› somchai › wp-content › uploads › 2011 › 01 … · Web view สร ปก...
Transcript of › somchai › wp-content › uploads › 2011 › 01 … · Web view สร ปก...
สรปกอนสอบประมวลผลความรอบร (Comprehensive)วชา PS 701 ป 2543
โดย ร.ศ.สทธพนธ พทธหน กอนทอาจารยจะลงไปทการทบทวนวชา PS 701 ขอ
เลาเร องในหนงสอพมพทลงขาวเกยวกบมหาวทยาลยเทยงคน เปนมหาวทยาลยทแตกตางไปจากมหาวทยาลยปกต เปนมหาวทยาลยทจดตงขนโดยชมชนเลกๆโดย ศ.นธ เอยวศร วงค (อาจารยประจ ำาคณะสงคมศาสตรมหาวทยาล ยเชยงใหม)
อาจารยนธบอกวามหาวทยาลยเทยงคนนนไมไดสอนตอนเทยงคนแตสอนในชวงเยนคอ 6 โมง แตทเรยกวามหาวทยาลยเทยงคน เพราะลกษณะการเรยนรของเราทเปนอยคอการเรยนรในรปแบบทอาจารยวาอยางไรนกศกษามกจะวาตามอาจารย ซ งอาจารยนธบอกวานนไมใชการศกษาทแทจรง
ทานบอกวาระบบการศกษาทเรยนในตอนกลางวนนนเปนระบบทรบใชเคร องจกร เปนเร องเชงพาณชย แตการศกษาเท ยงคนน นเป นอ สระ ไมจ ำาก ดวย ไมมค ำาตอบทสำาเรจรป เนนคำาถามมากกวาคำาตอบ
การใชคำาวาเทยงคนจงเปนการพดเชงเปรยบเทยบวากลางวนนนเปนเวลาทมองเหนอะไรไดชดเจน จนเชอสงทมอง
1
เหนจนคดวาสงทเหนนนเปนความจรง สวนกลางคนเราไมสามารถมองเหนอะไรไดหลายอยางทตองอาศยจนตนาการ
การทการศกษาภาคกลางวนเปนการศกษาทเนนการตอบคำาถาม เนนการสอบ ไมไดวดศกยภาพของผเรยนเสมอไป การศกษาในระบบนนเรยนไปเพอใหไดแคปรญญา ซงเปนกจกรรมอยางหนงของสงคม เปนคานยมของสงคมเทานน
แตมหาวทยาลยเทยงคนนนจะแตกตางกน โดยผสอนจะพดนำาประเดน ปญหาทตองนำามาถกตอกนหลงจากนนตองใหผรวมชนเรยนนำาเสนอวธการแกปญหา เสนอมมมองตอปญหา นนคอเราจะไดความรทแทจรงจากมมมองของแตละคนทแตกตางกน เพราะแตละคนเรยนมาคนละอยาง มาจ า ก ห ล า ย ป ร ะ ส บ ก า ร ณ ด ง น น ค น ท เ ข า ม า เ ร ย น ใ นมหาวทยาลยเทยงคนทงหมด คนทำางานอสระ ชางศลป
ดงนนการทรามคำาแหงเปดสาขาวทยบรการในภมภาค กจะเปนสวนสำาคญทจะใหอาจารยของเราซงจะตองไปสอนในแตละจงหวดเปนผจดประเดน และใหนกศกษาทมาจากหลากหลายอาชพ หลากหลายมมมอง หลากหลายประสบการณไดแลกเปลยนแนวคด จะทำาใหเราไดความรท แทจรง ทมอยมากมายมหาศาลโดยเฉพาะความรทอยนอกหองเรยน
แตในหลกสตรของเราทไดมากกคอการมปฏสมพนธกนมากขนในระหวางหมนกศกษากนเอง กจะมสวนดมาก
ในเร องของวทยาการ ยคช ซงเขยนหนงสอเร องมงสวทยาการ ซงมสวนทำาใหคนญปนเรมหนมาสนใจอานหนงสอ การคนความากขน หนงสอเลมนบอกวาวทยาการจะเกดขนไดนน ไมไดเกดจากการอานหนงสออยางเดยว เพราะถาอาน
2
หนงสอแตไมสามารถนำามาใชในชวตประจำาวนได กเสมอนอวชา การศกษาวทยาการจงอยทความสามารถในการนำามาใชชวตประจำาวนได
บคคลทไดชอวาเปนนกวชาการนนตอตนเองแลวตองศกษาอยางลกซงไมสนสด และตอบคคลอนจะตองนำาสงทศกษาไปใชอยางกวางขวางในสงคม ไมมขอบเขตทจ ำากด
เหตทท ำาใหเกดวทยาการ จะมาจากการหมนสงเกต หาเหตผล การถกเถยงปญหา และการอานหนงสอ
แตคนไทยนนไมมนสยอานหนงสอ ซงเปนวฒนธรรมทแยมาก ดงทพบวารานขายหนงสอของเราจะเจงบอยๆ และหนงสอทเขยนออกมาจะขายไดนอยมาก
ดงนน ความรมมากมายนอกหองเรยน หนงสอจงเปนแหลงความร ท ส ำาค ญ แตอ านแลวอยาเช อตามหนงสอทงหมด เพราะหนงสอกเปนมมมองของนกเขยนคนหนงทเขยนขนมาเทานน
สำาหรบการสอบจะม 2 วนคอ1. วนท 21 ตลาคม 2543 จะสอบ 3 วชา คอ 701
/702 / 703 ทง 3 วชาจะเปนวชาเกยวกบหลกการ ทงนในการเรยนปรญญาโทนนเราเนนในเร องหลกการ ทฤษฎ ตองรจกวเคราะหเหตการณบานเมองโดยอาศยกรอบทฤษฎเปนแนวทาง
ขอสอบประมวลผลความรอบรกจะเปนขอสอบในแนวดงกลาว คอตองดวารหลกการหรอไม รทฤษฎหรอไม คอตองใชความจำาดวย
3
เชนถามวาสมชชามารวมกลมกนกดดนรฐบาลเพอใหรฐบาลสนองตอบในเร องตางๆ ใหวเคราะห ในการตอบเราตองรกรอบ รทฤษฎ เชนทฤษฎ พหนยม หรอ Pluralist ทฤษฎระบบ ทฤษฎวาดวยโครงสรางหนาท ทฤษฎกรป กลวนแตเอามาอธบายได
อาจจะบอกวา ในสงคมทนสมย ทคนความหลากหลาย มการพฒนาเทคโนโลยททนสมยโดยเฉพาะเทคโนโลยดานการสอสารทำาใหคนรวมตวกนไดบนพนฐานของอาชพ ของความตองการ ของอดมการณ ซงแตละกลมจะมผลประโยชนของตนเอง กพยายามผลกดนใหผทมอำานาจสนองตอบตอความตองการ สมชชาคนจนกเปนการรวมกลมของคนทเดอดรอน ก ม ก า ร ร ว ม ต ว เ ร ย ก ร อ ง ใ ห ร ฐ ส น อ ง ต อ บ ต อ ค ว า มตองการ..จากนนกอธยายไปเรอยๆ..
** คนทสอบตกนนจะเปนคนทเกดความรสกแปลกแยก (Alienation) วาสงทนกขาวเขยน หรอสงทปรากฎในขาวตามหนาหนงสอพมพนนคอความคดของตวเอง เวลาตอบขอสอบกตะตอบแบบเลาเหตการณวามอะไรบาง อนนเปนการตอบแบบปรญญาตร แตการตอบแบบปรญญาโทนนจะตองมหลกการ มทฤษฎมาวาง
ทฤษฎหรอหลกการ กคอเคร องมอทเราจะน ำาไปใช วเคราะหเหตการณและสถานการณทเกดขน
2. ในวนท 22 ตลาคม 2543 จะสอบในวชา Plan A /B และ C เปนวชาเฉพาะจะเปนเรองของการประยกตใช โดยเฉพาะอาจจะยกเหตการณใดเหตการณหนงขนมาแลวใหนกศกษา ใชหลก ใชวธการ รปแบบ ใชนยาม ใช Concept ท
4
เราเรยนมาทง 4 กระบวนวชา มาบรณาการ (Integrate) ทางดานความคดของเราโดยพงเปาไปทคำาถามหรอปญหาในขอสอบ
สำาหรบแนวขอสอบ 701 เชน ถามวารฐศาสตร มขอบขายและการยดโยงเชงสหวทยาการกบสาขาวชาอนๆอยางไร ขอใหพจารณาแนวของนกวชาการทถอวารฐศาสตรคอสวนบนของภเขานำาแขง (Iceberg) ทมองเหนเพยงเลก นอย สวนทอยใตนำาจะมมากกวา ดงนนจงจำาเปนตองเขาใจประเด นท เก ยวก บจตวทยา สงคมวทยา พ นฐานทางภมศาสตร เศรษฐศาสตรและอนๆ (ชวงตอของเทป) **แนวขอสอบนอาจารยจรโชค เปนคนออก**
เราจะเรมตนทคำาถามวา การเมองคออะไร มมมองของคำาวาการเมองนนจะมหลากหลาย เชน
น กวชาการย คแรกๆ มองวาร ฐศาสตร เป นเร องการเมอง การเมองกคอเรองของรฐ อะไรกตามทเกยวของกบรฐเปนเรองการเมองทงสน อนนเปนแนวคดตงยคเพลโต และอรสโตเตล
นอกจากน การเมองยงเปนเร องทเก ยวของกบอำานาจ (Power) เปนการพยายามตอสแยงชงเพอใหไดมาซงอำานาจ และอำานาจจะเปนเครองมอในการแสวงหาอสงอนๆตอไป อำานาจจงเปนทงเคร องมอ (Mean) และเปาหมาย (End) ในตวของมนเอง
หรออาจจะนยามวา การเมองคอเร องของการใช อำานาจในการจดแจงแบงสรรสงทมคณคาในทางสงคม การเมองเปนเร องทสมาชกในระบบการเมองใดในสงคมรวม
5
ตวกนเพอเรยกรองใหผทมอำานาจในทางการเมอง ใหดำาเนนการสรางความกนดอยดใหกบสมาชก แจกแจกทรพยากรและสงทมคณคา ไมวาจะเปน ถนน ประปา ไฟฟา และอนๆ
แมนกวชาการจะนำาเสนอแนวคดและนยามคำาวาการเมองออกมาตางๆกน แตโดยสวนใหญนกวชาการจะมพนฐานความเชอรวมกนดงนคอ
ในแตละสงคมมทรพยากรจำากด และสงทเราจะพบกคอความตองการหรอจะอยในระดบสงกวาการสนองตอบ หรอ Demand จะสงกวา Supply ตลอดเวลา แตทรพยากรในสงคมจะมอยจ ำากดไมสามารถสนองตอบตอความตองการของคนในทกๆทไดในเวลาเดยวกน
ดวยเหตนแตละคนกตางพยายามทจะแยงชงทรพยากรเพอสนองตอบตอความตองการของตนเอง และเปนสาเหตทนำาไปสการจดตงรฐบาล หรอกลมผปกครองขนเพอทำาหนาทในการจดแจงแบงสรรทรพยากร สรางกฎเกณฑ กตกาและสถาบนตางๆขนมาเพอควบคมพฤตกรรมทเบยงเบน เพอจดแจงแบงสรร เพอสรางความกนดอยด
และเม อรฐหรอผปกครองทำาหนาทในการแจกแจงทรพยากรใหกบคนกลมหนง คนอกหลายๆกลมกจะไมไดรบประโยชนจากการแบงสรร (ตองมการแบงเคก) ผทเสยผลประโยชนจากการจดสรรจะยนขอเสนอใหรฐจดการแจกแจงแบงสรรใหม ขณะเดยวกนคนทไดรบการจดแจงแบงสรร กพยายามจะตอตานเพอรกษาผลประโยชนทตนเองพงมพงไดใหคงอย
6
กลมทไดประโยชนจะอยในฐานะทไดเปรยบ มกจะเปนชนชนนำา เปนกลมผปกครอง และพยายามจะใชวธการทกอยางเพอทจะรกษาสถานภาพทไดเปรยบของตนเองเอาไว อาจจะใชวธการสรางคานยม อดมการณขนมา เพอรกษาประโยชนของพวกเขาเอาไว
ดวยเหตนจงนำาไปสการสรปวาการเมองคอปฏกรยาระหวางผปกครองและผถกปกครอง เปนเรองของการแกงแยงสทธในการปกครองในระหวางผปกครองดวยกนเอง
ดงนนรฐศาสตร (Political Science) จงเปนศาสตรทวาดวยการเมอง ศกษากจกรรม ศกษาปรากฏการณ และศกษาพฤตกรรมทางการเมอง วาเกดขนไดอยางไร มเหตผลตอกนอยางไร
สำาหนบคำาวา Approach ในทางการเมอง หมายถงเคาโครง มมมองหรอกรอบ ซงเปนยทธวธทใชในการศกษาทำาความเขาใจปรากฏการณในทางการเมอง
Approach จะใหกรอบทเป นรปแบบ ตวแบบ หรอแนวคด ทจะเปนเสมอนเครองมอทชวยใหเกดพฒนาการของทฤษฎในทางการเมองขน หมายความวาทฤษฎในทางการเมองจะเกดขนจาก Approach และพฒนามาเปนตวแบบและจากตวแบบกนำามาศกษาวเคราะหเพอทำาความเขาใจในทางการเมอง จนกระทงตวแบบนนไดรบการยอมรบในแวดวงรฐศาสตรจนกระทงกลายเปนทฤษฎทางการเมอง
Approach ถกสรางขนเพอใหสามารถอธบายปรากฎการณทางการเมองทวไปทเกดขนในแทบทกสถานการณ โดย
7
อาศย แนวคดหลกเพยงชดเดยว เชน เราสามารถทจะอธบายปรากฎการณทเกดขนในชวง 14 ตลา 2516 เหตการณ 16 ตลา 2519 หรอเหตการณพฤษภาทมฬ เหตการณมอบส ม ช ช า ค น จ น โ ด ย อ า ศ ย ก ร อ บ ท เ ร ย ก ว า System Approach หรอแนวคดในเรองระบบ
วลเล ยม เอ เวลส มองวา Approach คอชดของแนวคด ทมงเนนทใหความสำาคญทประเดนทางการเมองดานใดดานหนง ซงโดยปกตจะตองประกอบดวยคอนเซบตหลกเพยงองคประกอบเดยว
เวอรนอน แวนไดส ใหท ศนะวา Approach หนงๆประกอบไปดวยมาตรการในการเลอกสรรปญหาหรอคำาถามทจะนำามาพจารณาเลอกขอมลทจะนำาไปใชและยงบอกใหทราบวาขอมลชนดใดนำามาใชไดไมไดอกดวย
หมายความวาขอเทจจรงทเกดขนในทางการเมองนนมมากมาย แตการทจะทำาความเขาใจกบประเดนใดประเดนหนง และเราหยบเอา Approach มาเปนเคร องมอในการมองปญหากเทากบวาเราจะตกลงใจในการหาขอเทจจรงเพยงบางเรองเทานน
เ ช น เ ร า จ ะ ห ย บ เ อ า แ น ว ค ด ร ะ บ บ (System Approach) มาใช เรากตองเกบเอาขอมลใดๆทเกยวกบเร องของ Input ทประกอบไปดวย ดมานด เกบขอมลทเก ยวของก บ Support ขอมลเก ยวก บเร องก บสภาพแวดลอม ขอมลทเกยวของกบการตดสนใจของผมอำานาจในการทางการเมองทตอบโตตอดมานดเหลานน รวมทงเอาขอมลเกยวกบผล (Output) ทออกมา เรากเอาขอมลท
8
เกยวของมาเทานน แตขอมลทไมเกยวของกจะไมสนใจทจะนำามาศกษา
ทงนเพราะในแตละมมมองหรอแตละแนวทางการศกษาจะไมสามารถอธบายไดทกสถานการณ มมมองแตละมมมองจะมขอจ ำากด โดยเฉพาะขอจ ำากดในเร องขอมลทจะน ำามาอธบายเพอนำามาซงคำาตอบ
โดยสรป Approach จงเปนมาตรการในการเลอกสรรคำาถามหรอขอมล เปนกรอบในการมองปญหา เปนแนวทางในการวเคราะหปรากฏการณ และหมายถงเคาโครงหรอโครงรางของสรรพสงทเราตองการศกษาทำาความเขาใจ (รอยตอของเทป)
จากแนวขอสอบขางตนทใหพจารณารฐศาสตรในลกษณะของการยดโยงกบสหวทยาการอนๆ แนวทางการตอบกนาจะเปนดงน
ถาจะเปรยบเทยบวาการเมองคอเรองของรฐ เปนการดการเมองทสวนบนหรอสวนทลอยนำาของภเขานำาแขง ซ งถอวาเปนสวนนอยนดของภเขานำาแขง จรงๆ แลวภเขานำาแขงนนจะพนทสวนมากอยใตนำา
สวนทลอยเหนอนำาจะเปนสงทนกรฐศาสตรยคเกาใหความสนใจคอเรองทเกยวของกบ รฐ กฎหมาย หรอระเบยบแบบแผนในทางการเมอง
แตจรงๆแลวสงทอยใตนำาทมมากกวานน เปนสงทเปนฐานทกอใหเกดเหตการณตางๆขนมา ดงนนการจะทำาความเขาใจเหตการณทางการเมองจงไมไดมสาเหตเพยงสาเหตเดยว แตมสาเหตมากมายทเราอาจจะวเคราะหได โดยการ
9
อาศยศาสตรตางๆมาเปนเคร องมอทเรยกวาสหวทยาการ (Interdisciplinary)
ในทางการเมองเหตการณทางการเมองไมไดเกดขนจากสาเหตเดยวแตอาจจะเกดขนจากสาเหตทางเศรษฐกจ เกดจากเหตทางจตวทยา สงคมวทยา ภมศาสตร ประวตศาสตร ดวยเหตนถาเราตองการศกษาการเมองและสามารถเขาใจเร องราวทเกดขนในทางการเมองเปนอยางดเราตองอาศยมมมองจากหลายมมมอง จากศาสตรหลายๆศาสตร เชน
1.Historical Approach ห ร อ ม ม ม อ ง เ ช งประวตศาสตร นนคอตองเขาใจววฒนาการเกดขนในสงคม ลำาดบเหตการณทเกดขนในสงคมเพอทจะดแนวโนมทจะเกดขนในอนาคต
เ ช น แ ซ ม ม ว ล พ . ฮ น ต ง ต น จ ะ ใ ช ว ธ ก า ร ท า งประวต ศาสตรเปรยบเทยบน ำาเอาเหตการณทเก ดข นในประวตศาสตรของสงคมตงแต 2 สงคมขนไปและนำาเอาเหตการณนนมาศกษาเชงเปรยบเทยบเพอสรางหลกการและเอาหลกการนนมาประยกตใชในการมองปญหา
ตวอยางเชนมนกวชาการทสนใจการปฏวตกไปศกษาการปฏวต ท เก ดข นใน 4 ประเทศ ค อ รสเซย ฝร ง เศส สหรฐอเมรกา และองกฤษ และดวากอนการปฏวตนน มเหตการณอะไรเกดขนบางและนำามาเปรยบเทยบกน โดยพบวาใน 4 ประเทศซงมการปฏวตในชวงจงหวะเวลาแตกตางกนนนจะมเหตการณทเหมอนกน 4 - 5 ประการกนำาไปสการในการสรางขอสรปตามวธการ Induction คอศกษาจากสวน
10
ยอยๆแลวออกมาเปนขอสรปทวไป หรอ Generalization คอบอกวาการปฏวตจะเกดขนเมอมเหตการณเหลานเชน
1.เปนชวงทเศรษฐกจกำาลงรดหนา2.เกดปญหาผนำาแตกแยก3.รฐบาลเสอมความชอบธรรม4.รฐบาลมปญหากบกองทพนนคอการทำาความเขาใจกบเหตการณโดยอาศยแนวคด
ทางประวตศาสตร และเมอเราไดหลกการมาแลวเรากเอาหลกการนนมา Deduct หรอมาประยกตใช เชนเราตองการทำาความเขาใจการเมองในอนโดนเซยวาจะปฏวตหรอไม กตองดวาเศรษฐกจของอนโดนเซยเปนอยางไร บทบาทของทหารเปนอยางไร รฐบาลไดรบการยอมรบหรอไม ถาเกดมปรากฎการณทสอดคลองกบหลกการ เรากสามารถอธบายแนวโนมวาการปฏวตจะเกดขนโดยงาย
นคอการใชขอมลทางประวตศาสตรมาสรางหลกการ สรางทฤษฎ แลวนำามาประยกตใชกบปญหาหรอเหตการณเกดขน
หรอเราตองการศกษาเกยวกบการยบสภา เรากมองยอนไปในอดตวากอนจะยบสภามเหตการณอะไรเกดขนบาง กสามารถทำานายไดวาจะมการยบสภาหรอไม
2.Economic Approach แนวการวเคราะหเชงเศรษฐศาสตร เศรษฐศาสตรกบการเมองนนเปรยบเสมอนเหรยญทม 2 ดาน การเมองและเศรษฐกจมความผกพนและมอ ทธพลต อก นอยางใกล ชดตลอดเวลา ภาวการทางเศรษฐกจ และการพฒนาเศรษฐกจจะมผลกระทบตอเสถยร
11
ทางการเมอง โดยเฉพาะในประเทศกำาลงพฒนา ทพยายามจะสรางความทนสมยในทางเศรษฐกจและทมกจะประสบกบวกฤตการณตางๆมากมาย
ผทนำาเอาแนวคดทางเศรษฐกจมาใชสรางหลกการในฐานะท เป นม มมองรากฐานในทางการเมอง และโยงเหตการณทางการเมองมาวเคราะหกคอ คารล มารกซ ทชให เหนวาต งแต สงคมด กด ำาบรรพท พฒนาไปตามแนววตถนยมวภาษวธ ทกสรรพสงตองแปรเปลยนไปตลอดเวลา และสาเหตทน ำาไปสการเปลยนแปลงของสรรพสงมาจากความขดแยงของสงทตรงกนขามกนของ 2 สงและ 2 สงนนจะองกบเร องราวในทางเศรษฐกจ นนคอการตอสระหวางชนชนทางเศรษฐกจ 2 ชนชน คอชนชนเจาของปจจยการผลต และชนชนผใชแรงงาน แนวคดนนำาไปสการสรางเปน Marxist Approach
การตอสกนในระหวางชนชนจะดำาเนนไปเรอยๆนบตงแตสงคมแรกเรม โดยสงคมทาสเปนสงคมแรกทมารกซอางวาเปนสงคมทมชนชน มการกดขของนายทาสตอแรงงานทาส
การตอสในระหวาง 2 ชนชนดงกลาวจะดำาเนนการไปในเชงปรมาณมากขนๆ จนน ำาไปสการเปลยนแปลงในเชงคณภาพ ณ จดๆหนง เชนเดยวกบการเอานำามาตงไฟความรอนกบความเยนจะสกน ความรอนจะไดรบชยชนะมากขนมากขนในเชงปรมาณ จนไปถง 100 องศาการเปลยนแปลงในเชงคณภาพกจะเกดขนคอของเหลวจะกลายเปนไอ คอการเปลยนจากสภาพการณเดมไปสสภาพการณใหม
12
สงคมกเชนเดยวกนกมการเปลยนแปลงทมาจากการขดแยงของ 2 ชนชนการเปลยนแปลงในเชงคณภาพนนมารกซเรยกวาการปฏวต สงใหมทเกดขนนนถอวาดกวาเกามาเปนพฒนาการเชงววฒนาการ
สงคมใหมทเกดขนหลงสงคมทาสกคอสงคมศกดนา แตการขดรดกยงมตอไปคอระหวางเจาขนมลนายกบทาสตดทดน ชาวไรชาวนาทไมมสทธในทดนแตตองทำางานเพอแลกเปลยนเอาผลประโยนช แตผลประโยชนสวนใหญจะไดกบเจาของทดน การตอสระหวางชนชนกดำาเนนไปตามหลกวภาษวธ การเปลยนแปลงในเชงคณภาพกจะเกดขนอกนนคอการปฏวตประชาธปไตยโดยชนชนนายทน สงคมใหมทเกดขนคอสงคมนายทน
สงคมนายทนทเกดขนความขดแยงระหวาง 2 ชนชนกคอการขดแยงระหวางนายทนกบชนชนกรรมกร
3.Sociological Approach แนวการวเคราะห เช งส งคมว ทยา ส งคมว ทยา ค อส วนท อย ใ ต น ำา ของภเขานำาแขง สงคมวทยาจะใหความสนใจกบสถาบน บทบาท หนาท กลม สถานภาพทางสงคม
เราจะพบวาแนวคดทางสงคมวทยานนมอทธพลมากตอการศกษาการเมองอยามากหลงสงครามโลกครงท 2
นกวชาการอยาง ทารคอต พารสน / แมกซ เวเบอร เปนนกสงคมวทยาทนำาเอาแนวคดทางสงคมวทยามาเปนมมมอง
แ น ว ก า ร ว เ ค ร า ะ ห เ ช ง ห น า ท (Function Approach) กไดรบอทธพลมาจากสงคมวทยา เชนพาร สนมองวาเราสามารถทำาความเขาใจกบเหตการณทางการ
13
เมองโดยอาศยความเขาใจบทบาทและหนาทขององคกรและสถาบนทางสงคม
เชนเดยวกบนาฬกาทเดนไดเพราะเฟองแตจะตวท ำาหน าท หม น ถ า เฟ องแต ล ะแ ต ล ะต วท ำาห น า ท อ ย า งม ประสทธภาพนาฬกากจะเทยงตรง
เชนเดยวกนกบสถาบนทางการเมอง ถาทกสถาบนตางทำาหนาทอยางมประสทธภาพระบบการเมองจะอยรอด แตถาสถาบนไมทำาหนาท การปฏรป ปฏวตกอาจจะเกดขน
4. Psychological Approach แนววเคราะห เชงจตวทยากเปนมมมอง เปนกรอบในเชงสหวทยาการในอกสาขาหนงทอาจจะนำามาใชเปนเครองมอในการทำาความเขาใจกบเหตการณและพฤตกรรมในทางการเมอง เราจะพบวาขณะทสงคมวทยามองกรอบของสงคม มองสถาบน มองบทบาทของสภาบน บทบาทของกลม แตแนวคดทางจตวทยาจะศกษาตวบคคล เฉพาะกลม เชนจตวทยามวลชน
แนวคดทางจตวทยาน นมองวาสาเหตท ท ำา ให เก ดพฤตกรรมของมนษยนนเปนผลมาจากแรงขบทางดานความคดทเปนนามธรรม เชนอาจจะมแรงขบทางเพศกมผลตอพฤตกรรมของมนษย และในระยะหลงมการใหความสำาคญกบคาน ยม ความเช อและวฒนธรรม ซ งมล กษณะทางนามธรรมวามผลกระทบและเปนกำาหนดรปแบบวธการของการเขามามสวนรวมทางการเมองของประชาชนทแตกตางกนไป
เดมนนเนนจะเนน Pure Psychology มการทำาจตวเคราะหผนำาวาทำาไมผนำามพฤตกรรมตางๆ เชนวเคราะหฮต
14
เลอรวาทำาไมจงฆาคนยวตายจำานวนมากกพบวาในตอนทยงเลกนนอตเลอรเปนคนตวเตยมาก โดนเพอนรงแกตลอดเวลา โดนบบคน เมอไดอำานาจกพยายามจะทดแทนโดยใชอำานาจทไดมานนตอบโต ระบายความคบแคนทเคยไดรบในอดต
นค อการใชจตวทยาเป นเคร องมอในการวเคราะห การเมอง
5.Political Philosophy Approach แ น วการวเคราะหเชงปรชญาการเมอง ถอวาเปนมมมองทคลาสสก คอเปนแนวคดทมาตงแตในอดต และยงเปนทยอมในปจจบนและสามารถนำาไปใชในการวเคราะหการเมองในอนาคตได
ปรชญานนคอความรกทจะแสวงหาเพอใหไดมาซงความร ดงทมคำาพดวาไมมคำาตอบใดทแนนอนในทางการเมองจะมกแตเพยงคำาถามเทานน และคำาถามหลกในทางปรชญาการเมองคอทำาถามทวา รปแบบการปกครองทดควรจะเปนอยางไร เชนเพลโตบอกวารฐทดคอรฐทปกครองโดยราชาปราชญ
แตในยคของอรสโตเตลนนบอกวารปแบบการปกครองทดคอรปแบบ Polity หมายถงการปกครองทปกครองโดยชนชนกลางจำานวนมากและปกครองเพอคนจำานวนาก
ตอมากมนกปราชญหลายคนทพยายามตอบคำาถามนเชนกน เชน จอหน ลอค และรสโซ ทบอกวารฐทดนนจะตองท ำาสญญาประชาคม ค อผ ปกครองต องท ำาสญญาก บประชาชน ถาไมสามารถทำาตามสญญากตองออกไป
15
ขณะท มาเคยวลนนบอกวาผนำาทดจะตองเหมอนสนขจงจอกและราชสหคอเจาเลหแบบหมาจงจอกขณะเดยวกนกตองเขมแขงและเดดเดยวแบบราชสห
สวนมองเตสกเออนนมองวาผปกครองทดตองเปนรฐทเปนกลางมแบงแยกอำานาจ
สงคมไทยกเชนกนเรากพยายามตอบคำาถามวารปแบบการปกครองท ด ควรจ ะ เป นอย าง ไร เร าก ม ก ารร างรฐธรรมนญ แลวกฉกทงมาหลายฉบบ และพยายามสรางขนมาใหมจนจนมาสรฐธรรมนญป 40 และเวลานเรากยงตองมาถามวารปแบบการปกครองตามรฐธรรมนญ 40 นนดจรงหรอไม
ดวยเหตนจงบอกวาไมมคำาตอบใดทถาวรในทางปรชญาทางการเมองจะมกเพยงคำาถามเทานนทถาวร นนคำาถามทวาการปกครองทดเปนอยางไร และนำาไปสการปฏรป การแสวงหารปแบบการปกครองทด
6. Geological Approach แนววเคราะห เชงภมศาสตร ทงนสภาพทางภมศาสตรสงผลกระทบตอความแตกตางของพฤตกรรมทางการเมองของคน เชนองกฤษนนมสภาพภมศาสตรทเปนเกาะเลกๆ คนองกฤษจะมพฤตกรรมทางการเมองตางจากคนอเมรกนทประเทศตงอยบนทวปทใหญโต เชนเราจะพบวาในการเรยกรองใหรฐบาลสนองตอบตอความตองการใดแลว คนองกฤษจะเรยกรองเพอคนทงหมดทงประเทศบนพนฐานของความเทาเทยมกน เพราะรฐบาลของเขาสามารถดำาเนนการโดยอาศยทรพยากรทมอยไดอยางพอเพยง
16
แตอเมรกาทประเทศใหญ คนมาจากหลายวฒนธรรม หลายเชอชาต เชนมคนไทย 2-3 แสนคนจนสามารถบบใหคนไทยเปนตำารวจประจำาเมองได และในแตละทองทจะแตกตางกนมากมายในแงผลประโยชน ในแงของทรพยากร คน ภาษา จะตางกนมาก
เราจะพบวาคนอเมรกาเวลารวมตวกนเพอเรยกรองใหรฐแกปญหามกจะเรยกรองใหรฐทองถนสนองตอบตอความตองการในแตละชมชน
นนคอแนววเคราะหทางการศกษาทเราจะแยกจากสาขาวชาตางๆ
นอกจากนยงม Approach ทแบงตามวถชวตทางการเมอง หมายถงวาเมอเราพดถงการเมองมอะไรทเกยวของบาง นนคอ
-สถาบน เชนรฐสภา กลมผลประโยชน สถาบนนนรวมไปถงกฎกตกาแบบแผนหมายถงรวมไปถงสมาชกทยอมรบในกฎกตกา ยอมปฏบตตามเชอฟงและสามารถทจะน ำาพาใหสถาบนทตนเองสงกดกาวตอไป ด ำารงอยได สถาบนจะมหลายระดบ เชนระดบชาต ระดบทองถน
ก า ร ใ ห ค ว า ม ส น ใ จ ท ส ถ า บ น จ ะ ม Approach ท เกยวของกบสถาบน เชนมมมองในแงกฎหมาย (Legal Approach) กจะศกษาทำาความเขาใจในทางการเมองของประเทศใด ประเทศหนงได เชนโดยศกษารฐธรรมนญ ทเปนกฎหมายหลกของประเทศนน
-แนวทางการวเคราะห กล ม ก เป นสวนหน งของแนวทางการศกษาพหนยม โดยมสมมตฐานวาสงคมใดกตาม
17
ทพฒนาไปสความทนสมยจะมการรวมกลมกนของคนบนพนฐานของผลประโยนและความตองการทหลากหลาย โดยแตละกลมกพยายามทจะเขาไปมสวนในการแบงสรรงบประมาณ ทรพยากร มสวนผลกดนใหรฐบาลสรางสงตางๆ เชนสมชชาคนจนรวมตวกนเรยกรองเพอใหรฐบาลมปญหาความเดอดรอน นคอการศกษาในเชงกลม
-น อ ก จ า ก น อ า จ จ ะ ม อ ง ใ น แ ง ข อ ง Decision Making จะเกยวของกบวชาความสมพนธระหวางประเทศสวนหนงทจะศกษาการตดสนใจเชนแนวคดของชไนเดอร ของโชแปง โดยใหความสำาคญกบการตดสนใจของผนำาและศกษาความเปนเหตและผลของการตดสนใจ วามแรงผลกอยางไรใหผนำาตดสนใจในเรองนนๆออกมา
