เนื้อในสนุกคัดเก่งจีน คำกริยา ... · 2021. 5. 11. · คำ นำ “คัดอักษรจีน สำ หรับผู้เริ่มเรียน
อนุภาค ใน นิทาน คำ กลอน เรื่อง พระ...
Transcript of อนุภาค ใน นิทาน คำ กลอน เรื่อง พระ...
บทคดยอ
อนภาคในนทานคำกลอนเรองพระคาวต:การศกษา
เปรยบเทยบกบอนภาคในนทานไทย
บทความนมงศกษาอนภาคในนทานคำกลอนเรองพระคาวตและเปรยบเทยบ
อนภาคทมลกษณะเหมอนคลายกบอนภาคในวรรณกรรมนทานของไทย เพอศกษา
ลกษณะรวมของอนภาคในนทานไทยผลการศกษาพบวานทานคำกลอนเรองพระคาวต
มอนภาคทมลกษณะรวมกบอนภาคในนทานไทยทง 3ประเภท ไดแก อนภาคดานตว
ละครอนภาคดานวตถสงของและอนภาคดานเหตการณอนภาคทมลกษณะรวมกนแสดง
ใหเหนวานทานคำกลอนเรองพระคาวตไดเลอกเอาอนภาคทนาสนใจซงเหมอนคลายกบ
อนภาควรรณกรรมนทานเรองอนๆมาสรางเรองเพอทำใหเกดความสนกสนานและอบรม
สงสอนคนในสงคม
Abstract
AStudyofThaiLiteraryMotifs:PraKawut
This study aims to investigate the motifs used in a Thai verse tale called
Pra Kawut. Comparing the characteristics found in Pra Kawut with other Thai tales,
common motif characteristics within Thai literary works can be analyzed. Interest-
ingly, Pra Kawut shares three common motifs with other Thai tales: characters,
objects and events. These shared motifs indicate that Pra Kawut employs the
common Thai literature motifs; both for entertaining and didactic purposes.
บทนำ
เรองพระคาวตเปนนทานคำกลอนตนฉบบเปนเอกสารตวเขยนทยงไมเคยต
พมพมากอนมจำนวน2ฉบบฉบบท1ชอเรองพระคาวตเปนวรรณกรรมทองถน
ของจงหวดลพบร เขยนในสมดไทยขาว เสนหมก ตนฉบบอยทสำนกศลปะและ
วฒนธรรมมหาวทยาลยราชภฏเทพสตรฉบบท2 ชอเรองพระคาวทเขยนในสมด
ไทยดำ เสนดนสอขาว ตนฉบบอยทกลมหนงสอตวเขยนและจารก หอสมดแหงชาต
ทง 2ฉบบมเนอหาตอเนองกน นทานคำกลอนเรองพระคาวตมรปแบบคำประพนธ
แบบกลอนนทาน ขนตนดวยวรรครบมจำนวนคำในวรรค 7-9 คำ และเพมลกษณะ
พเศษของกลอนดวยกลบทมธรสวาทและสงโตเลนหาง จดมงหมายในการแตงเพอ
ความบนเทงและสอนใจกวเขยนคำอทศขอใหมอานสงสเปนผมปญญาวองไวและบรรล
พระนพพานอนเปนจดมงหมายสงสดของพระพทธศาสนาในดานสมยทแตงพจารณา
จากรปตวอกษร อกขรวธ ตลอดจนพจารณาจากเนอหาและลกษณะคำประพนธ
สนนษฐานวาแตงในสมยรตนโกสนทรตอนตน
*บทความนเปนสวนหนงของวทยานพนธเรอง“การศกษาเชงวเคราะหนทานคำกลอนเรอง
พระคาวต”โดยมผชวยศาสตราจารยดร.เสาวณตวงวอนเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธ
**นกศกษาระดบปรญญามหาบณฑตสาขาวชาวรรณคดไทยบณฑตวทยาลยมหาวทยาลย
เกษตรศาสตร
1ตนฉบบฉบบท2เขยนชอเรองวาพระคาวทแตในบทความนใชวาพระคาวตโดยตลอด
อนภาคในนทานคำกลอนเรองพระคาวต
:การศกษาเปรยบเทยบกบอนภาคในนทานไทย*
วชรวชญมงมล**
174 ดำรงวชาการ
