความพการป2550โดยสำนกงานสถตแหงชาต)5 เอกสารประกอบการประชมคณะกรรมการสขภาพสมาคมผพการแหงประเทศไทย.แนวคดการจดใหมผชวยคนพการ.โรงแรมมารวยการเดนท.กรงเทพฯ2553
SCOOP
Heal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
จลสาร ปท 3 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม พ.ศ. 2553
9
กาวแรก...โครงการศกษาเรองแผนรองซบปสสาวะ อจจาระ และผาออมสำเรจรปสำหรบผพการและผสงอาย
ในปพ.ศ.2553ทผานมาคณะกรรมการอนกรรมการ พฒนาสทธประโยชนและระบบบรการ สำนกงานหลกประกน สขภาพแหงชาต (สปสช.) ไดมอบหมายใหสำนกงานพฒนา นโยบายสขภาพระหวางประเทศ (IHPP) และโครงการประเมน เทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ(HITAP)กระทรวงสาธารณสข ดำเนนโครงการศกษาเพอพฒนาชดสทธประโยชนภายใตระบบ หลกประกนสขภาพถวนหนา โดยทำหนาทขบเคลอนทงดาน วชาการและการประสานงานในการจดทำขอเสนอสำหรบ คณะอนกรรมการฯ ซงจะนำไปสการปรบปรงชดสทธประโยชน ในโครงการหลกประกนสขภาพท สปสช. ดแลอย ทงนเพอ สรางความมนใจวาประชาชนจะเขาถงการบรการสขภาพ ไดรบ ประโยชนอยางถวนหนาและเปนธรรม ทงน IHPPและHITAPไดทำการศกษาวจยเพอประเมน ปญหาและ/หรอเทคโนโลยดานสขภาพทผานกระบวนการ เสนอและคดเลอกโดยคณะทำงานซงประกอบดวยตวแทนจาก กลมผมสวนไดสวนเสยในระบบสขภาพทงหมด 7 กลม ไดแก กลมผกำหนดนโยบาย กลมผเชยวชาญดานการแพทย กลม นกวชาการ กลมประชาสงคม กลมผปวย กลมอตสาหกรรม และกลมประชาชนทวไปซงหนงในงานวจยทHITAPรบผดชอบ ไดแกการศกษาเรองแผนรองซบปสสาวะ อจจาระและผาออม สำเรจรปสำหรบผพการและผสงอาย ทเสนอโดยกลมประชาชน ทวไป ทพญ.อษณา ตณมขยกล นกวจยหลกในโครงการฯ กลาววา งานวจยชนน มวตถประสงคเพอประเมนความคมคา และศกษาความเปนไปไดในการสนบสนนผาออมผใหญใหกบ ผพการและผสงอายทชวยเหลอตวเองเรองการขบถายไมได หรอผทกลนปสสาวะและอจจาระไมได คนเหลานสวนใหญเปน ผมรายไดนอยแตมภาระคาใชจายทงทเกยวกบการแพทยและ ไมเกยวกบการแพทยสง นอกจากนผปวยทคาสายสวนปสสาวะ มกประสบปญหาเรองการตดเชอทางเดนปสสาวะตองเขาออก
โรงพยาบาลบอยๆ สำหรบผหญงทใสสายสวนปสสาวะอาจเกด แผลทอวยวะเพศจากการดงรงของสายสวนปสสาวะ โครงการนมการเกบขอมลจากผปวยทกลนปสสาวะ อจจาระไมได และ/หรอ มความลำบากในการเคลอนยายตนเอง หรอทำความสะอาดหลงการขบถาย จำนวน 89 คน โดย ทมวจยประกอบดวยแพทยและพยาบาลจากศนยสรนธรเพอ การฟนฟสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาตและกองเวชศาสตร ฟนฟโรงพยาบาลพระมงกฏเกลาและนกวจยจากHITAPผปวย ทเขารวมโครงการจะไดรบการสนบสนนผาออมสำเรจรปสำหรบ ผใหญไปใชเปนเวลา 10 สปดาห ซงทมวจยจะเกบขอมลทวไป ของทงผปวยและผดแลรวมทงขอมลคณภาพชวตความสามารถ ในการชวยเหลอตนเอง จำนวนและความเสยงตอการเกดแผล กดทบ ความวตกกงวลซมเศราของผปวยรวมไปถงคณภาพชวต ของผดแล กลมตวอยางทศกษาเปนผทมความจำเปนตองใช ผาออมเนองจากไมสามารถกลนปสสาวะและ/หรออจจาระได ซงมอายตงแต 15-104 ป เปนเพศชาย 39 คน (รอยละ 44) เพศหญง 50 คน (รอยละ 56) ในจำนวนนเปนผปวยอมพาต จำนวน35คนไดรบบาดเจบทกระดกสนหลง18คนและโรค อนๆเชนโรคเกาทโรคโปลโอจำนวน36คน ผเขารวมโครงการนมากกวาครงเปนโสด หนงในสาม จบการศกษาระดบประถมศกษาหรอมธยมศกษาหรอเทยบเทา รอยละ 70 พกอาศยอยกบญาต และรอยละ 49 ไมไดทำงาน แหลงรายไดทสำคญของคนกลมนคอเบยเลยงสำหรบผพการ และผสงอายเดอนละ 500 บาท สวนผทยงสามารถทำงานได นนมรายไดเฉลยเดอนละประมาณ6,700บาทซงตองมคาใชจาย สำหรบผาออมและแผนเสรมซมซบเฉลยคนละ2,000บาท/เดอน ระหวางเขารวมโครงการวจยรายจายคาวสดรองซบปสสาวะและ อจจาระลดลงเหลอคนละประมาณ240บาท/เดอน จากการสำรวจความคดเหนของผเขารวมโครงการกอน และหลงจากการไดรบการสนบสนนผาออมพบวาถงแมผาออม จะไมสามารถยดอายของผพการและผสงอายได แตชวยเพม คณภาพชวตของคนเหลานเมอเทยบกบจากเดม(ชวงกอนทจะ ไดรบแจกผาออม) อยทรอยละ 10-13 เพราะผใชจะรสกมนใจ ในการเขาสงคม ไมตองกงวลเรองกลนไมพงประสงคซงทำใหม อารมณและสขภาพจตใจดขนตามไปดวย ดงนนภาครฐจงควร สนบสนนผาออมผใหญสำเรจรปแกผพการและผสงอายซง เปนกลมผดอยโอกาส ในเบองตน การสนบสนนผาออมผใหญสำเรจรปไดรบ ความเหนชอบจากคณะกรรมการอนกรรมการฯ สวนประเดน ความเปนไปไดและวธแจกจายผาออมผใหญสำเรจรปแกผพการ และผสงอาย เปนโจทยทจะตองขบคดวาจะตองทำอยางไรใหม ความเปนไปไดในทางปฏบต ไดรบการยอมรบ และเขาถงผทม ความตองการใช ทงนเพอเพมความเทาเทยมกนของการเขาถง การบรการสขภาพทจำเปนของผพการและผสงอายตอไป
ทราบหรอไม?