หรอมมมองทฤษฎเกมสทมองวาการเมองเหมอนเกมสชนดหนงท
-Political Culture Approach เ ป น ก า ร ศ ก ษ าการเมองโดยอาศยวฒนธรรมทางการเมองมาเปนเครองมอ
วฒนธรรมทางการเมอง คอแบบแผนความคดความเชอหรอคานยมของบคคลในสงคมในระบบการเมองใด และความคดความเชอทเปนนามธรรมเหลาน เปรยบเสมอนแรงผลกทสงผลตอใหมนษยแสดงออกซงพฤตกรรมทางการเมองในลกษณะใด
เชนคนญปนเมอเจอปญหาทางการเมอง เชนหากมขาวลอวาจะมการปฏวตคนญปนจะออกมาชปายคดคาน เชนเดยวกบคนสวเดน ขณะทคนไทยจะนงเฉย
18
ดงนนวฒนธรรมการเมองมผลตอพฤตกรรมทางการเมอง เชนในการเลนการเมอง คนอเมรกานนพยายามจะผลกดนใหตนเองเปนทรจกของคนในสงคม โดยสรางผลงานใหมองเหนเปนระยะเวลานาน ตองสรางสมบารมยาวนาน ไมวาจะเปนบช อลกอร หร นกการเมองตระกลเคเนด คนอเมรกนถามบกพรองแทบจะเลนการเมองไมได เชนวฒสมาชกเอดเวรด เคเนดไมกลาลงชงตำาแหนงประธานาธบดเพราะเคยขบรถตกนำาและทำาใหเลขาตาย กกลายเปนปมดอยทางการเมองมาจนปจจบน
แตบานเรานนคนทเลนการเมอง ตองนามสกลด เชนบางจงหวด ส.ส.จะเปนคนนามสกลเดมๆมาตลอด เชนองกนนท ศลปอาชา และอาศยเสนสายโยงใยเขามาเปน ส.ส.หายากมากทจะอาศยประสบการณ อาศยความดและการรบใชสงคม และมคนเลอกเขามาเปนผแทน
ทกลาวมาคอขอสรปทจะตอบคำาถามวารฐศาสตรนนมขอบขายโยงใยมากมาย การทเราจะสามารถอธบายปรากฎการณเกดขนในทางการเมองดวยความเขาใจนนเราตองใชศาสตรหลายศาสตรเขามาเปนมมมอง และแตละศาสตรจะใหมมมองและแนวคดทแตกตางกนไป
วชา PS 701 แนวทางการศกษารฐศาสตร
19
โดยอาจารยสทธพนธ พทธหนป 2544ไมเคล ไรท ไดเขยนถงระบบการศกษาไทยเอาไววา
ระบบการศกษาไทยเรานนมประสทธภาพสงในการปอนขอมล แตขดขวางและยบยงปญญาเสร ขดขวางการสงสย การคนควาและความคดสรางสรรค นนคอเราเรยนแบบทองใหจำา ทำาใหนกเรยนของเราถกจำากดในกรอบทครอาจารยกำาหนดให
ไรทไดตงสมมตฐานสงคมไทยมขอบกพรองหลายประการททำาใหระบบการศกษาไทยมปญหาดง ขอบกพรองดงกลาว เชน
1.พอแมสอนโอใหลกเชอ ไมใหเถยง ขณะทฝรงสอนใหคด ส กลาทำา กลาแสดงออก
2.สงคมไทยอาจจะมความเชอแบบฮนด-พราหมณ ทเชอวาองคความรนนสำาเรจรป การจะเขาถงองคความรไดตองทองจำาทกตวอกษร
3.สงคมไทยลมคำาสอนของพระพทธเจาทสอนใหตงขอสงสยในทกเรอง สอนใหปฏบตกอนจะเชอ
4. วฒนธรรมของคนไทยเนนทการเคารพยำาเกรง ทำาใหเดกบชาคร บชาตำารา เทดทนครบาอาจารยจนไมไวใจปญญาและความสามารถของตนเอง เชนมองวาตองตอบตามทอาจารยชอบ
5.ตงแตรชกาลท 4 เปนตนมาวทยาการททนสมยมาจากตะวนตกทงหมด เดกไทยจงตองนำาตำารานอกมาทองจำาโดยไมไดวเคราะหโดยสตปญญาของตนเองโดยมองวาวทยาการของตนเองนนลาสมย และเชอวาของนอกดเสมอ
20
และทองจำาโดยไมไดทำาความเขาใจ และไมไดนำามาประยกตใชในการวเคราะหกบบานเราเอง
6.การออกแบบการศกษาของสงคมไทยในระยะแรกชนชนผปกครองตองการเสมยนและชางฝมอ ไมตองการความคดอสระ โรงเรยนสมยแรกเปนโรงเรยนทผลตเพอปอนระบบราชการทำาใหตองยกตามคำาสง
7.ขาราชการในกระทรวงศกษาธการไมเขาใจความแตกตางระหวางความรและปญญา จงพยายามเพมตำาราโดยเขาใจวาใครทมวชามาก เรยนหลายวชาคอคนทมความรมาก
นนคอจดบกพรองของสงคมไทยทสงผลเสยตอระบบการศกษาของเราในปจจบน ททำาใหนกศกษาเชอตามอาจารย เชอตามตำารา แตการสอบ Comprehensive จะตองตอบโดยใชทฤษฎ แนวคดและการวเคราะหบนพนฐานของปญญาและความรของนกศกษาเอง
ววฒนาการของการเรยนรโดยทวไป1.ยคความเชอในแบบดงเดม2.ยคปรชญาและการแสวงหา3.ยควทยาศาสตร หรอยคแหงความรแจงปจจบนเราอยในยควทยาศาสตรแตในหลายเร องเราก
ยงอยในยคของการแสวงหาและในหลายเร องกยงอยในยคของความเชอแบบดงเดมความหมายของคำาวาการเมอง
1. การเมองคอเรองทเกยวของกบรฐ นกคดอยางเพลโต ,อรสโตเตล ,โทมส ฮอบส, จอหน ลอค , รสโซ ,มาเคยวล
21
และเฮเกล กลาววาการเมองคอเรองราวทเกยวของและโยงใยกบเรองของรฐ
รฐจะมองคประกอบคอ มอำานาจอธปไตยเหนอดนแดน อาณาเขต มผปกครองและมประชาชาชน
สวนชาต หมายถงทรวมของกลมชนทมพนฐานของความเปนมาและมพนฐานเหมอนกน เชนมอญ กะเหรยงถอเปนชนชาต แตไมเปนรฐ
2. การเมองคอเรองของอำานาจ (Power) อำานาจหมายถงความสามารถในการกำาหนด ควบคมและบงการวถชวตของคนอน ซงแนวคดในเรองอำานาจจะมความเกยวของไปถงคำาวาอทธพล (Influent) และอำานาจหนาท (Authority) ถาพฤตกรรมใดทเกยวของกบเร องเหลานกจะเปนเร องของการเมอง
3. การเมองคอเรองของการใชอำานาจในการจดแจงแบง สรรทรพยากรหรอสงทมคณคาในสงคม ทงนในกระบวนการสรางความอยดกนดใหเกดขนในสงคมใดๆเปนเรองการเมอง เชนการเลอกผแทนกเปนการเลอกคนทไปสรางความกนดอยดใหกบประชาชน เขาไปจดแจงแบงสรรงบประมาณ
จากนยามทหลากหลากหลายขางตน มการกลาววาเราจะมองการเมองมองไดจาก 3 มมมอง
มมมองท 1 การมองการเมองจากพฤตกรรมตามธรรมชาต กจะมองไดวา
1.การเมองเปนเร องของสถาบนและการปฏบตหนาทของรฐบาล
22
2.การเมองเปนเรองกจกรรมของการจดสรรทรพยากรทมอยางจำากด และ
3.การเมองเปนเรองปฏกรยาของมนษยทเกยวของกบการใชอำานาจ
มมมองท 2 การมองการเมองจากการตงคำาถามและคำาตอบทสำาคญ ซงคำาตอบดงกลาวกจะเปนเร องของการเมอง คอ
1.การถามวา ทำาไมกลมและองคกรจงสามารถดำารงอยไดทามกลางอปสรรคและการเปลยนแปลง ค ำาตอบของคำาถามนกจะเปนเรองของการเมอง
2.คำาถามทวาทำาไมคนบางกลมจงสามารถขนสอ ำานาจและรกษาอำานาจเอาไวได
3.คำาถามวาในสภาพเศรษฐกจและสงคมแบบใดทนำาไปสรปแบบการปกครองในแบบตางๆ เชนทำาไมเศรษฐกจแบบเสร จงนำาไปสการปกครองในระบอบประชาธปไตย ท ำาไมเศรษฐกจแบบสงคมนยมนำาไปสระบบการปกครองในแบบเปนอำานาจนยม หรอเผดจการ
คำาตอบการเมองนนเอง เพราะการเมองจะเขาไปใช อำานาจในการแทรกแซงในวถเศรษฐกจและสงคม
มมมองท 3 การเมองหมายถงพฤตกรรมหรอกจกรรมทสำาคญ เชน
1.การเมองคอเร องของความขดแยง นกวชการอยางฮ นต งต น ซ ง เขยนหน งสอ เร อง Political Order in Changing Society บอกวาการเมองคอเร องของความขดแยงระหวางกลมตางๆในสงคม ในเรองของผลประโยชนท
23
แตละคนแตละกลมตองการใหรฐตอบสนองความตองการของตนเองในดานตางๆ
2.การเมองเปนเร องของการตอสในเร องของอำานาจ การตอสในเชงอำานาจในหลายประเทศนำาไปสการปฏวตและการรฐประหาร ซ งเปนเร องทเกยวของกบการเมอง โดยเฉพาะในประเทศกำาลงพฒนาทมกจะมปญหาความขดแยงของผนำาทางการเมองมใหเหนบอยครง
นกวชาการพบวาถานบจำานวนปทมการเลอกตงอยางอสระกบจ ำานวนปของการทำารฐประหาร รฐประหารจะม มากกวา
3.การเมองเปนกจกรรมของผนำา เปนการตดสนใจของผ การกระทำาทกอยางของผนำาจะเกยวของกบการเมองทงสน แนวคดเกยวกบการตดสนใจ หรอ Decision Approach จะใหความสำาคญกบการตดสนใจของผนำา
จากคำาน ยามทหลากหลายของค ำาวาการเมอง น กวชาการตางมองวา คำาวาการเมองจะมฐานความคดทคลายๆกนคอ
1.ทกสงคมจะมป ญหาท คล ายก นค อทกส งคมม ทรพยากรอยางจำากด ขณะทความตองการของประชาชนมมากกวาทรพยากรทรฐมอย หรอ Demand มมากกวา Supply ตลอดเวลา
2.จงตองมการจดลำาดบความสำาคญในการตอบสนองความตองการ ทำาใหมความจำาเปนทจะตองมรฐทจะเขามาทำาหนาทในการจดแจงแบงสรรทรพยากรทมอยอยางจำากด เพอปองกนไมใหเกดความขดแยงในสงคม
24
3.ในกระบวนการจดสรรทรพยากรทมอยอยางจ ำากด และในกระบวนของการตดสนใจ จะมคนบางกลมทไดรบประโยชนบางกลมไมไดรบประโยชน
4.กลมทไมไดประโยชนกจะเขามามสวนรวมทางการเมองดวยการเรยกรองใหรฐบาลเปลยนแปลงนโยบาย หรอดำาเนนการจดสรรทรพยากรใหม การเรยกรองทำาไดหลายรปแบบอาจจะประทวง หรอเขาหาพรรคการเมอง เขาหานกการเมอง
5.กลมทไดประโยชนอยแลวกจะเขามาเรยกรองเพอใหคงแนวทางในการจดแจงแบงสรรทรพยากรแบบเดมเอาไว โดยพยายามบอกวาการจดแจงแบงสรรทรพยากรทรฐบาลไดทำาไปแลวนนมความชอบธรรมแลว ถกตองแลว ทงนเพอเปนการรกษาสถานภาพทไดเปรยบกวาหรอสถานภาพทตนเองไดประโยชนเอาไวตอไป
6.ดงนนการเมองจงเปนปฏกรยาของผปกครองและผถกปกครอง และเปนเรองของการแกงแยงสทธทจะปกครองในระหวางผปกครองดวยกนเอง
นนคอนยามของคำาวาการเมองววฒนาการการศกษารฐศาสตร แบงออกเปนยคๆ คอ-ยคปรชญา-ยคกฎหมาย-ยคสถาบน-ยคพฤตกรรม-ยคหลงพฤตกรรม
25
(บางต ำาราอาจจะแบง เป น 4 ย ค ค อย คปร ชญา กฎหมาย พฤตกรรม และหลงพฤตกรรม บางตำาราอาจจะแบงแค 3 คอปรชญา กฎหมาย และยคพฤตกรรม-กง )
การศกษารฐศาสตรในแตละยคไดใชแนวการศกษาทแตกตางออกไป
แนวปรชญาทางการเมองปรชญาทางการเมอง หมายถงการพยายามทำาความ
เขาใจกบสรรพสงตางๆในทางการเมอง ไมวาจะเปนเรองการศกษา ผนำา อำานาจ การใชอำานาจ การอยในอำานาจ ความสมพนธระหวางผนำา ความสมพนธระหวางอำานาจ เปนตน
แนวปรชญาการเมองจะเปนการศกษานำาเอาคานยม (Value) เขามาเปนตวตดสน ดงนนในยคแรกๆของการศกษารฐศาสตร นกคดจะตงคำาถามหลกในเชงปรชญากคอ รปแบบการปกครองทดควรเปนอยางไร
เชนรปแบบการปกครองทดของอรสโตเตลและรปแบบการปกครองทดของเพลโตกจะตางกนเพราะมคานยมหรออตตวสยเขามาเกยวของในการตดสน
เพลโตบอกวาการปกครองแบบราชาปราชญหรอ Philosopher King ค อ ก า ร ป ก ค ร อ ง ท ด ข ณ ะ ท ด อรสโตเตลบอกวาการปกครองทดตองเปนแบบ Polity สวน ฮอบ ,ลอค,และ รสโซ (นกคดกลมสญญาประชาคม) บอกวาจะตองเปนรฐทปกครองในแบบสญญาประชาคม สวน แบนธมกบบล (นกคดกลมอรรถประโยชนน ยม)บอกวาการปกครองทดจะตองเปนรฐทใหประโยนสงสดกบคนจ ำานวนมากทสด
26
นนคอแนวคดในเชงปรชญาทจะแสวงหาคำาตอบวารปแบบการปกครองทดทสดคออะไร ซงจะไมมคำาตอบทถกตอง ตายตว จงมคำาพดวาไมมคำาตอบใดทถาวรในปรชญาทางการเมองจะมกแตคำาถามเทานน
เพราะคำาถามทวารปแบบการปกครองทดคออะไรเปนคำาถามทยงตองถามกนมาจนถงวนนและคำาตอบของแตละคนหรอแตละยคสมยกจะตางกน
เชนในประเทศไทยรฐธรรมนญฉบบตางๆของเราพยายามแสวงหารปแบบการปกครองทด เชน ในบางฉบบกำาหนดใหมการเลอกตงแบบแบงเขตเรยงเบอร บางชวงใหมแบบเขตเดยวเบอรเดยว แตรปแบบเหลานกจะไมถาวร เชนรฐธรรมนญ 40 ทเรามองวาดในป 2540 กเร มไมด ในปจจบนและนำาไปสการแกไขรฐธรรมนญในระยะตอไป
ดงนนแนวปรชญาการเมองจงใหความสนใจกบปญหาในทางจรยธรรม หรอคำาถามทเกยวของกบคานยมของบคคลหรอสวนรวม เปนการศกษาโดยใชตรรกะหรอ Logic และใชจนตนาการในการสรางเนอหา
ขอวจารณตอแนวทางการศกษาในแนวปรชญา1.แนวปรชญาเปนการศกษาทไมเกยวกบเหตการณ
ปจจบน เพราะมกจะพดถงประวตศาสตรของแนวคด2.นกรฐศาสตรมองวาการศกษาในเชงปรชญานน
เปนการคาดเดาในเชงตรรกะ ขาดเหตผลเชงประจกษ เชนมกจะมการตงสมมตฐานวาสงคมมนษยเปนอยางไร ธรรมชาตของคนเป นอยางไร คนเก ดมาเป นคนด หรอ ไมด โดยธรรมชาต ถามองวาโดยธรรมชาตนนคนเปนคนเลว จงนำาไป
27
สแนวคดในการสรางรฐ ตองมผปกครองทมอำานาจเดดขาด นกรฐศาสตรรนใหมมองวาการมองเชนนนเปนการเดาทพสจนไมได
3.มองวาแนวปรชญานนแฝงไปดวยคานยมทางการศกษาและขาดความเปนกลาง แนวปรชญานนเปนแนวทอาศยความคด และมมมองของแตละคน ซงอาจจะไมเปนเชนนนกได
4.นกวชาการรฐศาสตรรนใหมมองวาแนวปรชญานนเปนการศกษาทไมมคำาตอบทถาวร และไมเปนจรงแท
แนวการศกษาเชงนตสถาบนการศกษารฐศาสตรในแนวนตสถาบนจะเปนการศกษาท
เนนโครงสรางของสถาบนทางการเมอง สถาบนทางการบรหาร เชน การศกษารฐธรรมนญ ศกษาสภาผแทนราษฎร การศกษาพรรคการเมอง วามโครงสรางอยางไร มกฎหมายทกำาหนดพฤตกรรมทจะกอใหเกดความสมพนธของสมาชกในโครงสรางนนๆอยางไร
เชนศกษาระบบการเมองไทยจากรฐธรรมนญ กจะดวารฐธรรมนญกำาหนดโครงการเมองไวอยางไร การขนสอำานาจของผนำาทงฝายนต บรหารเปนอยางไร ความสมพนธของอำานาจเปนอยางไร สทธหนาทของประชาชนมอะไรบาง
มตของการศกษารฐศาสตรในแนวนตสถาบน เชนการศกษาความสมพนธตางๆในองคกร ความสมพนธระหวางองคกรรปแบบตางๆ
28
แนวการศกษาพฤตกรรมศาสตรวตถประสงคทส ำาคญในการศกษารฐศาสตรในแนว
พฤตกรรมศาสตร กคอการพยายามทำาใหรฐศาสตรเปนวทยาศาสตรมากขน โดยเฉพาะในยคทมการนำาเอาเขาสาร ขอมล สถตเขามามสวนรวมในการตดสนใจ
การศกษาการเมองในเชงพฤตกรรมคอความตองการของนกรฐศาสตรทตองการใหรฐศาสตรมความเปนศาสตรมากขน
ความเปนศาสตรหมายถงความมระบบ มการนำาขอมลในเชงประจกษมาเปนขอมลในการวเคราะหเพอน ำาไปสการสรางหลกการทเปนการทวไป (Generalization) หรอเพอสรางทฤษฎในทางการเมองขนมาโดยหวงวาถาไดทฤษฎจากขอมลทเปนจรงแลวจะทำาใหสามารถนำาทฤษฎไปใชในการมองปญหาของบานเมองได โดยเปนทฤษฎทมความสามารถในการทำานายไดถกตองแมนยำาในระดบหนง
นกพฤตกรรมศาสตรเนนการศกษาเชงประจกษ เนนทฤษฎ ตวแบบ หลกการ
สรปลกษณะของพฤตกรรมศาสตร-เนนความมระบบ-เปนการศกษาทเปดกวางไมเจาะจง-มลกษณะเปนสหวทยาการ-ใหความสำาคญกบมนษยเดวด อ สตน ได น ำาเสนอฐานคตในการศกษาเชง
พฤตกรรมศาสตรไว 8 ประการคอ
29
1. .Regularities การศกษาเชงพฤตกรรมจะตองมกฎ เกณฑ กตกา หรอทฤษฎเปนตวนำาหรอเปนกรอบในการศกษา
2. Verifiability การศกษาพฤตกรรมในทางการเมองนนขอมลทใชในการศกษาจะตองเปนขอมลทพสจนใหเหนจรงได เปนขอมลในเชงประจกษ
3.Techniques การศกษาเชงพฤตกรรมศาสตรตองอาศยเทคนค มาชวยในการศกษา คอการใชคณตศาสตร ใชคอมพวเตอร ใชสถตตางๆ เปนเครองมอในการวเคราะหขอมล
4.Quantitative Method การศกษาเชงพฤตกรรมศาสตรตองใชวธการในเชงปรมาณ ขอมลทสามารถแจงนบไดจะเปนขอมลในเชงปรมาณ
5.Value-free การเปนการศกษาทปลอดจากคานยม 6.Systematic พฤตกรรมศาสตรจะ เนนทความเปน
ระบบ มการกำาหนดขนตอน มการตงสมมตฐาน แสวงหาขอมลทเกยวของและนำาขอมลเหลานนมาวเคราะหและตความ เพอนำาไปสขอสรป
7.Pure Science การศกษาเชงพฤตกรรม ตองให ความสำาคญกบการศกษาในลกษณะแบบวทยาศาสตรบรสทธ
8.Integration การศกษาเชงพฤตกรรม จะใหความสำาคญกบความเปนสหวทยาการ
ในป ก อนการสอบ Comprehensive วชาน จะ เปนการตงคำาถามใหเปรยบเทยบระหวางแนวปรชญาการเมองกบแนวพฤตกรรม ดงนนจงตองจบหลกของแนวการศกษาแตละแนวใหได
30
(**ไมแนใจวาทอาจารยบอกนนเปนขอสอบในรนไหน แตในรนท 2 ซงกงเรยนนน ขอสอบ 701 ออกทำานองวา การเมองคอการศกษาเกยวกบเรองอะไร ใหนกศกษานำาเอาแนววเคราะห (Approach) แนวใดแนววเคราะห หนงมาวเคราะหเหตการณใดเหตการณหนง –กงคะ)
701 แนวทางการศกษารฐศาสตร ป 2545
(Approach to Political Science)
รศ.สทธพนธ พทธหนพฒนาการของการศกษาวชารฐศาสตร การทเราตองทำาความเขาใจกบพฒนาการของวชา
รฐศาสตร เพราะนกศกษาจะจบออกไปเปนมหาบณฑตทางรฐศาสตร
ทงนพฒนาการของวชารฐศาสตรแบงออกไดเปน 3 ยคคอ
1.ยคคลาสสก ยคนการศกษาการเมองจะเนนหรอใหความสำาคญกบการศกษาทฤษฎและปรชญาทางการเมอง
ปรชญาทางการเมอง คอความพยายามทจะทำาความเขาใจกบเรองราวตางๆทเกดขนในทางการเมอง เพอหาความจรงทเกดขนในทางการเมองโดยอาศยคานยม ความคด ความเชอสวนตวของผศกษามาเปนแนวทางในการตอบ
31
ดงนนคำาตอบของปรชญาทางการเมองจะองกบคานยม ความคด และความเชอสวนตว เนองจากนกปรชญาทางการเมองคอผทพยายามอธบายปรากฏการณตางๆในรทางการเมองโดยเอาคานยมไปเกยวของ
คำาถามทสำาคญในการศกษาโดยใชปรชญาทางการเมองคอ รฐหรอผปกครองทดควรจะอยในอยรปแบบใด คำาวารปแบบทด หรอรปแบบทควรนนเปนเรองของ Value
สวนทฤษฎการเมอง คอสงททำาใหรฐศาสตรมความเปนศาสตรมากขนโดยความพยายามในการสรางทฤษฎทางการเมองเกดขนในชวงหลงสงครามโลกคร งท 2 ชวงนมการโจมตวธการศกษาแบบปรชญาวามความเพอฝน มความเปนนามธรรมทจบตองไมได
พวกพฤตกรรมศาสตรจงพยายามสรางหลกการในเชงทฤษฎขนมาในการศกษาการเมองโดยหยบยมวธการศกษาหรอทฤษฎในทางวทยาศาสตรมาใชในการศกษารฐศาสตร
เชนมการศกษาเหตของการปฏวตทเกดขนจรงในหลายประเทศเพอสรางทฤษฎทเกยวกบการปฏวต เพอดวากอนจะมการปฏวตนนมเหตการณอะไรเกดขนบาง และเมอพบวาในทกประเทศกอนจะมการปฏวตจะเกดเหตการณทเหมอนกนอย 3-4 ประการกจะเอาขอคนพบดงกลาวมาสรางทฤษฎวาประเทศใดกตามหากมเหตการณ 3-4 อยางดงกลาวจะตองเกดการปฏวตอยางแนนอน
ความพยายามในการสรางทฤษฎทางการเมองดวยวธการ Inductive คอศกษาปรากฏการณจรงๆทเกดหลายทหลายคร ง กเพอทจะนำาเอาทฤษฎเหลานไปใชในการศกษา
32
หรออธบายปรากฏการณทเกดขนในทอนๆตอไปตามวธการของ Deductive อนเปนการนำาเอาหลกการทมอยแลวไปประยกตใช
ทงนพฤตกรรมศาสตรเชอวาหามทฤษฎทมการพสจนไดแลววามความเปนจรงในหลายๆพนท สามารถคาดทำานายปรากฏการณ กจะพฒนาเปนททฤษฎทแขงทจะนำาไปใชในการอธบายปรากฎการณทางการเมองไดอยางแมนยำามากขน
นอกจากจะใชวธการเชงปรชญามาใชในการศกษาการเมองแลว ในยคคลาสสกการศกษารฐศาสตรยงไดอาศยแนวทางในเชงนตสถาบนมาใชในการศกษาดวย
สถาบนหมายถงองคกรทมกรอบ มแบบแผน มหลกเกณฑกตกาทแนชดและเปนทยอมรบของสมาชกในระดบหนง
การศกษาการเมองในเชงนตสถาบนนน จะใหความสนใจศกษาสถาบนของรฐ ใหความสนใจแนวคดในเร องของรฐ ประมาณตนศตวรรษท 19 และมองวาการจะทำาความเขาใจเร องราวทางการเมองในประเทศตางๆอาจทำาโดยการศกษาสถาบนรฐธรรมนญ เพราะรฐธรรมนญเป นตวก ำาหนดโครงสรางการปกครอง รปแบบของการปกครอง ก ำาหนดอำานาจของผปกครอง กำาหนดถงทมาของผปกครอง กำาหนดถงสทธของประชาชน
นอกจากนอาจจะศกษาการเมองจากสถาบนตางๆ เชนพรรคการเมอง รฐบาล สภาผแทนราษฎร ซงแตละสถาบนกจะมพฤตกรรมตามทกำาหนดไวในกฎหมายทวาดวยสถาบนนนๆ
33
การศกษาโดยในแนวสถาบนจะเนนการศกษาโครงสรางสถาบนการเมอง กฎหมาย
2.ยคพฤตกรรมศาสตร การศกษาแนวนมอทธพลหลงสงครามโลกคร งท 2 เป าหมายสำาคญในการสกษารฐศาสตรแนวพฤตกรรมศาสตรกคอความพนยายามในการยกฐานะของวชารฐศาสตรใหมความเปนวทยาศาสตรมากยงขน เปนความพยายามแสวงหาทฤษฎทางการเมอง
จดสนใจของนกพฤตกรรมศาสตร-มองวาการศกษาการเมองจะตองศกษาในเชงประจกษ
ตองมทฤษฎ มตวแบบมาใชในการศกษา-มองวาการศ กษาในแบบ Classic น นมความไม
แนนอน หางๆไกลจากความเปนจรงเดวด อ สตน ได น ำาเสนอฐานคตในการศกษาเชง
พฤตกรรมศาสตรไว 8 ประการคอ1. .Regularities การศกษาเชงพฤตกรรมจะตอง
อาศยกฎ เกณฑ หรอทฤษฎเปนแนวทาง2. Verifiability การศกษาพฤตกรรมศาสตรขอมลท
ใชในการศกษาจะตองเปนขอมลทพสจนไดวาเปนขอมลทเกดขนจรง
3.Techniques การศกษาเชงพฤตกรรมศาสตรตองอาศยเทคนค มาชวยในการศกษา หมายถงตองอาศยสถต ตวเลขทางคณตศาสตรมาเกยวของในการวเคราะหขอมล
4.Quantitative Method การศกษาเชงพฤตกรรมศาสตรตองใชวธการในเชงปรมาณ เปนขอมลทสามารถแจงนบเปนตวเลขได
34
5.Value-free การศ กษาแบบพฤต กรรมศาสตร เปนการศกษาทปลอดจากคานยม จะศกษาสงทเปนอย โดยไมสนใจศกษาสงทด หรอสงทควรจะเปน
6.Systematic พฤตกรรมศาสตรจะ เนนทความเปนระบบในการศกษา เชนเร มจากการกำาหนดปญหา มการตงวตถประสงค สมมตฐาน มการเกบขอมล วเคราะหขอมล
7.Pure Science การศกษาเชงพฤตกรรม ตองให ความส ำาค ญก บการศ กษา ในล กษณะ ในแบบเด ยวก บวทยาศาสตร
8.Integration การศกษาเชงพฤตกรรมศาสตร จะใหความสำาคญกบศาสตรในทางสงคมศาสตรทกศาสตรวามความสำาคญไมนอยกวากน เพราะเปาหมายของศาสตรทางสงคมศาสตรทกศาสตรมเปาหมายเดยวกนคอการอธบายพฤตกรรมของมนษย ทงศาสตรดานจตวทยา สงคมวทยา เศรษฐศาสตร กฎหมาย
การศกษาในเชงพฤตกรรมศาสตรจงเปนลกษณะสหวทยาการหรอ Interdisciplinary
(**ขอสอบรนทผานมาถามวา เหตใดการทการศกษารฐศาสตรทเปลยนมาเปนการศกษาในเชงพฤตกรรมศาสตรจงถอวาเปนการปฏวตครงแรกของวชารฐศาสตร และพฤตกรรมศาสตรมอทธพลตอการศกษารฐศาสตรอยางไร และมประโยชนตอการศกษารฐศาสตรหรอไม**
การจะตอบคำาถามน ได เพ อนน กศกษาจะต องร ถ งแนวทางในการศกษาแบบพฤตกรรมศาสตร รวมทงไปดผลกระทบของพฤตกรรมศาสตรตอวชารฐศาสตร และอานราย
35
ละเอยดจากการบรรยายของอาจารยวฒศกดในวชา PS 701**กงคะ)
3.ยคหลงพฤตกรรมศาสตร เปนความพยายามของนกรฐศาสตรรนใหมทพยายามหลบหลกการศกษาทใชเทคนคในทางคณตศาสตรทอางวามนมมากจนเกนไปและไมสามารถอธบายไดจรง เพราะมองวาในทางการเมองนนบางคร งไมสามารถเอามาเขาสมการทางเลขคณตได โดยเฉพาะในเร องความคดทางการเมองของคนทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา
ประเดนทน กรฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมศาสตรให ความสนใจ
1.นกรฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมใหความสนใจตอประเดนปญหาความเดอดรอนหรอความตองการของสงคม มากกวาทจะสนใจวธการในการศกษา นนคอนกรฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมมองวานกรฐศาสตรควรจะลงไปสผสกบความเปนอยจรงของคนในสงคมมากกวาทสนใจวธการศกษา
2.การศกษาในยคนเนนการนำาเอาคานยมและความรมาใชอกครงเพอนำาเสนอทางออกในการแกปญหาใหกบสงคม พวกนมองวาสงคมใดกตามถาไมมเปาหมายทชดเจนกจะไมมแนวทางในการแกปญหาของสงคมไดอยางเปนระบบ ดงนนเราจะตองรวาสงไหนดตอสงคมและสงไหนทไมดตอสงคม สงไหนทมความยตธรรมและไมยตธรรม ซงเร องเหลานเปนเรองทเกยวของกบคานยมทงสน
3.นกรฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมศาสตรพยายามทจะปลกเราใหนกรฐศาสตรเขามารบผดชอบปญหาบานเมองมาก
36
ขน ตองดวาสงคมของเรามปญหาอะไรและตองนำาเอาความร มาวเคราะหเพอหาแนวทางในการแกปญหา
4.พวกหลงพฤตกรรมศาสตรเนนการปรบเอาองคความรมาใชในการสรางสรรคและปฏรปสงคม เนนการเขามามสวนรวมในการตอสของมนษยในฐานะทเปนผควบคมสภาพแวดลอม
