บทท 1

ความทาทายใหมของนวตกรรม

“นวตกรรม” หรอ “นวกรรม” มาจากคาภาษาองกฤษวา "Innovation" โดยคาวา “นวตกรรม” มาจากภาษาบาลคอ นว + อตต + กรรม กลาวคอ นว แปลวา ใหม อตต แปลวา ตวเอง และกรรม แปลวา การกระทา เมอรวมคา นว มาสนธกบ อตต จงเปน นวตต และเมอรวมคา นวตต มาสมาสกบ กรรม จงเปนคาวา นวตกรรม แปลวา การกระทาทใหมของตนเองหรอ การกระทาของตนเองทใหม (เสาวณย สกขาบณฑต, 2528) สวนคาวา "นวกรรม" ทมใชกนมาแตเดม มรากศพทมาจากคาวา นว แปลวา ใหม กรรม แปลวา การกระทา จงแปลวา การปฏบตหรอการกระทาใหมๆ ในความหมายโดยทวไปแลว สงใหมๆ อาจหมายถง ความคด วธปฏบต วตถหรอสงของทใหม ซงยงไมเปนทรจกมากอน คาวา “นวกรรม” หรอ “นวตกรรม” ความจรงแลวกเปนคา ๆ เดยวกนนนเอง ซงจะตองประกอบดวยคณสมบตตาง ๆ อก ดงคาจากดความตอไปน

Hughes (1971) ใหความหมายวา นวตกรรม เปนการนาวธการใหม ๆ มาปฏบตหลงจากไดผานการทดลองหรอไดรบการพฒนามาแลว โดยมขนตอนดงน

1. ขนการคดคน (Invention)

2. ขนการพฒนา (Development)

3. ขนนาไปปฏบตจรง ซงทาใหเกดความแตกตางจากการปฏบตเดม ๆ ทเคยปฏบต

Everette M. Rogers (1983) ใหความหมายของคาวา นวตกรรม (Innovation) ไวดงน นวตกรรม คอ ความคด การกระทาหรอวตถใหม ๆ ซงถกรบรวาเปนสงใหมๆ ดวยตวบคคล

แตละคนหรอหนวยอน ๆ ของการยอมรบในสงคม (Innovation is a new idea, practice or object, that is perceived as new by the individual or other unit of adoption)

การพจารณาวาสงหนงสงใดเปนนวตกรรมนน Everette M. Rogers ไดชใหเหนวาขนอยกบการรบรของแตละบคคลหรอกลมบคคลวาเปนสงใหมสาหรบเขา ดงนน นวตกรรมของสงคมใดสงคมหนง อาจไมใชนวตกรรมของสงคมอน ๆ กได ขนอยกบการรบรของกลมบคคลนนวาเปนสงใหมสาหรบเขาหรอไม อกประการหนงความใหม (new ness) อาจขนอยกบระยะเวลาดวย สงใหมๆ ตามความหมายของนวตกรรมไมจาเปนจะตองใหมจรงๆ แตอาจจะหมายถงสงใดสงหนงทเปนความคดหรอการปฏบตทเคยทากนมาแลว แตไดหยดกนไประยะเวลาหนง ตอมาไดมการรอฟนขนมาทาใหม เนองจากเหนวาสามารถชวยแกปญหาในสภาพการณใหมนนได กนบวาสงนนเปน สงใหมได ดงนน ความใหมของนวตกรรมอาจหมายถง สงใหมๆ ใน 3 ลกษณะดงตอไปน

1. สงใหมทยงไมเคยมผใดเคยทามากอนเลย

2. สงใหมทในอดตเคยทามาแลวลมเลกไป แตไดมการรอฟนขนมาใหมเพราะเหมาะสม

3. สงใหมทมการพฒนามาจากของเกาทมอยเดม

และอกความหมายหนงของนวตกรรม (Innovation) หมายถง ความคดใหมเทคนควธการใหมหรอสงใหมทสามารถนามาใชใหเกดประโยชนได นวตกรรมนนเปนสงทสรางความรเปนของใหมสาหรบกลมผ มศกยภาพในการยอมรบนวตกรรม กฤษมนต (2536, หนา 104) ไดเสนอ

แนวทางการกาหนดวาอะไรเปนนวตกรรม ดงน

1. เปนสงใหมทไมเคยมมากอน

2. เปนสงทมอยแลวแตไมไดนามาใชประโยชน ตอมาไดมการนามาใชประโยชน

3. เปนสงทมอยแลวแตไมนามาใชในชวงเวลาหนงแตไมไดรบความนยม ตอมานามาใชใหมภายใตสถานการณและเงอนไขใหมทเปลยนไป

4. เปนสงทมอยแลวใชไดดในสงคมอนหรอประเทศอน แลวนามาใชในอกสงคมหนงหรออกประเทศหนง

5. เปนการพฒนาปรบปรงจากของเดมทมอยใหมลกษณะตางจากตนแบบ เพอใหเหมาะสมกบการเปลยนแปลงของสงคม

เมอนวตกรรมไดรบการยอมรบนาไปใชจนเปนปกตวสยแลวไมมความรสกวาเปนของใหมอกตอไป นวตกรรมนนจะกลายเปนเทคโนโลย ซงอาจจะอยในรปแบบของอปกรณวสด (Hardware) วสด (Software) และเทคนควธ (Techniques)

ความสาคญของนวตกรรมการศกษา

นวตกรรมมความสาคญตอการศกษาหลายประการ ทงนเนองจากในโลกยคโลกาภวตน (Globalization) มการเปลยนแปลงในทกดานอยางรวดเรว โดยเฉพาะอยางยงความกาวหนาทงดานเทคโนโลยและสารสนเทศ การศกษาจงจาเปนตองมการพฒนาเปลยนแปลงจากระบบการศกษาทมอยเดม เพอใหทนตอการเปลยนแปลงของเทคโนโลยและสภาพสงคมทเปลยนแปลงไป อกทงเพอแกไขปญหาทางดานการศกษาบางอยางทเกดขนอยางมประสทธภาพ การเปลยนแปลงทางดานการศกษา จงมความจาเปนตองศกษาเกยวกบนวตกรรมการศกษาทจะนามาใชเพอแกไขปญหาทางดานการศกษาในบางเรอง เชน ปญหาทเกยวเนองกบจานวนผ เรยนทมากขน การสนองความแตกตางระหวางบคคลของผ เรยน การพฒนาหลกสตรใหทนสมย การผลตและพฒนาสอใหม ๆ โดยเทคโนโลยสารสนเทศทางการศกษา เพอตอบสนองการเรยนรของมนษยใหเพมมากขนโดยใชระยะเวลาสนลง การใชนวตกรรมมาประยกตในระบบการบรหารจดการดานการศกษากมสวนชวยใหการใชทรพยากรการเรยนรเปนไปอยางมประสทธภาพ

สาเหตของการเกดนวตกรรมการศกษา

บรบทตาง ๆ ในวงการศกษาไดเปลยนแปลงไป ทสาคญและเกยวของมดงน

1. การเพมปรมาณของผ เรยนในระดบชนประถมศกษาและมธยมศกษา เปนไปอยางรวดเรว ทาใหนกเทคโนโลยการศกษาตองหานวตกรรมใหม ๆ มาใช เพอใหสามารถสอนนกเรยนไดมากขน

2. การเปลยนแปลงของเทคโนโลยเปนไปอยางรวดเรว การเรยนการสอนจงตองตอบสนองการเรยนการสอนแบบใหม ๆ ทชวยใหผ เรยนสามารถเรยนรไดเรวและเรยนรไดมากในเวลาจากด อกทงยงเนนการสอนกระบวนการการเรยนรมากกวาการสอนเฉพาะเนอหา นกเทคโนโลยการศกษาจงตองคนหานวตกรรมมาประยกตใช เพอใหบรรลตามวตถประสงคดงกลาว

3. การเรยนรของผ เรยนมแนวโนมในการเรยนรดวยตนเองมากขน ตามแนวปรชญาสมยใหมทยดผ เรยนเปนศนยกลาง นวตกรรมการศกษาสามารถชวยตอบสนองการเรยนรตามอตภาพ ตามความสามารถของแตละคน เชน การใชคอมพวเตอรชวยสอน Computer Assisted Instruction หรอ CAI การเรยนแบบศนยการเรยน เปนตน

4. ความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศและเทคโนโลยโทรคมนาคม มสวนผลกดนใหมการใชนวตกรรมการศกษาเพมมากขน เชน เทคโนโลยคอมพวเตอรทาใหคอมพวเตอรมขนาดเลกลง แตมประสทธภาพสงขนมากและราคาถก เทคโนโลยเครอขายคอมพวเตอรและอนเตอรเนต ทาใหเกดการสอสารไรพรมแดน นกเทคโนโลยการศกษาจงคดคนหาวธการใหม ๆ ในการประยกตใชระบบเครอขายคอมพวเตอรเปนฐานในการเรยนร ทเรยกวา "Web-based learning" ทาใหสามารถเรยนรในทกททกเวลาสาหรบทกคน (Any where, Any time for Everyone)

การนานวตกรรมมาทดลองใชในเรองตาง ๆ โดยเฉพาะกบคอมพวเตอรทนามาใชในงานดานการศกษา ชทซ (Sehutz; 1982) ไดใหขอสงเกตเกยวกบเรองนไว โดยใหแงคดเกยวกบขนตอนของการเกดนวตกรรม ดงน (ไชยยศ เรองสวรรณ, 2533)

1. มการเรยกหานวตกรรมอยเสมอ เหมอนกบวานวตกรรมเปนยาครอบจกรวาล

ทสามารถเยยวยาอาการปวย (ปญหา) ของการศกษาทงมวลได

2. หลงจากเรยกหาไดไมนานนก ปญหาเพยงเลกนอยกถกนามากลาวถงและในชวงนกมใครสกคนหนงเสนอนวตกรรมเทคโนโลยเขามาสการศกษา และใหความมนใจแกเราวา ความสาเรจในการแกปญหาดวยการใชนวตกรรมเทคโนโลยนนอยแคเออม

3. เมอเกดความบกพรองผดพลาดปรากฏออกมาอยางชดเจน กพบวา นวตกรรมนนไมไดชวยแกไขปญหาอะไรไดอยางแทจรง นวตกรรมเปนเพยงการเลนตลกของสออยางไมมวนจบสน ใครคนนนกกระโดดหายไปจากวงการ พรอมกบตาหนความบกพรองของโรงเรยนในการใชจายเงนอยางสรยสราย เพอจดซอสงตางๆ ซงขณะนอยบนชนหรอในตของโรงเรยนเรยบรอยแลว

4. วงจรของปญหาทานองนมกจะเกดขนอก พรอมกนนนกมการเสนอนวตกรรมทางเทคโนโลยแบบแปลกใหมตอไป

การใชคอมพวเตอรเพอการศกษาในปจจบนเปนไปอยางกวางขวาง ในวงการศกษาคอมพวเตอรมใชเพยงแตเปนสงอานวยความสะดวกในสานกงานเทานน แตยงใชเปนสอหรอเปนเครองมอสรางสอไดอยางสวยงามเหมอนจรงและรวดเรวมากกวากอน นกเทคโนโลยการศกษา

จงศกษาวจยบทบาทของนวตกรรมทางดานการผลตและการใชสอใหม ๆ ตามศกยภาพของเทคโนโลยคอมพวเตอรทเพมมากขน เชน คอมพวเตอรกราฟก ระบบมลตมเดย วดโอออนดมานด (Video-on-Demand) การประชมทางไกล (Teleconference) อ-เลนนง (E-Learning) อ-เอดดเคชน (E-Education)

กระบวนการตดสนใจนวตกรรม (Innovation decision process)

Rogers และ Shoemaker จงไดเสนอโครงสรางใหม เรยกวา กระบวนการตดสนใจนวตกรรม (Innovation decision process) ซงประกอบไปดวย 4 ขนตอน คอ

1. ขนความร (knowledge) เปนขนตอนทรบทราบวามนวตกรรมเกดขนและหาขาวสารจนเขาใจในนวตกรรมนน ๆ

2. ขนชกชวน (persuasion) เปนขนตอนทผ รบนวตกรรมมทศนคตตอสงใหม ๆ ในทางทเหนดวยหรอไมเหนดวยตอ "นวตกรรม" นน ๆ

3. ขนตดสนใจ (decision) เปนขนทผ รบนวตกรรมสนใจเขารวมกจกรรมทนาไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรมแลว และตดสนใจวาจะรบนวตกรรมนนหรอไม แตการตดสนใจนนยงไมถาวร อาจมการเปลยนแปลงไดภายหลง

4. ขนยนยน (confirmation) เปนขนตอนสดทายของกระบวนการ ซงเปนการหาขอมลมาสนบสนนการตดสนใจของเขา อาจมระยะเวลายาวนาน จนกระทงยอมรบแนวความคดใหมๆ ไปปฏบตเปนการถาวรจรง ๆ

ทฤษฏนเรมจากผ ทมศกยภาพทจะรบนวตกรรมไดเรยนรกบนวตกรรมนน จนมความรความเขาใจในนวตกรรมอยางด และถกชกนาโนมนาวใหเชอถอ จากคณงามความดของตวนวตกรรมนน หลงจากนนมการตดสนใจวาจะรบเอานวตกรรมนมาใช เมอตดสนใจกลงมอปฏบต

คณลกษณะของนวตกรรมทมอทธพลตอการยอมรบ

ในการสอสารนวตกรรมนน ปจจยหนงทมผลตอการยอมรบหรอไมยอมรบนวตกรรมคอ คณลกษณะของนวตกรรม ซงเรองน (Rogers and Shoemaker, 1971) ไดกลาววา "คณลกษณะของนวตกรรมตามทผยอมรบรสกเปนปจจยสาคญในการทยอมรบหรอปฏเสธนวตกรรม แมวานวตกรรมจะเปนสงทมประโยชนมาก แตถาบคคลเหนวาไมด ไมมประโยชนกอาจจะปฏเสธนวตกรรมนน" คณลกษณะของนวตกรรมทเออประโยชนตอการยอมรบ ไดแก

1. ความไดเปรยบเชงเทยบ หมายถง การทผยอมรบนวตกรรมรสกวา นวตกรรมนนดกวา มประโยชนมากกวาสงเกา ๆ หรอวธปฏบตเกาทนวตกรรมนนเขามาแทนท การวดประโยชนเชงเทยบอาจวดในแงเศรษฐกจหรอในแงอน ๆ กได เชน ความเชอถอของสงคม เกยรตยศ ความสะดวกสบายในการทางาน เปนตน

2. ความเขากนได หมายถง การทผ ยอมรบนวตกรรมรสกวานวตกรรมนนเขากนไดกบคานยมทเปนอย เขากนไดกบความเชอทางสงคมและวฒนธรรม ทศนคต ความคดหรอประสบการณเกยวกบนวตกรรมในอดต ตลอดจนความตองการของตน นวตกรรมทเขากบคานยมและบรรทดฐานของสงคม

3. ความสลบซบซอน หมายถง ระดบความยากงายตามความรสกของกลมเปาหมายผ รบนวตกรรมในการทจะเขาใจหรอนานวตกรรมไปใช นวตกรรมใดมความสลบซบซอนยากตอการเขาใจและการใชงานนวตกรรมนนกจะไดรบการยอมรบชา

4. การนาไปทดลองใชได หมายถง ระดบทนวตกรรมสามารถนาไปทดลองใช นวตกรรมใดทสามารถแบงเปนสวนเพอนาไปทดลองใช จะไดรบการยอมรบเรวกวานวตกรรมซงไมสามารถแบงไปลองใชได ทงน เพราะนวตกรรมทสามารถนาไปทดลองใชไดน จะชวยลดความรสกเสยงตอการยอมรบนวตกรรมมาใชของกลมเปาหมายใหนอยลง

5. การสงเกตเหนผลได หมายถง ระดบทผลของนวตกรรมสามารถเปนสงทสงเกต

เหนผลได ผลของนวตกรรมทสามารถสงเกตเหนไดงายและสามารถสอความหมายใหแกกลมเปาหมายไดงาย จะไดรบการยอมรบมากกวานวตกรรมทสงเกตเหนผลยาก ดงนน การทาใหกลมเปาหมายยอมรบในนวตกรรมทางดานความคด จงทาไดยากกวาทาใหยอมรบในนวตกรรมทางดานวตถ

อยางไรกตาม กระบวนการยอมรบทง 5 ขนน Rogers และ Shoemaker ชใหเหนวายงมขอบกพรองอยในบางประการ คอ

1. กระบวนการยอมรบ เปนกระบวนการทอธบายเฉพาะในดานบวก (Positive) เทานน ซงความจรงแลวในขนสดทายของกระบวนการ เกษตรกรอาจจะไมยอมรบกได หากไดทดลองปฏบตแลวไมไดผลหรอไมไดผลคมคากบการลงทน

2. กระบวนการยอมรบทง 5 ขนน ในความเปนจรงแลวอาจเกดไมครบทกขนตอนหรอบางขนตอนอาจเกดขนทกระยะ เชน ขนทดลองอาจจะไมเกดขนเลยหรอขนประเมนผลอาจเกดขนไดทกระยะกได

3. ผลการวจยแสดงใหเหนวา การยอมรบปฏบตทง 5 ขนน ยงไมใชการเปลยนแปลงพฤตกรรมทถาวรทเดยว แตเขาจะหาสงอน ๆ หรอบคคลยนยนความคดของเขา และถาหากวาไมได

รบการยนยนวาสงทเขารบปฏบตตามแนวคดใหมนถกตอง เขากอาจจะเลกลมไมยอมรบความคดนน กได

จากแนวคดดานคณลกษณะของนวตกรรม ไดชใหเหนวา การทบคคลจะยอมรบนวตกรรมใดมาใชบคคลนน จะพจารณาถงคณลกษณะของนวตกรรมตามแนวความคดดงกลาว กอนทจะ

ตดสนใจรบนวตกรรมมาใชและคณลกษณะของนวตกรรมเหลานไมสามารถระบไดวา คณลกษณะขอใดมความสาคญกวากน ทงนขนอยกบประเภทและเนอหาของนวตกรรมนนๆ

คณสมบตและลกษณะของนวตกรรมทางการศกษาและอทธพลของกระบวนการเปลยนแปลง

คณสมบตและลกษณะของนวตกรรมทกาหนดการยอมรบของสงคมท Matthew Miles

ไดรวบรวมไว (Matthew B. Miles, 1964) มดงน

1. คาใชจายในการจดหาและการใชนวตกรรมนน ตองไมแพงจนเกนไป นวตกรรมทางการศกษาทราคาแพง การบารงรกษาลาบากและมคาใชจายอน ๆ เขามาเกยวของในระหวางการใชงานจะไดรบการยอมรบยากกวานวตกรรมอน ๆ

2. ความสะดวกในการใชนวตกรรม นวตกรรมทไมสามารถนามาใชไดสะดวกจะเปนทยอมรบของครไดชา ความไมสะดวกในทน หมายความถงการทครตองใชเวลาและความพยายามในการเตรยมการในแตละครงทจะนามาใชในการเรยนการสอน

3. นวตกรรมททาสาเรจรปเปนชด นวตกรรมททาเปนชดมอปกรณในการใช มคมอบรบรณจะเปนทยอมรบในสงคมไดดกวาและเรวกวานวตกรรมทแยกเปนสวน ๆ ครผสอนตองเกบรวบรวม แสวงหาเอาเองหรอตองลงมอทาเพอใหครบชด

4. ความยากงายในการใชนวตกรรม กเปนปจจยสาคญอกประการหนง ถานวตกรรมทนามาใชนนยาก ตองการเวลาในการเรยนร ฝกฝน การยอมรบกยอมลดนอยลง

การจะทาใหนวตกรรมเปนทยอมรบในบรบทสงคมเดมทมลกษณะไมเออตอการใชนวตกรรมนนสามารถทาได แตตองใชทนจานวนมากซงไมแนวาจะไดผลคมกบทนทลงไปหรอไม การเผยแพรนวตกรรมในบรบททยากนน นอกจากจะใชตนทนเตรยมบคลากรใหสามารถรบตอการเปลยนแปลงแลว ยงอาจตองใชทนปรบเปลยนทศนคตของกลมตอตาน เพอใหหนกลบมายอมรบนวตกรรมนนแทน อยางไรกตาม กลยทธระบบใหมจะเนนไปทการศกษามมมองและทศนคตของคนทางานเกยวกบปญหาประสทธภาพและวธการแกไขปญหาทเกดขน โดยเชอวาคนเหลานสามารถใหขอมลไดตรงจดมากกวา ผบรหารมกจะมองในภาพรวมและมองทผลประโยชนของโรงงานมากไป

ทาใหมองขามปญหาทซบซอนไป แตทงนมมมองและความคดของคนทางานอาจมองในภาพแคบไปเนองจากสายงานเฉพาะของพวกเขาทาใหมองไมเหนถงผลกระทบตอระบบอน ๆ กได

5. นวตกรรมทสรางขนในสงคมทมลกษณะตางจากสงคมทจะใชนวตกรรมนน ๆ มาก มผลตอการไมยอมรบนวตกรรมนน ๆ ตวอยางของนวตกรรมทานองนในสงคมปจจบนมมากมาย

ทไดรบสรางขนในสถานการณจาลอง ตางจากสถานการณทเปนจรง โดยคานงถงความสะดวกของการสรางนวตกรรมนนเปนเกณฑและแมวาจะมการทดลองใชนวตกรรมนนในสถานการณนนจรง

แตกจะเปนเพยงชวระยะหนงเทานน เมอผานขนการทดลองใชไปแลว ปญหาจงจะเรมเกดขน

ตอไปจะเปนการกลาวถงการศกษาถงสถานการณเงอนไขในสงคม (Social Conditions) เพอจะไดเขาใจถงคณลกษณะบางอยางของสถานการณเงอนไขทมสวนเปนตวเรงหรอตวทาใหเกดการยอมรบนวตกรรมเปนไปอยางชา ๆ

1. สถานการณเงอนไขทเกยวกบความตองการคงไวซงสถานภาพเดม ตามปกตแลวในสงคมหนง ๆ จะไมนยมการเปลยนแปลงใด ๆ ดวยเหตผลหลาย ๆ ประการดวยกน ประการแรกกคอ ไมมผใดตองการจะเสยเวลาใหกบการสรางนวตกรรมหรอกระบวนการเผยแพรนวตกรรมนน

เนองจากเวลาสวนใหญจะตองใชไปกบการปฏบตหนาทหลก ซงตองทาเปนประจาเสมอ ประการทสองกคอ หนวยงานตาง ๆ ในสงคมหนง ๆ ตางกมความสมพนธเชอมโยงกนอย การนาเอาการเปลยนแปลงใด ๆ เขามาใชกบหนวยงานหนง ๆ ยอมกระทบกระเทอนตอความสมพนธระหวางหนวยงานนนกบหนวยงานอน ๆ และประการสดทายกคอ ความตองการความมนคงของบคลากรในหนวยงาน กลาวคอ ถาบคคลทางานอยนานเทาใดไมวาจะเปนบคลากรในระดบสงหรอระดบตา ความตองการความมนคงในสถานภาพของเขายงมมากขน มความตองการจะคงไวซงสถานภาพเดมทเขาเคยชน

2. สถานการณเงอนไขและแรงผลกดนจากสถานการณรอบ ๆ ตว การเปลยนแปลงสวนใหญทพบเหนในปจจบนลวนแตเปนผลของแรงผลกดนจากตางประเทศ โดยเกดจากความตองการแขงขนกบนานาประเทศ ไมวาจะเปนเรองระดบและคะแนนความรวชาหลก ๆ นวตกรรมทางการศกษาไดรบการมองวา เปนเครองมอสาคญทจะชวยใหเกดการเปลยนแปลงไปในทศทางท

พงประสงคดงกลาวได

3. สถานการณเงอนไขและแรงผลกดนจากภายใน แมวาการเปลยนแปลงสวนใหญทปรากฏ จะเปนการเปลยนแปลงทเกดจากแรงผลกดนภายนอก แรงผลกดนภายในกมบทบาททาใหเกดการเปลยนแปลงไดเชนเดยวกน สวนใหญเกดจากความไมพอใจตอสถานภาพทเปนอยเดมของสมาชกในสงคมหรอเกดความตองการขยายงานเพมประสทธภาพและผลประโยชนใหมากขน

4. ปจจยทสนบสนนหรอจากดการเปลยนแปลง ปจจยแรกคอ สถานภาพทางการเงนและทนทางสงคม ปจจยตอมากคอ คานยมของสมาชกในสงคม ถาสมาชกเปนพวกทมคานยม

แนวการอนรกษ นยมการยอมรบการเปลยนแปลงยอมเกดขนไดชากวาสงคมทมสมาชกทนยมการเปลยนแปลง

อยางไรกตาม เปนทนาสงเกตวามสงคมหรอองคกรหลายแหงทไดทมทนมหาศาลเพอสรางและใชนวตกรรมทางการศกษา เพอกอใหเกดการเปลยนแปลงแตกลบปรากฏวาไมไดกอใหเกดการเปลยนแปลงตามทไดตงไว อชน โอสกและชอว (1995) อธบายเกยวกบเรองนไดนาสนใจวา

เปนเพราะทนทลงไปนนเนนไปทการสรางและการเผยแพรนวตกรรมมากไป ไมไดใหความสาคญกบการปรบเตรยมบคลากรหรอสมาชกเพอสรางความเขาใจตอตวนวตกรรมและตอวถการดาเนนงานใน

บรบทมากพอ อชน โอสกและชอว ไดใหขอคดเหนทนาสนใจอกประการหนงคอ บอยครงการลงทนเปนไปอยางไมตรงประเดน สาล ทองธว (2544) ไดใหขอคดจากงานวจยไววา การลงทนตองครอบคลมไปถงการศกษาเงอนไขและบรบททงหมดในองคกรดวย ศกษาจดออนและจดแขงขององคกร

การปฏเสธและการยอมรบนวตกรรม

1. การปฏเสธนวตกรรม เมอมผ คนคดหานวตกรรมมาใชไมวาในวงการใดกตาม มกจะไดรบการตอตานหรอการปฏเสธ ตวอยางเชน การปฏวตอตสาหกรรมในยโรป ลทธการปกครองหรอวธการสอนใหม ๆ เนองมาจากสาเหตหลายประการดวยกน ดงน

1.1 ความเคยชนกบวธการเดม ๆ เนองจากบคคลมความเคยชนกบวธการเดม ๆ ทตนเองเคยใชและพงพอใจในประสทธภาพของวธการนน ๆ บคคลผนนกมกทจะยนยนในการใชวธการนน ๆ ตอไปโดยยากทจะเปลยนแปลง

1.2 ความไมแนใจในประสทธภาพของนวตกรรม แมบคคลผนนจะทราบขาวสารของ นวตกรรมนน ๆ ในแงของประสทธภาพวา สามารถนาไปใชแกปญหาในสถานการณตาง ๆ ไดเปนอยางดกตาม การทตนเองมไดเปนผทดลองใชนวตกรรมนน ๆ กยอมทาใหไมแนใจวานวตกรรมนน ๆ มประสทธภาพจรงหรอไม

1.3 ความรของบคคลตอนวตกรรม เนองจากนวตกรรมเปนสงทโดยมากแลวบคคลสวนมากมความรไมเพยงพอแกการทจะเขาใจในนวตกรรมนนๆ ทาใหมความรสกทอถอยทจะเขาใจในนวตกรรมนน ๆ ทาใหมความรสกทอถอยทจะแสวงหานวตกรรมมาใช คอมพวเตอรชวยสอนเปนตวอยางหนงของนวตกรรมทนาเอาเทคโนโลยคอมพวเตอรมาประยกตใชในการเรยนการสอน ผ ทมความรพนฐานทางคอมพวเตอรไมพอเพยงกจะรสกทอถอยและปฏเสธในการทจะนานวตกรรมนมาใชในการเรยนการสอนในชนของตน

1.4 ขอจากดทางดานงบประมาณ โดยทวไปแลวนวตกรรมมกจะตองนาเอาเทคโนโลย

สมยใหมมาใชในการพฒนานวตกรรม ดงนน คาใชจายของนวตกรรมจงดวามราคาแพง ในสภาพเศรษฐกจโดยทวไป จงไมสามารถทจะรองรบตอคาใชจายของนวตกรรมนน ๆ แมจะมองเหนวาจะชวยใหการดาเนนการ โดยเฉพาะการเรยนการสอนมประสทธภาพสงขนจรง ดงนน จะเปนไดวาปญหาดานงบประมาณเปนสวนหนงททาใหเกดการปฏเสธนวตกรรม

2. การยอมรบนวตกรรมดงกลาวมาแลววา บคคลจะปฏเสธนวตกรรมเนองดวยสาเหต

หลก 4 ประการคอ ความเคยชนกบวธการเดม ๆ ความไมแนใจในประสทธภาพของนวตกรรม ความรของบคคลวานวตกรรมและขอจากดทางดานงบประมาณ ดงนน ในการทจะกระตนใหบคคลยอมรบนวตกรรมนน ๆ ตองแกไขปญหาหลกทง 4 ประการดงทไดกลาวมาแลว เอเวอรเรต เอม

โรเจอร (Everretle M.Rogers อางในณรงค สมพงษ; 2530 : 6) ขนตอนการยอมรบนวตกรรม (Adoption Process)

ในการแพรกระจายนวตกรรมไปสสงคมนน นวตกรรมจะถกนาไปใชหรอยอมรบโดยบคคล Everette M. Rogers (1971) ไดสรปทฤษฎและรายงานการวจยเกยวกบขนตอนการยอมรบนวตกรรม5 ขนตอน ดงนคอ

1. ขนตนตวหรอรบทราบ (Awareness) เปนขนแรกทบคคลรบรวามความคดใหม

สงใหมหรอวธปฏบตใหมๆ เกดขนแลว นวตกรรมมอยจรงแตยงไมมขอมลรายละเอยดของสงนนอย

2. ขนสนใจ (Interest) เปนขนทบคคลจะรสกสนใจในนวตกรรมนนทนททเขาเหนวาตรงกบปญหาทเขาประสบอยหรอตรงกบความสนใจ และจะเรมหาขอเทจจรงและขาวสารมากขน โดยอาจสอบถามจากเพอนซงไดเคยทดลองทามาแลวหรอเสาะหาความรจากผ ทเกยวของกบนวตกรรมนน เพอสนองตอบความอยากรของตนเอง

3. ขนประเมนผล (Evaluation) ในขนตอนนบคคลจะพจารณาวา นวตกรรมนนจะมความเหมาะสมกบเขาหรอไม จะใหผลคมคาเพยงใด หลงจากทไดศกษานวตกรรมนนมาระยะหนงแลว นวตกรรมนนมความยากและขอจากดสาหรบเขาเพยงใดและจะปรบใหเขากบสถานการณไดอยางไร แลวจงตดสนใจวาจะทดลองใชความคดใหมๆ นนหรอไม

4. ขนทดลอง (Trial) เปนขนตอนทบคคลไดผานการไตรตรองมาแลวและตดสนใจทจะทดลองปฏบตตามความคดใหมๆ ซงอาจทดลองเพยงบางสวนหรอทงหมด การทดลองปฏบตน เปนเพยงการยอมรบนวตกรรมชวคราว เพอดผลวาควรจะตดสนใจยอมรบโดยถาวรหรอไม

5. ขนยอมรบปฏบต (Adoption) ถาการทดลองของบคคลไดผลเปนทนาพอใจ กจะยอมรบความคดใหม ๆ อยางเตมทและขยายการปฏบตออกไปเรอย ๆ อยางตอเนอง จนกระทงนวตกรรมนนกลายเปนวธการทเขายดถอปฏบตโดยถาวรตอไป ซงถอเปนขนสดทายของการเปลยนแปลงพฤตกรรมอยางถาวรความรเกยวกบกระบวนการยอมรบน ไดมการนาแนวคดไปใชอยางกวางขวาง โดยเฉพาะอยางยงการวางแผนโครงการตาง ๆ ทเกยวของกบการนาเสนอ การใชและการประเมนผลเทคโนโลยใหม ๆ สาหรบคนกลมตาง ๆ ในวงการดานการโฆษณาและประชาสมพนธ เพอนาเสนอสงใหม ๆ ใหกบกลมเปาหมาย กมการประยกตกระบวนการยอมรบไปใชกนอยางกวางขวาง โดยเฉพาะอยางยงการนาเสนอสนคาใหม ๆ ไปยงกลมผ ใชสนคา มการกาหนดยทธวธในการใชสอเปนขนๆ ใหสอดคลองกบขนตอนการยอมรบแตละขน แตผลสาเรจของการปฏบตนนมมากนอยเพยงใดยงไมมรายงานออกมาอยางชดเจน

อยางไรกตามกระบวนการยอมรบทง 5 ขนน Rogers และ Shoemaker ชใหเหนวายงม

ขอบกพรองอยในบางประการ คอ

1. กระบวนการยอมรบ เปนกระบวนการทอธบายเฉพาะในดานบวก (Positive) เทานน ซงความจรงแลวในขนสดทายของกระบวนการ เกษตรกรอาจจะไมยอมรบกได หากไดทดลองปฏบตแลวไมไดผลหรอไมไดผลคมคากบการลงทน

2. กระบวนการยอมรบทง 5 ขนน ในความเปนจรงแลวอาจเกดไมครบทกขนตอนหรอบางขนตอนอาจเกดขนทกระยะ เชน ขนทดลองอาจจะไมเกดขนเลยหรอขนประเมนผลอาจเกดขนไดทกระยะกได

3. ผลการวจยแสดงใหเหนวา การยอมรบปฏบตทง 5 ขนน ยงไมใชการเปลยนแปลงพฤตกรรมทถาวรทเดยว แตเขาจะหาสงอน ๆ หรอบคคลยนยนความคดของเขา และถาหากวาไมไดรบการยนยนวาสงทเขารบปฏบตตามแนวคดใหมนถกตอง เขากอาจจะเลกลมไมยอมรบความคดนนกได

เมอพจารณากระบวนการยอมรบนวตกรรมของโรเจอรแลว เปรยบเทยบกบสาเหตหลก 4 ประการของการปฏเสธนวตกรรมจะเหนไดวาสาเหตหลก 3 ประการแรก คอ ความเคยชนกบวธการเดม ๆ ความไมแนใจในประสทธภาพของนวตกรรมและความรของบคคลตอนวตกรรม จะสอดคลองกบกระบวนการยอมรบนวตกรรมคอ จะทาอยางไรจงจะใหบคคลนน ๆ มความรในนวตกรรม ซงเปนขนตนตว (Awareness) เกดความสนใจ (Interest) ศกษาหาขอมลนาเอาขอมลมาไตรตรอง (Evaluation) แลวจงนาเอาไปทดลอง (Trail) กอนทจะถงขนสดทายกคอขนของการยอมรบ (Adoption) ในสวนของปญหาหลกขอสดทายกคอ ขอจากดทางดานงบประมาณนน เปนการสอนแบบรวมมอประสานใจ ทอาศยกระบวนการเปนองคประกอบหลก เนนการสอนแบบรวมมอประสานใจ (Cooperative Learning) การสอนแบบมงประสบการณภาษาหรอการเรยนรแบบคนพบ

กคงจะแกไขปญหาหลกขอสดทายได

บทท 2

ความหมาย และลกษณะของนวตกรรม

นวตกรรม มรากศพทมาจากภาษาลาตนคอ Innovare ซงหมายถง “การทาสงใหมขนมา” นวตกรรมนนมความสาคญอยางยงตอองคกร บคคล สงคม และเศรษฐกจ ดงนนมผ ใหคานยาม สาหรบคาวา นวตกรรม หลายแงมม ดงน (สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช). 2542 : 153-154)

1. นวตกรรม คอ สงใหม เชน แนวคด ผลตภณฑ หรอโครงการทมผ เหนวาใหมสาหรบตน

2. นวตกรรม นวตกรรม คอกระบวนการรบสงใหม ๆ เพอมาปรบปรงใหเกดแกตน (บคคล องคกรหรอสงคม) ทงในรปแบบเทคนควธการหรอสงทจบตองได จนทาใหเกดนวตกรรม

3. นวตกรรม คอ การคดคนและดาเนนการเพอแกไขปญหา โดยอาศยความร ความชานาญทมอยในตน (บคคล องคกรหรอสงคม) และอปกรณเครองมอตางๆ จนทาใหเกดนวตกรรม

4. นวตกรรม คอ คณลกษณะของบคคล องคกรหรอสงคมทมงแสวงหาการสรางสรรคสงใหม จนทาใหเกดนวตกรรม

5. นวตกรรม คอ การเรยนร การผลต และการใชประโยชนจากความคดใหม เพอใหเกดผลดทางเศรษฐกจและสงคม รวมถงการกาเนดผลตภณฑ การบรการ กระบวนการผลตใหม การปรบปรงเทคโนโลย การแพรกระจายเทคโนโลย และการใชเทคโนโลยใหเปนประโยชนและเกดผลพวงทางเศรษฐกจและสงคม (กองทนพฒนานวตกรรม. 2545 : 79)

สรปไดวา นวตกรรม หรอ Innovation คอ ความคดใหม เทคนควธการใหม หรอสงใหมทสามารถนามาใชใหเกดประโยชนได ซงนวตกรรมนนๆ จะเปนของใหมของกลมทเกดการยอมรบนวตกรรม

องคประกอบของนวตกรรม

อจฉรา จนทรฉาย (2553 : 54) ไดอธบายองคประกอบของนวตกรรมมอย 3 ประการ คอ

1. ความใหม (Newness) สงทจะไดรบการยอมรบวา มคณลกษณะเปนนวตกรรมไดนนจะตองมกคอ ความใหม หมายถง เปนสงใหมทถกพฒนาขน ซงอาจจะมลกษณะเปนตวผลตภณฑบรการ หรอกระบวนการ โดยจะเปนการปรบปรงจากของเดมหรอพฒนาขนใหมเลยกได

2. การใชความรและความคดสรางสรรค (Knowledge and Creativity Idea) หมายความวา สงทจะถอเปนนวตกรรมไดนนจะตองเกดจากการใชความรและความคดสรางสรรคเปนฐานของการพฒนาใหเกดขนใหม ไมใชเกดจากการลอกเลยนแบบการทาซา เปนตน

3. ประโยชนในเชงเศรษฐกจ (EconomicBenefits) และสงคม (Social) กคอ การใหประโยชนใน เชงเศรษฐกจ หรอการสรางความสาเรจในเชงพาณชย กลาวคอ นวตกรรม จะตองสามารถทาใหเกดมลคาเพม ขนไดจากการพฒนาสงใหมนนๆ ซงผลประโยชนทจะเกดขนสามารถวดไดเปนตวเงนโดยตรง และในเชงสงคม เปนการสรางคณคา ซงไมสามารถวดเปนตวเงนได

สรปไดวา องคประกอบของ“นวตกรรม” คอ “สงใหมทเกดจากการใชความร และความคดสรางสรรค ทม ประโยชนตอเศรษฐกจและสงคม”

ประเภทของนวตกรรม

นวตกรรมในองคกรสามารถแบงไดเปน4 ประเภท (4Ps of Innovation) ดงน

1. Product innovation เพอการเปลยนแปลง ดานสนคาและบรการ

2. Process innovation เพอการเปลยนแปลงดานกระบวนการการผลต การทางานและการสงมอบ

3. Position innovation เพอการเปลยนแปลงทเกยวของกบรปแบบในการนาเสนอ หรอการวาง ตาแหนงของสนคาและบรการ

4. Paradigm innovation เพอการเปลยนแปลงทเกยวของกบกรอบความคด (Mental model) และกระบวนทศน (Paradigm) ทองคกรตองการเปน โดยนวตกรรมทง 4 ประเภทสามารถเกดขนไดควบคกนไปจากนวตกรรมแบบคอยเปนคอยไป (Incremental innovation) ไปสนวตกรรมใหมอยางสนเชง (Radical Innovation) การสรางนวตกรรมใน องคกร จะขนอยกบการพจารณาขององคการวาจะวางกลยทธดานนวตกรรมอยางไรทจะกอใหเกดประโยชน ตอองคกรมากทสด และการจดการกระบวนการนวตกรรมกเปนสงสาคญ ซงความแตกตางหรอความยากงาย ของการจดการนนๆ จะขนอยกบวานวตกรรมนนมความใหมตอผคดคนเพยงใด

ความสาคญของนวตกรรมตอการพฒนาองคกร ทองถน และประเทศ ความสาคญของนวตกรรมตอการพฒนาองคกร คอ การปรบเปลยนคณลกษณะขององคกร หรอ ปรบเปลยนพฤตกรรมองคกร ซงเปนสงทไมเคยปรบเปลยนมากอน เพอตอบสนองตอสงเราของบรบทโลกาภ วตนทมความรและนวตกรรมเปนปจจยหลกในการเพมคณคา พฒนา ผลตสนคาและบรการทดมคณภาพ เพอ ตอบสนองความตองการและความพงพอใจของลกคา ความอยรอด และความสามารถเชงการแขงขนของ องคกรในตลาดการคาโลกเสร

ความสาคญของนวตกรรมตอการพฒนาทองถน คอ ผลตภณฑ กระบวนการการจดการใหมทคดคน และพฒนาจากองคความรและประสบการณของชมชน เพอแกปญหาการประกอบอาชพ การเพมประสทธภาพการผลต และการเสรมสรางสขภาวะอยางเปนระบบตามภมสงคมของชมชน กอใหเกดประโยชนตอเศรษฐกจและสงคม ตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงและการพฒนาทยงยน ความสาคญของนวตกรรมตอการพฒนาประเทศ โดยเมอเปรยบเทยบกบประเทศเพอนบาน หรอประเทศทพฒนาแลวพบวา ขณะนการใชเทคโนโลยทคดคนเองในประเทศเพงเรมตน จงตองมการเรงกระบวนการถายทอดเทคโนโลย และการสรางนวตกรรมใหเกดขนอยางรวดเรว โดยเฉพาะในดานการจดการทรพยสนทางปญญา และการบรหารจดการภายใตแนวคดและรปแบบใหม ทงในภาคอตสาหกรรมและระดบทองถน โดยสรางใหเกดกระบวนการมสวนรวมระหวางประชาชนกบหนวยงานภาครฐ เพอขบเคลอนใหเกดนวตกรรมจานวนมากพอทจะสรางมลคาเพมใหกบเศรษฐกจและสงคมของประเทศไดอยางรวดเรว OTOP เปนตวอยางหนงของการทานวตกรรมดานบรหารจดการทสามารถผลกดนสนคา ของไทยใหขนมาอยในระดบแนวหนาและสอดคลองกบความตองการของตลาดโลกได นน จะตองมการสรางความแตกตางใหกบสนคา การจดทาแผนธรกจ และการพฒนาตลาดในเชงรก ซงตองเชอมโยงกบองคการปกครองสวนทองถน และอาจตอยอดใหถงระดบอตสาหกรรมระดบสงไดตอไป