***ผาออมผใหญจดเปนเครองมอแพทยตามพระราชบญญตเครองมอแพทย พ.ศ.2551 ทใหนยามวา เครองมอแพทย หมายถงเครองมอ เครองใช เครองกล วตถทใชใสเขาไปในรางกายมนษยหรอสตว ผผลตมงหมายเฉพาะ สำหรบใช....ชวยเหลอ/ชดเชยความ ทพพลภาพหรอพการ ขณะเดยวกน คำจำกดความตามบทบญญตนทำใหผาออมทใชสำหรบเดกไมเปนเครองมอ แพทย เพราะผาออมเดกเปนวสดทไมไดมจดประสงคเพอชวยเหลอ/ บรรเทาอาหารของความพการ ทพพลภาพหรอความผดปกตของรางกาย ของทารก แตเปนพฤตกรรมโดยธรรมชาตของทารกทไมสามารถควบคม การถายปสสาวะและอจจาระไวได
***“ตลาดผาออมเดกและผาออมผใหญในประเทศไทยเมอรวมกนแลวม มลคารวมกวา 7,000 ลานบาทตอป ซงในสวนนเปนตลาดสำหรบผาออม ผใหญเพยงรอยละ11แตมองวาเปนตลาดทมศกยภาพสามารถเจรญเตบโต ไดอยางตอเนอง และในขณะนบรษทมกำลงการผลตอยท 34-35 ลานชน ตอป”พรภทรจนเรองปญญาผจดการฝายการตลาดบมจ.ดเอสจอนเตอร เนชนแนล (ประเทศไทย)ซงเปนผผลตและจดจำหนายสนคาประเภทวสด รองซบแบบสำเรจรปใชแลวทงในประเทศไทย
SCOOP
10H
eal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
ผาออมทใชกนในปจจบนมววฒนาการไปตามกาลสมย
และการพฒนาทางเทคโนโลย เพออำนวยความสะดวกใหกบ
มนษยโดยผาออมทใชในปจจบนแบงออกเปน2ประเภทคอ
1. ผาออมทสามารถนำกลบมาใชซำได ทำจากผา
ถกปรบขนาดใหใหญเลกตามความเหมาะสมของการใชงาน ทง
สำหรบเดกทารกและผใหญ
2. ผาออมสำเรจรปใชเสรจแลวสามารถทงไดเลย
สามารถหาซอไดทวไป
ผาออมสำเรจรปกำลงไดรบความนยมเปนอยางมากม
หลากหลายยหอ และเกดจากกระบวนการผลตจากจากภาค
อตสาหกรรม ผานการเตมสารเคมประเภทตางๆ เพอตอบสนอง
ความตองการในการใชงาน อาท สารเพมคณสมบตการดดซบ
ของเหลวทงปสสาวะและอจจาระใหไดมากทสดเพอความรสก
แหงสบาย การเตมสารใหมกลนหอม โลชนหรอนำมนเพอ
ปองกนการระคายเคองตอผว หรอการเตมสารเรองแสงเพอให
สะดวกในการเปลยนผาออมเวลากลางคน
ขอมลจากองคกรปองกนสภาพแวดลอมสหรฐอเมรกา
(US Environmental Protection Agency: US EPA) เปด
เผยปรมาณการใชผาออมสำเรจรปของสหรฐในแตละป พบวา
หากนำผาออมมากองรวมกนจะมความยาวเทากบระยะทาง
จากโลกไปยงดวงจนทรไป-กลบจำนวน7รอบ(1)
ไมนบเยอของตนไมกวา250,000ตนทตองเสยไปกบ
กระบวนการผลตผาออม เมดพลาสตกทมคณสมบตปองกน
การรวซมของผาออม ทงหมดทำมาจากนำมนดบ ซงเปน
ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดไปไมสามารถสรางขนใหมได
ทงนมการประมาณการวานำมนดบ 1 ถวยกาแฟ สามารถนำ
มาผลตผาออมสำเรจรป1ชน(2)
นอกจากน ขนตอนของกระบวนการผลตผาออม
สำเรจรปยงทำใหเกดปญหาตอสงแวดลอมทงดน นำ อากาศ
และระบบนเวศโดยรอบหากมการบรหารจดการไมเหมาะสม
Sodium Polyacrylate หนงในสารเคมทใชในการ
ผลต ทำใหเกดกาซซลเฟอรไดออกไซดรวมกบฝนละอองจาก
การเผาไหมเชอเพลงสงผลกระทบตอสภาพแวดลอม สารเคม
อนๆ อาท ตวทำละลายลวนเปนสารทมองคประกอบของ
คลอรนสงผลกระทบตอดนนำและสารพษปนเปอนในอากาศ
ในสหรฐเดกทารก 1 คน จะมการใชผาออมประมาณ
5,000 ชน กอนทเขาจะสามารถขบถายปสสาวะหรออจจาระ
ในหองนำไดดวยตนเอง(3) สำหรบสถตการใชผาออมเดกใน
ประเทศไทย จากการสมภาษณผดแลเดกทารกทมอายตำกวา
3ปจำนวน200ราย ในเขตกรงเทพมหานครพบวารอยละ
48.2 เปลยนผาออมใหเดก 3-9 ครงตอวน ในเวลากลางวน
และจำนวนรอยละ 21 เปลยนผาออม 3-9 ครง ในเวลา
กลางคน(4) ดานปจจยทสนบสนนการตดสนใจเลอกใชผาออม
สำเรจรป รอยละ 72.5 ของผดแล เหนตรงกนวามาจากความ
สะดวกในการใชงานและหาซองาย(4)
คำนวณดวยตวเลขงายๆจากขอมลขางตน เดก1คน
จะใชผาออมอยางนอย6ชนตอวนและใน1ป เดก1คนจะ
ตองใชและทงผาออมอยางตำ1,990ชนจากผลสำรวจจำนวน
ประชากรทมอายตำกวา 15 ป ในประเทศไทยเมอกลางป