เนอหานทานคำกลอนเรองพระคาวตเปนแบบนทานจกรๆวงศๆหรอนทาน
ประโลมโลก มความสนกสนาน สำนวนภาษางดงาม แตวรรณกรรมเรองนยงไมเคย
เผยแพรและไมมผศกษามากอนการศกษานทานคำกลอนเรองพระคาวตในดานอนภาค
นอกจากเผยแพรวรรณกรรมทองถนทเปนตนฉบบตวเขยนใหผทสนใจศกษาแลว ยง
ทำใหเหนลกษณะรวมทสำคญของนทานไทยทงทเปนมขปาฐะและลายลกษณซงในท
นมขอบเขตนทานภาคกลางเปนหลก
เนอเรองยอ
ทาวพสรยการครองเมองมหนมมเหสชอนางโกมลรศมเมอนางโกมลรศมตง
ครรภได3เดอนไดประพาสอทยานและเผลอหลบไปนกหสดนไดโฉบนางออกไปจาก
เมอง พระฤๅษชอโฆสตชวยเหลอและใหนางโกมลรศมอยดวยจนคลอดโอรสชอพระ
คาวตพระฤๅษโฆสตสอนวชาการตอสและเวทมนตรคาถาให เมอพระคาวตมอายได
7ปพระฤๅษใหพามารดากลบบานเมองโดยพระฤๅษมอบไมเทาวเศษแกพระคาวต
และพดวเศษแกนางโกมลรศมไวปองกนอนตราย ระหวางทางพระคาวตกบนางโกมล
รศมพบกบอมนษยชอเขยวกางไดตอสจนชนะเขยวกางพาพระคาวตกบนางโกมลรศม
ไปหาพระสญรปญญเพอขอแกววเศษเดนนำ หลงจากนนไดเดนทางตอและเขาหยด
พกบนเกาะ ผเสอนำตนหนงขนมาจากมหาสมทรเหนนางโกมลรศมกหลงรกจงสะกด
และลกนางไปไวในถำทองใตมหาสมทรนางโกมลรศมหลอกใหผเสอนำพาออกมานอก
ถำแลวหลอกใหผเสอนำรำตามผเสอนำใชพดวเศษพดเปนไฟบรรลยกลปไหมตนเอง
เสยชวต นางโกมลรศมจงรอดพนและเดนทางตอมาจนเขาเมองพาราณส ไดรบการ
ชวยเหลอจากโยค4ตนและบตรสาวโยคทง4สงสารจงใหบตรสาว4คนตดตามนาง
โกมลรศมไปเพอตามหาพระคาวต
ฝายพระคาวตเมอตนขนมาไมพบมารดาคอนางโกมลรศมกตดตามหาจนรวา
ผเสอนำขนมาลกนางไปพระคาวตเดนทางกลบเมองเพอไปหาพระบดาและแจงขาว
เรองมารดาใหพระบดาทราบเพอออกตดตามหาพระคาวตเดนทางหลงเขาเมองลงกา
พบกบคาวนบตรเศรษฐเมองลงกาคาวนไดชวนพระคาวตไปอยทบานตนหลงจากนน
คาวนนำเรองขนทลพระเจาจนทรราชเจาเมองลงกาพระเจาจนทราชใหนำพระคาวต
เขาเฝาและพอพระทยจงรบพระคาวตไวเปนโอรสบญธรรม
อนภาคในนทานคำกลอนเรองพระคาวต:การศกษาเปรยบเทยบกบอนภาคในนทานไทย 175
สนสะกำพเลยงพระคาวตออกตดตามหานางโกมลรศมจนพบวาอยทเมองบ
รำนางโกมลรศมฝากสารมาถงทาวพสรยการทาวพสรยการยกทพออกตดตามหานาง
มาในทะเลผานเมองเงาะซงเปนดานเมองบรำและเอาชนะเมองเงาะไดเมอเดนทางมา
ถงปากนำเมองบรำไมสามารถเขาเมองไดเพราะทางแคบยายชมนทะลซงอาศยอยใน
ปาเมองบรำจงบอกมนตรมหาระเบดเปดทางนำใหทาวพสรยการอานมนตรเปดปากนำ
เขาไปเมองบรำไดสำเรจตนฉบบจบเพยงน
อนภาคในนทานคำกลอนเรองพระคาวตเปรยบเทยบกบอนภาคใน
นทานไทย
อนภาค (motif) หมายถงองคประกอบเลกๆ ในนทานทมลกษณะเดนเปน
พเศษซงทำใหเกดการจดจำและเลาสบทอดตอ อนภาคแบงไดเปน 3 ประเภท คอ
1.ตวละครไดแกตวละครทมคณสมบตหรอลกษณะพเศษอาจเปนคนสตวอมนษย
ตนไม เชน แมมด ยกษ นางฟา กนร แมเลยงใจราย คนหลงคอม แมวพดได
2.วตถสงของไดแกวตถสงของทมลกษณะพเศษหรอแปลกผดธรรมดาเชนตะเกยง
วเศษดาบวเศษไมเทาวเศษ3. เหตการณหรอพฤตกรรมไดแก เหตการณหรอ