ความรพนฐานของนวตกรรม

ความหมายของนวตกรรม

ประดษฐกรรม (Invention) คอ การทาใหความคดใหมเปนความจรงขนมาและสามารถจบตองได หรอเปนผลตภณฑทประดษฐขนมาใหม

นวตกรรม (Innovation) คอ กระบวนการทเรมความคด การปฏบตทไมเคยมหรอดดแปลงปรบปรง ลงมอประดษฐ พฒนาใหดขนเกดผลลพธเปนนวตกรรม ทาใหแสวงหาผลประโยชนในเชงพาณชยและสงคมจากความคด หรอทาใหเกดประสทธภาพและประสทธผลในการทางานเพมขน

ตวอยางประดษฐกรรม (Invention)

ตวอยางนวตกรรม (Innovation)

นวตกรรม

เปนผลลพธทเกดจากการเรยนร โดยการบรณาการทเกดจากการสรางองคความรใหมหรอการตอยอดองคความรเดม และสามารถนาไปใชใหเกดประโยชนทางดานพาณชยและการคา โดยนวตกรรมจะเปนเครองมอทสาคญ เพอแกไขปญหาในการทางาน กอใหเกดความแตกตาง และความเปนเลศ

Invention + Commercialization = Profit

สราง + ธรกจพาณชย = กาไร

องคประกอบของการจดการนวตกรรมในองคกร

1. โครงสรางองคกร (Structure)

2. บคลากร (People)

3. กระบวนการ (Process)

4. กลยทธและยทธวธ (Strategy)

5. เครองมอและเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology/Tool)

1. โครงสรางองคกร (Structure) ตองอาศยความรวมมอของคนในองคกร ทงผบรหารระดบสงถงผปฏบตการระดบลาง ตองมการตดตอสอสารกน แบงหนาทความรบผดชอบ จงจะทาใหเกดนวตกรรมในองคกรได

2. บคลากร (People) บคลากรตองมความรความสามารถ และชวยกนระดมความคดสรางสรรค จงจะทาใหเกดนวตกรรมทดในองคกร

3. กระบวนการ (Process) กระบวนการในการผลต ตลาด การเงนจะตองไมซบซอนจนเกนไป

4. กลยทธและยทธวธ (Strategy) ในการแขงขนตองอาศยวธการตาง ๆ

5. เครองมอและเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology/Tool) เครองมอและเทคโนโลยตองทนสมยและเหมาะสมกบการใชงาน

กาลงความสามารถของนวตกรรม

1. นวตกรรมผลตภณฑ (Product Innovation)

2. นวตกรรมกระบวนการ (Process Innovation)

3. นวตกรรมขององคกร (Organization Innovation)

1. นวตกรรมผลตภณฑ (Product Innovation) ตองมการคดคน พฒนาผลตภณฑอยางตอเนอง เพอสนองตอความตองการของลกคา โดยอาศยความรทางดานเทคนคเขามาชวยงาน

2. นวตกรรมกระบวนการ (Process Innovation) กระบวนการตาง ๆ ในการสรางนวตกรรมจะตองอาศยเทคโนโลยทเหมาะสม

3. นวตกรรมขององคกร (Organization Innovation) ใชความรทางดานการบรหารจดการมาปรบปรงโครงสราง โดยแบงเปน แผนก หนวยงาน การใหความอสระในการทางานแกพนกงานจะกอใหเกดความคดสรางสรรค

ความสาคญของนวตกรรม

1. ความเปนเลศของบคคล (Individual Excellence) การนามาซงความเปนเลศของบคคล เปนการสงเสรมการเรยนร และศกษาอบรมใหคนมกระบวนการคดทถกตอง เปนการคดแบบใชวจารณญาณและการคดแบบรเรมสรางสรรค

2. ความเปนเลศของทมงาน (Teamwork Excellence)

3. ความเปนเลศขององคกร (Organization Excellence) องคกรแหงการเรยนร องคกรอจฉรยะ องคกรเชงกลยทธ องคกรวจยและพฒนา

หลกการของนวตกรรม

1. นวตกรรมเปนเรองความคดผ ทจะสรางนวตกรรมตองมความคดทถกตองแลวคอยลงมอปฏบต

2. นวตกรรมเปนกญแจสาคญเพอสรางความไดเปรยบในการแขงขน

3. ประสทธภาพของนวตกรรมเพมราคาไดพลงแหงสตปญญาหรอภมปญญาสามารถสรางมลคาเพมได

4. ผบรหารสงสดตองนาและมความรบผดชอบตอนวตกรรม CEO ตองเปนผ นาในการสรางธรกจและนวตกรรม

5. ผบรหารสงสดตองผกพนและแพรกระจายไปยงบคคลอน CEO จะตองเปนผ จดประกายสรางความเขาใจทถกตอง

สรปเกยวกบนวตกรรม

ศาสตรของการบรณาการระหวางนวตกรรมและการจดการความร เปน “นวตกรรมความร” (Knowledge Innovation) ซงเปนหวใจสาคญของการพฒนาองคกรสคณคาขององคกรทตองการ

ใหเปน จากนนสารวจสมรรถนะหลกของคนในองคกรวามความรอะไรทาอะไรได ตองไดรบการสนบสนนจากโครงสรางพนฐาน ทางดานเทคนคทเปนระบบเครอขายและความรวมมอของคนในเครอขายการสรางนวตกรรมตองคานงถง การรวบรวมความฉลาดของทรพยากรองคกรเปนศนยกลาง ผนวกกบความคดสรางสรรคของตนเองหรอของกลมมาบรณาการกน กอใหเกดประดษฐกรรมและนามาขยายผลกอใหเกดมลคาทางเศรฐกจกลายเปนนวตกรรมใหมขนมา

บทท 3

ความรเบองตนเกยวกบนวตกรรรม

(Introduction to Innovation)

“การคดนนอาจคดไดหลายอยาง จะคดใหวฒนะ คอ คดแลวทาใหเจรญงอกงามกได จะคดใหหายนะ คอ คดแลวทาใหพนาศฉบหายกได การคดใหเจรญจงตองมหลกอาศย หมายความวา เมอคดเรองใด สงใด ตองตงใจใหมนคงในความเปนกลาง ไมปลอยใหอคตอยางหนงอยางใดครอบงา ใหมแตความจรงใจ ตรงตามเหตตามผลทถกแทและเปนธรรม”

พระบรมราโชวาท ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช

ถาหากคนหนง มนสยไมชอบอาน ไมชอบคนควา ใชแตความรสก เอาแตพด เอาแตคด ไมลงมอทา ทางานเปนทมไมเปน ทนฟงคนอนนานๆไมได ชอบคดขาม step จะเอาแตผลงาน ลมไปวาทกอยางมนอยในหวสมองและเรมตนจากตวเอง แลวถาคนอยางคนหนงน (คงไมไดมทกอยางตามทเขยนมา) มอยหลายคน และกระจายปะปนอยทวไปในองคกรตางๆ จะพฒนาคนเหลานนไปพรอมกบคนอนๆในองคกรใหม Innovative Thinking ไดอยางไร คงจะตองทาใหแทรกซมเขาไปในจตใจ จนเกดพฤตกรรมททาไดอยางเปนธรรมชาต มนคงดยากแตกเปนสงททาทาย และกเปนประโยชนอยางยงถาทาไดสาเรจ เพราะการททรพยากรมนษยไดรบการพฒนาและสะสมองคความรในดานตาง ๆ รวมทงดานนวตกรรมไดตามกลยทธและเปาหมายขององคกร ยอมสามารถทจะนาแนวความคดใหม ๆ ไปประยกตใหเกดเปนโครงการ แผนงาน หรอแผนปฏบตการตาง ๆ ได ซงวธทจะทาไดแนบเนยนทสดกคงจะเปนการเปลยนวฒนธรรมขององคกร เปลยนแปลงสงแวดลอมใหสงเสรมและเสรมสรางใหคนในองคกรมความคดและพฤตกรรมทองคกรพงปรารถนา

นวตกรรม (Innovation) เปนคาใหมทไดมการกลาวถงกนมาก นวตกรรมสามารถสรางไดจากความคดสรางสรรคและแนวทางของการพฒนาเทคโนโลยทดในองคกร ซงสามารถชวยทาใหกจการสามารถสรางความไดเปรยบในการแขงขน (Competitive Advantage)ได ในอดตมนษย

สามารถสรางเทคโนโลยขนมามากมาย เชน การทอผา การสรางถนน การสรางระบบความรอน เปนตน ตวอยางเหลานทาใหคนในประเทศองกฤษในชวงเวลานน สามารถสรางความมงคงใหกบประเทศของตนในชวงระยะเวลาดงกลาวได ในศตวรรษท 19 ไดมการพฒนานวตกรรมทางเทคโนโลย (ตารางท 1) และทาใหสงคมมนษยชาตมความกาวหนาและหลายผลงานกสามารถแปรสภาพกลายเปนสนคาทไดรบการยอมรบจากตลาดจนถงทกวนน

ตารางท 1 – นวตกรรมเทคโนโลย ในชวงศตวรรษท 19

นวตกรรม ผสรางนวตกรรม คศ.

เครองจกรไอนา เจมส วตต 1770-80

เรอเหลก บรเนล 1820-45

เครองปนไฟ ไมเคล ฟาราเดย 1830-40

หลอดไฟฟา โธมส เอดสน และโจเซฟ สวอน 1879-90

ในชวงศตวรรษท 20 ไดมการปฏวตอตสาหกรรม ในทวปยโรป ซงทาใหเกดความกาวหนาทางเทคโนโลยอยางตอเนองมากมาย ซงทาใหเกดการเปลยนแปลงทสาคญ 3 ดานคอ

1. การใชเครองจกรแทนฝมอของมนษย

2. การใชกาลงของสงไมมชวตแทนกาลงของมนษยและสตว โดยเฉพาะอยางยง เครองจกรไอนา

3. การปรบปรงการใชวตถดบ เชน วตถเคมและโลหะ เปนตน

การปฏวตอตสาหกรรมทาใหมนษยมผลตภาพ (Productivity) สงขนจากเดมมากทงจานวนและเวลาทรวดเรวมากขน นอกจากนยงกอใหเกดการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง และวฒนธรรมทเกดขนมาใหม เชนเกดการเคลอนยายแรงงานจากภาคเกษตรกรรมมาสภาคอตสาหกรรม เพราะตองเรงผลตสนคาใหมจานวนมากตามอปสงคทมากขน

อาจกลาวไดวาเทคโนโลย ไดทาใหการปฏวตอตสาหกรรมมการผลตสนคาและบรการทมากขน แตถาสนคาไมมการพฒนา ปรบปรงหรอคดคนขนมาใหม กจะมแตจะทาใหสนคาเหลานน ลดหรอเสอมความนยมลงจากผใช ดงนนกจการตาง ๆ จาเปนตองคด และสรางนวตกรรม (Innovation) ใหม ๆ ขนมา

นวตกรรมคออะไร?

สาหรบองคกร นวตกรรมมความสาคญมาก นายครสโตเฟอร ฟรแมน กลาวไววา “ ..... ถาเราไมมการสรางนวตกรรมขนมาใหม กเหมอนกบคนทตายไปแลว......... ” หลาย ๆ องคกรไดมการนาเทคโนโลยและพฒนานวตกรรมจนทาใหประสบความสาเรจในปจจบนดงตวอยาง

ตารางท 2 – ตลาดผ นานวตกรรมในดานตาง ๆ

อตสาหกรรม ผ นาตลาด นวตกรรมในผลตภณฑ

ธรกจการบน โบอง เครองบนโดยสาร

เภสชกรรม แกลโซ-เวลคม ยาบรรเทาปวด

ธรกจยานยนต เมซเดซส, ฟอรด รถยนตนงและการพฒนาสนคายานยนต

คอมพวเตอร อนเทล ไอบเอม เครองคอมพวเตอร ชป และ

และไมโครซอฟต ซอฟตแวรคอมพวเตอร

ธรกจตาง ๆ เหลานไดใหความสาคญกบนวตกรรมและการพฒนาสนคาใหม ๆ ออกมาสตลาดอยางสมาเสมอ ไมสามารถทจะหยดอยกบทได เมอใดกตามทวสยทศน (Vision) ของผบรหาร ไมไดใหความสาคญแลว กจะทาใหไมมการสรางสงใหม ๆ เกดขน

นวตกรรม มรากศพทมาจากภาษาลาตนคอ Innovare ซงหมายถง “การทาสงใหมขนมา” การประดษฐ (Invention) มความหมายทแตกตางจากนวตกรรม เพราะการประดษฐ จะมความหมายทเนนเฉพาะในแงของการประดษฐขนมาเทานน อาจจะประสบความสาเรจในทางธรกจหรอไมกไดขนอยกบผประดษฐจะมแนวทางหรอรปแบบธรกจทจะทาใหการประดษฐนนมการความ

เปนไปไดในเชงพาณชย นวตกรรมนนมความสาคญอยางยงตอองคกร บคคล สงคม และเศรษฐกจ ดงนนมผใหคานยาม สาหรบคาวา นวตกรรม หลายแงมม ดงน 1

1. นวตกรรม คอ สงใหม เชน แนวคด ผลตภณฑ หรอโครงการทมผ เหนวาใหมสาหรบตน

2. นวตกรรม นวตกรรม คอกระบวนการรบสงใหม ๆ เพอมาปรบปรงใหเกดแกตน (บคคล องคกรหรอสงคม) ทงในรปแบบเทคนควธการหรอสงทจบตองได จนทาใหเกดนวตกรรม

3. นวตกรรม คอ การคดคนและดาเนนการเพอแกไขปญหา โดยอาศยความร ความชานาญทมอยในตน (บคคล องคกรหรอสงคม) และอปกรณเครองมอตาง ๆ จนทาใหเกดนวตกรรม

4. นวตกรรม คอ คณลกษณะของบคคล องคกรหรอสงคมทมงแสวงหาการสรางสรรคสงใหม จนทาใหเกดนวตกรรม

5. นวตกรรม คอ การเรยนร การผลต และการใชประโยชนจากความคดใหม เพอใหเกดผลดทางเศรษฐกจและสงคม รวมถงการกาเนดผลตภณฑ การบรการ กระบวนการผลตใหม การปรบปรงเทคโนโลย การแพรกระจายเทคโนโลย และการใชเทคโนโลยใหเปนประโยชนและเกดผลพวงทางเศรษฐกจและสงคม2

นวตกรรมจะเกดขนได ตองมากจากความรความสามารถของบคลากรในองคกรนนๆ เราจะตองทาใหทกคนมโอกาสในการสรางนวตกรรม ซงนวตกรรมสามารถแบงไดเปน 3 ระดบ คอ

1. Improvement Innovation ททกคนสามารถคดได ทาไดทหนางานของตนเอง ซงเปนการสงเสรมและสรางฐานความคดเชงพฒนาใหกบทมงานเรมตอยอด เชอมโยง ทาสงทใหญขน ยกระดบสงทพฒนาขนมากจนเหนความแตกตาง เชน นวมหศจรรยของ บรษท NOK เปนตน

2. Incremental Innovation สวนมากจะเกดจากการตอยอดความคด เชอมโยงกระบวนการและเทคโนโลยมาสรางเปนสงใหมทดและมคณคามากกวาเดม เชน การสรางเทคโนโลยใหมของธรกจโทรศพทมอถอ เปนตน

                                                            

1 นวตกรรม ในภาคบรการ, นวตกรรม : กญแจสความสาเรจของประเทศไทยในศตวรรษท 21, ส◌านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช), กรงเทพฯ, 2542.น.153-154. 2 กองทนพฒนานวตกรรม เพาะปลกความคด ใหดอกผลทางเศรษฐกจ, วารสาร MBA ปท 4 เลมท 38, กรงเทพ, น.79.

3. Break through Innovation เปนสงใหมทไมเคยม ผ อนตองใชเวลาตามเรา เปนการสรางโอกาสทเปนผ นาในตวสนคาหรอบรการ กอใหเกดคณคาแกลกคาและประสบความสาเรจในตลาดอยางชดเจน เชน Google เปนตน

ประเภทของนวตกรรม

นวตกรรมสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ ไดดงน

1. นวตกรรมทจบตองได (Tangible Innovation) เปนนวตกรรมทเนนในสวนของ นวตกรรมผลตภณฑ (Product Innovation) แบงไดเปน

1.1 ผลตภณฑทจบตองได (Tangible product) เปนนวตกรรมทผผลตสรางสรรคผลงานขนมาและผ ใชสามารถเหนและสมผสได เชน รถยนตรนใหม เครองเลนดวด รนใหม โทรศพทมอถอระบบใหม เปนตน

1.2 ผลตภณฑทจบตองไมได (Intangible Product) เปนบรการ (Service) ทผ ใหบรการพยายามสรางสรรคสงใหม ๆ ขนมา เชน การใช Internet Banking ของธนาคาร การขาย Software ทางอนเตอรเนต เปนตน

2. นวตกรรมทจบตองไมได (Intangible Innovation) เปนนวตกรรมทเนนในสวนของ นวตกรรมกระบวนการ (Process Innovation) เพราะทาใหระบบการทางานตาง ๆ ในองคกรมการเปลยนแปลง แบงไดเปน

2.1 นวตกรรมขบวนการทางเทคโนโลย (Technological Process Innovation) เปนการนาเอาเทคโนโลยใหม ๆ มาพฒนาทาใหกระบวนการ และรปแบบการทางานในองคมการพฒนามากขน เชน การนาหนยนต (Robot) มาใชในการผลตรถยนต ธนาคารนาตถอน-ฝากเงนอตโนมต (ATM) มาใช เปนตน

2.2 นวตกรรมขบวนการทางองคกร (Organization Process Innovation) เปนการนาเอาระบบการบรหารงานรปแบบใหมเขามาพฒนากระบวนการและขดความสามารถทางการบรหารองคกรใหมประสทธภาพมากขน เชน ระบบ Just In Time(JIT) ของโตโยตา Six Sigma ของการบนไทย Balanced Scorecard (BSC) ของธนาคารกสกรไทย เปนตน

กระบวนการจดนวตกรรม

มขนตอนทสาคญ ดงน

1. เรมจากการทมพนธกจ เปาหมาย และวสยทศนขององคกร ยดไวเปนหลกในการทจะวเคราะหสภาพการณและหาแนวทางในการดาเนนงานใหเปนไปในทศทางทถกตอง

2. วเคราะหคแขงทางธรกจ เพอทจะสามารถตามไดทนและสรางความแตกตางได

3. วเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก ดความตองการของตลาด สภาพเศรษฐกจ ความกาวหนาของเทคโนโลย วตถดบ หรอผลตภณฑทจะสามารถเขามาทดแทนไดในอนาคต

4. วเคราะหสภาพแวดลอมภายใน ดรปแบบโครงสรางขององคกร การบรหารจดการทเปนอย สถานะทางการเงน การพฒนาปรบปรงผลตภณฑ ความเสยงทเกดขนและแผนการดาเนนงาน

5. จากนนนาผลการวเคราะหมาเปนปจจยในการกาหนดกลยทธและยทธวธทจะนาไปสนวตกรรมทตรงตามพนธกจและวสยทศน

6. นาแผนงานและกลยทธทวางไวมาดาเนนการปฏบตจรง

7. ประเมนผลการทานวตกรรม โดยเนนพฤตกรรมของคนในองคกรทเปลยนไปวาเปนตามทตองการหรอไมกอน อยาไปคาดหวงทผลเลยมากเกนไป ตองคอยๆปรบเปลยนอยางคอยเปนคอยไป

จากในอดตจนถงปจจบน นวตกรรมไดเขามามบทบาทตอความเจรญกาวหนาขององคกรและปจเจกบคคล เราสามารถยกตวอยางนวตกรรมทสาคญไดดงตอไปน

1.นวตกรรมทางดานวทยาศาสตร

1.1 พลงงานดบกบพลงงานบรสทธ จากในอดตพลงงานมการใชจากถานหน นามนและสารอนทรยตาง ๆ เชนแอลกอฮอล เปนตน มาเปนพลงงานปรมาณหรอพลงงานนวเคลยร และจนถงปจจบนทมการพฒนามาเปนพลงงานแสงอาทตย (Solar Cell) ซงถอวาเปนพลงงานบรสทธ

1.2 การบนสวนบคคลกบการบนเชงพาณชย จากตนศตวรรษท 20 พนองตระกลไรท ไดสรางเครองบนทสามารถบนไดเพยง 10 วนาท เปนระยะทาง 100 หลา จนปจจบนสามารถพฒนามาเปนเครองบนโดยสารเชงพาณชยหลากหลายบรษท เชน บ. แมกดอนเนล ดกลาส จากด บ. โบอง จากด เปนตน

1.3 สายพนธกรรมกบเทคโนโลยชวภาพ จากการทมนษยสามารถเขาใจความลลบของสายพนธกรรมซงกคอยนส (Genes) และโครโมโซม (Chromosome) ทาใหมการวจยและสามารถพฒนาสายพนธพชและสตว ซงเรยกวา (GMO) หลาย ๆ องคกรโดยเฉพาะเอกชนสามารถนาไปสรางรายไดใหกบกจการ แตกถกการคดคานกบผ ทยงไมเหนดวยกบการตดตอยนสหรอโครโมโซม แตทเปนประเดนสาคญกวากคอการโคลนนง(Cloning) สตวหรอมนษย ซงยงเปนหวขอทยงถกเถยงถงความถกตองทางจรยธรรมหรอไม

1.4 อเลคโทรนคสกบระบบสารสนเทศ จากการพฒนาของวรจรอเลคโทรนคสในป ค.ศ.1970 สามารถทาใหมการพฒนาเปนคอมพวเตอรขนาดใหญเครองแรกคอ Mainframe ซงมมลคา 20 ลานบาท ในพนทหอง 150 ตารางเมตร ตองใชระบบหลอเยนของเครองทาความเยนขนาด 10 ตน มลคากวา 10 ลานบาท เพยง 30 ปผานไป เครองคอมพวเตอร มขนาดเลกลง และมประสทธภาพมากขน สามารถเชอมโยงจนเปนเครอขายออกไป โดยเฉพาะเครอขายอนเตอรเนต ดงนนนวตกรรมทางดานสารสนเทศ จงเปนระบบทสาคญอยางยงยวดตอการเปลยนแปลงมวลมนษยชาต ภายในระยะเวลาสน ๆ สามารถทาใหมการเปลยนแปลงและมผลกระทบหลาย ๆ ดานมากกวาการเปลยนแปลงเกดขนของโลกทผานมาในอดต

2. นวตกรรมทางดานธรกจ ไดมการเกดขนของธรกรรมใหม ๆ อยางหลากหลายและสามารถนาไปประยกตตอกจการ และทาใหเกดนวตกรรมของธรกจรปแบบใหม (New Paradigm Business) ซงปจจยทสาคญและทาใหเกดสงใหม ๆ ขนมาประกอบดวย

2.1 ระบบคอมพวเตอร (Computer System) เปนการประสานเทคโนโลยทงดาน ภาพ (Image) หนงสอ (Text) เสยง (Voice) เขาเปนระบบดวยกนทาใหมกจการสามารถใชประโยชนไดอยางมากมาย

2.2 ระบบการสอสารขอมล (Data Communication) มการพฒนาในชวงทศวรรษสดทายของศตวรรษท 20 ททาใหการตดตอสอสารมการพฒนาไปมากโดยอาศยเครอขายสญญาณท

สาคญคอ ดาวเทยม ไมโครเวฟ สายโทรศพท สายไยแกวนาแสง ซงทาใหธรกรรมตาง ๆ สามารถสงผานขอมลระหวางซกโลกได ภายในระยะเวลาอนรวดเรว

2.3 ระบบฐานขอมล (Database System) เปนระบบทชวยทาใหองคกรตาง ๆ สามารถวางแผนและพฒนากจการเพอเขาถงผ ทเกยวของมากทสด เชน ลกคา พนกงานในองคกร หนวยงานอนทเกยวของ เปนตน ระบบฐานขอมลจงเปนระบบทกจการเปนอนมาก ในการสรางโอกาสทางธรกจใหม ๆ อยตลอดเวลา

3. นวตกรรมทางดานการจดการ ในอดตการบรหารองคกรมการเปลยนแปลงมาตลอด บางองคกรกประสบความสาเรจ แตบางองคกรกลมเหลว ซงองคประกอบทางดานการจดการทสาคญประกอบดวย คน (Man) เครองจกร (Machine) วตถดบ (Material) เงน (Money) ตลาดหรอลกคา (Market) และ การจดการ (Management) ปจจยทสาคญมากทสดตอการบรการกคอ คนหรอบคลากร เพราะเปนผ ทสรางสรรคใหองคประสบความสาเรจหรอลมเหลวนนเอง ตารางดานลางเปนตารางทแสดงถงนวตกรรมทางการบรหารทเปลยนแปลงมาจากอดตจนถงปจจบน

ชวงทศวรรษ นวตกรรมทางดานการบรหาร

กอนป 1960 - เนนคนเปนเครองจกร เพอเปนแรงงานในการผลต (ทฤษฎ X)

- เนนประสทธภาพการทางานเฉพาะอยาง (Specialization)

1960 - ใหความสาคญกบมนษยมากขน (ทฤษฎ y)

- เนนประสทธภาพการทางานกบคณคาของมนษย

1970 - การบรหารเชงมงหวงผล (Management By Objectives(MBO))

- เนนคณภาพชวตการทางาน (Quality of Work Life)

1980 - กลมควบคมคณภาพ (Quality Control Circle)

- เนนประสทธภาพและประสทธผลในการทางาน (Work Productivity)

- กาหนดขอกาหนดระบบมาตรฐานสากลระหวางประเทศ (International

Standard Organization (ISO))

- การบรหารการจดการเชงคณภาพรวม (Total Quality Management

(TQM)) ทาใหเกดเปนระบบการบรหารทมคณภาพทวทงองคกร

1990 - ระบบการเอออานาจ (Empowerment) เพอเชอมโยงการมอบหมายงาย

(Delegation) กบภาวะผ นา (Leadership)

- ระบบรเอนจเนยรง (Reengineering) เปนการปรบรอระบบใหมทงองคกร

- ระบบองคกรเรยนร (Learning Organization) เปนการทาใหองคกรมการ

พฒนาและการเรยนรอยางตอเนองทงเปนทมและบคคลเพอทาใหองคกรพฒนาในระยะยาวได

ศตวรรษท 21 - ระบบการบรหารภมปญญา (Knowledge Management) เปนแนวความคดทางดานพฒนาการเรยนรทเปนรปธรรมมากขน

ตารางท 1-1 การเปลยนแปลงนวตกรรมทางดานการบรหาร

ดงนน นวตกรรม (Innovation) ดานตาง ๆ ทมนษยสรางสรรคขนมานนไมวาจะเปนนวตกรรมดานวทยาศาสตรทมการผลตเครองมอทอานวยความสะดวกหรอสรางความปลอดภย นวตกรรมดานธรกจทชวยสรางสรรคสงใหม ๆ ใหกบองคกร หรอนวตกรรมดานการบรหารทชวยใหองคมประสทธภาพและประสทธผลในการนาแนวความคดกบการบรหารใหม ๆ มาใชในองคกร ทงหมดนไดมการพฒนาและปรบปรงใหทนสมยและเขากบรปแบบการดาเนนชวตของมนษยอยางตอเนองตลอดไป

บทท 8

การจดการนวตกรรมรวมสมย

การมองเหนโอกาส ความรวมมอหรอความสามารถตางๆ และมองเหนชองทางในการกอประโยชนใหกบองคกร เปนแรงขบเคลอนหนงททาใหเกดนวตกรรม เชน ในป 1975 สะพาน Tasman ทใชขามไปสเกาะแทสมาเนยในประเทศออสเตรเลย เกดการทรดตวลง ซงขณะนน Robert Clifford ผ ดาเนนธรกจบรษทเรอขามฟากขนาดเลก ไดมองเหนโอกาสในการลงทน โดยเลงเหนวาจะตองมความตองการใชบรการเรอขามฟากเพมมากขน และเขายงสรางความแตกตางในธรกจนโดยมการจดจาหนายเครองดมใหกบผ โดยสารดวย ดวยความทเปนคนชางคดและมชนเชงตางๆ ในการลงทน ทาใหเขาไดลงทนกอตงบรษท Incat ซงเปนผบกเบกในการออกแบบเรอแบบใหมททาใหเขาสามารถครองสวนแบงทางการตลาดของเรอขามฟากไดกวาครงในตลาดโลก การลงทนพฒนานวตกรรมอยางตอเนองน ทาใหบรษทสามารถสรางขดความสามารถในการแขงขนในระดบโลกได นวตกรรมไมเพยงแตสรางโอกาสทางการตลาดใหมๆ เทานน แตยงสามารถสรางหนทางใหมในการวางรากฐานในตลาดนนๆ ไดอกดวย เชน บรษท Inditex ผ ดาเนนกจการสงทอในประเทศสเปนทนอกจากมการปรบตวในกระบวนการผลตตางๆ แลว ยงปรบตวในวธการบรหารจดการองคกรดวย หลกปรชญาของบรษทนคอ ตองมการเชอมโยงกนระหวางกระบวนการออกแบบ การผลต และการจดจาหนาย และนอกจากนรานคาในเครอทงหมดกวา 2000 แหง ใน 52 ประเทศ จะรวบรวมขอมลตางๆ ทเกยวกบแนวโนมรปแบบเสอผาตางๆ เพอนามาพจารณาในการออกแบบผลตภณฑรปแบบใหมๆ ออกสตลาดนวตกรรมไมไดถกจากดอยแคเพยงการคดคนผลตภณฑใหมๆ เทานน แตยง

เกยวของกบรปแบบการบรการดวย เชน โรงพยาบาล Karolinska ในกรงสตอคโฮลม ประเทศสวเดน ไดมการเปลยนแปลงอยางสนเชงในดานความรวดเรว คณภาพ และประสทธภาพในการใหบรการผานทางนวตกรรม นอกจากนธรกจธนาคาร ในประเทศองกฤษ UK First Direct Organization กลายเปนธนาคารทมความสามารถในการแขงขนมากทสด สามารถสรางลกคารายใหมไดถง 10,000 รายตอเดอน โดยมการใหบรการธรกรรมทางโทรศพททมระบบ IT ทดสนบสนน และผ ดาเนนธรกจคาปลกทางอนเตอรเนตเชน Amazon.com ไดเปลยนแนวทางการดาเนนงานโดยมการนาเสนอขายผลตภณฑทหลากหลายขน เชน หนงสอและเพลง เปนตน

1.1 นวตกรรมกบความไดเปรยบทางการแขงขน

องคกรมากมายประสบความสาเรจและอยรอดไดเพราะการสรางนวตกรรม ทสรางความไดเปรยบทางการแขงขนใหกบองคกร การทองคกรสามารถรวบรวมความร ทกษะทางเทคโนโลย และประสบการณตางๆ ในการสรางสรรคและนาเสนอสงแปลกใหม ในสนคาและบรการ รวมถงดานการสงมอบใหถงมอลกคาดวย ซงไมเพยงแตจะสงผลดตอระดบองคกรเทานน แตยงทาใหเศรษฐกจโดยรวมของประเทศเตบโตตามไปดวยนวตกรรมกอใหเกดประโยชนในหลายๆ ดานไดมหลกฐานทางการวจยทแสดงใหเหนวาการออกสนคาใหมจะชวยใหองคกรสามารถรกษาสวนแบงทางการตลาดไวได นอกจากนสาหรบสนคาทถงจดอมตวและสามารถครองตลาดไดแลว การเนนแขงขนทราคาถกเพยงอยางเดยวอาจไมเพยงพอ จะตองมองคประกอบอนๆ นอกจากดานราคา เชน เนนทการออกแบบใหตรงใจลกคา และปรบปรงคณภาพใหดขนอยางตอเนอง และสาหรบสนคาทมชวงอายของผลตภณฑสน เชน ทวหรอคอมพวเตอรทมการออกรนใหมๆ เกอบทกเดอน หรอรถยนตทมการพฒนาอยางรวดเรว ทมการออกรถรนใหมๆ ทก 2 ป องคกรตองมการแขงขนกบเวลา ไมเพยงแตตองนาเสนอสนคาใหมๆ เทานน แตยงตองทาใหเรวกวาคแขงขนดวยในขณะเดยวกน การพฒนาสนคาใหมกเปนความสามารถททาทายขององคกร เพราะสภาพแวดลอมทเปลยนไป ไดสรางโอกาสและกฎเกณฑมากมาย อกทงกฎหมายอาจเปดชองทางใหมๆ หรอปดกนการพฒนานวตกรรม เชน ความตองการสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอมทเพมมากขน คแขงอาจมการพฒนาหรอออกสนคาใหมๆ ททาใหองคกรตองตอบโตตอคแขงผานทางนวตกรรมของสนคานวตกรรมของกระบวนการก

เปนกลยทธสาคญเชนกนในการพฒนาสนคาใหมๆ การทาในสงทไมมใครทาได หรอทาในสงทดกวาคนอน นนแหละคอพลงของความไดเปรยบ เชน ชาวญป นในตอนปลายศตวรรษท 20 ไดมบทบาทสาคญในหลายอตสาหกรรม เชน อตสาหกรรมรถยนต จกรยานยนต การตอเรอ และอเลคทรอนคส ผลจากนวตกรรมในดานกระบวนการ เชนระบบการผลตของโตโยตา ฮอนดา หรอนสสน ททาใหบรษทเหลานมผลการดาเนนงานเหนอผ ผลตรถยนตรายอนๆ ทงเรองคณภาพ และผลตภาพ การนาเสนอบรการทดกวา เรวกวา ถกกวา และมคณภาพสงกวา ทาใหองคกรสามารถสรางความสามารถในการแขงขนไดในระยะยาว เชนซตแบงคเปนธนาคารแหงแรกทนาเสนอบรการ ATM และมการพฒนาจนกระทงกลายเปนผ นาดานเทคโนโลยน ยงมธรกจอนๆ อกมากมายทมการนานวตกรรมดาน IT เขามาชวยในการบรหารจดการองคกรทสามารถสรางความสาเรจใหกบองคกรได นวตกรรมจะทาใหเราคอยๆ กาวหางออกจากคแขงทละนอย ซงหากองคกรใดไมสามารถคดคนนวตกรรมได ในขณะทองคกรอนๆ มการคดคน เปลยนแปลงและปรบปรงกระบวนการดาเนนการตางๆ อยตลอดเวลา จะเปนการเสยงตอผลการดาเนนงานขององคกรนนๆ เชนผ นาในธรกจธนาคารไดเปลยนมอสผ ทสามารถจดการกบขอมล ขาวสารตางๆ ได โดยการนาเอานวตกรรมความกาวหนาทาง IT มาใชใหเกดประโยชนความทาทายทเกดจากอนเตอรเนต ไมเพยงแตจะกระทบกบธรกจธนาคารหรอธรกจคาปลกเทานน แตยงสงผลตอทกธรกจดวย ซงเปนเรองสาคญตอการอยรอดขององคกรขนาดเลก เชนบรษทนาเทยวทมการนาอนเตอรเนตมาเปนเครองมอในการบรหารงาน วธการดาเนนงานของบรษทนนจะงายและสะดวกสบายเพยงใด เพราะเพยงแคคลกทเวบไซตกสามารถไดรบขอมล ขาวสาร และรายละเอยดตางๆ เกยวกบการทองเทยว ทาใหบรษทสามารถลดตนทนได โดยไมจาเปนตองมการแจกแผนพบ หรอตงโตะทมเจาหนาทบรการรบจองตว ดงนนจงไมนาแปลกใจเลยวาธรกจทองเทยวจงประสบความสาเรจอยางมากในธรกจดอทคอมจะเหนวาธรกจทมพนฐานทางอนเตอรเนตมความกาวหนาและไดเพมจานวนขนอยางมาก ประเดนสาคญคอตองรวาอะไรคอ เทคโนโลยทโดดเดน (Dominant technology) ของเรา รกลมลกคา หรอเงอนไขทางการตลาดและสงคมตางๆ รวมถงการพฒนานวตกรรมอยางตอเนองซงเปนกญแจสาคญทกอใหเกดการสรางสรรคและเพอความยงยนขององคกร ทาใหสามารถสรางความสามารถในการแขงขนได

Joseph Schumpeter – บดาแหงนวตกรรม

Joseph Schumpeter นกเศรษฐศาสตรทมการเขยนบทความตางๆ มากมาย และยงเคยดารงตาแหนงรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงของประเทศออสเตรเลย ไดกลาววา ผประกอบการตางกหาทางใชนวตกรรมเทคโนโลยในการผลตสนคา บรการ หรอกระบวนการแบบใหม เพอสรางประโยชนใหกบองคกร ทาใหองคกรมกาไรจากการเปนผผกขาด (monopoly profit) แตกยงมนกลงทนบางคนทพยายามจะลอกเลยนแบบเทคโนโลยของผ อน ซงกทาใหเกดนวตกรรมใหมๆ ตลอดเวลาเชนกน เพอหนการลอกเลยนแบบน เกดเปนวงจรเชนนเรอยไป จนกระทงถงจดสมดลทความสามารถในการผกขาดหมดไป ณ จดนสงตางๆ จะวนกลบมาเปนวฏจกร ผประกอบการดงเดมหรอคนทมองหานวตกรรมใหมๆ อาจทาใหเกดรปแบบการแขงขนใหมๆ จากการคดคนนวตกรรมตางๆ Schumpeter เรยกวาเปน การทาลายทสรางสรรค ( creative destruction) ทมการคดสงใหมๆ ททาลายสงทมอยเดม โดยทงหมดนมเปาหมายเพอสรางกาไรเพมขนใหกบองคกร

1.2 ประเภทของนวตกรรม

นวตกรรมสามารถแบงออกเปน 4 ประเภท (‘4Ps’ of innovation) ดงน

1. Product innovation : การเปลยนแปลงในผลตภณฑ หรอบรการขององคกร เชน การออกแบบรถรนใหมทมระบบปองกนใหกบเดกทารก หรอระบบ Home entertainment แบบใหม

2. Process innovation : การเปลยนแปลงกระบวนการผลตหรอกระบวนการนาเสนอผลตภณฑเชน ในขณะการเปลยนแปลงวธการผลตและเครองมอทใชในการผลตรถยนต หรอระบบ Home entertainment รวมทงหรอการเปลยนแปลงวธการบรหารจดการในระบบประกนภย

3. Position innovation : การเปลยนแปลงรปแบบของสนคาหรอบรการ เปนการเปลยนตาแหนงของผลตภณฑโดยการสรางการรบรและความเขาใจในผลตภณฑตอลกคาเชน Lucozade ทแตเดมเปนเครองดมสาหรบเดกชวยใหฟนไขเรว แตตอมาผผลตไดนาเสนอรปแบบการใช Lucozade ใหมโดยนาเสนอในรปแบบเครองดมบารงรางกาย สาหรบนกกฬา

4. Paradigm innovation : การมงใหเกดนวตกรรมทเปลยนแปลงกรอบความคด เชน การเปลยนแปลงรปแบบของการผลตรถยนตอยางสนเชง จากการทแตเดมมการผลตดวยมอทมราคาแพง ผ มฐานะรารวยเทานนทสามารถมไวครอบครองได มาเปนการผลตจานวนมากแบบ mass production ทมราคาทเหมาะสม ใครกไดสามารถทจะใชรถยนตของ Ford ได ซงตอมากไดมการนาว ธการผลตแบบ mass production นมาใชในหลากหลายอตสาหกรรม หรอแมกระทงการเปลยนแปลงวธการดาเนนงานของธรกจการบนสการบรการสายการบนตนทนตา การใหบรการธรกรรมทางการเงนผานอนเตอรเนต กเปนอกตวอยางหนงของ การเปลยนแปลงกรอบแนวคดในการดาเนนงาน (Paradigm innovation)

การเปลยนแปลงจาก Incremental innovation ส Radical innovation

กระบวนการเปลยนแปลงของนวตกรรมมหลายระดบ แบงตามระดบความยาก-งายในการคดคนนวตกรรมนนๆ โดยจะมตงแตการเปลยนแปลงเลกนอยเรยกวา Incremental innovation ทมการพฒนาหรอปรบปรงสนคาหรอบรการทมอยแลวใหดขนเชน การออกแบบรถรนใหมๆ แตหากมการเปลยนแปลงวสดใหมหมดทงคน เปลยนจากใชเหลกเปนใชวสดอนทดกวา หรอการเปลยนระบบเครองยนตโดยสนเชงจะเรยกวาเปน Radical innovation บางครงการเปลยนแปลงตางๆ น กเปนการเปลยนแปลงทวไปโดยอาจจะอยในอตสาหกรรม หรอธรกจใดธรกจหนง แตบางครงกเปนการเปลยนแปลงทรนแรงและรวดเรวเปนการเปลยนพนฐานของสงคมไปอยางสนเชงเชน เกดการปฏวตอตสาหกรรม หลงจากมการผลตเครองจกรไอนา หรอการเปลยนแปลงทางดานการสอสารและโทรคมนาคม เชนทกวนนทมผลมาจากการเปลยนแปลงและพฒนาเทคโนโลยคอมพวเตอร Mapping Innovation Space การจดการกระบวนการนวตกรรมเปนสงสาคญ ซงกแตกตางกนสาหรบการจดการนวตกรรมแตละประเภท เชน การจดการกระบวนการพฒนาและปรบปรงสนคาหรอกระบวนการแบบ Incremental กจะแตกตางจากการเปลยนแปลงแบบ Radical ซงความแตกตางหรอความยากงายของการจดการนนๆ จะขนอยกบวานวตกรรมนนมความใหมตอผคดคนเพยงใด เชน ความกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ถอเปนเรองธรรมดามากสาหรบบรษท

ขนาดใหญทมความกาวหนาทางเทคโนโลย เชน Shell หรอ IBM แตสาหรบบรษทขนาดเลกเชน ผผลตอาหารหรอตวแทนจาหนายรถยนต ทแคตดตงคอมพวเตอรทเชอมตออนเตอรเนตเพยงเทานกเปนเรองททาทายมากแลว