พ.ศ. 2553 โดยสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลย
มหดลพบวามจำนวน 13,229,000คน(5) หากสมมตตวเลขวา
รอยละ 10 (หรอประมาณ 1.3 ลานคน) เปนประชากรใน
วยทารกหรอเดกทอายนอยกวา 3 ปทมความตองการการใช
ผาออมสำเรจรป ปรมาณการใชผาออมในแตละปจะสงถง
ผาออมสำเรจรป...
ปญหาสงแวดลอม
SCOOP ผศ.ดร.ไกรชาต ตนตระการอาภา หวหนาภาควชาวทยาศาสตรอนามยสงแวดลอมคณะสาธารณสขศาสตรมหาวทยาลยมหดล
Heal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
จลสาร ปท 3 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม พ.ศ. 2553
11
2,587 ลานชน หากผาออม 1 ชนมนำหนกรวม (ภายหลงการ
ดดซบของเหลว) ประมาณ 400 กรม กจะมปรมาณผาออมท
ใชแลวประมาณ1,034,800ตนทจะกลายเปนขยะและตกคาง
ในสงแวดลอม(ซงไมรวมผาออมทใชสำหรบผปวยหรอผสงอาย)
ผาออมสำเรจรปทใชแลว สวนใหญเมอถกทงกจะ
เปนหนาทของหนวยงานในแตละทองททตองรบผดชอบ เชน
เทศบาล องคการบรหารสวนตำบล รวมทงสำนกงานเขตตางๆ
โดยการจดการภายหลงการจดเกบสวนมากจะใชวธการฝงกลบ
ทงทถกสขลกษณะและไมถกสขลกษณะ บางทองทเปนททง
ขยะแบบเปดโลง เมอมปรมาณมากขนกจะจดการโดยเผาทง
สรางมลภาวะแกสงแวดลอม
สวนระยะเวลาในการยอยสลายผาออมสำเรจรป เมอ
ถกทงในบอฝงกลบขยะจะใชระยะเวลาประมาณ 200-500 ป
หรออาจสงถง 550 ป(6) ผาออมสวนทหลงเหลออยในบอ
ฝงกลบกจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมซงจะทำใหเกดการ
ปนเปอนทางดนนำผวดนนำใตดนจากสารเคมทถกชะละลาย
รวมทงเชอโรคทอาจตดมากบผาออม ถาหากการนำไปทงใน
หลมฝงกลบท ไม เหมาะสมหรอไมถกตามหลกสขาภบาล
ทายสดแลวกจะสงผลเสยตอสภาพแวดลอมและสขภาพ
ของมนษย
เอกสารอางอง 1. Diapers.[cited;Availablefrom[Online]http://www.greenyour.com/lifestyle/baby/diapersเขาถงเมอ25ธนวาคม25532. TheDiaperDrama–Environment.www.diaperpin.com/clothdiapers/articledrama4.aspเขาถงเมอ25ธนวาคม25533. How to Reduce Your Carbon Footprint..Baby Care. www.thecradle.com/eco-cradle/reducecarbonfootprint_babycare เขาถงเมอ25ธ.ค.25534. Thu Zar TinMuang. Assessment of Usage andDisposal of Diappers Amoung Caretaker of Children under Two Years in Bangkok,Thailand[MasterofPublicHealthpaper,FacultyofPublicHealth,MahidolUniversity.20085. ขอมลประชากร http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsr/AllAboutPopulation_TH.aspx? content=AllAboutPopulation/Thailand เขาถงเมอวนท26ธ.ค.25536. How long does it take to decompose? www.behealthyandrelax.com/2007/11/how-long-does-it-take-to-decompose เขาถงเมอ25ธ.ค.2553
12H
eal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
ผาออมผา
ชลญธร โยธาสมทร [email protected]
หากกลาวถง “ผาออม”หลายๆคนคงนกถงผาออมสำเรจรป สำหรบเดกยหอตางๆ ทวางขายตามซเปอรมารเกต รปรางคลาย กางเกงชนใน ใชแลวทง มหลากหลายรปแบบ แลวสงสยกนหรอไม วา กวาจะมาเปนผาออมสำเรจรปอยางในปจจบน...ผาออมนน ม พฒนาการมาอยางไร? ยอนไปในสมยโบราณ กอนทมนษยจะรจกการทอผาเพอใช เปนเครองนงหม มการใชวสดตางทสามารถหาไดในพนทนนๆ เชน หนงแมวนำ หนงกระตาย และใบไมตางๆ มาพนรอบตวเดก เพอ รองรบของเสย และมบนทกของชาวอยปตและชาวโรมนทกลาวถงการใชวสดรองซบอยางใยฝายและเยอกระดาษ เพอรองรบของเสย จากทารก
ในชวงศตวรรษท18ถงชวงตนศตวรรษ ท 20 ในยโรปและอเมรกาเหนอ เรมมการใช ผาออมททำจากผาลนน หรอผาฝาย พบเปน รปสเหลยมซอนทบกนหลายๆ ชน และกลด ไวดวยเขมกลด ในป ค.ศ. 1887 ถอเปนตน กำเนดของการผลตผาออมผาครงแรกเพอใช