Approach แนวทางในการวเคราะหทางรฐศาสตรอลน ซ ไอแซค กลาววา Approach หนงๆหมายถง
กลยทธหรอยทธวธทวไปทนำามาใชในการศกษาปรากฎการณในทางการเมอง Approach หนงๆจะใหกรอบ ตวแบบ หรอเปนแนวคด ทสำาคญสำาหรบการศกษาทำาความเขาใจ และเปนเสมอนเคร องมอทชวยใหเราสามารถน ำาไปพฒนาทฤษฎทางการเมองได
Approach จะสามารถออกแบบใหครอบคลมถ งพฤตกรรมทางการเมอง หรอปรากฏการณทางการใหกวางมากทสดเทาทจะเปนไปได โดยทอาศยแนวคดหลกในการทำาความเขาใจเพยงแนวคดเดยว
วลเลยม เอ เวลส มองวา Approach คอชดของแนวคด ทมงเนนทใหความสำาคญทประเดนทางการเมองดานใดดานหนง ซงโดยปกตจะตองประกอบดวยคอนเซบตหลกเพยงองคประกอบเดยว
เ ช น Systems Approach ห ม า ย ถ ง ช ด ข อ ง Concept หลกเพยงชดเดยวคอคอนเซบตทเกยวกบระบบ โดยจะมคอนเซบตอนๆเปนตวประกอบเชนคอนเซบในเร อง
37
Inputs Demand Outputs Feedback โดยทงหมดจะมความสมพนธกน
ทงน Approach ใด Approach หนงก จะใหความส ำาค ญก บประเด นทางการเมองด านใดด านหน ง เชน Systems Approach กจะใหความสำาคญกบ Inputs ท เขาไปในระบบวามอะไรบาง และเมอรฐบาลไดรบ Inputs นนจะออกมาเป น Outputs อยางไร เพ อตอบสนองต อ Inputs นน โดยมเปาหมายวา Outputs ทออกมาจะตองสามารถแกไขปญหานนได การทรฐบาลจะรวาสงทออกมานนจะแกปญหาไดหรอไมนนกใหดท Feedback
เวอรนอน แวนไดส กล าวว า Approach หน งๆประกอบไปดวยมาตรการในการเลอกสรรปญหาหรอคำาถามทจะนำามาพจารณาเลอกขอมลทจะนำาไปใชและยงบอกใหทราบวาขอมลชนดใดนำามาใชไดไมไดอกดวย
เช นแนวว เครา ะห เช งร ะบบ ก จ ะถามว าอะ ไรค อ Demand อะไรคอ Support และ Outputs ทออกมามอะไรบางและสงผลอยางไร แนววเคราะหเชงระบบจะไมสนใจกบขอมลทเปนคานยม แตสนใจขอมลทเกดขนจรงๆ
ในขณะท แนวว เคราะห เชงวฒนธรรม (Cultural Approach) กจะมคำาถามอกแบบหนงเปนการถามถงความค ดความเช อ ในทางการเมอง ความชอบหรอ ไมชอบพรรคการเมอง เปนตน
โดยสรป Approach จงเปนมาตรการในการเลอกสรรคำาถามหรอขอมล เปนกรอบในการมองปญหา เปนแนวทาง
38
ในการวเคราะหปรากฏการณ และหมายถงเคาโครงหรอโครงรางของสรรพสงทเราตองการศกษา
**เวลาตอบขอสอบถาถามความหมายของสงตางๆ อยาตอบเปะๆใหเหมอนกบอาจารย นอกจากนตวอยางกเชนกนไมควรจะยกตวอยางเดยวกนทงหมด แตควรจะมตวอยางทหลากหลาย และตองเนนการอธบาย**
**นกศกษาควรจะไปทำาความเขาใจกบ Approach ตางๆ**
ตวอยางขอสอบ PS 701 เกาๆ คำาถามทถามจะเปนคำาถามแบบรวมๆ เชนอาจจะถามวาการศกษารฐศาสตรไดมการเปลยนแปลงไปจากยคแรกๆ อยางมาก และการศกษารฐศาสตรในแนวพฤตกรรมท ำาใหเน อหาของการศกษารฐศาสตรแปรเปลยนไป ทานมความคดเหนอยางไรจงวเคราะห
ตรงนเราตองสามารถตอบถงพฒนาการของการศกษาในรฐศาสตรแตละยความความแตกตางกนอยางไร ในแตละยคให ความสนใจอะไร และท ำาให เน อหาของรฐศาสตรเปลยนไปอยางไรในแตละยค
**นกศกษาตองรจกวเคราะหขอสอบดวย**
วชา 701 แนวทางการศกษาทางรฐศาสตร ป 2546
อาจารยสทธพนธ พทธหน
39
การเขยนขอสอบประมวลผลจะตองมหลกการ แนวคดทฤษฎ และตองนำาทฤษฎไปประยกตใชวเคราะหกบขอเทจจรงทางการเมองใหได
ด ง น น ก า ร ศ ก ษ า ข อ ง เ ร า ส ว น ใ ห ญ จ ะ ใ ช ว ธ ก า ร Deduction กลาวคอเราพยายามจะดวาในเร องตางๆนนมใครศกษาไววาอยางไรและเราจะนำามาอธบายในสงทเราสนใจศกษาไดหรอไม
เชนนกวชาการหลายคนพบวาคนทเปนสมาชกกลม ชมรม หรอสมาคม จะมแนวโนมวาจะเขามามสวนรวมทางการเมองสงกวาคนทไมเปนสมาชกกลม
ถาเราจะมาศกษาวานกศกษาปรญญาโทรฐศาสตรมพฤตกรรมทสอดคลองกบหลกการดงกลาวหรอไม ถอวาเปนการนำาเอาหลกการมาใชศกษาขอเทจจรงหรอปรากฎการณจรง
เชนเดยวกบการตอบขอสอบเรากตองนำาเอาทฤษฎมาวเคราะหปรากฎการณได
เชนถาอาจารยถามวา ทานคดวาทานมทศนคตทางการเมองแบบใด การจะตอบเราจะตองรถ งหลกของการแบงทศนคตเสยกอนวาแบงออกเปนกแบบและแบงโดยใชเกณฑอะไร จากหลกดงกลาวกมาประยกตใหเขากบตวของเราเพอตอบวาทสดแลวเราเปนคนทมทศนคตทางการเมองแบบใด
การตอบคำาถามในระดบปรญญาโทจะมงตอบคำาถามวาทำาไม (Why) มากกวาการตอบคำาถามวาอะไร (What)
การศกษาวชารฐศาสตร
40
วชารฐศาสตรเปนวชาทศกษาเกยวกบ การเมอง การปกครอง สถาบนทางการเมอง อำานาจ ความขดแยง การแจกแจงแบงสรรทรพยากรของสงคม เปนการศกษาเร องของรฐ ซ งขอบขายเหลานเราไดศกษากนไปหมดแลว และอาจารยจะไดแจกแจงความหมายในแตละมมมองดงน
1.การเมองเปนการศกษาเรองราวของรฐ เรากจะศกษาถงการกำาเนดรฐ จากสงคมชนเผามาสนครรฐและกลายเปนรฐชาตในปจจบน
ความหมายของรฐจะมหลากหลาย คอรฐ หมายถงกลมคนทรวมตวกนเปนระเบยบและอาศย
ในอาราเขตรวมกนและมอำานาจอธปไตยสงสดในอาณาเขตนนๆ คำากลาวนเปนของฮาโรลด ลาสเวล และอบราฮม แคปแลน
รฐคอองคกรทมอ ำานาจผกขาดในการใชก ำาลงหรอใชความรนแรงทงปวง อนนเปนนยามของแมกซ เวเบอร
รฐ หมายถงกลมคนในอาณาเขตใด รฐหนงๆจะมรปแบบทมคนจำานวนหนงมอำานาจเหนอกลมคนทงหมด อำานาจนจะมาจากการใชกำาลงหรอใชวธการทางจตวทยากได เปนนยามของ Julius Gould และ วเลยม คอลบ
โดยสรป รฐ หมายถง1.องคกรทางการเมองทมสภาพทแตกตางจากสงคม
ธรรมดา โดยจะเนนทมตทางการเมอง คอจะกลาวถงเร องอำานาจ อำานาจหนาท มการกำาหนดโครงสรางของรฐบาลความสมพนธระหวางผปกครองกบผถกปกครอง เปนตน
41
2.รฐคอองคกรทางการเมองในรปแบบทเรยกวารฐชาต หรอรฐประชาชาต (Nation State)
3.รฐมความหมายเทากบมลรฐคอเปนสวนหนงของสหพนธรฐ
องคประกอบของรฐ1.ประชากร ซงแตละรฐจะมโครงสราง จ ำานวน ภาษา
เชอชาต ศาสนา ทแตกตางกนออกไป2.อาณาเขตหรอดนแดน3.รฐบาล เปนองคกรทท ำาหนาทแทนรฐในนามของ
ประชาชน รฐบาลของรฐจะตองเปนอสระจากการควบคมของรฐอนๆ ทำาหนาทบรหารประเทศ
4.อำานาจอธปไตย (Sovereignty) ซ งเป นอ ำานาจสงสดในการปกครองประเทศ ชาต คำาวารฐจะตางจากคำาวาชาต เพราะคำาวาชาตจะหมายถง
1.กลมประชาชนในประเทศหนงๆภายใตรฐบาลทเปนเอกราช
2.คนกลมหนงทมสถาบนและขนบธรรมเนยมประเพณคลายคลงกน มความกลมเกลยว คอเขากนไดทางสงคมและมจดสนใจคลายๆกน
3.ชาต หมายถ งส งคมท ใ หญ ท ส ดของมน ษยท ม วฒนธรรมและความรสกเปนพวกเดยวกน
องคประกอบของชาต1.มความรสกผกพนตอถนทอยอาศย2.มประวตศาสตรความเปนมารวมกน3.มวฒนธรรม ความคด ความเชอรวมกน
42
4.ตองการเปนอสระในการดำาเนนชวตน กวชาการทมองวาการเมองเป นเร องของรฐค อ
แนวคดของเพลโต อรสโตเตล และน กวชาการอนๆ ท พยายามแสวงหารฐท ด ซ งถ อวา เป นแนวคดเก ยวก บการเมองตงแตยคดงเดม
2.การเมองคอเรองของอำานาจ อำานาจหมายถงความสามารถในการควบคมสงการใหบคคลอนเชอฟง ปฏบตตามแมจะไมเตมใจกตาม
กรณการเมองไทยถกพดอยเสมอวาการเมองเปนเรองของอำานาจ เพราะการเมองไทยเปนไปดวยการแขงขนแกงแยงอำานาจ ตงแตในอดต เชนสมยอยธยา มาจนถง 2475 และมาจนถงปจจบน
เร องของอำานาจจะมหลายคำามาเกยวของ เชนคำาวาอ ทธพล ค ออ ำานาจในการโน มน าวใหคนอ นปฏ บต ตาม การเมองไทยนนเปนการเมองทมอทธพลเขามาเกยวของอยางมาก
แตปจจบนค ำาวาอทธพลถกมองเปนทางลบ เพราะรฐบาลไดดำาเนนนโยบายปราบปรามผมอทธพล
3.การเมองเป นเร องของการใชอ ำานาจในการแจกแจงแบงสรรทรพยากรในสงคม หมายถงการเมองเปนความพยายามตอสใหไดมาซงอำานาจทางการเมองเพอนำาเอาแนวคด อดมการณ และนโยบายของตนเองเพอไปปฏบต ในการจดสรรงบประมาณไปยงประชาชนสวนตางๆของประเทศ เพอสรางความกนดอยดใหกบประชาชน
43
ดงนนโดยสรปเราจะมองการเมองไดจากสามมมมองคอ
1.มองจากประโยคทเชอวากจกรรมทเปนการเมองโดยธรรมชาต ในมมมองนการเมองจะหมายถง
-เร องของพฤตกรรมทเกยวของกบสถาบนและการปฏบตหนาทของรฐบาล
-การเมองเปนเร องของการแจกแจงทรพยากรทมอยอยางจำากด
-การเมองเปนเรองของปฏกรยาของมนษยทเกยวของกบอำานาจ
2.มองจากคำาถามทสำาคญๆ คอคำา-ทำาไมกลม/องคกรทางการเมองจงดำารงอยไดทามก
ลางอปสรรคและกระแสของการเปลยนแปลง เชนคำาถามวาทำาไมพรรคประชาธปตยจงสามารถดำารง
อยไดมาอยางยาวนานแมจะมปญหาทางการเมอง-ทำาไมคนบางคนบางกลมจงสามารถขนสอ ำานาจและ
รกษาอำานาจไวไดนาน -สถานภาพทางเศรษฐกจและสงคมแบบใดทนำาไปสรป
แบบการปกครองทแตกตางกนเชนระบบเศรษฐกจเสรนำาไปสการปกครองแบบเสรนยม
ขณะทเศรษฐกจแบบรวมศนยกจะเออตอการปกครองแบบสงคมนยม
คำาตอบของคำาถามแตละคำาถามกคอการเมองนนเอง 3.มองจากกจกรรมหรอพฤตกรรมทสำาคญ ๆ จะมองวา
44
-การเมองเปนเรองของความขดแยง ความขดแยงจะมหลายลกษณะอาจจะขดแยงเรองอดมการณ ขดแยงเรองผลประโยชน เรองอำานาจ
ความขดแยงแตละประเภทเราอาจจะใชแนววเคราะหทแตกตางกนมาวเคราะห เชนถาขดแยงกนเพราะผลประโยชนกอาจจะเอาแนววเคราะหเชงผลประโยชนมาวเคราะห ถาเปนความขดแยงทเก ยวก บอดมการณก อาจจะน ำาแนวการวเคราะหเชงปรชญามาวเคราะห หรอถาเปนความขดแยงเรองชนชน กอาจจะนำาแนววเคราะหของมารกซสมาใชในการวเคราะห
**ขอสอบประมวลผลของสวนกลางออกอาจารยออกเร องความขดแยง โดย ถามวาการเมองเปนเร องของความขดแยง ในความคดเหนของทาน ทานมความเหนอยางไร ใหใชแนววเคราะหใดแนววเคราะหหนงทเกยวของกบมมมองทบอกวาการเมองเปนเรองของความขดแยง มาวเคราะหปรากฎการณทางการเมองไทยอยางนอย 1 ปรากฎการณ **
-การเมองเปนเรองของการตอสเพออำานาจ-การเมองเป นเร องของก จกรรมของผ น ำา (Elite
Approach) -การเมองเปนเร องของการตดสนใจของผมอ ำานาจ
หนาททางการเมอง (Decision Making Approach) โดยสรปจากนยามทหลากหลายของการเมอง แตนก
วชาการมพนฐานความเชอรวมกนเกยวกบการเมองดงน 1.เช อวาในสงคมนนทรพยากรมอยอยางจ ำากด แต
อปสงคของทกสงคมจะมมากกวาอปทานอยตลอดเวลา
45
2.ลกษณะดงกลาวทำาใหจำาเปนจะตองมรฐบาลขนมาทำาหนาทแจกแจงแบงสรรทรพยากรทมอยอยางจำาจด
3.ในการทำาหนาทจดแจงแบงสรรของรฐบาลยอมมทงกลมทไดประโยชนและกลมทเสยประโยชน
4.กลมทเสยประโยชน (Have Nots) จะพยายามรกเราใหรฐบาลดำาเนนการใหมเพอใหกลมของตนไดรบประโยชน
5.ขณะเดยวกนพวกทไดรบประโยชนอยแลว (Haves) ทอยในฐานะทไดเปรยบและจะใชวธการทกอยางเพอรกษาสถานการณทไดเปรยบของกลมตนเอาไว
6.ดงนนโดยสรปการเมองจงเปนเร องของปฏกรยาระหวางผปกครองกบผถกปกครองและยงเปนเรองของการแกงแยงสทธทจะปกครองระหวางผปกครองดวยกนอกดวย
Concept สำาคญๆในทางการเมอง1.ปรชญาการเมอง (Political Philosophy)
หมายถง ความพยายามในการทำาความเขาใจกบสรรพสงในทางการเมองและมการนำาเอาคานยมมาเกยวของดวย
เชน เพลโต นกปรชญาคนสำาคญพยายามตงคำาถามเพอแสวงหาคำาตอบวารฐทดควรจะปกครองดวยรปแบบใด
ดงนนการทรฐทดจะตองปกครองแบบไหนนนจะขนอยกบความคดของแตละคนดวย เชน ขณะเพลโตบอกวาร ฐ ท ด ค อ ร ฐ ท ป ก ค ร อ ง โ ด ย ร า ช า ป ร า ช ญ (Philosophical King) แตอรสโตเตลบอกวาตองเปน Polity ขณะนกคดในกลมสญญาประชาคม (ฮอบส ลอค รสโซ) มองวารฐทดจะตองปกครองในแบบทมการ
46
ทำาสญญาประชาคม ขณะมาเคยวลมองวารฐทดตองปกครองโดยผนำาทม 2 บคลก
จากการทปรชญาทางการเมอเปนการมองการเมองโดยอาศยคานยมมาเกบวของทำาใหมค ำาคมทเกยวกบปรชญาทางการเมองบอกวา
“ไมมคำาตอบใดทถาวรในปรชญาทางการเมองจะมเพยงคำาถามเทานนทถาวร”
เชนคำาถามทวารฐทดควรจะเปนอยางไร เปนคำาถามทยงถามมาจนถงทกวนน ขณะทคำาตอบจะเปลยนไปตลอดเวลา
2.ทฤษฎทางการเมอง (Political Theory) คอความพยายามทจะทำาความเขาใจกบสรรพสงในทางการเมอง โดยอาศยหลกการเชงวทยาศาสตรเปนแนวทาง
หลกการในทางวทยาศาสตรทเปนแนวทางในการแสวงหาความจรงจะม 2 แบบหลกคอ
-Inductive คอการศกษาประสบการณยอยๆหลายๆประสบการณกอนจะมาสรปเปนทฤษฎ
เชนการศกษาการปฏวตใน 4 ประเทศ เพอดวากอนจะมการปฏวตในหลายๆประเทศมเหตการณอะไรเกดขนบาง และพบเหตการณทตรงกนหลายประการเชน
-เกดสภาวะเศรษฐกจกระเตองขนหลงจากตกตำามาเปนระยะเวลานา
-เกดความขดแยงอยางรนแรงระหวางชนชน-ประชาชนไมยอมรบรฐบาลหรอรฐบาลขาดความชอบ
ธรรม
47
-ชนชนนำาหรอผปกครองเกดความทอถอยจากการคนพบทำาใหนำาไปสการสรางขอสรปทวไป หรอ
Generalization วาถามเหตการณอยางนอย 4 ประการขางตนการปฏวตจะเกดขนอยางแนนอน
และถาพสจนวาขอสรปทเปนการทวไปนเปนความจรง นนคอสามารถนำาไปอธบายในสงคมอนๆไดหลายครงๆหลายสงคมขอสรปทวไปนกจะกลายเปนทฤษฎขนมา ยงพสจนหลายครงและเปนจรงทกคร งทฤษฎนกจะเปนทฤษฎทแขงขนมา และไดรบการยอมรบมากขน
นนคอทฤษฎทางการเมอง3.อ ด ม ก า ร ณ ท า ง ก า ร เ ม อ ง (Political
Ideology) หมายถงระบบคานยมหรอระบบความเชอทกลมบคคลใดๆยอมรบรวมกนวาเปนขอเทจจรงหรอความจรง เชนคนไทยยอมรบในอดมการณประชาธปไตย
อยางไรกตามคานยมหรอความเชอตางๆของคนในสงคมจะมมากมาย แตมความเชอบางอยางเทานนทจะจดเปนอดมการณทางการเมอง
ลกษณะของความเชอทถอวาเปนอดมการณทางการเมอง
-เปนความเชอทคนในสงคมนนๆยอมรบรวมกน เชนความเชอในเรองความมเหตมผล ความเชอในเรองความเทาเทยมกน
-เปนความเชอทเกยวของกบเร องราวทชมชนนนหรอสงคมนนมองวาเปนสงสำาคญ
48
-จะตองเปนความเชอทคนในสงคมนนๆยดถอเปนหลกปฏบตในการดำารงชวตอยางสมำาเสมอ
- เปนความเชอทสามารถยดเหนยวกลมบคคลใหรสก เปนอนหนงอนเดยวกน มความเปนเอกภาพ มความรสกเปนเพอนพองผรวมอดมการณ
ววฒนาการของการศกษารฐศาสตร แบงออกไดเปน 3 ยคคอ
1.ยคคลาสสก ยคนการศกษาการเมองจะแบงออกเปน 2 แนว
-แนวปรชญาทางการเมอง จะมลกษณะ1.ใหความสนใจและมงตอบคำาถามวารฐทด ผปกครอง
ทดคออะไร จะเนนการศกษาปญหาทเกยวกบจรยธรรม ความด ความถกตอง หรอคำาถามทเกยวกบคานยมของปจเจกชนหรอสวนรวม
2.เป นการศกษาโดยใชตรรกะ น นค อการพยายามแสวงหาเหตผลของปรากฏการณทางการเมอง และมองวาจะปรากฎการณหนงจะมหลายสาเหต
3.เปนการศกษาโดยใชจนตนาการในการสรางเนอหา เชนหนงสอเรองยโธเปย ทเขยนโดยโทมส มอร กจะเปนความพยายามคดฝนวาสงคมทดควรจะเปนอยางไร
คำาวจารณทมตอแนวปรชญาการเมอง1.มองวาปรชญาการเมองเปนการศกษาทไมเกยวกบ
เหตการณในปจจบน2.เปนการศกษาทคาดเดาดวยตรรกะ แตขาดพยาน
หลกฐานเชงประจษ
49
3.มองวาการศกษาแนวปรชญาแฝงไปดวยคานยมของผศกษาทำาใหขาดความเปนกลาง และขาดความนาเชอถอ
4.เปนการศกษาทขาดคำาตอบทชดเจนและถาวร -แนวนตสถาบน มลกษณะ1.เนนการศกษาการเมองดวยการศกษาโครงสรางของ
สถาบนการเมอง2.ยดขอกฎหมาย ระเบยบแบบแผนเปนสำาคญ2.ยคพฤตกรรมศาสตร ยคนเปนความพยายามของ
นกรฐศาสตรทจะทำาใหวชารฐศาสตรมความเปนศาสตรมากขนและมการนำาเอาวธการทางวทยาศาสตรมาใชในการศกษาเรองราวทางการเมอง มการนำาเอาขอมล ขาวสาร เปาหมาย
ลกษณะของการศกษาการเมองในยคพฤตกรรมศาสตร-มองวาการศกษาการเมองจะตองศกษาในเชงประจกษ
ปฏเสธการศกษาแบบจนตนาการ-ตองมทฤษฎ มตวแบบมาใชในการศกษา-นกพฤตกรรมศาสตรมองวาการศกษาการเมองในยค
คลาสสกโดยเฉพาะแนวทางการศกษาแบบปรชญานนเปนการศกษาทขาดขอบเขตทชเจนและหางไกลจากความเปนจรง
เดวด อ สตน ได น ำาเสนอฐานคตในการศกษาเชงพฤตกรรมศาสตรไว 8 ประการคอ
1. .Regularities การศกษาเชงพฤตกรรมจะตองอาศยกฎ เกณฑ หรอทฤษฎเปนแนวทาง
2. Verifiability ขอมลทใชในการศกษาจะตองเปนขอมลทพสจนไดวาเปนขอมลทเกดขนจรง
50
3.Techniques การศกษาเชงพฤตกรรมศาสตรตองอาศยเทคนค มาชวยในการศกษา หมายถงตองอาศยสถต ตวเลขทางคณตศาสตรมาเกยวของในการวเคราะหขอมล
4.Quantitative Method การศกษาเชงพฤตกรรมศาสตรตองใชวธการในเชงปรมาณ และใชขอมลในเชงปรมาณซงเปนขอมลทสามารถแจงนบเปนตวเลขได
5.Value-free การศ กษาแบบพฤต กรรมศาสตร เปนการศกษาทปลอดจากคานยม จะศกษาสงทเปนอย โดยไมสนใจศกษาสงทด หรอสงทควรจะเปน
6.Systematic พฤตกรรมศาสตรจะ เนนทความเปนระบบในการศกษา เชนเร มจากการกำาหนดปญหา มการตงวตถประสงค สมมตฐาน มการเกบขอมล วเคราะหขอมล
7.Pure Science การศกษาเชงพฤตกรรม ตองให ความส ำาค ญก บการศ กษา ในล กษณะ ในแบบเด ยวก บวทยาศาสตร
8.Integration การศกษาเชงพฤตกรรมศาสตร จะใหความสำาคญกบศาสตรในทางสงคมศาสตรทกศาสตรวามความสำาคญไมนอยกวากน เพราะเปาหมายของศาสตรทางสงคมศาสตรทกศาสตรมเปาหมายเดยวกนคอการอธบายพฤตกรรมของมนษย ทงศาสตรดานจตวทยา สงคมวทยา เศรษฐศาสตร กฎหมาย
การศกษาในเชงพฤตกรรมศาสตรจงเปนลกษณะสหวทยาการหรอ Interdisciplinary (ชวงนเปลยนมวนแลวอดชากเลยขอเพมเตมขอมลเกาใหนะคะ)
51
3.ยคหลงพฤตกรรมศาสตร เปนความพยายามของนกรฐศาสตรรนใหมทพยายามหลบหลกการศกษาทใชเทคนคในทางคณตศาสตรทอางวามมากจนเกนไปและไมสามารถอธบายไดจรง เพราะมองวาในทางการเมองนนบางคร งไมสามารถเอามาเขาสมการทางเลขคณตได โดยเฉพาะในเร องความคดทางการเมองของคนทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา
ประเดนทน กรฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมศาสตรให ความสนใจ
1.นกรฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมใหความสนใจตอประเดนปญหาความเดอดรอนหรอความตองการของสงคม มากกวาทจะสนใจวธการในการศกษา นนคอนกรฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมมองวานกรฐศาสตรควรจะลงไปสผสกบความเปนอยจรงของคนในสงคมมากกวาทสนใจวธการศกษา
2.การศกษาในยคนเนนการนำาเอาคานยมและความรมาใชอกครงเพอนำาเสนอทางออกในการแกปญหาใหกบสงคม พวกนมองวาสงคมใดกตามถาไมมเปาหมายทชดเจนกจะไมมแนวทางในการแกปญหาของสงคมไดอยางเปนระบบ ดงนนเราจะตองรวาสงไหนดตอสงคมและสงไหนทไมดตอสงคม สงไหนทมความยตธรรมและไมยตธรรม ซงเร องเหลานเปนเรองทเกยวของกบคานยมทงสน
3.นกรฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมศาสตรพยายามทจะปลกเราใหนกรฐศาสตรเขามารบผดชอบปญหาบานเมองมากขน ตองดวาสงคมของเรามปญหาอะไรและตองนำาเอาความร มาวเคราะหเพอหาแนวทางในการแกปญหา
52
4.พวกหลงพฤตกรรมศาสตรเนนการปรบเอาองคความรมาใชในการสรางสรรคและปฏรปสงคม เนนการเขามามสวนรวมในการตอสของมนษยในฐานะทเปนผควบคมสภาพแวดลอม
Approach หรอแนวทางในการว เคราะห ทางรฐศาสตร
อลน ซ ไอแซค กลาววา Approach หนงๆหมายถงกลยทธหรอยทธวธทวไปทนำามาใชในการศกษาปรากฎการณในทางการเมอง Approach หนงๆจะใหกรอบ ตวแบบ หรอเปนแนวคด ทสำาคญสำาหรบการศกษาทำาความเขาใจ และเปนเสมอนเคร องมอทชวยใหเราสามารถน ำาไปพฒนาทฤษฎทางการเมองได
Approach จะสามารถออกแบบใหครอบคลมถ งพฤตกรรมทางการเมอง หรอปรากฏการณทางการใหกวางมากทสดเทาทจะเปนไปได โดยทอาศยแนวคดหลกในการทำาความเขาใจเพยงแนวคดเดยว
วลเลยม เอ เวลส มองวา Approach คอชดของแนวคด ทมงเนนทใหความสำาคญทประเดนทางการเมองดานใดดานหนง ซงโดยปกตจะตองประกอบดวยคอนเซบตหลกเพยงองคประกอบเดยว
เวอรนอน แวน ไดค เขยนหนงสอชอ แนวการวเคราะหรฐศาสตรในเชงปรชญา บอกวา Approach หนง ๆ จะ ประกอบไดปดวยมาตรการในการเลอกสรรปญหาหรอคำาถามทจะนำามาพจารณาและเลอกขอมลทจะนำามาใช และยงบอกใหทราบวาขอมลชนดใดใชไดหรอใชไมไดอกดวย
53
ในการมองปญหาทางการเมองถาตกลงใจวาจะใช Approach ใด ในการศ กษาก ต อง ให ความส ำาค ญก บ Concept หลกของ Approach นน เชน ศกษาเหตการณ 14 ตลา โดยใช Interest Group Approach กตองให ความสำาคญกบประเดนของการตอตานรฐบาลเผดจการของกลมตาง ๆ โดยเฉพาะกลมนสตนกศกษา ตองใชขอมลเร องการจดตง การรวมตวและเรยกรองของกลม ขอมลอน ๆ ทไมเกยวของกบ Approach นกไมตองนำามาศกษา
หรอถาเราจะศกษาโดยใช System Approach เรากจะตองรวาขอมลอะไรทเกยวของกบ Input ขอมลอะไรทเกยวกบ Demand หรอเกยวกบ Support ขอมลทเกยวกบ Output หรอ Feedback โดยไมตองสนใจขอมลทไมเกยวของเพราะขอมลในทางการเมองจะมมากมาย
สรป Approach จงหมายถง1.มาตรการในการเลอกสรรคำาถาม เลอกสรรขอมลทจะ
นำามาใชในการศกษาทำาความเขาใจ เชนถาเราใชแนววเคราะหเชงอำานาจกตองเลอกขอมลหรอเลอกคำาถามทเกยวของกบอำานาจ
หรอถ า เราจะ เล อกใช Group Approach การต งคำาถามและการเลอกขอมลทเกยวของกบกลม การแขงขนของกลม
2. กรอบในการมองปญหา แตละ Approach เปรยบเสมอนกรอบแตละกรอบทแตกตางกนไป 3. เครองมอในการวเคราะหทำาความเขาใจกบเหตการณทางการเมองใด ๆ แตละ Approach จงเปรยบเสมอนเครองมอแตละอยาง
54
4. เคาโครงหรอโครงรางของสรรพสงทตองการจะศกษาทำาความเขาใจ
ดงนน Approach ทมอยมากมายจงเปรยบเสมอนเครองมอทมมมมองจาก Concept หลกของ Approach ทแตกตางกน ภาพทออกมากแตกตางกนไปดวย และไมม Approach ใดถกหรอผดขนอยกบวามองจากมมใด
ประเภทของ Approachเวอรนอน แวน ไดค ไดแบง Approach ตามสาขาวชา
ตาง ๆ ดงน1.Historical Approach เปนแนวทางทใชแนวคด
หลกทางประวตศาสตรมาเปนเครองมอในการศกษาทำาความเขาใจเหตการณทางการเมอง
2.Economic Approach แนวการว เคราะหทางเศรษฐศาสตร พยายามทำาความเขาใจเร องการเมองโดยอาศยแนวคดทางเศรษฐศาสตรเปนเคร องมอ ทเรยกวาเศรษฐศาสตรการเมอง
เชน Marxist Approach มองวาสาเหตของการเปล ยนแปลงทางการเมองเก ดจากความขดแยงทางเศรษฐกจระหวางคนสองชนชนทตอสเพอแยงชงมลคาสวนเกนความขดแยงระหวางสองชนชนนเป นแรงผลกทำาให สงคมขยายตวเกดการปฏวตทางการเมอง
3. Sociological Approach แนวการวเคราะหทางสงคมวทยา เปนแนววเคราะหทพฤตกรรมหรอปรากฏการณทางการเมองทเกดขนตองมสาเหตปจจย และไมไดมเพยงป จจ ย เด ยว และป จจ ยท ส ำาค ญอย างป จจ ยทางด าน
.