1.3 ความสาคญของ Incremental Innovation

ถงแมวานวตกรรมจะมการเปลยนแปลงอยางตอเนองแตสวนมากจะเปนแบบ incremental คอคอยๆ เปลยนหรอมการเปลยนแปลงเพยงเลกนอยเปนการปรบปรงระบบหรอกระบวนการทางานตางๆ ใหมประสทธภาพมากขน มากกวาทจะมการเปลยนแปลงแบบรนแรง (radical) เกดเปนผลตภณฑใหมทยงไมเคยปรากฏมากอน ซงจากการศกษา พบวาการเปลยนแปลงแบบ incremental น ก อ ใ ห เ ก ด ป ร ะ โ ย ช น ส ะ สม ใ น ร ะ ย ะ ย า วม า กก ว า ก า ร เ ป ล ย น แปล ง แบบฉ บพลน ปจจบน การพฒนาอยางตอเนองเปนสงสาคญมากสาหรบองคกร ซงทาใหเกดสนคาหรอกระบวนการใหมๆ ขน เกดการขยายตวในการลงทนมากขนทงในภาคการผลตและภาคบรการ การเปลยนแปลงแบบ Incremental นเปรยบเสมอนกบการเสรมรากฐานทสาคญของการเรยนร เกดพฒนาการรเรยนรจากการแกปญหาตางๆ ซงสามารถเพมผลตภาพขององคกรได

การพฒนาผลตภณฑทเปน Platform หรอ Robust เปนวธหนงทจะทาใหการพฒนานวตกรรมแบบ Incremental เกดผลดตอองคกร เพราะหากไดผลตภณฑทเปน platform หรอเปน family แลว การคดคนนวตกรรมทละเลกทละนอยจะทาใหเกดผลตภณฑอกมากมายทอยใน family นน ซงเปนการยดระยะเวลาของชวงชวตของผลตภณฑนนๆ เชน การออกแบบ Robust design ของ Boeing airlines และเครองยนต Rolls-Royce jet แมแตการลงทนในอตสาหกรรม Semiconductor เชน Intel และ AMD กมออกแบบและผลตอปกรณทเปน Family เชน Pentium, Celeron , Athlon และ Duron เปนตน แตตวอยางทโดดเดนทสดคด Walkman ทเปนวทยขนาดพกพา เรมพฒนามาจากระบบวทยและเทป และไดพฒนามาเรอยๆ จนเปน minidisk, CD, DVD และเครองเลน MP 3 ซงแตละบรษทจะมการพฒนากระบวนการทางานของผลตภณฑใหดขนอยตลอดเวลาจากความคดทเปน Platform ตนแบบนโบายและการผลตสนคาทเปนแบบ Family นนเปนทางหนงทสรางรายไดใหแกบรษท ซงจะเปนผลตอบแทนทคมคาจากการทตองใชจายเงนลงทนสงมากในการวจยและพฒนา เชน บรษท P&G ลงทนในการพฒนา Cyclodextrin สาหรบสนคาตนแบบทเปนผงซกฟอก

แตเมอนาเทคโนโลยมาใชทาใหเกดผลตภณฑทเปน Familiy ขน ซงประกอบดวย สารควบคมกลน, สบและกลนหอม, การควบคม Off-flavor ในอาหาร, สารฆาเชอโรค, สารฟอกขาว และนายาปรบผานม เปนตน

1.4 นวตกรรมคอกระบวนการแหงฐานความร (Innovation as a knowledge-based Process)

นวตกรรมเปนการสรางสงใหมๆ ทตองอาศยการบรณาการความรตางๆ เขาดวยกน ความรเหลานอาจอยในรปแบบทแตกตางกน เชน อาจเปนความรทางเทคนคทมอยแลวทเรยนรจากประสบการณ ความรจากการคนควา วจยตางๆ เชน การวจยตลาด พฤตกรรมของคแขง ความรทไดรบการถายทอดมา หรอแมแตความรทเปน Tacit knowledge ทยงไมไดถายทอดออกมาเปนตวหนงสอ เปนตน

กระบวนการของการบรณาการความรทแตกตางกนเหลานเพอนาไปสความสาเรจทางนวตกรรมนน แนนอนวายอมมความไมแนนอนเกดขน นนคอเราไมรวาผลตภณฑทเราพยายามจะทา สดทายจะออกมาเปนเชนไรและเราจะใชวธหรอกระบวนการใดทจะทาใหถงจดนน ฉะนนจงตองมการบรหารจดการนวตกรรมซงกคอการเปลยนความไมแนนอนเหลานนใหเปนความร โดยการใชทรพยากร (Committing resources) ถงแมวาการพฒนานวตกรรมแบบ incremental ทเปนการพฒนาและปรบปรงผลตภณฑทมอยแลวใหดขน ทงๆ ทมจดเรมตนวาจะเรมทใดแตอยางไรกตามกยงคงมความเสยงเพราะไมรวาสงทกาลงพฒนานนจะประสบความสาเรจหรอไม แตเมอหนมาพจารณาหากเราตองการทจะพฒนานวตกรรมใหเปนแบบ Radical แนนอนวายงจะตองเผชญกบความเสยงมากขนเพราะเรากยงไมรวาจะพฒนาอะไรและจะพฒนาเปนอะไร ดงนนจงเหนวาทาไมเราจงบรหารจดการ Radical innovation ไดยากกวามาก

Henderson และ Clark ไดศกษานวตกรรมประเภทตางๆ พบวาสวนใหญแลวนวตกรรมจะเกดขนไดตองอาศยความรมากมายจากหลายแหลง หลากหลายรปแบบทงดานเทคโนโลยและการตลาด การจดการนวตกรรมทประสบความสาเรจนนเราตองรจกทจะจดการความรตางๆ เพอสรางนวตกรรมในระดบองคประกอบ (component) และตองคดวาจะรวมกนอยางไรเพอใหเกดการเปลยนแปลงในระดบโครงสราง (Architecture) การเปลยนแปลงในระดบองคประกอบในการสรางเครองบน เชน การเปลยนแปลงวสดชนดใหมทใชในการผลตปกเครองบน หรอการเปลยนระบบ

ควบคมปก จากการใชไฮดรอลก มาเปนการใช Wire control แตยงไมมการเปลยนแปลงในระดบของระบบ (System level) เพราะหากมการเปลยนแปลงในระดบ System แลวจะตองมการเชอมโยงและเปลยนแปลงทงหมด ทงรปทรงของปก ระบบการควบคมปก และระบบการควบคมเครองยนต เปนตน แตสงทยากนนอยทการจดการความร เพราะหากเปนแคการเปลยนแปลงในระดบองคประกอบแลว บคคลทมความร ความชานาญในดานนนๆ จะสามารถพดคยแลกเปลยนความรซงกนและกนได แตเมอใดกตามทมการเปลยนแปลงในระดบ System กลาวคอมการเปลยนแปลงนวตกรรมระดบโครงสราง (Architectural Innovation) เกดขน ความตองการความรตางๆ จะเพมมากขน อาจเกดปญหาไดวามชองทางในการแลกเปลยนและถายทอดความรตางๆ ไมเพยงพอ ซงอาจจะเปนอปสรรคในการพฒนานวตกรรมใหมไดตวแปรสาคญของเรองนอยทการบรณาการเทคโนโลยตางๆ เขาดวยกน เชน ในนวตกรรมเรองระบบบานอตโนมต (Home automation Industry) ทตองอาศยหลายๆ เทคโนโลยประกอบกนเชน คอมพวเตอร ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ หรอ ระบบหนยนตเบองตน เปนตน เพอทาใหเกดระบบของบานยคใหมทมสงอานวยความสะดวกตางๆ ทงใหความบนเทง และมการควบคมอปกรณในบานแบบอตโนมต เชน เครองปรบอากาศ หรอแสงสวางตางๆ ในภาคการบรการกเชนกน การเพมขนของชองทางตางๆ ในการใหบรการทางดานการเงน อาจนบไดวาเปนนวตกรรมในเชงองคประกอบ (Component level) ซงจะมผลกระทบตอผ เกยวของตางๆ นอยกวาการเปลยนรปแบบการบรการไปโดยสนเชง เชน การกาวกระโดดไปสการใชระบบสารสนเทศโดยตรงแทนการใชพนกงานบรการ

โซนท 1 Incremental innovation – รปแบบของการแขงขนเหนไดอยางชดเจน เปนการปรบปรงสนคาหรอกระบวนการทมอยแลวใหดขน โดยอาศยความรทางเทคนคตางๆ ทเกยวของกบองคประกอบหลก (Core components)

โซนท 2 Modular innovation — เปนชวงทมการเปลยนแปลงสาคญในองคประกอบใดองคประกอบหนงของผลตภณฑ แตโครงสรางโดยรวมยงคงเดมไมเปลยนแปลง มการนาเทคโนโลยใหมเขามาเลย เชน เปลยนโทรศพทจากแบบหมนเปนแบบกดป ม เปลยนเฉพาะ Component โดยใชกบ Architecture เดมได ในโซนนมความตองการในการเรยนรใหมๆ แตยงอยภายใตกรอบทชดเจน เชน การใชวตถดบชนดใหมในการทาโครงสรางของเครองบน หรอการใชระบบขอมลอเลคทรอนคสแทนการใชกระดาษในงานธรกรรมตางๆ เปนตน

โซนท 3 Discontinuous Innovation — เปนชวงทมการสรางนวตกรรมใหมๆ ทเปลยนสภาพไปโดยสนเชง แต ณ จดนกยงไมใชจดสดทายของการพฒนาและกไมใชจดทเรยกวาเราประสบความสาเรจแลวดวย การเกดขนของ Discontinuous innovation นจะเปลยนรปแบบของการแขงขนอยางสนเชงและเปดโอกาสใหผ เขาแขงขนรายใหมดวย

โซนท 4 Architectural Innovation — เปนชวงทมความทาทายในการประยกตและรวบรวมความรทมอยเดมหรอเปนการรวมระหวางความรเดมและความรใหม นามาบรณาการเขาดวยกน เพอสรางผลตภณฑภายใตกรอบการดาเนนงานใหมอกครง เชน Low-cost airlines การประกนภยแบบสายตรง เปนตน

1.5 The Challenge of Discontinuous Innovation

สวนมากนวตกรรมจะเกดขนภายใตรปแบบการแขงขนอนใดอนหนง ทผ เลนแตละคนพยายามสรางสรรคและพฒนาสงทมอยใหดขน ทงดานสนคา หรอกระบวนการ แตบางครงสงทเกดขนอาจเปลยนรปแบบการแขงขนไปโดยสนเชง เปนการเปลยนแปลงทไมไดเกดขนทกวน แตมผลตอการเปลยนแปลงเงอนไขในการแขงขน เปดโอกาสทางการตลาดใหมๆ แตกยงคงทาทายผ เลนแตละคนใหปรบกรอบการทางานใหทนตอสภาพการแขงขนทเปลยนแปลงไป โดย Schumpeter เจาของทฤษฎทเกยวกบนวตกรรม ไดกลาววาการเปลยนแปลงเชนนเรยกไดวาเปน “creative destruction” เปนการทาลายทสรางสรรคแตสงทเกดขนและเปนอยมาเปนระยะเวลานานคอ การปรบปรงสนคาและบรการทมอยใหดขน นนคอ “ทาสงทมอยแลวใหดกวาเดม” เชน ปากกา Bic ทมการออกสนคาสตลาดมาตงแตป 1957 และยงคงยอดขายเปนจานวนมากจนทกวนน ถงแมวาปากกาจะมรปรางเหมอนเดม แตวาไดมการเปลยนแปลงและปรบปรงอยตลอดเวลา (incremental change) ทงในดานวตถดบและนาหมกแตเมอสถานะคงตว (Steady state) ของนวตกรรมไดเปลยนแปลงไป จากการเกดขนของการเปลยนแปลงทเปน discontinuities หรอการทสภาวะตางๆ เชน เทคโนโลย ตลาด สงคม หรอกฎระเบยบ ไดมการเปลยนแปลงไปอยางสนเชง จะเปนการเปลยนแปลงรปแบบการแขงขนอยางสนเชง เปดชองทางการตลาดใหมๆ ใหเกด การทาอะไรใหแตกตาง ซงเปนสงสาคญทจะสรางความสามารถในการแขงขนใหกบองคกร เชน การแทนทหลอดไฟฟาทมเสนลวดภายในแบบดงเดมทคดคนโดย Edison และ Swan ดวยหลอดไฟแสงสขาวทจด

สทธบตรโดย Nichia Chemical ซงเทคโนโลย emitting diode นสามารถประหยดไฟไดมากกวา 85 % และมอายการใชงานนานกวาถง 16 เทา และใชงานไดแพรหลายมากกวา

Abernathy และ Utterback อธบายรปแบบการเปลยนแปลงนวตกรรมออกเปน 3 ชวง ดงน

1. Fluid phase เปนชวงเรมตนทยงไมมอะไรทชดเจน เปนชวงทมการคนควาและทดลองผลตสนคาใหมๆ หรอเทคโนโลยใหมๆ เขาสตลาด ซงเปนชวงทไมมอะไรแนนอน ไมรวาทาไปแลวลกคาจะตองการหรอไม ตลาดจะยอมรบหรอเปลา การวจยและพฒนาเปนสงสาคญทสดในชวงน การทดลองในชวงน ไดเรมตนทละเลกทละนอยในการพฒนาผลตภณฑจนกระทงถงจดทเรยกวา “Dominant Design” ทเปนผลตภณฑทเปนรปเปนรางแลวเปนตนแบบพรอมออกสตลาด ซงเปนจดเรมตนของรปแบบการแขงขน

2. Transition phase เปนชวงทเกด Dominant design และไดมการผลตออกสตลาดแลว อาจเกดการลอกเลยนแบบผลตภณฑนนๆ ได ดงนนเพอความอยรอดและสรางความสามารถในการแขงขนใหมากขน กจกรรมตางๆ จะเปลยนจากการวจยและพฒนาสงใหมๆ มาเปนการพฒนาสงทมอยแลวใหดกวาเดม รวมถงสรางความแตกตางของสนคาใหมความหลากหลายมากขน พยายามทาใหสนคาราคาถก แตมคณภาพสง เปนตน และมการสงมอบใหถงมอลกคาอยางถกตอง แมนยา เพอสรางความนาเชอถอใหกบลกคา

3. Specific phase เปนชวงทนาสงทมอยแลวมาพฒนาและตอยอดใหดขนโดยเนนท Incremental innovation เพอเพมความหลากหลายในผลตภณฑใหตรงตามความตองการของลกคาแตละกลม รวมทงเพอพฒนากระบวนการผลตใหมประสทธภาพ เพอทาใหสามารถลดตนทนไดมากทสด ในชวงนจะแขงขนกนในดานราคาเปนสาคญ

การดารงอยกบการเปลยนแปลงแบบเปลยนสภาพโดยสนเชง (Living with discontinuous change)

เมอมการเปลยนแปลงแบบ Discontinuous จงเกดความทาทายตอผ เลนแตละคนในการมองหาโอกาสใหมๆ ในการตอบสนองตอรปแบบการแขงขนใหมๆ อยางรวดเรว เชนในกระบวนการผลตในอตสาหกรรมสงพมพทมขนตอนตางๆ มากมาย อกทงยงตองมผ เชยวชาญทเกยวของ

มากมายเชนกน ทงการถายภาพ จากชางภาพทมฝมอ เมอมการเขยนบทความตางๆ แลวกตองมการตรวจเชคจากบรรณาธการ จากนนจงนาไปทาการเรยงพมพดวยแมพมพอกขนตอนหนง และทาการจดพมพในขนตอนสดทายแตในปจจบนกระบวนการผลตตางๆ ไดมการเปลยนแปลงไป โดยมการนาคอมพวเตอรเขามาชวย ผานการใชโปรแกรมคอมพวเตอรททาใหขนตอนตางๆ สามารถทาเสรจไดโดยคนเพยงคนเดยวตงแตเรมตนจนถงการตพมพ และยงสามารถเผยแพรผานทางอนเตอรเนตไดในทนทจากการทเทคโนโลยไดมการเปลยนแปลงไปโดยสนเชง จงเกดความทาทายใหมๆ ใหผประกอบการสามารถหาโอกาสทางการตลาดใหมๆ ในการทจะสรางสนคาและบรการทสมบรณแบบใหกบลกคา โดยนากระบวนการทางดานเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ เขามาชวยใหการทางานตางๆ เปนไปอยางรวดเรวและมคณภาพมากขนอยางไรกตามการแขงขนใดๆ กมกจะมทงผชนะและผแพ เชนกรณของสารานกรม Encyclopedia Britannica ทในขณะนนเกอบทกครวเรอนจะตองมไวประจาบาน ซงมจดเรมตนตงแตป 1768 แตในป 1990 ยอดขายกลบลดลงอยางมาก ซงปญหาไมไดอยทตวสนคาเลยแตกลบอยท Encyclopedia Britannica มการนาเสนอรปเลมทหนา ยากแกการพกพา ในขณะทมผประกอบการรายอนๆ เชน Encarta ทนาเสนอในรปแบบ CD-ROM แทนหนงสอเลมหนาๆ ทพกพาไมสะดวก ทาใ หผ บ ร โภคหนมาสนใจและทายอดขายไดอยางมาก เมอเทคโนโลยมการกาวกระโดดอยางรวดเรว ทาใหมทงโอกาสและอปสรรคสาหรบผ เลนในแตละอตสาหกรรม รวมถงผ ทตองการเขามาในอตสาหกรรมนดวย ผ เลนเดมทอยในอตสาหกรรมนมานาน และมผลตภณฑทดเยยม เทานไมเพยงพอ จะตองมการพฒนาและหาแนวทางพฒนาสนคาใหมๆ อยตลอดเวลา เพอเปนการสรางความสามารถในการแขงขนใหกบองคกรเอง และยงปองกนการเขามาของผแขงขนรายใหมดวยการพฒนานวตกรรมในชวงตางๆ นนมความแตกตางกน จงทาใหแตละองคกรพบความยากลาบากในการบรหารจดการนวตกรรมทมการเปลยนแปลงไปในแตละชวง หลายองคกรไดพยายามสรางและขยายขดความสามารถตางๆ เพอทาใหบรษทไปใหถงชวง Specific Phase ใหไดเพราะเปนชวงทผลตภณฑอยตวมความเสถยรภาพนอกจากน ในชวง Fluid Phase ทมการรวมไวทงเทคโนโลยเกาและใหมทมการพฒนาและทาใหดขนควบคกนไป ในขณะทเทคโนโลยเกาเรมถงจดอมตวจะยงเปนแรงผลกดนใหมการพฒนาเทคโนโลยใหมๆ เพอตอบสนองใหทนตอคแขง ผ เลนแตละคน ตางกมความสามารถในการใชความรทสะสมมาใหเกดประโยชน มการใชความเชอมโยงเปนเครอขาย ทกษะ และสนทรพยทางการเงนตางๆ เพอขยายขดความสามารถขององคกรผานทางการสรางโอกาสทางการตลาดใหมๆ ในขณะเดยวกน กเปนความจรงวา ผแขงขนรายใหม

สวนมากจะเปนองคกรเลกๆ ทจะมการพฒนาอยในชวง fluid phase และนอยนกทจะพบผประสบความสาเรจในชวงน เพราะตองจาไววาในสภาพแวดลอมในการแขงขนนนเปนแรงกดดนตอผแขงขนหนาใหมทตองการเขามารวมในตลาดน ซงตองเปนผ ทแขงแกรงและโชคดเทานนจงจะสามารถอยรอดปลอดภยกระบวนการจดการทดของนวตกรรมทอยในสถานะคงตวจะมประโยชนมากสาหรบนวตกรรมทอยในชวงอมตวแตกควรทจะปรบตวเพอตอสกบผ ทจะเขามาใหมทประสบความสาเรจในเทคโนโลยใหมและไดขยบเขาส Mature phase ในเฟสอมตว (mature phases) ดวย ซงเปนทนาพจารณาวา แลวองคกรจะรบรสญญาณการเปลยนแปลงของคแขงขนอยางไร และถาเปนการเปลยนแปลงในเทคโนโลยอนทองคกรไมไดทาการวจยมากอน พวกเขาจะเขาใจความตองการของตลาดทกาลงจะเกดไดอยางไร ซงเปนสง ทองคกรจะตองหาทางจดการกบสงเหลาน ใหได ความทาทายทเกดขนไมเพยงแตเกยวกบการจดการนวตกรรมทอยในสภาวะคงตวแลวเทานน แตในสภาวะทมความไมแนนอนสง กตองใหความสาคญดวยทอาจเกดจากการเปลยนแปลงอยางรวดเรวทเปนผลมาจาก discontinuity องคกรทตองเผชญกบภาวะเชนนมกจะเปนองคกรขนาดเลก ทจาเปนจะตองมการปรบตวในการบรหารองคกร คอจะตองมความวองไว ความยดหยน และตองเรยนรไดอยางรวดเรวเพอตอบสนองใหทนตอการเปลยนแปลง ซงหลายครงพบวาขดกบการดาเนนการในสภาวะปกตขององคกร

นอกจากนยงไดมการศกษาทแสดงใหเหนถงพลงของการเปลยนแปลงเทคโนโลยทสงผลใหเกดการเปลยนโครงสรางของอตสาหกรรมอยางสนเชง เชน เครองพมพดด คอมพวเตอร และรถยนต ไดมความกงวลกนวาการเปลยนแปลงในอตสาหกรรมใดๆ นนสวนใหญจะเกดจากเทคโนโลยทไมใชเทคโนโลยทมอยเดมในอตสาหกรรมนนๆ เปนเทคโนโลยจากภายนอกอตสาหกรรม เชน ไดมการเปลยนแปลงวธการใหบรการในการทาธรกรรมทางการเงนผานทางอนเตอรเนตหรอมการใหบรการทางโทรศพทมากขน ทงนเปนผลมาจากการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศทงสน ซงจะเหนวาเปนเทคโนโลยทไมใชเทคโนโลยดงเดม ทบางครงกเปนผลจากการทผ ทอยในอตสาหกรรมเดมนนไมมความรความเขาใจเพยงพอในเทคโนโลยทเขามาใหมทาใหมการบรหารจดการงานผดพลาดไมสอดคลองกบทศทางการเปลยนแปลงเทคโนโลย เชน การปฏเสธกระบวนการผลตรปถายโพลารอยดของโกดก

THE DIMMING OF THE LIGHT BULB

ในสมยโบราณมการใชตะเกยงนามนททาจากไขมนสตว เพอใหแสงสวาง และไดมการพฒนาเรอยมา จนกระทงเปนเทยนไขในยคโรมน จากนนปลายศตวรรษท 18 เมอมการขยายตวของอตสาหกรรมถานหน ทสามารถใหแสงสวางได Humphrey Davy กไดประดษฐตะเกยงคารบอน (Carbon Arc Lamp) เพอใหแสงสวาง และถอเปนการเปดประตสการพฒนารปแบบการใหแสงสวางตางๆ จนกระทงถงยคของแสงสวางทใชกาซเปนเชอเพลง

จนกระทงกลางศตวรรษท 19 นาย Joseph Swann นกวจยชาวองกฤษและ นาย Farmer นกวจยชาวสหรฐอเมรกา ไดเรมทาการทดลองตางๆ จนกระทงไดนาไปสการพฒนาเสนลวดเลกๆ อยในครอบแกวทสามารถใหแสงสวางได เรยกไดวาเปนหลอดไฟอเลคทรอนกสหลอดแรกของโลกและไดมการใชงานอยางแพรหลายและประสบความสาเรจในเชงพาณชยอยางมาก ในป 1879 ไดมการจดสทธบตรหลอดไฟแบบใชขดลวด หรอ Incandescent lamp โดยนาย Thomas Edison ในสหรฐอเมรกา และนาย Joseph Swann ซงเทคโนโลยการกาเนดแสงสวางจากไฟฟานไดสงผลกระทบตออตสาหกรรมกาซอยางมาก บรษทและองคกรทมสวนเกยวของตางๆ ตางตอบรบกบการเปลยนแปลงน โดยการพยายามพฒนานวตกรรมทชวยใหยดระยะเวลาและยงคงรกษาความนยมในการใชกาซเพอใหแสงสวางไวไดจนถงตอนปลายศตวรรษท 19 จากนนระหวางป 1886 ถง 1920 กไดมการพฒนาหลอดไฟอยางตอเนองทงทเปนเทคโนโลยแบบ breakthrough และเปนการปรบปรงเลกๆ นอยๆ แบบ incremental จากการศกษาของนกวจยนาม Bright พบวาการพฒนาเลกๆ นอยๆ เชน การพฒนาการใชกาซในหลอดไฟแทนสญญากาศ หรอเปลยนเปนใชขดลวดทงสเตน ทาใหสามารถลดราคาของหลอดไฟไดถง 80% เมอเปรยบเทยบกบชวงแรกระหวางป 1880-1896 ทเพงมการคดคนหลอดไฟ จากทฤษฎทางนวตกรรมจะเหนวาหลงจากทนวตกรรมไดขามผานยคทยงไมมอะไรแนนอนจนกระทงเกดเปน Dominant design แลว จะมการพฒนาผลตภณฑอยางตอเนองจนกระทงถงจดทอตสาหกรรมนนๆ เรมอมตว เชนกรณของการพฒนาหลอดไฟทมการพฒนามาอยางตอเนองจนถงประมาณป 1920 ทไดมาถงจดอมตว ทาใหผ ทเกยวของในการผลตหลอดไฟนเชน Philips, General Electric (GE) หรอ Westinghouse สามารถสรางความมนคงได และเปนผผลตทสาคญในอตสาหกรรมนถงแมวาอตสาหกรรมจะพฒนาเขาสสภาวะทมเสถยรภาพ และคงตวแลว แตกยงตองมการพฒนาทางเทคโนโลยอยตลอดเวลา เชนในศตวรรษท 19 ท นาย Henri Becquerel ไดประดษฐหลอดฟลออเรสเซนต และนาย Claude กไดประดษฐหลอดนออน ซงประดษฐกรรมทงสอง

อยางไดสรางผลกระทบตออตสาหกรรมอนๆ ทเกยวของดวยหลอดนออนมจดเรมตนจากการคนควารปรางลกษณะของหลอดไฟทเหมาะสมเพอบรรจแกสชนดตางๆในหลอดทมปฏกรยากบนออนเชนเดยวกนแตใหสแตกตางกนหลอดฟลออเรสเซนต ไดมการนามาทาตลาดในเชงพาณชยโดยบรษท Sylvania ของสหรฐอเมรกา ในป 1938 และจากนนกไดมการพฒนาอยางตอเนองตามมา โดย GE และ Westinghouse หลอดฟลออเรสเซนตนมขอดมากมาย ทงประหยดพลงงานและมอายการใชงานทยาวขน ทาใหมการใชอยางแพรหลาย จนกระทงมาถงจดอมตวในป 1990 ขณะทหลอดนออนและหลอดฟลออเรสเซนทอยบนพนฐานในการพฒนาเทคโนโลยเดยวกน แตกเกดการพฒนาทแตกตางไปโดยสนเชงในทศวรรษท 1960 จนกระทงในป 1962 ทฤษฎเกยวกบ Solid state electronics ไดนาไปสการคนพบ LED (light emitting diode) ซงเปนสงประดษฐทใหแสงสวางทงสแดงและสเขยว หลอด LED นใหความสวางมากและกนไฟนอย และเปนองคประกอบพนฐานสาคญของสงประดษฐทางอเลกทรอนคสอยางรวดเรว จะเหนวาทกวนน LED เปนสวนหนงของอปกรณหลายๆ ชน เชน ทว โทรศพทมอถอ และแปรงสฟนไฟฟา

การพฒนาของ LEDs ไดเกดในหลายๆ อตสาหกรรมเพอรองรบตลาดทหลากหลายขน Nichia Chemical เปนบรษทผคดคนและพฒนาเทคโนโลยของ LEDs จนกระทงในป 1993 กประสบความสาเรจในการผลต LED แสงสนาเงน และในป 1995 ได LED แสงสขาว Nichia Chemical ไดมการลงทนอยางมากและตอเนองเพอพฒนาทงสนคาและกระบวนการผลตและสามารถทาใหบรษทเปนเจาของสทธบตรกวา 300 ฉบบ

LED แสงสขาวมขอดตางๆ มากมาย ททาใหมการใชเปนสวนประกอบสาคญในสนคาจานวนมาก

- ประหยดพลงงานไดถง 85 % ของหลอดไฟทวไป

- มความสวางกวาหลอดไฟทวไปถง 16 เทา

- ขนาดเลก

- อายการใชงานนานประมาณ 100,000 ชวโมง หรอ 11 ป

- มรปแบบทหลากหลายทงขนาด และรปราง

- เกดการประหยดในภาคการผลต (Economy of Scale) ททาใหราคาถกลงเรอยๆ

หากราคาของ LED แสงสขาวลดลงเรอยๆ ใชงานไดนานขน และใชไดหลากหลายรปแบบ บรษทตางๆ ทาใหผประกอบการในอตสาหกรรมหลอดไฟเดมรสกวาเทคโนโลย LED นจะเปนภยคกคามตออตสาหกรรม และจะสงผลใหเกดการเปลยนแปลงอยางรวดเรว เพราะเทคโนโลย LED ไดมการจดสทธบตรกวา 300 ฉบบโดย Nichia Chemical ผ มความเชยวชาญในเทคโนโลย หากผผลตรายอนตองการทจะผลต LED กตองมการซอสทธจาก Nichia Chemical ซงเปนเทคโนโลยทมขนตอน กระบวนการตางๆ ทซบซอน ดวยเหตนทาให Nichia Chemical สามารถสรางรายไดไดมากกวา $200ลานดอลลารสหรฐอเมรกาตอป และไดมการประเมนวาจะสรางรายไดใหกบ Nichia Chemical ทงหมดกวา 2 พนลานดอลลารสหรฐ

ปจจบนในเมองตางๆ โดยเฉพาะในสหรฐอเมรกา ไดมแนวคดทจะหนมาใชหลอดไฟจราจรจาก LED แสงสขาว เพราะใหความสวางมากกวาและประหยดพลงงานมากกวา อกทงยงมแนวโนมทจะนามาใชในหลายๆ อตสาหกรรม เชน ใชหลอดแสงสขาวสาหรบใหแสงสวางภายในรถยนต ทาใหผผลตรายใหญอยาง GE กาวเขาสตลาดและมเปาหมายทจะทาใหเปนตลาดแบบ mass market เชน ใชเปนไฟถนน เปนตน คาดวามลคาการตลาดนจะมคาประมาณ 12 พนลานดอลลารสหรฐอเมรกา เฉพาะในประเทศสหรฐอเมรกาเทานน

1.6 Christensen’s Disruptive Innovation Theory

ถงแมวาความกาวหนาตางๆ หรอการเกด Breakthroughs ในเทคโนโลย สามารถเปลยนรปแบบการแขงขน แตกยงมกลไกอนๆ ทสามารถเปลยนแปลงรปแบบการแขงขนไดเชนกน เชนในตวอยางเรอง “เทคโนโลยทดมากอาจจะไมเพยงพอ” เปนตวอยางของหลายอตสาหกรรมทตองเผชญกบความยงยากในการจดการกบความรทมอยใหทนตอการเปลยนแปลงตางๆ อยางทนทวงท ดงน

เทคโนโลยทดมากอาจจะไมเพยงพอ

ในป 1970 Xerox เปนผ นาคนสาคญในอตสาหกรรการทาสาเนาเอกสาร ซงเปนเทคโนโลยทมการเปลยนแปลงอยางรนแรง (radical technology) ทคดคนโดยนาย Chester Carlsen และ สถาบน Battelle Institute ถงแม Xerox จะม Core Technology ทสาคญและมการลงทนอยางตอเนองในเทคโนโลยนนๆ แตกพบวา Xerox กาลงถกแทรกแซงจากบรษทญป น ถงแมวา Xerox จะมประสบการณมากในอตสาหกรรมนและมความรความเขาใจอยางลกซง ใน Core technology ของตวเอง ซงเปนเวลาเกอบ 8 ป ท Xerox ชะลาใจไมไดคดคนผลตภณฑใหมๆ เพอสรางความสามารถในการแขงขนใหมอยอยางตอเนอง จนกระทงประสบความลมเหลว สวนแบงทางการตลาดหายไปก ว า ค ร ง แ ล ะ ย ง ต อ ง ป ร ะ ส บ ก บ ป ญ ห า ท า ง ก า ร เ ง น อ ก ด ว ย เชนเดยวกนในป 1950 RCA บรษทผ นาอเลกทรอนกสขนาดใหญ ผพฒนาวทยแบบพกพาทใชเทคโนโลยพนฐานทสามารถเขาใจไดโดยงาย แต RCA ไมไดใหความสนใจทจะพฒนาในเทคโนโลยพนฐานน แตกลบมงไปทการ ใชเทคโนโลยขนสงตางๆ ซงตรงขามกบ Sony ทใชประโยชนในการพฒนาอปกรณทพกพาได ซงสามารถสรางตลาดและเขาถงความตองการลกคาได ทาให Sony ประสบความสาเรจในการแขงขนในตลาดน

Clayton Christensen ไดศกษาในเชงลกของหลายๆ อตสาหกรรม โดยมงศกษาทอตสาหกรรม Hard disk เพราะเปนเสมอนตวแทนของอตสาหกรรมททมการออก Dominant Design อยตลอดเวลา ครสเทนเซนส สงเกตวาเมอมนวตกรรมใหมๆ หรอมการเปลยนแปลงตางๆ เกดขน จะทาใหบรษททเปนผ นาหรอเปนเจาตลาดในขณะนน ลมเหลวในการตอส ในสภาพการแขงขนทเปลยนแปลงไป ซงบรษททสามารถอยรอดไดนน จะตองมการวจยและพฒนา อยางตอเนองเพอพฒนาสนคาและบรการใหมๆ ใหตรงกบความตองการของลกคา พรอมทงมการสารวจตลาดเพอหาชองทางสาหรบสนคาทไดมการพฒนาขนจรงๆ แลวเทคโนโลยทงหมดทคนพบกอใหเกดการเปลยนแปลง คอทาใหเกดตลาดใหมทมความคาดหวงและความตองการหลากหลายมากขน ซงผเลนแตละคนตองพยายามทจะหาทางพฒนาผลตภณฑใหงายตอการใชงานและราคาถกลงเมอตอบสนองตอความตองการของลกคาใหได เชน ผบกเบกในอตสาหกรรมคอมพวเตอร PC เชน Apple, Atari และ Commodore เปนตน ในกลางป1970 ไดพยายามจะสรางคอมพวเตอรสาหรบใชงานในบานทมราคาถกและตองการฟงกชนการใชงานตางๆ นอยกวากลมลกคาหลกของแตละบรษททตองการคอมพวเตอรทมความจมากและความเรวสง ซงผบรหารของบรษทเหลานกพอใจทจะผลต

สนคาทมฟงกชนการใชงานนอยลงดวยราคาทเหมาะสมเพอรองรบตลาดผบรโภคใหมทจะเกดขน กลมผผลตเดมมงเนนทาการผลตเพอตอบสนองตอกลมลกคาหลกของเขาจนมองขามโอกาสในการพฒนาการเจาะตลาดใหมทมกาลงซอมหาศาล เพราะตลาดใหมมกจะเรมจากตลาดเลกไมไดทาใหบรษทมการผลตแบบเตมกาลง และอาจยงไมสามารถระบความตองการทชดเจนได โดยสวนใหญมกจะเรมจากความยงยาก ความไมแนนอนและเสยง เนองดวยตลาดมขนาดเลกและกยงไมชดเจนวาจะมโอกาสในการเตบโตมากนอยเพยงใดแตเมอกลมลกคาใหมเหลานถาในธรกจ PC กเปนกลมลกคาทตองการคอมพวเตอรใชทบาน ไดกลายมาเปนลกคากลมใหญของผผลต ดงนนจะตองมการพจารณาวาอะไรควรจะเปน Dominant design ของลกคากลมนทมการพจารณาราคาและประสทธภาพทแตกตางจากเดมเปนสาคญจากการทมการเกดของตลาดใหมดงนนเทคโนโลยทใชในการออกแบบ Dominant design จะตองมความสามารถเพยงพอและเชอถอได อาจจะใชแนวคดของ Abernathy and Utterback ทกลาววาในทสดกสามารถผผลตกสามารถคดคน พฒนาสนคาจนถกใจไมเพยงแตกบลกคากลมใหมเทานนลกคาเดมกเชนกน ทพอใจกบสนคาทมราคาและประสทธภาพนาดงดดใจ จากจดนผผลตคอมพวเตอรขนาดเลกเรมมองเหนผลประโยชนทจะไดจากการใชไดรฟ ทมรปแบบทแตกตางกนแตยงคงมฟงกชนการใชงานตามทพวกเขาตองการ ในราคาทถกลงรปแบบตลาดเปลยนไป (Market disruption) ธรกจทเกยวของเรมทจะใหความสนใจกบตลาดใหมนและลงมาเปนผ เลนเตมตว เปนการเปลยนรปแบบการแขงขน ผผลตดสกไดรฟเดมพยายามทจะปรบตวใหเขากบตลาดทเปลยนไปน สงทบรษทพวกนทาคอพยายามลอกเลยนแบบเทคโนโลยทเกดขน หากแตวายงลาหลงอยมาก บรษทเหลานสวนใหญจงไมประสบความสาเรจ ประสบกบภาวะขาดทนจนถงขนลมละลายทสาคญกคอผ เลนหนาใหมทเปนผ เปลยนรปแบบการแขงขนนพบวาตนเองตองเผชญกบความเสยงจากผ เลนทพยายามจะลอกเลยนแ บบเทคโนโลยของพวกเขา แตองคกรทฉลาดสวนใหญนนจะไมทนตอสภาพทถกคกคามจากการลอกเลยนแบบเทคโนโลย แตเขาจะพยายามพฒนา Dominant design ใหม เพอหลกหนจากการถกลอกเลยนแบบ ซงจะทาใหบรษทสามารถหาโอกาสทางตลาดใหมทจะพฒนา Dominant design นนใหเปลยนรปแบบการแขงขนอกครง ซงลกษณะการเปลยนแปลงแบบ disruptive innovation น พบไดในหลายอตสาหกรรม

จากนนไดมการศกษาของครสเทนเซนสและเรนอร ไดวเคราะหความเชอมโยงของตลาดทเกด discontinuity ออกเปน 2 มมมองคอ disruption ทเกดจากขนเนองจากเทคโนโลยใหมทม

ประสทธภาพสงกวาทมผลตอการแขงขนกบสนคาในตลาดเดม และ disruption ทเปนการสรางตลาดใหมอยางสนเชงความทาทายทสาคญขององคกรในการจดการกบสงทเกดขนน ไมใชวาจะบรหารจดการกบความกาวหนาทางเทคโนโลยไดอยางไร แตการจดการกบการเปลยนแปลงเทคโนโลยอยางไรเพอใหตอบสนองตอความตองการของผบรโภคและสภาพตลาดทเปลยนไปนนสาคญยงกวา

1.7 สาเหตอนๆ ของการเกด Discontinuity

ปญหาตางๆ ทเกดขนในการบรหารจดการไมวาจะในสภาวะทมการเปลยนแปลงอยางฉบพลน (Discontinuous) หรอในสภาวะคงตว (Steady state) ทเกดขนจากการเปลยนแปลงเทคโนโลยอยางสนเชง (radical technology) หรอการเปลยนแปลงตลาดตางๆ กตาม เชน อาจจะเกดจากความกาวหนาทางเทคโนโลยครงยงใหญ (breakthrough) หรอการเปลยนแปลงเทคโนโลยทมอยแลวเพอใหตอบสนองตอความตองการของตลาดทจะเกดขนใหม รวมทงการเปลยนแปลงรปแบบในการดาเนนธรกจเชน การเปลยนวธการดาเนนธรกจสายการบนเปนแบบสายการบนตนทนตา

1.8 นวตกรรมไมใชเรองงาย…

ถงแมวานวตกรรมจะเปนสงทมความสาคญในการสรางความสามารถในการแขงขนและยงเกยวพนกบการวางตาแหนงทางกลยทธ แตกไมมใครยนยนไดวา นวตกรรมนนจะประสบความสาเรจ ในอดตไดมสนคาและกระบวนการทางนวตกรรมตางๆ ทบางกประสบความสาเรจ บางกลมเหลว เชน

EDSEL FORD

ในป ค.ศ. 1952 นกวศวกรของ Ford ไดทดลองผลตรถรนใหมทใชชอวา Edsel Ford ซงเปนชอของบตรชายคนเดยวของ Henry Ford เพอตอบโตรถขนาดกลางของ GM และ Chrysler แตอยางไรกตาม รถรน Edsel Ford น กไมประสบความสาเรจ เพราะ Ford ตองเสยคาคาโฆษณาถง 1 หมนเหรยญสหรฐตอคน ซงคดเปนสองเทาของตนทนการผลต เพอทจะทาใหรถ Edsel Ford นเปนทนาดงดดใจลกคาในการขบข โดยวางแผนการประชาสมพนธไววา จะใหรถ Edsel Ford ในสายการผลตแรกทง 75 คนขบออกจากโรงงานพรอมกน โดยมงตรงไปยงตวแทนจาหนายตางๆ แต Ford กสามารถผลตไดเพยงแค 68 คนเทานน อกทงการถายทอดสดจบฉลากแจกรถ Edsel Ford แตเมอถงคราวทตองมอบใหผ โชคด รถกเกดสตารทไมตด ทาใหผบรโภคหมดความนาเชอถอในรถรนน และบรษท Ford เองกพยายามทจะรกษาชอเสยงของตนเอาไว จงไดตด Edsel Ford ออกจากสายการผลตและหนมาพฒนารถรนอนๆ ตอไป

ธรกจสายการบนในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 ไดมการแขงขนกนอยางชดเจนในการครองความเปนเจาตลาดสาหรบสายการบนระยะไกล (Long distance airlines) โดยเฉพาะบนเสนทางขามมหาสมทรแอตแลนตก หนงในผแขงขนนนคอ Bristol Brobazon บรษทจากประเทศองกฤษ โดยมการออกแบบเสนทางการบนสาหรบสายการบนระยะทางไกล ดวยเครองบนทงระเบด ซงไดรบการอนมตจากกระทรวงการบนในป1943 ดวยความรวมมอกบ BOAC ลกคาหลกสาหรบสายการบนกจะเปนกลมลกคาทพงพอใจกบโครงสรางของตวเครองบนและอปกรณตางๆ ซงการทไมไดคานงถงจานวนลกคา ระยะทางและรายได จงเปนเหตใหคาใชจายเพมขนอยางรวดเรว ไมวาจะเปนงบประมาณเกยวกบการกอสรางเครองอานวยความสะดวก เชน การปรบแตงเครองบนใหมความเหมาะสม การรอถอนสงปลกสรางเพอจะขยายลานวงใหใกลกบ Bristol โครงการนประสบกบความลมเหลวและมความไมเหมาะสมเกยวกบองคประกอบหลายๆ อยาง เปนตนวา ความพยามยามทจะสรางความหรหราใหกบกลมลกคาผหญงทมการจาลองอปกรณตาง ๆ เพอสะทอนใหเหนถงความเปนหญงสาวทมความทนสมย เครองบนตนแบบนใชเวลาหกปครงในการสราง รวมถงใชเทคนคในการออกปกของเครองบนและเครองยนต ถงแมวาผลการทดสอบการบนจะออกมาด และจากคณลกษณะพเศษนสาหรบตลาดการบนมนไดสรางความแตกตางเปนอยางมาก จนกระทงในป 1952 ภายหลงจากการบนไดเพยง 1,000 ไมล โครงการนไดถกทงไปเนองจากตนทนทสงสาหรบการจายภาษ ในกรณคลายๆ กนนโครงการพฒนาเครองบน Concorde กประสบความลมเหลวไมเปนทา