พฤตกรรมทมลกษณะพเศษ เชนการแปลงรางการสาปคนทงเมองใหหลบนำทวม
โลกนกประหลาดจบคนกน(ประคองนมมานเหมนท,2543:38)
นทานคำกลอนเรองพระคาวตมอนภาคทนาสนใจทงอนภาคดานตวละครอนภาคดาน
วตถสงของและอนภาคดานเหตการณ ซงมลกษณะเหมอนคลายกบอนภาคในนทาน
ไทยเรองตางๆดงน
176 ดำรงวชาการ
อนภาคดานตวละคร
อนภาคในเรองพระคาวต
1.ตวละครกำเนดในดอกบว
-นางโกมลรศมมกำเนดในดอกบว
2.ฤๅษ
-พระฤๅษโฆสตอาจารยของนาง
โกมลรศมและพระคาวต
3.พราหมณวเศษ
-พระสญรปญญพราหมณวเศษ
4.ผเสอนำ
-ยกษผเสอนำหวหนาพวกปศาจนำ
มหนาทรกษามหาสมทร
5.เขยวกาง
-เขยวกางมหนาทเฝาประตปา
อนภาคในนทานอนๆ
1.ตวละครกำเนดในดอกบว
-นางสวณณะบศบาในเรองจำปาสตน
-นางปทมเกสรในเรองอภยทต
-นางปทมมาไลยและนางอบลใน
เรองสวรรณรตน
-นางสรอยสวรรคกบนางสรยาใน
เรองปนทอง
2.ฤๅษ
-พระบรมธรรมฤๅษในเรองพมพ
สวรรค
-ฤๅษมหาจลในเรองลนทอง
-ฤๅษตาไฟในเรองวฒนวงศ
3.พราหมณวเศษ
-พราหมณวเศษเรองจนดาสรยวงศ
-พราหมณวเศษ3คนในเรอง
พระอภยมณ
4.ผเสอนำ/ผเสอสมทร
-ผเสอนำในเรองสวรรณหงส
-ผเสอสมทรในเรองพระอภยมณ
-ยกษพรายกะสนธในเรองวงศสวรรค
5.เขยวกาง
-เขยวกางในเรองแกวพสดาร
อนภาคในนทานคำกลอนเรองพระคาวต:การศกษาเปรยบเทยบกบอนภาคในนทานไทย 177
อนภาคในเรองพระคาวต
6.เงาะ
-พญาเงาะกะเตนนายดานเมองบรำ
7.นกยกษ
-นกหสดน
8.นกพดภาษามนษยได
-นกพดกบสนสะกำในคราวทเดน
ทางไปเมองบรำ
อนภาคในนทานอนๆ
6.เงาะ
-เงาะปาในเรองสวรรณเลขา
-เงาะปาในเรองพกลทอง
-เงาะสองพนองในเรองศรนรนทร
7.นกยกษ
-นกหสดนในเรองธนขรรค
-นกอนทรในเรองคาว
-ปกษาวายภตรในเรองมณสรยง
8.นกพดภาษามนษยได
-นกสาลกาเรองแกวกรยา
-นกแกวและนกสาลกาเรอง
ศลปศาสตร
-นกในเรองวฒนวงศ
อนภาคดานตวละครในเรองพระคาวตมตวละครทเปนทงมนษยอมนษยและ
สตว อนภาคตวละครทเปนมนษยจะมลกษณะพเศษ เชน พระฤๅษมญาณวเศษ
มเวทมนตรคาถาหรอการมกำเนดในดอกบวจะเหนวาอนภาคตวละครเอกมกำเนดใน
ดอกบวปรากฏในนทานไทยเปนจำนวนมาก นอกจากนยงมอนภาคการกำเนดใน
ลกษณะทคลายกน เชน เรองจำปาแกวจำปาทอง นางจำปาแกวจำปาทองกำเนดใน
ดอกจำปาเรองชนราชนางสรอยเสาวรสกำเนดในดอกไมเรองวงศสวรรคนางระษ
ทอนกำเนดในดอกจนหรอเรองไชยทตนางอทมพรเกดในผลมะเดอเปนตน
อนภาคตวละครผเสอสมทรในนทานเรองอนๆผเสอสมทรเปนเพศหญงอาศย
อยในมหาสมทรและแมนำ เปนผมกมากในกามารมณ เมอเหนพระเอกกเกดหลงรก
และหาวธตางๆทจะลกพาตวพระเอกไปแตผเสอสมทรในเรองพระคาวตเปนเพศชาย
มบทบาทและพฤตกรรมเหมอนกบผเสอสมทรในนทานเรองอนๆ ซงสาเหตทผเสอนำ
ในเรองพระคาวตเปนชายนาจะมาจากการปรบอนภาคใหเขากบเนอเรองเพราะตวละคร
เอกเปนหญงงามจงตองเปนผเสอนำผชายมาลกพาไปในดานอนภาคเรองเงาะพบวา
ในนทานไทยเงาะเปนคนทมผมหยกผวดำอาศยในปาในนทานเรองอนๆเงาะมกหลง
178 ดำรงวชาการ
รกตวละครเอกและมบทบาทในการลกพาตวหรอชวยเหลอใหรอดพนจากอนตรายแตใน