55
สงคมวทยา เชนเร องของบทบาท หนาท สงคม โครงสรางของสงคม ความสมพนธของคนในสงคม เปนตน
4. Psychological Approach แนววเคราะหทางจ ต ว ท ย า เ ป น ค ว า ม พ ย า ย า ม ใ น ก า ร ท ำา ค ว า ม เ ข า ใ จปรากฏการณทางการเมองโดยอาศยศาสตรทางจตวทยาเปนเครองมอ เปนการมองวาสงทอยภายในตวตนของมนษยจะมอทธพลตอพฤตกรรมทางการเมอง
(ตรงขามกบสงคมวทยาทมองวาส งท อยรอบๆตวมนษย เชนสงคม เพ อนฝง โรงเรยนมอ ทธพลตอการแสดงออกทางการเมองของมนษย
5. Philosophical Approach แนวการวเคราะหในเชงปรชญาหรอปรชญาทางการเมอง
6.Geographical Approach แนวการวเคราะหในเชงภมศาสตร ใหความสำาคญกบเร องของทตง เชนมองวาคนในประเทศทมทตงแตกตางกนจะมพฤตกรรมทางการเมองแตกตางกนไปดวย
การแบง Approach ตามวถชวตทางการเมอง 1. Institutional Approach แ น ว ว เ ค ร า ะ ห เ ช ง
สถาบน 2. Legal Approach แนวการวเคราะหโดยอาศย
กฎหมาย 3. Power Approach มองวาการเมองเปนเรองของ
การตอสเพอใหไดมาซงอำานาจ4. Group/Interest Group Approach แนวการ
วเคราะหเรองกลมหรอกลมผลประโยชน
56
5. Decision Making Approach แ น ว ก า รวเคราะหในเชงการตดสนใจ ศกษาวาอะไรเปนสาเหตทำาใหผนำาตดสนใจแบบนนๆ
6. Game Theory 7. Ends-Means Approach แนววเคราะหเชงเปา
หมายและวธการ มองวาถาเราสามารถรถงเปาหมายของกลมใด ๆ กอาจจะรถงวธการทคนกลมนนจะใชเปนเคร องมอในการดำาเนนการไปสเปาหมายไดไมยาก
8. Political Culture Approach แ น ว ก า รวเคราะหเชงวฒนธรรมทางการเมอง ใหความสำาคญกบความคดความเชอทเปนนามธรรม และมองวาสงทเปนนามธรรมดงกลาวมอทธพลทสำาคญในการกำาหนดการกระทำาทางการเมองของมนษย
นนคอภาพรวมของวชา 701 ซงออกเปนขอสอบ 1 ขอ และเวลานยงไมไดระบตวบคคลวาใครจะเปนคนออกขอสอบ
การบรรยายสรปกอนสอบ Compresehensiveวชา PS 702 ระเบยบวธวจยทางรฐศาสตร ป
2543
ผบรรยาย ร.ศ.ปยะนช เงนคลายวชาระเบยบวธวจยนนโดยสวนใหญการออกขอสอบนน
มก จะใหเขยนแบบเสนอโครงการวจย (Proposal) โดย
57
อาจารยอาจจะใหหวเรองมา หรอใหบทคดยอมา หรอใหนกศกษาเลอกเรองใดเรองหนงเอาเอง ซงตรงนนกศกษาควรจะเขยนในเรองทตนเองถนด และควรไปเตรยมมากอน ทางทดควรจะเปนเรองทเราทำาใน 798
เวลาจะเขยนแบบเสนอโครงการวจย จะตองเรมตนดวยการเขยนชอเรองใหชดเจนกอนวาเรองอะไร เขยนปญหาในการศกษาวามความสำาคญอยางไร จากนนกเขยนวตถประสงคของการศกษา ซงความสำาคญของปญหาจะตองสมพนธกบวตถประสงคในการศกษา
จากนนกเปนแนวคดทฤษฎวาใชทฤษฎอะไร ตามมาดวยสมมตฐานในการวจย จากสมมตฐานกจะเขยนขอบเขตในการศกษาวจย ขอบเขตนนจะประกอบไปดวย 3 สวนดวนกนคอเขยนถงตวแปรทเราจะศกษา ประชากรทเราศกษา และพนทเราศกษาและเขยนถงจำากดในการศกษา
นนคอรปแบบการวจยทเปนกระบวนการวจยตอมากคอระเบยบวธทใชในการวจยซงประกอบไปดวย-รปแบบของการศกษา ตองบอกวาวาใชรปแบบเชง
ปรมาณ เชงสำารวจ เชงคณภาพ การวจยจากเอกสาร การวเคราะหเนอหา ซงจะใชรปแบบไหนนนตองสอดคลองกบเรองทเราศกษา เพราะในการตรวจขอสอบจะดความสมพนธของกระบวนการวจยทงหมด
-การกำาหนดประชาร เชนถาเลอกรปแบบเชงปรมาณกตองบอกวาประชากรคอใครบาง ถาเปนวจยเอกสารกไมตองมสวนน แตจะตองบอกถงทมาของแหลงเอกสาร
58
-การสรางเครองมอวดวาเครองมอวดแบบไหนเชนแบบสอบถาม แบบสำารวจ แบบสมภาษณ และดวามการทดสอบความแมนตรงของเครองมอวดแลวหรอไม
-วธการเกบรวบรวมขอมล-วธการวเคราะหขอมลถาขอสอบใหเขยนแบบเสนอโครงการวจยเรากเขยน
ตามหวขอขางตนและลงรายละเอยดถาขอสอบออกมาเปนบทคดยอ นกศกษากจะตองเอา
เนอหาจากบทคดยอแลวเอามาแยกยอยใหเปนหวขอตามกระบวนการและจดลำาดบ
ถาขอสอบใหอสระในการเขยนเรากเลอกเขยนเรองทเราถนด และเตรยมเอาไวไดเลยในเรองทเราถนด
ในสวนของวตถประสงค ตองเขยนเปนขอๆ และบอกวาขอไหนเปนวตถเชงพรรณนา ขอไหนเปนวตถประสงคเชงเปรยบเทยบ และในสงทอาจารยจะดกคอนกศกษาเขาใจกระบวนการวจยหรอไม เขาใจระเบยบวธในการวจยหรอไม และดความสอดคลองตองกนของแตละหวขอ
ในสวนของทฤษฎเราจะเขยนทฤษฎเพยงยอๆ ตวทฤษฎจะตองมความสมพนธกบตวแปร เพราะทฤษฎจะกำาหนดตวแปรและกำาหนดกรอบแนวคดทใชในการศกษา ซงเราจะสามารถทำาออกมาเปนรป เปนชารททำาใหมองเหนภาพงายขน
ในเรองความสมพนธของตวแปรอาจจะเปนความสมพนธของตวแปรเพยง 1 ตวหรอหลายตวกได
จากตวแปรกมากำาหนดเปนหวขอวาตวแปรอสระมอะไรบางและตวแปรตามมอะไรบาง ตวแปรตนกคอตวแปรทมา
59
กอน คอเปนตวแปรทเปนสาเหต สวนตวแปรตามคอตวแปรทเปนผล ซงราตองเชอมโยงความสมพนธใหได
ตวแปรจะมความสมพนธกบรปแบบของการวจยวาเปนแบบไหนเชนเปนแบบสำารวจทเกบขอมลจากคนจำานวนมาก สวนรปแบบการคนควาจากเอกสาร เราตองโยงกบแหลงทมาของเอกสาร และเราอาจจะเอามาจากตำารา จากหนงสอพมพ จากขาว หรอเอกสารทางประวตศาสตร หรออาจจะใชรปแบบการวจยสนาม คอการออกไปสงเกตในหมบาน การไปมสวนรวมซงเราตองรขอจำากดของการวจยแตละรปแบบ เชนหากรเราเกบขอมลจากคนจำานวนมากเราอาจจะไมไดรายละเอยดทงหมดของตวแปร
หลงจากเราเขยนระเบยบวธ ในสวนประชากรเราจะตองระบหนวยการวเคราะหใหชดเจนวาเปนระดบใดคอเปนระดบบคคล ครอบครว ระดบหมบาน ระดบของหนวยวเคราะหจะมความสมพนธกบการสมตวอยางประชากร วาจะใชวธการไหน
ในคำาถามทจะใหกำาหนดประชากรนน ตองกำาหนดวาจะศกษาจากใคร ศกษาทไหน ศกษาจำานวนเทาใด ใหเปนตวแทนของประชากรทงหมด หรอศกษาประชานทงหมด กได
หวขอประชากรจะสมพนธกบการกำาหนดการสมตวอยาง ทมหลายวธการ เชนการสมตวอยางแบบงาย การสมตสอยางแบบงายจะตองมรายชอของประชากรทงหมดและเอารายชอมาเรยงลำาดบทงหมดและจบฉลาก แตถาเราไมมรายชอประชากรทงหมดกไมควรใชการสมตวอยางแบบงาย เพราะทำาใหเราตอบผดทนท เชนถาเราบอกวาในเรองประชากรทจะใชศกษาประชากรทงจงหวด โดยการใชวธการ
60
สมตวอยางแบบงายกจะเปนไปไมได เพราะแมวาเราจะหารายชอคนทงหวดนนยาก และแมหาไดกยากทจะหาทอยและตามไปเกบขอมลไดยาก
จงอาจจะใชการสมแบบแบบหลายชน (Multi-state) เชนถาเราจะศกษาประชากรทงยงหวด กเอาจงหวดมายอยเปนอำาเภอ จากอำาเภอเรากจะจบฉลากไปทตำาบล จากตำาบล กยอยมาเปนหมบาน จากนนกลงไปเลอกครวเรอนทจะศกษา นนคอการสมตวอยางแบบเปนตวแทน
แตถาเราไมศกษาประชากรในลกษระทเปนตวแทนกอาจจะใชวธการสมแบบบงเอญ คอเจอใครกไดในจงหดกจะแจกแบบสอบถาม หรออาจทำาแบบโควตา เชนตองการกคนกเลอกมาเลย หรอใชแบบตามจดประสงคของเรา เชนเราตองการคนลกษณะไหนเรากเอาคนแบบนนมาเปนประชากร
แตจดดอยของการของสมตวอยางแบบไมเปนตวแทนกคอไมสามารถกระจายผลการศกษากลบไปยงประชากรทงหมดได
ในเรองเครองมอในการวดผลเราอาจจะเลอกเครองมอในการวดผลวาจะวดอยางไร ตองตอบคำาถามวาจะวดใคร วดทไหน และวดจำานวนเทาไหร และถาประชากรทเขามาเกยวของจำานวนมากอาจจะใชแบบสอบถาม แตถาคนทเราสอบถามอานหนงสอไมออก เขยนไมไดอาจจะตองใชแบบสมภาษตามแนวทเรามหวขอ หรอในบางเรอง อาจจะตองใชแบบสงเกต หรอสมภาษณเจาะลก
จากนนเรากตองดวาเราวดอะไรคอวดคณลกษณะ หรอวดทศนะ การวดคณลกษณะ เชนดวาหมบานมลกษณะ
61
อยางไร ประชากรมอายเทาไห ประกอบอาชพอะไรสวนการวดความคดกตองพยายามสรางขอคำาถามทจะแสดงความคดเหนของประชากร ตองระบวาเปนความคดเหนเกยวกบเรองอะไรเชนความคดเกยวกบการเลอกตงหรอวความรกตองบอกวาวดความรในเรองอะไร และตอมากำาหนดตวแปร
ในวชา 702 นนจะแบงออกเปน 2 สวนคอองคความร เกยวกบระเบยบวธวจยและเนอหาของระเบยบวธวจย คอตองรขนตอนของกระบวนการวจยตองรวธการเขยน และมการเรยงลำาดบวาแตละหวขอมอะไรบาง
ในเรองบางเรองตองดความสอดคลองกน เชนเราตองการวดพฤตกรรมแตใชแบบสอบถามกอาจจะไมสอดคลอง เราจะตองหาเครองมอทสอดคลองกบตวแทนและสามารถใหคำาตอบในสงทเราศกษาได
สวนคำาถามเกยวกบสตถถาจะถามกนาจะอยในสวนแบบเสนอโครงการวจยวาเราจะใชสถตตวไหนบางอยางไร เชนอาจจะใช T-test และ F-test แตคนทไมทำาวจยเชงปรมาณกไมตองเขยนเพราะเราสามารถทำาวจยไดทงเชงคณภาพและเชงปรมาณ
การวจยในเชงคณภาพนนสาระสำาคญ เราอาจจะไมตองกำาหนดตวแปรในการศกษาทชดเจน แตเราตองกำาหนดประเดนในการศกษาใหได ประเดนของการศกษาจะเอามาจากวตถประสงคในการศกษานนเอง เราตองเอาวตถประสงคมาหาคำาตอบทชดเจน เชนถาเราตองการศกษาคณลกษณะของประชากรทมสวนรวมทางการเมอง เรากตองกำาหนดเปน
62
ประเดนในการศกษาวาตวแปรทเราจะศกษาคอคณลกษณะของประชากร
ในเรองของตวแปรถาเราศกษาตวแปรเพยงตวแปรเดยวกจะไมมความซบซอนแตถาม 2 ตวแปรเราจะตองหาความสมพนธของตวแปรหรอเปรยบเทยบตวแปรนนคอเราตองกำาหนดสมมตฐาน สมมตฐานคอการเขยนความสมพนธของตวแปร เขยนสงคาดเดาวาตวแปรมความสมพนธกนอยางไร
เชนเราอาจจะบอกวารปแบบการสอนแบบใหมจะทำาใหไดผลดกวาการสอนแบบฟงคำาบรรยาย ตรงนจะเปนการเปรยบเทยบวธการสอน 2 แบบ
การเขยนสมมตฐานแบบมทศทางกคอบอกวาการสอนในรปแบบไหนดกวารปแบบไหน หรอไมทศทางคอกตองบอกลกษณะทแตกตางกนวาเปนอยางไร
ตวสมมตฐานจะสมพนธกบสถตทจะนำามาในการวจย สถตคอการนำาเอาตวเลขมาอธบายสงทจะเกดขนนนเอง
สถตนนม 2 ประเภทใหญคอสถตเชงพรรณนาและสถตอนมาน การนำามาสถตมาใชกเพออธบายขอเทจจรงของเรองนนเทานน สถตเชงพรรณนาเชนรอยละ ความถแตถาใชสถตอนมานกจะใชในการเปรยบเทยบ
ในเรองการวจย ไมจำาเปนตองทำาสงทยาก หรอสวยงาม หรหราแตตองเขาใจงายอธบายไดงายและเหนภาพในสงทเราตองการอธบาย และสงตางๆทเขยนขนจะตองมความสมพนธกบวตถประสงคในการวจย ตองตอบคำาถามในวตถประสงค
63
การใชสถตยงเกยวของกบระดบในการวด จำานวนตวแปร ลกษณะความสมพนธของตวแปร
คำาถาม-การกำาหนดกรอบความคดอยในขนตอนไหนของโครงสรางของการวจย และควรจะมอะไรอยในกรอบความคด และทบอกวาความสมพนธระหวางตวแปรกบสมมตฐาน
อาจารย-กรอบความคดนนเราจะสรางกรอบความคดกจะเอามาจากทฤษฎ ทใชในการศกษา เชนเราจะศกษาการประเมนผลโครงการแหลงนำา เรากตองหาทฤษฎในการประเมนผลวามรปแบบในการประเมนผลอยางไรบาง และถาการสรางแหงนำาทำาเพอคณภาพชวตเราตองเอาทฤษฎเกยวกบคณภาพชวตมาจบดวย วาการจะมคณภาพชวตทดควรจะเปนอยางไร
สำาหรบชอเรองของการวจย การจะพจารณาวาเรองอะไรจะเปนชอเรองในการวจยไดหรอไมนนใหพจารณาวาเรองทเราตงขนมานนมคำาตอบอยแลวหรอยง ถายงไมมกคนควาได และตองดวาคำาตอบนนไดประโยชนหรอไม
ชอเรองทดจะตองบอกถงประเดนทเราศกษา บอกประชากรทเราจะศกษา และบอกพนทเราศกษา
เชนจากชอเรองทยกตวอยางคอประชาชนจะไดอะไรจากการแปรรป กรณศกษา กฟผ. พนทในการศกษาคอ กฟผ.และไปสำารวจทฤษฎทเกยวของกบการแปรรป จากเรองน เวลาศกษาเราจะใชการออกแบบสอบถามประชาชนหรอถามพนกงานการไฟฟาไมได แตตองศกษาจากเอกสาร แสดงวาระเบยบวธทเราศกษากตองสมพนำกบชอเรองดวย
64
ดงนนวจยจะแบงเปน 2 สวนคอการกำาหดกรอบความคดกบการกำาหนดระเบยบวธทใชในการศกษา
คำาถาม-1.กรณทขอสอบใหโอกาสนกศกษาเขยนเคาโครงการวจยโดยอสระ ในหวขอ ขอสรปและเสนอแนะจะเขยนอยางไร และบรรณานกรมจะเขยนอยางไร
2.ถาอาจารยใหบทคดยอมานกศกษาคงประสบปญหาในเรองทฤษฎในการเขยนตอบเพราะทฤษฎจะกวาง และไมรวาอาจารยเอาบทคดยอเรองอะไรมาใหทำา จงขอคำาแนะนำาวาจะเตรยมตวในเรองของทฤษฎอยางไร
อาจารย-การออกขอสอบแตละแบบนนจะมจดประสงคในการวดทตางกน ถาอาจารยใหบทคดยอมา แสดงวาอาจารยไมไดเนนในเรองของทฤษฎ แตอยากจะทดสอบวานกศกษารถงกระบวนการตางๆในการวจยหรอไม สามารถนำาบทคดยอมาแจกแจงเปนหวขอตามลำาดบกระบวนการวจยไดหรอไม
แตถาอาจารยใหเขยนเรองใดกได ไมตองเขยนบรรณานกรม ไมตองเขยนสรปและขอเสนอแนะ เพราะเราทำาแคโครงรางการวจย โดยทยงไมไดไปลงวจยจรงๆ
ดงนนตองอานโจทยใหดวาถามอะไรแตถาขอสอบใหนำาเสนอผลการวจย เราตองเสนอผล
การวจยวาเปนอยางไร และตองมบทสรปและขอเสนอแนะ ถาใหเขยนทฤษฎเราดหวขอและใชทฤษฎทเรารยนมา
จากวชาตางๆนนเองดงนนรปแบบของแบบการนำาเสนอโครงการวจยจะตองเขยนในสงเหลานคอ
1.ชอเรอง
65
2.ความสำาคญของปญหา 3.วตถประสงคในการศกษา 3.ขอบเขตในการศกษา 4.ทฤษฎในการศกษา 5.สมมตตฐานในการศกษา 6.นยามศพทเฉพาะ 7.ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ขอจำากดในการศกษา 6.ระเบยบวธทใชในการศกษา ประกอบไปดวย-รปแบบในการศกษา-ประชากรทใชในการศกษา-ตวแปรในการศกษา-เครองมอในการวจย -วธการเกบรวมรวมขอมล-วธการวเคราะหขอมล
สรปวชาระเบยบวธวจย PS 702 ป 2544
ผบรรยาย อ.ปยะนช เงนคลาย โดยภาพรวมขอสอบวชาวจยมกจะม 2 แนวหลกคอ 1.แนวทให น กศกษาเขยนแบบในการน ำาเสนอ
โครงการการวจย หรอเขยน Research Proposal
66
2. แนวทจะถามทเปนวชาการ เชน อาจจะออกมาในเชง วชาการ เชนอาจจะถามความแตกตางระหวางการวจยเชงปรมาณและคณภาพ วามประเดนไหนบางทตางกน
(ขอลงรายละเอยดในแบบท 2 กอนเพราะแบบท 1 จะมรายละเอยดมาก)
ความแตกตางระหวางการวจยเชงคณภาพและการวจยเชงปรมาณ
(1) ในแงวธการศกษา -วธการเชงปรมาณ จะเปนการศกษาจากคนสวนมาก
เปนการศกษาโดยอาศยทฤษฎ เปนการศกษาจากสวนใหญมาสสวนยอยจะเรยกวาวธการ Deductive
-วธการเชงคณภาพ จะศกษาจากปรากฎการณตางๆและนำามาสรป จะเปนวธการ Inductive
(2) ลกษณะขอมล-ขอมลในการวจยเชงปรมาณจะเปนขอมลเชงปรมาณ ท
เกบจากคนจำานวนมาก ขอมลจงมกจะเปนตวเลข- ขอมลเชงคณภาพจะเปนการพรรณนาปรากฎการณ
ทเกดขน (3) ในแงของความยากงาย-การวจยเชงปรมาณจะยากตอนการดงทฤษฎมาสราง
กรอบความคด เพอการคนหาตวแปร -การวจยเชงคณภาพจะยากตรงทตองดปรากฎการณ
และตองสรปปรากฎการณนนใหเปนทฤษฎ
67
การวจยเชงปรมาณเปนการพสจนทฤษฎวาทฤษฎทมอยแลวมความถกตองมากนอยแคไหน สวนการวจยเชงคณภาพจะเปนการสรางทฤษฎใหม
(4)วธการเกบรวมรวมขอมล-การวจยเชงปรมาณจะเปนการใชแบบสอบถาม -การวจยเชงคณภาพอาศยการสงเกต การสมภาษณ
แบบเจาะลก(5) การวเคราะหขอมล-การวจยเชงปรมาณใชสถตในการวเคราะห-การวจยเชงคณภาพใชบรรยายและพรรณนาอางอง
และสรปเปนตรรกะวาเหตการณไหนสมพนธกบเหตการณไหน อาจจะมการเปรยบเทยบ
ขอสอบ 702 ตามแนวท 1 คอการใหเขยนแบบ เสนอโครงการวจย จะม 3 แบบหลกๆคอ
1. ใหนกศกษา เลอกดำาเนนการวจยเร องใดเร องหนง หรอใหดำาเนนวจยในเรองทนกศกษาทำาสาระนพนธ ซงตรงนนกศกษาสามารถเตรยมตวไดเลย
ในปทแลว (รนท 3 ) ขอสอบใหเขยนหวขอตางๆในการดำาเนนการวจยในเรองสาระนพนธในเรองทนกศกษาทำา ปรากฎวามหลายคนทตกเพราะจำาแมกระทงเรองทตนเองทำาไมได
2. ผ ออกขอสอบจะก ำาหนดช อ เร องมาใหแล ว ให นกศกษาเขยนการดำาเนนการวจย เชนอาจจะกำาหนดเรองผวา CEO หรอเรองของการจดระเบยบสงคม ในสวนนจะยากกวาแบบแรก จงตองมการตดตามหาขอมลทฮอตๆในปจจบนก
68
มาเตรยมไว เพราะแบบนจะยากถานกศกษาไมมความรในเรองนนเลย
3. ใหบทคดยอและใหเอาบทคดยอนนมาเขยนเคาโครง การวจย และเขยนมาเปนแบบเสนอโครงการวจย (แบบนเคยออกขอสอบในรนท 2 ใหบทคดยอซงเปนงานวจยของอาจารยสมหราเรองศอ.บต.)
ดงนนประเดนหลกของการทำาขอสอบ 702 กคอการเขยนแบบเสนอเคาโครงการวจย (Proposal) และทผานมากมกจะออกแบบน
ดงนนสงทนกศกษาตองรและตองแมนยำากคอ หวขอของแบบเสนอโครงการวจยวาประกอบดวยหวขออะไรบาง
ทสำาคญจะตองเขาใจวาหลกในวชาระเบยบวธวจยจะม 2 สวนทสำาคญ
-ส ว น ก า ร ส ร า ง ก ร อ บ ค ว า ม ค ด (Conceptualization)
-ระเบยบวธวจย (Methodology)ดงนนทง 2 อยางจะตองปรากฎในแบบเสนอโครงการ
วจยหวขอของแบบเสนอโครงการวจยประกอบดวย1. ชอเรอง 2. วตถประสงค วตถประสงคจะตองมความสอดคลอง
กบชอเรอง ซงวตถประสงคจะม 2 แบบ-วตถประสงคเชงพรรณนา เปนการเขยนวาเพอศกษา
(อะไร)
69
-วตถประสงคในเชงเปรยบเทยบ ในตรงนจะมตวแปรเขามาเกยวของอยางนอย 2 ตววาเราจะเปรยบเทยบอะไรกบอะไร เชนเปรยบเทยบภมหลงของประชาชนกบการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน (การเปรยบเทยบจะตองเปรยบเทยบในสงทสอดคลองกน) วตถประสงคเปนสวนทส ำาคญมาก
3. ขอบเขตของการวจย สำาหรบขอบเขตของการวจยจะเขยนถง 3 สวนคอ
-ประเดนทเราศกษาวาในการวจยคร งนนนเราจะเขยนอะไรบาง
-ประชากรทเราตองการศกษา-ระยะเวลาทใชในการศกษา4. สมมตฐาน (ถาม) การวจยเชงปรมาณกมกจะตองม
สมมตฐาน 5. ระเบยบวธการวจย (เวลาจะทำาขอสอบจะตองดวา
โจทยสงใหเขยนแบบดำาเนนการวจยเชงปรมาณหรอเชงคณภาพดวย และถาไมส งใหเลอกเขยนแบบใดแบบหนงเทานน)
รปแบบการวจยเชงปรมาณ จะตองเขยนถง-วธการในการรวบรวมขอมล เชนใชแบบ-วธการวเคราะหขอมล วธการวเคราะหขอมลจะตอง
สอดคลองกบสมมตฐาน ถาสมตฐานของเราตองการความแตกตางกตองใชสถตทตางไปจากสมตฐานทตองการแสดงความสมพนธ
70
6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ จะตองมความสอดคลองกบวตถประสงค
**ทงนขอสอบ 702 อาจจะกำาหนดมาใหเลยวาจะตองเขยนแบบเสนอการวจยในหวขออะไรบาง ( เชนโจทยบอกวาให เขยนชอเรอง ความสำาคญของปญหา วตถประสงค ) กตอบเฉพาะหวขอทกำาหนด แตถาไมกำาหนด กตองเขยนถงหวขอทสำาคญและจำาเปน ทส ำาคญแตละขอจะตองมความสมพนธทงหมด และเรยกตามลำาดบ
7. ประชากรและกลมตวอยาง ถาเลอกวจยเชงคณภาพไมตองระบประชากรทจะศกษา แตถาวจยเชงปรมาณจะตองบอกวาประชากรทเราจะศกษาเปนใคร ถาประชากรมจ ำานวนมากกจะตองมวธการสมตวอยาง วาจะใชวธการแบบไหน
-การสมตวอยางจะม 2 แบบคอ/การสมโดยไมอาศยความนาจะเปน/การสมโดยอาศยความนาจะเปน ซงจะมหลายแบบ
ซ งตองเลอกใชใหถกตอง เชนถาเราศกษากบประชาชนท งหมด และบอกว า ใช ว ธ ก ารส มแบบง าย (Simple Random Sampling) กจะเปนวธการทผดทนท เพราะการสมตวอยางแบบงายเราจะตองมรายชอของประชากรทงหมด ซงเราไมโอกาสทจะมรายชอคนทงหมดอยางแนนอน
ทงนวธการทถกตองถาศกษากบประชาชนทงหมดอาจจะใชวธการสมแบบหลายขนตอน (Multi Stage) เชนอาจจะเลอกมาจากจงหวด จากจงหวดสมเลอกอำาเภอ จากอำาเภอสมเลอกตำาบล จากตำาบลสมเลอกหมบาน และเลอกครวเรอนในทสด จากนนกนำาเอาวธการแบบมระบบ
71
8. ตวแปรทใชในการศกษา จะตองมความสมพนธกบวตถประสงค เชนถาเราท ำาผวา CEO เราตองดวาเราจะทดสอบผวาในเร องอะไรบางเชนทดสอบประสทธภาพในการทำางานของผวา ประสทธภาพกคอตวแปรทเราจะศกษา จากนนเรากมายอยตวแปรประสทธภาพนนประกอบดวยดานใดบาง จงตองไปหาขอมลวาผวา CEO นนมกรอบในการทำางานอยางไร
จากนนเรากตองดถงวธการวดตวแปร9. วธการเกบรวบรวมขอมล เชนการใชแบบสอบถาม
โดยจะตองบอกวาเกบในชวงไหน พนทเกบ วธการเกบขอมลจะตองสมพนธกบจำานวนประชากร
10. วธวเคราะหขอมล จะมความสมพนธกบตวแปรและสมพนธกบแบบสอบถาม และสมพนธกบสมมตฐาน
เชนถ าสมมต ฐานต ง ไว ว า ภมหล งท ต างก นท ำา ให ประสทธภาพการทำางานตางกน
ตวแปรในทนคอภมหลงและประสทธภาพในการทำางานตวแปรภมหลงจะเปนตวแปรทวดในระดบ Nominal
ขณะท ประสทธภาพถาเราตองการใหเปนแบบ Nominal ดวย กจะใชสถตไคแสควรในการวเคราะหขอมล
เราใหประสทธภาพเปนการวดในระดบ Interval ขณะทภมหลงเปน Nominal จะตองใช T-test หรอ F-test หรอ One-way Anova
ดงนนจงตองเลอกใชสถตในการวเคราะหใหตรงกบระดบในการวดของตวแปร
ระดบการวดของตวแปรม 4 ระดบใหญคอ
72
1.Nominal Scale จะเปนตวแปรทสามารถแบงออกเปนกลม เชนเพศ ทจะแบงออกเปน ชายและหญง อาชพ
2.Ordinal3.Interval4.Ratio**เวลาอาจารยดกจะดความสอดคลองกนของแตละ
หวขอ และนกศกษาควรจะเตรยมไดไวไดเลย และหลกในการพจารณาในการตรวจขอสอบกจะดวานกศกษาเขาใจประเดนตางๆหรอไม แตละหวขอมความสอดคลองหรอไม
สำาหรบการเขยนแบบเสนอโครงการวจยในเชงคณภาพ
1.จะดวาประเดนในการศกษามอะไรบาง จะใชวธการอะไรในการศกษา
เชนศกษาพฤตกรรมการปฏบตงานของอบต. ซงเราอาจจะดในมตการบรการประชาชน การจดโครงสราง การอำานวยความสะดวก
จากนนเราอาจจะแบงประเดนเป-โครงสรางทางกายภาพ อาจจะใชว ธ การสงเกต
(ประเดนทจะศกษาจงจะโยงไปถงวธการเกบขอมล)-พฤตกรรมทเกยวกบการปฏบต ตรงนอาจจะใชวธการ
สมภาษณแบบเจาะลก2.วธวเคราะหขอมล อาจจะใชวธการนำาเสนอในรปแบบ
ตาราง การเปรยบเทยบและสรปผล ดงนนการเขยนแบบเสนอโครงการวจยจะตองเขยน
ภายใตการมความรในเร องระเบยบวธวจย ดงนนจงตองทำาความเขาใจในรปแบบของการดำาเนนการวจย
73
นนคอสวนของระเบยบวธวจยสวนขององคความรหรอกรอบแนวคด
ในการเลอกใชทฤษฎจะตองมความสอดคลองกบเรองทเราศกษา ทฤษฎนนมาจากสงทเราเรยนรมาแตละวชา เชนในวชา Plan C กจะม 705 ทจะพดทฤษฎการบรหารรฐกจกตองดวามทฤษฎอะไรบางแยกเปนกลมและดนกวชาการทเดนจำาเอาไวในการอางอง
เชน วชา 707 เปนเร องการพฒนาทรพยากรมนษยถานกศกษาทำาวจยในเร องของการพฒนาทรพยากรมนษยกสามารถถงกรอบทฤษฎจากวชา 707 มาใชได
หรอ 708 ทจะพดถงองคการ เรากเอามาใชได เชนถาทำาผวา CEO กสามารถดงเอาแนวคดในเรองการปฏรประบบราชการมาใชได
สงเหลานนกศกษาตองเตรยมเพอสอบในวชาตางอยแลวจงตองเอาความรมาใชในวชาวจยดวย
เมอเราไดทฤษฎทสอดคลองกบเร องทเราตองการจะศกษาแลวกตองดวาในทฤษฎนนม Concept อะไรบาง มนกวชาการใดทจะเอามาอางองไดกควรจะจำานกวชาการทสำาคญๆได 2-3 คน
จากนนเรากดงเอา Concept ตางมาเขยนเปนกรอบ ความคดในการวจย กจะออกมาเปน Model ของการวจย
** (ตรงนสำาคญมากนะคะและถาอาจารยสมหราเปนคนออกและตรวจขอสอบถาทำาตรงนไมได มกจะตกคะ เพราะเปนการสรางโมเดลทแสดงใหเหนความสมพนธระหวางตวแปรทใชในการศกษา-กง)
74
Model ของการวจยจะหมายถงตวแบบของความสมพนธระหวางตวแปรวามความสมพนธกนอยางไร และตวแบบของการวจยกจะนำาไปสวธการวเคราะหขอมล
ดงนนในการทำาวจยจะตองมทงองคความรทเปนกรอบความคดและระเบยบวธวจย และในการเขยนแบบเสนอโครงการวจยจะตองมทง 2 สวน และหวขอตางๆในแบบเสนอการวจยจะตองมความสมพนธสอดคลองกนไปในทกหวขอ
ดงนนน กศกษาควรจะสรปสาระนพนธของตนเองเตรยมไว และ List ของแบบเสนอเคาโครงในการวจย ซ งโดยสรปจะตองมหวขอตอไปน
1.ชอเรอง2.ความสำาคญของปญหา ไมตองเขยนยาวมากนก–3.วตถประสงคในการศกษา4.ขอบเขตการศกษา5.สมมตฐาน (ขอบเขตกบสมมตตฐานอาจะเขยนสลบ
กนได)6.วรรณกรรมและแนวคดทฤษฎทเกยวของ7.ระเบยบวธทใชในการศกษา ประกอบดวย7.1 รปแบบของการวจย7.2 ประชากรและกลมตวอยาง7.3 ตวแปรทใชในการศกษา8.การเกบขอมลและการสรางเครองมอวด9.การวเคราะหขอมล10.ประโยชนทคาดวาจะไดรบ
75
การเขยนขอสอบใหดตองพยายามใสหวขอๆ อยาเขยนเปนพดๆ และเวลาเขยนกตองเรยงตามลำาดบตามขน ไมใชเขยนกระโดดไปมา และไมตองเขยนบรรณานกรม ใหนกศกษาเตรยมเร องเดนๆใหมๆ ไวด วย เชนผวา CEO หรอการจดระเบยบสงคม และทำาแบบเสนอโครงการวจยทเปนกลางๆสามารถปรบเปลยนไดตามขอสอบทออกมา