ธรกจสอสาร

ในชวงปลายป 1990 มการปฏวตทางดานการตดตอสอสารของระบบไรสาย อกทงมนวตกรรมตาง ๆ จานวนมากทประสบความสาเรจ แตประสบการณอยางหนงทผบรษทตางๆ ตองใหความสนใจคอ บรษทโมโตโลรา ซงพยายามทจะผลกดนใหมการตดตอสอสารไดจากทก ๆแหงบนโลก ไมวาจะเปนทะเลทรายซาฮารา หรอยอดเขาเอเวอรเลส การทจะสามารถทาอยางนนไดจะตองใชเงนจานวน 7 พนลานเหรยญสหรฐฯ และตดตงดาวเทยมจานวน 88 ดวงรอบโลก และแมวาจะเปนทรกนอยแลวสาหรบผ รวมทนวาตนทนของ Iridium สงมาก แตทายทสดกไดรบเงนลงทนในการวางโครงขายดงกลาว แตนนเองทเปนปญหา เพราะสงใหม ๆ กจะลดคณคาไปตามเวลา คนสวนใหญไมไดตองการใชโทรศพทจากเกาะทอยไกลๆ หรอจากขวโลกเหนอ และพบวาความตองการระบบโทรศพทเคลอนทจากตางประเทศมเพยงเลกนอย รอบๆ เมองใหญ ทเลวรายกวานน ชดอปกรณ Iridium ตางๆ กมขนาดใหญเทอะทะ เนองมาจากความซบซอนของอปกรณไรสาย เรองตนทนทสงมากถง 3,000 ดอลลารสหรฐฯ ทาใหคาบรการในการโทรสงตามไปดวย

ถงแมวาเทคโนโลยนจะไมประสบความสาเรจ ตอมาในป 1999 บรษทททาธรกจนกลมละลาย ปญหาเหลานกยงไมจบ ยงตองมตนทนในการบารงรกษาดาวเทยมทโคจรอยรอบโลกอกเดอนละ 2 ลานเหรยญดอลลาหสหรฐฯ โมโตโรลาผ รบผดชอบไดเลงเหนวา มบรษทโทรคมนาคมอนๆ อาจจะใชประโยชนไดกบดาวเทยมเหลาน ซงกไมไดแสดงตนออกมาอยางชดเจน โมโตโรลาจงมองไปทการลงทน 50 ลานเหรยญดอลลารสหรฐฯ ในการนาดาวเทยมออกจากวงโคจรและทาลายทงเพอความปลอดภย และแผนงานนกไดจดทาขนโดย NASA ซงเปนเรองทมความเสยงมากในการกอใหเกดสงครามนวเคลยร โดยเศษเลกๆ ของซากดาวเทยมไดตกลงสพนโลกมากพอทจะสงสญญาณใหรสเซยตอส เพอปองกนตวดวย anti-missile เนองจากมนอาจจะไมปรากฎในรปชนของดาวเทยมแตจะเปนในลกษณะของ Moscow-bound missile

ธรกจดอทคอม

ในขณะทอนเตอรเนตกาลงเปนทจบตามองของนกลงทนหนาใหมๆ มากมาย แตเสนทางของธรกจดอทคอม กไมไดปไปดวยกลบกหลาบเสมอไป บางบรษทเชน Amazon และ Yahoo พวกเขาถกมองวาเหมอนเปนคลนทลอยสงขนไปเรอย ๆ แตสาหรบพวกเขากลบคดวามนเปนฟองสบทแตก

ออก บรษทใหม ๆ พยายามทจะอยรอดและประคองตวเองใหอยไดใหเทากบตอนเรมตนเทานนกพอแลว แตในขณะเดยวกนบรษทขนาดใหญและบรษททมความมนคงกยงคงเปนเรองยากทจะประคองตวเองใหรอดพนได ตวอยางเชน บรษท BT เจาแหงวงการสอสารยงประสบกบการขาดทนประมาณ 60% ของมลคาตลาดรวม แนนอน ทถงแมจะมความลมเหลวเกดขน แตกใชวาจะเปนการลมเหลวอยางสนเชง สาหรบองคกรสวนใหญจะถอวาความลมเหลวนนเปนบทเรยน จะมการกลบไปศกษาถงเหตของความลมเหลวนน เชนศกษาเกยวกบความลมเหลวของผลตภณฑใหม ๆ การเกดขนของนวตกรรมยอมตองมความเสยงควบคไปดวยจากความไมแนนอนของนวตกรรม การพฒนาทางเทคนค การตลาด สงคม การเมอง และปจจยอน ๆ กบผลลพธทไดมาถงแมวามนจะลมเหลวกตาม แมกระทงบรษททมการบรหารจดการทดเยยมกยงผดพลาดได เชน ความสาเรจของ 3 M’s เจาของ Post-it ซงในอดตกประสบปญหามากมายเกยวกบการเปลยนแปลงกระบวนการทางนวตกรรม ซงจะเหนไดวาความลมเหลวเหลานไมไดเปนเรองใหมเลยประเดนสาคญอยทวาเราจะตองแนใจกบการเปลยนแปลงนวตกรรมนน โดยจะตองมการออกแบบรวมถงการควบคมดแลใหมขอผดพลาดนอยทสด และเรยนรจากความผดพลาดทเกดขน ซงเรากจะสามารถหลกเลยงขอผดพลาดทเคยเกดขนมาแลวได

1.9 แตมนกเปนสงทหลกเลยงไมได

เพอหลกเลยงการเผชญกบความเสยง หลายองคกรตดสนใจทจะไมทาการเปลยนแปลงใดๆ ทางนวตกรรม ถงแมจะรวาจะใหผลลพธทดกตาม การกระทาเชนนไมสงผลดนกตอองคกรโดยเฉพาะในสภาวะทตองเผชญกบการเปลยนแปลงในดานตางๆ อยตลอดเวลา เพราะหากองคกรตองการทจะอยรอด การพฒนาผลตภณฑใหมหรอกระบวนการใหมเปนสงจาเปนอยางยง

จากการศกษาอตราการอยรอดของบรษทขนาดใหญของ Foster และ Kaplan พบวาตงแตป 1857 ถงป 1997 จากบรษท 500 บรษทใหญทอยในการจดอนดบของ Standard and poor 500 นนจะมเพยง 74 บรษทเทานนทยงคงอยรอดได เชน General Electric เปนทแนนอนวาบรษทขนาดใหญทเขมแขงอยาง IBM, GM หรอ KODAK สามารถแสดงถงศกยภาพทเหนอกวาบรษทขนาดเลกทมกไมเหนความสาคญตอการเปลยนแปลงนวตกรรมเลยบางบรษทตองมการเปลยนแปลงอยางมากเพอทจะอยรอดในธรกจตอไปและมหลายบรษททเรมธรกจในอตสาหกรรมหนงและไดมการปรบตว

เรอยมาจนสามารถเตบโตในอกอตสาหกรรมหนงทแตกตางกนโดยสนเชงได เชน บรษทโนเกยทแตเดมเรมกอตงดาเนนธรกจตดไม ไดมการพฒนาอยางตอเนอง จากการผนตวเขาสธรกจการผลตกระดาษ พฒนาเขาสยคสานกงานไรกระดาษ “Paperless Office” ในธรกจ IT จนปจจบนนโนเกยเปนผผลตโทรศพทเคลอนทรายสาคญของโลก

จากการศกษาของ Utter back ขใหเหนวาสงเหลานไมไดเปนปญหาเฉพาะองคกรใดองคกรหนงเทานนแตผลจาก radical innovation ทเปลยนแปลงรปแบบการแขงขนอยางสนเชงนน อาจทาใหอตสาหกรรมทงหมดแยลงหรอแมแตหายไปจากระบบเลยกได สามารถสรปได 2 ประการคอ นวตกรรมทงหลายททาลายหนวยธรกจทมอยเดม มกเกดจากการเขามาของผ เลนรายใหมหรอบคคลทอยนอกอตสาหกรรม และ ธรกจรายเดมทอยรอดไดกดวยการเปลยนแปลงตวเอง

ดงนน คาถามจงไมใชแตวาเราจะพฒนานวตกรรมใดเทานน หากแตวาตองพจารณาวาจะ “ทาอยางไร” ใหประสบความสาเรจ บทเรยนตางๆ ทไดจากการคนควาและประสบการณตางๆ เกยวกบความสาเรจและความลมเหลวตางๆ สามารถนามาใชเปนแนวทางปฏบตเพออนาคตได ในกระบวนการทไมแนนอนและความซบซอนของนวตกรรม “ดวง” กเปนสวนหนงทมสวนตอความสาเรจหรอความลมเหลว แตอยางไรกตามความสาเรจทแทจรงนนจะอยทความสามารถในการจดการกระบวนการตางๆ ไดอยางสอดคลองกน ซงมการศกษาพบวาการทจะประสบความสาเรจไดนนตองมพนฐานมาจากการเรยนรอยางตอเนอง ถงความเขาใจในการบรหารกระบวนการ เปรยบไดกบการตกอลฟ หากมการฝกฝนบอยๆ ความชานาญตางๆ กจะเกดขนมากเทานน ตามท Gary Player นกกอลฟชอดงไดกลาวไววา “ยงผมซอมมาก ผมกจะยงโชคด” แลวเราจะทาการจดการนวตกรรมอยางไร? นวตกรรมเปนกระบวนการหลกทเกยวกบการทองคกรนาเสนอสนคา หรอบรการใหม รวมถงชองทางการจดสงและวธการผลตตางๆ ไมวาองคกรนนจะทาธรกจเกยวกบ อฐ ขนมปง ธนาคาร หรอสถานรบเลยงเดก ลวนแลวแตมความทาทายไมตางกน วาจะทาอยางไรจงจะสรางความไดเปรยบทางนวตกรรม รวมทงสามารถอยรอดและเตบโตได

องคกรควรมกระบวนการจดการ 4 ขนตอนในการพฒนากระบวนการทางนวตกรรม

- คนหาและตรวจสอบ สภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกขององคกร เพอใชเปนขอมลในการพฒนานวตกรรมทมประสทธภาพ ซงตองมการคนควาวจย ศกษาพฤตกรรมคแขง ศกษากฎหมายตางๆ ทเอออานวยตอนวตกรรม เพอใชเปนขอมลในการหาชองทางใหมใหแกองคกร

- การคดเลอกเชงกลยทธ ทเลอกจากชดของนวตกรรมทมแนวโนมทจะประสบความสาเรจทไดจากการตรวจสอบและคนหาในขนตอนแรก ซงเปนสงทองคกรพรอมทจะทมเททรพยากรในการพฒนาอยางเตมท เปนความทาทายอยางมากขององคกรในการเลอกสงทองคกรมอยมาใชใหเกดประโยชนสงสดในการสรางความสามารถทางการแขงขน

- แหลงทมาของทางเลอก เปนการเลอกใชความรไมวาจะเปนความรทไดจากทาวจยและพฒนาหรอการไดรบการถายทอดทางเทคโนโลย ใหเกดประโยชน

- การนาเอานวตกรรมนนไปปฏบตจรง เปนการเปลยนจากแนวความคดผานกระบวนการตางๆ จนออกมาเปนผลตภณฑ หรอบรการสตลาด หรอเปนกระบวนการใหมๆ ภายในองคกร

- การเรยนรจากการทลงมอปฏบตไปแลว วาสาเรจหรอลมเหลว เปนการเรยนรจากประสบการณทเกดขน เพอหาทางแกไขและบรหารจดการวาตองทาอยางไรจงจะทาใหกระบวนการดขน

ยงมการเปลยนแปลงมากมายทองคกรจะตองเรยนรและหาทางวาควรจะปรบองคกรไปในทศทางใด ซงกขนยกบวาองคกรนนมพนฐานการดาเนนธรกจและลกษณะองคกรแบบใด และจะพบกบความไมแนนอนประเภทใดบางทตองรบมอใหได เชน โครงสรางและกระบวนการทางานในองคกรขนาดใหญจะยงยากและซบซอนมขนตอนมากกวาบรษทเลกๆ ทจะมความคลองตวมากกวา หรอบรษทเกยวกบธรกจเวชภณฑจะใหความสาคญกบการศกษา คนควา วจย และพฒนา จะเหนไดจากการทมสดสวนเงนลงทนในการวจยและพฒนาเปนจานวนมาก องคกรทไมหวงผลกาไรอาจจะเนนไปทการลดตนทนและปรบปรงคณภาพสนคา ขณะทธรกจทางดานเอกชนจะใหความสาคญกบสวนแบงทางการตลาดมากกวา เครอขายของแตละธรกจจะตองมการเตรยมความรวมมอตางๆ เพอรบมอกบเหตการณตางๆ ทจะเกดขนในการบรหารจดการ เพอสรางความสาเรจรวมกน อกทงเรอง

ทางกฎหมายเกยวกบการคมครองทรพยสนทางปญญากตองใหความสาคญอยางยงเพอใหมนใจวาสนทรพยทางปญญาขององคกรไดรบความคมครองอยางแทจรง

หวใจของการบรหารจดการกบนวตกรรมใหมๆ คอการเรยนรทจะหาทางแกไขปญหาทเหมาะสม ใหสอดคลองกบแตละสถานการณ ซงกจะแตกตางกนไปในแตละองคกร

กระบวนการจดการนวตกรรมนน องคกรจะตองตอบคาถามเหลานใหได

1. เราจะวางโครงสรางของกระบวนการนวตกรรมทเหมาะสมอยางไร

2. เราจะพฒนารปแบบพฤตกรรมการทางานประจาวนใหมประสทธภาพไดอยางไร และจะกาหนดการดาเนนงานประจาวนอยางไร

3. เราจะปรบเปลยนหรอพฒนากระบวนการทางานอยางไร เพอใหสามารถรบมอกบความทาทายกบนวตกรรมทคงตว (steady state) และนวตกรรมทเปลยนสภาพโดยสนเชง (discontinuous)

เรองทสาคญในการบรหารนวตกรรมคอการพยายามทจะระบถง “Best practice“ แตจากการศกษาพบวาบรษทสวนใหญนนจะใชประสบการณในการเรยนรและบรหารนวตกรรมเชน การเรยนรการบรหารเทคโนโลยนนสวนใหญจะไดมาจากประสบการณของบรษทของสหรฐอเมรกาทมเทคโนโลยระดบสง ขณะทกฎตางๆ ทเกยวกบการพฒนาผลตภณฑนนจะมพนฐานอยบนการคนควาวจยตามแบบแผนของบรษทผผลตของญป น อยางไรกตาม ดเหมอนวาจะไมมแนวทางใดแนวทางหนงทเรยกวา Best practice ในการบรหารนวตกรรมใหมๆ ดวยเหตทแตละอตสาหกรรมมความแตกตางกนทงเรองเทคโนโลย โอกาสทางการตลาด และรปแบบการบรหารของแตละองคกร ดงนนในหนงสอเลมนจงปฎเสธ “One best way” แตจะหาทางทเหมาะสมในการเชอมโยงกนระหวางโครงสราง กระบวนการ และวฒนธรรมขององคกร รวมถงโอกาสของเทคโนโลยใหมๆ สภาพการแขงขน และสงแวดลอมทางการตลาดทองคกรนนตองเผชญ

1.10 ความทาทายใหมหรอการตอบสนองแบบเกา

“กระบวนการผลตและสภาพตางๆ ของสงคม ไมมสงใดทแนนอนตลอดไป…อตสาหกรรมแบบเกานบวนจะยงสญสลายไปและแทนทดวยอตสาหกรรมแบบใหม…ทไมไดผลตสนคาเพอบรโภคเทานน แตผลตเพอจาหนายไปทวโลก โลกแบบเกาทแขงขนกนทการผลตภายในประเทศ แตตอไปน ความคดสรางสรรคทางปญญา (intellectual creativity) ตางหากทจะกลายเปนสงสาคญ” คากลาวขางตนแสดงใหเหนวาความไมแนนอน โลกาภวตนและนวตกรรมไมใชเรองใหม และสงเดยวทแนนอนสาหรบพรงนกคอ ความไมแนนอนเชนเดยวกบทเกดขนในวนน เหนไดชดจากการทเราตองเผชญกบภาวะความยากลาบากในการจดการนวตกรรม ทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา จงเกดเปนความทาทายสาคญในการบรหารจดการและนาความรทมอยไปใชใหเกดประสทธภาพในเชงกลยทธขององคกร เชน ความทาทายจาก Discontinuous innovation ททาใหองคกรเรยนรวาถงแมภาวะตลาดและเทคโนโลยไดมการเปลยนแปลงไปอยางมาก แตสงทสาคญสาหรบองคกรกคอ ตองมความกระตอรอลนในการคนหา และพฒนา นวตกรรมหรอจดเดนของตวเองอยางตอเนอง เพอปรบตวใหไดกบสภาพการแขงขนทเปลยนแปลงไปเพอความยงยนขององคกร ในทานองเดยวกนจะเหนไดชดวาภายใตสภาพการแขงขนเชนทกวนน ความสามารถในการแขงขนของแตละองคกรนนไดเพมขนอยางตอเนองซงสวนใหญมาจากความรนนเอง ทงนเพราะวาความรทแตละบรษทครอบครองนนหากยากตอการเลยนแบบ ทาใหผ อนพยายามเรยนรเพมมากขนเพอสรางความสามารถในการแขงขนใหกบตวเอง แตบางครงในสภาพแวดลอมทวนวายสบสนเชนทกวนน จงหลกเลยงไมไดทบางครงความรทมกมากเกนไป ทาใหกลยทธการจดการความรจงเปนเรองสาคญรวมถงการพฒนากลไกทมประสทธภาพในการไดมาซงความรทางดานเทคโนโลยเชนกน ซงมแนวโนมวาความรตางๆ ทเกดขนนนจะมาจากภายนอกองคกรมากขน ซงตองการความสามารถในการบรหารจดการเพอทาใหมนใจไดวาการถายทอดเทคโนโลย (Technology transfer) นนสามารถนาไปใชไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ ความยากลาบากของบางบรษทเชน โกดก ทาใหเราเขาใจถงปญหาทเกดขนกบการบรหารจดการได โกดกกอตงขนเมอประมาณ 100 ปกอนดวยการดาเนนธรกจผลตฟลมและกระบวนการตางๆ ทเกยวกบฟลมรวมถงจดจาหนายผลตภณฑและบรการตางๆ ทเกยวกบภาพถายในระดบ mass market ถงแมวาเทคโนโลยของกลองไดเปลยนไปแลวกตาม โดยเปลยนจากการถายภาพโดยใชฟลมเปนการถายภาพดจตอล ซงนบเปนการเปลยนแปลงอยางมากสาหรบบรษท สงทโกดกตองขามผานการเปลยนแปลงนใหไดเพอหาเทคโนโลยใหมในดานอเลคทรอนคสและการสอสารเพอใหมาแทนทเทคโนโลยเกาทมอยทมแนวโนมวาจะไมเปนทตองการในอนาคตแลว ถงแมวา

โกดกไดมความพยายามอยางมากในการเปลยนจากผผลตฟลมเปนผผลตในธรกจภาพถายดจตอล แตดเหมอนวาความพยายามนนจะไมเปนผล

แนวคดทมความเกยวของกนระหวาง component innovation และ architectural innovation ทาใหองคกรตองพฒนาความสามารถ โดยพจารณาวากจกรรมใดมความสาคญหรอมความเรงดวนมากกวากนในการททาซงจะสงผลดตอองคกร เชนบางครงการเปลยนแปลงในระดบองคประกอบ (Component level) ทาใหเกดโอกาสใหมๆ ตอองคกร เชน การเปลยนแปลงวสดใหมหรอระบบทมแรงผลกดนใหเกดสงใหมๆ เชน เซลลเชอเพลงทอาจทาใหเกดการพฒนาเครองยนตเพอรองรบเซลลเชอเพลงน ซงไมจาเปนทจะตองมการเปลยนแปลงทงกระบวนการผลตหลกหรอเรยกวาไมจาเปนตองมการเปลยนแปลงในระดบ architectural innovation แตสาหรบกรณการเปลยนไปส peer to peer networking และการดาวนโหลดเพลงนน ทเปนทางเลอกหนงททาใหเกดการผลตเพลงและกระจายสผ ฟงผานทางอนเตอรเนตซงเปนการทาทายตอระบบการผลตเพลงทงระบบซงบรษทเพลงทงหลายตองหนมาใหความสนใจและพจารณาทางตอบโตตอการเผยแพรเพลงดวยวธนเปนอยางมาก

การเปลยนแปลงในอตสาหกรรมเพลง

อนเตอรเนตไดสงผลกระทบตอธรกจบนเทงอยางมากโดยเฉพาะในอตสาหกรรมเพลง แตกอนผลกระทบยงถกตกรอบอยทการจดจาหนาย CD ผานทางอนเตอรเนตเชน ผานทาง www.amazon.com นวตกรรมเหลานไดเพมทางเลอกและชองทางการใหบรการการจดจาหนายเพลงในรปแบบตางๆ แตภายใตการเปลยนแปลงเหลานยงเปนการกาวกระโดดทสาคญในรปแบบการผลตเพลง โดยในธรกจเพลงดงเดมนน จะมเครอขายการทางานทซบซอน และมบคลากรทเกยวของจานวนมาก ตงแตนกแตงเพลง ศลปน พนกงานในการผลต การอดเสยงในสตดโอทมคาใชจายสง อกทงพนกงานตรวจสอบคณภาพบรรจภณฑทง เทป และ ซด และพนกงานฝายการตลาดและการกระจายสนคาผซงตองมนใจวาสนคาไดถกเผยแพรและไดรบความนยมเพมมากขนเรอยๆ กญแจสาคญททาลายโครงสรางและนาไปสการปฏวตในอตสาหกรรมเพลงแบบ Disruption คอ ขดความสามารถเดมๆ ทมอย อาจจะไมเหมาะสมหรอไมสาคญและเรงดวนเทาการคนหาเพอใหไดมาซงขดความสามารถทใหมกวาและมประสทธภาพมากกวา หวใจสาคญของการ

เปลยนแปลงคอ ศกยภาพในการสรางสรรค การจดเกบและการเผยแพรเพลงตางๆ ในรปแบบของดจตอล สถาบน Fraunhofer Institute ในเยอรมนไดพฒนา MP3 ขน ซงสามารถบบอดออดโอไฟลทมขนาดใหญใหมขนาดเลกลงและสามารถสงผานทางอนเตอรเนตไดงายและสะดวกรวดเรวยงขน ดวยเหตทไฟล MP3 สามารถสงในอนเตอรเนตไดอยางรวดเรวและเผยแพรอยางกวางขวาง ทาใหมผพฒนาโปรแกรมตางๆ เพอทาการแปลงไฟลจากออดโอไฟลเปนไฟล MP3 รวมทงการแปลงไฟล MP3 กลบเปนออดโอไฟลเปนจานวนมาก การเปลยนแปลงเชนนสงผลตอธรกจเพลง คอ ศลปนตางๆ สามารถเผยแพรเพลงของตวเองผานทางอนเตอรเนตไดทนท สามารถสอสารกบกลมแฟนเพลงแตละกลมไดโดยตรงและกวางขวาง สงผลใหการอดเพลงลงเทปหรอซดเพอจดจาหนายอาจจะไมจาเปนอกตอไป การเปลยนแปลงนยงเปดโอกาสใหมการเขาสธรกจเพลงไดงายขน การทาเพลงไมจาเปนตองผานคายเพลงทมขนตอนการทางานตางๆ อกตอไป การเผยแพรเพลง เนอเพลง การวจารณเพลง การโฆษณาตางๆ จะเปลยนมาเผยแพรทางอนเตอรเนตทงหมด นอกจากน อตสาหกรรมเพลงยงตองเผชญกบความทาทายจากการแลกเปลยนเพลงกนระหวางผ ฟงกลมตางๆ ผานอนเตอรเนต ถงแมวาการกระทาดงกลาวจะถอวาผดกฎหมายกตาม แตกยงคงมอยางตอเนอง บรษทผผลตเพลงสวนมากจะกงวลเรองการคมครองลขสทธเพลงวาจะทาอยางไรทจะคมครองและเกบคา royalty จากการใชเพลงไดอยางเตมท แตเมอมการแลกเปลยนไฟลเพลง MP3 ผานอนเตอรเนตเชนน ทาใหการคมครองดงกลาวทาไดยากยง Sean Fanning ไดทาการพฒนา person to person networking หรอ P2P networking ใชชอวา Napster ทเปนซอฟตแวรทใชในการแลกเปลยนเพลงผานทางอนเตอรเนต โดย Napster.com ทกวนจะมผ ใชงานนบลานคนเขามาแลกเปลยนเพลงซงกนและกน จะเหนไดชดวาเปนภยคกคามอยางยงตอธรกจผผลตเพลง เพราะไมมคาใชจายใดๆ ทงสน แตกแนนอนวามการฟองรองมากมายระหวางบรษทผผลตเพลงกบ Napster แตกระนนกตามกยงมเวบไซตอนๆ ทมแนวงคดเรอง P2P ในการแลกเปลยนไฟลรปแบบตางๆ ไมวาจะเปนขอความหรอวดโอ Napster นบวาเปนเวบไซตทประสบความสาเรจอยางมาก เหนไดจากการมความรวมมอกบบรษทบนเทงรายใหญเชน Bertelsman ทการบรการฐานขอมลของสมาชกทสรางรายไดจากการเกบคา royalty นอกจากนทสาคญคอทาใหเกดธรกจใหมทไมไดเปนผ ทอยในอตสาหกรรมเพลงหากแตเปนการเขามาเลนของผ ดาเนนธรกจคอมพวเตอรเชน I-Pod ของ Apple ทเปนเครองเลน MP 3 ทมการดาวนโหลดในราคาเพลงละ 99 เซนตเทานน ผาน Application iTune โดยในสปดาหแรกทวางตลาดประมาณกลางป 2003 สามารถสรางรายไดจากการดาวนโหลดเพลง

กวา 1 ลานครงและจนทกวนนมการดาวนโหลดแลวกวา 50ลานครง อาจพดอกอยางหนงไดวา แมแตภายใตเงอนไขของความไมแนนอนทสงและกฎตางๆ ทอธบายไวอยางชดเจน ซงยงคงใชไดไมเปลยน นวตกรรมทประสบความสาเรจขนอยกบการทมสายตาทกวางไกลมองเหนแนวทางในการวางกลยทธโดยอยบนพนฐานของความเขาใจความร

แรงผลกดนททาใหเกดสภาพแวดลอมในการแขงขนและเปลยนรปแบบการแขงขนมดงน

- โลกาภวตนและความกาวหนาทางเทคโนโลย

- การมเทคโนโลยทชวยอานวยความสะดวกในการทางาน

- การเตบโตทยงยน

- การเพมขนของความรวมมอกนเปนเครอขาย (The rise of networking as a business model)

นวตกรรมในสงแวดลอมระดบโลก

ความทาทายสาคญในสภาพแวดลอมปจจบนนคอการจดการกบนวตกรรม ทไดแพรหลายอยางกวางขวาง ในขณะทการพฒนาเทคโนโลยไดถกจากดอยเพยงบางประเทศเทานน ในชวงตนศตวรรษท 20 เทคโนโลยไดแพรกระจายไปถงจดทเรยกวาเปนโลกไรพรมแดน ทาใหเกดความทาทายในการแขงขนในระดบโลก กลยทธดานนวตกรรมในบรษทขามชาตทงหลายไดมการกลาวขานกนมาก แมกระทงบรษทขนาดเลกกหนมาใหความสนใจเชนกน โดยมความพยายามทจะขยายบรษทและมองหาวธการดาเนนการตางๆ ใหอยบนมาตรฐานระดบโลกทสามารถสรางความสามารถในการแขงขนใหกบองคกรได เ ชนการใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ในการบรหารงาน แรงผลกดนตางๆ เหลานทาใหเกดการทบทวนถงการวางตาแหนงของธรกจในการแขงขนทางเศรษฐกจในระดบโลกวาควรอยทระดบองคกร (individual enterprise) หรอในระดบชาต (National economy level) ดงรายงานลาสดของ Michael E. Potter และคณะทางานของรฐบาลประเทศองกฤษสรปวา หวใจสาคญประการหนงททาใหเกดเปลยนแปลงดงกลาวคอ เทคโนโลยสารสนเทศ (Information and communication technology: ICT) เชน IBM ทตอนนสามารถทางานไดตลอด

24 ชวโมง โดยการกระจายทมการออกแบบไปอยในประเทศตางๆ ทงในองกฤษ สหรฐอเมรกา และญป น ซงแตละทมมการทางานรวมกน โดยมการสงตองานจากประเทศหนงไปยงอกประเทศหนงเพอใหดาเนนการตอทาใหการทางานมความตอเนองตลอด 24 ชวโมง ทาใหเกดผลด 2 ประการคอ 1. ลดเวลาในการออกแบบเครองมอหรออปกรณใหม

2. นาไปสความแตกตางในดานของความรสาหรบทมงาน แตการทจะทาใหระบบการทางานเชนนเกดขนไดนนจาเปนจะตองมการจดตงระบบและเครอขายทใชในการบรหารซงจะตองมการทาความเขาใจกบวฒนธรรมของแตละชาตดวย

ถงแมวาการวจยและพฒนายงคงเปนสวนทตองใชเ งนลงทนมากสาหรบประเทศอตสาหกรรมทงหลายแตกยงคงมการผลกดนใหเกดการลงทนอยางตอเนอง อกทงจะเหนวาจานวนนกวทยาศาสตรและวศวกรในประเทศแถบเอเชยกาลงเพมขนอยางมาก โดยมจานวนผ ทจบการศกษาดานวศวกรรมศาสตรในป 1998 มจานวน 159,000 คนในทวปยโรป 62,000 คนในสหรฐอเมรกา และ 280,000 คนในเอเชย ซงเปนปจจยประการหนงทผลกดนใหเกดการเตบโตของนวตกรรมในภมภาคน ดงนนความทาทายหลกในการจดการนวตกรรม คอการนาหลกการพนฐานมาใชใหเกดประโยชน จากการทมการคาเสรมากขน ตลาดเปดกวางมากขนรวมถงจานวนผแขงขนในแตละธรกจดวย ทงนการแขงขนจะมงเนนไปทนวตกรรมในสนคา บรการและกระบวนการตางๆ บรษททประสบความสาเรจตางๆมแนวโนมทจะมงไปทเรอง การเชอมโยงกนเปนเครอขายและความรวมมอซงกนและกน

Innovation in a Virtual World

อนเตอรเนตมอทธพลอยางมากตอการเปลยนแปลงในนวตกรรมในชวงตนศตวรรษท 21 ทาใหเกดกรอบการทางานใหมทเปลยนแปลงไป จนปจจบนไดมผ ใชอนเตอรเนตเพมขนอยางตอเนองจากประมาณ 35 ลานคนในปลายทศวรรษ 1990 จนถงวนนคาดวามผ ใชถงกวาพนลานคนทวโลก โทรศพทเคลอนทเปนอกนวตกรรมหนง ทมยอดขายประมาณ 600 ลานเครองตอป ไมวาจะในประเทศทพฒนาแลวหรอแมแตประเทศทกาลงพฒนากตามตางมการใชงานอยในอตราทสง การพฒนาดงกลาวรวมถงการเปลยนแปลงภายในองคกรสการใชสอตางๆ มากขน ทงอปกรณไรสาย เคเบล ดาวเทยม ฯลฯ ทาใหเกดการเปลยนแปลงในการตดตอสอสารตางๆ มากมาย อาจเรยกไดวา

เปนการเปลยนแปลงแบบ discontinuous ทเปลยนสภาพแวดลอมโดยสนเชง เปนแรงผลกดนทเกดจากเทคโนโลยททาใหเกดการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ อยางมากทตองเผชญกบการบรหารจดการตางๆ ทจะทาใหประสบความสาเรจ หากยอนกลบไปเมอหลายศตวรรษทผานมาจะพบวามการเปลยนแปลงในลกษณะเดยวกนคอ เมอครงทมเครองจกรไอนาเกดขนเปนครงแรกในโลก ชวงแรกกประสบกบความลมเหลว จนกวาจะมการใชงานอยางกวางขวางในภายหลงเปนการเปลยนแปลงสภาพการดาเนนธรกจอยางสนเชง แสดงใหเหนวาการมเทคโนโลย ไมไดรบประกนวาธรกจจะประสบความสาเรจ แตจะตองมนวตกรรมควบคกบการวางแผนกลยทธตางๆ ดวย ในทานองเดยวกน ความตองการของผบรโภคกเปนแรงผลกดนสาคญททาใหเกดการสรางนวตกรรมรวมถงการวางรปราง แนวทางตางๆ ในการกาวเดนใหเปนไปตามการเปลยนแปลง ทาใหธรกจตางๆ เชน บรการธนาคารและประกนชวต ทมความตองการการใชขอมลตางๆ ในการดาเนนธรกจจะตองมการปรบตวอยางมากในการจดเตรยมและจดหาขอมลตางๆ ทจะทาใหมการเรยกใชไดอยางรวดเรว Richness และ reach เปนคาสองคาทมการกลาวถงกนอยางมาก โดย Boston Consulting Group ในฐานะทเปนเครองมอชวยคดเกยวกบผลกระทบของ e-revolution Richness หมายถง เนอหาสาระ (content) ในการใหบรการขอมลขาวสารวานาเ ชอถอและหลากหลายเพยงใด Reach หมายถง ขอบเขตในการใหบรการตอผ ทตองการขอมลวาเขาถงผบรโภคไดมากเพยงใด ปกตแลวถาไดอยางกตองเสยอยาง นนคอหากบรการดมขอมลมาก ราคากจะแพงตามไปดวย ทาใหสามารถเขาถงผบรโภคไดนอย เชน ธรกจธนาคารสวนบคคล (personalized bank) หรอแพกเกจทองเทยวตางๆ ทใหบรการผานทปรกษาสวนบคคล เชนเดยวกนสาหรบบรการทตนทนตา ราคาถก ทสามารถเขาถงผ ใชบรการไดมากกวานน มแนวโนมทจะเปนขอมลทวไปแบบ “one size fits all” จะไมหลากหลาย โดยจะแขงขนกนทตนทนตา สงทเปนพฒนาการจาก ICT คอการเปลยนสมดลระหวาง 2 ปจจยน ทาใหสามารถใหบรการขอมลทมากและหลากหลายและยงสามารถเขาถงผบรโภคไดมากอกดวย และนเองทาใหเกดรปแบบทางเศรษฐกจใหม จากทกลาวมาแลว มหลายธรกจทเปนตวอยางแสดงใหเหนถงการปรบความสมดลระหวาง Richness และ Reach เชน เวบไซตทเ กยวกบการทองเทยว ( last-minute.com) ธรกจการจดจาหนายสงพมพออนไลน www.amazon.com หรอธรกจคาปลก e-bay แตกยงมขอโตแยงทวาการเปลยนแปลงดงกลาวนวาถงแมการเปลยนแปลงพฒนาการตางๆ ซงเปนทางเลอกของธรกจผ ใหบรการขอมล อาจนาไปสการเปลยนแปลงโดยสนเชง (discontinuity) แตไมใชทกธรกจทมขอมลมากมายและลกคายงคงบรโภค

ทงสนคาและบรการ โดยเฉพาะอยางยงสาหรบธรกจคาปลกยงคงมปญหาในการขนสงสนคาใหถงมอลกคา อกนยหน งการบรหารนวตกรรมยงคงตองพจารณาประเดนตอไปน - การตอบสนองอยางรวดเรว

- มความรวมมออยางแขงขนกบผ ทเกยวของ

- การแขงขนระดบโลกทระยะทางไมมความหมายอกตอไป

แตปญหาสาคญกคอการทาความเขาใจกบนวตกรรมและสามารถนามาใชใหมประสทธภาพสงสด

นวตกรรมกบความยงยน นบวนนวตกรรมยงมความสมพนธกบความยงยนขององคกรมากขนเพราะ

- โลกรอนขนและภาวะอากาศแปรปรวน

- สงแวดลอมเปนพษ ทาใหเกดความกดดนในการผลตสนคาและบรการทใสใจสงแวดลอมมากขน

- ประชากรโลกทเพมมากขน ทาใหเกดปญหาความแออดของคนในเมอง

- การขาดแคลนพลงงาน ทาใหมความพยายามในการหาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอกอนๆ

- มการหนมาใสใจในเรองสขภาพอนามยกนมากขน

กระบวนการทางนวตกรรมมบทบาทสาคญทจะชวยแกปญหาตางๆ รวมทงปรบปรงสงตางๆ ใหดขน นบเปนความทาทายอยางยงในการเชอมโยงการพฒนาทางนวตกรรมกบความยงยนของมนษยเพมมากขน เชน

- สนคาหรอบรการใหมๆ ทกอใหเกดความยงยน เชนเซลลเชอเพลง เซลลแสงอาทตย อาหารปลอดสารพษ เปนตน

- กระบวนการใหมๆ เชน กระบวนการทใชลดการใชพลงงาน หรอการทาธรกรรมผานทางอเลคทรอนคสแทนทวธการดงเดม เปนตน

- ตลาดใหมทเกดจากการใชประโยชนจากเรองความยงยน เชน อาหารสะอาดสเขยว การทองเทยวเชงอนรกษ เปนตน

- ธรกจรปแบบใหมทมงเนนทความอยรอดทยงยน เชน การผลตสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอม เชน Body Shop

นอกจากน ยงมแรงผลกดนททาใหเกดนวตกรรมเพอความยงยนอก นนคอความสามารถในการสรางสภาวะทเปลยนสภาพโดยสนเชง (Discontinuous condition) การเปลยนรปแบบการแขงขนเปนภยคกคามตอผ ทเกยวของ และยงเปดชองทางใหมคแขงหนาใหมเพมเขามาในธรกจ แนวโนมทวาสามารถสรางขนไดโดยจะตองเปลยนทศนคตของสงคมหรอทาใหเกดองคความรใหม เชน การสบบหรทเคยคดกนวาสบเพอการผอนคลายหรอแกเครยด แตตอนนความคดดงกลาวไดเปลยนไปแลว ทกวนนทกคนตระหนกวาบหรเปนอนตรายตอสขภาพ รวมถงเรองอาหารจานดวนกเชนกน ทเชอกนวาเปนสาเหตใหเกดโรคอวนเปนอนตรายตอสขภาพ ทาใหบรษทฯ ตางๆ หนมาพฒนานวตกรรมทชวยปรบปรงคณภาพสนคาและคณภาพชวตอยางตอเนอง กฎเกณฑตางๆ เปนอกแรงผลกดนทเปลยนแปลงรปแบบการแขงขน เชนขอบงคบเกยวกบการรกษาสงแวดลอมสงผลกระทบอยางมากตออตสาหกรรมตางๆ โดยเฉพาะอตสาหกรรมเคม การถลงแรหรอการขนสงตางๆ ทงในเรองของผลตภณฑและกระบวนการ กลมสหภาพยโรป ไดมการออกกฎควบคมเรองการปลอยของเสย และระบบการบาบดของเสยอยางเขมงวด ทาใหธรกจตางๆ ตองหนมาคดนวตกรรมในเรองผลตภณฑและกระบวนการรวมถงรปแบบการจดการตางๆ เพอตอบสนองตอกฎเกณฑดงกลาว การเปลยนสภาพโดยสนเชง (Discontinuities) เปนสงททาทายตอการเปลยนแปลงอยางมากและนวตกรรมกบความยงยนเปนเรองทคอนขางซบซอนทตองการการบรหารจดการแบบองครวม แตละนวตกรรมเกดขนจากความสนใจและความใสใจทจะแกปญหานนๆ ตองการปรบปรงสงทมอยแลวใหดขน ในทานองเดยวกน การพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสมนนจะตองสอดคลองกบความตองการของผบรโภคดวย โดยจะตองรปญหาทแทจรงแลวพฒนาเทคโนโลยตางๆ เพอชวยพฒนาคณภาพชวตใหดขน

ไมมบรษทใดทโดดเดยว-ความทาทายคอการหาพนธมตร

ในอดต การคดคนนวตกรรมอาจสามารถทาใหสาเรจไดดวยคนเพยงคนเดยว แตในศตวรรษท 20 เปนยคทเนนเรองการวจยและพฒนาเปนสาคญ องคกรตางทหนมาพฒนานวตกรรมเพมมากขน เชน Bell Labs, 3M, Pikington, Ford และ HP เพราะแตละคนกมงทจะไดเปนผ นาในตลาดนนๆ แต ส ง ส าคญ ท ต อ ง ค าน ง ถ ง ค อก ระบวนกา ร ด า เ น นกา รของบ ร ษท ในแต ล ะข น ตอน การบรหารนวตกรรมจาเปนจาเปนทจะตองสามารถจดการกบความรทางวทยาศาสตรทกาวหนาเรวขนทกวน การแขงขนทเปลยนเปนการแขงขนระดบโลก ความไมแนนอนทางการการเมอง การเปลยนแปลงกฎระเบยบตางๆ และคแขงทเพมมากขน และไมสามารถทานายไดวาจะมาจากทศทางใดบาง แตละองคกรตองพยายามทจะใชความรใหเปนประโยชนมากทสด และตองเรยนรทจะบรหารจดการกบนวตกรรมในระดบเครอขายใหได