ในครวเรอนในประเทศสหรฐอเมรกาโดยMariaAllen อยางไรกตามในชวงแรก ผาออมถกใชอยางไมถกสขลกษณะ เชน ไมมการนำมาซกทำความสะอาด กอใหเกดปญหาผนผาออม และการตดเชอ จนกระทงการศกษาทางวทยาศาสตรในชวงตอมา ทำใหเกดความรเรองแบคทเรย และเชอรา ชวยใหทราบถงวธการ จดการและฆาเชอโรคเหลานดวยความรอน ชวงตนศตวรรษท 19 เรมมการทำความสะอาดผาออมดวย การตมเพอฆาเชอโรค อยางไรกตามการทำความสะอาดผาทเปอน ของเสย เปนงานหนกและใชเวลามาก ภายหลงจงเกดบรการซก ทำความสะอาดผาออมและสงผาออมถงบาน ผาออมแบบใชแลวทง ถอกำเนดขนครงแรกทประเทศสวเดน โดยPauliStromเมอปค.ศ.1942ซงผลตจากเยอกระดาษทไมได ผานการฟอกขาวตรงไวในกางเกงททำจากยาง อยางไรกตามผาออม ททำจากยางกอใหเกดปญหาผนผาออมและการเสยดสกบผวของ เดก ตอมาในป ค.ศ. 1946 แมบานนกประดษฐชาวอเมรกน MarionDonovan ไดคดคนผาออมใชแลวทงทสามารถปองกนการ
ซมเปอน ทเธอเรยกวา Boater ผาออมชนดน ทำจากผาทกรภายนอกดวยผามานกนนำ ซง ภายหลงไดพฒนาตอโดยใชไนลอนซงเปนวสด ชนดเดยวกบเสอชชพ และใชโลหะกบสาย เกยวพลาสตกแทนการใชเขมกลดซอนปลาย ผลงานคดคนของ Marion เรยกไดวาเปนจด เรมตนของการคดคนและพฒนาผาออมแบบ ใชแลวทงทเราใชกนอยในปจจบน
จนกระทงชวงปลาย ศตวรรษท 19 เรมมการผลตผาออมทใช แลวทงในรปแบบอตสาหกรรม ซงในชวงแรกมการใชวสดรองซบ ประเภทกระดาษยน และกระดาษลกฟก ทนำมาพบทบหลายๆ ชน อยางไรกตามการใชกระดาษเปนวสดรองซบประสบปญหาวากระดาษ ไมสามารถซมซบของเสยไดหากมแรงกดทบ รวมทงไมสามารถ รองรบในกรณทของเหลวมจำนวนมาก จงมการพฒนาคดคนการนำ เยอไม(Cellulosefluff)มาใชเปนวสดรองซบแทนการใชกระดาษ ถงแมวสดดงกลาวจะซมซบของเสยไดมากกวาแตเมอ cellulose fluff ดดซบนำกจะมขนาดใหญและหนก โดยเฉพาะบรเวณหวางขาเดก แพทยผดแลเดกใหความเหนวา รปทรงสเหลยมพนผา ทำใหผาออม มความหนาบรเวณระหวางขาเดก ซงอาจสงผลตอการพฒนาการ ดานกระดกเดก จงมการพฒนารปแบบของผาออมจากทรงสเหลยม พนผาเปนทรงนาฬกาทราย ชวงปลายของป ค.ศ. 1960 มการผลตวสดทมคณสมบตใน การซมซบแบบพเศษ ซงสามารถขยายพนทสำหรบซมซบของเหลว ไดเพมมากขน พรอมทงสามารถปองกนการรวซมของผาออมเมอม การกดทบได อกทงมการพฒนาแผนรองซบเรอยมาจนมขนาดบาง และสามารถดดซบของเหลวไดรวดเรว ทำใหการพฒนาอตสาหกรรม ผาออมเนนเรองความสะอาดและสขอนามยมากขน อยางไรกตาม ผาออมกยงถอเปนสนคาราคาแพง และมใชในกลมผมกำลงซอ เทานน เมอเขาสยคBabyBoomในชวงทศวรรษ1970มการขยายตว อยางมากของอตสาหกรรมผาออม โดยเฉพาะในประเทศทพฒนาแลว เกดการแขงขนเพอแยงชงสวนแบงทางการตลาดของผาออมดวย การพฒนารปแบบการผลตใหหลากหลายและไดปรมาณมากๆ ทำใหสนคามราคาถกลง เพอตอบสนองความตองการของผใชได มากขน ในปจจบน ผาออมถกผลตใหมขนาดบาง และเตมคณสมบต พเศษบางประการเพอปองกนความอบชน เพมการซมซบ และแตง กลน อยางไรกตาม หากปรมาณการใชผาออมแบบใชแลวทงม มากขน การหนกลบไปใชผาออมผากเปนอกแนวทางหนงเพอลด ปรมาณขยะ สำหรบผาออมและวสดรองซบของผ ใหญแมจะยงไมม หลกฐานทชดเจนวามการเรมใชครงแรกเมอใด แตเหนไดวาผาออม ผใหญมการพฒนาและปรบเปลยนรปแบบมาจากการใชผาออมใน เดก เพอใชเปนอปกรณทางการแพทยสำหรบผใหญทมปญหาการ ควบคมการขบถายปสสาวะอจาระ
เดกทารกในสมยโบราณกบการใชผาออม
MarionDonovanผลงานผาออม
ผาออมทรงสเหลยมผนผา ผาออมทรงนาฬกาทราย