เรองพระคาวตเปนพญาเงาะและมบรวารแตละคนลวนมความเกงกลาสามารถ มบทบาท
ในการชวยเหลอตวละครเอก
อนภาคเกยวกบนกในนทานเรองอนๆปรากฏนกยกษ เชนนกหสดนนก
การวก นกอนทร นกปกษาวายภตร นกยกษมบทบาทในการทำใหตวละครเอก
พลดพรากจากกนโดยการโฉบหรอคาบไป นอกจากนเรองคาวมนกอนทรสองผวเมย
เขามาจบคนในเมองกนเปนอาหารในเรองพระคาวตปรากฏนกยกษชอนกหสดนมงวง
เหมอนชาง อกและเทาเหมอนราชสห มบทบาทในการโฉบตวละครเอกใหพลดพราก
จากกนแตไมปรากฏพฤตกรรมจบมนษยกนเปนอาหาร สวนอนภาคเรองนกอนๆ ใน
นทานเรองอนเปนนกทรภาษามนษยไดแกนกแขกเตานกสาลกานกแกวโดยนกจะ
เปนผชวยตวละครเอกเชนบอกเรองราวตางๆใหตวละครเอกรบรชวยเหลอใหพระเอก
กบนางเอกพบกนในเรองพระคาวตมอนภาคนกรภาษามนษยโดยนกไดชวยแจงขาว
ใหตวละครทราบ
อนภาคในเรองพระคาวต
1.ไมเทาวเศษ
-ไมเทาวเศษของพระคาวต
2.แกววเศษ
-แกวมณวเศษอมแลวเดนบนนำได
และปองกนอนตรายจากสตวนำ
3.พดวเศษ
-พดวเศษโบกเปนไฟบรรลยกลป
อนภาคในนทานอนๆ
1.ไมเทาวเศษ
-ไมเทาวเศษในเรองพระสมทร
-ไมเทาตนชตายปลายชเปนในเรอง
อภยทต
-ไมเทาวเศษในเรองการเกด
2.แกววเศษ
-แกวมณวเศษในเรองเรองจนทรสรยา
-แกวมณวเศษในเรองจกรกฤษณ
-ดวงแกววเศษในเรองนางอทย
3.พดวเศษ
-พดวเศษโบกเปนไฟในเรองจนดา
สรยวงศ
อนภาคดานของวเศษ
อนภาคในนทานคำกลอนเรองพระคาวต:การศกษาเปรยบเทยบกบอนภาคในนทานไทย 179
อนภาคดานของวเศษในนทานเรองอนๆ ทมาของของวเศษสวนใหญไดมา
จากผวเศษเชนเทวดาฤๅษพราหมณของวเศษมอานภาพทำใหบคคลธรรมดากลบ
มอทธฤทธ อนภาคเรองไมเทาวเศษในนทานเรองอนๆ เปนไมเทาวเศษทเอาไวตอส
กบศตรบางเรองมคณสมบตตนชตายปลายชเปนในนทานเรองพระคาวตมไมเทาวเศษ
เปนอาวธไวตอสกบศตรแตไมมคณสมบตในการชใหคนตายหรอชใหฟนคนชพ
นอกจากนยงมการปรบคณสมบตของพดในการโบกเปนลมมาโบกเปนไฟซงเรอง
พระคาวตกบเรองจนดาสรยวงศมอนภาคเรองพดวเศษเหมอนกน สวนอนภาคเรอง
แกวมณวเศษในนทานเรองอนๆมกมคณสมบตสารพดนกเชนอมแลวสามารถเหาะ
ไดใชเนรมตรางกายใหมรปรางงดงามใชสองเพอหาทรพยสมบตใชชบชวตเรองพระ
คาวต แกวมณมความวเศษเมออมแลวสามารถเดนบนนำไดและคมภยจากสตวนำ
ลกษณะของอนภาคเรองแกวเดนนำนาจะมาจากการทตวละครตองเดนทางขาม
มหาสมทรจงตองมแกววเศษ เพอใหตวละครสามารถเดนบนนำกลบบานเมองได
อนภาคในเรองพระคาวต
4.เรอวเศษ
-เรอพยนตทเสกดวยเวทมนตรใช
เดนทางในอากาศ
5.ถำ/หาดทมอญมณ
-ถำทมแตทองของผเสอนำ
-หาดทเตมไปดวยอญมณ
6.มนตรสะกด
-มนตรของผเสอนำใชสะกดนาง
โกมลรศมและพระคาวตใหหลบ
อนภาคในนทานอนๆ
4.เรอวเศษ
-สำเภายนตในเรองกายเพชร
-เรอพยนตในเรองสวรรณสน
-เรอวเศษในเรองแกวหนามา
5.ถำ/หาดทมอญมณ
-ถำวเศษมดวงแกวมณในเรองไกรทอง
-ถำเพชรนลจนดาในเรองสวรรณหงส
-ภเขาเพชรนลจนดาในเรองพระ
อภยมณ
6.มนตรสะกด
-มนตรของทาวสเมรจกรวรรดเรอง
พระสมทร
-มนตรของรณพกตรเรองกายแกว
-มนตรของพระสวรรณสนเรอง
สวรรณสน
180 ดำรงวชาการ