Roy Rothwell ไดทานายไววา รปแบบของนวตกรรมจะคอยๆ เปลยนจากแนวคดทวานวตกรรมเกดจากแรงผลกดนของเทคโนโลย หรอเกดจากความตองการของตลาด เขาสการผสมผสานระหวางทง 2 สง โดยสงแรกทบรษทจะตองทาคอตองตง cross-functional team และมการเชอมโยงรวมมอกบบรษทอนๆ มากขน เกดเปน ยคของนวตกรรม ยคท 5 (Fifth Generation Innovation) หรอเรยกวา Evolutionary Model จาเปนทจะตองรวมมอกนเชอมโยงเปนเครอขายตางๆ ทหลากหลาย ซงสามารถใชประโยชนรวมกนในดานขอมลและเทคโนโลยตาง ๆ หลายบรษทไดหนมามงเนนเรองขดความสามารถหลกขององคกร และการเชอมโยงเครอขายตาง ๆ เชน Nike ทมขดความสามารถหลกในการออกแบบและการตลาดมากกวาการผลต สวน Dell ทมขดความสามารถหลกในการผลตคอมพวเตอรตามคาสงของลกคา ทง 2 บรษท กยงมการใช Outsource ในการรวมมอกบบรษทอนในการผลตหรอการบรหารจดการองคกรในสวนตาง ๆ P&G กเชนกนไดลงทนเงนจานวน 2 พนลานเหรยญสหรฐตอปในการวจยและพฒนา แตปจจบนน P&G ไดมนโยบาย “Connect and Develop” แทนการลงทนวจยและพฒนาเปนเงนมหาศาลตอปเหมอนทผานมานน และกาหนดเปาหมายอยางแนนอนทจะหาขอมลหรอความคดตางๆ จากบรษทอน Mr. Nabil Sakkab ผบรหารอาวโสฝายวจยและพฒนา กลาววา “ในอนาคต C&D จะแทนท R&D โดยมความรวมมอกนเปนเครอขายโดยคาดวาจะมประมาณ 99% ของการวจยท P&G ไมไดลงทนทาเอง แตจะมการประสานงานความรวมมอกบหนวยงานตางๆ โดย P&G วางแผนทจะเปนผ นานวตกรรมทโดดเดนทสด ซงสาคญมากสาหรบการ

เตบโตขององคกร” แตกยงคงมความกงวลวาความรวมมอกนเปนเครอขายอาจไมใชทางออกทดทสดระหวางการผลตเองทงหมด กบการ outsource ทกอยางให supplier (ซงทาใหเกดตนทนตางๆ ตามมา) อาจมขอโตแยงวาทางเลอกทสามทมความรวมมอเปนระบบเปนเครอขาย แตกไมไดหมายความวาจะไดผลประโยชนตางๆ มาโดยไมตองมความพยายามแตอยางใด ในทางกลบกนหากผ ทมสวนเกยวของในเครอขายไมสามารถแกปญหาของการทางานรวมกนได พวกเขากมความเสยงมากเชนกน แตกมหลกฐานยนยนถงการรวมมอกนเปนเครอขายสามารถสรางผลกาไรและขอดมากมายในนวตกรรม การเขารวมในเครอขายนวตกรรมสามารถชวยใหบรษทมความคดสรางสรรคใหมๆ เพมมากขน แมแตในธรกจทดาเนนการมาจนถงจดอมตวแลว เปนทรกนดวากระบวนการทางความคดสรางสรรคเกยวของกบการเชอมโยงหลายๆ อยางเขาดวยกน อาจจะเปนเทคโนโลยจากอตสาหกรรมอนททาใหสามารถนามาประยกตใชในอตสาหกรรมได เชนในการพฒนาการใช ไททาเนยมในเครองยนตฟอมลาวน นบเปนความกาวหนาทไดมาจากการเรยนรในกระบวนการขนรปของโรงงานผลตไมกอลฟ

การรวมมอกนยงชวยใหเกดการแบงปนขอมลและการเรยนรตางๆ ซงกนและกน ซงการพจารณานวตกรรม บางครงตองใชขอมลมากมาย อาจตองใชเทคโนโลยหลายๆ เทคโนโลย แตกเปนไปไดวาแตละบรษทจะคดผลตดวยตวเอง แตกไดมบรษทจานวนมากทตระหนกวาการรวมมอกบผ อนจะชวยใหตางฝายตางไดประโยชนมากขน หลกการเหลานทาใหนโยบายตางๆ ของบรษททเกยวกบนวตกรรมซงใหความสาคญกบการรวมมอทางานและรวมกนเรยนรนวตกรรมตางๆ เชน Society of Motor Manufacturer and Traders ของประเทศองกฤษ ไดจดการประชมระหวางผ ทอยในอตสาหกรรมทกๆ ป และกประสบความสาเรจมาเปนเวลาหลายป ซงชวยใหแตละบรษทสามารถใชประโยชนจากนวตกรรมในการผลตระดบโลกได รปแบบนไดนามาใชในหลายๆ อตสาหกรรมเชน เซรามค การบน, สงทอและการทองเทยว โดยมการสนบสนนจากรฐบาล และหนวยงานตางๆ หลายแหงไดพยายามทจะใชความรวมมอเปนเครอขายและการรวมกลมกน ใหเปนดงกญแจทจะนาไปสการกระตนใหเกดการวางแผนการเตบโตทางเศรษฐกจผานนวตกรรม ความสาคญของความรวมมอกนเปนเครอขายดงกลาวไมไดเกดขนงายๆ จะตองมการสนบสนนจากภาครฐดวย โดยมตวเชอมโยงคอตองมระบบนวตกรรมแหงชาต (National system of innovation) รฐจะตองใหการสนบสนน โดยควรมงไปทการเพมความรวมมออนดระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของเชน ระหวางบรษทขนาดเลก

หลายแหงทมความตองการเทคโนโลยกบสถาบนวจยหรอมหาวทยาลยตางๆ ซงหากมความรวมมอทดตอกน อาจทาใ หสามารถตอบสนองตอความตองการของแตละ ฝายไ ด เ ปนอยาง ด ผคดคนนวตกรรมตองยอมรบความเสยงทจะเกดขนใหไดรวมถงตองมการจดการทรพยากรตางๆ ทมอยอยางจากดใหมประสทธภาพสงสด มฉะนนอาจจะตองเผชญกบความลมเหลวได หากทรพยากรนนไมเพยงพอ ดงนนความรวมมอกนเปนเครอขายจะชวยใหแตละองคกรมการกระจายความเสยงทอาจเกดขน ซงเปนประโยชนอยางมากสาหรบบรษทขนาดเลกทมทรพยากรคอนขางจากด และยงเปนอกหนงปจจยทอยเบองหลงความสาเรจของกลมอตสาหกรรมยอยหลายกลม เชน กลมอตสาหกรรมเฟอรนเจอรของประเทศอตาลทประสบความสาเรจในการรวมกลมผประกอบการรายยอยขนาดเลกและสามารถสรางความประสทธภาพในการสงออกได ผลการดาเนนงานของกลมทยงคงมผลการดาเนนงานทดนนยงขนอยกบการรกษาคณภาพของผลตภณฑและมาตรฐานการออกแบบ ความรวมมอกนทางดานนวตกรรมอยางยงยนสามารถสรางความแขงแกรงในการกาวขามผานภาวะการเปลยนแปลงทงสภาพเศรษฐกจและเทคโนโลย ซงนวตกรรมจะมความยงยากซบซอนของการบรหารคอจะจะทาอยางไรทจะกาหนดกลยทธในการพฒนานวตกรรมใหได และจะจดการการทางานรวมกนเชนปจจบนนใหไดอยางมประสทธภาพไดอยางไร ซงตองมวธการทใหมและแตกตางออกไปจากเดม

บทท 12

แนวคดใหมในการจดการนวตกรรม

“นวตกรรม” (Innovation) หมายถงความคด การปฏบต หรอสงประดษฐใหม ๆ ทยงไมเคยมใชมากอน หรอเปนการพฒนาดดแปลงมาจากของเดมทมอยแลว ใหทนสมยและใชไดผลดยงขน เมอนา นวตกรรมมาใชจะชวยใหการทางานนนไดผลดมประสทธภาพและประสทธผลสงกวาเดม ทงยงชวย ประหยดเวลาและแรงงานได นวตกรรม แบงออกเปน 3 ระยะ คอ

ระยะท 1 มการประดษฐคดคน (Innovation) หรอเปนการปรงแตงของเกาใหเหมาะสมกบกาลสมย

ระยะท 2 พฒนาการ (Development) มการทดลองในแหลงทดลองจดทาอยในลกษณะของโครงการทดลองปฏบตกอน (Pilot Project)

ระยะท 3 การนาเอาไปปฏบตในสถานการณทวไป ซงจดวาเปนนวตกรรมขนสมบรณ

การสรางนวตกรรมใหม โดยอาศยการบรหารทรพยากรมนษย (นายสนน เถาชาร) ในสภาวะเศรษฐกจปจจบนองคกรตาง ๆ ลวนจาเปนตองปรบตวเพอความอยรอด และความเจรญกาวหนาในสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ประสทธผล (Effectiveness) ขององคกรขนอยกบความสามารถขององคกรในการเรยนรถงสถานการณ แนวคด เทคนคการดาเนนงาน และเทคโนโลยตาง ๆ จากภายนอก เรยนรจากประสบการณของกนและกนภายในและภายนอกองคกรนามาพฒนาคดเชงสรางสรรคเพอใหเกดนวตกรรม (Innovation) ตอไป การพฒนาองคกรใหมความสามารถในการสรางนวตกรรมไดนน ปจจยสาคญทสรรคสรางใหเกดนวตกรรม กคอ คน ปญญาความร และทกษะความสามารถของทรพยากรมนษย เปนหวใจหลกของการสรางประสทธภาพ (Efficiency) ของการทางาน และขบเคลอนองคกรใหเตบโตอยางมนคงดงนนจงตองม “การจดการทรพยากรมนษย” ใหตองคดวเคราะห และวางแผนโดยคาดคะเนถง การเปลยนแปลงทจะเกดขน เพอเตรยมความพรอมใหเทาทน และตรงเงอนไขใหม ๆ ทจะเกดขนในอนาคต โดยผบรหารระดบสงตองมความมงมนในการนาองคกรไปสองคกรสรางนวตกรรม สรางบรรยากาศใหเกดความคดสรางสรรค การเปดโอกาสใหทกคนในองคกร ไดคดสรางสรรคและนาเสนอแนวความคด (Idea) ไดอยางอสระ กลาทจะเสยงนาเอาแนวความคดด ๆ ไปพฒนา รวมทงการใชรางวลเปนตวกระตนใหบคลากรขององคกรไดคดสรางสรรคงาน สภาพแวดลอมทสบาย ๆ ไมเครงเครยด ไมถกตกรอบความคด กมสวนชวยใหเกดแนวความคดใหม ๆ ในทางตรงกนขาม หากผบรหารระดบสงไมมความมงมน ไมเปดโอกาสใหทกคนในองคกรสามารถคดสรางสรรคและนาเสนอแนวความคดไดอยางอสระ และไมกลาเสยงทจะนาแนวความคดด ๆ ไปพฒนา รวมทงไมใชรางวลเปนตวกระตน เหลาน ลวนเปนปญหาอปสรรคทไมอาจทาใหเกดนวตกรรมขนในองคกร นอกจากนหากมองไปทตนนาเรมจากสภาพปญหาการศกษาโดยเฉพาะหลกสตรการศกษาเปลยนแปลงชา ระดบความรสวนใหญตากวาระดบขดความสามารถทางสมองของเดก ไมสามารถปรบตวตามสภาพเศรษฐกจ สงคม และความกาวหนาของเทคโนโลย และองคความรใหม ๆ วธการเรยนการสอนไมนาไปสการเรยนร ดวยตนเอง ไมไดกระตน หรอสงเสรมใหเกดความคดสรางสรรคไดด ซงองคกรธรกจตางๆ กลวนแลวแตตองการนวตกรรมใหม ๆ เพอทจะรกษาสวนแบงทางการตลาดและเพอใหธรกจดาเนนตอไปไดในอนาคต กลไกในการสรางนวตกรรม

ใหมใหประสบความสาเรจในองคกรนน สาคญคอ จะตองมการเชอมโยงทมงาน และองคความรตาง ๆ ภายในและภายนอกองคกรเขาดวยกน กาหนดเปาหมายและกระตนใหแตละสวนเกดความมงมนทจะทางานในสวนของตนอยางสอดคลองประสานกบทมอน ๆ เพอเปาหมายเดยวกน และหนาทในการสรางและจดการทมแหงการสรางนวตกรรมน ยอมตองเปนหนาท ของผบรหารสงสดขององคกร เชนเดยวกน นกออกแบบขององคกรกจะตองเชอมโยงสมพนธกบสวนอน ๆ เพอ การสรางสรรคผลตภณฑใหมอยางมประสทธภาพและประสทธผล ในเบองตนนนปจจยสาคญในการทางาน รวมกบทมอนคอ ตองมความเขาใจในหนาทและความรบผดชอบของแตละสวน มความเขาใจในกระบวนการ ทงหมดวาดาเนนไปอยางไร และใครอยในขนตอนไหน รวมถงตองมความสามารถในการรวมทมตาง ๆ เขา ดวยกนตามความตองการของงานทม “องคกรทจะอยรอดได คอ องคกรทสรางนวตกรรม ผสรางนวตกรรม คอมนษย มนษยทจะสรางนวตกรรมด ๆ ไดขนอย กบวสยทศนของผนา ศกยภาพของทรพยากรมนษย สภาพแวดลอมในการทางานและวฒนธรรมองคกร”

นวตกรรมในองคกร คอ สงใหม ๆ คดใหม ทาใหม เพอแกไข ปองกนปญหา เพอพฒนาองคกร นวตกรรมเกดขนไดดวยฝมอมนษยทมความคดสรางสรรค มงมนพฒนาอยางตอเนอง ทรพยากรมนษยทจะสามารถสรางนวตกรรมไดตองมทนความร ทนทกษะ ทนปญญา ทนความสข ซง เปนหนาทของผนาองคกร ตองสรรหา ตองสราง ตองรกษา ทนเหลานนใหมขนในทรพยากรมนษย การจะเกดนวตกรรมในองคกรได ตองอาศยวฒนธรรมของผนาทมวสยทศนคอ ตองสนบสนนการ เปลยนแปลง ตองไมขดขวางการเปลยนแปลง และสนบสนนใหกลาคด กลาทา นวตกรรมตองเกดจากผตาม หรอผปฏบตงานและมผนาคอยสนบสนนทาเปนตวอยาง และตองอาศยวฒนธรรมของผตามหรอผปฏบตงาน ตามทฤษฎ 6 ก. กลาวคอ

1. กลาคด คดนอกกรอบขามศาสตร

2. กลาพด กลาทามากขน ในสงทตวเองคดวาถกตอง

3. กลาเปดใจ รบฟง

4. กลาเสยง กลารเรม การทาผดเปนสงทยอมรบ

5. กลาเรยนร ทตองมคนกลาเพราะมคนกลวอย กลวลมเหลว กลวนายวา ฯลฯ

6. กลาทา ทาจรง พฒนาอยางตอเนอง

กระบวนการสรางนวตกรรม

1. ตองมความคด คดนอกกรอบ คดขามศาสตร คดสรางสรรค คดสงใหม เพอสรางความไดเปรยบใน การแขงขน เพอเอาชนะปญหาอปสรรคตาง ๆ เพอประโยชนของสาธารณะชน ฯลฯ

2. ตองม Project เมอคดไดแลวนาสงทคดไดมาบรหารจดการเชงกลยทธทาเปนโครงการ ทา Action Plan ทาตวชวดความสาเรจ ( Key Performance Indicators (KPI) )

3. มการประเมนผลโครงการ

4. ตองมการปรบแผน ใชแผนสารอง มการปรงปรงอยางตอเนอง

การจะทดลองหรอลองทาโดยนาเอาความรเรองทรพยากรมนษยไปใชใหเกดผลเปนรปธรรมในองคกร ปจจบนน ตองเขาใจถงเปาประสงคขององคกรเสยกอน กลาวไดวาการบรหารจดการทรพยากรมนษยไมไดเปน สงท “สมบรณ” (absolute) ในตวมนเอง แตทวาเปนสงทจะตอง “สมพทธ” (relative) ไปกบปจจยควบคม นนคอ นโยบายการบรหารจดการองคกร หรอเปาประสงคขององคกรจะเปนตวกาหนดเปาประสงคของการ บรหารจดการทรพยากรมนษย จากนนกสรางวฒนธรรมองคกรใหเกดกระบวนการเรยนรอยางตอเนองกนใน 4 ขนตอนดงกลาวมาขางตน โดยเรมจากการเรยนรจากประสบการณและตอมา ลองสงเกต ไตรตรองเพอ การศกษาประสบการณนน กจะนาไปสการไดมาซงแนวคด เปลยนแปลงไปเปนแผนงาน งาน/โครงการ ทจะ นาไปทดลองปฏบตและพจารณาการประเมนผล เพอเปนประสบการณการเรยนร ( learning experience ) และมการปรบแผนงานตามลาดบซงการใหโอกาสบคลากรในองคกรไดคดสรางสรรคและนาเสนอแนวความคด ไดอยางอสระนนในระยะแรกอาจมไมมาก หรอไมมเลย กตองใชปจจยทกลาวขางตนเปนตวกระตนผลกดน และมการพฒนาองคประกอบตาง ๆ ขนเปนขนเปนลาดบ ทสาคญคอการผลกดนใหเกดนวตกรรมอยางเปนรปธรรมไดจรงจะตองมความอดทนและกระทาอยางตอเนอง

การจดการทรพยากรมนษย เกยวของกบนวตกรรมและมแนวความคดใหมไดอยางไร?

นวตกรรมกบการบรหารการจดการดานทรพยากรมนษยเปนสงทมความสาคญเปนอยางยง หรอจะกลาวไดวาเปนสงทตองอยคกนทงในระดบองคกร จะถงระดบประเทศกวาได เพราะนวตกรรม

ทงหลายทงปวงจะเกดขนไดกดวยบคคล เชนบคคลากรในองคกร มแนวความคด มความสามารถในการประดษฐคดคนสงใหมๆ จากองคความร (Knowledge) ทมอยเดมในองคกร หรอในตวของแตละบคคลเอง หรอองคความรทเกดจากการวจย(Research) หรอ องคความรทเกดจากการวจยและพฒนาทไดสะสมมา (Research & Development : R&D) โดยการนาองคความรตางๆเหลานนมาประสมประสานจนกอใหเกดเปนสงประดษฐใหม หรอกระบวนการใหม (New Business Process) หรอกอใหเกดเปนผลตภณฑใหมหรอบรการใหม ซงกอใหเกดประโยชนทงในดานเศรษฐกจ สงคม ประเทศชาต และทสาคญคอเปนประโยชนตอมวลมนษยชาตหากมองในระดบโลกาภวตน (Globalization) โดยไมไดหมายถงประโยชนทางดานการเงนเพยงอยางเดยว แตจะหมายถงประโยชนทเปนมลคาทางดานสงคมและจตใจในอกนยหนงดวย ดงนนดงทกลาวมาทรพยากรมนษยจงเปนสงแรกทจะตองคานงถง เปนสงทขาดเสยมได และตองไดรบการดแลเอาใจใสจากองคกร พรอมกนนนการใชการบรหารการจดการทรพยากรมนษยตองใหมความทนสมย กอใหเกดเปนกระบวนการทเปนรปธรรมทสามารถจบตองและนามาปฏบตจนประสบผลสาเรจตามเปาหมายหรอนโยบายทไดวางไวได (Achieved) จากแนวความคดใหมดงกลาวจดวาเปนการนาความรความคด และการนาประสบการณทไดในดานทรพยากรมนษยจนถกรเรมนามาใช ซงจดเปนแนวความคดใหมจนกอใหเกดเปนนวตกรรมในดานการบรหารการจดการทรพยากรมนษย และเปนนวตกรรมทสามารถจบตองนามาใชได เพอดแลและพฒนาบคคลากรในองคกรเหลานนสยคแหงการพฒนาบคลากรดานนวตกรรมในปจจบนและในอนาคตอนใกลทกาลงจะมาถง โดยนวตกรรมดานการจดการทรพยากรมนษยดงกลาวเหนวาบคลากรมความสาคญและมคา หรอทปจจบนเรยกวา “บคลากรเปนสนทรพยทสาคญอยางหนงและมคณคากบองคกร ทตองดแลรกษาหรอเกบรกษาไว” (Human Capital) บคคลากรเหลานนอาจกอใหเกดหรอสรางนวตกรรมไดในภายหลง

การจดการทรพยากรมนษยมการทางานทเปนรปธรรม หรอ Project หรอ Action Plan สามารถทาไดอยางไร?

นวตกรรมจะเกดไดจะตองเกดจากการสรางกระบวนการทสามารถจบตองได และนามาใชกอใหเกดเปนรปธรรมได ดงนนจากคาวา “กระบวนการ” จดอยในเสนทางทเรยกวากลางนา (Middle-Steam) เปนกระบวนการในการทาหรอขนตอนในการนาไปสเปาหมายทวางไวของนวตกรรมนน ประกอบดวยการนาความรทจะตองคานงถง เชน 5K, 8K, 4L, 2R และ 3Q เปนตน ในการสรางเปนโครงการ (Projects) หรอ แผนปฏบตการ (Action Plan) สามารถทาไดโดยการนา

โครงการตางๆ นาเสนอตอผบรหารระดบสงหรอ CEO ขององคกรนน เชน โครงการการพฒนาบคลากรนวตกรรมในองคกร (Innovation Human Development Project) มระยะเวลาของโครงการ 3 เดอนโดยมบคลากรในฝายตางๆ เขารวม และจดทาเปนแผนปฎบตการ (Action Plan) นาเสนออนมตอกครง โดยในแผนปฏบตการตองมการกาหนดชวงระยะเวลา และครอบคลมเรองราวตางๆ ดงน

- คดเลอกบคลากรจากฝายตางๆ ทเหมาะสม

- กาหนดหลกสตร และ Workshop ทนามาประกอบขน

- เนอหาและขนตอนระยะเวลาปฏบตทตองมประสทธภาพ และมประสทธผลสงสด

- ประเมนผลการฝกอบรม

ทาอยางไร ? โครงการนวตกรรมเหลานน จงจะประสบความสาเรจและไมสาเรจเพราะอะไร

ความสาเรจของนวตกรรมจดอยในระดบปลายนา (Down-Steam) ซงจะประสบผลสาเรจหรอไมนนขนอยกบนวตกรรมนนกอใหเกดผลสาเรจตามเปาหมายหรอไม ดงนนการนวตกรรมจะประสบความสาเรจไดตองเกดจากการประสมประสานทดของ 3 ขนตอน (3 Stages) ดงตอไปน

1. เปนสงใหมหรอนวตกรรม โดยจะตองคานงถงดานจรยธรรม (Ethic) เปนหลก จากการนาความรเดมหรอความรใหมทเกดจากการวจย นามาพฒนาขนใหมใหเกดเปนสงใหมทเรยกวานวตกรรม

2. นามาทาหรอปฏบตใหเกดได (Getting, Done) เกดผลเปนจรง ตรงประเดน (Reality, Relevancy : 2R)

3. เปนประโยชนตอดานเศรษฐกจ และสงคม จากการใชนวตกรรมนน

นวตกรรมทไมประสบผลสาเรจเกดจากสง 3 สง ตามทฤษฎ 3C

1. Communication Change หมายถง บคลากรไมยอมรบการเปลยนแปลงในการสอสารของนวตกรรมนน

2. Customer Base หมายถง นวตกรรมเหลานนไมตอบโจทย หรอตอบสนองความตองการของลกคากลมตางๆ ได

3. Command Control หมายถง การควบคมสงการไมเปนไปในทศทางทถกตอง เหมาะสมกบนวตกรรมนน

ในความสาเรจของนวตกรรมนนควรมการใหรางวลกบบคลากรเหลานนเมอคดคนจนสามารถนามาประดษฐเปนสงใหมๆ ทจดเปนผลงานในดานนวตกรรม (Innovation) ไดเปนผลสาเรจ เพอเปนแรงจงใจ และเปนตวอยางแกบคลากรอนๆ ตอไป

องคกรแหงนวตกรรม (Innovation Organization) สรางไดดวยแนวคด ทฤษฎ 3 Q เพราะ ทรพยากรมนษย เปนตวขบเคลอนนวตกรรม ซงมองคประกอบดงน

1. Quality of Human Resources (HR Innovation) องคกรจะประสบความสาเรจได องคกรตองมทรพยากรทมคณภาพ ตองสรรหาคนทมคณภาพเขามา สวนคนทมอยตองสราง ตองรกษา ตองใชคนทมคณภาพ “คนมคณภาพ" เรมตงแตการคดเลอก "คน" ทเขามาทางานตอง มแววในเรองนวตกรรม มการออกไปตามมหาวทยาลยเรยกวาโครงการ "Drawing Career" เพราะโลกทกวนน เราไมไดแขงขนทผลตนวตกรรมสนคาหรอบรการเทานน แตแขงขนตงแตการเฟนหาคน บสซเนสพารตเนอร หรอซพพลายเออรทดทสดดวย ซงเปนองคประกอบสาคญทางดาน องคกรแหงนวตกรรม

2. Quality of Organization คนทมคณภาพมาอยรวมตวในองคกร องคกรนนจะเปนองคกรทมคณภาพเปนองคกรทสามารถสรางนวตกรรมไดอยางไมหยดยง

3. Quality of Product or Service องคกรทมคณภาพ จะเปนองคกรแหงนวตกรรม จะสามารถสรางนวตกรรมทางสนคา / บรการทมคณภาพ

และทสาคญการบรหารทรพยากรมนษย ใหสามารถสรางสรรคนวตกรรมไดนน ผ นาตองสรางบรรยากาศขององคกร ใหเปนองคกรแหงการเรยนร (Learning Organization)

กรณตวอยางบรษททนาการสรางนวตกรรมใหม โดยอาศยการบรหารทรพยากรมนษย ไปใช

บรษท ซมซงประสบความสาเรจจากการใชนวตกรรมเปนตวขบเคลอน จนสามารถเปน "คแขงทเหนอกวาบรษทโซนได” โดย ในชวงป ค.ศ. 2000 ใคร ๆ กรจกแตโซน ขณะท “ซมซง” เปนแบรนดท ไมมใครรจกมากนก และไมมใครเชอวา วนหนงซมซงจะกลายเปนผแขงขนททดเทยม กบ “โซน”ได ตอมาในป 2004 “ซมซง” กพลกสถานการณจาก "ผแขงขนทไมมทางส" มาเปน "ผแขงขนทนากลวของโซน" และยงสามารถกาวมาเปน "ผแขงขนทเหนอกวา" ไดในป 2005 ดวยยอดขายทมากกวาถง 4 พนลานเหรยญ ดอลลารสหรฐ คาตอบท “ซมซง” สามารถทดเทยมโซนได นนคอ "ความเรวกวา" “ซมซง” เปนองคกรทมความเชอมนตอการสรางนวตกรรมและไดรวมงานกบ IDEO ในการสรางนวตกรรมใหม ๆ มาตลอดชวง 10 ปหลง กรณศกษาน เปนตวอยางทแสดงใหเหนวา นอกจากองคกรจะตองปรบปรงและพฒนา “ทรพยากรมนษย” อยางตอเนองแลว ยงตองสงเสรมและพฒนาอตราการสรางนวตกรรมใหรวดเรวมากกวาเดมอกดวย การทางานแบบเดม คงเดมจะเปนตวเรงทาลายองคกร สวนนวตกรรมทดจะเปนตวเรงสรางความกาวหนาใหองคกร การสรางนวตกรรมในองคกรจงตองเรมจากการทาใหการสรางนวตกรรม ใหเปนคานยมและเปนวฒนธรรมขององคกร องคกรแหงนวตกรรม ควรจดตงทมพฒนานวตกรรมขนมา โดยสงเสรมใหสมาชกในทมมบคลกทตางกน 9 บคลก และมบทบาททเหมอนกน 3 บทบาท

บคลก 9 แบบทสงเสรมใหเกดนวตกรรมขนในทม ไดแก

1. บคลกของการเปนผ นาทด

2. บคลกของการเปนผตามทด

3. บคลกของการเปนผใฝเรยนร เลนบทเปนนกเรยน นกศกษา

4. บคลกของการเปนนกมานษยวทยา

5. บคลกของการเปนนกทดลองคนควา

6. บคลกของการเปนนกผสมผสาน

7. บคลกของการเปนนกบรหารจดการ ในบคลกของผ กาวขามอปสรรค

8. บคลกของการเปนนกประนประนอม

9. บคลกของการเปนผบรหาร

บทบาทเหมอนกน 3 บทบาท ไดแก

1. บทบาทของนกสรางสรรค

2. บทบาทของนกสรางประสบการณทดและ

3. บทบาทของนกบรการ

ในทมพฒนานวตกรรม ควรมวธการในการพฒนานวตกรรม 5 ขนตอน ดงน

1. พยายามสรางความเขาใจในสถานการณปจจบน (Understand) อะไร คอปญหา ทแทจรงขององคกร ของหนวยงาน

2. สงเกต (Observe) คนหาสาเหตของปญหา

3. หาแนวทางแกไข (Visualize) แสวงหาทางเลอกในการแกไข ปองกน หลาย ๆ ทางเลอก จดลาดบแนวทางเลอกทดทสด อยางนอย 5 อนดบ นาทางเลอกอนดบท 1 มาทดสอบแนวความคด

4. ทดสอบแนวความคดกบผ ใชโดยตรง (Evaluate / Refine) ทดสอบแนวทางแกไขทดทสด ทคดเลอกมา

5. นาผลทไดจากการทดสอบไปสรางนวตกรรม (Implement) ทาแผนการปฏบตการ มตวชวดความสาเรจ ตดตามประเมนผลอยางตอเนอง

นอกจากนทมงานพฒนานวตกรรม ควรตองออกแบบความรสกใหม ๆ ทตองการใหลกคารสกดและพง พอใจมากขนอกดวย

“การสรางผลกาไรดวยการนาเสนอประสบการณใหม ๆ ใหลกคา เปนสงสาคญซงสามารถทากาไรไดมากกวาและยงเปนการทากาไรทผบรโภคยนดจาย" STABUCK เปนตวอยางทด ใน

การสรางนวตกรรม จดระบบการบรหารธรกจกาแฟใหเขากบชวตประจาวน เฝาดลกคา สานสมพนธกบลกคา ใชแบรนด STABUCK ในการสรางนวตกรรมการบรการและผลตภณฑทลกคาอยากสมผส และยอมจายกวาถง 3 เทา เพอแลกกบความสข ผชนะ มการผลต/การบรการ/คดคนนวตกรรมทรวดเรว มวฒนธรรมเคลอนไหวเรว ซงจะทาใหไดเปรยบคแขงขน เพราะมความคดรเรมในอตราทสง

องคกรทมนวตกรรมทอยในระดบแนวหนา สามารถแขงขนไดในระดบโลก มอยหลายองคกร เชน บรษท P&G ไดปรบเปลยนวฒนธรรมองคกรใหกลายเปนนวตกรรม และเพมนวตกรรมในผลผลตอยางตอเนอง เขาใจการเปลยนแปลงวถชวตของลกคา แสวงหาหนสวนจากภายนอก รวมทงผ เชยวชาญ แนวความคดและผลตใหม ๆ

บรษท GOOGLE ปรบเปลยนอปกรณใหม ๆ เพอสนบสนนการหาขอมลอยางงาย ๆ เปนเจาของ Online Search และความเจรญเตบโตเกยวกบการโฆษณาอยางรวดเรว และเชอมตอกบลกคาอยางเขมแขง

บรษท ซมซง จบความตองการ และความรสกของลกคา ออกแบบเก เขาใจอารมณรวม เคลอนผานจากการผลตสนคาทวไป ไปเปนผนาแบรนดชนนา นาสนคาใหม ๆ สตลาดโลก

บรษท NOKIA เนนออกแบบทลาสมย ออกโมเดลอยางรวดเรว เพมภาพลกษณ โดยเขาใจลกคาทมความประสงคจะใชตวแบบมอถอทเหมาะสมกบเพศและวย

บรษท TOYOTA เนนคณภาพมผลผลตทมประสทธภาพปรบปรงอยางตอเนองใชยทธศาสตรธรกจทเหนอชน เนนการใชเทคโนโลยททนสมย เพอการผลตทเรวกวา ดกวา ถกกวา เพอการครองตลาดใหมากขนจากการศกษาบรษทตาง ๆ ดงกลาวขางตน พอสรปไดวา “องคประกอบเพอสรางความสาเรจในการสรางนวตกรรมในองคกร” มดงน

- ปฏวตวฒนธรรมทลาหลง ทางานแบบเดม ๆ

- สงเสรมใหมวฒนธรรมแหงการเรยนร รบสงใหมๆ ทสรางสรรค

- สงผ เชยวชาญภายในออกไปเยยมชมสนคาและตลาดอนๆ

· - นาผ เชยวชาญจากภายนอกเขาสองคกร

- จางผ เชยวชาญภายนอกมาทางานรวมกบผ เชยวชาญภายใน

- ใหโบนสแกผ มความคดใหม ๆ ททาใหลกคาพอใจ

- การพฒนาเทคโนโลย ใหม ๆ ใชหองหองปฏบตการ(Laboratory)เปนหลก

- ปรบสภาพแวดลอมในการทางาน สงเสรมใหพนกงานมความสขกบการทางาน และเออตอการเรยนร ทาสงใหม ๆ ใหองคกร เปนตน

กรอบแนวคดการผลต “นวตกรรม” เปนผลงาน

• รบฟงการชแนะ

• ศกษา/วเคราะห/หาขอสรป

• ศกษาลกษณะนวตกรรม

• ยกรางนวตกรรม/สรางเครองมอเกบรวบรวมขอมล

• ตรวจสอบ/พฒนาคณภาพ

• เลอก/สมกลมตวอยางทจะใชนวตกรรม

• เกบรวบรวม/วเคราะห/แปลผลขอมล

• สรปเขยนรายงานการใชนวตกรรม

ปจจยสาคญในการจดการเทคโนโลย

บทนา

เทคโนโลยเปนเรองของการแสดงความสามารถในเชงความคดสรางสรรคของมนษย สวนการจดการเทคโนโลยเกยวของกบความพยายามในการสรางสรรคเทคโนโลย การพฒนาผลตภณฑ การบรการและผลสาเรจของการนาสงเหลานนเขาสตลาด ทงหมดนตองใชความคดรเรมอยางมากดวยการทางานทเปนระบบจงจะสามารถสรางเทคโนโลยสาเรจ รวมทงการลงทนในการวจยและพฒนาเทคโนโลยมคาใชจายถอเปนความเสยง ดงนนจงจาเปนตองมการจดการทด ฉะนนกตามจดวาเปนการลงทนเพออนาคตซงหลกเลยงไมได กระบวนการสรางเทคโนโลยเปนกระบวนการทเกดตอเนองเรมตนจากการประดษฐและสนสดทตลาดอนเปนวถทางทนาสงทเปนผลผลตของเทคโนโลยเสนอตอผบรโภค

การประดษฐ

บรบทของการเปลยนแปลงเทคโนโลยเกยวของกบการประดษฐ(invention)และนวตกรรม(innovation) การประดษฐเปนสรางสรรคเทคโนโลยใหมซงไดแกผลตภณฑ หรอกระบวนการ หรอพฒนาระบบใหมขนมา เชนเครองจกร ทรานซสเตอรหรอเครองถายเอกสาร องคประกอบของการประดษฐไดแกวสด อปกรณเครองมอและกระบวนการใหมทใชในการประดษฐ ผลตภณฑใหมหมายถงผลตภณฑทใหมทเกดขนบนโลก สงประดษฐใหมในปจจบนสวนใหญเกดขนการคนควาทางวทยาศาสตร สงประดษฐทเกดขนตองใชเวลานานพอสมควรอาจเปนปๆ ทจะนาออกสตลาด สงประดษฐสรางขนโดยมนษยซงหลายชนดถกจดสทธบตรและไมจาเปนท สงประดษฐเหลานนทงหมดทนาไปผลตตอในเชงอตสาหกรรมเพอการพาณชย

นวตกรรม

นวตกรรมเกยวของกบการสรางสรรคผลตภณฑ การบรการหรอกระบวนการเชนกนแตตองเปนสงใหมทเกดขนในองคการซงมการแนะนาสตลาดโดยการใชประโยชนหรอการคากไดเชนผลตภณฑใหม การบรการใหม หรอกระบวนการใหม แตไมจาเปนตองเปนสงใหมในโลกเสมอไปบางทเปนเพยงการนามาใชครงแรกในองคการ(Aiken and Hage,1979อางโดยKhalil,2000) นวตกรรมอาจเปลยนแปลงงานทางดานอตสาหกรรมซงทาใหมการปรบปรงประสทธภาพการผลตใหดขน กระบวนการของนวตกรรมเปนการบรณาการทงเทคโนโลยและการประดษฐเพอสรางสงใหม ปรบปรงผลตภณฑ กระบวนการ หรอระบบ

ดงนนการประดษฐและนวตกรรมจงมความสมพนธกนแตกระนนกยงมความแตกตางกนเชนการประดษฐอาจเปนเพยงลาดบเหตการณหรอการสรางชนงาน ขณะทนวตกรรมสามารถลาดบออกมาเปนกระบวนการ นวตกรรมทางเทคโนโลยรวมทงความคดรเรมทางเทคนคซงจาเปนตองอาศยความรแลวแปลงสงเหลานออกมาเปนสงทใชประโยชนไดเชนฮารดแวร หรอกระบวนการ มการนานวตกรรมเผยแพรเพอใหเกดการยอมรบจนถงจดทเปนยอมรบสตลาด การจดการเทคโนโลยมสวนสงเสรมการประดษฐและการจดการเพอใหเกดนวตกรรม สงทคลายกนคอทงการประดษฐและนวตกรรมเกดขนจากกระบวนการทเปนความคดสรางสรรคและการประยกต

สภาพแวดลอมทเสรมสรางใหเกดนวตกรรมไดแก การอนญาตใหคนทางานในสาขาทสนใจ การกระตนใหพนกงานมปฏสมพนธอยางกวางขวางกบผ รวมงาน การเปดกวางในเรองการยอมรบตอความเสยงในเรองความลมเหลวในสรางนวตกรรมและความขดแยงทอาจเกดขน การเสรมแรงจงใจดวยรางวลและการยกยอง(Jain and Traindis,1990อางโดยKhalil,2000)

ประเภทของนวตกรรม

1. นวตกรรมทเปนรากฐาน(radical invention or incremental innovation) หมายถงนวตกรรมทสรางขนจากการประดษฐคดคนในการทางานในองคการ สามารถเปลยนแปลงหรอสรางสรรคอตสาหกรรมใหม เมอนามาใชในองคการสามารถเปลยนภาพลกษณการทางานในองคการได เชนทรานซสเตอรทพฒนาขนในหองปฏบตการของเบล (Bell Laboratories) เปนจดเรมตนของการพฒนาในอตสาหกรรมอเลกทรอนกสในเวลาตอมา นบนวตกรรมทเปนกลไก(triggering) เรมตนการพฒนาในบรษทตางๆ อกหลายแหงเปนตน

2. นวตกรรมทเกดขนในการทางาน (routine innovation) ไดแก นวตกรรมใหมชนดตางๆ ทนาเขามาใชในองคการ

วงจรของนวตกรรม

วงจรนวตกรรมเกยวของการคดคนทางวทยาศาสตร การประดษฐ การสรางนวตกรรม และการตลาด ดงแผนภาพ 2.1ซงแสดงองคประกอบของวงจรนวตกรรม องคประกอบทง 4 มความสมพนธกน การคดคนทางวทยาศาสตรเปนจดเรมตนของการประดษฐ สงประดษฐหรอผลตภณฑอาจไมไดนาเขาสตลาดทกชนงาน ชนงานการประดษฐ(ผลตภณฑ)ทพฒนาไปสนวตกรรมทเปนทยอมรบจะถกนาเขาสตลาดอนเปนกจกรรมทนานวตกรรมใหมสผบรโภค อาจไดรบความนยมหรอไมไดรบความนยมกได กจกรรมทางการตลาดจะเปนสงผลกดนใหมการพฒนาการคดคน การประดษฐ และ นวตกรรม เปนวงจรตอไป

ภาพท 2.1 องคประกอบของวงจรนวตกรรม

ทมา: Khalil,T : p. 34

การนานวตกรรมเขาสตลาด

ในวงจรนวตกรรมจะตองมการทงชวงเวลาในระหวางแตละขนของวงจรนวตกรรม ตงแตการคดคนทางวทยาศาสตร การประดษฐ การสรางนวตกรรมและการตลาด การขยายชวงเวลามความสาคญและใชเปนเครองมอทมผลในดานการแขงขน เชนบรษทอาจสามารถทากาไรไดอยางมากเมอลดเวลาในระยะตางๆ ของวงจรนวตกรรม ลงเมอสารถนาสนคาทเปนนวตกรรมนนๆ เขาสตลาด หรอเจาของนวตกรรมอาจชะลอเวลาใหลาชาออกไปกอนเพอการเผยแพรนวตกรรม(diffusion of technology)ทเปนผลตภณฑนนๆ ใหเปนทยอมรบในวงกวางกอน ซงเปนผลดตอบรษทมากกวาเพราะในกรณทบรษทเปนเจาของนวตกรรมใหม ผบรโภคอาจยงไมยอมรบหรอไมรจกสนคาใหมนนๆ ตวอยางเชนกลยทธของไมโครซอรฟในเรองใบอนญาตตอผลตภณฑระบบปฏบตการดอส (DOS operation system) ทจะใชในบรษทคอมพวเตอรหลายแหงและใชระบบปฏบตการโปรแกรมวนโดว 95 ในเครองคอมพวเตอรสวนบคคล โดยไมโครซอรฟทาโปรแกรมซอรฟแวรออกมาขายเปนหนวยยอยๆ ตองใชเวลาเกยวกบกจกรรมทางการตลาดนานกวาจะเปนทยอมรบและมการตอตานจาก

Has no 

Instantaneous 

Buying or ignoring 

h

Adopting 

May never be developed 

into marketable products

Scientific 

Invention 

Innovation 

Market 

บรษทคอมพวเตอรอนเชนบรษทแอบเปลคอมพวเตอรซงใชโปรแกรมแมคอนทอส ในระยะเวลาสนๆ แอบเปลคอมพวเตอรสามารถทากาไรไดด แตในชวงเวลาทยาวนานกวากลบพบวากลยทธของไมโครซอรฟเปนกลยทธทดกวา จนกระทงในชวงกลางทศวรรษ 1980 John Scully ประธานบรษทแอบเปลจงเปลยนกลยทธใหม (Byrne,1996)