เอกสารอางอง • DisposableDiaperHistory(2007)[Online].http://www.disposablediapers.net,[เขาถงเมอวนท20ธนวาคม2553]TheHistoryofDiapers(2011) [Online].http://www.diaperjungle.com/history-of-diapers.html[เขาถงเมอวนท18ธนวาคม2553]• FascinatingfactsaboutMarionDonovaninventoroftheDisposableDiaperin1946[Online].http://www.ideafinder.com/history/inventors/ donovan.htm[เขาถงเมอวนท1มกราคม2554]•MarionDonovan:InventorofDisposableDiapers[Online].http://www.women-inventors.com/Marion-Donovan.asp[เขาถงเมอวนท1มกราคม2554] • Absorbent Technology [Online]. http://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=wIhGBPpXi8AC&oi=fnd&pg=PP12&dq=adult+incontinence+ products&ots=crN3a4EJj&sig=QM7QSV1RtptgxeV3N9JGnEc5Nt4#v=onepage&q=adult%20incontinence%20products&f=false [เขาถงเมอวนท 25ธนวาคม2553]
ผาออม...มาแตใด?
SCOOP
Heal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
จลสาร ปท 3 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม พ.ศ. 2553
13ขาวกจกรรม
นกวจย HITAP ไดรบรางวลชนะเลศ จากการนำเสนอโปสเตอร ในงานประชมวชาการสราระดบชาต ครงท 6
ทพญ.อษณา ตณมขยกล นกวจย HITAP พรอมดวย
นางสาวพฒพร อจละนนท นกวเทศสมพนธปฏบตการ สำนก
การสาธารณสขระหวางประเทศ ในฐานะตวแทนของกระทรวง
สาธารณสข และนางสาวนมล ยทธวงศ ตวแทนจากกระทรวง
ตางประเทศ เขารวมฝกอบรม Executive Training Course
onGlobalHealthDiplomacy forASEANCountriesณ
กรงจาการตาประเทศอนโดนเซยระหวางวนท11-15ตลาคม
พ.ศ.2553
การอบรมดงกลาวม งเนนการใหความรทางดาน
GlobalHealthDiplomacyโดยผสมผสานความรทางทฤษฎ
และการว เคราะหกรณศกษาจากการเจรจาตอรองและ
การวางยทธศาสตรในระบบสขภาพ เนนการแลกเปลยน
ประสบการณกบทงผเชยวชาญดานนโยบายสขภาพ และผท
รบผดชอบการเจรจาตอรองในประเดนสขภาพระดบโลก ผเขา
รบการอบรมครงนมจำนวน25คนจาก10ประเทศในกลม
ASEAN
วนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2553 นางสาวจอมขวญ
โยธาสมทรและนายธระศรสมทรนกวจยHITAPไดรบเชญให
บรรยายในการประชม UNFPA-WHO Asia and Pacific
Regional Consultation on Comprehensive Control
and Prevention of Cervical Cancer ณ โรงแรมอมาร
วอเตอรเกตกรงเทพฯซงมวตถประสงคเพอทบทวนสถานการณ
มะเรงปากมดลกในภมภาคเอเชยแปซฟค รวมถงวางแนวทาง
ปองกนและแกไขปญหาทงนมผเขารวมประชมซงเปนเจาหนาท
จากหนวยงานระหวางประเทศ อาท กองทนประชากรแหง
สหประชาชาต (UNFPA),องคการอนามยโลก (WHO),PATH,
องคการทนเพอเดกแหงสหประชาชาต (UNICEF) และ
เจาหนาทสาธารณสขจาก20ประเทศรวมทงสน60คน
วนท 23 พฤศจกายน พ.ศ. 2553 นางสาวจอมขวญ
โยธาสมทร นกวจย HITAP ไดรบรางวลชนะเลศ โปสเตอร
คณภาพดเดน เรอง ‘การบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในกลม
พนกงานโรงงานและคนงานกอสรางและบทบาทของการตลาด
เพอสงคม’ในการประชมวชาการสราระดบชาตครงท6ภายใต
หวขอสราในโลกเสร:AlcoholProblemintheGlobalized
Worldทจดขนโดยศนยวจยปญหาสรา(ศวส.)ณโรงแรมรามา
การเดนสกรงเทพฯ
นกวจย HITAP นำเสนอผลงานวจยในเวทสมมนา UNFPA-WHO Asia and Pacific
Regional Consultation
นกวจย HITAP เขารวมฝกอบรม Executive Training Course on Global Health Diplomacy for ASEAN Countries
ทประเทศอนโดนเซย
14H
eal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
วนท 25-26 พฤศจกายน พ.ศ. 2553 โครงการ
ประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ (HITAP) รวมกบ
กลมสถาบนแพทยศาสตรแหงประเทศไทย (กสพท.) จดอบรม
หลกสตรระยะสน เรอง “การประเมนเทคโนโลยดานสขภาพ