อนภาคเรอพยนตคอเรอวเศษทผกขนดวยเวทมนตรคาถามคณสมบตลอยไปในอากาศ
ในนทานเรองอนๆมอนภาคเรอพยนตสำเภายนตเรอวเศษนอกจากนในเรองสวรรณ
หงสยนตและเรองวงศสวรรค มอนภาคเกยวกบของวเศษทเกดขนจากเวทมนตรแลว
ใชเดนทางไปในอากาศแตเปนสตวคอหงสยนตในเรองพระคาวตมเรอพยนตสามารถ
ใชเดนทางไปไดในอากาศ
อนภาคเรองของสถานทวเศษทมแตเพชรนลจนดา ในนทานเรองอนๆ เปน
ถำทมแตทองและอญมณ หรอภเขาทมแตเพชรนลจนดา ในเรองพระคาวตมอนภาค
เรองถำทมแตทองและหาดทมแตอญมณอนภาคมนตรสะกดในนทานเรองอนๆและ
เรองพระคาวตปรากฏตรงกนคอการใชเพอสะกดใหหลบ โดยผทใชมนตรนนมจด
ประสงคในการลกพาตวบคคลหรอเขาไปสำรวจเหตการณตางๆ
อนภาคในเรองพระคาวต
1.การเรยนวชากบพระฤๅษ
-พระคาวตเรยนวชากบพระฤๅษ
โฆสต
2.อนภาคการพลดพราก
2.1การถกยกษลกพาตว
-ผเสอนำลกนางโกมลรศม
ไปไวทถำ
อนภาคในนทานอนๆ
1.การเรยนวชากบพระฤๅษ
-พระทนวงศเรยนวชากบฤๅษใน
เรองทนวงศ
-ลนทองเรยนวชากบฤๅษในเรอง
ลนทอง
- จกรแกวเรยนวชากบฤๅษในเรอง
จกรแกว
2.อนภาคการพลดพราก
2.1การถกยกษลกพาตว
-นางยกษลกพาพระสมทรใน
เรองพระสมทร
-นางยกษลกพาดารานกรใน
เรองเบญจมาสทอง
-รณพกตรลกพากายแกวเรอง
กายแกว
อนภาคดานเหตการณ
อนภาคในนทานคำกลอนเรองพระคาวต:การศกษาเปรยบเทยบกบอนภาคในนทานไทย 181
อนภาคในเรองพระคาวต
2.2การถกนกยกษโฉบ
-นางโกมลรศมถกนกหสดน
โฉบออกจากเมอง
3 การชวยเหลอ
3.1 เทวดาชวยเหลอมนษย
-เทวดาชวยเหลอนางโกมล
รศมและพระคาวต
3.2 ฤๅษชวยเหลอมนษย
-พระฤๅษโฆสตและโยคทง4
ชวยเหลอนางโกมลรศมและ
พระคาวต
3.3 นกชวยเหลอมนษย
-นกบอกทางเมองบรำใหสน
สะกำทราบ
อนภาคในนทานอนๆ
2.2การถกนกยกษโฉบหรอคาบ
-ปกษาวายภตรโฉบมณ
สรยงเรองมณสรยง
-นกอนทรคาบพระชนรตน
ในเรองชนราช
-นกหสดนโฉบโอรสนาง
ประไพสรยาเรองธนขรรค
3.การชวยเหลอ
3.1 เทวดาชวยเหลอมนษย
-เทวดาชวยพระวฒนวงศใน
เรองวฒนวงศ
3.2ฤๅษชวยเหลอมนษย
-พระฤๅษแปลงสารชวยพระ
รถในเรองพระรถ
-พระฤๅษชวยพระอเทนให
ครองเมองในเรองอเทน
-พระฤๅษชวยชณรตนจาก
นกอนทรในเรองชนราช
3.3นกชวยเหลอมนษย
-นกสาลกาชวยพระพรรณ
รงสในเรองแกวกรยา
-นกแกวชวยทาวรตชงใน
เรองศลปศาสตร
-นกแขกเตาชวยเดโชชยใน
เรองเดโชชย
182 ดำรงวชาการ
อนภาคในเรองพระคาวต
4.การแปลงกายเปนนก
-ยายชมนทะลแปลงกายเปนกาเผอก
5.การแปลงเปนเทวดา
-ผเสอนำแปลงกายเปนเทวดา
6.การปลอมตวเปนชาย
-นางจนทะเวหนนางเสาวรและ
นางภารณปลอมเปนชายเพอหลอก
นางกำนลเมองบรำ
7.การผจญภย
-พระคาวตตอสกบผเสอนำ
-พระคาวตตอสกบเขยวกาง
อนภาคในนทานอนๆ
4.การแปลงกายเปนนก
-ลนทองแปลงกายเปนนกสาลกา
ในเรองลนทอง
-กายเพชรแปลงกายเปนนกใน
เรองกายเพชร
-นางโกมลกลยาแปลงกายเปนนก
ในเรองพระโมล
5.การแปลงเปนเทวดา
-ทาวสงหลแปลงกายเปนเทวดาใน
เรองศรนรนทร
-ยกษแปลงกายเปนพระอนทรใน
เรองกายเพชร
6.การปลอมตวเปนชาย
-นางเสาวภาคปลอมเปนชายใน