ความสมพนธเทคโนโลยและราคา

เมอบรษทผลตเทคโนโลยทกาวหนากวาเปนโอกาสทบรษทไดเปรยบเรองราคา (premium price) ความไดเปรยบขนอยกบคณคาการยอมรบของผบรโภคหรอลกคา ถาความรระหวางเจาของเทคโนโลยและผ บรโภคสงมชองวางหางกนมาก เจาของเทคโนโลยสามารถตงราคาสาหรบผลตภณฑใหมไดสง อยางไรกตามผ บรโภคจะเกดการเรยนรและมประสบการณมากขนทาใหชองวางนนหดตวสนลง แมคณคาของเทคโนโลยและนวตกรรมยงคงมอยแตในทสดราคากจะลดลง ถาไมมการปรบปรงกลยทธเกยวเทคโนโลยของผลตภณฑใหมความกาวหนาผบรโภคกอาจเสอมความนยมลง ดงนนระยะเวลาของการเผยแพรเทคโนโลย (diffusion technology) ควรขนอยกบการนาสนคาทเปนนวตกรรมใหมออกสตลาดใชชวงทยงมความแตกตางของความรในตวผลตภณฑเปนขอไดเปรยบในการกาหนดราคา (price advantage) ดงพจารณาไดจากแผนภาพท 3.2 แสดงชวงหางของเทคโนโลยและความสมพนธกบราคา

ภาพท 2.2 Technology gap/Price relationship

ทมา: Khalil,T : p. 37

ปจจยเรองเวลา

ปจจยเรองเวลา (time factor) นบเปนสงหนงทมความสาคญทเกยวของกบการจดการเทคโนโลย เฉพาะอยางการสรางสรรคเทคโนโลยและการนาเทคโนโลยเขาสตลาด สวน การตดตามหลงจากนาเทคโนโลยทเปนนวตกรรมเขาสตลาดเพอการปรบปรงกมความสาคญยงกน เพราะการปรบปรงผลตภณฑทตอเนองจะทาใหผ ประกอบการสามารถพฒนาตนเองและอยรอดตอไปได ดงนนเวลาจงเปน คาสาคญ( key word)ทตองพจารณาในการนาสนคาออกมาสตลาดในเวลาทเหมาะสม บรษทจงประสบความสาเรจในการวางตวผลตภณฑใหม ดงตวอยางการศกษาบรษทคอมพวเตอรออสบอรนของ Betzในป ค.ศ.1987(Khalil,2000) กลาวคอในทศวรรษ 1980 ซงเปนยคเรมตนทสารสนเทศมการพฒนาเทคโนโลยใหมๆ ปจจยเรองเวลาเปนกลไกในการปฏรปและการจดการเทคโนโลยเรมมความสาคญโดดเดนในบทบาทของการศกษา การวจยและการปฏบต

TECHNOLOGY GAP/PRICE RELATIONSHIP 

Technological Knowledge 

Time or Diffusion 

Customer 

Knowledge 

Own 

Knowledge 

Gap 

B 

Technology Gap 

A 

Price 

กรณศกษาของบรษท คอมพวเตอรออสบอรน

อดม ออสบอรน(Adam Osborne)ผวางรากฐานบรษทคอมพวเตอรออสบอรน(Osborne Computer Company) ซงผลตเครองพซเรมวางตลาดในกลางทศวรรษ 1970 ตดสนใจ ขายคอมพวเตอรเปนชดทงฮารดดสก จอมอนเตอรและซอรฟแวร นบเปนนวตกรรมทวางตลาดในลกษณะนเปนครงแรก ทาใหนกวจยและธรกจสามารถสามารถทาทบานหรอทใดกได การตดสนใจครงนทาใหบรษททายอดขายไดถงหนงลานเหรยญสหรฐภายในเวลา 2 เดอนและ ภายในปท 2 สามารถผลประกอบการสงถง 100 ลานเหรยญ แตอก 6 เดอนตอมาบรษทลมละลาย คาถามวามอะไรเกดขนกบบรษทน พบวาปญหาหลกมหลายสาเหตทเชอมโยงกบการจดการนวตกรรม ทสาคญคอ ออสบอรนใชจอขนาด 5 นวเพอใหคอมพวเตอรมขนาดกะทดรดทาใหพมพไดเพยง 60 คอลมพแทนทจะเปน 80 คอลมพเหมอนทคนทวไปใชและของยหออนๆ ดงนนการออกแบบผลตภณฑตองมการทดสอบตลาดดวยเสมอ ในกรณของออสบอรนเลอกจอทมขนาดเลก แตผบรโภคตองการเลอกใชขนาดทใหญมมาตรฐานทดกวา ออสบอรนลาหลงในการวจยพฒนาผลตภณฑและไมศกษาความตองการของตลาดผบรโภค ตลาดมความเคลอนไหวทเรวมากแตออสบอรนมองขามประเดนน ไปจงทาธรกจลมละลายในทสด ดงนนจะเหนไดวาพลวตของตลาดมความสาคญมาก

บรษทเคยโปร(Kaypro Company)ซงเปนบรษทคแขงใชจดออนของออสบอรน นาการปรบปรงเทคโนโลยผลตเครองคอมพวเตอรทเปนพอรตเทเบล(portable computer)เชนออสบอรนแตจอเปนขนาด 80 คอลมพดงทตลาดตองการ นวตกรรมใหมของเคยโปรทไดเปรยบกวา ทาใหออสบอรนประกาศทจะพฒนาเทคโนโลยทลกคาตองการใหดกวา แตการจดการเรองเวลาของออสบอรนผดพลาดอยางมหนต บรษทออสบอรนมการลงทนประดษฐเปนจานวนมาก ในขณะทลกคาเกดการเรยนรและรอซอการประดษฐโมเดลใหมๆ ไมตดสนใจซอคอมพวเตอรทบรษทออสบอรนผลตและวางตลาด ณ ขณะนน ดงนนชวงเวลา(timing)ทออสบอรนประกาศเรองการพฒนาคอมพวเตอรรนใหมออกไปใหตลาดรบรนบเปนเรองทเสยหายแกบรษทเปนอยางมากจนถงทาใหบรษทลมละลายในเวลาตอมา

บทเรยนของกรณนมขอควรพจารณาดงน

1. การนานวตกรรมใหมออกสตลาดมผลทาใหบรษทไดเปรยบตอ การขายในชวงแรกๆ ดงกรณของบรษทออสบอรน ทายอดขายสงมากในชวงตนทนานวตกรรมสตลาด

2. การสรางนวตกรรมจะตองมแผนการปรบปรงพฒนาใหดขนตลอดเวลาบรษทออสบอรน ประเมนเรองนพลาดไป ทาใหบรษทคแขงนาผลตภณฑแทรกเขามาแทนได

3. ความคดเกยวกบการนาผลตภณฑใหมเขาสตลาดเปนการเปดตลาดใหมหรอวางขายในตลาดเดมกตาม ทาใหผ บรโภคเกดการเรยนรและมการปรบตนเองและนสยการทางานกบคอมพวเตอร ผผลตตองศกษาขอมลในดานนดวย

4. ผลตภณฑทกชนดมชวงชวต(life span) เรยกวาวงจรผลตภณฑ (product’s life cycle)ซงมความสาคญตอการแขงขนและตลาด ชวงเวลาของนวตกรรมทเปนผลตภณฑ (timely product innovation) ควรเปนสวนหนงของการจดการกลยทธเทคโนโลยของบรษท และบรษท ควรคานงถงการตอบสนองของผบรโภค มการวจยความตองการของผบรโภคและมปฏกรยาตอบโตคแขงอยางรวดเรว การจดการเรองนวตกรรมใหมควรฟงเสยงผ บรโภค(feedback) มการปรบระบบและกระบวนทางานของบรษทใหมพลวตอยเสมอจากยอดขาย

5. เวลาของการประกาศกลยทธเปนเรองทมความสาคญ ณ ขณะทบรษทมสนคาสะสมอยเปนจานวนมากไมควรแจงการผลตนวตกรรมใหมออกไป เพราะไมมผบรโภคคนใดตองการบรโภคสนคาทมนวตกรรมการผลตเกา(old model inventories)

6. แหลงเงนทน การสะสมทนและกระแสเงนสดมความสาคญตอการเตบโตของบรษท การประกาศตนตอสาธารณะควรเกดขนเมอเวลาทบรษทมเทคโนโลย มความเปนผ นาทางการตลาดเพมขนโดยเฉพาะในเรองมลคาหน(value of stock) และมการนาทรพยากรใหมๆ มาขยายการเพมทน กระบวนการเหลานจาเปนตองจดสรรงบเพอการลงทนในดานการวจยดวยจงจะสามารถเปนผ นาในตลาดไดอยางตอเนอง

7. กลยทธประการหนงททาใหเกดการเตบโตไดอยางรวดเรวและอยเหนอคแขงคอการรวมทน เวลาของนวตกรรม (timing innovation) มความสาคญอย 3 เฟสทเกยวของกบวงจรผลตภณฑ คอ

- เวลาทจะแนะนานวตกรรมสตลาดในชวงตนเพอใหเปนทรจก(initial market position)

- การปรบปรงผลตภณฑดานเทคโนโลยเพอรกษาความไดเปรยบในการแขงขน

- การปรบปรงกระบวนการผลตเพอตนทนทถกลงอนสามารถแขงขนดานราคาได

สาหรบอตสาหกรรมและองคการเพอการบรการ การใชเวลาเปนกลยทธการแขงขน (time-based competition :TBC) ถอวาเปนกลยทธทสาคญระดบโลก (Blackburn,1991) การจดองคการทปรบไปสกลยทธระบบ Just-in-time (JIT) นนนบเปนการจดการเวลาทผนวกเขากบกจกรรมตางๆ เพอตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางรวดเรวดงทบรษทชนนาของโลกหลายๆ บรษทนามาใชและประสบความสาเรจเปนอยางด

วสยทศนการเปลยนกลยทธ

เมอบรษทอยในฐานะไดเปรยบทางการตลาดและมผลประกอบการด บรษทมกจะไมตดตามการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมทอาจสงผลตอการแขงขนหรอแมแตในเรองการอยรอดของบรษท การปฏบตงานเปนไปในรปกจวตรประจาวน สงเหลานทาใหบรษทขาดความกระตอรอรนตอการสรางนวตกรรม อยางไรกตามแมเปนความสาเรจในระยะสนกยงจาเปนตอการเปลยนแปลง ซงปจจบนการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยเกดขนรวดเรวมาก เรองนนบเปนปจจยสาคญมากตอการสญเสยความสามารถในการแขงขน ดงนนผประกอบการและองคการจะตองคานงถงวสยทศนการเปลยนกลยทธตลอดเวลา

กรณการพฒนาเครองคอมพวเตอรสวนบคคลของบรษท IBM

บรษทไอบเอม(International Business Machines; IBM)เปนบรษทผลตคอมพวเตอรรายใหญระดบโลกบรษทหนง บรษทตองการรกษาการเปนผ นาสนคาดานเทคโนโลยของคอมพวเตอรขนาดใหญ(mainframe computer technology)ในตลาดไว บรษทประสบความสาเรจและเปนผ นาในเทคโนโลยน โดยการสรางวฒนธรรมการจดลาดบ(rank)ขนและตานการความคดใหมๆ จากระดบลาง ดงนนเมอคอมพวเตอรสวนบคคลพฒนาขนในชวงปลายทศวรรษ 1970 และตนทศวรรษ1980 บรษทไอบเอมเองกไมมเทคโนโลยใหมเขาสตลาด ความสาเรจเมนเฟรมของไอบเอมคอการรวมบคลากรภายในเอาไวไดและความสามารถในการทานายปรมาณความตองการของเครองพซ ดงนนเทคโนโลยทบรษทมอยสามารถถายโอนไปสการผลตเครองพซได จงเปนจดเรมตนของบรษท

เครองพซอกหลายบรษท เชนบรษทแอปเปล สถานการณทอนตรายตอไอบเอมซงมสวนแบงการตลาดสงแตไมสญความเปนผ นาทงๆ ทเครองเมนเฟรมเขาสระยะเทคโนโลยทลาหลง เพราะมการพฒนาเครองพซกลบเขาสตลาด โดยใชชอเสยงทดของบรษทเปนเครองมอ บรษทมการปรบเปลยนแผนกลยทธละมการลงทนทนทวงทในเวลาทเหมาะสม ทาใหไอบเอมสามารถยนหยดไดจนทกวนน (Byrne,1996) กรณของไอบเอมมบทเรยนดงน

1. เมอมเทคโนโลยใหมเขามาจากดเทคโนโลยเดม การเสยงลงทนในเทคโนโลยใหมดกวา ทจะครองเทคโนโลยเกาทอยชวงขาลง การจดการเกยวกบบคลากรเปนวธททาใหบรษทรกษาความสามารถในการเปนผ นาของตนเองไวได

2. การจดการตองเฝาระวงตรวจสอบเทคโนโลยใหมๆ ทเขาสตลาด ซงอาจเปนไดทงขอจากดและโอกาสใหมๆ ของธรกจ

3. บรษทไมจาเปนตองลงทนเปลยนแปลงเทคโนโลยไปสนวตกรรมใหม สงทมความสาคญคอกลยทธทตองอาศยเทคโนโลย ดงทไอบเอมสามารถปรบเปลยนมาผลตเครองพซ

4. เมอเทคโนโลยพฒนาจากแหลงภายนอก หรอไมมการรกษาเทคโนโลยของตนเอาไวใหด จะเปนการยากทสามารถคงความเปนผ นาในตลาดเอาไวได

การจดการความเปลยนแปลง

ชวง 30 ปทผานมาเปนยคของการจดการผลต วศวกรและผ จดการสนใจการปรบปรงผลผลตโดยใชระบบปฏบตการทมประสทธภาพ เพอลดตนทนและเพมยอดขายจงมงถงวธการจดการทรพยากรทนามาใช แตปจจบนมความแตกตางไปจากอดต ตองอาศยความรอบรและมความเขาใจมากขน การจดการไมไดอยในสภาวะคงทอกตอไปตรงกนขามกลบตองอยพนฐานของการเปลยนแปลงทมพลวตรของเทคโนโลยอยตลอดเวลา สงแนนอนทสดคอการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม งานจะเชอมโยงกบการสรางความคดใหม สรางสรรคผลตภณฑใหม ควบคมการผลต การแขงขนจากธรกจรายใหมๆ และความตองการของลกคานบเปนปจจยททาทายความสามารถของผบรหารยคปจจบน ประเดนหลกของการจดการในสภาพแวดลอมทแปรผนอยางรวดเรวเชนนคอการใชทรพยากรทมอยในองคการอยางมประสทธภาพไดอยางไร เพอใหเกดความไดเปรยบในการแขงขนสงสด การแกปญหาควรตงอยบนการมความยดหยน ปรบองคการใหม

ความสามารถครอบคลมสถานการณภายนอกทเปลยนไป ไมวาดานเทคโนโลย การตลาด โซอปทานหรอคแขง ผจดการทประสบความสาเรจตองระลกถงการใชเทคโนโลยเพอปรบใหเขากบปฏสมพนธของสภาพแวดลอมภายนอกอยางเรวทสด

ความเสยงของบรษทตางๆ ทมการปรบตวเพออยรอดตองรจกการคาดการณถงการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมภายนอก ธรกจขนาดเลกรอยละ 60 -80 ตองปดกจการลงภายใน 5 ป แมแตบรษทใหญเองกตามจากการสารวจและจดอนดบของนตยาสารฟอรจนปค.ศ. 1956 พบวาจากจานวนผประกอบการทงหมด 500 ราย มผประกอบชนนา 100 ราย และสามารถคงความเปนผ นาในการจดลาดบในปค .ศ. 1992 นนเหลอเพยง 29 ราย ทยงคงความเปนผ นาอยได (Fortune,April 4,1992 อางโดย Khalil,2000)

ผลผลต ประสทธผลและการแขงขน

การทาความเขาใจเรองผลผลต (productivity) ประสทธผล (efficiency) และการแขงขน(competitiveness) เปนความจาเปนตอระบบการผลตทเหมาะสม (ทงภาคอตสาหกรรมและการบรการ) ผลผลต คออตราสวนของปจจยทไดออกมา (output) เมอเทยบกบปจจยหรอทรพยากรทใชไป(input) ในผประกอบการอตสาหกรรมปจจยนาเขา (ทรพยากรทใชไป) นนรวมทงทน วสดอปกรณ แรงงานและพลงงาน ผลผลตทไดออกมาคอผลตภณฑทบรษทนน ๆ ผลต ทงปจจยนาเขาและปจจยนาออกในปจจบนนยมแสดงเปรยบเทยบออกมาในรปมลคาทตเปนตวเงนหรอ dollar value ผลผลตเปนสงชวดประสทธผลไดด

ในระดบชาตผลผลตใชเปนปจจยสาคญเพอบงชมาตรฐานการดารงชพ ผลผลตรวมของชาตแสดง output ออกมาในเทอมของผลผลตรวม (Gross Domestic Product;GDP) สวน input แสดงออกมาในรปของคาแรงตอชวโมงทางาน ดงน

Productivity = Output (GDP) = $ / hour worked

Input(total hours worked)

มาตรฐานการครองชพมกคดเปนรายไดประชาตตอรายหวประชากรซงแสดงไดดงน

Per capita income = GDP = $ / person

Total population

การเพมผลผลตของแรงงานในกลมประชากรมสวนชวยกระจายการเตบโตของ GDP และเพมรายไดประชาตตอหว ผลผลตสงขนอยกบเทคโนโลย Denison (1985) ประเมนวา 2 ใน 3 หรอบางทอาจสงถงรอยละ 80 ของผลผลตสหรฐทมการเตบโตหลงจากเศรษฐกจตกตาเปนผลโดยตรงและผลโดยออมมาจากนวตกรรมของเทคโนโลย

ผลผลตหรอประสทธผลในการปฏบตการหมายถงการทาสงทถกตอง การทาสงทถกตองถอเปนประสทธผล ผลผลตของบรษทเปนมาตรฐานภายในทแสดงถงภาพลกษณขององคการ (บรษท)เชนการผลตทมการสญเสยปจจยการผลตนอยทสดเพอใหไดปจจยนาออก(ผลผลต)มากทสด แตสงน มไดหมายความวาจะเปนเครองประกนความสาเรจและความอยรอดของบรษทดานการตลาดไดเสมอไป

ประสทธผล หมายถง ความสามารถในการปฏบตทนาองคการไปสเปาหมายไดสาเรจ เชนการเพมสวนแบงการตลาดของบรษท หรอการทากาไรบรรลเปาหมาย ในขณะเดยวกนประสทธผลอาจเปนความสามารถทองคการดาเนนการตามวตถประสงคจนสาเรจกได ประสทธผลเกยวของกบการผลตหรอการสรางผลตภณฑตามทลกคาตองการ เปนไปตามความคาดหวงของผ ถอหน ผ มสวนไดสวนเสยทเกยวของซงอาจเปนผบรโภค ผ ถอหน เจาของกจการ พนกงาน โซอปทานหรอชมชน ประสทธผลสะทอนถงภาพลกษณมาตรฐานของภายนอกองคการ เชนอตสาหกรรมมประสทธผลถาสามารถเพมยอดขาย หรอมสวนแบงทางการตลาดเพมขนและผลประกอบการเพมขน สงเหลานถอเปนปจจยทมอทธพลตอสภาพแวดลอมของผประกอบการ แตอยางไรกตามคาวาผลผลตและประสทธผลกไมเหมอนกน บรษทอาจมดชนผลผลตเพมสงขนแตการจดการอาจยงไมบรรลถงเปาหมายกได เพอตองการคงสภาพการแขงขนบรษทจงตองผลตจานวนมาก ซงอาจเกดปญหากบ

ผลตภณฑทผลตขนมา ณ จดนเทคโนโลยจะเขามามบทบาทอกเชนเคย หรอเมอสวนแบงการตลาดลดลงนบเปนขอจากดทมสงอนเขามาทดแทนนบเปนภยพบตทเปนปญหาตอองคการ

การแขงขนชใหเหนการยอมรบตอผลตภณฑหรอตอบรษทในแงความสมพนธกบสงคมภายนอก เปนการเปรยบเทยบผลตภณฑของบรษทกบคแขง และทราบจดยนในตลาด เมอมการแขงขนสงผลตภณฑหรอการบรการทเปนทตองการเทานนทอยรอดตอไปได เมอบรษทมคแขงการคงยอดขายในระดบสงจะดาเนนการไดอยางไรถงจะมประสทธภาพและการผลตเปนไปตามเปาหมาย ทงหมดนตองการกระบวนการทตองมการประเมน (assessment) อยางตอเนอง และการวางแผนตองรดกมในการใชเทคโนโลยเพอใหบรษทดาเนนการตอไปได ความสามารถในการวเคราะห การวางแผนและความสามารถในการใชเทคโนโลยปฏบตตามแผน การจดการเรองเวลาถอเปนกยแจไขไปสความสาเรจ

การจดการเทคโนโลยเสรมสรางการมองการณไกลไปในอนาคต ทาใหการปฏบตการอยในพลวตทเหมาะสมตลอดเวลา ดงนนระบบปฏบตการและเวลาตองปรบใหมประสทธภาพ สามารถคาดการณเทคโนโลยและสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงและอาจสงผลกระทบตอองคการ ซงองคการอาจตองใชเทคนคและกลยทธหลายชนดจงจะทาใหองคการปรบสภาพอยในสภาพแวดลอมทเปนพลวตตลอดเวลาได

ผนาและผตาม

ผ นาหรอผ ชนะมกเปนผ ทสามารถนาเทคโนโลยเขาสตลาด ในฐานะผ สรางนวตกรรมเทคโนโลย ผประกอบการแบงออกเปน 3 ประเภท(Khalil,2000)

1. ผ นา (leader) หมายถง ผ ทนา นวตกรรมเขาสตลาดเปนรายแรก

2. ผตาม (follower) เปนผประกอบการทพลาดการนานวตกรรมเขาสตลาดเปนรายแรก อาจไมไดลงทนในเทคโนโลยแตตระหนกวาผลตภณฑนนๆ สงผลกระทบตอธรกจจงตดตามผ นาอยางใกลชด

3. ผ ลาหลง (laggard) ผประกอบการประเภทนทราบถงศกยภาพบทบาทของเทคโนโลย บอยครงทตกอยใตอทธพลของเทคโนโลย แตมพฤตกรรมเปนผตามเพราะการอยรอดขององคการคอตองยอมรบเอาเทคโนโลยมาใช

ขอไดเปรยบของผ นาในนวตกรรมไดแก

1. การมชอเสยงเปนทรจก (name recognition) แกสาธารณะ เชน คลเนก(Kleenex) สาหรบกระดาษทสช (tissue) ซรอก (Xerox) สาหรบเครองถายเอกสาร โคกสาหรบเครองดมประเภทsoft drink หรอโคลา และ Frigidaire สาหรบ ผลตภณฑประเภทต เยนเปนตน

2. การมโอกาสทางตลาดดกวา (better market position) การเปนผ นาในนวตกรรมใหมทเปนสนคา เขาสตลาดเปนรายแรก มสวนสงเสรมการเปนผ นาในนวตกรรมนนๆ ซง เปนโอกาสทไดรบสวนแบงทางการตลาดสงกวาผ อน

3. การเปนผ นาเรมตนของแผนภมการเรยนร (head start on learning curve) ผ นานวตกรรมมกเปนผ เ รมตนของแผนภมการเรยนรกอนคแขง สามารถพฒนาความรเทคนคซงเหนอกวาคแขง และเปนอปสรรคตอการถายทอดเทคโนโลยเมอคแขงตองการเรยนรเทคโนโลยหรอนวตกรรมนนๆ

4. เกราะปองกน (protective barrier) ผ นาสามารถปองกนเทคโนโลยของตนเองโดยวธการจดลขสทธหรอใชการคมครองในรปแบบอนทปองกนผ ประกอบการอนๆ แทรกเขามา นบเปนชองทางทสามารถ

นาเสนอนวตกรรมและเทคโนโลยของตนแกผบรโภค

1. การไดรบผลประกอบการสง (high profit) ผ นามกเปนทรกนดในตลาด สามารถกาหนดชองวางระหวางผลตภณฑและลกคาหรอคแขงได จงสามารถตงราคาสงและทากาไรมากได

2. การชะลอความตองการเปลยนไปใชผลตภณฑของสนคาอน (delayed customer switching) ผ นามกไดเปรยบในเรองชอเสยง ดงนนผบรโภคมกมความจงรกภกดตอตราสนคา (brand loyalty) ของผ นาและมาตรการดานราคาจะเปนองคประกอบทผบรโภคชะลอการตดสนใจไปใชสนคาของคแขง

3. การตอบสนองในดานความนยมจากภายนอก (favorable response by outsiders) ผ นามศกยภาพทไดรบการสนบสนนจากภาครฐ ผ รวมทนและอตสาหกรรมอนๆทสนใจในนวตกรรมดกวา

อยางไรกตามผ นาดานนวตกรรมมขอเสยเปรยบอยหลายประการเชนกน ไดแก

1. การลงทนดานการวจยใชทนสง ทงการสรางตนแบบ (prototype) การทดสอบตลอดจนการพฒนาอนๆ กอนทสนคาจะออกสตลาด

2. ความสามารถในการคงสถานภาพการเปนผ นา ตองมคาใชจายสาหรบการปรบปรง (update) เทคโนโลยอยตลอดเวลา

3. การลงทนในการออกแบบ เครองมอ และการผลตอาจมความยงยากและตองใชเวลาดงนนคแขงอาจแทรกตวเขามานาเสนอเทคโนโลยทดกวาหรอปรบปรงการออกแบบไดเปนทสนใจมากกวา จะเกดความเสยเปรยบขนได

4. การตลาดมพลวตอยตลอดเวลา เชอมโยงกบการนาเทคโนโลยใหมเขาสตลาด ดงนนจงเปนการยากในการทานายอปทานและการตงราคาทเหมาะสม

5. ผ นามกเปนเปาหมายของการแขงขน

ผ นาในนวตกรรมสามารถคงความเปนผ นาผานการผสมผสานของกลยทธ มการลงทนในการวจย พฒนาเทคโนโลยอยางตอเนองจนกระทงไดรบความไววางใจจากภายนอกบรษท(Porter,1985) มการสรางเทคโนโลยโดยใชทรพยากรทมอยและพฒนาทกษะทางเทคนคจนมความชานาญสง และมการกระจายเทคโนโลยออกไป แตชะลอสาหรบคแขง การพฒนาจงเปนเสมอนกบทมนของการขบเคลอนเทคโนโลยใหพฒนาไปขางหนา ซงผ นาสามารถใชเปนกลยทธใหตนอยเหนอคแขงได

บทสรป

ปจจยสาคญในการจดการเทคโนโลยไดแก การประดษฐ (invention) และการสรางนวตกรรม (innovation) การประดษฐเปนสรางสรรคเทคโนโลยใหมซงไดแกผลตภณฑ หรอกระบวนการ หรอพฒนาระบบใหมขนมา องคประกอบของการประดษฐไดแกวสด อปกรณเครองมอและกระบวนการใหมทใชในการประดษฐ

ผลตภณฑใหมหมายถงผลตภณฑทใหมทเกดขนบนโลก สงประดษฐใหมในปจจบนสวนใหญเกดขนการคนควาทางวทยาศาสตร สงประดษฐทเกดขนตองใชเวลานานพอสมควรอาจเปนปๆ ทจะนานวตกรรมเขาสตลาด ในวงจรนวตกรรมจะตองมการทงชวงเวลาในระหวางแตละขนของวงจรนวตกรรม ตงแตการคดคนทางวทยาศาสตร การประดษฐ การสรางนวตกรรมและการตลาด การขยายชวงเวลามความสาคญและใชเปนเครองมอทมผลในดานการแขงขน

ปจจยเรองเวลา (time factor) นบเปนสงหนงทมความสาคญทเกยวของกบการจดการเทคโนโลย เฉพาะอยางการสรางสรรคเทคโนโลยและการนาเทคโนโลยเขาสตลาด ดงนนปจจยเรองเวลา (time factor) นบเปนสงหนงทมความสาคญทเกยวของกบการจดการเทคโนโลย เฉพาะอยางยงในเรองการสรางสรรคเทคโนโลยและการนาเทคโนโลยเขาสตลาด

การจดการความเปลยนแปลง การจดการผลต วศวกรและผ จดการสนใจการปรบปรงผลผลตจะตองมการใชระบบปฏบตการทมประสทธภาพ เพอลดตนทนและเพมยอดขายจงมงถงวธการจดการทรพยากรทนามาใช ตองอาศยความรอบรและมความเขาใจมากขน การจดการควรอยบนพนฐานของการเปลยนแปลงทมพลวตรของเทคโนโลยอยตลอดเวลา สงแนนอนทสดคอการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม ดงนนงานจะเชอมโยงกบการสรางความคดใหม การสรางสรรคผลตภณฑ

ผลผลต ประสทธผลและการแขงขน มความจาเปนตอระบบการผลตทเหมาะสม (ทงภาคอตสาหกรรมและการบรการ) ผลผลต คออตราสวนของปจจยทไดออกมา (output) เมอเทยบกบปจจยหรอทรพยากรทใชไป (input) ในผประกอบการอตสาหกรรมปจจยนาเขา (ทรพยากรทใชไป) นนรวมทงทน วสดอปกรณ แรงงานและพลงงาน ผลผลตทไดออกมาคอผลตภณฑทบรษทนนๆ ผลต ในระดบชาตผลผลตใชเปนปจจยสาคญเพอบงชมาตรฐานการดารงชพ ผลผลตรวมของชาตแสดง output ออกมาในเทอมของผลผลตรวม (Gross Domestic Product;GDP) สวน input แสดง

ออกมาในรปของคาแรงตอชวโมงทางาน นอกจากนบทบาทการทาธรกจในฐานะ ผ นาและผตามในการประกอบธรกจกมสวนสาคญ ผ นาหรอผ ชนะมกเปนผ ทสามารถนาเทคโนโลยเขาสตลาด ในฐานะผสรางนวตกรรมเทคโนโลย

ตวอยางนวตกรรม

10 สดยอดนวตกรรม

สานกงานนวตกรรมแหงชาต (องคการมหาชน) หรอ สนช. จดประกาศผล “10 สดยอดธรกจนวตกรรม ประจาป 2556 (TOP TEN INNOVATIVE BUSINESS 2013)” โดยเปนการกระตนผประกอบการไทยใหหนมาสรางธรกจนวตกรรมเพมมากขน เพอเปนการขบเคลอนประเทศไทยกาวไปสการเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยนตอไป โดยหลกเกณฑการพจารณาคอ รปแบบธรกจใหม เทคโนโลยทโดดเดนศกยภาพสงในตลาดโลกการบรหารจดการองคกรทด และรปแบบธรกจไดสงเสรมใหเกดกระแสตนตวดานนวตกรรมในประเทศไทย

อนดบหนง : “คลแคป”...สมนไพรลดไขจากบอระเพด “KoolCapp”...Herbal Anti-pyretics from Tinospora crispa L (Borapet)

เจาของผลงาน : “นากฤต จรพทธรกษ ” ผลตและจดจาหนายโดย บรษท ซ.เอ.พ.พ. กรป (ประเทศไทย) จากด

ทมาของแนวคด : ปจจบนผ ปวยทมอาการไข ยาลดไขประเภทพาราเซตามอล หรอ ยาไอบโพรเฟน เปนตน ซงยาเหลานลวนเปนยาทผลตจากสารเคมสงเคราะหทสงผลอนตรายตอการทางานของตบและไต และยงกอใหเกดผลขางเคยงอนๆ ดงนน จงไดมการพฒนานวตกรรมยาสมนไพรเชงตารบ อาท บอระเพด โกศนาเตา สมซา เปนตน เพอใชเปนยาแผนโบราณในการลดไขในผ ปวยทเพงมอาการไขเบองตน ทดแทนยาพาราเซตามอล

ทงนยาคลแคปวางจาหนายเมอเดอนมถนายน 2555 ในรานขายยาแผนปจจบนทวไป ในราคาแผงละ 32 บาท (แผงละ 8 เมด) และกาลงอยระหวางการขนทะเบยนยาสามญสมนไพร นอกจากน บรษทฯ ยงมแผนในการสงออกไปยงประเทศตางๆ ในภมภาคอาเชยนอกดวย

อนดบทสอง : “เซนส”...อปกรณสอสารทางสายตาสาหรบผ ปวยอมพาต “SenZe”...Eye Tracking Device for Paralyzed Patients

เจาของผลงาน : นายปยะศกด บญคมรตน บรษท เมดเทค โซลชน จากด

ทมาของแนวคด : มาจากการทผ ปวยอมพาตเกอบทงหมดจะไมสามารถทจะสอสารไดดวยทงการพด และเขยน ซงเปนอปสรรคอยางยงในการดาเนนชวตประจาวนของผ ปวยในการสอสารกบผ ทดแล ญาต หรอแพทย ใหสามารถเขาใจถงสงทผ ปวยตองการได ทางเจาของผลงาานจงไดคด เครองดงกลาวขนมา

ทงน ใชหลกการตรวจจบการกระพรบตาดวยหลกการมอรโฟโลย (Morphology Image Processing) และปอนคาสงผานตวอปกรณ เพอใหผ ปวยอมพาต และผ ปวยโรคเอแอลเอส ทไมสามารถเคลอนไหวสวนอนของรางกายนอกจากตาไดใหสามารถสอสารกบบคคลรอบขางผานอปกรณนได ซงขณะนยงอยในระหวางทดลองใชงานกบผ ปวย เพอนาขอมลการใชงานจรงไปปรบปรงพฒนาเพมเตม คาดการณวาจะออกจาหนายจรงในป 2557

อนดบทสาม : “บกเบา”...รถขนสงตคอนเทนเนอรนาหนกเบาเชงพาณชย “Big Bao”...Light Weight Container with Sandwich Panel

เจาของผลงาน : นายสรเดช ทวแสงสกลไทย บรษท ช.ทวดอลลาเซยน จากด

ทมาของแนวคด : เพอเตรยมพรอมการเขาสขอตกลงเสรการคาในประชาคมอาเซยน บรษท ช.ทว เทอรโมเทค จากด ซงมประสบการณในการพฒนาและผลตผนงสาหรบตอตคอนเทนเนอร เปนรายแรกของประเทศทสามารถพฒนาและสรางตสนคาทมความยาวตอเนอง และมความพรอมในการพฒนาและสรางระบบการผลตผนงแซนวชสาหรบตคอนเทนเนอรเพอชวยเพมประสทธภาพในการขนสง จงไดคดตสนคา สาหรบเครองบนแอรบส A380

โดยใชวสดเหลกกลาเกรดทมความแขงแรงสงและมนาหนกเบา การทาตลาดไปยงกลมเปาหมายแบงเปน 2 ประเภท ตลาดตางประเทศกลมตพาณชยอากาศยาน ตลาดในประเทศกลมขนสงสนคาตควบคมอณหภม เชน อาหาร สนคาอเลกทรอนกส และเวชภณฑ เปนตน

อนดบทส : “สไมลฟต”...แผนรองรองเทาเพอสขภาพ “Smile Feet”...Healthy Insole

เจาของผลงาน : “ จนทมา วงษศร” หางหนสวนจากด เฮลท อนโนเวชน แอนด ดไซน

ทมาแนวคด : จากคนไขโรคสนเทาอกเสบ หรอโรครองชา ผชวยศาสตราจารยนายแพทยสนทร วงษศร และหจก. เฮลท อนโนเวชน แอนด ดไซด ไดคดคนและผลตแผนรองรองเทา smile feet นขน บวกกบการทางานวจยกบผ ปวยเจบสนเทาของมหาวทยาลยสงขลานครนทร พบวา ผ ปวยทไดใสแผนรองรองเทาทไดรบการออกแบบใหถกตองตามสรระ อาการปวดสนเทาจะดขน และลดการทานยาไดถง 70% จงทาใหเกดแผนรองรองเทาเพอสขภาพ smile feet นขนมา

สาหรบ แผนรองสนเทาของผ ปวยน วางจาหนายเดอนมถนายน 2556 ผานทางเวบไซด www.smile-feet.com และตามงานนทรรศการตางๆ ในราคาตงแตคละ 490, 990 และ 1,290 บาท ซงไดรบผลตอบรบจากลกคาจานวนมาก พรอมกนนไดมแผนการวางจาหนายในรานคาเพอสขภาพในระยะตอไป

อนดบทหา : “คเน”...ผงปรงรสจากหอมหวใหญ” “Kuu Ne”...Food Seasoning from Onion

เจาของผลงาน : นายคมชาญ เอกเดชวฒ บรษท ปกธนพฒน จากด

ทมาของแนวคด : เนองจากหอมหวใหญใหรสอมาม อมามเปนตวใหรสชาตและเปนตวกระต นความอยากอาหาร อมาม เปนรสชาตของกลตาเมตอสระ หนงในกรดอะมโนซงเปนองคประกอบของโปรตนทพบไดในอาหารตามธรรมชาต ในโครงการนไดทาการพฒนาผงปรงรสจากหอมหวใหญผง เพอใชในการประกอบอาหาร เปนการเพมทางเลอกใหมใหกบผบรโภคทใสใจสขภาพ ซงผงปรงรสจากหอมหวใหญไมมองคประกอบทมาจากเนอสตวและผงชรส โดยวางจาหนายในรานเพอสขภาพ เชน เลมอนฟารม โกลเดน เพลซ ทอป มารเกต และเชนทรล ฟดส ฮอล ในราคาขายซองละ 35-40 บาท/60 กรม และมการพฒนาผลตภณฑใหมคอผงปรงรสจากหอมหวใหญสตรโซเดยมตา สาหรบเปนผลตภณฑเพอสขภาพอยางแทจรง

อนดบทหก : “เฮมพไทย”...พรมรองพนรถยนตจากเสนใยกญชง “HempThai"...Automotive Carpet from Hemp

เจาของกจการ : ดวงฤทย ภมพเชฐ บรษท ดด เนเจอร คราฟ จากด

ทมาแนวคด : โครงการนไดมพฒนารวมกนระหวางบรษท ดด เนเจอร คราฟ จากด และบรษท เอเซยแมค จากด ในการนาเสนใยกญชงมาเสรมแรงในยางธรรมชาต เพอผลตเปนพรมรองพนรถยนต เปนแนวทางในการเพมมลคาใหกบเสนใยกญชง ซงเปนพชทมคณสมบตลดการเกดไฟฟา

สถต ดดซบกลน เปนมตรตอสงแวดลอม และเพมปรมาณการใชยางธรรมชาตไดอกแนวทางหนงดวย สาหรบแนวทางการทาตลาด กลม เปาหมายใชเปนพรมรองพนรถยนตอโคคารของคายญป น

อนดบทเจด : “ซกาเวย”...สารใหความหวานจากธรรมชาต “Sugavia”...Natural Sweetener

เจาของผลงาน : ดร. เครอวลย สมณะ บรษท ซกาเวย จากด

ทมาแนวคด : ปจจบนจงมการพฒนางานวจยเพอการผลตสารใหความหวานทไมใหพลงงานทดแทนนาตาล อาท แอสปารแตม และซคราโลส เปนตน อยางไรกด สารเหลานลวนผลตจากสารเคมสงเคราะห จงไดมแนวคดในการนา “หญาหวาน” มาใชในการผลตสารใหความหวานชนดใหมจากธรรมชาต ซงมความหวานมากกวานาตาลทรายประมาณ 300 เทา แตปราศจากแคลอรและไมสญสลายหรอเปลยนสภาพไปกบความรอนจากการปรงอาหาร

โดยออกผลตภณฑสาหรบจาหนายใหผบรโภคปลายทางใน 2 รปแบบ ไดแก รปแบบผงบรรจซอง (ความหวานเทยบเทานาตาลทราย 20 ชอนชา) ราคากลองละ 50 บาท และรปแบบนาบรรจในขวดหยด (ความหวานเทยบเทานาตาลทราย 50 ชอนชา) ราคาขวดละ 80 บาท นอกจากนนยงมรปแบบทบรรจเปนกโลกรมสาหรบผประกอบการธรกจอาหารและเครองดมนาไปใชเปนสวนผสมในผลตภณฑตางๆ

อนดบทแปด : “ฟอเม”...อางอาบนาสาหรบผสงอาย “Fiume”...Bathtub for Elderly

เจาของผลงาน : นายเอยด จารรตน บรษท บาธรม ดไซน จากด

ทมาแนวคด : ผออกแบบเหนวาอางอาบนาทมอยในทองตลาดซงขนาดและการใชงานไมเหมาะสมกบผสงอายหรอผ ปวย ทงการกาวเดนเขา - ออก ตลอดจนการใชงาน ซงในความเปนจรงแลวการบาบดโดยใชการนวดหรอกระตนดวยกระแสนาเปนทยอมรบและเหมาะสมสาหรบผสงอาย หรอผ ปวยทไมสามารถออกกาลงกายบรหารกลามเนอได ซงอางอาบนาตามลกษณะการใชงานดงกลาว ไมจากดอยในวงอปกรณการแพทยแตยงสามารถนามาประยกตและพฒนาใหใชกบบานพกอาศยทวไปไดอกดวย วางจาหนายผลตภณฑเมอเดอนพฤศจกายน 2556 ในรานจาหนายสขภณฑชนนาในประเทศไทย ราคาชดละ 59,000 - 129,000 บาท คาดการณยอดขายในป 2557 จะอยทประมาณ 200 ชด หรอคดเปนมลคาราว 20 ลานบาท

อนดบทเกา : “สไปโรไจรา ไบโอมาสค”...เวชสาอางอนทรยจากสาหรายเทา “Spirogyra Bio Mask”...Organic Cosmeceutical from Spirogyra Algae

เจาของผลงาน : นายธร ฉลาดแพทย บรษท สมารทไลฟ พลส จากด

ทมาแนวคด : จากการศกษาโดยนกวจยไทยภายใตการสนบสนนของสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) พบวา สาหรายเทามฤทธทางชวภาพสาคญ ไดแก ฤทธการตานเอนไซมไทโรสเนส ซงสาคญตอการสงเคราะห เมลานนในชนผวหนง โดยเอนไซมไทโรสเนสจะถกกระตนจากปจจยตางๆ ไดแก แสงแดด ฮอรโมน เครองสาอาง และยาบางประเภท จนเปนสาเหตใหกระ ฝา และจดดางดาบนผวหนาเกดความเขมชดและมปรมาณมากยงขน

นอกจากน ยงพบวาสาหรายเทามฤทธตานอนมลอสระและฤทธตานการอกเสบ ตลอดจนมสารประเภทโพลแซกคาไรดทมความสามารถในการอ มนาสงเปนองคประกอบอกดวย ซงจากคณสมบตเดนทงหมดดงกลาว จงเปนทมาของการพฒนาผลตภณฑมาสคหนาชนดแผนเจล bio-cellulose จากสาหรายเทา โดยมราคาจาหนายแผนละ 160 บาท นอกจากน บรษทฯ มแผนในการสงออกไปยงประเทศตางๆ ในภมภาคเอเชยอกดวย