การอานหนงสอควรทำาสรปยอ และเมอยอแลวกให นกถงภาพใหญใหได
คำาถาม-ถาคำาสงใหเขยนกรอบแนวคด กรอบแนวคดหมายถงอะไร
อาจารยตอบ-กรอบแนวคดกคอทฤษฎทเรานำามาใชวามอะ ไรบาง จากทฤษฎ ม Concept อะไรบางและแต ละ Concept กนำามาสรางกรอบของความสมพนธของตวแปร และเขยนเปน Model ของความสมพนธ
ตวอยางถาเราจะศกษาเร องประสทธภาพขององคการ ทฤษฎ หร อแนวค ด ใน เร องปร ะส ทธ ภ าพก จ ะบอกว าประสทธภาพขององคกร จะมาจาตวแปรตางๆคอ
-สภาพแวดลอม-พฤตกรรมในการปฏบตของคนในองคการ-ทรพยากรในองคการกอาจจะเขยนเปน Model คอ
สภาพแวดลอม
พฤตกรรมของคนใน
ทรพยากรในองคการ
ประสทธภาพในการทำางานขององคการ
76
(Model อาจจะออกมาในรปอนกได แตเนองกงไมเหนทอาจารยเขยนเลยเขยนออกมาตามความเขาใจ)
**กรณทการวจยเชงปรมาณและคณภาพเลมเดยวกน กมเปนไปได แตเวลาวเคราะหกจะวเคราะหคนละมต
เ ช น อ า จ า ร ย ท ำา เ ร อ ง เ ม อ ง ท ต อ เ น อ ง จ า กกรงเทพมหานคร ศกษากรณนนทบร กจะเปนเชงปรมาณและคณภาพ ในเชงปรมาณกจะไปสอบถาความคดเหนจากประชาชน วาเมองควรจะมรปแบบอยางไร
แตในเชงคณภาพกใชวธการสำารวจและสงเกตการณสภาพแวดลอมของเมองแลวเสนอวธการจดการเมองวาควรจะเปนอยางไร บวกกบการออกไปสมภาษณผน ำาในทองถน เชนผวา นายกเทศมนตร เปนตน
คำาถาม- ประสทธภาพผวา CEO กบผวาแบบเกา ถาจะทำาเรองนจะทำาไดอยางไร
อาจารย-หากจะทำาเรองนตองไปดวาในกรอบของ CEO กบผวาแบบเกานนมความแตกตางกนอยางไร
จากนนกไปดวาการมทฤษฎอะไรบางทอยเบ องหลงแนวคดผวา CEO เชนเร องประทธภาพในการบรหาร การปรบปรงการบรหาร การปฏรประบบราชการ หากนำาเอาทฤษฎเหลานมาใชก จะมตวแปรในการบรหารมากมาย เชนการประสานงาน (ในสวนนตองเอาวชาบรหารรฐกจมาใชได เชนดงเอา POSDCORB) มาใชได เชนดการวางแผน ดการจดรปองคการ ดในเรองคนทเขามาทำางาน การสงการ
หรอใชทฤษฎของรอบบนสทบอกวา หลกการบรหารทดค อ POLE ซ งประกอบไปดวย Planning Organizing
77
Leading และ Evaluating หรอวางแผน การจดการองคการ การนำาองคการหรอสภาวะผนำา และการประเมน
ตอมารอบบนสก พฒนา POLE ตอมากเปน POLC โดยเปล ยน Evaluating เป น Controlling หรอการควบคม
ถาเอาแนวคด POLC มาใชกไปดวาผวาจาก CEO ม การวางแผนในการทำางานอยางไร มการจดองคการในการทำางานอยางไร สภาวะผนำาหรออำานาจหนาทมอยางไร และมการควบคมในการทำางานอยางไร ทง 4 ตวกจะเปนตวแปรทนกศกษานำาเอามาศกษาได
จากนนกไปดการบรหารงานของผวาในแบบเดมทงตวแปรทง 4 ตวดวยเชนกน และนำาไปสการเปรยบเทยบ
หรอนำาเอาแนวคดเกยวกบปฏรประบบราชการทนำาเอาระบบการประกนคณภาพบรหารงานภาครฐมาใชในการสรางประสทธภาพของการทำางานกไปดวา กตองไปดวามาตรฐานในการทำางานภาครฐ หรอ PSO นนมในเรองอะไรบาง
คำาถาม-ถาทำาเร องความพงพอใจของประชาชนตอนโยบายการจดระเบยบทางสงคม
ตอบ-อาจารยมองวาเร องนควรปรบเปลยนชอ เพราะเร องของความพงพอใจ หรอการตงหวขอวาป จจยทม อทธพลตอ เปนการตงชอเร องทโหลเกนไปและไมแสดง…ภมปญญาของผเขยน เวลาตงชอเร องตองตงใหโดนใจคนตรวจดวย
ในประเดนของนโยบายการจดระเบยบทางสงคม อาจจะศ กษาผลท อาจจะเก ดข นจากนโยบายก ได หรอศ กษา
78
กระบวนการการของนโยบายนกได (ตรงนตองใชความรจาก 711)
สำาหรบผลงานวจยทนำาเสนอในการจดสมมนาของศนยตางๆ ( ในชวงปดเทอมทแลว ) อาจจะถกนำามาออกขอสอบ เพราะฉะนนตองดงเอามาและเตรยมเรองเอาไวดวย ** ( แลว ก อ อ ก จ ร ง ๆ ซ ะ ด ว ย ส อ อ ก เ ร อ ง EQ แ ล ะ เ ร อ ง ส อ หนงสอพมพ )
คำาถามจากศรษะเกษ-บทคดยอทด กตตกรรมประกาศทดเขยนอยางไร
อาจารย -กตตกรรมประกาศกเป นค ำายกยองหรอขอบคณ สวนบทคดยอ คอการสรปสาระสำาคญทงหมดของการวจยใหเหลอเพยงหนาเดยว ดงนนในบทคดยอจะมสงหลกคอ วตถประสงคในการวจย ระเบยบวธในการวจย ผลการวจย
ดงนนถาขอสอบใหบทคดยอมา และนำาเอาบทคดนายอมาเขยนเปนแบบเสนอในการวจย เรากตองเอาบทคดยอมาขยายเปนขอๆ คอ
-ชอเรอง-ความสำาคญของปญหา-วตถประสงค -กรอบแนวคดทใช ซงดงมาจากผลการวจย-ระเบยบวธ กจะมอยในบทคดยออยแลวการใหบทคดยอมาแสดงวานกศกษาจะตองมความรใน
เรองนนพอสวมควร
79
** ขอทนาสงเกตแบบเสนอโครงการวจยนนอาจจะมความแตกตางกน ในบางแบบกจะไมมบางหวขอ บางแบบจะมหวขอมากบางนอยบางตางกน แตจะมแบบมาตรฐานอยวาจะตองมหวขออะไรบาง จงตองเตรยมตวในแบบทเปนกลางๆเอาไว และประยกตใชไดเมอพบขอสอบ
เชนเราเตรยมแบบเสนอโครงการวจยจากเรองททำาสาระนพนธของตวเองเอาไว แตถาอาจารยเกดออกโดยกำาหนดเรองมาใหเลย เรากจะตองรจกปรบเปลยน
PS 702 ระเบยบวธวจยทางรฐศาสตร ป 2545
รศ.ดร.ปยะนช เงนคลาย แนวขอสอบของวชา PS 702 1.ขอสอบทออกโดยใหนกศกษาสาระสำาคญหวขอตางๆ
ของสาระนพนธทนกศกษาทำา (ขอสอบของรนท 3 )2.ขอสอบในแบบทมการกำาหนดหวขอหรอประเดนทนา
สนใจมา เชนปญหาการบรหารภาครฐ โดยใหนกศกษาเขยนระเบยบวธวจยในการศกษาปญหาดงกลาว
3.ขอสอบทออกโดยใหบทคดยอมาและใหนำาเอาบทคดยอนนมาเขยนเคาโครงงานวจยทสมบรณ (ขอสอบในรนท 2 ซงผถอดเทปเรยนจะออกอยางน ตอนนนอาจารยเอาบทคดยองานวจยเรองศอ.บต.มาออกเปนขอสอบ)
80
ทง 3 แนวนการตอบจะเหมอนกนคอการเขยนออกมาเปนเคาโครงการวจยเพยงแตรายละเอยดของการตอบจะไมเหมอนกน นนคอสงทจะตองตอบกคอ กำาหนดชอเรอง วตถประสงค ขอบเขตของการวจย (คอการเขยน Proposal นนเอง)
4.ขอสอบทถามถงองคความรในการวจย แนวนอาจจะยากนดหนง เชนถามวาทฤษฎมความสำาคญกบการวจยอยางไรและเราจะเอาทฤษฎมาใชในการวจยไดอยางไร หรออาจจะถามถงขนตอนหรอกระบวนการวจย หรอการอาจจะถามถงการเกบขอมลวาทำาอยางไรจะใหการวจยมคณภาพ
หรออาจจะใหเปน Case มาแลววาจาก Case Study ทใหมานนผดระเบยบวธอยางไร
การเตรยมตวสำาหรบสอบ 702 1.ตองทราบกระบวนการในการดำาเนนงานวจยตาม
ลำาดบขนตอน เพราะจะทำาใหเราเขยนเรองตางๆตามกระบวนการได
2.ตองเขาใจองคประกอบทสำาคญของการวจยวามอะไรบาง ตรงนจะเปนประโยชนถาขอสอบถามถงองคความรเกยวกบการวจย เชนถาถามวาทฤษฎมความสำาคญกบการวจยอยางไร เราจะตองตอบไดวาทฤษฎ เปนการสรางกรอบความคดและนำาไปสการดง Concept ตางๆมาสรางตวแปรในการศกษา
3.จะตองเขาใจถงระเบยบวธวจย ตงแตขนของการกำาหนดรปแบบในการวจย การกำาหนดประชากร การสรางเครองมอวด การเกบขอมล การวเคราะหขอมล การเขาใจ
81
ตรงนจะทำาใหนกศกษานำามาใชในการตอบขอสอบอยางถกตองไมวาขอสอบจะออกมาแนวไหนกตาม
4.จะตองสามารถเปรยบเทยบความแตกตางระหวางการวจยเชงคณภาพและการวจยเชงปรมาณใหได ทงนจะมประโยชนหากขอสอบกำาหนดเรองใหนกศกษาออกแบบในการวจยถาเรองนนเหมาะสำาหรบทำาในเชงคณภาพแตนกศกษาไปออกแบบวจยในเชงปรมาณกอาจจะทำาใหผดพลาดและไมไดคะแนน
5.จะตองรถงการนำาการเอาผลงานวจยมาใชประโยชน ตรงนจะมประโยชนถาขอสอบออกมาในรปของบทคดยอและใหนกศกษาวจารณในเรองการนำาเอางานวจยไปใชประโยชน
6.รปแบบการเขยนเคาโครงการวจยในแตละขอ ตรงนเปนหวใจสำาคญ เพราะจะทำาใหเราเขยนไดถกตอง เชนสามารถเขยนวตถประสงคไดถกตอง เขยนสมมตฐานไดถกตอง
กระบวนการวจย1. การตงปญหา ปญหาของการวจยจะสมพนธกบชอ
เรอง โดยการตงชอเรองจะมหลกทสำาคญคอมกจะเอาตวแปรตามมาตงเปนชอเรอง
ชอทดจะตองบอกถงประเดนทเราจะศกษา บอกถงกลมประชากรทเราจะศกษา และบอกถงพนททเราจะศกษา นอกจากนชอเรองจะตองมความสมพนธกบวตถประสงค
2. การสำารวจและทบทวนวรรณกรรม ตรงนจะเปนดงทฤษฎแนวคดมาใช ทฤษฎจะตองมความสมพนธกบเรองทเราศกษา
82
การสำารวจวรรณกรรมจะชวยในการอธบายถงปรากฏการณตางๆ จะเปนตวชวยในการบอกความสมพนธของตวแปรวามความสมพนธกนอยางไร
การสำารวจวรรณกรรมจะม 2 สวนคอ-สวนทเปนแนวคดทฤษฎ-สวนทเปนงานวจยทเกยวของ ตรงนจะเปนสวนทชวย
บอกเราวาในเรองทเราศกษานนมใครไดศกษาไปแลวบาง ผลการศกษาเปนอยางไร
3. สมมตฐานเพอการทดสอบ สำาหรบการวจยเชงปรมาณมความจำาเปนอยางยงทจะตองมสมมตฐาน แตการวจยเชงคณภาพอาจจะมหรอไมมสมมตฐานกได
การทการวจยเชงปรมาณตองมสมมตฐาน เนองจากการวจยเชงปรมาณเปนการพสจนทฤษฎ ในการศกษาเชงปรมาณจงตองมทฤษฎมากอน และเอาทฤษฎนนมาบอกถงความสมพนธระหวางตวแปร สมมตฐานกคอการคาดเดาความสมพนธของตวแปรตางๆวาจะมความสมพนธกนหรอไมอยางไร
สวนการวจยเชงคณภาพเปนการศกษาพนฐานของปรากฏการณทตองลงไปเกบขอมล จงอาจจะไมมสมมตฐานกได แตถาหากผวจยมทศทางในการศกษากอาจจะมสมมตฐานกได
ดงนนถาใหนกศกษาออกแบบการวจยและนกศกษาเลอกทจะใชการวจยเชงปรมาณนกศกษาจะตองเขยนสมมมตฐานดวยเสมอ
83
4. รปแบบของการวจย รปแบบการวจยทมกจะสบสนมากคอการวจยสนามกบการวจยสำารวจ เพราะการวจยสำารวจจะเปนการวจยเชงปรมาณ แตการวจยแบบสนามคอการวจยคณภาพ
5. การกำาหนดประชากรเปาหมายและการสมตวอยาง 6. การนยามปฏบตการและการสรางเครองชวด การ
นยามปฏบตการนนเปนสงทจำาเปน เพราะจะเปนการทำาใหแนวคดทเปนนามธรรมใหเปนรปธรรมทสามารถวดได
7. การเกบรวบรวมขอมล 8. การวเคราะหขอมล 9. การเขยนรายงานการวจย องคประกอบของการวจย ม 2 องคประกอบหลกคอ1.การสรางกรอบแนวคด2.การกำาหนดระเบยบวธวจย การสรางกรอบแนวคด คอการดปญหาวามปญหาท
สำาคญอะไร จากนนกไปสำารวจ ทบทวนวรรณกรรมเพอหาทฤษฎทจะมาอธบายปญหาตางๆ ทฤษฎจะทำาใหเกดตวแปรทจะใชในการศกษา จากนนเรากสรางความสมพนธของตวแปรซงจะออกมาในรปแบบของ Model ในการวจย
ดงนนผลของการสรางกรอบความคดจะไดตวแบบของการวจย ตวแบบของการวจยจะเปนการพสจนความสมพนธของตวแปร ระหวางตวแปรตนและตวแปร
ขอสงเกตถงความแตกตางระหวางตวแปรอสระและตวแปรตามกคอ ตวแปรอสระจะตองเปนตวแปรทเกดกอน สวนตวแปรตามจะเปนตวแปรทเปนผล ดงนนการสรางกรอบ
84
ความคดเราจะตองรวาตวแปรทง 2 มความสมพนธกนอยางไร และตวแปรตางๆจะเรยงลำาดบไดอยางไร
เชนตวแปรในเรองภมหลงของคนวากอใหเกดผลอะไรบาง เชนภมหลงของคนสงผลตอความรความสามารถในการปฏบตงาน จากนนตองไปดวาความสามารถในการปฏบตงานสงผลอยางไรบาง
เชนการศกษาเรองการพฒนาเมอง โดยสนใจคณภาพชวตในเมองเราอาจจะตงความสมพนธวาการพฒนาเมอง (ตวแปรตน) สงผลตอคณภาพชวตของคนในเมอง (ตวแปรตาม) สวนการจะรวาการพฒนาเมองจะทำาอยางไรกตองสำารวจวรรณกรรมเพอใหรวาแนวคดในเรองของการพฒนาเมองนนมอยางไรบาง ทงนเพอใหเราสามารถกำาหนดตวแปรออกมาได เชนการพฒนาเมองโดยพฒนาสงแวดลอม การพฒนาเมองโดยดตามความตองการของประชาชน การพฒนาเมองตามโครงสราง เปนตน
นนคอการกำาหนดกรอบความคดซงจะสงผลใหเกด Model หรอตวแบบของการวจย
การกำาหนดระเบยบวธวจย การเลอกระเบยบวธทใชในการศกษาเราจะตองดวาตวแปรทเรากำาหนดในขนตอนของกรอบแนวคดนนเปนตวแปรทเกยวของกบคนจำานวนมากหรอไม ถาเปนตวแปรทเกยวของกบคนจำานวนมากในการเกบขอมลกจะตองใชระเบยบวธเชงปรมาณ เชนตองใชวธการเชงสำารวจ
85
หากตวแปรนนเกยวของกบคนจำานวนนอย ไมกคนหรอเกยวของการศกษาประวตศาสตรกอาจจะใชวธการเชงคณภาพ
ดงนนการทจะใชระเบยบวธวจยในเชงคณภาพหรอปรมาณนนขนอยกบชอเรองและวตถประสงคในการศกษา
หลกเกณฑในการเลอกหวขอของการวจยการตงชอเรองในการวจยนนจะขนอยกบปญหาทเราจะ
วจย โดยจะตองรวาเรองทจะศกษามความเปนไปไดในการศกษาหรอไม เชนถาสนใจจะศกษาเกยวกบวธการในการคอรบชนกอาจจะยากในการเกบขอมล
นอกจากนจะตองดวาเรองทเราจะศกษาเปนเรองทนาสนใจหรอไม และผศกษาเองมความสนในหรอไม รวมทงตองดดวยวามโอกาสทจะศกษาจนสำาเรจหรอไม
ดงนนคนทประสบการณจะสามารถบอกไดวาชอเรอทเรากำาหนดขนมานนมความนาสนใจหรอทำาไดหรอไม
เชนถาเราจะศกษาเรองขวญกำาลงใจในการปฏบตงาน ถอวาเปนเรองทไมนาสนใจอกตอไป เพราะการวจยในเรองนมการทำามานานกวา 30 ป และมคำาตอบอยแลว
การจะศกษาเรองใดจงตองเปนเรองทนาสนใจในปจจบนดวย เชนเรองการปฏรประบบราชการ การปรบปรงโครงสรางขององคการ เปนตน
การตงหวขอทดกมสวนทำาใหนกศกษาไดคะแนน การสำารวจและทบทวนวรรณกรรมจะประกอบดวย*การสรางกรอบความคด
86
*การกำาหนดชดตวแปรทเราจะใชในการทอยในขอบขายทเราจะศกษา
ดงนนสงทอานจากหนงสอหรอทฤษฎเราจะไดชดของตวแปรวาอะไรคอตวแปรตนและตวแปรตาม และสามารถมาเรยงลำาดบเกดขนกอนหนาหลงของตวแปรเพอทำาใหเกดตวแบบในการศกษา
เชนถาเราศกษาวากฎหมายมผลตอหนวยงานบางหนวยอยางไรบาง ตวแปรทเราจะกำาหนดออกมาจะตองเกยวของกบเรองทเราศกษา โดยตวแปรทเกยวกบเพศ อาย การศกษา ซงนกศกษาชอบตงขนมาเปนสงทไมจำาเปนเลย
นอกจากนจะตองอานผลงานวจยอนๆวาเปนอยางไรบาง นกศกษาควรจะผลอานงานวจยของคนอนๆททำาเอาไวใหมากๆ เพราะจะมประโยชนถาขอสอบใหบทคดยอมาและใหนกศกษาเขยนแบบเสนอโครงการวจย ซงประกอบดวยหวขอตงแต ชอเรอง วตถประสงค สมมตฐาน ขอบขาย
นนคอเรองของการสำารวจและทบทวนวรรณกรรม ถาขอสอบถามวาทฤษฎมความสมพนธกบการวจยอยางไร เราตองตอบวาทฤษฎคอตวทจะกำาหนดตวแปรวามความสมพนธกนอยางไร และจะชวยใหเราสามารถนำาองคความรในทฤษฎตางๆมาบรณาการเพอกอใหเกดแนวคดใหมทเราตองการจะพสจนวาถกตองหรอไม
การกำาหนดตวแปร ในการวจยตวแปรจะมทง-ตวแปรหลก-ตวแปรองคประกอบ
87
ตรงนนกศกษาไมควรจะสบสนกบตวแปรตามหรอตวแปรอสระ เพราะในตวแปรหลกกจะมทงตวแปรอสระและตวแปรตาม แตตวแปรหลกคอตวแปรกลมใหญ
เชนถาเราศกษาเรองบรรยากาศในองคการ ตวแปรหลกจะเปนเรองของบรรยากาศในองคการ สวนตวแปรองคประกอบกจะเปนตวแปรยอยๆของบรรยากาศองคการ ซงจะบงบอกถงบรรยากาศขององคการได เชนอาจจะเปนเรองของสภาพแวดลอมในการทำางาน เรองของความสมพนธในระหวางผรวมงาน หรออาจจะเปนลกษณะของงาน หรอเรองของความสมพนธระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา เปนตน
สงทสำาคญการกำาหนดตวแปรองคประกอบหรอตวแปรยอยออกมานนจะตองมความเกยวของกบตวแปรหลกเสมอ ซงการจะกำาหนดไดอยางถกตองขนอยกบองคความรของผวจยนนเอง
ระเบยบวธในการศกษาในการเขยนแบบเสนอโครงการวจย นอกจากจะมชอ
เรอง วตถประสงค สมมตฐาน ขอบเขตของการวจยแลว ยงตองกำาหนดเรองของระเบยบวธ ซงระเบยบในการศกษาประกอบดวย
1.รปแบบของการศกษา2.ประชากรเปาหมาย ตรงนจะตองกำาหนดหนวยในการ
ศกษา (Unit of Study) วาเปนใคร เชนเปนบคคล เปนกลม หรอเปนองคการ
88
กรณทหนวยการศกษาเปนบคคล อาจจะเปนการศกษาถงแนวคดของบคคล เชนการศกษาเรองการพฒนาบคลากร หนวยการศกษาของเราจะเปนบคคลเชนเราอาจจะศกษาวาคนแตละคนไดรบการพฒนาอยางไร มผลอยางไร
กรณทหนวยการศกษาเปนองคการ อาจจะเปนการศกษาเรองเกยวกบผลกระทบของกฎหมายตอการปรบองคการอยางไร แตในการศกษาคนทจะตอบคำาถามของเรากตองเปนคนเนองจากตวองคการไมสามาถตอบคำาถามได
เชนถาเราศกษาเรองการใหบรการขององคการ กอาจจะใชวธการออกแบบสอบถามไปวดกบคนทมาใชบรการ หรออาจจะใชวธการสงเกตการณวาในการใหบรการในแตละเรองขององคการใชเวลานานแคไหน หรออาจจะสงเกตดวาองคการมสงอำานวยความสะดวกใหกบผมารบบรหารหรอไม เชนมทนงรอหรอไม
จากการเกบขอมลโดยวธการตางๆเรากสามารถกำาหนดออกมาเปนตวชวดได
หรอถาเราศกษาเรองประสทธภาพในการปฏบตงาน เราจะตองกำาหนดตวชวดประสทธภาพ ซงการจะดประสทธภาพจะตองเปรยบเทยบระหวางทรพยากรทใชไปกบผลทได ถาผลทไดมความคมคาแสดงวามประสทธภาพ
รปแบบของการวจยจะมหลายรปแบบแตรปแบบทสำาคญคอ
-การวจยแบบสำารวจ (Survey Research) จะเปนรปแบบทใชสำาหรบการวจยเชงปรมาณ จะเนนการจดเกบขอมล
89
จากคนจำานวนมาก โดยเครองมอทจะมาใชในการเกบขอมลจากคนจำานวนมากกคอแบบสอบถาม
ดงนนการเขยนระเบยบวธวจยในแตละหวขอจะตองมความสอดคลองกนกลาวคอถาเราบอกวารปแบบของการวจยเปนการวจยแบบสำารวจ วธการเกบรวมรวมขอมลจะตองใชการออกแบบสอบถาม
-การวจยสนาม (Field Research) เปนการวจยทใหผวจยลงฝงตวอยในพนทและตองใชการสงเกต หรอใชการสมภาษณแบบเจาะลกในการเกบรวบรวมขอมลเพอใหทราบถงความสมพนของตวแปร
นอกจากนวธการวเคราะหขอมลจะตองสอดคลองกบรปแบบของการวจย เชนถาเราใชการวจยแบบสำารวจ วธวเคราะหขอมลกตองใชสถตในการวเคราะห แตถาเปนการวจยสนามจะตองใชการวเคราะหขอมลเชงตรรกะ นนคอเอาเหตการณตางๆมาสรางความสมพนธกนในเชงเหตผล
ความแตกตางของการการวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพ
- ลกษณะของขอมล ขอมลของการวจยเชงปรมาณจะเปนขอมลเชงตวเลขทสามารถวดได เชนถาวดความรกจะตองมการกำาหนดไดมความรระดบใด ขณะทการวจยเชงคณภาพขอมลจะเปนเรองของความรสกนกคด ขอมลจะอยในรปของการบรรยาย การพรรณนาสงตางๆทเกดขน
90
เชนงานวจยดานเศรษฐกจการเมอง จะใหความสนใจกบตวแปรทางดานสงคม เชนมการศกษาจากวรรณกรรมเรองขนชางขนแผน และวเคราะหวาคนในสมยนนจะมความเปนอยทยากเขญโดยดไดจากตวเอกของเรองถง 3 ตวทถกทำารายไมวาจะเปนพอของนางวนทองทถกโจรปาฆาตาย พอของขนแผนกถกประหารชวต ขณะทพอขนชางกถกโจรฆาตายขณะเดนทางไปคาขาย
จากตวอยางแสดงใหเหนวาขอมลของการวจยเชงคณภาพเปนขอมลทผวจยใชความรสกนกคดในการวเคราะห วจารณปรากฏการณทเกดขน
- วตถประสงค การวจยเชงปรมาณจะมวตถประสงคสำาคญคอ
*การทดสอบทฤษฎ ดงนนการวจยเชงปรมาณจะตองมทฤษฎอยกอนแลว จากนนกนำาเอาทฤษฎหรอกรอบแนวคดนนมาทดสอบวาเปนจรงกบกรณทเราศกษาหรอไม
เชนในสงคมตะวนตกจะมแนวคดทฤษฎในการบรหารงาน ถาประเทศไทยจะนำาแนวคดทฤษฎในการบรหารมาใชกบประเทศไทยเราอาจจะตองศกษาวาแนวคดนนใชไดกบประเทศไทยหรอไม ตรงนเปนการทดสอบทฤษฎของตะวนตกวาเปนจรงหรอไมสำาหรบสงคมไทย
**การวจยเชงปรมาณใชเพอการสรปขอมลทมจำานวนมาก เพอใหเหนภาพทวไปของสงทเกดขนได
*** การวจยเชงปรมาณมวตถประสงคเพอตองการแสดงความถกตองของสงทเกดขน
ขณะทการวจยเชงคณภาพจะมวตถประสงคทสำาคญคอ
91
*ตองการสรางทฤษฎใหม หรอการสรางองคความร ใหมขนมา
**เปนการวจยทตองการวเคราะหขอมลในระดบลก เชนถาเราจะวจยเรองของการคลงขององคการ การจะรแครายไดรายจายขององคการนนไมเพยงพอแตจะตองรวารายจายขององคการนนเปนรายจายในเรองอะไรบาง และผลของการใชจายเปนอยางไร ใครไดประโยชนใครเสยประโยชน
**การวจยเชงคณภาพมความตองการทจะทำาความเขาใจกบความหมายในสงทจะศกษา ซงบางครงเปนเรองทตองตความ เชนถาเราพบเหนคนทกทายกนดวยการสวสดเราอาจจะเขาใจวาทง 2 ฝายมความพอใจซงกนและกน แตถาเปนการวจยเชงคณภาพอาจจะตองทำาความเขาใจวาแทจรงแลวการทกทายกนเปนเพยงการแสดงออกภายนอกเทานน แตมความหมายอนทซอนอยภายใตการทกทาย
การวจยเชงคณภาพจงตองอธบายคณคาทแทจรงของสงทเกดขน เชนถาเราไปศกษาความสำาเรจของโครงการชวยเหลอคนยากจนของอำาเภอ แตเมอลงไปเกบขอมลแลวเราอาจจะพบวาโครงการดงกลาวไมไดประสบความสำาเรจเลยแตมปญหาทซอนอยมากมาย เราจะตองสามารถทำาความเขาใจความหมายของสงทเกดขนใหไดอยางแทจรง
ดงนนการวจยเชงคณภาพไมใชเรองงายๆ การทำาวจยคณภาพจะตองมการกำาหนดประเดนใหชดเจนเสยกอน จากนนจงเอาขอมลมาอธบายใหเหนความสมพนธ และตองมความเขาใจในสงทอธบายวามความสำาคญอยางไร
92
ในขณะการวจยเชงปรมาณจะงายตรงทเราสามารถตความจากขอมลทเปนตวเลขทเกบไดจากกลมตวอยาง
ขณะทการตความหมายของปรากฏการณในการวจยเชงคณภาพจะยากตรงทหากเราใชกรอบคดหรอทฤษฎตางกนการตความหมายของปรากฎการณกจะตางกนดวย
เชนถาเราไปดสถานททำางานแหงหนงพบวามความเรยบรอยสวยงาม คนๆหนงอาจจะตความวาเปนความสำาเรจของผบรหาร ขณะทอกคนอาจจะมองวาไมใชเปนความสำาเรจเพราะผลงานตรงนเปนแคเรองของโครงสรางเทานน
- วธการวเคราะหขอมล จะแตกตางกนตรงทการวจยเชงปรมาณจะใชสถตเปนเครองมอในการวเคราะห ขณะการวจยเชงคณภาพจะใชการสรปในแบบอปนยในการวเคราะห
ประชากรในการศกษาในการทำาวจยจะตองรวาประชากรทศกษาของเราเปน
ใคร เชนเปนขาราชการ ประชาชน นกการเมอง ศกษาผทเกยวของกบโครงการ โดยจะตองระบใหชดเจน และกำาหนดวาประชากรอยทไหน และศกษาจำานวนเทาใด
เชนถาเราศกษาเรอง การใหบรการของสำานกงานขนสง เราอาจจะศกษาจากประชาชนทวไปไมไดเนองจากประชาชนบางคนอาจจะไมไดเกยวของกบการบรการของสำานกงานขนสงเลย แตเราอาจจะตองไปศกษาทประชากรทมรถ
นอกจากนในการเกบขอมลเราจะตองระบวาเกบจากประชากรจำานวนเทาใดและตองคดวาจะเกบจากประชากรจำานวนนอยเพอใหเปนตวแทนของประชากรในกลมเปาหมาย
93
หรอไม ถาไมตองการศกษาจากตวอยางของประชากรกอาจจะศกษาจากประชากรเปาหมายทงหมดกได แตถาตองการใหเปนตวแทนเราจะตองใชวธการสมตวอยาง
วธการสมตวอยางจะม 2 วธใหญๆคอ-การสมตวอยางทอาศยความนาจะเปน (Probability
Sampling) การอาศยความนาจะเปนจะทำาใหกลมตวอยางเปนตวแทนของประชากรทเราจะศกษาได
-การสมตวอยางทไมอาศยความนาจะเปน (Non- Probability Sampling) การสมตวอยางแบบนเปนการสมตวอยางทไมตองการความเปนตวแทน
**สงทพบมากในการทำาสาระนพนธของนกศกษากคอการใชวธการสมอยางทผด เชนกำาหนดวาประชากรเปาหมายในการศกษาคอประชาชนทงประเทศ แตจะใชวธการสมตวอยางโดยอาศยความนาจะเปน โดยใชรปแบบการสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling) ซงจะไมมความเปนไปไดเลยเนองจากการสมตวอยางแบบงายนนจะตองมรายชอของประชากรทงหมดครบถวนจากนนตองใหหมายเลขกบประชากรแตละคนและสมดวยการเลอกหยบสลากขนมาวาจะศกษาใครบาง ซงเปนเรองยากทเราจะมรายชอประชนทงประเทศ
ดงนนนกศกษาจะตองทำาความเขาใจกบรปแบบของการสมตวอยางดวย
รปแบบของการเกบขอมล จะม 3 รปแบบใหญๆ
94
1.การเกบขอมลแบบสงเกต การสงเกตจะตองมแบบในการสงเกตดวย เชนถาจะศกษาพฤตกรรมในการปฏบตงานของเจาหนาท เราจะตองกำาหนดวาเราจะสงเกตในเรองอะไรบาง เชนสงเกตวาเจาหนาทพดจาสภาพกบผมารบบรการหรอไม
2.การเกบขอมลแบบสมภาษณ จะแบงเปนสมภาษณเจาะลกและสมภาษณตามแนว
**ทงนเราสามารถใชวธการเกบขอมลหลายรปแบบในการทำาวจยในเรองๆหนงได เชนถามองวาการสงเกตยงไมสามารถเกบขอมลไดครบถวนกอาจจะใชการสมภาษณดวย
3.การเกบขอมลแบบสอบถามวธวเคราะหขอมล-การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ จะตองมการกำาหนด
ดชนกอนและกำาหนดระดบในการวด จากนนตองจำาแนกประเภทขอมล
เชนถาเราศกษาเรองความสมพนธของคนในหมบาน และไปเกบขอมลจากหมบานมา 10 หมบาน เรากตองมา Classified วาหมบานใดมความหนาแนนของหลงคาเรอนมากนอยกวากน ทงนเพอจะไดจดลำาดบไดวาหมบานใดคนในหมบานมความสมพนธกนมากนอยกวากน
หรออาจจะกำาหนดจากการเขามามสวนรวมของประชาชนวาหมบานใดประชาชนมสวนรวมมากแคไหนจากการเขารวมประชมในกจการตางๆของหมบาน เชนอาจจะดจากจำานวนคนทเขารวมประชม อาจจะดจากวาประชาชนทเขารวมประชมมการแสดงความคดในทประชมหรอไม