สำหรบผบรหารและอาจารยแพทย” โดยมวตถประสงคให
ผเขารบการอบรมสามารถทำงานวจยทเกยวของกบการประเมนฯ
ซงจะเปนประโยชนตอหนวยงานตนสงกดและประเทศชาต
ไดอยางเปนรปธรรม การอบรมดงกลาวเปนสวนหนงของแผน
ดำเนนการเพอสนบสนนการใชยา ผลตภณฑและเทคโนโลย
ดานสขภาพอยางสมเหตผลในสถาบนผลตแพทย ดวยการใช
ขอมลจากการวจยในการตดสนใจเลอกใชเทคโนโลยดาน
สขภาพทมประสทธผล ปลอดภยและคมคา ทงน มอาจารย
แพทยเขารวมทงสน30คนจากสถาบนผลตแพทยทวประเทศ
อาท คณะแพทยศาสตร ศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล
มหาวทยาลยธรรมศาสตรและมหาวทยาลยเชยงใหม
การอบรมครงนเปนกจกรรมในขนตอนแรก ระยะตอไป
อาจารยแพทยทสนใจจะสงขอเสนอโครงรางงานวจยดานการ
ประเมนเทคโนโลยดานสขภาพเพอขอรบการสนบสนนดาน
วชาการและทนวจยจากหนวยงานทเกยวของ ซงจะสรางความ
มนใจวาโครงการนจะสามารถพฒนาศกยภาพดานการวจยแก
ผเขารบการอบรมไดอยางแทจรง
ผแทนจากหนวยงานดานสขภาพเขารวมประชมเพอจดลำดบความสำคญของหวของานวจยประจำป พ.ศ. 2554
วนท 20 ธนวาคม พ.ศ. 2553 ณ โรงแรมรชมอนด
นนทบร โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ
(HITAP) รวมกบเครอขายวจยคลนกสหสถาบน (Clinical
Research Collaboration Network, CRCN) จดประชม
เพอจดลำดบความสำคญของหวของานวจยดานสขภาพประจำ
ปพ.ศ.2554โดยมนพ.สวทยวบลผลประเสรฐผทรงคณวฒ
ดานควบคมปองกนโรค กระทรวงสาธารณสข เปนประธาน
ผเขาประชมประกอบดวยผแทนจากหนวยงานดานสขภาพ
อาทหนวยงานสาธารณสขมหาวทยาลยสมาคมสถาบนวจย
ทงในสวนกลางและสวนภมภาค ประมาณ 200 ทาน รวมกน
อภปรายและพจารณาจดลำดบความสำคญ ผลจากการประชม
มหวขอทผานการคดเลอกทงหมด 7 หวขอ โดย 5 หวขอแรก
ทHITAPจะนำไปดำเนนการวจยไดแก
1. การประเมนความคมคาของนโยบายลางไตชอง
ทองเปนทางเลอกแรก เปรยบเทยบกบการเปดโอกาสใหเลอก
วธลางไตโดยเสร
2. การตรวจสขภาพทจำเปนสำหรบระบบสวสดการ
ขาราชการ
3. การประเมนความคมคาของการใช/การใหบรการ
ตรวจรกษาโรคเบองตนของพยาบาลเวชปฏบตในประเทศไทย
4. การประเมนความคมคาของการจดบรการกายภาพ
บำบดในระบบบรการสขภาพปฐมภม
5. การประเมนตนทนประสทธผลของการสรางเสรม
สขภาพปองกนโรคของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล
สวนอก2หวขอไดแก“การศกษาผลการรกษาผปวย
วณโรคดอยาisoniazidขนานเดยวระหวางการใหยา2HRZE/
4HRE และ 2HRZE/9HR” และ “การประเมนเทคโนโลยการ
ผาตดโพรงจมกและไซนสโดยวธระบบนำวถ” เครอขายวจย
คลนกสหสถาบน(CRCN)รบไปดำเนนการวจยตอไป
HITAP จดอบรมหลกสตรระยะสนสำหรบอาจารยแพทย เรอง การประเมนเทคโนโลยดานสขภาพ
ขาวกจกรรม
Heal
th
Inte
rvent
ion
and
Techn
olog
y A
ssess
ment
P
rogr
am
จลสาร ปท 3 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม พ.ศ. 2553
15
การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาสถานการณในกลม
พนกงานโรงงานและคนงานกอสรางทเกยวของกบปจจยเสยง
ทางสขภาพทงในระดบบคคลและชมชน รวมถงมาตรการสราง
เสรมสขภาพทมอยในปจจบน เพอใหไดขอเสนอแนะสำหรบ
การพฒนามาตรการเหลานนและ/หรอสรางมาตรการใหมโดย
ใชแนวคดการตลาดเพอสงคม การศกษานมไดเปนการประเมน
มาตรการสรางเสรมสขภาพโดยการตลาดเพอสงคม การศกษา
นเรมตนดวยการศกษาเชงคณภาพโดยทมวจยเขาไปอาศยอยใน
ชมชนเพอทำความรจกและเกบขอมลเชงคณภาพทเกยวของกบ
ขอมลพนฐาน วถชวตของคนในชมชน รวมถงพฤตกรรมและ
ปจจยเสยงทพบ จากนนจงสำรวจเชงปรมาณในประเดนทสนใจ
และไดนำเสนอขอคนพบทงหมดแกตวแทนกลมตางๆ ในชมชน
เพอตรวจสอบความถกตองของขอมล หาคำอธบายขอคนพบ
และรายงานผลการศกษาเพอใหชมชนนำไปใชประโยชนใน