อนดบทสบ : “สกรนอซ”...ชดตรวจสอบแอฟลาทอกซน “ScreenEZ”...Aflatoxin ELISA Test Kit

เจาของผลงาน : นายสรศกด ธนโชตวรพงศ บรษท สยามอนเตอรควอลต จากด

ทมาแนวคด : ปจจบนการตรวจวเคราะหแอฟลาทอกซนในผลผลตเกษตร สามารถตรวจดวยวธการทางอมมโนวทยาโดยใชหลกการแบบ Enzyme - linked immunosorbent assay (ELISA) ซงเปนวธการทสะดวกรวดเรว ไมซบซอน และสามารถตรวจวเคราะหไดหลายตวอยางพรอมกน อยางไรกตาม ประเทศไทยยงตองนาเขาชดตรวจสอบแอฟลาทอกซนจากตางประเทศซงมราคาสง

ทางสานกวจยและพฒนาวทยาการหลงการเกบเกยวและแปรรปผลตผลเกษตร กรมวชาการเกษตร จงไดวจยและพฒนาการผลตแอนตบอดทมความจาเพาะกบแอฟลาทอกซน โดยใชเทคนคทางเซรมวทยา ทมประสทธภาพและความแมนยาเทยบเทาชดตรวจสอบของตางประเทศ โดยจาหนายใหลกคาในกลมอตสาหกรรมอาหาร อตสาหกรรมอาหารสตว และศนยวทยาศาสตรการแพทยทวประเทศ ราคาจาหนายเรมตนท 3,000 บาท (ตามระยะทางขนสง)

การจดการดานทรพยสนทางปญญา

(Intellectual Property)

บทนา

ในยคเศรษฐกจใหม ความสาเรจทางเศรษฐกจของหลาย ๆ ประเทศไมไดมาจากทรพยากรธรรมชาตของประเทศ เหนไดจากตวอยางของประเทศทรารวยในทรพยากรธรรมชาต เชน ประเทศทผลตนามนเพอสงออกหรอประเทศเกษตรกรรม กไมจาเปนวาจะมอานาจในทางเศรษฐกจในระหวางประเทศเสมอไป ปจจบนสหรฐอเมรกา กลมประเทศสหภาพยโรป และญป นนน พสจนใหเหนแลววาความกาวหนาในทางเศรษฐกจมาจากการสะสม พฒนา และใชประโยชนจากความร ความคดสรางสรรคใหม และผลตภณฑหรอกระบวนการใหม เพอพฒนาคณภาพชวตของประชาชน และสงเสรมเศรษฐกจของประเทศ จากนโยบายของประเทศดงกลาวขางตนทใหความสาคญกบนวตกรรม จงเปนทชดเจนมากขนวานวตกรรมและการสรางสรรคนามาซงขอไดเปรยบในการแขงขนของบรษทหรอของประเทศ การเจรญเตบโตของเศรษฐกจของประเทศไดรบการขบดนจากนวตกรรม ไมใชมาจากการลงทนในทรพยสนเพยงอยางเดยวเทานน ดงจะเหนไดจากการวดขดความสามารถในการแขงขนของประเทศทใชดชนชวด ซงเกยวของกบนวตกรรมและทรพยสนทางปญญาในหลาย ๆ ปจจย เชน จานวนสทธบตรทจดทะเบยนในประเทศ โครงสรางพนฐานทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศ และการพฒนาทรพยากรมนษยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนตน

นอกจากน ในทศวรรษทผานมานาจะเปนทประจกษวา เกดการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจอยางมากทวโลก โดยเฉพาะในประเทศกาลงพฒนา นโยบายทจากดโดยการควบคมการคาและอตสาหกรรม การลงทนของชาวตางชาต และความรวมมอในการวจยและพฒนาไดถกละเลย ในแงมมของการเคลอนไหวในระหวางประเทศนน พบวาประเทศตาง ๆ ไดเรมเปดเสรทางดานการคาและบรการ กระแสผลกดนจากการแขงขนใหม ๆ กเรมมบทบาทมากขน และเปนทยอมรบโดยทวไปถงความสาคญของนวตกรรมทางเทคโนโลยทมตอขดความสามารถในการแขงขนของประเทศและหนวยธรกจตาง ๆ จงจาเปนอยางยงทตองปกปองสทธทางปญญาของผ เปนเจาของสทธนน ๆ หรอ

อาจกลาวไดวา ทรพยสนทางปญญาไดกลายเปนสวนหนงของการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมของประเทศแลว

ในปจจบนน บรษทชนนาของโลกตาง ๆ เชน บรษทไมโครซอฟท บรษทไอบเอม หรอบรษทโซน เปนตน ไดใชนวตกรรมและทรพยสนทางปญญาเปนทรพยากรสาคญในการสรางความมนคงหรอเจรญเตบโตใหแกบรษทมากกวาใชทรพยสนทจบตองไดเพยงอยางเดยว เปนปจจยขบเคลอนบรษทในทามกลางกระแสการแขงขนอยางเสรทไรเสนเขตพรมแดนของประเทศ อนจะสรางการกดกนทางการคาไดอกตอไป ขณะเดยวกนในการแขงขนกไดใชทรพยสนทางปญญาเปนทรพยากรตงตน บรษทขนาดกลางและเลกกมไดเสยเปรยบบรษทขนาดใหญเสยทเดยว เพราะทรพยสนทางปญญาและนวตกรรมตางกกอกาเนนจากทรพยากรมนษย ซงบรษทขนาดกลางและเลกกมศกยภาพในการสรางทรพยสนทางปญญาและนวตกรรมได ดงนน จงมความจาเปนทบรษทขนาดกลางและเลกตองเรยนรและเขาใจถงระบบทรพยสนทางปญญาและรจกใชประโยชนในทรพยสนทางปญญา เพราะทรพยสนทางปญญาเปนการใชประโยชนนวตกรรมและงานสรางสรรคในเชงพาณชยเพอพฒนาและสรางความสะดวกสบายใหกบชวตของมนษย

ความเปนมาของระบบทรพยสนทางปญญา

กระประดษฐและนวตกรรมตาง ๆ เปนผลตผลจากภมปญญาของมนษย ซงเกดหรอววฒนาการเนนนานมาแลว นบแตยคดกดาบรรพมนษยเรมทาการประดษฐเพอวตถประสงคหลกในการดารงชวตใหอยรอดปลอดภย และสรางความเปนอยของตนใหสะดวกสบายขน เชน การคดประดษฐวงลอสาหรบเกวยนเพอใชขนสงของการเพราะปลกหรอเลยงสตว และการพฒนาการประดษฐอาวธงาย ๆ จาพวกมด ดาบ และธนเพอใชในการลาสตวหรอปองกนตว เปนตน ทงน ความสามารถในการพฒนานวตกรรมเปนลกษณะพเศษ หรอความสามารถพเศษของมนษยทมเหนอสตวประเภทอนในโลก จงทาใหมนษยสามารถครอบครองโลกนได เพราะมนษยสามารถหาวธการตาง ๆ เพอแกไขปญหาและเอาตวรอดโดยใชสตปญญาสรางนวตกรรมตาง ๆ ขนมาจนกลายเปนอารยธรรมของมนษยชาตจนกระทงยางเขาสยคอารยธรรมโบราณ

มนษยเรมทาการประดษฐดวยเหตผลอกประการหนง คอ เพอสนองตอบความอยากรอยากเหน ซงสงผลใหเกดการพฒนาทางวทยาการในดานตาง ๆ และเกดการสะสมความรจนกลายเปนอารยธรรมสมยใหม และเมอสงคมมนษยเรมเขาสยคปฏวตอตสาหกรรมทมการใชนวตกรรมพฒนา

ความสามารถในการผลตเพอความกาวหนาทางเศรษฐกจ เชน การพฒนาเครองจกรไอนา เครองทอผา เครองพมพ และเครองจะกลตาง ๆ เปนตน ทงนแนวความคดในการประดษฐและนวตกรรมกไดเปลยนแปลงเปนความตองการรางวลหรอการตอบแทนในทางเศรษฐกจมากกวาชอเสยงเกยรตคณ เพอยกระดบฐานะทางสงคมตามแนวทางของลทธทนนยม ดวยสภาพแวดลอมตาง ๆ ในยคนน ระบบทรพยสนทางปญญาจงไดรบการพฒนาใหเปนกลไกทกอใหเกดแรงจงใจในการคนคดประดษฐหรอสรางสรรค เพอการผลตหรอเปดเผยนวตกรรมใหมในสงคม จากแนวความคดดงกลาว ผลกคอ จานวนสงประดษฐจงเพมมากขนเรอย ๆ ตามกาลเวลา แตการลอกเลยนการประดษฐเพอแยงตลาดผบรโภคกเพมมากขนเชนกน ดวยเหตน จงเรมมแนวความคดอนเกยวกบการคมครองสทธของเจาของการประดษฐขน โดยเฉพาะสมยยคกลางในยโรปนน การสะสมทางปญญาเปนแนวทางทรฐสวนใหญใหการยอมรบและสนบสนนแนวความคดดานทรพยสนทางปญญา ดงนน ระบบสทธบตรและระบบลขสทธจงคอย ๆ เจรญงอกงามอยางรวดเรวตามลาดบ

ตามบนทกทางประวตศาสตรพบวา ระบบทรพยสนทางปญญาในยคเรมแรกสดเกดขนในยคสมยฟนฟศลปวทยา (Renaissance) ทางตอนเหนอของประเทศอตาล ซงถอไดวาเปนตนกาเนดของระบบทรพยสนทางปญญาทมการใชกนปจจบน กลาวคอในกฎหมาของเวนช ป ค.ศ. 1474 ไดพยายามสรางระบบสทธบตรใหความคมครองสงประดษฐ ซงไดใหสทธผกขาดแตเพยงผ เดยวแกบคคลทประดษฐสงใหม และศตวรรษท 15 กษตรยองกฤษไดมการมอบสทธพเศษในเชงผกขาดแกผผลตสนคาหรอพอคา โดยการใหเอกสารสทธบตร (letters patent) ซงจะมตราประทบของกษตรยรบรอง และจากพยานหลกฐานเทาทปรากฎ คอ กษตรยแฮนรท 6 ไดมอบเอกสารสทธบตรแกนาย John of Utyman ในป ค.ศ. 1449 ซงเอกสารสทธบตรดงกลาวใหสทธผกขาดเปนเวลา 20 ป สาหบการผลตแกว เพจะนามาใชในการทากระจก อยางไรกตาม นกวชาการสวนใหญใหความสาคญกบแมแบบของกฎหมายผกขาด (The Statute of Monopolies) ป ค.ศ. 1623 ของประเทศองกฤษมากกวา ซงอยในรชสมยพระราชน Elizabeth I กฎหมายฉบบนมอทธผลตอการบญญตกฎหมายสทธบตรสมยใหมของประเทศตาง ๆ โดยการอนญาตใหสทธผกขาดเปนเวลา 14 ปแกเจาของการประดษฐทใหมและเปนประโยชน

สาหรบกรณของลขสท ธนน เ มอเครองพมพไดถกประดษฐข นโดยนาน Johannes Gutenberg ในราวป ค.ศ. 1450 สงประดษฐนไดกอใหเกดระบบลขสทธขนมาเปนครงแรก เนองจากสมยนนเปนยคแหงการฟนฟศลปวทยาการ บรรดาผลงานดานวรรณกรรมตาง ๆ ไดถกนามาตพมพ

เผยแพรอยางกวางขวาง แตกมการลกลอบตพมพผลงานวรรณกรรมทมชอเสยงโดยมไดรบอนญาต ซงปญหาดงกลาวทาใหสานกพมพทไดรบสทธในการพมพเผยแพรไดรบความเดอดรอน จงไดมการเรยกรองใหมระบบการจดทะเบยนสงพมพขน โดยอางวาเพอปองกนการลกลอบพมพโดยมไดรบอนญาตจากเจาของสทธ และ Queen Mary II กดาเนนการตามขอเรยกรองดงกลาว โดยการใหสทธผกขาดแกสานกพมพในการพมพหนงสอ และหนงสอทจะจาหนายไดตองขนทะเบยนกบสานกพมพกอน ตอมาในป ค.ศ. 1710 กไดมการประกาศใชกฎหมาย Statute of Anne ซงถอวาเปนกฎหมายลขสทธฉบบแรกทใหความคมครองแกผสรางสรรค และกฎหมายฉบบนกไดกลายเปนแมแบบของกฎหมายลขสทธในหลายประเทศจวบจนกระทงในชวงปลายศตวรรษท 19 นบวาชวงทเทคโนโลยและวทยาการใหมไดชวยกอใหเกดการเปลยนแปลงอตสาหกรรมทนาไปสปรากฎการณทสาคญตาง ๆ เชน การเจรญเตบโตอยางรวดเรวของเมองใหญ การขยายโครงขายการคมนาคม การลงทนทเพมมากขนของภาคเอกชน และการขยายตวดานการคาระหวางประเทศ เปนตน กลาวไดวาการปฏวตอตสาหกรรมและเทคโนโลย ซงม รากฐานจากแนวความคดทนนยมนนไดมสวนอยางมากในการพฒนาแนวความคดดานทรพยสนทางปญญาใหเกดเปนระบบจนกระทงเปนระบบกฎหมายในปจจบน

ตามหลกการและวตถประสงคของระบบทรพยสนทางปญญาสมยใหม พบวาสทธในทรพยสนทางปญญาเปนหวใจหลกทสรางสมดลระหวางผลประโยชนสาธารณะและผลประโยชนของเอกชนในฐานะผประดษฐหรอผสรางสรรค กลาวคอ ระบบทรพยสนทางปญญาเปนกลไกทจงใจใหมการเผยแพรความรหรอวทยากรใหม ๆ สสงคมโดยการใหผลประโยชนจงใจทางดานเศรษฐกจเปนการตอบแทนแกผ ทเปดเผยความรทมประโยชนเหลานน และสงทตอบแทนนนปรากฎในรปของสทธในทรพยสนทางปญญา ซงเปนสทธผกขาดทางกฎหมายแกสงประดษฐหรองานสรางสรรค โดยผประดษฐผสรางสรรคสามารถใชประโยชนจากสทธดงกลาวเหลานนแตผ เดยวเหมอนเปนทรพยสนอยางหนง โดยสามารถโอนหรอนญาตใหบคคลอนใชประโยชนไดหรอกลาวอกนยหนงเจาของทรพยสนทางปญญาสามารถหามผ อนใชประโยชนจากทรพยสนทางปญญาของตนได

สาหรบระบบทรพยสนทางปญญาระหวางประเทศนนเ รมตนวางรากฐานโดยระบบอนสญญาระหวางประเทศสองฉบบ คอ อนสญญาปารสวาดวยการค มครองทรพยสนทางอตสาหกรรม ค.ศ. 1883 (Paris Convention for the Protection of Industrial Property) และอนสญญาเบอรนวาดวย การคมครองงานวรรณกรรมและศลปกรรม ค.ศ. 1886 (Berne Convention

for the Protection of Literary and Artistic Works) นอกจากน อนสญญาวาดวยการกอตงองคการทรพยสนทางปญญาโลก (Convention Establishing the World Intellectual Property Organization) ซงไมเกยวกบกฎหมายวาดวยการคมครองทรพยสนทางปญญาโดยตรง แตเปนอนสญญาทมวตถประสงคเพอสนบสนนการคมครอบทรพยสนทางปญญาแกประเทศตาง ๆ ทวโลกโดยผานทางความรวมมอระหวางรฐ และรวมมอกบองคกรระหวางประเทศอน ๆ ซงประเทศไทยไดเขารวมเปนภาคสมาชกอยดวยในอนสญญาฉบบน โดยองคการทพยสนทางปญญาโลก (World Intellectual Property Organization : WIPO) ไดรบการสถาปนาในฐานะเปนหนงในหนวยงานพเศษขององคการสหประชาชาต และในปจจบนมบทบาทสาคญในการเปนศนยกลางของความรวมมอระหวางประเทศอนเกยวกบการคมครองทพยสนทางปญญาและมบทบาทสาคญมากตอระบบทรพยสนทางปญญาระหวางประเทศ

นอกจากนแลว ในป ค.ศ. 1995 เกดเวทการเจรจาระหวางประเทศใหมทเกยวกบการคมครองทรพยสนทางปญญาระหวางประเทศภายใตกรอบของความตกลงองคการการคาโลก (World Trade Organization) โดยประเทศสมาชกองคการการคาโลก ซงปจจบนมมากกวา 140 ประเทศ ตองยอมรบและปฏบตตามพนธกรณของความตกลงวาดวยการคาเกยวกบสทธในทรพยสนทางปญญา (Agreement on Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights : TRIPS Agreement) ซงมบทบญญตเกยวกบมาตรฐานการใหความคมครอง ทรพยสนทางปญญาแทบทกประเภท เชน ลขสทธ สทธบตร เครองหมายการคา การออกแบบทาง อตสาหกรรม สงบงชทางภมศาสตร ความลบทางการคา และการออกแบบผงภมวงจรรวม เปนตน จากแนวคดในความตกลง TRIPS นบวาเปนมตใหมในทางกฎหมายระหวางประเทศทนาเรองทรพยสนทางปญญามาผกกบการคาระหวางประเทศ จงทาใหแนวความคดการใหความคมครองทรพยสนทางปญญาแพรกระจายไปทวโลกอยางรวดเรวและกดดนใหประเทศตาง ๆ ยกระดบการใหความคมครองทรพยสนทางปญญาใหเทยบเทยมกบแนวปฏบตของอารยประเทศทใหความคมครองทรพยสนทางปญญามาเนนนานแลว

กลาวโดยสรป แนวความคดพนฐานของระบบทรพยสนทางปญญาทผานมาในประวตศาสตรมกเกยวของกบหลกการยอมรบและใหรางวลแกเจาของสงประดษฐและงานสรางสรรคเพอกระต น กจกรรมสรางสรรคและนวตกรรม และเพอสงเสรมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ กลาวคอ จากปญหาตองใชความรนาไปสจนตนาการแลวนาไปสนวตกรรม ซงกจะกลายเปน

ทรพยสนทางปญญา และทายทสดกเปนแนวทางแกไขปญหาทอยในรปของผลตภณฑหรอเทคโนโลยใหม ๆ ซงวฎจกรของเทคโนโลยนจะเปนตวขบเคลอนทสาคญในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมใหเจรญกาวหนาตอไปอยางเปนพลวตร

ทรพยสนทางปญญาคออะไร

ทรพยสนทางปญญามการใหนยามความหมายหลายรปแบบแตกตางกน องคการทรพยสนทางปญญาโลกไดกาหนดความหมายของทรพยสนทางปญญาไวในอนสญญาวาดวยการกอตงองคการทรพยสนทางปญญาโลก (Convention Establishing the World Intellectual Property Organization) ไววา “ทรพยสนทางปญญา” (Intellectual property) หมายความรวมถง สทธอนเกยวกบงานวรรณกรรม ศลปกรรม และวทยาศาสตร การแสดงของศลปน นกแสดง การดาเนนการบนทกและแพรเสยงแพรภาพการแสดงนน การประดษฐกรรมทกประเภททเกดจากความอตสาหะของมนษย การคนพบทาง วทยาศาสตร การออกแบบผลตภณฑทางอตสาหกรรม เครองหมายการคา เครองหมายบรการ และชอหรอสงกาหนดอนเกยวกบการคา การปองกนการกระทาอนเปนการแขงขนโดยไมเปนธรรม ตลอดจนสทธอน ๆ อนเปนผลมาจากการสรางสรรคโดยใชปญญาในทางอตสาหกรรมวทยาศาสตร วรรณกรรม และศลปกรรม

สาหรบในทางกฎหมายนนมกจะใหนยาม “ทรพยสนทางปญญา” หมายถง สทธตามกฎหมายอนเกยวกบผลผลตจากปญญาของมนษย เชน สทธของนกประพนธ สทธนกแสดง และสทธนกประดษฐ เปนตน

ทรพยสนทางปญญามวตถแหงสทธเปนนามธรรม ซงสทธทกฎหมายใหความคมครองเปนสทธทางเศรษฐกจในลกษณะนเสธสทธ (negative right) ทจะกดกนหรอหวงหามผ อนใชประโยชนจากทรพยสนทางปญญาของตนทไดรบการคมครองตามกฎหมาย และสทธในทรพยสนทางปญญา บางประเภทยงรวมถงสทธทางศลธรรม หรอธรรมสทธดวย (Moral Right) ฉะนน การไดมาและใชประโยชนทรพยสนทางปญญาจาเปนตองเปนไปตามบทบญญตของกฎหมาย กลาวคอ ผสรางสรรคหรอผประดษฐตองดาเนนการตามขนตอนตามกฎหมายกอนจงจะไดรบความคมครองและการใชประโยชนในทรพยสนทางปญญากจาเปนตองอยในขอบเขตแหงสทธทกฎหมายรบรอง รวมทงการ

ลดรอนสทธในทรพยสนทางปญญา ซงเปนสทธของเอกชน (private right) กตองมกฎหมายระบไวอยางชดเจนดวย

ทงน ในทฤษฎทางกฎหมายแลว ทรพยสนทางปญญา ถอวาเปนทรพยสนทไมมรปรางประเภทหนง แ ละสามารถถกแยกออกจากทรพยสนทมรปรางหรอจบตองได ดงนน การใชประโยชนจากทรพยสนทางปญญาอาจสามารถใชประโยชนไดแยกตางหากจากทรพยสนทมรปรางททรพยสนทางปญญานนรวมอย เชน การซอเทปเพลง หรอวดโอ ผซอจะถอวาเปนเจาของเทปเพลงหรอมวนวดโอในทางกายภาพเทานน สาหรบกรณของทรพยสนทางปญญานน ผซอไดรบการอนญาตใหใชสทธในการใชประโยชนคอเพอฟงหรอชมเพอการสวนตวเทานน การนาไปเผยแพรในทสาธารณะหรอนาไปใหเชาตอนน เชนกรณของรานอหารทเปดเพยง สถานวทยรานใหเชาวดโอ หรอรานบรการคาราโอเกะนน จาเปนตองไดรบอนญาตใหใชสทธอกประเภทหนง ซงในเรองนไดสรางความสบสนกบประชาชนทวไปอยคอนขางมาก

ในทางเศรษฐศาสตรนน สทธในทรพยสนทางปญญาเปนทรจกกนวาคอ กลไกทางกฎหมายทมวตถประสงคทางดานเศรษฐศาสตร กลาวคอ ทรพยสนทางปญญา เปนระบบหรอกลไกทมวตถประสงคเพอจงใจใหผประดษฐหรอสรางสรรคเปดเผยความรทมประโยชนตอสาธารณะ โดยรฐจะใหความคมครองแกผประดษฐและผสรางในรปแบบของโดยมสทธผกขาดทางกฎหมายเพอเปนสงแลกเปลยนกบการเปดเผยดงกลาว ทงน สทธผกขาดดงกลาวสวนใหญจะเปนสทธในทางเศรษฐกจทจะใชประโยชนจากทรพยสนทางปญญาของตนเองภายในระยะเวลาหนง เพอเปนการตอบแทนผประดษฐหรอสรางสรรคในการอทศตนทงแรงกายและกาลงความคด รวมทงการลงทนตาง ๆ เพอคดคนหรอสรางสรรคงานทมคณคาตอสงคมขนมา ซงการตอบแทนดงกลาวเปนการกระตนใหเกดการคดคนหรอสรางสรรคงานทดออกมาอยเรอย ๆ หลงจากหมดระยะเวลาในการใหความคมครอง ประชาชนทวไปกสามารถใชประโยชนในทรพยสนทางปญญาทหมดอายแลวไดโดยไมตองขออนญาตหรอจายคาตอบแทนใหแกผ เปนเจาของทรพยสนทางปญญาอกตอไป โดยทรพยสนทางปญญาทหมดอายเหลานนกอาจเปนแหลงความรทสาคญทสามารถนาไปพฒนาตอไปจนเกดวฎจกรการพฒนานวตกรรมทเปนพลวตรในระบบเศรษฐกจและสงคม นอกจากนในระบบทรพยสนทางปญญากยงมกลไกหลายประการในการสรางความสมดลเพอใหนวตกรรมรนตอมาสรางพฒนาหรอเกดขนได เชน การบงคบใชสทธ ขอยกเวนการละเมดสทธ และการใชสทธอยางเปนธรรม เปนตน

แนวคดการใหความคมครองทรพยสนทางปญญา

แนวความคดหรอเหตผลในการใหความคมครองทรพยสนทางปญญามหลากหลายเหตผล แตกตางกน โดยเหตผลหลก ๆ มดงน

เหตผลทางเศรษฐกจ

เพอกระตนใหเกดการประดษฐโดยใหความคมครองหรอสทธพเศษทางเศรษฐกจในการหาประโยชนแตเพยงผ เดยวภายในระยะเวลาหนง หลกจากหมดอายความคมครองนน ทรพยสนทางปญญานนถอวาเปนสมบตสาธารณะ (public domain) ทประชาชนทวไปสามารถใชประโยชนได ซงสงจงใจทางดานเศรษฐกจดงกลาวจะกระตนใหมการเผยขอคนพบใหม ๆ ตอสาธารณะ เพราะการเปดเผยการประดษฐจะทาใหบคคลอนในสงคมสามารถศกษาและเขาใจเกยวกบการประดษฐนน โดยสามารถนาไปปรบปรงหรอพฒนาตอไปได อนจะนามาซงความกาวหนาทางวทยาการตอไปอยางตอเนองเปนพลวตร และจะมผลพวงตอเนองไปยงการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ และในแงของผประดษฐหรอสรางสรรคกจะมกาลงใจหรอกาลงทรพยในการพฒนาการประดษฐหรองานสรางสรรคใหม ๆ ออกสสงคมเรอย ๆ เนองจากมรางวลตอบแทนในการลงทนลงแรง นอกจากน การใหความคมครองทรพยสนทางปญญายงเปนการกระตนใหมการถายทอดเทคโนโลยและการลงทนเพอทจะทาใหมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมมาก

ตวอยางเชน ระบบสทธบตรมสวนชวยตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาประเทศในการทาการตลาดและการหาประโยชนในเชงพาณชยจากการประดษฐหลายประการ เชน ชวยสรางแรงจงใจในการสรางเทคโนโลยใหม ๆ ทจะทาใหเกดผลตภณฑใหม การเพมผลผลตและสรางโอกาสทางธรกจใหม ๆ ชวยในการสรางสภาพแวดลอมทเอออานวยตอการใชประโยชน สงประดษฐและเทคโนโลยใหมในทางอตสาหกรรมและยงสงเสรมการลงทน รวมทงการลงทนจากตางชาต หรอชวยเปนตวเรงในการหาประโยชนเชงพาณชยของสงประดษฐและมความสามารถในการถายโอนการใชทมประสทธภาพ เปนตน

เหตผลทางดานศลธรรม

วตถประสงคทสาคญอกประการหนงของทรพยสนทางปญญา คอ การใหความคมครองแกผประดษฐและผสรางสรรค โดยเหตผลในเชงความยตธรรมและเปนธรรม กลาวคอ ผประดษฐหรอสรางสรรคทไดลงทนลงแรงทงเงนทอง เวลา และสตปญญาในการประดษฐหรอสรางสรรค ไมตองการใหเกดการเอารดเอาเปรยบโดยการเอาทรพยสนทางปญญาของบคคลอนไปโดยมชอบ รฐจงมความจาเปนตองเขามาแทรกแซงโดยการใหความคมครองทางกฎหมาย เพราะหากปราศจากการใหความคมครองทางกฎหมาย กจะเปนการบนทอนกาลงใจของเจาของทรพยสนทางปญญาในการสรางผลงานดออกสสงคม เพราะผประดษฐหรอผสรางสรรคอาจรสกไมไดรบความเปนธรรมจากสงคม นอกจากน กฎหมายทรพยสนทางปญญายงประสงคจะใหเกยรตแกผ สรางสรรคและผประดษฐในการแสดงชอวาตนเองเปนผ ประดษฐหรอสรางสรรค โดยเฉพาะระบบลขสทธนน ผสรางสรรคมสทธทจะหามผ อนมใหกระทาการบดเบอน ตดทอน ดดแปลง หรอกระทาการใหเกดความเสยหายตอชอเสยงของผสรางสรรค และถอวาสทธดงกลาวเปนสทธเฉพาะตวของผสรางสรรคหรอผประดษฐได

ลกษณะเฉพาะของทรพยสนทางปญญา

ดงทกลาวมาแลววา ทรพยสนทางปญญาเปนแนวความคดในเชงเศรษฐศาสตรและกฎหมายทตองการสรางกลไกจงใจใหผประดษฐหรอสรางสรรคเปดเผยความรตอสาธารณะ โดยใหความคมครองแกผประดษฐและผสรางสรรคในรปแบบของโดยมสทธผกขาดทางกฎหมาย เพอเปนสงแลกเปลยน ดงนน จงตองมกฎหมายมารองรบสทธดงกลาวใหเหมอนกบทรพยสนประเภทอนทวไป อยางไรกตาม เนองจากสทธในทรพยสนทางปญญามลกษณะเฉพาะตวบางอยางทแตกตางจากทรพยสนทวไปทมรปรางจบตองได จงจาเปนมกฎหมายทใหความคมครองในรปแบบเฉพาะ (Sui Generic Law)

ลกษณะเฉพาะของทรพยสนทางปญญา มดงน

ทรพยสนทไมมรปราง

โดยทวไปทรพยสนทกคนรจกคนเคยกน คอ อสงหารมทรพยและสงหารมทรพย ซงเปนทรพยสนทมรปรางหรอจบตองได (tangible property) แตทรพยสนทางปญญาถอวาเปนทรพยสนทไมมรปรางหรอไมสามารถจบตองได (intangible property) ซงโดยลกษณะแลวยากทผ ใดจะครอบครองไวได แมจะแฝงตวอยในทรพยสนทจบตองได แตดวยระบบกฎหมายทใหความคมครองและปกปองทรพยสนทางปญญาจงสามารถถอครองหรอครอบครองได นอกจากน การใหความคมครองและใชประโยชนทรพยสนทางปญญาจาเปนตองมกลไกและระบบทแตกตางจากระบบทรพยสนทวไปในบางกรณ ดงนน จงมกฎหมายเฉพาะรองรบหรอใหความคมครองแตกตางจากทรพยสนในความหมายทวไป

ขอมลหรอสารสนเทศ

ลกษณะพเศษทสาคญของทรพยสนทางปญญาประการหนง คอ ทรพยสนทางปญญาถอวาเปนขอมลหรอสารสนเทศซงมลกษณะเปนสนคากงสาธารณะ (quasi public goods) ทไมสามารถกดกนบคคลอนในการใชประโยชนได โดยสวนใหญทรพยสนทางปญญามกจะมใชสนคาโดยตวเอง แตทรพยสนทางปญญามกจะเปนตวสรางมลคาเพมแกสนคาหรอบรการ จงมกจะแฝงตวอยในสนคาหรอบรการนน ดงนน ระบบกฎหมายทรพยสนทางปญญาจงถกสรางขนเพอใหความคมครองขอมลหรอสารสนเทศทมคาเหลาน เพอใหเจาของขอมลหรอสารสนเทศสามารถใชประโยชนในทางเศรษฐกจได กคลายกบระบบทรพยสนทวไป เพราะจากลกษณะของทรพยสนทางปญญาทเปนขอมลสารสนเทศ เจาของทรพยสนทางปญญาจะปกปองทรพยสนทางปญญาของตนเองไดลาบาก โดยเฉพาะในกรณทเปนผลตภณฑหรอการประดษฐทลอกเลยนไดงาย ซงหากไมใหความคมครองทรพยสนทางปญญาบคคลอนกสามารถนาทรพยสนทางปญญาเหลานนไปใชเประโยชนไดงาย

สทธผกขาดทางกฎหมาย

ดงทไดกลาวมาแลววา ทรพยสนทางปญญาเปนกลไกทางกฎหมายทจะสงเสรมใหเกดนวตกรรมปรารกฎแกสงคม การใหความคมครองแกทรพยสนทางปญญาใหเทาเทยมกบทรพยสนอนทวไป เปนการใหสทธแตเพยงผ เดยวในการใชประโยชนจากทรพยสนทางปญญานน อยางไรกตาม สทธผกขาดนนกเปนสทธทจากดเงอนเวลาและมเงอนไขทจากดการใชสทธผกขาดโดยมชอบ เจาของทรพยสนทางปญญาจงมสทธอยอยางจากด โดยสทธผกขาดทไดรบมกเปนกลมของสทธในการใชประโยชนตาง ๆ เชน สทธในการใช สทธในการผลต สทธในการทาซา สทธในการจาหนายจายแจก หรอสทธนาเขา เปนตน ทงน ตามหลกการแลว สทธดงกลาวอาจไดรบการขยายความคมครองในประเทศอนดวย หากมพนธกรณระหวางประเทศใหความคมครอง ซงพนธกรณระหวางประเทศอาจเกดขนในสองลกษณะ คอ ความตกลงแบบทวภาค (bilateral agreement) หรอความตกลงแบบพหภาค (multilateral agreement)

การใชประโยชนพรอมกนหลายคนในเวลาเดยวกน

แมวาทรพยสนทางปญญาจะเปนทรพยสนทไมมรปราง ทรพยสนทางปญญากสามารถนาไปใชประโยชนไดเหมอนกบทรพยสนประเภทอน เพยงแตกลไกและวธการใชประโยชนอาจแตกตางกน เนองจากลกษณะเฉพาะของทรพยสนทางปญญาทเปนเพยงขอมลหรอสารสนเทศ ซงการใชทรพยสนทางปญญาโดยบคคลใดบคคลหนงกไมไดทาใหบคคลทเหลอไมสามารถใชประโยชนจากทรพยสนทางปญญานนได กลาวอกนยหนง คอ ทรพยสนทางปญญาสามารถใชไดโดยหลายบคคลในขณะเดยวกน ดงนน ทรพยสนทางปญญาจงสามารถชวยกอใหเกดรายไดและอานวยความสะดวกในการดาเนนธรกจอยางมากมายมหาศาล ซงบอยครงอาจทารายไดมากกวาสนคาทมรปราง เชน คอมพวเตอรโปรแกรมหรอดนตร เปนตน หากเจาของรจะใชประโยชนและบรหารจดการทรพยสนทางปญญาอยางถกตองและเหมาะสม เชน ในบางกรณการขยายกจการ เจาของทรพยสนทางปญญา ไมจาเปนตองลงทนเอง แตอาจอนญาตใหผ อนใชสทธในทรพยสนทางปญญา การขยายกจการกอาจดาเนนการไปไดอยางรวดเรว นอกจากนลกษณะสาคญอกประการหนง คอทรพยสนทางปญญายงถอวาเปนกลมของสทธ ซงในบางกรณสามารถอนญาตใหใชสทธหนงสทธใดทแตกตางกนไดโดยมไดกระทบกระเทอนถงสทธอน

ประเภทของทรพยสนทางปญญา

โดยทวไป ทรพยสนทางปญญา แบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก ลขสทธ (copyrights) และ ทรพยสนทางอตสาหกรรม (industrial property) โดยลขสทธมงใหความคมครองสทธของผสรางสรรคงานซงใชทกษะและแรงงานในการสรางงานอนมทมาจากงานวรรณกรรมและศลปกรรม โดยการกาหนดสทธแตเพยงผ เดยวแกผ สรางสรรคทมความคดรเรม และสาหรบทรพยสนทางอตสาหกรรมเปนความคดสรางสรรคของมนษยทเกยวกบสนคาอตสาหกรรมซงรวมถงการประดษฐคดคน การออกแบบผลตภณฑทางอตสาหกรรมซงอาจจะเปนกระบวนการหรอเทคนคในการผลตทไดปรบปรงหรอคดคนขนใหม หรอทเกยวกบตวสนคา หรอผลตภณฑทเปนองคประกอบ และรปรางสวยงามของตวผลตภณฑ และทรพยสนทางอตสาหกรรมยงรวมถงเครองหมายการคาหรอยหอ ชอและถนทอยทางการคา ทรวมถงแหลงกาเนดสนคาและการปองกนการแขงขนทางการคาทไมเปนธรรม ดงนน อาจกลาวไดวาทรพยสนทางอตสาหกรรมสามารถแบงยอยออกเปนประเภทเฉพาะดงน สทธบตร เครองหมายการคา แบบผงภมวงจรรวม ความลบทางการคา ชอทางการคา และสงบงช ทางภมศาสตร เปนตน

อยางไรกตาม สนคาหรอผลตภณฑชนหนงอาจไดรบความคมครองจากทรพยสนทางปญญาหลายประเภท เชน โทรศพทมอถอ รปรางและการออกแบบภายนอกของโทรศพทมอถออาจไดรบความคมครองจากสทธบตรการออกแบบผลตภณฑวงจรรวมของโทรศพทอาจไดรบความคมครองแบบผงภมวงจรรวม การผลตโทรศพท หรออปกรณอาจไดรบความค มครองจากสทธบตรการประดษฐ/อนสทธบตร หรอความลบทางการคา และเครองหมายการคาของบรษท ผ ผลตหรอจาหนายโทรศพทมอถออาจไดรบความคมครองภายใตกฎหมายเครองหมายการคา เปนตน

ในสวนตอไปเปนการอธบายรายละเอยดเกยวกบทรพยสนทางปญญาแตละประเภท แตเนองจากเนอหาของทรพยสนทางปญญาแตละประเภทมรายละเอยดคอนขางมาก จงจะมงเนนอธบายเฉพาะองคประกอบทสาคญ

ลขสทธ (Copyrights)

ในปจจบนนประเทศตาง ๆ รอยละ 80-90 ของอตสาหกรรมดานลขสทธ คอ บรษทขนาดกลางและขนาดเลก ภาคอตสาหกรรมทสรางสรรครวมถง อตสาหกรรมสงพมพ โปรแกรมคอมพวเตอร ดนตร แพรภาพ แพรเสยง สถาปตยกรรม โฆษณา แฟชน ศลปะ และหตถกรรม เปนตน ซงคานวณแลวมมลคาถงประมาณรอยละ 3-6 ของผลผลตมวลรวมของประเทศ (GDP) จงอาจกลาวไดวาเราสามารถพบเหนและใชประโยชนงานลขสทธแทบจะทกวน ไมวาในหนาทการงานหรอเพอความบนเทง และในบางกรณงานลขสทธเหลานไดกลายเปนสวนหนงของวฒนธรรมหรอความเปนอยของเราโดยไมรตว ดงนน ลขสทธจงมความสาคญอยางมากตอระบบเศรษฐกจและสงคมในปจจบน โดยทวไปลขสทธ หมายถง สทธแตเพยงผ เดยวทจะกระทาการใด ๆ เกยวกบงานทผสรางสรรคไดทาขน กลาวอกนยหนงคอ ลขสทธเปนผลงานทเกดจากการใชสตปญญา ความรความสามารถ และความวรยะอตสาหะ ในการสรางสรรคงานใหเกดขน ซงถอวาเปนทรพยสนทางปญญาประเภทหนง โดยมพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ใหความคมครองแกงานอนมลขสทธ โดยมสาระสาคญดงน

หลกเกณฑใหความคมครองลขสทธ

ในการใหความคมครองลขสทธนน พระราชบญญตลขสทธไดกาหนดหลกเกณฑและเงอนไขของการใหความคมครองงานอนมลขสทธไว ดงน

1. เปนการแสดงออกซงความคด

หลกการทสาคญของกฎหมายลขสทธ คอ สงทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธนนตองเปนการแสดงออกซงความคดใหปรากฎในรปแบบอยางใดอยางหนง ไมวาจะปรากฎในรปแบบใด เชน การเขยน หรอพมพความคดลงบนแผนกระดาษ การบนทกเสยงเพลงและดนตรลงบนเทปบนทกเสยง หรอการแกะสลกงานออกเปนรปราง เปน สาหรบตวความคดนนเอง จะไมไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธแตประการใด ซงกฎหมายลขสทธ มาตรา 6 ระบไวชดเจนวาการคมครองลขสทธไมครอบคลมถงความคด หรอขนตอนกรรมวธหรอระบบ หรอวธใชงานหรอทางาน หรอแนวคด หลกการ การคนพบ หรอทฤษฎทางวทยาศาสตร หรอคณตศาสตร ซงหลกการนของระบบลขสทธจงแตกตางจากระบบสทธบตรทใหความคมครองความคด ดงนน หากตองการคมครองความคดควรคานงถงระบบสทธบตร

2. เปนการสรางสรรคดวยตนเองหรอความคดรเรม

หลกการสาคญประการตอมาคอ ผสรางสรรคไดใชความรความสามารถของตนเองในการสรางสรรคงานนนขนมาดวยตนเองเปนสาคญ หรออาจกลาวไดวางานนนเกดจากความคดรเรมของผสรางสรรคโดยมไดลอกเลยนแบบงานของผใด อยางไรกตาม งานทสรางสรรคนน ไมจาเปนตองมงานใหม ทไมเคยปรากฎมากอน เชน หากศลปนสองคนวาดภาพธรรมชาต ท เดยวกนโดยมไดลอกเลยนแบบกน ทงสองคนกอาจเปนเจาของงานทตนเองสรางสรรคขน อยางไรกตาม มบางแนวความคดถอวาการสรางสรรคดวยตนเองนนจะตองมความร ความชานาญ ความสามารถ และความอตสาหะ พยายาม ตลอดจนวจารณญาณของตนเอง โดยมไดคดลอกงานจากทอน จากหลกการดงกลาวขางตน พบวาความใหมและคณภาพของงานจงไมใชสาระสาคญของงานลขสทธ

3. เปนงานสรางสรรคตามทกฎหมายใหความคมครอง

งานทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธนน นอกจากจะเปนงานสรางสรรคดวยตนเองและแสดงออกซงความคดแลวตามทไดกลาวมาขางตน องคประกอบทสาคญอกประการหนงของการไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธ คอ ตองเปนงานทกฎหมายใหการรบรองดวย

งานทกฎหมายลขสทธใหการรบรองอาจแบงออกได 2 ประเภทหลก ดงน

1. งานลขสทธทวไป (Copyrights Works) ไดแก

- วรรณกรรม หมายความวา งานนพนธททาขนทกชนด เชน หนงสอ จลสาร สงเขยน สงพมพ ปาฐกถา เทศนา คาปราศรย สนทรพจน และใหหมายความรวมถงโปรแกรมคอมพวเตอรดวย