95
กลามคอในการวจยเชงคณภาพเมอไดขอมลมาแลวจะตองมการแยกแยะและจดกลมขอมล
จากนนตองมการกำาหนดตวแบบในการวเคราะห นนคอตองสามารถมองไดวาถาเหตการณนเกดขนผลทตามมาจะเปนอยางไร เชนถาเราเกบขอมลและพบวาถาในหมบานนนประชาชนมความสมพนธทดตอกน และประชาชนเขามามสวนรวมในกจกรรมของหมบานมาก สงทเกดขนกคอการตกลงพรอมในกนไดในการดำาเนนการตางๆของหมบาน
ตวแบบของการวเคราะหเปนการบอกวาเหตการณทเกดขนนนเกดจากอะไร เมอมตวแบบแลวเรากสามารถดไดวาสงทเราศกษานนเปนไปตามตวแบบหรอไม ถาตรงกแสดงวาตรงกบตวแบบของ แตถาสงทเกดขนไปตรงกบตวแบบเรากจะตองอธบายไดวาเปนเพราะอะไร
เชนถาเราพบวาในหมบาน ก. ประชาชนมความสมพนธทดตอกน เนองจากมลกษณะของการตงครวเรอนทหนาแนน ประชาชนเขามมสวนรวมในการประชมกจการตางๆของหมบาน แตปรากฏวาในการประชมไมสามารถนำาไปสการตกลงทเหนพองกนไดเลย เรากตองอธบายไดวาเปนเพราะอะไร สงทเราเหนวาคนมความสมพนธทดตอกนนนจรงๆแลวเปนเชนนนหรอไม เพราะบางครงสงทเราเหนอาจจะไมใชเรองจรง
ทงนหากเรามองวาสงทเราเหนเปนความจรงเสมออาจจะทำาใหการสรปในงานวจยของเราผดพลาดได
เชนกรณทอาจารยไปดงานของกรมการปกครองและตองลงไปดประชาชนทยากจน เมอพบกถามวากนขาวมาแลว
96
หรอยง และประชาชนตอบวายงไมไดกนเลยเพราะรอพบเจาหนาททงๆทเวลานนเปนเวลาบาย 2 แลว ถาเราฟงแลวเชอวาจรงเราอาจจะรสกผดวาทำาใหประชาชนไมไดกนขาว แตการพดของประชาชนอาจจะพบวาเปนการพดเลน ซงหากเราตองการรขอเทจจรงกตองลงไปเชคกนวาจรงแลวประชาชนกนขาวมาแลวหรอยง
การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ จะเนนการวเคราะหดวยสถต (ซงในขอสอบจะไมไดลงลกมากนก แตตองทำาความเขาใจกบหลกการทสำาคญๆ)
การอานผลและการเขยนรายงานการวจยการสรปผลการวจยเปนหวใจทสำาคญของการวจย
เพราะนกศกษาจะตองสามารถสรปผลของการศกษาวจยได วธการสรปผลการวจยทำาไดโดย
-การสรปผลตามลำาดบของเรองทมการนำาเสนอตามวตถประสงค นนคอเราตองดวาเรามวตถประสงคอะไรบาง และสรปผลวาการศกษาเปนไปตามวตถประสงคแตละขอหรอไม
การเขยนผลของการวจยสงทตองเขยนกคอ*วตถประสงค*ระเบยบวธทใชในการศกษา*ผลการศกษาโดยสรปวาเปนไปตามสมมตฐานหรอไมการสรปผลการวจยนนจะตองนำาเสนอในประเดนท
สำาคญเทานน ถาเปนการวจยเชงปรมาณซงจะตองมการวเคราะหขอมลดวยสถตจะตองบอกไดวาตวแปรตางๆมความ
97
สมพนธ หรอมความแตกตางกนอยางมนยยะสำาคญหรอไมกตองบอกไปในรายงานผลการวจยดวย
การเขยนรายงานการวจยจงตองมความกระทดรด บอกถงสงทเปนประเดนสำาคญ และควรจะเขยนอยางเยนเยอ
-การเขยนสรปผลดวยการแยกแยะระหวางประเดนทเปนไปตามสมมตฐานและประเดนทไมเปนไปตามสมมตฐาน โดยการเขยนจะตองบอกไดวาสงทเปนไปตามสมมตฐานนนเปนเพราะอะไร สงทไมเปนไปตามสมมตฐานเปนเพราะอะไรมแนวคดทฤษฎอะไรมาอธบายไดบาง
-การเขยนสรปผลรายงานตามลำาดบความสำาคญของการคนพบจากการศกษา
ดงนนการเขยนรายงานการวจยจะตองมลลาและตองเลอกรปแบบทเราถนด แตนกศกษาจะตองเขาใจเนอหาหลก คอเขาใจวตถประสงคของสงทเราศกษา เขาใจสมมตฐาน ร ระเบยบวธทใชในการศกษา และรถงผลการศกษา
ถาขอสอบออกมาใหเขยนผลการวจยทนกศกษาทำามา กจะตองสามารถเขยนไดในแบบกระชบ และสามารถทำาใหผอานเขาใจเรองทเราศกษาได
สรป ไมวาขอสอบจะออกมาเปนแนวใด เชน1.ถาใหเขยนสาระสำาคญของเรองทนกศกษาศกษาก
ตองเขยนได 2.ถาโจทยใหหวขอมาและกำาหนดใหเราเขยนแบบเสนอ
โครงการวจย (Proposal นนเอง) เราจะตองรวาแบบเสนอโครงการวจยประกอบดวยอะไรบาง
องคประกอบของแบบเสนอเคาโครงการวจย
98
-ชอเรอง-วตถประสงค-สมมตฐาน-ขอบเขตของการวจย-แนวคดทฤษฎทใชในการศกษา-ขอจำากดหรอประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการศกษา-ประชากรทใชในการศกษาทงนทกองคประกอบตองมความสมพนธกน กลาวคอ
ชอเรองจะตองตรงกบวตถประสงค ถาโจทยใหหวขอทนาสนใจมาแลวใหเขยนแบบเสนอ
โครงการวจย นกศกษากตองเอาประเดนนนมาดวาอะไรควรจะเปนตวแปรอสระและดวาตวแปรนนจะมผลอยางไร ผลของตวแปรนนกจะเปนตวแปรตาม ถาประเดนทโจทยใหมาเปนตวแปรตามเรากตอง Treat ดวาสาเหตของตวแปรตามคออะไร นนคอเราตอง Treat หา ตวแปรตนนนเอง
จากนนเรากสามารถกำาหนดวตถประสงค และสมมตฐานได สวนทฤษฎหรอแนวคดทจะนำามาใชในการศกษาตรงนนกศกษาควรจะมองคความรทจะนำามาใชวาเรองทโจทยกำาหนดมานนควรจะใชแนวคดในมาชวยในการศกษา
จากนนเราตองกำาหนดวาเรองทเราจะศกษานนควรจะมขอบเขตแคไหน ควรจะศกษากบประชากรกลมใด
เชนถาเราจะศกษาเรองการปฏรประบบราชการ เราอาจจะดวาการปฏรประบบราชการสงผลกระทบตอประชาชนขอบขายในการศกษาของเรากตองขยายวงไปสประชาชน แต
99
ถาเราจะมองแควาการปฏรประบบราชการกระทบตอขาราชการอยางไร ขอบขายของการศกษาของเรากจะอยทขาราชการ และประชากรเปาหมายทเราจะศกษากอาจจะจำากดกรอบอยทขาราชการ
3.ถาโจทยใหบทคดยอมาและใหเขยนแบบเสนอโครงการวจย เรากตองสามารถดงบทคดยอมาเขยนเปนวตถประสงค สามารถบอกถงวธการในการวจยได และในบทคดยอจะบอกถงผลการศกษากจะทำาใหเรารถงตวแปรได
4.กรณทโจทยถามเกยวกบองคความรในการวจย ซงขอสอบอาจจะเลอกประเดนไหนมาถามกได เชนอาจจะใหเปรยบเทยบความแตกตางระหวางการวจยเชงปรมาณกบการวจยเชงคณภาพ หรออาจจะถามวาระเบยบวธวจยมความสำาคญในการพฒนางานวจยอยางไร หรออาจจะถามวาการวเคราะหขอมลแบสถตมความสมพนธกบคณภาพของงานวจยหรอไม หรออาจจะถามวาประเดนอะไรบางทสงผลตอคณภาพของงานวจย นกศกษาจะตองตอบคำาถามเหลานได
**อยางไรกตามเทาทผานมาขอสอบทถามองคความรในการวจยมกจะไมคอยออกมากนก แตคราวนกอาจจะไมแน ดงนนนกศกษาตองอานดๆและดวาโจทยถามอะไร และจะตองตอบใหตรงนะคะ ตองมการจดระบบของความรในการอานหนงสอ ทำาโนตยอในการอานหนงสอในแตละประเดน และเอาแตละประเดน มาสมพนธกน และตองลงมอทำาโนตยอดวยตวเอง**
100
สงทนกศกษาจะตองรกคอรกระบวนการวจย รระเบยบวธวจย แตเวลาตอบจะตองตอบในสงทโจทยถาม นอกจากนจะตองดรปแบบของการเขยนในแตละหวขอ
การตอบขอสอบจะตองดวาขอสอบถามอะไร และตองตอบใหตรงประเดน อานโจทยใหดๆ และคดกอนจะตอบ และควรจะทำาเอาตไลนในการตอบเสยกอนวาจากคำาถามนนเราจะตอบในประเดนอะไรบาง จะทำาใหนกศกษาทำาขอสอบไดด
วธการทำาโนตยอทดคอยอจากเลมใหญใหเหลอเปนเลมเลก จากนนควรจะยอความรทงหมดใหเหลอเพยง 1 หนา แตเปน 1 หนาท Cover เนอหาทงหมด
**ทสำาคญองคความรเกยวกบระเบยบวธวจยในแตละเรองจะตองมความเกยวเนองกน***
อาจารยเฉลมพล ศรหงษขอสอบคอมฯนนสวนใหญจะไมเปนขอสอบทลงไปในราย
ละเอยดในเชงเทคนคตวอยางขอสอบทอาจารยเคยออก
1.ใหอธบายวาการวจยกบทฤษฎมความเกยวของกนโดยผานทางวธการศกษาแบบนรนยและอปนยอยางไร
ขอสอบขอนจะทำาใหเราขอใจกาวแรกของการเรยนวจยวาในการเรยนวจยเปนการใชการวจยเปนเครองมอ และทำาใหเรารวาการวจยนนไมไดมรปแบบเดยว แตมหลายรปแบ และการวจยแตละรปแบบนนจะมขนตอนทตางกนและมเปาหมายสดทายทตางกน
101
ถาเราเขาใจตรงนเราจะเขาใจวาในระเบยบวธวจยนนมความหลากหลาย ซงนกศกษาตองเขาใจและสามารถเลอกนำามาใชในแตละสถานการณ
2. คำาถามใหกำาหนดชอเรอง วตถประสงค และให นกศกษาออกแบบวธการวจย วาควรจะเปนวธใด จะใชเครองมอใดในการเกบขอมล จะเอาเครองมอนนไปเกบขอมลจากใคร และเอาขอมลทไดมานนวเคราะหไดอยางไร
คำาถามขอนถามถงกระบวนการในการทำาวจยทงกระบวนการ ซงนกศกษาจะตองเขาใจกระบวนการวจย ซงคนทลงมอทำาวจยดวยตนเองจะตองตอบไดอยางแนนอน
ขอสอบทง 2 แบบอาจารยมองวาเปนขอสอบทนาจะเหมาะสมสำาหรบการวดความรของนกศกษากอนจะจบออกไป
จากตวอยางคำาถามทง 2 ขอ อาจารยขอสรปโดยองตำาราเรอง A Practices of Social Research เปนตำาราระเบยบวธวจยดมากเลมหนง
สำาหรบคำาถามขอแรก ทถามถงความสมพนธระหวางการวจย ทฤษฎ วธการศกษาในแบบนรนย (Deductive) และอปนย (Inductive)
ความหมายของการวจย คำานยามของการวจยในตำาราแตละเลมอาจจะไมตรงกน แตอาจารยสรปไดวา การวจยคอวธการคนควาหาคำาตอบเพอเอามาตอบในเรองใดเรองหนงทเราอยากจะร
การทเราจะคนควาหาคำาตอบในสงทเราตองการจะรนนจะมหลกตรรกะทแตกตางกน 2 วธใหญๆคอ
102
1.หลกนรนย (Deductive) หลกการนมอยวาเราจะมคำาอธบายอยแลวในเรองทเราจะศกษา จากนกวชาการในอดตทมการศกษา และคำาตอบของนกวชาการนนไดรบการยอมรบวาเปนทฤษฎ แตเมอเวลาเปลยนไป สภาพสงคมอาจจะมการเปลยนแปลง เราอาจจะมความสงสยวาทฤษฎทมอยแลวนน หรอคำาตอบทมอยแลวนนยงเปนจรงหรออยไม ยงยอมรบตอไปไดหรอไม เราจงตองการทดสอบทฤษฎดงกลาวนนวายงถกตองหรอไม กจะอาศยตรรกะแบบนรนยมาใชในการวจย
การวจยทใชตรรกะแบบนรนยจงเปนการวจยเพอทดสอบทฤษฎ
2.หลกอปนย (Inductive) การวจยโดยใชตรรกะอปนบนยจะไมนำาเอาคำาอธบายหรอทฤษฎทไดรบการยอมรยอยแลวมาเปนกรอบจำากดในการศกษา เรองทจะศกษา หรอปญหาทจะศกษาอาจจะมคนอนศกษาเอาไวแลว แตผศกษาจะไมเอาทฤษฎเอามาเปนกรอบ
การวจยแบบอปนยจะมองวาเมอโลกมการเปลยนแปลง อาจจะมอะไรใหมทคนในรนกอนคดไมถงดงนนทฤษฎทคนรนกอนๆไดสรางเอาไวนนอาจจะไมเพยงพอทจะอธบายปรากฎการณหรอสงใหมๆ ทเกดขน
นกวชาการทมแนวคดอยางนจงมองวาจำาเปนจะตองมการสรางทฤษฎใหมหรอสรางคำาอธบายใหมทสามารถอธบายโลกปจบนได นกวชการทสนใจในแนวนกจะพยายามเกบรวบรวมขอมลทเกดขนทงหมด จากนนกจะมขอสรปจากการศกษา
103
ทงนเมอมขอสรปทไดจากศกษาในแบบ Inductive อาจจะยงไมใชขอสรปทไดรบการยอมรบ แตอาจจะเปนขอสรปชวคราว กอาจจะตองมการวจยซำาในเรองเดยวกน ทอาจจะทำาในตางสถานทกน ในแตละสถานการณกน (ดงนนการทำาวจยกอาจจะทำาเรองเดยวกนซำา)
ถาคำาตอบทไดจากการวจยซำากนหลายครง ถาพบวาขอสรปจากผลการวจยทเปนขอสรปทมความสอดคลองตองกนขอสรปชวคราวนนกจะถกนำาไปประมวลเพอสรางทฤษฎขนมาใหม
ดงนนตรรกะในการวจยแบบอปนย เปนตรรกะทใชการวจยเปนเครองมอในการพฒนาทฤษฎหรอสรางทฤษฎขนมาใหม
มาถงตรงนกจะทำาใหนกศกษาเขาใจถงความสมพนธระหวาง การวจยทฤษฎ และวธการนรนยและอปนย
เมอเขาใจถงความสมพนธดงกลาวแลวเรากจะเขาใจถงขนตอนทแตกตางกนของการวจยทใชตรรกะในแตละวธ
ถาเปนแบบนรนย Deductive จะมขนตอนในการวจย 3 ขนตอนคอ
1.การตงสมมตฐานในการวจย2.การเกบรวบรวมขอมล3.การทดสอบสมมตฐานวาเราจะยอมรบหรอปฏเสธ
สมมตฐานทงนเพราะทฤษฎในทางสงคมศาสตร เชนทฤษฎการม
สวนรวมทางการเมองกมกจะบอกวาพฤตกรรมทางการเมอง
104
ของประชาชนมกจะมความสมพนธกบปจจยตางๆ เชนปจจยทางดานเศรษฐกจและสงคม
จะเหนวาความสมพนธในทฤษฎนนจะบอกถงความสมพนธแบบหลวมๆ เชนคำาวาพฤตกรรมทางการเมองกจะมความหมายทกวางมาก เชนเดยวกบคำาวาปจจยทางเศรษฐกจและสงคม
ความคลมเคลอของทฤษฎ หรอความเปนนามธรรมของทฤษฎจะมปญหาวาถาเราจะทดสอบทฤษฎ เราจะตองทำาใหสงทคลมเคลอนนมความเปนรปธรรม ใหมความชดเจนเสยกอนวามนคออะไร
ตรงนกคอการเลอกตวแปรทจะมาใชเปนตวแทนของความคลมในทฤษฎนนเอง เชนคำาวาพฤตกรรมการเมอง อาจจะหมายถงการออกไปใชสทธเลอกตง การพดคยเรองการเมอง การเปนสมาชกพรรคการเมอง การฟงปราศรยของนกการเมอง
ทงนนกวจยอาจจะเลอกบางมตมาศกษาเทานน เชนอาจจะเลอกเฉพาะเรองของการไปใชสทธเลอกตงมาแทนคำาวาพฤตกรรมทางการเมอง
สวนคำาวาปจจยทางเศรษฐกจและสงคมกมความคลมเคลอเชนกน แตเราอาจจะหมายถง รายได อาชพ การศกษา ซงนกวจยกอาจจะเลอกมาศกษาเฉพาะบางตว
ตรงนแองทบอกวานกวจยจะตองสรางกรอบความคดวาจะเลอกตวแปรอะไรมาศกษา จากนนกจะตองอาศยทฤษฎมาเปนกรอบในการสรางสมมตฐาน
105
เชนถาทฤษฎบอกวาปจจยทางเศรษฐกจและสงคมมความสมพนธกบพฤตกรรมทางการเมอง เรากอาจจะตงสมมตฐานวา วฒการศกษามความสมพนธกบการออกไปใชสทธเลอกตง แสดงใหเหนวาสมมตฐานทเราตงขนนนอยภายใตกรอบของทฤษฎทเราตองจะทดสอบ
ในการศกษาเราอาจจะตงสมมตตฐานหลายขอ เชนอาจจะตงอกวาอาชพทตางกนทำาใหพฤตกรรมการออกไปใชสทธแตกตางกน
ดงนนจะเหนวาสมมตฐานทเราตงนนอยในกรอบทฤษฎทเรานำามาใชในการศกษา แตตวสมมตฐานจะมความเฉพาะเจาะจงมากขน ซงจะทำาใหเรามความงายมากขนในการวดตวแปร
เชนเราสามารถถามไดทนทวากลมประชากรของเราไปเลอกตงหรอไม และถามไดวามวฒการศกษาอยระดบใด
ดงนนขอความทปรากฎในสมมตฐานของเราจะตองระบลงไปไดอยางชดเจนวาสงทเราจะวดนนคออะไร หรอกลาวไดวาสงทอยในสมมตฐานนนจะนำาไปสการสรางเครองมอวด เชนถาเราจะใชแบบสอบถามในการวดขอมล ตวแปรทปรากฏในสมมตฐานกจะถกนำาไปตงเปนคำาถามในแบบสอบถาม
ดงนนการทำาวจยโดยตงสมมตฐานแบบคลมเคลอ ไมชดเจนกยากทจะตงคำาถามในเครองมอวดได
**นนคอขนตอนของการตงสมมตฐาน**เมอตงสมมตฐานและสรางเครองมอวดไดแลวในขน
ตอนตอไปกคอการเอาเครองมอวดทสรางขนมานนไปเกบรวบรวมขอมล
106
เมอเกบรวบรวมขอมลมาไดแลวกนำามาสขนตอนของการวเคราะหขอมลในขนตอนท 3 คอขนของการทดสอบสมมตฐาน ในการวเคราะหขอมลสถตกจะเขามาเปนเครองมอทสำาคญ ทจะชวยทำาใหขอมลทเราเกบมาจากกลมประชากรตวอยางเพยงกลมหนงเพอมาสรปเกยวกบประชากรทเราจะศกษาได
เชนเราจะศกษาประชากรทงประเทศ เราอาจจะเลอกกลมตวอยางขนมาเพยงจำานวนหนง เพอมาเปนตวแทน
อยางไรกตามตรงนอาจจะมความคลาดเคลอนไดวาขอสรปทมาจากการศกษาจากกลมตวอยางนนจะมลกษณะทเหมอนกบประชากรทงหมดอยางสมบรณได ตรงนสถตจะเขามามบทบาท เพราะสามารถคำานวนคาตางๆออกมาไดวาขอมลชดนถาเรายอมรบสมมตฐานของการวจยเราจะมโอกาสถกกเปอรเซน มโอกาสผดกเปอรเซน
ดงนนนกวจยกจะอาศยความรดานสถตมาใชในการตดสนใจวาจากผลของขอมลเราจะยอมรบหรอปฏเสธสมมตฐาน
ทงนไมวาจะสรปออกมาอยางไรกมโอกาสทงถกและผดแตตวเลขทางสถตจะทำาใหเราบอกกบคนอานของเราไดวาผลสรปของเรามโอกาสถกกเปอรเซน
ดงนนขอสรปงานวจยของเราทแมเปนเพยงการสรปวาเรายอมรบหรอปฏเสธสมมตฐาน แตกสอใหเหนวาเรายอมรบหรอปฏเสธทฤษฎดวย ถาเรายอมรบสมมตฐานแสดงวาเรายงยอมรบทฤษฎอย แตถาผลการวจยของเราปกเสธสมมตฐานกจะสอใหเหนวาคนควรจะเรมสงสยได
107
แลววาทฤษฎนนไมควรจะมการยอมรบอกตอไป หรอบอกไดวาทฤษฎนนไมเหมาะสมสำาหรบสงคมปจจบนกได (อยางไรกตามอาจจะพบวาการวจยของเรามความผดพลาดกได)
ดงนนการวจยตรรกะแบบนรนยจงใชในการทดสอบทฤษฎ ซงทฤษฎนนมโอกาสผดพลาดได เพราะทฤษฎนนสรางมาจากคนในสภาวะสงคมและชวงเวลาหนง
อยางไรกตามการทดสอบทฤษฎผานวธการวจยโดยใชตรรกะแบบนรนยนนไมใชการทดสอบทฤษฎโดยตรง แตเปนการทดสอบผานการตงสมมตฐานทตงขนภายใตกรอบของทฤษฎ ดงนนผลของการทดสอบสมมตฐานจงแสดงนยยะของการทดสอบทฤษฎดวย
ขนตอนของการวจยในแบบอปนยการวจยทใชตรรกะแบบอปนยมเปาหมายในการพฒนา
ทฤษฎขนมาใหม ดงนนการวจยโดยใชตรรกะแบบอปนยจงไมไดนำาทฤษฎเดมมาเปนกรอบในการศกษา แตตรงนไมไดหมายความวาการวจยแบบนไมตองอานทฤษฎ แตมความจำาเปนอยางยงทจะตองอานทฤษฎ (จงตองมบททวาดวยการทวนทวนทฤษฎและวรรณกรรม) ซงเปนการหาขอมลพนฐาน เพยงแตไมตองนำาทฤษฎมาเปนกรอบจำากดของการวจย
ดงนนการวจยทใชตรรกะแบบอปนยผวจยจงไมจำาเปนตองมการกำาหนดตวแปรในการศกษาเอาไวลวงหนา และไมตองตงสมมตฐานการวจยเอาไวลวงหนา
ทงนเพราะหากนกวจยกำาหนดตวแปรและตงสมมตฐานเอาไวลวงหนาสงเหลานกจะทำาใหมการกำาจดกรอบในการ
108
ศกษาสำาหรบนกวจย เปนเสมอนกรงทจะขงนกวจยวาจะตองวดสงตางๆตามตวแปรทกำาหนด
แตในการเกบขอมลจรงเราอาจพบวามตวแปรอนๆทเราไมไดกำาหนดขนมา ดงนนตรรกะในแบบ Inductive จงตองการใหผวจยลงไปเกบขอมลทเกยวของกบเรองทเราจะศกษามาใหไดมากทสดเทาทจะทำาได การทไมระบตวแปรและตงสมมตฐานเอาไวลวงหนาจะทำาใหนกวจยมอสระในการศกษา
เครองมอทจะวดขอมลการวจยโดยใชตรรกะแบบนจะตองเปนเครองมอทเปดโอกาสใหแหลงขอมล หรอกลมตวอยางอธบายถงสงทเราศกษาไดมาก ดงนนแบบสอบถามทใชในการวจยในแบบอาศยหลกตรรกะแบบนรนยจงไมเหมาะสม แตเครองมอวดทเหมาะสมสำาหรบการวจยทใชตรรกะแบบอปนยเชนการสมภาษณเจาะลก เพราะเปดโอกาสใหผวจยเกบขอมลไดอยางเตมท
ดงนนขนตอนแรกของการวจยโดยใชตรรกะแบบอปนยกคอ การเกบรวบรวมขอมลทเกยวของกบเรองทเราจะศกษา
ขนตอนท 2 กคอผวจยตองมาวเคราะหขอมลทไดมาก การวเคราะหขอมลในแบบ Inductive จะคลายกบการตความ หรอการแปลความหมายจากขอมลทไดมา ไมวาจะเปนขอมลจากการสมภาษณ จากการสงเกต และจากเอกสารตางๆ
โดยนกวชาการจะตองนำาเอาขอมลทเกบไดจำานวนมากนนมาแยกแยะ
109
เชนมการวจยเรองการดแลเดก โดยใชเครองมอการเกบรวบรวมขอมลทเรยกวาการสนทนากลม นนคอเลอกกลมตวอยางทเปนแมลกออนจากนนกจดเปนกลมและใหนงสนทนาถงการเลยงลก
ตรงนผวจยจะไดขอมลจำานวนมากและหลากหลายแตผวจยสามารถนำามาแยกแยะ และตความขอมลไดวามแบบแผนความสมพนธอะไรบางทปรากฎอยในขอมล
การตความขอมลจะคลายกบการตความกฎหมาย จะมความยดหยนสงมากขนอยกบมมมองและเหตผล
เมอมการตความกจะนำาไปสขนตอนท 3 กคอการสรปวาขอมลจากการตความนนมอะไรเกยวของกน และสงทเกยวของกนนนมความสมพนธในเชงเหตและผลอยางไร การสรปดงกลาวกจะไดเปนขอสรปชวคราวออกมา เพอรอการพสจนซำาจากการวจยของนกวจยคนอนๆ จนกระทงหากพบวาการวจยซำาๆนนมความสอดคลองกนขอสรปชวคราวจากการวจยซำาหลายครงนนกจะถกรวบรวมประมวลใหเปนทฤษฎใหมโดยนกวจยรนตอไป
ดงนนการวจยทใชตรรกะแบบ Inductive เปนการวจยทมงพฒนาทฤษฎใหม ทเหมาะสมกบการอธบายสงคมทมการเปลยนแปลงไป
ถายอนไปดคำาถามในขอแรก ทถามวา การวจยกบทฤษฎมความเกยวของกนโดยผานทางวธการศกษาแบบนรนยและอปนยอยางไร นกศกษากจะตองตอบใหเหนการเชอมโยงดงทอาจารยนำาเสนอไปขางตน
110
จากขอสอบขอท 2 ทพดถงกระบวนการในการวจย ตรงนจะหมายความการวจยนนจะมกจกรรมหลายกจกรรมทจะเชอมโยงกนเปนลกโซและทกๆกจกรรมจะมความสำาคญทงสน และมการเชอมโยงกนอยางมเหตผลในแตละกจกรรม
การทเราจะเรมทำาวจยเรองใดเรองหนง เราอาจจะเรมจากการไมมขอมลอะไรเลย แตมประเดนปญหาทนาสนใจ เชนสนใจเรองคอรบชน โดยยงไมรอะไรมากนก หรออาจจะมขอสงสยวาการคอรบชนเกดจากการทขาราชการมคาตอบแทนนอยเกนไปหรอไม
หรอบางครงนกวจยอาจจะเรมตนจากการมขอมล มแนวคด มคำาถามทมาจากการอานคนควา
เมอมประเดนทสนใจกควรจะเรมตนจากการตงชอเรองสงทสำาคญในการทำางานวจยคอการอานหนงสอเปนสง
ทจำาเปนมาก เพราะถาเราอานมากๆ เราจะพบแนวความคดบางตว หรอคำาบางคำาทมลกษณะคลมเครอ เปนนามธรรมอย นกวจยกจะตองไปทำาใหมความชดเจน ตรงนกจะอยในขอของการนยามศพทเฉพาะ นนคอเมอเราจะเอาคำาบางคำามาใชในการวจยเราจะตองระบลงไปวาคำาคำานนหมายความวาอะไร
เมอเราทำาใหมความชดเจนกจะโยงไปยงเครองมอทจะไปวด กจะเชอมโยงไปสการสรางเครองมอวดและวธการวดขอมล นนคอจะตองเลอกวธการวจยทเหมาะกบเรองทเราจะศกษา
นอกจากนจะตองรวาสงทเราจะศกษานนคอใคร หรออะไร ซงการศกษาอะไร ศกษาใครนนกจะเชอมโยงกบชอเรอง เชนถาเราศกษาพฤตกรรมการมสวนรวมทางการเมองของ
111
นกศกษาในมหาวทยาลยในประเทศไทย ชอเรองนกจะสอวาสงทเราจะศกษากคอนกศกษา ขอบเขตทเราจะศกษากคอนกศกษาในระดบมหาวทยาลยทวประเทศ
การทประชากรเปาหมายในการศกษาของเราเปนนกศกษามหาวทยาลยทวประเทศกจะทำาใหการศกษาของเรากวาง และตองใชเวลามากเกนไป นกวจยจงจำาเปนตองใชวธการสมตวอยาง หรอเลอกกลมตวอยางมาใชในการศกษา ซงวธการสมตวอยางกมหลายวธ
จากนนกตองลงไปเกบรวบรวมขอมล โดยอาศยเครองมอวดทไดสรางขนมาเพอวดกบประชากรทเรากำาหนดไวแลว
ถาขอมลทไดมาเปนขอมลทตองอาศยการวเคราะหโดยใชสถต แตงานวจยบางเรองไมจำาเปนตองใชตวเลข หรอสถตในการประมวลผลกได เชนการวจยของอาจารยสมบต จนทรวงค เกยวกบการสรางภาพของผสมครในการหาเสยง ทานกจะศกษาจากใบปดประกาศทใชในการหาเสยง โดยวเคราะหวาผสมครคนนนมภาพมบคคลกอยางไรจากการพจารณาจากรปภาพ คำาพด ขอความทตดในโปสเตอรหาเสยง
ดงนนการประมวลผลขอมลกจะมความแตกตางกนเมอวเคราะหขอมลไดแลว งานวจยบางอยางทเปนงาน
วจยบรสทธกจะถกนำาเขาหองสมดเพอการศกษาคนควาตอไป แตงานวจยบางเรองกอาจจะถกนำาไปประยกตในการใชงานเรยกวาการวจยประยกต
ดงนนในความเหนของอาจารยขอสอบประมวลผลในสายตาของอาจารยจงไมควรจะเปนขอสอบทลงไปในรายละเอยด ปลกยอย แตควรจะถามถงพนฐานความรความ
112
เขาใจวาเราจะทำาวจยไปเพออะไร วจยกบทฤษฎเกยวของอยางไร และกระบวนการวจยในแตละกจกรรมในภาพรวมมอะไรบาง และแตละกจกรรมมการเชอมโยงในลกษณะทเปนเหตเปนผลกนอยางไร
************(ป 2545 เปนปแรกทอาจารยเฉลมพลมาตว และเปนผ
ออกขอสอบดวย)
วชา PS 702 ระเบยบวธวจยทางรฐศาสตร
บรรยายโดยอาจารยอรสธรรม และอาจารยเฉลมพล ป 2546
อาจารยอรสรรม พรหมมะในการศกษาเร องของการวจยสงทเราตองคดกคอ
ปญหาอะไรทเราตองทำาวจย (Research Question ) เชนเวลานรฐบาลมนโยบายหลายนโยบาย เชนนโยบายกองทนหมบาน เราอาจจะศกษาวาการดำาเนนนโยบายนประสบความสำาเรจตามเปาหมายหรอไม มการนำาเอาเงนกองทนไปทำาอะไรบาง การจะตอบคำาถามตรงนอยางสมบรณเราตองทำาวจย
ดงนนการจะตอบคำาถามไดเราจะตองมกระบวนการเกบขอมล
113
สงทเราคดเบองตนกคอปญหาอะไรบางทจะเปนปญหาในการวจย ซงมประเดนหรอมเรองทจะทำาวจยไดมากมาย
การมคำาถามในการวจยนำาไปสการตงชอเรองในการวจย และคดถงวธการในการทำาวจย
องคประกอบของศาสตร (Science ) ม 3 ตวคอ -Concept ศาสตรทกศาสตรจะตองพดเร องของ
Concept เชนคอนเซบตของการมสวนรวมทางการเมอง ในการเรยนแตละวชาเราจะเรยนถง Concept ตางๆนนเอง จากนนเรากนำา Concept ทเราเรยนในแตละวชามาใชเปนตวแปร (Variable)ในการทำาวจย
คำาวาตวแปรกตองทำาความเขาใจอกวาอะไรบางคอตวแปร ตวแปรเปนสงทสามารถแบงกลมได เชนเพศทแบงเปนหญงชายได อาย ระดบการศกษา จะแบงกลมหรอแบงระดบได
ตวแปรจะตองระบคณลกษณะของนามนนๆ เชนเพศ อาย ระดบการศกษาจะเปนคณลกษณะของคน
หรอถาพดถงไมโครโฟนจะไมใชต วแปร แตถาเป นคณลกษณะของไมโครโฟนกจะเปนตวแปรได เชนไมโครโฟนสดำา กบไมโครโฟนสแดง
ตวแปรจะแบงออกเปนตวแปรตน (Independent Variable) และตวแปรตาม (Dependent Variable)
เมอม Concept แลวเรากเอา Concept มาเปนกรอบแนวคดเรยกวา Conceptual Framework ซ งในตอนลงมอเขยนวจยจรงๆจะเขยนในบทท 2
114
-Theory ทฤษฎ จะเปนการอธบายในเชงเหตและผลวาปรากฎการณตางๆทเกดขนนนเกดขนเพราะอะไร เชนการมสวนรวมทางการเมองมาจากสาเหตอะไรบางซ งจะมน กวชาการเสนอเอาไวมากมาย
ทงนทฤษฎในทางสงคมศาสตรจะตางจากทฤษฎในทางวทยาศาสตร เพราะทฤษฎทางสงคมศาสตรอาจจะไมไดมการพสจนทดลองแบบทฤษฎทางวทยาศาสตร แตจะเปนการใหเหตและผลอยางกวางๆ วามความสมพนธกนอยางไร
การนำาทฤษฎมาใชในการวจยกจะนำามาใชเปนตวแปรอสระและตวแปรตามเชนถาตวแปรอสระคอ X ตวแปรตามคอ Y ถา X เปลยน Y เปลยน