อนาคต
พบวาประชากรกลมพนกงานโรงงานและคนงานกอสราง
ถงแมจะมขอจำกดในดานกำลงซอและเวลาเพราะมรายไดนอย
และตองทำงานหนก แตกลบมความสะดวกสบายและแรงจงใจ
ในการเขาถงสนคาททำลายสขภาพ เชน เครองดมแอลกอฮอล
และบหร ดงนนการออกแบบมาตรการสรางเสรมสขภาพสำหรบ
ประชากรกลมนจะตองเขาใจบรบทและคนหาชองทางในการลด
ความสะดวกและแรงจงใจในการเขาถงสนคาททำลายสขภาพ
เหลานน
การสรางเสรมสขภาพทเปนมาตรการทางกฎหมาย
เชน การกำหนดเวลาซอเครองดมแอลกอฮอล การกำหนดอาย
ผซอบหรมกดอยประสทธผลโดยเฉพาะอยางยงสำหรบประชากร
กลมพนกงานโรงงานและคนงานกอสราง จงมผแนะนำใหเพม
การบงคบใชกฎหมายแตการศกษาวจยนบงชวาการใชหลกการ
ตลาดเพอสงคมเพอสอสารใหประชากรกลมนเขาใจสาระและ
วตถประสงคทแทจรงของมาตรการเหลานนเปนสงจำเปน
การเลอกขอมลเพอสอสารกบกลมเปาหมายผานการ
ตลาดเพอสงคมนนกมความสำคญทตองเลอกขอมลทสอดคลอง
กบความรและทศนคตทมอย และมอทธพลตอการรบรของ
ประชากรกลมนนๆเชนหากขอมลใหมไมสอดคลองกบทศนคต
เดมอาจทำใหเกดการปฏเสธขอมลใหมเหลานน ในทางตรงขาม
หากขอมลใหมเปนไปในทศทางเดยวกบทศนคตเดมของกลม
เปาหมายกจะงายตอการรบรและเปลยนแปลง ดงนนการ
ทำความเขาใจในวธคด ความเชอ และทศนคตเดมของประชากร
กลมเปาหมายมความสำคญยงตอการสอสารเพอการสราง เสรมสขภาพ ผวจยเสนอวาควรใชการตลาดเพอสงคมทำใหเกดการ เปลยนแปลงพฤตกรรมในระดบทไมยากและมตนทนในการ เปลยนแปลงตำ เชน การเสนอใหงดสบบหรในทสาธารณะนน หรอละเวนการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในบางชวงเวลา ทำใหกลมเปาหมายสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมไดงายและ เกดความภาคภมใจในตนเอง กอนทจะกาวไปสการเปลยนแปลง พฤตกรรมในระดบทยากขนเชนเลกบหรหรอสรา ประสทธผลของมาตรการการตลาดเพอสงคมทชกจง ใจใหกลมเปาหมายเปลยนพฤตกรรมเพอการสรางเสรมสขภาพ ขนอยกบปจจยภายในทเกยวของกบมาตรการ ไดแก ภาษา และแรงจงใจ (เชนแรงกดดนจากคนรอบขาง)การปรบตวของ กลมเปาหมายทงในเชงบวกและเชงลบและปจจยภายนอกเชน ความกลวและการแพรระบาดของโรคปจจยดานเศรษฐกจและ สงคม ดงนนจงตองมการประเมนผลเพอตดตามประสทธผล ของมาตรการการตลาดเพอสงคมอยเปนระยะ เพอปรบปรง มาตรการใหเหมาะสมกบความเปลยนแปลงของปจจยทงภายใน และภายนอกทเปลยนแปลงอยางเปนพลวต การนำการตลาดเพอสงคมไปประยกตใชนน ผวจยได ใหขอเสนอแนะตามขนตอนและประเดนสำคญทพงตระหนกใน การนำไปสภาคปฏบต ไดแก การศกษากลมเปาหมายรวมถง ทำความเขาใจพฤตกรรมของกลมเปาหมาย การตอบสนองของ กลมเปาหมายตามทฤษฎทเกยวของกบการเปลยนแปลงพฤตกรรม การพฒนาการทดสอบมาตรการและการนำมาตรการทพฒนา ไปใชจรง และขนสดทายไดแกการประเมนผล นอกจากนน ผวจยยงเสนอประเดนสำคญทผกำหนดมาตรการสรางเสรม สขภาพโดยการตลาดเพอสงคมควรคำนงถงคอ ปจจยภายนอก ซงมความสำคญตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของกลม เปาหมายเชนกน สสส. และหนวยงานอนๆ ในภาครฐและประชาสงคม ไดลงทนจำนวนมากไปกบมาตรการการตลาดเพอสงคม อยางไรกตามกลบพบวามงานวจยจำนวนนอยมากทแสดงให เหนถงประสทธผลของมาตรการการตลาดเชงสงคมอยางเปน รปธรรมทมการวดถงผลกระทบทเกดขน ผวจยเสนอใหผสนใจ ทำการศกษาประสทธผลของมาตรการการตลาดเชงสงคมอยาง เปนระบบ ซงจะนำไปสการยอมรบมาตรการสรางเสรมสขภาพ โดยวธการตลาดเพอสงคมซงมศกยภาพสำหรบการแกไขปญหา สาธารณสขทสำคญของประเทศ
บทสรปสำหรบผบรหาร รายงานวจย
การสรางเสรมสขภาพสำหรบพนกงานโรงงานและคนงานกอสราง: บทบาทของการตลาดเพอสงคม
ทานทสนใจสามารถดาวนโหลดไดทาง www.hitap.net
แนะนำหนงสอรายงานวจยของ
โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ
ชน6อาคาร6กรมอนามยกระทรวงสาธารณสขถ.ตวานนทอ.เมองจ.นนทบร11000
โทรศพท:02-590-4549,02-590-4374-5โทรสาร:02-590-4369และทานสามารถอานจลสารHITAPในรปแบบPDFไดทwww.hitap.net
ทปรกษากองบรรณาธการ: ดร.ภญ.ศรเพญตนตเวสส กองบรรณาธการ: ชลญธรโยธาสมทรหทยลมประยรยงคกตตยาพพฒนเศวต
การสรางเสรมสขภาพสำหรบพนกงานโรงงานและคนงาน
กอสราง:บทบาทของการตลาดเพอสงคม
ปจจบนหนวยงานดานสขภาพหลายหนวยงานตางลงทนไปกบการใหความรและขอมล ขาวสารในรปแบบตางๆ โดยมงใหประชาชนมพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสม ในปจจบนมการนำ มาตรการการสรางเสรมสขภาพ ภายใตแนวคด ‘การตลาดเพอสงคม (Social Marketing)’ มาใชอยางแพรหลายอยางไรกตามจากการศกษาในกลมพนกงานโรงงานและคนงานกอสรางถง ปจจยเสยงทางสขภาพทงในระดบบคคลและชมชน ตลอดจนผลของมาตรการสรางเสรมสขภาพ 6 มาตรการ ไดแก ‘การรณรงคงานบญปลอดเหลา’ ‘งดเหลาเขาพรรษา’ ‘การไมสบบหรในท สาธารณะ’‘กนรอนชอนกลางลางมอ’‘อาหารสะอาดรสชาตอรอย’‘มาตรการทางกฎหมาย เรองกำหนดเวลาจำหนายเครองดมแอลกอฮอลและกำหนดอายผซอบหร’ พบวา มเพยงบาง มาตรการเทานนทมผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม ทงนขนอยกบปจจยทหลากหลายไมวา จะเปนปจจยภายใน เชน ภาษาและแรงจงใจ การปรบตวของกลมเปาหมาย และปจจยภายนอก เชนการแพรระบาดของโรคและปจจยดานเศรษฐกจและสงคมเปนตน งานวจยชนนใหขอเสนอแนะตอการออกแบบมาตรการการสงเสรมสขภาพทมประสทธภาพ โดยเรมจากการศกษาและทำความเขาใจพฤตกรรมของกลมเปาหมายรวมทงปจจยทเกยวของ หลงจากนนจงนำขอมลมาวเคราะหเพอใชในการพฒนาและทดสอบมาตรการ รวมทงตองมการ ตดตามประเมนผลเมอนำมาตรการไปใช
รายงานวจย การสรางเสรมสขภาพสำหรบพนกงานโรงงานและคนงานกอสราง : บทบาทของการตลาดเพอสงคม
รายงานวจย
การสรางเสรมสขภาพสำหรบพนกงานโรงงานและคนงานกอสราง: บทบาทของการตลาดเพอสงคม
งานวจยโดยโครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ
โครงการนไดรบทนสนบสนนจาก สถาบนวจยระบบสาธารณสข
โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพชน 6 อาคาร 6 กรมอนามย
กระทรวงสาธารณสข ถ.ตวานนท อ.เมอง จ.นนทบร 11000
โทร. 0-2590-4549, 0-2590-4374-5
โทรสาร 0-2590-4369
www.hitap.net
“จะร ไดอยางไรวา...เทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพคมคาและเหมาะสมกบบรบทสงคมไทย”
HITAP เปดรบสมครผเขารวมการอบรมการประเมนความคมคาทางการแพทยและสาธารณสข ครงท 7 (Health Economic Evaluation) ระหวางวนท 4-8 กรกฎาคม พ.ศ. 2554
หลกสตรเบองตน เหมาะสำหรบนกวชาการและนกวจยจากภาครฐภาคเอกชน สถาบนวจย และสถาบนการศกษาทไมมความรพนฐานดานการประเมน ความคมคาทางการแพทยและสาธารณสข หลกสตรนเนนการบรรยาย ซงผรบการอบรมจะไดทราบถงความสำคญ วธการและขนตอนของการประเมนความคมคาทางการแพทย และสาธารณสขตลอดจนบทบาทของผลการประเมนตอการตดสนใจเชงนโยบาย
หลกสตรเชงปฏบตการ เหมาะสำหรบผทเคยผานการฝกอบรมในหลกสตรเบองตน ผทมความรพนฐานเกยวกบการประเมนความคมคาทางการแพทยและ สาธารณสข หลกสตรนเนนการใชโปรแกรมและแบบจำลองตางๆ ในการวเคราะหขอมล ผเรยนสามารถสรางแบบจำลองเพอประเมนความคมคา ทางการแพทยดวยตนเอง โดยใช Freeware เชนMicrosoft Excel ซงเปนโปรแกรมทไมตองเสยคาใชจาย สะดวกในการตรวจสอบ และ สามารถประยกตใชในการวจยอนๆ
สนใจตดตอ :นางสาวสชนาสขสวสดโครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ[email protected]
หรอสมครไดท :www.hitap.net/ee