- งานนาฏกรรม หมายความวา งานเกยวกบการรา การเตน การทาทา หรอการแสดงทประกอบขน เปนเรองราว และใหหมายความรวมถงการแสดงโดยวธใบดวย

- งานศลปกรรม หมายความรวมถง งานดานจตรกรรม งานประตมากรรม งานสถาปตยกรรม งานภาพพมพ งานภาพประกอบแผนท งานภาพถายแผนทหรอโครงสราง และศลปะ ประยกตของงานดงกลาว

- งานดนตรกรรม หมายความวา งานเกยวกบเพลงทแตงขนเพอบรรเลงหรอขบรอง ไมวาจะมทานอง และคารองหรอมทานองอยางเดยว และใหหมายความรวมถงโนตเพลงหรอแผนภมเพลงทไดแยก และเรยบเรยงเสยประสานแลว

- งานโสตทศนวสด หมายความวา งานอนประกอบดวยลาดบของภาพโดยบนทกลงในวสด ไมวา จะมลกษณะอยางใด อนสามารถทจะนามาเลนซาไดอก โดยใชเครองมอทจาเปนสาหรบการใช วสดนน และใหหมายความรวมถงเสยงประกอบงานนนดวย ถาม

- งานภาพยนตร หมายความวา โสตทศนวสด อนประกอบดวย ลาดบของภาพ ซงสามารถนาออกฉายตอเนองไดอยางภาพยนตร หรอสามารถบนทกลงบนวสดอน เพอนาออกฉายตอเนองไดอยางภาพยนตร และใหหมายความรวมถงเสยงประกอบภาพยนตรนนดวย ถาม

- งานสงบนทกเสยง หมายความวา งานอนประกอบดวยลาดบของเสยงดนตร เสยงการแสดงหรอเสยงอนใด โดยบนทกลงในวสดไมวาจะมลกษณะใด ๆ อนสามารถทจะนามาเลนซาไดอก โดยใชเครองมอทจาเปนสาหรบการใชวสดนน แตทงนมใหหมายความรวมถงเสยงประกอบ ภาพยนตรหรอเสยงประกอบโสตทศนวสด

- งานแพรเสยงแพรภาพ หมายความวา งานทนาออกสสาธารณชนโดยการแพรเสยงทางวทยกระจายเสยง การแพรเสยงและหรอภาพทางวทย โทรทศน หรอโดยวธอยางอนอนคลายคลง

2. งานลขสทธสบเนอง (Derivative Works) ไดแก

- งานดดแปลง หมายถง งานทเกดจากการทาซางานตนฉบน โดยเปลยนรปใหม ปรบปรงแกไขเพมเตม หรอจาลองงานตนฉบบในสวนอนเปนสาระสาคญ โดยไมมลกษณะเปนการจดทางานขนใหม ทงน การกระทาดงกลาวตองไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ เชนการนาภาพวาดไปพมพเปนลวดลายบนกระเบองหรอเสอยด นวนยายแปล การทางานสองมตเปนงานสามมต หรอการปรบปรงโปรแกรมคอมพวเตอร เปนตน

- งานรวบรวม หมายถง งานทเปนการนาเอางานอนมลขสทธมารวบรวมหรอประกอบเขากน โดยการคดลอกหรอจดลาดบในลกษณะซงมไดลอกเลยนงานของบคคลอน ทงน การกระทาดงกลาวตองไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ เชน พจนานกรม ปาทานกรม หนงสอรวบรวมขอเทจจรง หรอฐานขอมล เปนตน

นอกจากจะเปนงานทกฎหมายใหการรบรองตามหลกเกณฑและเงอนไขดงกลาวขางตนแลว เงอนไขทสาคญอกประการหนงคอ งานทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธ จะตองไมขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของประชาชนดวย เชน กฎหมายลขสทธจะไมใหความคมครองแกภาพลามกอนาจาร หรอนวนยามเสอมเสยศลธรรม เปนตน เพราะเปนการขดตอวตถประสงคและนโยบายของระบบกฎหมายลขสทธและระบบกฎหมายในภาพรวม การใหความคมครองแกงานประเภทดงกลาวไมไดกอใหเกดประโยชนแกสงคมแตประการใด อนงแมจะไมมกฎหมายกาหนดไวอยางชดเจน แตกมคาพพากษารองรบหลกการดงกลาวนแลว (คาพพากษาฎกาท 3705/2530)

สทธนกแสดง (Performer Rights)

กฎหมายลขสทธบทบญญตเฉพาะทจะใหความคมคอรงสทธของนกแสดง เพมใหนกแสดงทงหลายตองถกเอารดเอาเปรยบในทางธรกจ ซงนกแสดงทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธหมายความรวมถงผ แสดง นกดนตร นกรอง นกเตน นกรา และผ แสดงทาทาง รอง กลาวพากย แสดงตามบท หรอในลกษณะอนใด

สาหรบของเขตของการใหความคมครองนนคลายคลงกบการใหความคมครองงานอนมลขสทธ กลาวคอ นกแสดงจะมสทธแตเพยงผ เดยว ซงเปนสทธในทางเศรษฐกจในการกระทาอนเกยวกบการแสดงของตน และมสทธในการรบคาตอบแทน ดงน

- แพรเสยงแพรภาพ หรอเผยแพรตอสาธารณชนซงการแสดง เวนแตจะเปนการแพรเสยงแพรภาพหรอเผยแพรตอสาธารณชนจากสงบนทกการแสดงทมการบนทกไวแลว

- บนทกการแสดงทยงไมมการบนทกไวแลว

- ทาซาซงสงบนทกการแสดงทมผบนทกไว โดยไมไดรบอนญาตจากนกแสดงหรอสงบนทกการแสดงทไดรบอนญาตเพอวตถประสงคอน หรอสงบนทกการแสดงทเขาขอยกเวนการละเมดสทธนกแสดง

- สทธไดรบคาตอบแทนจากการทมบคคลใดไดรบผลประโยชนจากสงบนทกเสยงการแสดงนน หรอในขณะทเรยกรองสทธ หรอการบนทกเสยงการแสดงหรอสวนใหญของการบนทกเสยงการ

แสดงนนเกดขนในราชอาณาจกร หรอในประเทศทเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองสทธของนกแสดงซงประเทศไทยเปนภาคอยดวย

- สทธของนกแสดงมอายการคมครอง 50 ป นบแตทมการแสดงหรอมการบนทกการแสดง ทงนนกแสดงทจะไดรบความคมครองนน จะตองมสญชาตไทยหรอมถนทอยในราชอาณาจกร หรอการแสดงหรอสวนใหญขอการแสดงนนเกดขนในราชอาณาจกร หรอในประเทศทเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองสทธของนกแสดง ซงประเทศไทยเปนภาคอยดวย

สทธบตร (Patent)

ในทางทฤษฎแลว ระบบสทธบตรเปนสญญาทางสงคมระหวางรฐบาลกบผประดษฐ โดยเงอนไขหลกของสญญา คอ การแลกเปลยนระหวางการเปดเผยความรกบสทธผกขาดทางกฎหมายในการทา ผลต จาหนาย หรอแสวงหาประโยชนจากการประดษฐภายในระยะเวลาหนงอนจากด เพอเปนการตอบแทนผประดษฐ และหลงจากระยะเวลาทรฐใหความคมครองสนสดลง ประชาชนทวไปสามารถใชประโยชนไดโดยไมมขอจากด เพอการสงเสรมและสนบสนนการเปดเผยขอมลทมประโยชนตอสาธารณะ โดยใหผลประโยชนตอบแทนทางเศรษฐกจในรปสทธผกขาดทางกฎหมายแกผประดษฐ ดงนน ระบบสทธบตรจงเปนกลไกทางเศรษฐศาสตรทใชกฎหมายสทธบตรเปนเครองมอโดยมเปาหมาย คอ การใหสงจงใจทางเศรษฐกจเพอใหเกดการแขงขนการพฒนาการประดษฐและนวตกรรมอยางเปนพลวตร

สาหรบระบบสทธบตรในประเทศไทยนน พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 เปนกฎหมายหลกทใหความคมครองการประดษฐและการออกแบบผลตภณฑทเปนประโยชนตอสงคม โดยเหตผลในการตราพระราชบญญตสทธบตร เพอสงเสรมใหมการคนควาวจยและประดษฐผลตภณฑหรอกรรมวธใดขนใหม และการออกแบบผลตภณฑใหม ๆ ทเปนประโยชนและเปนความกาวหนาทางเทคนคในเกษตรกรรม อตสาหกรรม และพาณชยกรรมในประเทศ และเพอใหผ ประดษฐและผออกแบบผลตภณฑไดรบความคมครอง โดยหามมใหบคคลอนลอกเลยนแบบ หรอเลยนแบบการประดษฐหรอการออกแบบผลตภณฑโดยมไดคาตอบแทน

พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 ไดใหนยาม “สทธบตร” ในเชงรปธรรมวาหมายถง หนงสอสาคญทรฐออกใหเพอคมครอง การประดษฐคดคนหรอการออกแบบผลตภณฑ ทมลกษณะ

ตามทกฎหมายกาหนด โดยหลกการแลว สทธบตร จงเปนสทธตามกฎหมายทจากดขอบเขตอยในประเทศเทานน ดงนน สทธบตรทออกโดยประเทศใดกมผลใชบงคบในประเทศนน การจะขอรบความคมครองในประเทศใดกจาเปนตองไปขอรบสทธบตรในประเทศนน ๆ ดวย

กฎหมายสทธบตรไดกาหนดรปแบบของการใหความคมครองแกการประดษฐไว ดงน

1. สทธบตรการประดษฐ

2. สทธบตรการออกแบบผลตภณฑ

3. อนสทธบตร

สทธบตรการประดษฐ (Utility Patent)

สทธบตรการประดษฐเปนสทธบตรทใหความคมครองแกการประดษฐ ซงตามกฎหมายไดใหนยามวาหมายความถง การคดคนหรอคดทาขน อนเปนผลใหไดมาซงผลตภณฑหรอกรรมวธใดขนใหม หรอการกระทาใด ๆ ททาใหดขนซงผลตภณฑหรอกรรมวธ

สทธบตรการประดษฐจะใหความคมครองสงดงน

- ผลตภณฑ แมวากฎหมายสทธบตรจะมไดกาหนดนยามความหมายไว แตโดยทวไปมกจะครอบคลมถง เครองจกรกล เครองสาเรจ ผลตผล อปกรณ เครองมอ และสวนประกอบ เปนตน

- กรรมวธนนกฎหมายกาหนดนยามวาหมายความถง วธการ กระบวนการ หรอกรรมวธในการผลต การเกบรกษาใหคงสภาพ หรอใหมคณภาพดขน หรอการปรบสภาพใหดขนซงผลตภณฑและรวมถงการใชกรรมวธนน ๆ ดวย

- การทาใหผลตภณฑหรอกรรมวธดขน หมายความถง ความคดสรางสรรคทแกไข ปรบปรง หรอพฒนาผลตภณฑหรอกรรมวธทมอยแลวใหดขน

สทธการออกแบบผลตภณฑ (Design Patent)

ในปจจบนเปนทยอมรบกนวา ผบรโภคมกจะใหความสาคญกบรปรางภายนอกของสนคาหรอผลตภณฑบางประเภท เชน รองเทา เสอผา เฟอรนเจอร หรอเครองประดบหรอตกแตง เปนตน และมสนคาอกไมนอยทรปรางภายนอกของสนคาอาจสรางความประทบใจ หรอดงดดลกคาใหสนใจเลอกซอสนคาได ดงนน แบบผลตภณฑจงกลางเปนปจจยหนงในวงการคาในปจจบน หลายบรษทประสบความสาเรจกบความสามารถในการออกแบบผลตภณฑ และไดกลายเปนจดแขงหรอขอไดเปรยบของบรษทในการแขงขนในตลาด ระบบการใหคมครองการออกแบบผลตภณฑจงกลายเปนปจจยหลกประการหนงในการดาเนนธรกจของบรษทอยางหลกเลยงไมได

ในระบบทรพยสนทางปญญาของไทย การออกแบบผลตภณฑอาจไดรบความคมครองหลายรปแบบ เชน ลขสทธ หรอสทธบตรการออกแบบผลตภณฑ ในสวนของการคมครองภายใตกฎหมายลขสทธไดอธบายหลกเกณฑไปแลวขางตน สาหรบสทธบตรการออกแบบผลตภณฑ กฎหมายสทธบตรยงใหความคมครองการออกแบบผลตภณฑแตกตางจากสทธบตรการประดษฐ กลาวคอ สทธบตรการออกแบบผลตภณฑจะใหความค มครองความคดสรางสรรคเกยวกบลกษณะหรอรปแบบภายนอกของผลตภณฑ ซงมกจะใหคามสาคญกบความสวยงาม ในขณะทสทธบตรการประดษฐมกจะใหคณคากบผลในทางเทคนคของการประดษฐมากกวาความสวยงามของการประดษฐ ดงนน หลกเกณฑและเงอนไขจงมความแตกตางกนในบางประเดน ซงจะกลาวในรายละเอยดตอไป

อนสทธบตร (Petty Patent)

อนสทธบตร คอ หนงสอสาคญทออกใหเพอคมครองการประดษฐในทานองเดยวกบสทธบตร แตระบบอนสทธบตรจะมวธการขอรบความคมครองทงายกวา เสยคาใชจายนอยกวา และขอบเขตการใหความคมครอง คลาย ๆ กน กลาวคอ อนสทธบตรเปนการประดษฐทมเทคนคไมสงมากนก อาจจะเปนการปรบปรงเพยงเลกนอย ซงไมสามารถขอรบสทธบตรไดเนองจากไมมขนตอนการประดษฐทสงขนเพยงพอ ขอแตกตางอกประการหนง คอ ขนตอนการขอรบอนสทธบตรจะใชเวลาสนกวาสทธบตรการประดษฐมาก เนองจากใชระบบจดทะเบยนแทนการใชระบบทตองมการตรวจสอบกอนการรบจดทะเบยน ดงนน ผขอรบอนสทธบตรจงตองตรวจสอบเงอนไขความใหมของอนสทธบตร

ใหดกอนยน เพราะจะไมมการตรวจสอบโดยผตรวจสอบกอนใหอนสทธบตร ฉะนน สทธทไดอาจถกยกเลกหรอลบลางได อยางไรกตาม ผ ขออาจรองขอใหตรวจสอบเงอนไขความใหมของคาขออนสทธบตรได นอกจากน อายการใหความคมครองอนสทธบตรจะสนกวาสทธบตรดวย

ทงน กฎหมายเปดโอกาสใหผ ขอนรบสามารถเลอกไดวา การประดษฐนนจะขอรบความคมครองสทธบตรหรอนสทธบตร แตจะขอความคมครองทงสองอยางพรอมกนไมได และผขอรบอาจเปลยนการขอรบความคมครองไดแตตองกอนมการประกาศโฆษณาคาขอนน ๆ

ความลบทางการคา (Trade Secret)

ในสภาพแวดลอมทางธรกจปจจบน การค มครองความลบทางการคานบวาเปนสงทมความสาคญอยางยงตอธรกจ โดยทวไป ขอมลทางธรกจทเปนความลบทเสรมสรางความไดเปรยบในเชงแขงขนนนถอวาเปนความลบทางการคา

ความลบทางการคาประกอบดวย ความลบในการผลต ความลบทางอตสาหกรรม และความลบทางธรกจ การใชขอมลความลบโดยไมไดรบอนญาตโดยบคคลอนนอกจากผ ทมสทธ ถอวาเปนการกระทาทไมเปนธรรมและละเมดบทบญญตความลบทางการคา โดยทวไปการคมครองความลบทางการคามกจะอยในรปของการปกปองการแขงขนทไมเปนธรรม หรออาจเปนกฎหมายพเศษเฉพาะวาดวยการคมครองขอมลความลบ กฎหมายความลบทางการคามกจะใชบงคบกบลกจางของบรษท คสญญาในทางการคา พนธมตรทางการคา หรอคแขงทางการคาในอนาคตเสยเปนสวนใหญ ดงจะดไดจากคดและประสบการณตาง ๆ ในตางประเทศ

สงทไดรบความคมครองความลบทางการคาคอนขางกวางขวางโดยรวมถงวธการขายหรอ จดจาหนายสนคา รายละเอยดของลกคา กลยทธการโฆษณา รายชอลกคา และกระบวนการผลต เปนตน การวเคราะหวาอะไรเปนขอมลความลบทางการคาหรอไม ขนกบสถานการณในแตละกรณ ความลบทางการคาอาจเกดจากการรวบรวมลกษณะพเศษหรอองคประกอบอน ๆ ของขอมลทเปนสาธารณะอยแลว โดยการใหกระบวนการใหการนาขอมลมาใชใหเกดประโยชนและมมาตรการปองกนรกษาความลบ ตวอยางของความลบทางกาคาทมชอเสยง เชน สตรนาอดลมของบรษทโคก หรอ source code ของโปรแกรมวนโดวของบรษทไมโครซอฟท เปนตน

ทงน ความลบทางการคาไมเหมอนกบสทธบตร กลาวคอ ความลบทางการคาไดรบความคมครองโดยไมตองจดทะเบยน ดงนน ความลบทางการคาจงไดรบความคมครองโดยไมจากดระยะเวลาความคมครอง ดวยเหตน การคมครองความลบทางการคาอาจจงใจหรอดงดดบรษทตาง ๆ คอนขางมากกวาทรพยสนทางปญญาประเภทอน อยางไรกตาม กฎหมายไดกาหนดเงอนไขของการใหความค มครองความลบทางการคาไว เมอพจารณาแลวจะพบวา การปฏบตตามเงอนตามกฎหมาย อาจมความยากลาบากและมตนทนทสงกวาทพจารณาในตอนแรก ซงเงอนไขตามกฎหมายเหลาน อาจแตกตางกนไปแลวแตกกรณ อยางไรกตาม ในบรษทชนนาทงหลายมกจะใชความลบทางการคา ควบคกบสทธบตรและทรพยสนทางปญญาประเภทอน โดยพจารณาจากความเหมาะสมของสงทตองการจะปกปองและกลยทธทางการคา

ความลบทางการคาทไดรบความคมครองตามกฎหมาย

โดยหลกการความลบทางการคายอมไดรบความคมครองทนท หากขอมลความลบทางการคาเขาเงอนไขทจะเปนความลบทางการคาไดตามกฎหมาย ซงประกอบดวยคณลกษณะดงน

1) ขอมลทางการคานนยงไมเปนทรจกกนโดยทวไป หรอยงเขาไมถงไดในหมบคคล ซงโดยปกตแลวตองเกยวของกบขอมลดงกลาว ขอมลความลบทางการคาไมจาเปนตองเปนขอมลความลบขนสดยอดหรอเปนสงใหมทไมเคยมใครเคยรมากอน อยางไรกตาม ขอมลดงกลาวตองเปนขอมลทชอบดวยกฎหมาย

2) ขอมลการคานนตองมประโยชนในเชงพาณชย เนองจากเปนความลบ ทงน การมประโยชนในทางพาณชย หมายถง การดารงคงอยของธรกจการคาทกระทาอย หรอทกาลงจะกระทาตอไปขนอยกบขอมลนน และผ เปนเจาของขอมลไดใชเวลา ความพยายาม และคาใชจายอยางมากจงจะไดขอมลนนมา

3) ขอมลการคานน ผควบคมความลบทางการคานนไดใชมาตรการทเหมาะสมเพอรกษาไวเปนความลบซงผควบคมความลบทาการคาหมายถงเจาของความลบทางการคา หรอผครอบครอง ควบคมหรอดแลความลบทางการคา เชน หากจาเปนตองการเปดเผย ความลบ อาจทาสญญาเกบรกษาความลบกบผ ทจะลวงรความลบนน หรอการวางกฎระเบยบในการเกบรกษาความลบ เปนตน ตวอยางของความลบทางการคาม ดงน

- การรวมรวมขอมล เชน รายชอลกคา และผจดจาหนาย มขอสงเกตวา ยงขอมลมากยงจะถอวาเปนความลบทางการคาตามกฎหมาย

- การออกแบบ ภาพวาด แผนผง พมพเขยว และแผนท

- วธการทางาน

- กระบวนการผลตและซอมแซม รวมทงเทคนคและโนวฮาว

- กระบวนการตดตามเอกสาร

- สตรการผลตสนคา

- กลยทธทางธรกจ แผนธรกจ วธการทาธรกจ แผนการตลาด

- ขอมลทางการเงน

- ขอมลบคลากร

- ตารางการผลตและซอมบารง

- คมอการฝกอบรม การทางาน และซอมบารง

- สวนผสมของผลตภณฑ และขอมลเกยวกบกจกรรมวจยและพฒนาของบรษท เปนตน

เครองหมายการคา (Trademark)

ปจจบนน เครองหมายการคาไดเขามามบทบาทอยางมากในระบบเศรษฐกจการคา และนบวนจะยงทวบทบาทสาคญเพมขนเรอย ๆ โดยเฉพาะในดานการตลาด เนองจากเครองหมายการคาทาหนาทเปนสอกลางทสาคญในการซอขายระหวางผผลตสนคากบผบรโภคสนคา โดยจะเปนสญลกษณแทนตวผผลตสนคา บอกแหลงทมาของสนคา รวมทงแสดงคณภาพของสนคาดวย ซงผซอสนคาและเลอกซอสนคาโดยการจดจาเครองหมายการคาทใชกบสนคานน ๆ

ทงน เครองหมายการคามประโยชนทงตอผผลตและผบรโภค กลาวคอ

- ประโยชนตอผผลต เครองหมายการคาสามารถใชประโยชนในการโฆษณาสนคา เพอใหผบรโภคสามารถรบรและจดจาเครองหมายการคา ไดโดยงาย ตดหตดตา เพอประโยชนในการแขงขน และการขยายตลาดการคา ดงนน การสรางหรอประดษฐเครองหมายการคา จงควรใหมลกษณะทสามารถจดจาเรยกขานไดงาย และมความทนสมยอยเสมอ

- ประโยชนตอผบรโภค เมอสนคาของแตละเจาของมเครองหมายการคาทแตกตางกน จะทาใหผบรโภคสามารถทราบตวผผลตและแหลงทมาของสนคารวมทงคณภาพของสนคา โดยการพจารณาเครอหมายการคาทใชกบสนคานน ๆ ทาใหสามารถเลอกซอสนคาไดอยางถกตองตรงตามความตองการ รสนยมการบรโภค และสภาพเศรษฐกจของแตละบคคล

ดงนน วตถประสงคหลกของเครองหมายการคา คอ การระบแหลงทมาของสนคาและบรการ และแยกความแตกตางสนคาหรอบรการจากสนคาหรอบรการอน เครองหมายการคาสวนใหญจะรจกและคนเคยกนในชอของคาวายหอ ตรา โลโก หรอแบรนด กลาวไดวาเครองหมายการคาเปนทรพยสนทางปญญาประเภทหนง ซงจดอยในประเภททรพยสนอตสาหกรรม ซงแทบทกประเทศทวโลกไดมกฎหมายรบรองและคมครองสทธไวสาหรบประเทศไทยมพระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534

เครองหมายและเครองหมายการคา

สงทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายเครองหมายการคา คอ เครองหมายทใชกบสนคาหรอบรการซงกฎหมายเครองหมายการคาไดใหนยามคาวา เครองหมาย ไดแก ภาพถาย ภาพวาด ภาพประดษฐ ตรา ชอ คา ตวหนงสอ ตวเลข ลายมอชอ หรอสงเหลานอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางรวมกน แตไมหมายความรวมถงแบบผลตภณฑตามกฎหมายวาดวยสทธบตร

เครองหมายการคาทไดรบความคมครองตามกฎหมายเครองหมายการคาแบงได 4 ประเภท หลก ดงน

1. เครองหมายการคา (Trade mark) คอเครองหมายทใชกบสนคา เพอแสดงใหเหนวาสนคาทใชเครองหมายของเจาของเครองหมายการคานนแตกตางจากสนคาของผ อน เชน เครองหมายโคก เครองหมายโรเลกซ เครองหมายไนก หรอเครองหมายโซน เปนตน ซงเครองหมายการคาถอวาเปนปจจยสาคญในการดาเนนธรกจของผประกอบการและองคกร

2. เครองหมายบรการ (Service Mark) คอ เครองหมายทใชกบการบรการเพอแสดงใหเหนวา บรการทใชเครองหมายนนแตกตางจากบรการของผ อน โดยบรการอาจจะเปนบรการดานการเงน บรการดานสายการบน บรการการทองเทยว บรการโรงแรม และบรการโฆษณา เปนตน ตวอยางของเครองหมายบรการทจดทะเบยน เชน เครองหมายการบนไทย เครองหมายธนาคารกรงเทพ หรอเครองหมายโรงแรมเอราวณ เปนตน

3. เครองหมายรวม (Collective Mark) คอ เครองหมายการคาหรอเครองหมายบรการทใชหรอจะใชโดยบรษทหรอวสาหกจในกลมเดยวกน หรอโดยสมาชกของสมาคม สหกรณ สหภาพ สมาพนธ กลมบคคล หรอองคกรอนใดของรฐหรอเอกชน เชน เครองหมาย ปนซเมนต เครองหมายสโมสรไลออน หรอเครองหมาย NBA เปนตน โดยทวไป เครอหมายรวมมกจะมการกาหนดมาตรฐานรวมในการใชเครองหมายรวม และเปดโอกาสใหสมาชกสามารถเลอกใชเครองหมายรวมได หากไดปฏบตตามมาตรฐานนน ทงน เครองหมายรวมมขอมตกลงทมการทาตลาดรวมกนในกลมบรษท

4. เครองหมายรบรอง (Certification mark) คอ เครองหมายทใชในการรบรองสนคาหรอบรการของบคคลอน โดยเปนการรบรองเกยวกบแหลงกาเนด สวนประกอบ วธการผลต คณภาพ หรอคณลกษณะอนใด ของสนคานน หรอเพอรบรองเกยวกบสภาพ คณภาพ ชนด หรอคณลกษณะอนใดของบรการนน เชน เครองหมายแมชอยนางรา เชลลชวนชม หรอเครองหมาย Woolmark เปน

ตน กลาวคอ เจาของเครองหมายรบรองมการกาหนด มาตรฐานสาหรบการใชเครองหมายรบรองไว ดงนน ในการอนญาตใหจดทะเบยนเครองหมายรบรองมกจะพจารณาความสามารถในการรบรองของผขอรบเครองหมายรบรองดวย

ชอทางการคา (Trade Name)

ในการดาเนนธรกจทกอยางตองมชอ เพอใหลกคาเรยกขานหรอระบแหลงทมาของสนคาได ซงชอมกจะเปนทนยมกนมากกวาเครองหมายการคา โดยเฉพาะในธรกจขนาดกลางและเลก ชอทางการคาอาจเปนจดเรมตนของเครองหมายการคา โดยปกตชอทางการคามกใชกบชอของธรกจหรอหางรานตาง ๆ หรอในบางกรณใชกบสนคาหรอบรการ เชน บรษทไมโครซอฟท โรงแรมเอราวณ กาแฟบานไร นาพรกเผาแมประนอม Honda Accord yahoo.com หรอ Apple Computer เปนตน

โดยทวไป คนมกจะสบสนระหวางเครองหมายการคาและชอทางการคา โดยนกวาเปนสงเดยวกน ซงในหลายกรณอาจเปนสงเดยวกนกได หากมการนาชอทางการคาไปใชอยางเครองหมายการคา ตามระบบกฎหมายไทย ชอทางการคาไดรบความคมครองภายใตระบบกฎหมายละเมด (torts) ซงระบไวในมาตรา 18 ประกอบกบ มาตรา 420 และ 421 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ทงน หลกเกณฑหรอเงอนไขทสาคญของการไดมาซงสทธในชอทางการคา คอ การใชชอทางการคานนอยางสจรต โดยไมไดมเงอนไขมากมายอยางกรณเครองหมายการคา กลาวคอ ชอทางการคานนอาจจดทะเบยนกบกระรวงพาณชยหรอไมกได ชอทางการคานนอาจซาซอนหรอคลายคลงกบชอทางการคาอนทจดทะเบยนอยแลวหรอใชอยกอนกได หรอชอทางการคาสามารถใชกบชอสามญหรอพรรณาสนคากได เปนตน

แบบฟงภมวงจรรวม (integrated-Circuit Layout Design)

กฎหมายวาดวยการใหความคมครองแบบผงภมวงจรรวมเกดจากการทประเทศไทย ตองอนวตการตามพนธกรณทประเทศไทยมตามขอ 35 ถงขอ 38 แหงความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา (TRIPS) ในภาคผนวกทายของความตกลงองคการการคาโลก (WTO) ซงกาหนดใหประเทศสมาชกตองใหความคมครองแบบผงภมวงจรรวมในมาตรฐานสากล ทน การใหความคมครองแบบผงภมวงจรรวมมลกษณะผสมผสานระหวางระบบลขสทธและสทธบตร

พระราชบญญตคมครองแบบผงภมวงจรรวม พ.ศ. 2543 ใหความคมครองแกแบบผงภมวงจรรวม (integrated-circuit layout design) โดยกฎหมายใหคาจากดความ “วงจรรวม” (semiconductor chip) วา หมายความถงผลตภณฑสาเรจรป หรอกงสาเรจรปททาหนาททางอเลกทรอนกส อนประกอบดวยชนสวนทสามารถกระตนใหเกดการปฏบตการทางอเลกทรอนกสรวมอยดวย และสวนเชอมตอทเชอมชนสวนเหลานนทงหมด หรอบางสวนเขาดวยกน ซงไดจดวางเปนชนลกษณะทผสานรวมกนอยบนหรอในวตถกงตวนาชนเดยวกน ซงเรยกกนโดยทวไปวา “ชบ” (chip) ซงใชกนอยางกวางขวางในผลตภณฑอปกรณไฟฟาและอเลกทรอนกส เชน เครอคอมพวเตอร เครองรบวทยหรอโทรทศน เครองคดเลข และนาฬกา เปนตน และ “ระบบผงภม” หมายความถงแบบแผนผงหรอภาพททาขน วาจะปรากฎในรปแบบใดเพอใหเหนถงการจดวางเปนวงจรรวมในลกษณะสามมต

การจดทะเบยนโดเมนเนม (Domain Name)

ในโลกปจจบนอนเทอรเนตนามาซงการแขงขนในมตใหม โดยการเปดโอกาสใหผประกอบการสามารถใชทาการตลาดสนคาหรอบรการไดทวโลกบนชองทางอนเทอรเนตดวยตนทนทตา ผลทตามมากคอ เกดผประกอบการหรอธรกจใหมทใชประกอบกจการบนอนเทอรเนตจานวนมาก มกนยมเรยกว “ธรกจ.com” ธรกจ.com น ไดเขามาแขงขนกบผประกอบการทมอยเดม ดงน ผประกอบการทมอยเดมจงไดหนมาใชสอบนอนเทอรเนตดวย เพอไมใหเกดความเสยเปรยบกบผประกอบการรายใหม สงผลใหเกดการแขงขนกนอยางมาก

ขนตอนแรกของการเรมประกอบการบนอนเทอรเนต คอ ผ ประกอบการตองหาทอยบนอนเทอรเนต (internet address) หรอรจกกนในชอทางเทคนควา “โอเมนเนม” ซงเปนระบบการแปลง

มอยบนอนเทอรเนตจากขอมลทางเ ทคนตในรปดจตอลมาเปนตวอกษรทคนสามารถสอสารเขาใจไดงายกวา เชน www.yahoo.com www.amazom.com เปนตน ดงนนการเลอกและใชโดเมนเนมจงมความสาคญมากตอการทาการตลาดของธรกจบนอนเทอรเนต การไดโดเมนเนมจะใชกระบวนการจดทะเบยน ดงนน ผประกอบการจงควรทาความเขาใจระบบโมเมนเนม และกระบวนการจดทะเบยนโดเมนเนมเพอสามารถประกอบกจการบนอนเทอรเนตไดอยางมประสทธภาพ

ในปจจบน ระบบโดเมนเนมเพอการคาสามารถแบงออกได 2 ประเภทหลก ดงน

1. โดเมนเนมลาดบตน หรอโดเมนเนมสากล (Generic Top Level Domain Name)

การจดทะเบยนโดเมนเนมลาดบตน ซงจะเปนจาพวก .com .net .org .gov .edu เปนตน ดาเนนการโดย Network Solution Inc. ทไดรบอนญาตใหดาเนนการโดยรฐบาลสหรฐฯ ซงปจจบน The Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (ICANN) ทาหนาทแทน ทงน การจดทะเบยนโดเมนเนมสามารถดานเนการไดโดยผานทางเวบไซตของบรษท Network Solutions Inc. ท www.networksolutions.com หรอ วบไซตทไดรบอนญาตใหรบจดทะเบยนโดเมนเนมได เชน 2000domain.net หรอ www.register.com เปนตน

2. โดเมนเนมลาดบรอง หรอโอเมนเนมทองถน (Second Level Domain Name)

หนวยงานททาหนาทรบจดทะเบยนโมเมนเนมลาดบรองหรอโอเมนเนมในประเทศไทย คอ ไทยนก (THNIC) ซงสามารถตดตอไดทางอนเทอรเนตทเวบไซตของไทยนกท http://www.thnic.net และการจดทะเบยนชอโดเมนเนมลาดบทสามภายใต .th ซงอยภายใตการดแลของ THNIC มดงน

- co.th สาหรบการพาณชยและธรกจ ผสมครขอลงทะเบยนโดเมนเนมภายใตหมวดหมน จะตองเปนองคกรพาณชยทจดทะเบยนในประเทศไทย หรอบรษทตางประเทศทมตวแทนอยในประเทศไทย และตวแทนนนจะตองจดทะเบยนในประเทศไทย และไดรบการโอนสทธในการลงทะเบยนโดเมนเนมจากบรษทแมในตางประเทศเปนทเรยบรอย

- in.th สาหรบหนวยงานทกประเภท และบคคลทวไป

- ac.th สาหรบสถาบนการศกษาทจดทะเบยนในประเทศไทย

- go.th สาหรบการใชของภาครฐบาล เชน กระทรวงหรอหนวยงานรฐบาลของไทย

- net.th สาหรบผ ใหบรการเครอขายอนเทอรเนต (ISP) ซงไดรบอนญาตใหเกดบรการจากการสอสารแหงประเทศไทย (กสท) หรอผไดรบสทธในการใหบรการจาก ISP โดยมหนงสอยนยนจาก ISP นน ๆ

- or.th สาหรบองคกรทไมแสวงผลกาไร

- mi.th สาหรบหนวยงานทางทหาร

สงบงชทางภมศาสตร

สงบงชทางภมศาสตร คอ ชอหรอสญลกษณหรอสงอนใดทบอกแหลงผลตของสนคา โดยสามารถสอใหผบรโภคเขาใจไดวาสนคานนมคณภาพหรอคณลกษณะพเศษแตกตางจากสนคาทผลตในแหลงผลตอน เชน มะขามหวานเพชรบรณ ทประกอบดวยคาวา มะขามหวาน ซงบอกวาสนคาคออะไร และคาวาเพชรบรณ ซงบอกแหลงผลตมะขามหวานดงกลาว และยงสอใหคนทวไปเขาใจวามะขามหวานดงกลาวมคณภาพสงมรสชาตหวานและไมแฉะ อนเปนคณลกษณะเฉพาะของมะขามหวานเพชรบรณ ซงไดรบอทธพลจากดนทเหมาะสมสาหรบการปลกมะขามและปรมาณนาฝนทพอเหมาะพอดในจงหวดเพชรบรณ ประกอบกบฝมอการเพาะปลกของเกษตรกรชาวเพชรบรณ ซงมกรรมวธในการปลกโดยเฉพาะ จงทาใหมะขามทปลกในจงหวดเพชรบรณมความหวานมากกวาทองถนอน ฉะนน สงบงชทางภมศาสตรจะเกดขนไดกตอเมอมองคประกอบหรอปจจยสาคญสองประการคอ ธรรมชาตกบมนษยในแหลงหรอทองทนน โดยธรรมชาตนนสรางสงแวดลอมหรอวตถดบใหแกการผลตสนคา สวนมนษยนนใชทกษะ ความชานาญ และภมปญญาในการผลตสนคานน ทงสองปจจยจงไดกอใหเกดสนคาทมคณภาพหรอคณลกษณะพเศษเฉพาะ ดวยเหตน สทธในสงบงช ทางภมศาสตรจงเปนสทธชมชน หรอสทธของกลมคนทอยในทองถนทผลตสนคานน

ภมปญญาทองถนไทย

ภมปญญาทองถนไทย คอ องคความรของกลมบคคลทองถน และรวมถงงานศลปวฒนธรรมพนบานทมอยในประเทศไทย แบงออกเปน 2 ประเภท ดงน

1. ภมปญญาฯ ประเภทองคความรของกลมบคคลทองถน เชน การผลตอาหารและเครองดม การผลตผลตภณฑจากสมนไพร การผลตผลตภณฑจากวสดเหลอใช และการผลตผลตภณฑจากไม หน โลหะ แกว เซรามค ดนเผา เครองหนง และอนๆ

2. ภมปญญาฯ ประเภทงานศลปวฒนธรรมพนบาน เชน เรองเลาพนบาน กวนพนธพนบาน ปรศนา พนบาน เพลงพนบาน ดนตรพนบาน การฟอนราพนบาน ละครพนบาน จตกรรมพนบาน ประตมากรรมพนบาน หตถกรรมพนบาน เครองแตงกายพนบาน และสงทอพนบาน

ขอมลภมปญญาทองถนไทยทไดรบการจดแจงแลว จะถกรวบรวมไวเปนฐานขอมลสาหรบให ประชาชนผสนใจไดคนหาขอมล หรอตดตอกบผแจงขอมล เพอประโยชนในทางธรกจ อนเปนการอนรกษและสงเสรมภมปญญาฯ ใหมการนาไปใชอยางเกดประโยชนสงสดในเชงพาณชย นอกจากน ผแจงขอมลภมปญญาฯ อาจนาหนงสอรบรองททางกรมทรพยสนทางปญญาออกใหไปแสดงตอธนาคารหรอสถาบนการเงนตางๆ ทเขารวมโครงการแปลงทรพยสนทางปญญาใหเปนทนกบกรมทรพยสนทางปญญา เพอเปนหลกประกนในการขอสนเชอหรอหลกประกนในการชาระหนกบธนาคารหรอสถาบนการเงนนน

แปลงทรพยสนทางปญญาเปนทน

การแปลงทรพยสนทางปญญาเปนทน เกดจากการทรฐบาลไดกาหนดใหม “นโยบายการแปลงสนทรพยเปนทน” ขน เพอเปนการสรางโอกาสใหแกประชาชน โดยเฉพาะคนยากจนใหเขาถงแหลงเงนทนในระบบ โดยการใชประโยชนจากสนทรพยทมอยมาแปลงเปนทน เพอใหเกดการสรางงาน สรางรายได และกระตนใหมผประกอบการรายใหม สงผลใหมการพฒนาทางเศรษฐกจของประเทศอยางยงยน โดยสนทรพยทถกกาหนดใหสามารถนามาแปลงเปนทนไดนน ปจจบนมทงหมด 7 ประเภท ไดแก ทดนและทรพยสนตดกบทดน, หนงสออนญาตใหใชทดนสาธารณะและหนงสอรบรองอนๆ, สญญาเชาและเชาซอ, เครองจกร, ทรพยสนทางปญญา, หนงสออนญาตใหนาพนททางทะเลทไดรบอนญาตเพาะเลยงสตวนา และสวนยางพารา

ในสวนของสนทรพยประเภททรพยสนทางปญญา รฐบาลไดมอบหมายใหกรมทรพยสนทางปญญาในฐานะเปนหนวยงานทดแลรบผดชอบงานดานทรพยสนทางปญญาของประเทศเปนหนวยงานเจาภาพหลกในการดาเนนการตาม “นโยบายการแปลงสนทรพยเปนทน” และเพอใหการดาเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพบรรลเปาหมายตามวตถประสงคของนโยบายรฐบาล กรมทรพยสนทางปญญาไดจดทา “โครงการแปลงทรพยสนทางปญญาเปนทน” เพอรองรบการดาเนนงานภายใตนโยบายของรฐบาล โดยมวตถประสงคเพอสรางโอกาสใหกบเจาของทรพยสนทางปญญาทไดจดทะเบยน หรอแจงขอมลไวกบกรมทรพยสนทางปญญา สามารถใชเอกสารแสดงสทธเหลานนเขาถงแหลงเงนทนในระบบ และนาทรพยสนทางปญญาทมอยมาใชใหเกดประโยชนในเชงพาณชย และเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจอยางสงสด อกทงยงเปนการสงเสรมใหมการคดคนสรางสรรคและใชประโยชนจากทรพยสนทางปญญาเพมมากขน

ทมา

ธนต ชงถาวร. ดร และ เฉลมชย กกเกยรตกล, การจดการดานทรพยสนทางปญญา (Intellectual Property), การจดการนวตกรรมสาหรบผบรหาร, สานกงานนวตกรรมแหงชาต กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย, กมภาพนธ 2549, งานสงเสรมภาพลกษณองคกร สานกงานนวตกรรมแหงชาต กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย.ทรพยสนทางปญญาไทย, เขาถงเมอ 16 กมภาพนธ 2552, http://www.inpthailand.org/ipthailand/index.php?lang=th

เอกสารอางอง

กองทนพฒนานวตกรรม. “เพาะปลกความคด ใหดอกผลทางเศรษฐกจ,” (2545). วารสาร MBA. 4(38). กรงเทพฯ : 79. สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช). (2554). นวตกรรม : กญแจสความสาเรจของประเทศไทยในศตวรรษท 21. กรงเทพฯ : ม.ป.ท.

อจฉรา จนทรฉาย. “นวตกรรม: ความหมาย ประเภท และความสาคญตอการเปนผประกอบการ,” (2553,ตลาคม-ธนวาคม) วารสารบรหารธรกจ. 33(128) : 2553 : 57-58

บรรณานกรม

1. นวตกรรม : กญแจสความสาเรจของประเทศไทยในศตวรรษท 21 สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช), กรงเทพ, 2542.

2. สถานภาพเชงเปรยบเทยบของ ระบบการพฒนานวตกรรมโลก, สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช), กรงเทพ, 2545.

3. การบรหารภมปญญา (Knowledge Management), วรวธ มาฆะศรานนท, สานกพมพ ธระปอมวรรณกรรม, กรงเทพ, 2543.