เรองพระโมล
-นางสวรรณดาราปลอมเปนชายใน
เรองพระมณสรยง
-นางสรอยมาลปลอมเปนชายใน
เรองโคมทอง
7.การผจญภย
-พระกฤษราวงศตอสกบยกษใน
เรองกฤษราวงศ
-สวรรณรตนตอสกบพระยายกษ
ในเรองจำปาสตน
-จนทโครบรบกบยกษพยนตใน
เรองจนทโครบ
อนภาคในนทานคำกลอนเรองพระคาวต:การศกษาเปรยบเทยบกบอนภาคในนทานไทย 183
อนภาคในเรองพระคาวต
8.การสมพาสทผดธรรมชาต 8.1 การสมพาสกบนางทกำเนด ในดอกบว -ทาวพสรยการสมพาสกบ นางโกมลรศม
8.2การสมพาสกบปลา/เงอก -ผเสอนำสมพาสกบปลา -เทวดาชวยพระกฤษราวงศ ในเรองกฤษราวงศ -เทวดาชวยดลใจพระสวรรณ เลขาในเรองสวรรณเลขา 8.3 การสมพาสกบกนร -เขยวกางสมพาสกบกนร
9.การหลอกลวงเพอทำราย-นางโกมลรศมหลอกใหผเสอนำรำจนเหนอยแลวนำพดวเศษมาพดเปนไฟไหมผเสอนำเองเสยชวต
อนภาคในนทานอนๆ
8.การสมพาสทผดธรรมชาต 8.1การสมพาสกบนางทกำเนด ในดอกบว -อภยทตสมพาสกบนางปทม เกสรในเรองอภยทต -พนสรยาสมพาสกบนางสรยง ในเรองปนทอง -ลกษณวงศสมพาสกบนางทพ เกสรในเรองลกษณวงศ 8.2การสมพาสกบปลา/เงอก -ทศกณฐสมพาสกบนางปลาใน เรองรามเกยรต -พระอภยมณสมพาสกบ นางเงอกในเรองพระอภยมณ อนภาคในเรองพระคาวต อนภาคในนทานอนๆ 8.3การสมพาสกบกนร -เขยวกางสมพาสกบกนร ในเรองสรวงศ -พระสธนสมพาสกบนางมโนหรา ในเรองมโนหรา -สงหไกรภพสมพาสกบกนรใน เรองสงหไกรภพ9.การหลอกลวงเพอทำราย -พระนารายณแปลงหลอกนนทก ใหรำจนใชนวเพชรของตนชตนเอง ลมลงในเรองรามเกยรต-พหลวชยลวงและสงหารทาวสนน ราชในเรองคาว-นางอทยหลอกนางฉนนาจนเสย ชวตในเรองนางอทย
184 ดำรงวชาการ
อนภาคในเรองพระคาวต
10.การพยายามหลกหน-นางโกมลรศมรำบชาพระอศวร เพอคดหนทางหน
อนภาคในนทานอนๆ-พหลวชยลวงและสงหารทาวสนน ราชในเรองคาว-นางอทยหลอกนางฉนนาจนเสย ชวตในเรองนางอทย10.การพยายามหลกหล-นางมโนหรารำบชายญแลวบน หนในเรองมโนหรา-พระรถเสนมอมเหลานางเมรเพอ หนในเรองรถเสน-พระอภยมณลวงผเสอสมทรเพอ หนในเรองพระอภยมณ
อนภาคดานเหตการณ นทานเรองพระคาวตและนทานเรองอนๆ มอนภาค
เรองตวละครเอกเรยนวชากบพระฤๅษสาเหตของอนภาคนนาจะมาจากพระฤๅษเปน
ผมวชาอาคมรกษาศลและชวยเหลอคนดสวนอนภาคเรองการพลดพรากในนทานเรอ
งอนๆและเรองพระคาวตปรากฏการพลดพรากอนมสาเหตมาจากยกษและนกยกษ
และอนภาคเทวดาชวยเหลอมนษย ในนทานเรองอนๆปรากฏในลกษณะของเทวดา
ชวยเหลอปกปองตวละครเอก ใหอาวธวเศษนำพาตวละครเอกไปถงจดหมายปลาย
ทางไดถกตองหรอพบกบคนทกำลงตดตามหาในเรองพระคาวตปรากฏอนภาคเทวดา
ชวยเหลอตวละครเอกโดยการดลใจใหเดนทางไปพบกบผชวยเหลอและปกปองจาก
อนตรายตางๆ สวนอนภาคเรองพระฤๅษชวยเหลอมนษย โดยการใหทพกอาศย ให
ของวเศษหรอชวยเหลอจากอนตรายตางๆสวนอนภาคเรองสตวชวยเหลอมนษยใน
นทานเรองอนๆปรากฏอนภาคนกเปนผชวยตวเอกใหไดพบกนหรอบอกเรองราวตางๆ
ใหอกฝายหนงทราบ ในเรองพระคาวตปรากฏอนภาคนกชวยบอกเรองราวของพระ
คาวตใหแกพระพเลยงทราบ