เชนถา Y คอประสทธภาพในการปฏวตงาน X คออาย เราอาจจะพดวาอายมากขนจะทำาใหประสทธภาพในการทำางานนอยลง แสดงวาเรามทฤษฎอยเบ องหลงวาอายมความสมพนธประสทธภาพในการทำางาน และเปนความสมพนธเชงเหตผล
ดงนนสงทเราตองคดในการสรางความสมพนธของตวแปรกคอตวแปรนนเปนเหตเปนผลกนจรงหรอไม เชนถาบอกวาเพศทแตกตางกนทำาใหคนมจรยธรรมแตกตางกน อยางนถอวาไมมเหตผล
การจะสรางความสมพนธของตวแปรในการทำาวจยไดตองอาศยแนวคดทฤษฎทนำาเสนอไวในบทท 2 นนเอง
ดงนนถาเราใชทฤษฎเปนหลกในการทำาวจยกจะใชคำาวา Therietical Framwork หรอกรอบแนวคดทฤษฎ แตถา
115
ใ ช Concept เ ป น ห ล ก ก จ ะ เ ร ย ก ว า Conceptual Framwork
-Method ว ธ ก า ร ใ น ก า ร เ ร ย น ว จ ย จ ะ เ ร ย ก ว า Research Methodology หรอระเบยบวธวจย
ดงนนการมาเรยนปรญญาโทนกศกษาจะได 3 สงคอ Concept Theory และ Methodology
และในการทำาวจยคอการหาความสมพนธระหวาง 3 สงดงกลาว
ทงนองคประกอบของศาสตรจะเปนไปตามภาพคอScience
Concept TheoryMethod ปรชญาของการหาความสมพนธระหวางขอเทจจรง
กบทฤษฎในเรองของวธการวจยจะตองโยงไปสปรชญาสำาคญใน
การแสวงหาความร ซ งม 2 วธ การหล ก ค อปรชญา Induction และ Deduction
ทงนในการทำาวจยเปนเรองทเกยวของกบความสมพนธระหวางขอเทจจรงกบทฤษฎ ปรชญาทง 2 ดงกลาวกคอวธการการสรางความสมพนธระหวางขอเทจจรงกบทฤษฎนนเอง ซงทง 2 วธจะมความแตกตางกนกลาวคอ
Deduction เปนการพดถงสงทกวางๆทเปนการทวไป หรอ Generalization เสยก อน จากนนเราส งท
116
เปนการทวไปไปพสจนกบสงเฉพาะ (Specification) ทเราศกษา เชนคนทกคนตองตาย นายก.เปนคน นาย ก.ตองตาย
คำาวาคนทกคนตองตาย เปน Generalization ทเรานำามาพสจนกบนายก.ทเปนคนๆหนง (Speciification)
ดงนนถาเราใชปรชญา Deductive ในการวจยแสดงวาเราเร มทำาวจยจากการมทฤษฎอยกอนแลว เชนถาเราจะศกษาวาประเทศไทยเปนสงคมชนชนหรอไม โดยนำาเอาทฤษฎมารกซสมาใช เปนตน
ในการทำาวจยเราจงตองสกดทฤษฎออกมาเปนขอๆวาในทฤษฎไดแสดงถงเหตและผลอยางไรบางโดยทำาเปนขอ ต ร ง น เ ร า จ ะ ไ ด ข อ เ ส น อ จ า ก ท ฤ ษ ฎ (Theory Porposition) แตเราจะเลอกบางขอเสนอทเกยวของกบเรองทเราจะศกษามาตงเปนสมมตฐาน (Hypothesis)
จากสมมตฐานเรากตองไปเกบขอมลเพอพสจนวาเปนไปตามสมมตฐานหรอไม
ในการเกบขอมลจะเขาสสงทเปน Fact หรอขอเทจจรง และเกยวของกบขอมลเชงประจกษ Empirical Data
นนคอจากทฤษฎยอยออกมาเปนขอเสนอ จากขอเสนอยอยออกมาเปนสมมตฐาน จากสมมตฐานลงไปเกบขอมลเพอพสจนสมมตฐาน เกบขอมลเสรจกนำามาวเคราะห
นนคอกระบวนการวจยโดยใช ปรชญา Deductive ทมกใชกนในการทำาวจยเชงปรมาณ
การตงสมมตฐานจงเปนหวใจของการวจยเชงปรมาณ การตงสมมตฐานจะตงได 2 แบบคอ
117
-แบบพรรณนา หมายถงการตงสมมตฐานทคาดวาจะเกดอะไรขน
-แบบทชใหเหนความสมพนธระหวางตวแปร เชนตงวาถาอายมากขนประสทธภาพในการทำางานนอยลง หรอตงวาคนมอายมากขนจะทำาใหมสวนรวมทางการเมองมากขน
การตงสมมตฐานแบบแสดงความสมพนธอาจจะตงแบบไมมท ศทาง เชน บอกวาอายทเปลยนแปลงไปท ำาให ประสทธภาพในการทำางานเปลยนไป ตรงนจะไมบอกทศทางเพราะไมรวาเปลยนไปมากนอยแคไหน
กระบวนการวจยโดยใชปรชญา Deduction และ Inductive จะมลกษณะดงรป
Inductive หมายถงวธการในการศกษาทเร มจากการเกบขอมลสวนยอยๆ (Specification) กอน เชนเราไปพบวาคนทมาเรยนระดบปรญญาโทจะใสสท ไมวาจะเปนทเชยงใหม สงขลา รามคำาแหง จฬา ทำาใหเราสรปเปนการทวไป (Generaliization) ไดวานกศกษาทเรยนปรญญาโทจะใสสท
การวจยเชงคณภาพจะใชปรชญา Inductive ในการศกษาวจย นนคอผวจยจะตองเรมตนจากการเกบขอมลในพนทกอน
โดยสรปภาพรวมของกระบวนการวจยทใชปรชญา Deductive และ Inductive จะเปนไปตามรปGeneralization Theory
Proposition
118
InductionDeductionHypothesisSpecialization Fact
Empirical Data Phenomenaดงนนนกศกษาจะตองเขาใจความแตกตางระหวางการ
วจยเชงปรมาณและเชงคณภาพ ขณะเดยวกนตองเขาใจความแตกตางระหวางขอมลเชงปรมาณและขอมลเชงคณภาพดวย เพราะวจยเชงคณภาพจะใชขอมลท งเชงปรมาณและเชงคณภาพ เชนเดยวกบการวจยเชงปรมาณจะใชไดทงขอมลเชงคณภาพและขอมลเชงปรมาณ
แตความแตกตางระหวางวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพจะอยตรงท การวเคราะห คอ
1.ถาเรานำาเอาขอมลมาวเคราะหดวยหลกการทางสถต จะเปนวจยเชงปรมาณ
2.ถาเอาขอมลมาวเคราะหดวยวธการอนๆ ทไมใชสถต เชนพรรณนาความจะเปนการวจยเชงคณภาพ
เชนถาอาจารยพดวานกเรยนในหองนม 2 พนคนจะเปนขอมลเชงปรมาณ แตถาพดวานกเรยนในหองนในหองนใสสทกจะเปนขอมลเชงคณภาพ
และเวลาเรานำาขอมลเชงคณภาพมาใชในการวจยเชงปรมาณเราจะตองแปลงขอมลในเชงคณภาพมาเปนขอมลเชงปรมาณ เชนเรองความสวยกอาจจะทำาใหเปนเชงปรมาณดวยใหคำานยามและใหคาคะแนน เพอสามารถนำาไปวเคราะหในเชงสถต
119
สวนการวจยเชงคณภาพจะตองลงไปเกบขอมลจรงๆ และนำามาบรรยายใหผอานเหนจรงอยางทผวจยเหน หรออาจจะมสวนรวมในเร องนนจรงๆ เชนการทำาวจยเร องอาบอบนวดโดยผวจยปลอมตวไปเปนผหญงบรการดวย เปนตน
น นค อภาพรวมของการวจย ส งท เป นป ญหาของนกศกษากคอนกศกษาไมสามารถมองเปนภาพรวมได
สมมตถาขอสอบใหเขยนเคาโครงการวจยนกศกษากตองบอกตงแต
1.ความเปนมาและความสำาคญของปญหา2.วตถประสงคในการทำาวจย3.ขอบเขตของการศกษา เปนการบอกวาเราจะศกษาแค
ไหน ระยะเวลาแคไหน สถานทอะไรขอบเขตในการศกษาจะตางจากขอจำากดในการศกษา4.ประโยชนทคาดวาจะไดรบ (จะตองแยกใหไดระหวาง
ประโยชนกบวตถประสงค) 5.กรอบแนวคดทฤษฎทเกยวของ6.สมมตฐานในการวจย 7.ตวแปรทเกยวของ8.วธการในการเกบขอมล9.กลมตวอยางทใชในการศกษา ได มาอยางไร ส ม
ตวอยางหรอไม มจำานวนเทาไหร ทำาไมจงเลอกกลมตวอยางนน
10.การวเคราะหขอมล ถาเปนวจยเชงปรมาณตองบอกวาจะใชสถตอะไร ทำาไมจงใชสถตตวนน (การจะใชสถตอะไรขนอยกบระดบของตวแปร)
120
11.สรปผลการศกษาวาไดอะไรจากการวจย12.ขอเสนอแนะทกอยางตงแตตนจนจบจะตองมความสมพนธกน การ
วจยเปนเร องทมความสำาคญและปจจบนถกนำามาใชในการแขงขนกนทางการเมอง
อาจารยเฉลมพล ศรหงษอาจารยจะพดถงสงทเปนแกนสารของระเบยบวธวจย
จรงๆ เพราะในการศกษาของนกศกษามอาจารยผสอนหลายทานและแตละคนอาจจะมมมมองทตางกน ดงนนจงเปนเรองทยากจะคาดเดาเชนกนวาขอสอบจะออกอยางไร เพราะยงไมร วาใครเปนคนออกขอสอบ
การบรรยายในวนนจงจะนำาเสนอสงทอาจารยคดวานกศกษาควรจะร
1.ความหมายของการวจยลาวพ ฮมฟรส สนใจเกยวกบปรากฎการณทเกยวกบโฮ
โมเซกชวล หรอเร องรกรวมเพศ ปญหาทเขาพบคอเขาจะศกษาอยางไร จะเกบขอมลอยางไร จะใชอะไรเปนเคร องมอ เพราะเขามองไมออกวาใครเปนพวกรกรวมเพศบาง เพราะคนสวนใหญทเปนยงไมคอยจะเปดเผยตนเองเพระสงคมยงไมยอมรบมากนก
ฮมฟรสจงนกถงวธการวจยในตำารา ซงมหลายวธ เชนวธการทดลอง แตเขาพบวายากทจะท ำาได หรอใชวธการสำารวจกจะตองเลอกกลมตวอยางกพบวายากอกเพราะไมร ใครบางทจะเปนกลมตวอยาง
121
ดงนนฮมฟรสจงพยายามเร มตนดวยการสบใหร ว าแหลงชมนมของพวกรกรวมเพศอยทไหน และพบวาคนพวกนมกจะไปพบปะกนในหองนำาชา ซ งจรงๆแลวคอหองน ำาสาธารณะ ฮมฟรสจงใชวธการสงเกตการณอยหางๆ และพบวามกจะมคน 3 คนขบรถของตนเองมาและจอดรถไวหางและตางคนตางเดนมาพบกนในหองนำา
จากนนฮมฟรสกสงเกตการณใหใกลชดมากขน และพบวาคนทมาพบกนจะไมรจกกนเลย และพบวา 2 คนเทานนจะเปนพวกรกรวมเพศอกคนจะเปนคนนงด และเมอเสรจตางคนกตางไป
จากการสงเกตและพบวามปรากฎการณแบบนเกดขนเปนแบบแผน ดงนนในครงหนงเมอเหนคนมา 2 คนฮมฟรสจงเสนอตวเปนคนท 3 เขาไปนงด จากนนเขาจงสะกดรอบคนทง 2 ไปเพอดทะเบยนรถ
หลงจากทำาแบบนนระยะหนงฮมฟรสกไดบญชทะเบยนรถ และไปตดตอสำานกงานขนสงเพอขอรายชอเจาของรถเหลานน
จากนนเขากปลอมตวเปนนกวจยสนคาเพอเขาไปศกษาใหรวาคนทมพฤตกรรมรกรวมเพศเหลานมสถานภาพทางเศรษฐกจและสงคมอยางไร เพอดวามความสมพนธก นอยางไรระหวางสถานภาพทางสงคมและเศรษฐกจกบการเปนรกรวมเพศ เชนจะดวารายไดกบการเปนพวกรกรวมเพศมความสมพนธกนหรอไมอยางไร
ในทสดฮมฟรสกพมพหนงสอชอ Tearoom Trade ออกมาในป 1970
122
คำาถามกคอผลงานเลมนคอผลงานวจยหรอไม การจะตอบคำาถามเราจะตองรวาการวจยคออะไร
ในหนงสอของอาจารยเทยนฉาย กระนนท ไดอางองการใหความหมายของนกวชาการไทยคนหนงทบอกวาการวจยคอการศกษา คนควา หาขอเทจจรงดวยระบบทถกตองเพอใหไดมาซงความรในสงทวจยนน
ปญหากคอระบบทถกตองคออะไร และใครจะเปนคนกำาหนดวาสงไหนคอระบบทถกตอง
สำาหรบผลงานของฮมฟรสนนนกวชาการบางกลมมองวาไมใชการวจยเพราะใชวธการไมถกตอง เพราะมองวาใชวธการหลอกลวง แตบางคนมองวาเปนการวจย และยกยองวาเปนผลงานทเยยมยอดเพราะสามารถนำาเสนอสงทเปนความร และขอเทจจรงทสงคมไมเคยรมากอน
ขณะท แนวค ดของ พอลล น ยง บอกวาการวจย เปนการศกษาคนควาทางวทยาศาสตรโดยใชวธทางตรรกะวทยาอยางมระบบเพอคนหาขอเทจจรงใหมและพสจนขอเทจจรงเกาๆ และเพอวเคราะหผลกอนหลงของความสมพนธระหวางกน
จากนยามดงกลาวจะพบวามความซบซอนและตองอาศยการตความ
อาจารยเทยนฉายสรปวา การวจยยงไมมขอตกลงทตายตววาการวจยคออะไรกนแน (ซงอาจารยเองเหนดวย) แตพอสรปไดกวางๆวาการวจยคอการศกษาคนควาเพอพสจน หรอเพอหาคำาตอบ หรอหาขอเทจจรงในเร องทไมเคย
123
มการคนพบมากอน หรอเรองทเคยคนพบมาแลวแตตองการคนหาใหมอกครงเมอเวลาเปลยนไป
ดงนนเมอไมมขอตกลงทชดเจนวาอะไรคอการวจย ดงนนจงยากทจะตดสนวาอะไรคองานวจย การตดสนจงขนอยกบความคดและมมมองของแตละคน
เชนคำานยามทบอกวา การวจยคอการวจยเปนเรองของการแสวงหาคำาตอบใหกบคำาถาม หรอสงทเราอยากจะร คำานยามนเปนคำานยามทคอนขางยดหยนมาก
การทอาจารยนำาเสนอในประเดนนตองการใหนกศกษาเขาใจวาการวจยมหลายมต เพอใหนกศกษาไมตดอยในกฎเกณฑใดกฎเกณฑหนง และมทางเลอกหลายทางเพอใหสเปาหมายเดยวกน และทกวธจะมสวนถกทงสน ทสำาคญวธการบางวธจะเหมาะสมสำาหรบการศกษาบางปญหา แตอาจจะไมเหมาะสมกบบางปญหา
เชนถาเราจะศกษาการปฏรประบบราชการในสมยรชกาลท 5 มวธการเดยวททำาไดคอการศกษาจากเอกสาร เพราะเราไมสามารถลงไปอยในพนทจรงหรอศกษาจากคนในสมยนนจรงๆได
2.ความสำาคญของการวจย เราจะพบวาไมวาเราจะเรยนสาขาวชาอะไรจะตองมวชา
ระเบยบวธวจย ดงนนการระเบยบวธวจยจงเปนสงทสำาคญ หนงสอวจยของเอรล บบบ บอกวาเนองจากในการ
แสวงหาความรของมนษยนน กเพอตองการใหไดขอมลหรอความร โดยมเปาหมาย 2 ประการคอ
124
1.เพอเอาความรมาพฒนาทฤษฎดวยความเชอวาปรากฎการณตางๆจะตองมแบบแผน ถาเราเขาไปศกษาปรากฎการณนนหลายๆ ครงเราจะทราบถงแบบแผน ทมาทไป เหตและผลของปรากฎการณนนๆ เพอมาสรางเปนทฤษฎขนมา และสามารถนำาเอาทฤษฎดงกลาวไปอธบายปรากฎการณทเกดขนใหมได
การจะไดมาซงทฤษฎดงกลาวตองใชการวจยนนเองในทางรฐศาสตรทเราศกษาทางการเมองเรากอยากจะร
วาพฤตกรรมทางการเมอง หรอปรากฎกฎการณทางการเมองนาจะมแบบแผนเราจงใชการวจยมาสรางทฤษฎทางการเมองขนมาเพอใชอธบายปรากฎการณทางการเมอง
อยางไรกตามทฤษฎทเราสรางขนมาจากการวจยนนสามารถเปลยนแปลงไดเมอสงคมมการเปลยนแปลงไป ทำาใหความเชอหรอการยอมรบวาทฤษฎนนถกตองอาจจะไมเปนจรงอกตอไป เรมรสกวาทฤษฎดงกลาวไมนาจะถกตองอกตอไป ทำาใหมนกวชาการมองวานาจะมการวจยเพอเปาหมายท 2 คอ
2.การพสจนทดสอบทฤษฎทมอยแลววายงเปนจรงอยหรอไม ยงสามารถนำามาใชอธบายปรากฎการณในสงคมหรอไม และใชไดดแคไหน เชนทฤษฎทเกดขนในสงคมตะวนตกจะใชกบสงคมไทยไดหรอไม
ดงนนเปาหมายของการวจยมเปาหมาย 2 ประการคอ เพอพฒนาทฤษฎและเพอทดสอบทฤษฎ
การวจยเพอเปาหมายทง 2 ประการทำาใหมการพฒนาองคความรในดานตางๆเพมขนเรอยๆ
125
3.ตรรกะ 2 ประการของการวจย จากเปาหมายของการวจยทมอย 2 ประการขางตนนำาไป
สตรรกะ 2 แบบของการวจยคอ-Inductive หรอตรรกะแบบอปนย จะเปนการวจย
ทตองการหาขอมลจากกรณศกษาหลายๆกรณเพอนำาไปสการพฒนาทฤษฎขนมาใหม
น กวจยท ใชตรรกะแบบนจะมข นตอนของการวจยสำาคญๆ 3 ขนตอน คอ
1.การสง เกต (Observation) หมายถ งการเก บรวบรวมขอมลนนเอง โดย
-เลอกหวขอ-กำาหนดวตถประสงคของการศกษาวาตองการจะรใน
เรองอะไร เชนถาจะศกษาเรองยาเสพตดจะตองระบวาเราตอการรอะไรทเกยวกบยาเสพตด
วตถประสงคของการศกษาเปนเสมอนคำาถามทเราจะตองหาคำาตอบนนเอง
การทวธการแบบ Inductive เปนวธการทมเปาหมายเพอตองการสรางทฤษฎขนมาใหม แตหากนกวจยไปเอาทฤษฎเดมมาเปนกรอบจะทำาใหเขาไมสามารถคนพบอะไรใหมได
ดงนนในขนของการส ำารวจวรรณกรรมนกวจยทใช ตรรกะแบบ Inductive จะทำาเพยงเพอสำารวจวามใครศกษาเกยวกบเร องทตนเองจะศกษาไวบางแลวเทานน แตจะไมนำาทฤษฎทมอยเดมมาเปนกรอบจำากดในการศกษาวจย เมอถง
126
เวลาในการเกบขอมลจะตองเกบขอมลใหมากทสดเทาทจะมากได
การวจยโดยใชหลกตรรกะแบบนจงจะไมตงสมมตฐาน เพราะสมมตฐานจะกลายเปนกรอบจำากดในการศกษา
2.การคนหาแบบแผนของขอมล หลงจากไดขอมลมาแลวจะตองมการคนหาแบบแผนของปรากฎการณทเราศกษา เชนถาเราศกษาเร องการเลอกตงหลายๆคร งเรากจะพบแบบแผนทเกยวของกบการเลอกตง เชนแบบแผนเกยวกบพฤตกรรมของผสมคร แบบแผนพฤตกรรมของผเลอกตง
นกวจยจะนำาขอมลทได มาสรปมาเปนแบบแผนโดยอาศยความคดและคานยมของนกวจยมาใชในการสรปดวย
3.การสรปผลการวจย ทงนผลสรปของการวจยนนถอเปนขอสรปชวคราว ซง
อาจจะยงไมถกตอง หรอเชอถอไมไดทงหมด เพราะเปนแคขอสรปจากการศกษาแค 1 คร ง หรอเปนการศกษาจากคนๆเดยว
ดงนนจงตองรอการวจยซ ำาในเร องเดยวกนแตอาจจะตางกนทงในแงสถานท เวลา และกลมตวอยาง
และในอนาคตหากมการวจยซำาในปญหาเดยวกนหลายๆครงและพบวาผลการวจยออกมาคลายกนหรอเหมอนๆกน เรากสามารถสรปวาแบบแผนของปรากฎารณทคนพบจากผลของการศกษาใหเปนทฤษฎขนมา และนำามาใชในการอธบายปรากฎการณทเกยวของตอไป
-Deductive หรอตรรกะนรนย เปนตรรกะทนำามาใชเพอพสจนหรอทดสอบทฤษฎทมอยเดม จะเกดขนเมอนก
127
วชาการตองการทจะหาคำาตอบวาทฤษฎทมอยนนยงใชไดอยหรอไม
เมอตองการพสจนหรอทดสอบทฤษฎทมอยแตเดมนกวจยจงตองเอาทฤษฎทตองการทดสอบมาเปนตวตงในการทำาวจย ตองไปดวาทฤษฎทเราจะศกษานนมขออธบายวาอยางไร
เชนถาเราศกษาเร องพฤตกรรมการเมอง และไปดทฤษฎพฤตกรรมทางการเมอง ทบอกวาพฤตกรรมทางการเมองมความสมพนธกบปจจยทางเศรษฐกจและสงคม
ทฤษฎดงกลาวจะเปนกรอบในการศกษาเพอไปดวาขอเทจจรงทเปนอยนนตรงกบคำาอธบายทฤษฎไดหรอไม ถาไมตรงแสดงวาเรากำาลงแยงวาทฤษฎเร มไมเปนจรงอกตอไป เพราะใชอธบายปรากฎการณในสงคมไมไดตอไป
ดงนนตรรกะแบบ Inductive จะเรมจากการทนกวจยไมมพรหมแดนตางจากนกวจยทใชตรรกะแบบ Deductive ทจะมกรอบหรอมพรหมแดนทมาจากทฤษฎ
กระบวนการในการวจยทใชตรรกะแบบ Deductive 1.การตงสมมตฐานทฤษฎในทางการเมองจะเปนทฤษฎมความคลมเคลอ
เชนทบอกวาพฤตกรรมทางการเมองมความสมพนธก บปจจยทางเศรษฐกจและสงคม คำาวาพฤตกรรมทางการเมองจะมการใหคำานยามทหลากหลายวาอะไรคอพฤตกรรมทางการเมองบาง เชนเดยวกบคำาวาสถานะทางเศรษฐกจและสงคมกจะไมมความชดเจนวาหมายถงอะไรบาง
128
ดงนนการวจยทตองการพสจนหรอทดสอบทฤษฎจงเปนสงทยากวาจะเราวดหรอพสจนอะไร นกวจยจงตองทำาในสงทจะทดสอบใหมความชดเจนเสยกอน การะทำาดงกลาวเรยกดงนนนกวจยจงตองสรางสงทเปนตวแทนของทฤษฎเสยกอน
เชนจากทฤษฎทบอกวาพฤตกรรมการเมองมความสมพนธกบปจจยทางดานเศรษฐกจ อาจจะกำาหนดวา
1.ระดบการศกษามความสำาคญกบการไปลงคะแนนเสยงเลอกตง
โดยการศกษากคอตวแทนตวหนงของปจจยทางดานเศรษฐกจและสงคม และถอวาการไปลงคะแนนคอตวแทนของพฤตกรรมทางการเมอง
2.มความสมพนธระหวางรายไดดบการไปใชสทธเลอกตง
3.มความสมพนธระหวางอาชพกบการเปนสมาชกพรรคการเมอง
การสรางตวแทนของทฤษฎเหลาน จะแสดงใหเหนความเฉพาะเจาะจงในการศกษามากขน และ ตรงนคอสมมตฐานการวจยนนเอง ซงเปนความคาดหวงของผวจย ซงเปนความคาดหวงทอยบนพนฐานของทฤษฎ
สมมตฐานการวจยจงเปนตวแทนของทฤษฎนนเองเชนถาเราจะศกษาวามความสมพนธระหวางระดบการ
ศกษากบการไปเลอกตง เวลาเราจะเกบขอมลเรากจะตองถามอยางนอย 2 ขอตอกลมตวอยางคอ กลมตวอยางจบการ
129
ศกษาระดบใด และถามวาในการเลอกตงไปใชสทธในการเลอกตงหรอไม
ดงนนการตงสมมตฐานจะตงขนตอเมอเราใชตรรกะแบบ Deductive ในการวจยหรอเราตองการวจยเพ อทดสอบทฤษฎ
2.การเกบรวบรวมขอมล เมอตงสมมตฐานแลวกจะมาถงขนตอนการเกบรวบรวมขอมล จากกลมตวอยาง การเกบขอมลโดยใชตรรกะแบบ Deductive จะตองเกบภายใตกรอบสมมตฐานทวางเอาไว
นกวจยทใชตรรกะแบบนจะถามเฉพาะขอมลทอยภายใตกรอบสมมตฐานเทานน ตางจากนกวจยทใชตรรกะแบบ Inductive ทจะไมมขอจด
ขอมลทเราเกบมาไดจะนำามาสคำาตอบวาสมมตฐานทเราวางไวนนจรงหรอไม
3.การวเคราะหขอมล จะอาศยสถตมาเปนเครองมอในการว เคราะห ถ าพบวาผลการว เคราะหว า เรายอมรบสมมตฐานแสดงวาเรายอมารบทฤษฎนนเอง แตถาขอมลทออกมาพบวาเราปฏเสธสมมตฐานแสดงวาเราไมยอมรบทฤษฎนนอกตอไป
นนคอสาระสำาคญหลกของระเบยบวธวจยทนกศกษาสามารถนำาเอาไปตอยคำาถามสำาหรบขอสอบในการวจยไมวาคำาถามจะออกมาในรปแบบใด
ถาอาจารยเปนคนถามอาจารยอาจจะถามวา การวจยกบทฤษฎมความสมพนธกนอยางไร การวจยทใชตรรกะแบบ
130
นรนยและตรรกะแบบอปนยมเปาหมายและกระบวนการทแตกตางกนอยางไร
หรอถามวา การวจยจำาเปนตองมสมมตฐานเสมอไปหรอไม เพราะเหตใด หรอถามวาการวจยสามารถท ำาซ ำาเร องเดยวกนไดหรอไม เพราะอะไร
ถาอาจารยถามจะหนไมพนเร องเหลาน แตถ าเป นอาจารยทานอนๆกอาจจะออกในสงทอาจารยทานนนเหนวามความสำาคญ
คำาถาม-การวจยเชงคณภาพจำาเปนตองมกรอบแนวคดหรอกรอบในเชงทฤษฎหรอไม ตอบ-ลกษณะของการวจยเชงคณภาพ
1.ตองศกษาในภาพรวมไมมองในแงมมใดแงมมหนง2.การวจยเชงคณภาพตองใชตรรกะแบบ Inductive3.ผวจยตองเขาไปอยในสถานการณหรอพนทปรากฎกา
รณนนๆเกดขนดงนนการวจยเชงคณภาพนกวจยจ ำาเปนตองรต อง
ศกษาทฤษฎ แตไมไดนำาเอาทฤษฎมาเปนกรอบจำากดในการศกษาหรอการเกบขอมล ดงนนในการวจยเชงคณภาพตองมบททวาดวยการทบทวนวรรณกรรม
ส ร ป ว ช า PLAN A 2543
131
โดยอาจารย นยม รฐอมฤต อ.สชาต และอ.ศภสวสด
อ.สชาต-วชารฐศาสตรไมสอนใหคนคดแบบกลไก แตสอนใหคนคดในสงทเปนนามธรรมและทำาใหเปนรปธรรมเปนบางเร อง ในทางรฐศาสตรไมมอะไรทเปนเทคนคทจะนำาไปใชอธบายปรากฎการณในทกๆเรอง
รฐศาสตรไมใชวศวกรรม เราจงไมสามารถทจะทำาใหองคความรของรฐศาสตรใหเปนเทคนค หรอเปนวธการทจะใหน กศกษารบฟงและจดลงไปและบอกวานนคอส งทใชได ปญหาของเราทเจอคอทผานมาคอนกศกษาตอบคำาถามเหมอนก นหมด ซ ง เป นป ญหาท น าปวดหวมาก เพราะนกศกษามกเกงขอสอบวาจะออกประเดนไหน แตพอขอสอบไมออกอยางทเกง แตนกศกษากยงเขยนตามทเตรยมมากจะตอบขอสอบไมได เชนเราพบเสมอวานกศกษาพยายามใชทฤษฎระบบ หรอทฤษฎลำาดบขนของความตองการของมาสโลว ทงๆทไมเขากบคำาถามทขอสอบถาม
เพราะจรงๆแลวรฐศาสตรสอนใหคนคดตางกน หรอสอนใหคนทะเลาะกน รฐศาสตรเสนอใหเหนความขดแยง สอนใหเหนปญหาและการแกปญหา อาจารยมองวาการสอบ Comprehensive เป นกระบวนการหนงท จะฝกฝนให นกศกษาเปนนกรฐศาสตร นกศกษาจงควรจะตอบขอสอบตางกน เพราะในทางรฐศาสตรไมสามารถชผดชถกได แตตองแสดงใหเหนเหตผลตอประเดนทเราน ำามาเสนอ และนกศกษาสามารถเหนแยงกบความเหนในขอสอบของอาจารยได
132
การสอบประมวลความร หรอเรยกวาการสอบขอเขยนพศดาร คอการสอบทคอนขางกวาง เนนการรกวาง เนนความเป น Generalist ของน กศ กษา และ เน องจากหลกสตรนเปนหลกสตรแบบ Block Cause วชาตางๆกจะเปนการยำาใหญความรหลายวชามาอยในวชาเดยวกน
การสอบประมวลผลกจะใหนกศกษาบอกวาไดอะไรเปนกลมเปนกอนจาการเรยน การสอบ Comprehensive คอการวดวานกศกษารอะไรบาง อานหนงสออะไรบาง และนกศกษาตองสงเกตไดวาในแตละวชามนกทฤษฎอะไรบาง
ในการสอบประมวลผลความรอบรตองการวดนกศกษา 3 ดานดวยกนคอ
1.วดองคความรทางรฐศาสตร คอเรองของหลกการ คอนเซปตและทฤษฎของนกวชาการตาง เชนทฤษฎกลม ทฤษฎระบบ แนวคดพหนยม แนวคดนโอมารกซส ทฤษฎทงใหญและเลกทผานตาไปในแตละวชา นกศกษาตองประมวลออกมาไดทงหมด เชนพอเหนคำาวา Pluralist จะตองมองออกเลยวา อำานาจกระจายไปทวทงสงคม ไมไดกระจกตวอยทรฐเพยงจดเดยว
หรอเมอนกศกษาเหน Term หรอคำาศพทเลกๆ ตองนกออกวาคออะไร ถาทำาไดอยางนจะสอบผานไดอยางแนนอน ทงนนกศกษาเพยงแตรเฉพาะทฤษฎหลกๆเทานน
2.วดในเรองการวจย การวจยเปนการแสวงหาความร ใหม หรอการอธบายปรากฏการณจรงเชอมโยงสงตางๆกนเขาเปนระบบ หรอเอาทฤษฎและความคดบางเร องไปอธบายขอเทจจรงในสงคมได นนหมายความวาถาวดเราเร องวจย
133
เราจะตองมองภาพของโครงรางการวจย (Research Proposal ) ออกมาใหได
โดยขอสอบอาจจะออกมาใหเขยนโครงรางการวจยในเรองใดเรองหนงคอตองเขยนสภาพปญหา ความสำาคญของปญหา การเกบขอมล กระบวนการวจย การใชเครองมอ และนำาไปสการอธบายสมมตฐาน กคอยกวชา 798 ใหดอกคร ง เปนการยนยนวาเรารกระบวนการวจย
3.วดการประยกตใช เพราะนอกจากนกศกษาตองร เร องทฤษฎแลว นกศกษาสามารถแสวงหาความรไดแลว น กศ กษายงต องน ำาความร ไปประย กต ใช ได เพราะน กรฐศาสตรทำาหนาทนำาเอาทฤษฎมาสมพนธกบชวตประจำาวนของคน ถาไมนำามาใชวชารฐศาสตรกจะตาย และไมรจะเรยนไปทำาไม
และสงทตองคำานงถงกคอ ในยคสมยของเรานนวชารฐศาสตรเพยวๆ ไมเพยงพอทจะน ำาไปอธบายสงคมได เราจำาเปนตองเชอมโยงรฐศาสตรกบศาสตรอนๆ เราตองรวาองคความร และทฤษฎในวชาอนๆ ไมวาจะเปนเศรษฐศาสตร สงคมวทยา ประวตศาสตร อนมความจำาเปนในการดงมาชวยในการศกษารฐศาสตรทงสน
ดงนนวชาการปจจบนจงจะเปนวชาทเชอมโยงกน เชนวชาพรรคการเมองกจะไมใชวชาเดยวทเราจะน ำามาแสดงสภาวะความไมเปนประชาธปไตย แตเราตองนำามตจากศาสตรอนๆมาใชดวย
เชนเวลาเราจะถงพดการพฒนาประเทศ หรออธบายถงความยากจนของคนในชนบท เราจะอธบายโดยใชรฐศาสตร
134
อยางเดยวไมได แตจะมกรอบความรทฤษฎทกวางกวานนและเชอมโยงมาสนบสนน เพราะการพฒนานนเกยวของกบการพฒนาเศรษฐกจ การพฒนาการเมอง การพฒนาสถาบน ดงนนการพฒนาจงไมใชการเพมเมดเงนในกระเปา หรอการพฒนาเศรษฐกจอยางเดยว แตเกยวกบสงคม การศกษา วฒนธรรม วถชวต ซงบางครงในเรองเหลานรฐศาสตรเพยงอยางเดยวอธบายไมได
ดงนนคำาวา Interdisciplinary จงเปนสงทจะฝากกบน กศ กษา Interdisciplinary ซ งหมายถ งการศ กษาปรากฏการณทางสงคมโดยใชสหวทยาการ ค ำาวา Multi disciplinary กจะหมายถงการนำาเอาหลายศาสตรมาศกษา เราจะเหนวาปจจบนมวชาทเป นวชาลกผสมมากขน เชนเศรษฐศาสตรการเมอง สงคมวทยาการเมอง สงคมวทยาการพฒนา ซงเปนการเชอมโยงวชาการ 2 แขนงเขาดวย