อนภาคเรองการแปลงกายจากมนษยเปนนกในนทานเรองอนๆ ไดแก การ
แปลงเปนนกสาลกานกอนทรโดยมจดประสงคเพออำพรางรางกายทแทจรงและเพอ
การเดนทางไดสะดวกในเรองพระคาวตมการแปลงเปนกาขาวและอนภาคการแปลง
อนภาคในนทานคำกลอนเรองพระคาวต:การศกษาเปรยบเทยบกบอนภาคในนทานไทย 185
กายเปนเทวดา นทานเรองอนๆ ปรากฏอนภาคการแปลงเปนเทวดาเพอลวงศตรใน
เรองพระคาวตปรากฏอนภาคการแปลงเปนเทวดาเพอลวงใหหลงใหลในรปรางหนาตา
ทงดงามนอกจากนอนภาคเรองการปลอมตวเปนชายในนทานเรองอนๆมการปลอม
เปนชายเพอออกรบ เพอผจญภย เพอพรางรางกายอนแทจรง และหลบหน ในเรอง
พระคาวตปรากฏอนภาคการปลอมเปนชายเพอลวงใหหลงรก
อนภาคเรองตอสกบยกษในระหวางการเดนทางกลบบานเมอง หรอระหวาง
การตดตามหาผทพลดพรากสาเหตการตอสกบยกษในนทานเรองอนมหลายประการ
เชนความตองการมนษยไปเปนคครองความตองการมนษยไปเปนอาหารการลกพา
ธดายกษไปเปนคครอง สวนเรองพระคาวตมสาเหตมาจากยกษตองการตวละครเอก
ไปเปนภรรยาสวนอนภาคการสมพาสทผดธรรมชาตในนทานเรองอนไดแกการสมพาส
กบนางทมกำเนดในดอกบว การสมพาสระหวางมนษยกบสตว การสมพาสระหวาง
มนษยกบอมนษย การสมพาสระหวางอมนษยกบอมนษย เปนตน ในเรองพระคาวต
ปรากฏอนภาคเรองการสมพาสระหวางมนษยกบนางผมกำเนดในดอกบวยกษกบกนร
ยกษกบปลาอนภาคเรองการหลอกลวงและทำรายปรากฏในลกษณะของการหลอก
ลวงเพอหลบหน การชวยเหลอ การตอส และการแกแคน สวนอนภาคเรองการหลก
หนในนทานเรองอนๆปรากฏเรองการออกอบายเพอหลกหนจากการถกกกขงหนวง
เหนยวไดแกการมอมเหลาการหลอกใหอกฝายไปจำศลในเรองพระคาวตกบเรองม
โนหราปรากฏอนภาคเรองการพยายามหลกหนตรงกนคอการทำทรายรำเพอคดหา
ทางหน
186 ดำรงวชาการ
สรป
อนภาคดานตวละครในนทานคำกลอนเรองพระคาวตมลกษณะเหมอนกบ
วรรณกรรมนทานของไทยไดแกมการใชตวละครทมลกษณะพเศษเชนมอำนาจเหนอ
ธรรมชาตมวชาความรและมกเปนตวแทนของฝายดนอกจากนยงใชสญลกษณของ
นางผมกำเนดในดอกบวสอถงความดงามความบรสทธซงเปนคณสมบตพเศษของตว
ละครเอกแตในทางกลบกนตวละครทมรปรางนาเกลยดนากลวมนสยดรายมกมาก
ในกามคณเชนยกษปศาจอมนษยตางๆมกเปนตวแทนของฝายรายกระทำใหตว
ละครเอกไดรบความเดอดรอนในรปแบบตางๆ โดยเฉพาะการพลดพราก ในสวน
อนภาคตวละครสงเกตไดวาตวละครทเปนฝายรายมกมอำนาจมอทธฤทธแมเปนสตว
กไมใชสตวธรรมดาเชนนกยกษแตในทสดกตองแพความดคอฝายตวละครเอก
อนภาคดานของวเศษในนทานปรากฏขนเพอความสนกสนานของเนอเรอง
เพมความวเศษเหนอธรรมชาตใหแกตวละครและเพมความเกงกลาสามารถใหตวละคร
ในการเผชญกบอปสรรคตางๆสวนทมาของของวเศษมกไดจากผวเศษทเปนอาจารย
เชนฤๅษพราหมณหรอผวเศษอนๆ
อนภาคเรองการพลดพรากซงมสาเหตมาจากนกยกษและยกษแสดงใหเหน
ถงการเปนตวแทนของความชวรายทเขามาทำใหชวตของตวละครทกขลำบากแสดง
ใหเหนถงอปสรรคทยากลำบากไมสามารถชวยเหลอไดทนทวงท เพราะผเปนสาเหต
ลวนแตเปนผมอำนาจและอทธฤทธเหนอมนษยธรรมดาสวนอนภาคการหลกหนและ
การหลอกลวงแสดงใหเหนถงความสามารถของตวละครเอกทคดหาวธหลอกลวงและ
หลบหนไปจากศตร สวนการฝาฟนอปสรรคของตวเอก ไมวาจะชนะอปสรรคไดดวย
ความสามารถของตนหรอมผชวยเหลอโดยอนภาคเรองการชวยเหลอผชวยเหลอสวน
ใหญเปนผวเศษมคณความดมศลธรรมแสดงถงการเปนตวแทนของคณความดทชวย
เหลอเกอกลมนษยหรอสตวทตกทกขไดยากใหพนหรอบรรเทาจากความทกขรอน
อนภาคอกอนภาคหนงทเรองพระคาวตและนทานไทยเรองอนๆนยมรวมกน
คออนภาคการสมพาสกบนางทเกดในดอกบวคนไทยรบเอาความคดเรองผมบญเกด
ในดอกบวมาจากอนเดยซงมทงหญงและชายแตไทยรบเอาแตคตหญงทเกดในดอกบว
โดยเฉพาะนางปทมาวด ซงมเรองเลาอยในไตรภมพระรวง อนภาคเรองนางเกดใน
อนภาคในนทานคำกลอนเรองพระคาวต:การศกษาเปรยบเทยบกบอนภาคในนทานไทย 187
ดอกบวสะทอนใหเหนทศนคตของชายทมตอหญงในอดมคตคอเปนหญงงาม มความ
บรสทธและมความดงาม เปรยบเสมอนดอกบวทเกดในโคลนตมแตมาเบงบานเหนอ
นำสงกลนหอมและสวยงามโดยปราศจากการเปรอะเปอนของโคลนตม ซงเปน
คณลกษณะของดอกบวตามความเชอทไดรบมาจากพระพทธศาสนา (ปรยารตน
เชาวลตประพนธ,2549:161)
นทานคำกลอนเรองพระคาวตมอนภาคทมความเหมอนกบวรรณกรรมนทาน
เรองอนๆในภาคกลางเปนจำนวนมากมการเลอกใชอนภาคใหเขากบเนอเรองตวอยาง
เชน เรองแกวมณในนทานเรองอนๆ มคณสมบตในการชบชวต การใชเหาะ หรอม
คณสมบตสารพดนก เรองพระคาวตเลอกอนภาคทพาเดนบนนำได เพอปรบเขากบ
เนอเรองทตวละครเอกตองฝาฟนอปสรรคขามมหาสมทรกลบบานเมองหรอเรองของ
ผเสอนำในนทานเรองอนๆผเสอนำจะเปนหญงแตในนทานเรองพระคาวตผเสอนำจะ
เปนชาย เพราะใหเขากบเนอเรองทตวละครเอกฝายหญงตองฝาฝนอปสรรคจงตองม
ผเสอชายมาทำใหเกดการพลดพราก นทานคำลอนเรองพระคาวตมโครงสรางแบบ
จกรๆวงศๆทคนไทยคนเคยกลาวคอมการเรยนวชาการพลดพรากผจญอปสรรค
การพยายามแกปญหา และสดทายแสดงใหวาการทำดยอมไดด การทำชวยอมไดชว
และธรรมะยอมเปนฝายมชยอนภาคในเรองพระคาวตสอดคลองกบโครงสรางดงกลาว
เนนยำความนยมอนภาคเหลานในนทานไทยโดยเฉพาะภาคกลางซงนอกจากมงความ
สนกสนานแลวยงมบทบาทในการอบรมสงสอนคนในสงคมอกดวย
188 ดำรงวชาการ
บรรณานกรม
ตรศลปบญขจร.“วรรณกรรมประเภทกลอนสวดภาคกลาง:การศกษา
เชงวเคราะห”.วทยานพนธอกษรศาสตรดษฎบณฑตสาขาวรรณคดไทย,
จฬาลงกรณมหาวทยาลย,2530.
ประคองนมมานเหมนท.นทานพนบานศกษา.กรงเทพฯ:จฬาลงกรณมหาวทยาลย,
2543.
ปรยารตนเชาวลตประพนธ.การสมพาสทผดธรรมชาตในนทานไทยการศกษา
อนภาคทางคตชนวทยา. โครงการเผยแพรผลงานวชาการคณะอกษรศาสตร
จฬาลงกรณมหาวทยาลย,2549.
รญชนยศรสมาน.“การวเคราะหอนภาคการเปลยนรปลกษณตวละครใน
นทาน,ประโลมโลกของไทย”.วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต
สาขาภาษาไทย,บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศลปากร,2547.
ศราพรณถลาง.ทฤษฎคตชนวทยาวธวทยาในการวเคราะหตำนาน–นทาน
พนบาน.กรงเทพฯ:จฬาลงกรณมหาวทยาลย,2548.