เชนการจะวเคราะหเร องการเตบโตของชนชนกลางในเมองไทยเราจะใชวชารฐศาสตรเขาไปจบอยางเดยวไมได เพราะเร องของชนชนมความเกยวของกบสงคมวทยา ขณะเดยวกนเรากจะเลยมตทางเศรษฐศาสตร เร องวถการผลต ไมไดเชนกน
อกเร องทน กศกษาตองท ำาความเขาใจคอ เวลาเราตดตามขาวสาร สงทเราเหนคอรปแบบของการเปลยนแปลงของสงคม นกศกษาปรญญาโทตองอานขาวและมองเหนขาวนนทแตกตางไปจากชาวบานทวไป กระแสการเปลยนแปลงทางสงคมทเปนบรบทแวดลอมเราอยนนบอกไดนอกเหนอไปจากขาวทนำาเสนอในสอมวลชน
135
เชนถาพดวาเวลานในกรอบแนวคดเกยวกบการพฒนา ไมวาจะเปนทฤษฎการพฒนา ยทธศาสตรการพฒนาประเทศ เวลานจะมกระแส 2 กระแสทเผชญหนากน คอแนวคดการพฒนาประแสหลกทมงสรางความเตบโตทางเศรษฐกจและพฒนาอตสาหกรรม เพราะเชอวาการพฒนาแบบนจะท ำาใหเกดการ Trickle Down หรอกระจายการพฒนา การะจายความรำารวยในภาคสวนอนของสงคมดวย
ขณะเดยวกนกมแนวคดท 2 ทกำาลงเกดขนในเวลานเชนแนวคดเศรษฐกจพอเพยง การกลบไปชนบท แนวคดประชาสงคม เศรษฐกจเลยงตนเองได
ตรงนเรยกวามการเปลยนองคความร มการเปลยนความคด จากเดมทเชอในแบบหนงกนและใชเปนกรอบในการอธบายหรอเปนเปาหมาย กจะเปลยนมาเปนอกแบบหนง ทเรยกวาการเปลยนกระบวนทศน หรอ การเปลยนแปลงพาราไดม (Paradigm Shift)
การเปลยนกระบวนทศนคอการเปลยนทศนะรวมกนของกลมนกคดทฤษฎ นกวชาการ กลมเคลอนไหว เปนการเปลยนมมมองใหม
ดงนนการมองใหเหนกระบวนทศนและระบบคดของคนในสงคมเปนภาระกจของนกรฐศาสตร ซ งเม อมการเปลยนกรอบแนวคด จะนำาไปสการเปลยนแปลงวธในการปฏบตดวย
อกประเดนทเปนเรองใหญทนกศกษาตองเตรยมในการแสดงความเปนนกรฐศาสตร คอเราตองรวาสถานภาพของ
136
วชาทเราเรยนอยนนมอะไรบาง ซงสงทนกศกษาตองแสดงใหเหนคอ
1. รฐศาสตรเป นแขนงวชาการ น นค อรฐศาสตร เก ยวของก บการ เมอง เก ยวของก บ เร องร ฐ State นกศกษาตองรวารฐกบรฐบาลไมเหมอนกน คำาวารฐบาลไทยกบรฐไทยนนแตกตางกน ถาเราไมเขาใจการตอบคำาถามอาจจะหลงประเดน
รฐศาสตรยงเกยวของกบอำานาจและ การความสมพนธของการจดสรรผลประโยชนทางสงคม ในสมยกอนอำานาจในหารจดสรรประโยชน เราจะพดถงความสมพนธระหวางภาคสาธารณะกบภาคเอกชน แตปจจบนมภาคประชาชนเปนภาค ท 3 เขามาเกยวของ นนคอการเกดขนของขบวนการทางสงคม ขบวนการเคลอนไหวทางสงคม เชนเอนจโอ เราตองทำาความเขาใจบทบาทของตวแสดงเหลาน โดยทำาความเขาใจกบทฤษฎทเกยวของดวย
รฐศาสตรเกยวของกบการตดสนใจ เราตองไปดวามทฤษฎทเกยวของกบการตดสนใจ อยางไรบาง รวมทงทงการกำาหนดนโยบาย การนำานโยบายไปปฏบต
นคอแขนงของวขารฐศาสตร หรอ Focus of Study ของรฐศาสตร ทเราสนใจกนในปจจบน
2. ตองรจกรฐศาสตรในฐานะวชาชพ เวลานกยงมการถกเถยงวารฐศาสตรเปนวชาชพ (Professionalism) หรอไม การเปนวชาชพหรอไมนนประกอบดวย 2 สวนคอ ความร ทฤษฎ และคณธรรม จรรยาวชาชพ เชนหมอจะตองมความร เรองแพทยและคณธรรมของวชาชพหมอ
137
วชาชพกบอาชพนนจะตางกนเชนมอไซดรบจางอาจจะเปนอาชพแตไมมว
3. เราตองรวารฐศาสตรมเปาหมายอยางไร โดยรวมแลวรฐศาสตรมหนาท
-ตองพฒนาและสรางทฤษฎใหม ตรงนเปนภาระกจทออกจะหนก เพราะทฤษฎมการพฒนาตลอดเวลา
-ตองสามารถอธบายความเปนจรงทางสงคมในมตทางการเมอง เชนเราอธบายไดอยางเปนรปธรรมตอคำาถามวาทำาไมการเมองไทยยงไมพฒนา
-รฐศาสตรควรจะทำานายคาดคะเนปรากฎการณทางการเมองได มองไดวาการเปลยนแปลงทางสงคมจะเปนอยางไรในอนาคตอนใกล รวมทงวเคราะหใหเหนแนวโนมของสงคม
-นำาไปใชในการแกปญหาประเทศชาต และถอวาเปนเปาหมายสงสดของนกรฐศาสตร
อ.นยม-สงทอาจารยสชาต พดไปนนจะอยในขอสอบคอมอยางแนนอน เพราะเปนแกนของวชารฐศาสตรในระดบ Advance ซงนกศกษาตองรหลกของการแสวงหาความร หลกของการวเคราะห หลกของการพฒนาตางๆ คนทเปนมหาบณฑตตองทำาสงเหลานไดพอสมควร
ทงนรฐศาสตรเปนยอดของวชาอนๆอกทหนง ดงนนรฐศาสตรต องเอาความร สาขาอ นๆเขามาใช ท ำา ใหน กรฐศาสตรตองรกวางมาก เพราะเราไมสามารถชใหเหนอะไรไดเลยถาเราไมมความรสาขาอนๆ
อ.สชาต-เวลาเราอานตำารารฐศาสตร จะเตมไปดวยศพทมากมาย มการผลตศพทขนมาทกวนและคำาเลกๆเพยง
138
คำาเดยวบางทจะเปนคอนเซปตทสำาคญ เชนคำาวาพหนยม จะต องร ถ งต วแบบ และควรร ว า เป นอยางไร หรอค ำาว า Marxism นนตองรเลยวาคอสำานกคด หรอความคดหนงทอธบายโลก นกศกษาตองตคำาหรอคอนเซปตเหลานใหแตก อยาตอบขอสอบโดยใช Commonsense เพราะคอมมอนเซนทนนทกคนมได แตจะไมมหลกการเวลานำาไปเขยนขอสอบ
อกประการเราตองรวาทฤษฎแตละทฤษฎมระดบในการอธบาย (Level of Analysis) ดวย เชนทฤษฎระบบนนทกคนจะชอบเพราะจ ำางาย แตจรงแลวทฤษฎระบบนนเปนในระดบแมคโคร บางคร งอธบายสงเลกๆไมได เชนอาจจะอธบายเรองการประทวงของสมชชาคนจนไมได หรอถาไดกจะไมดนก ดงนนเราตองรวาทฤษฎนนมระดบการวเคราะห อยางไร
หรอพอสคอรบโมเดล ของลเธอร กลลค นกศกษาจะใชบอยมาก จะเปนทฤษการจดองคการถถาขอสอบใหวเคราะหระบบงานในองคการกเอามาตอบได แตพอสคอรบอธบายปรากฏการณทใหญกวานนไมได เชนอธบายเรองการการเอารดเอาเปรยบทางการคาระหวางประเทศไมได
นอกจากนนกศกษาตองรวาทฤษฎนนๆอยในแนว คอเปนทฤษฎกระแสหลก (Mainstream) หรอกระแสตาน เชนในเร องการคาระหวางประเทศบางคนอาจจะมองวาเปนความรวมมอระหวางประเทศ ถามองอยางนเวลาอธบายกจะตองหยบยกทฤษฎกระแสหลก เชนทฤษฎแหงความรวมมอ
139
แตถาคนทมองวาการคาระหวางประเทศคอโครงสรางของการเอารดเอาเปรยบขามชาต กจะตองใชทฤษฎทเปนทฤษฎตาน
และถาครงโจทยถามเรองความไมเสมอภาคนกศกษาจะตองทฤษฎทมลกษณะขดแยงมาอธบาย
เพราะถานกศกษาหยบเอาทฤษฎไปใชไมสอดคลองกบคำาถามกจะพลาดได
อ.นยม รฐอมฤต-ทอาจารยสชาตพดไปนน นนคอแนวทางการศกษารฐศาสตรในระดบสง และสงทนกศกษาตองถามกคอการเมองคออะไร และเราศกษาการเมองไปทำาไม
โดยสวนตวอาจารยมองวาการศกษาการเมองคอการศกษาการจดรปแบบความสมพนธของการใชอำานาจของคนในสงคม วาใครจะเปนผใชอำานาจ ใครจะอยใตอำานาจ อำานาจนนไดมาอยางไร ใชไปอยางไร และใชเพอเปาหมายใด นคอสงทนกรฐศาสตรตองใหความสนใจ
หนงสอของอรสโตเตล คอ Politics สงทแรกทเขาพยายามอธบาย กคอการเมองคออะไร และมไวเพออะไร ซงอรสโตเตลมองวาการเมองเพอมไวสงเสรมคณธรรมและศลธรรม และการจะทำาใหการเมองบรรลถงเปาหมายดงกลาวไดอยางไรนน เปนคำาถามทนกรฐศาสตรตองตอบ
สำาหรบวธการในการจดรปแบบของอำานาจ อาจจะเปนผปกครองคนเดยว เปนหมคณะ หรอใหคนสวนใหญเขามาปกครอง จากนนกมวธการ และมยทธวในการบรรลเปาหมาย
140
โดยตองคำานงถงวามทรพยากรวาจะตองใชอะไรบางตามยทธวธนนบาง
เมอเราคำานงถงสงเหลานดานหนงกนำาไปสการปฏบต กคอเรองของการบรหาร
อรสโตเตลยงพดคอการวเคราะหการเมอง เพราะจะทำาใหเขาใจสงคมทเปนอย มากขน ทงนการวเคราะห เพอจะเขาใจอะไรสกอยางจะตองทำาโดยแยกองคประกอบของสงนนใหถงหนวยยอยมากทสด ดวาสงตางๆนนมองคประกอบ และแตละสวนมความเกยวพนกนอยางไรบาง มลกษณะการทำางานอยางไร
ทอาจารยพดนนคอรฐศาสตรในแนวปรชญา เปนแนวการคดจนตนาการ ทมอรสโตเตล และคนอนอกหลายคนทจะชใหเหนถงวธการในการปกครอง เชนแนวคดของฮอบ รสโซ มองเตสกเออ กจะเสนอวธการจดการปกครองทงสน
เชนมองเตสกเออเลอกสงเกตการเมองในประเทศองกฤษพบวา ในองกฤษนนมการปกครองแบงแยกอำานาจออกเปน 3 ฝาย องกฤษจงเปนตวแบบในการเมองการปกครองทคนในยโรปสนใจและลอกเลยนแบบ มองเตสกเออจงนำาเสนอแนวคดนวาทำาใหระบบการเมองขององกฤษมความเปนประชาธปไตย กคลายกบระบบการเมองของเราทมองวาเวลานนกกรเมองใชอ ำานาจแบบขาดการตรจสอบ สรางความร ำารวยใหกบตนเองโดยทกฎหมายไมสามารถลงโทษได ดงนนเราตองมาคดวากรอบทมองเตสกเออเสนอไวนนพอเพยงหรอไม
141
ดงนนถาถามวาการเมองคออะไร มเปาหมายคออะไร กตองตอบวาการเมองคอการจดระบบการใชอำานาจทางสงคม เพอใหเกดผลตามทเราปราถนา และสงทเราปราถนาคออะไร กจะตองกำาหนดอกมา รวมทงทงกำาหนดวธการทจะเขาสเปาหมายนนอยางชดเจน สรางกลไกตางๆขนมารองรบ เพอใหเปาหมายทตองการบรรลผลได
การมองการเมองอยางงายๆแบบนกจะทำาใหเราเขาใจไดมากขน
ถาเทยบรฐศาสตรกบการแพทย แพทยจะเปนการรกษาเปนรายบคคล แตรฐศาสตรคอวชารกษาความเจบปวยของสงคม เนนการรกษาเยยวยาสงทเกดขนในปจจบน คนเรยนรฐศาสตรจงตองสนใจเหตการณปจจบน ตองอยในกระแสทจะใหความเหนตอสงตางๆได
อาจารยศภสวสด-ทผานมาทงอ.นยมและ อ.สชาต ไดเป ดประเดนทส ำาคญของรฐศาสตรวาคออะไร มน ยามทเหมอนกบการเมองหรอไม หรอเหมอนการปกครองหรอไม แมวาคำาเหลานจะไมมความหมายทเคลยรนก แตตองเขาใจวาคำาเหลานมนยทแตกตางกนอยางไรบาง
และในสงทอาจารยจะพดกคอตว Approach หรอกรอบวเคราะหทนกศกษาสามารถนำาไปเปนเครองมอในการวเคราะห
แตกอนอนนนเราจะพดถงภมหลงของการศกษา อยางท อ า จ า ร ย ส ช า ต พ ด ไ ป ว า ก า ร ร ฐ ศ า ส ต ร เ ป น Interdisciplinary นนคอประเดนทจะตองทำาความเขาใจ เราตองยอมรบวารฐศาสตร หรอศาสตรแหงรฐเปนศาสตร
142
ใหม เกดขนทหลงถาเทยบกบศาสตรทางสงคมวทยาหรอกฎหมาย เมอเกดขนทหลงรฐศาสรกพยายามเชอมโยงองคความรอนๆเขามา
เราจะเหนวารฐศาสตรกระแสหลก หรอรฐศาสตรเชงพฤตกรรมศาสตรนำาเอาความรดานสงคมศาสตรแขนงอนมาสรางทฤษฎทางรฐศาสตร
นอกจากนอาจารยจะพดถงยคตางๆของการศกษารฐศาสตร การทำาความเขาใจกบยคตางของการศกษาทางรฐศาสตรจะทำาใหเราเขาใจทชดเจนวาวชาตางๆทเรยนไปนนมนมลกษณะการคลคลายขยายตวของมนอยางไรและทำาใหเรารวาสงทเราเรยนนอยตรงไหนของรฐศาสตร โดยยคของการศกษารฐศาสตรแบงออกเปน
1. ยคปรชญาทางการเมอง เปนยคแรกของการศกษารฐศาสตร ซงสบเนองมาตงแตสมยอรสโตเตล และในศตวรรษท 19 การศกษายคปรชญาทางการเมองเร มเบาบางลง
การศกษาในยคปรชญาทางการเมองจะเรยกวาการศกษาแบบ Normative คอศกษาโดยอาศยคานยมสวนตว เป นความพยายามทจะบอกวาส งท ควรจะเปน ตองเปนอยางไร เชนอรสโตเตลบอกวาการเมองทดคอการปกครองแบบ Polity ซงหมายถงการปกครองโดยทมชนชนกลางจำานวนมาก เพอประโยชนของคนจำานวนมาก
การมองอยางนนเปนเรองคานยม หรอขอเสนอสวนตว ซงนอกจากอรสโตเตลแลวกยงมคนอนอกมากในทศกษาใน
143
แนวปรชญาทางการเมอง (อยางทอาจารยสทธพนธและอาจารยนยมพด)
แนวทางการศกษาเชงปรชญาทางการเมองยงใชไดในทกวนน ถาเราใชแนวทางนมาใชในการวเคราะหขอสอบกสามารถทำาได
เชน จอหน สจวต มลลบอกวาในระบบประชาธปไตยเสยงในการโหวตไมควรเทากนเชนนกวชาการอาจจะม 3 โหวต ประชาชนมโหวตเดยว และแทคโนแครตควรม 2 โหวต แตแนวคดของมลลนนไมมใครยอมรบเพราะเราเชอวาทกคนควรจะม 1 เสยงเทานน แตการเขยนขอสอบ เราสามารถนำาเอาคำาพดของมลลมาใชได ถานกศกษาเช อวาคนทมการศกษานอยจะคดไมเหมอนกบคนฉลาดหรอเรยนมากกวา
ยคท 2 ยคกฎหมายและสถาบน เปนพฒนาการขนตอมา ซงเปนผลทเกดมาจากยคแรก ทเดมนนในการปกครองมกษตรยเปนผปกครองตอมากระษตรยมอำานาจลดลง อนเกดจากแนวคดของนกคดกลมสญญาประชาคม ทำาใหมการถายโอนอำานาจจากสถาบนกษตรยมาส Mass มากขน คออำานาจไมไดรวมศนยอกตอไป เมออำานาจถายโอนมาทประชาชนประชาชนรดวาไมสามารถปกครองโดยคนทกคนไดจงทำาพนธสญญาทจะมอบอำานาจใหคณะบคคลไปปกครองแทน
จดนเปนจดททำาใหเกดสถาบนทางการเมองขน โดยเรมตนโดยการทำาขอตกลงในรปของรฐธรรมนญทกำาหนดอำานาจหนาทของสถาบนตางๆ เมอมกฎหมายและมสถานตางๆเกดขน แนวทางในการศกษารฐศาสตรจงเปลยนมาสแนวทางท
144
เรยกวาแนวกฎหมายและสถาบนในทางการหรอ Legal and Institutional Approach
แนวทางการศกษาแนวนจะเนนหรอการดทรฐธรรมนญหรอกฎหมายในฐานะทเป นหวใจของระบบการเมองวา รฐธรรมนญเขยนไวอยางไร โครงสรางการเมองเปนอยางไร และโครงสรางกำาหนดหนาทบทบาทอยางไร เชนรฐบาลทำาอะไร ศาลทำาหนาทอะไร
ทกวนนแนวทางนกยงมใหเหนโดยเฉพาะงานเขยนของนกวชาการหลายทานกอาศยแนวกฎหมาย
แตถาเราจะใช Approach กฎหมายและสถาบนมาใชในการวเคราะห อาจจะไมสามารถอธบายภาพแท จรงของการเมองไดมากนก คออาจจะไมสามารถตอบค ำาถามวากระบวนการทางการเมองทเปนอยนน อะไรคอสาเหตแหงปญหา
และถาศกษาตามแนวทางนเพยงแตดไดวากฎหมายใหโครงสรางทำาอะไรไดบางแตไมสามารถอธบายภาพความเปนจรงทเกดขนในทางการเมอง ไมสามารถเขาใจพฤตกรรมทแทจรงของระบบการเมอง ไมสามารถอธบายการเมองในระดบลางได
ถาเราใชวธการนก จะเปนคนทเน นการพรรณนา วาสถาบนมหนาทอยางไรบาง โดยไมสามารถอธบายในความจรงได เหลานคอจดออนของแนวทางการศกษาในยคสถาบนและกฎหมาย
จากจดออนตรงนนำาไปสการศกษาในยคตอทเรยกวา ยคพฤตกรรมศาสตร
145
3. รฐศาสตรยคพฤตกรรมศาสตร ยคนเรมตนตงแตสงครามโลกครงท 2 เปนตนมาจนถง ป 1970 การศกษาในยคนมงทจะอธบายพฤตกรรมของมนษยมากขน เนนอธบายพฤตกรรมทเปนจรง
ขอดของยคพฤตกรรมศาสตรกคอสามารถอธบายปรากฎการณจรงไดมากขน แตกมจดออนเชนกน เพราะพฤตกรรมศาสตรมความพยายามทจะมงสรางทฤษฎในเชงประจกษ (Empirical Theory) โดยการยมความรของศาสตรอนๆเขามาเชนวทยาศาสตร หรอคณตศาสตร เราจงเหนวาระเบยบวธวจยของรฐศาสตรในยคนจงเตมไปดวยตวเลข เตมไปดวยสถต เพราะตองการใหรฐศาสตรเปนศาสตร ตองการใหโตแยงไมได ตองการใหรฐศาสตรแจงนบได
และนคอสงทเปนจดออนเพราะรฐศาสตรศกษาเกยวกบพฤตกรรมของมนษยซงแจงนบไดยาก เชนเราไมสามารถทจะพดไดวาคนทมาฟงการบรรยายมแรงจงในระดบ 5 สวนคนทไมมาฟงมแรงจงใจในระดบ 0
แตตองยอมรบวายคพฤตกรรมศาสตรนำามาซงทฤษฎและกรอบแนวคดในทางรฐศาสตรมากมายและเปนทฤษฎทเราเรยนกนในทกวนน
เชนทฤษฎโครงสรางหนาทกเปนกรอบแนวคดอนหนงของการศกษารฐศาสตรในยคพฤตกรรมศาสตร ซ งเรากสามารถนำาเอากรอบโครงสรางหนาทมาใชได ซงหมายถงการมองสงตางๆเปนองครวมวาทกสงคมจะมการทำาหนาทบาง
146
อยางทจำาเปน ซงกรอบโครงสรางหนาเปนพนฐานในกรอบวเคราะหอนๆ
และกรอบอยางหนงทเกดตามมากคอกรอบทฤษฎเชงระบบ ซงเปนการนำากรอบเชงโครงสรางหนาทไปเชอมโยงเปนระบบมากขนทฤษฎระบบ ซงทง 2 กรอบใหญทเปนผลมาจากพฤตกรรมศาสตร
และกรอบเหลานสามารถนำามาวเคราะหในการตอบขอสอบได
ในยคพฤตกรรมศาสตรยงมกรอบ Socialization และ Political culture หรอกรอบสงคมประก ตและวฒนธรรมทางการเมอง ทบอกวาวฒนธรรมทางการเมองคอเครองสะทอนพฤตกรรมมนษยในทางการเมอง ซงคนทศกษาเรองวฒนธรรมการเมองกคอกาเบรยล อลมอลด บอกวาวฒนธรรมทางการมรปแบบตางคอ คอวฒนธรรมทางการเมองแบบค บแคบ วฒนธรรมทางการเมองท ยอมรบกฎหมาย และวฒนธรรมการเมองทประชาชนตองการมสวนรวมทางการเมอง
และกระบวนการสงคมประกตและวฒนธรรมการเมองนนจะแยกออกจากกนไมได เพราะสงคมประกตน ำาไปส วฒนธรรมกรเมองอนเปนผลสดทายของระบบการเมอง
นอกจากน ย งมกรอบเก ยวก บความท นสมยและพฒนาการทางการเมอง (Political Modernization และ Political development) กเปนกรอบทมองวาสงคมเมอพฒนาไปสสงคมทนสมยจะมพฒนาการทางการเมองขนมารองรบความทนสมย ความทนสมยทางเศรษฐกจและสงคม
147
ทำาใหสงคมเกดขบวนการทางสงคม จะเกดความเคลอนไหวทางสงคมหรอ Social Mobilization คอประชาชนมความตองการเขาไปมสวนรวม ซงระบบการเมองตองมพฒนาขนมารองรบกระแสความเคลอนไหวทางสงคมน
เชนฮนตงตนเสนอวา Political Development นนกคอ Institutionalization หรอกระบวนการสรางสถาบนทางการเมอง นนคอเมอมความทนสมยทางการเมองจะตองสรางสถาบนทางการเมองขนมารองรบ เชนพรรคการเมอง ถากระบวนการสรางสถาบนทางการเมองไมเกดกจะนำาไปสการผกรอนทางการเมอง เหลานคอกรอบทเกดขนในชวงพฤตกรรมศาสตร และเปนทฤษฎหลกทเราใชกนมาก
นอกจากนยงมแนวทางการวเคราะหอนๆ เชน Group Approach ซงเปนการใชกลมเปนหนวยวเคราะหในทางการเมอง หรอ Pluralist ทจะพดถงความสมพนธระหวางกลมในทางสงคม หรอแนววเคราะหคอเปอเรท หรอแนววเคราะหชนชนนำาทบอกวาชนชนนำาคอคนทกำาหนดนโยบายหลกของสงคม ตรงนกคอ Group Approach
อ .น ยม -ท อาจารยศ กสวสด พ ด ไปเป น เร องของ Approach และ Model ซงเราตองรวาเอาไปใชไดอยางไร เพราะในการเรยนเราจะตองหาวาเราจะมชองทางหรอแนวทางทจะเขาใจการเมอง เชนเขาใจโดยผานวฒนธรรมทางการเ ม อ ง โ ด ย ผ า น ช อ ง ท า ง เ ศ ร ษ ฐ ก จ เ ข า ใ จ โ ด ย ผ า นประวตศาสตร ดงนน Approach กคอแนวทางในการทเราจะแสวงหาความเขาใจในทางการเมองการปกครอง ซ งม
148
มากมายและเราจำาเปนตองทำาความเขาใจและเลอกใชใหเหมาะสม
Approach กบ Model กมความทบซอนกน ในสวนตวอาจารยมองวาโมเดลเปนสงทพฒนาขนจาก Approach เชน Approach อาจจะเป น Group Approach แตใน Group Approach นนอาจจะพฒนาไปเปน Pluralism Model หรอแนววเคราะหชนชนนำากมองวาเปน Group Approach แ ต บ า ง ค น ม อ ง ว า เ ป น Organization Approach มากกวา
Approach กจะบอกวาเราจะวเคราะหการเมองโดยใชขอมลอะไร เชนแนววเคราะห Marxist จะเปน Economic Approach เพรราะจะเนนเศรษฐกจเปนสำาคญ
ดงนน Approach คอแนวการศกษาและพฒนามาเปนโมเดลตางๆได
และการสอบประมวลผลความรอบรนนจะนนเนนเรองนเปนหลก
อ.ศภสวสด-ขอเพมเตมวาปจจบนรฐศาสตรไดกาวมาสยคหลงพฤตกรรมศาสตร หรอ Post-Modern คอการศกษารฐศาสตรจากอะไรกได เชนศกษาจากการทานอาหาร ศกษาจากรปภาพกไดนนคอ Post Modernism
อ.สชาต-ยคตางๆทกลาวไปนนคอยคสมยของการศกษารฐศาสตร ไมใชยคของการเมอง และยคปจจบนคอการศกษาการเมองอยางไมเปนทางการ เชนการเมองในเร องเขอน การเมองคอเร องการประทาง ทงนการแบงยคอยางน
149
เราเกจะเหนพฒนาทางทฤษฎวาจะมจดเนนอยางไรในแตละยค
คำาถาม-แรกสงทบรรยายมาจะนำาไปใชประกอบคำาตอบไดอยางไร
อาจารยศภสวสด-ถานกศกษาไมทบทวนแนวคดทฤษฎ กไมสามารถตอบคำาถามได เชนใหอธบายวกฤตเศรษฐกจและการเมองไทย ถาเราไมมทฤษฎเลยเราจะเรมอธบายไมได
หรอถามวาการเมองในปจจบนเปนการเมองทพฒนาไปสประชาธปไตยแบบมสวนรวม ทานเหนด วยหรอไม ถ านกศกษาไมมกรอบทฤษฎจะอธบายจากอะไร
ถาอธบายวารฐธรรมนญใหสทธประชาชนในการเขามามสวนรวมทางการเมองอะไรบางและเขยนลงไป แสดงวานกศกษากำาลง ใชกรอบทางดานกฎหมายและสถาบนทางการเมองมาอธบายการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน
แตในการตอบคำาถามจะไมใชเพยงกรอบแนวคดเพยงอนเดยวเดยวแตอาจจะเอากรอบวฒนธรรมทางการเองมาจบดวยกได เชนดวาวฒนธรรมทางการเมองของคนไทยนนจะนำาไปสประชาธปไตยแบบมสวนรวมไดหรอไม และตองดวาวฒนธรรมของเราเปนแบบไหน เปนแบบแคบ เปนแบบยอมรบกฎหมาย หรอเปนแบบทตองการเขาไปมสวนรวม
อ.สชาต-ตวอยางเชนถายกกรณความขดแยงทางสาธารณะเชนสมชชาคนจน หรอขบวนการทางสงคมใหมในสงคม โดยเฉพาะการเคลอนไหวของภาคประชาชนเราเรยกวาประชาสงคม (Civil Society) เปนการกอตวของกระแสใหมทประชาชนมการรวมตวขนเปนองคกรทงทเปนทางการ
150
และไมเปนทางการและเกดเปนกลมพลงประชาชนทจะเขาไปมสวนรวมในการตรวจสอบ ผลกดน นโยบายสาธารณะตางๆ
ถาคำาถามวาใหอธบายปรากฎการณทเกดจะขนนอยางไร การตอบกตองอาศยกรอบแนวคด หรอ Approach ตางๆ
คำาถามนคอคำาถามในการประยกตจากเร องทเกดขนในบานเมองของเรา
** ถาเปนอาจารยตอบอาจารยพดใหเหนถงพลงภาคประชาชนในฐานะทเปนขบวนการทางสงคม แตอาจารยจะไมพดในกรอบของกลมผลประโยชน เพราะผลประโยชนภาคประชาชนจะตางจากผลประโยชนของนายทน และบอกวาเวลานสงคมไทยเดนทางถงจดทสามารถแบงอาณาบรเวณออกเปน 3 ภาคใหญๆคอ มภาครฐ ภาคเอกชนหรอธรกจและภาคประชาชน
เชนเราอาจจะอธบายวาการเมองหลงยคพลเอกเปรมวาพลงราชการนนไดลดบทบาทลงอยางเหนไดชด เวลานขาราชการการนนเปนเพยงผกำากบและสนบสนน ไมใชผสงการหรอควบคมอกตอไป ขณะทภาคธรกจนนเตบโตขนมาตงแตใชแผนพฒนาแลว ดงทเราจะพบวาเบองหลงของ ส.ส.นนมาจากธรกจเสยสวนใหญ
ในการตอบถาเรามขอมลอยางนกอธบายไปไดจากนนเรากอธบายวามการเปลยนแปลงเกดข นใน
ปจจบน และเหนกระแสโดยมภาคประชาชาชนทเตบโตขนมา เขาเรยกรองผลกดนหรอเขาไปมสวนรวมในการพฒนาทองถนของตนเอง ทเราอาจจะเรยกวาชมชนเขมแขง หรอแนวคดประชาสงคม
151
อนนคอสงทเราตองเอาไปตอบคอจะตองใชพฒนาการทางประวตศาสตรมาตอบ ใชความรเร องกลม ใชเร องอำานาจทางการเมอง สามารถยกมาพดไดหมด
คำาถาม-ขณะนการเมองอยในระหวางการเรยกรองใหมการแกกฎหมายเลอกตง ไมทราบจะอาทฤษฎอะไรมาอธบายวาทำาไมเรามรฐธรรมนญ 40 เรามกฎหมายเลอกตง กฎหมายกกต. แตเรายงมการเลอกตง ส.ว.ถง 5 รอบ
การแกกฎหมายให ก.ก.ต.เพกถอนสทธนกการเมองไดหรอไม กมปญหาวาจะขดกบรฐธรรมนญหรอไม และจากการเคลอนใหแกกฎหมายไมไดมาจากรบบาลอยางเดยวแตมาจากพรรคการเมอง กลมประชาชน สอมวลชน มนเปนเร องการพฒนาการเมองและความทนสมยการเมองไดหรอไม หรอเอาทง 3 หลกมาวเคราะห
อ.นยม-เร องการวเคราะหปญหาในสงคมทมคนตงขอสงเกตวาการพฒนาประชาธปไตยของเรานนเราเนนการสรางสถาบน สรางระบบกฎหมายโดยทอาจจะไมพจารณาใหลกลงไปถ งวฒนธรรมของคนท เป นอย ว าส งท สร างข นน นสอดคลองกบวฒนธรรมทเปนอยของคนหรอไม อยางทเราจะเหนวาการซอเสยงของนกการเมองนนมการซอเสยงอยางโจงครม จนกลายเปนวถชวตไปแลวแตเรากยงพยายามบอกวาตองทำาใหการเลอกตงขาวสะอาด โดยออกกฎหมายมาบงคบ และสงทสรางขนกบพฤตกรรมนนขดกน
การพฒนาประชาธปไตยม 3 วธคอ 1. สรางสถาบน 2. สรางวฒนธรรม และ 3 คอการสรางชนชนกลาง
152
แต ท เราท ำาก นค อสรางสถาบนอย ส วนการสรางวฒนธรรมเปนเร องทเรามองขามไปเลย แตเราเนนออกกฎหมายมาบงคบ ดงนนประชาธปไตยจงเกดไดยาก
ในการอธบายเร องทถามอาจจะมองในแงของทฤษฎความขดแยงวาความขดแยงเก ดจากอะไร เก ดจากผลประโยชนไมลงตวหรอไม อยางกรณของเราขณะนนกวชาการหรอกลมพลงประขาธปไตยพยายามกดดนในการควบคพฤตกรรมของนกการเมอง แตนกการเมองกมองวาตนเองมบทบาทางการเมองสง จงไมเกรงกลวกฏเกณฑทออกมา ดงนนจงเหนวาตองมการเลอกตงถง 5 คร ง เพราะสงทกำาหนดขนมานกการเมองไมยอมรบ
เชนเดยวกบทเราตองการใหพรรคการเมองของเราเขมแขง เรากออกกฎหมายมาบงคบ เชนก ำาหนดจำานวนคนทพรรคจะสงลงสมค กำาหนดวา ส.ส.ตองสงกดพรรคการเมอง เปนตน แตกไมไดทำาใหพรรคการเมองเขมแขงขนแตอยางใด
สงทนกศกษาตองคดกคอ รฐศาสตรเปนศาสตรทเกยวกบ Descriptive ไมใช Prescriptive คอเปนสงทต องอธบาย ไมพรรณนา เพราะรฐศาสตรไมใชศาสตรทมความแมนตรง เปนศาสตรทเปนเร องวฒนธรรม คานยม ความประพฤตและความละเอยดออน
อ.สชาต-สำาหรบเทคนคในการตอบคำาถาม นกศกษาจะตองขบคำาถามใหแตกวาถามอะไร เชนถามทฤษฎความรดานใดดานหนงของคนใดคนหนง เชนใหอธบายทฤษฎพฒนาการเมองของแซมมวล ฮงตงตน เรากตองใสแนวการวเคราะหเรองพฒนาทางการเมอง
153
ถาคำาถามใหเราประยกตใช นกศกษาจ ำาเปนจะตองใส Fact หรอขอเทจจรงในเมองไทยเขาไป เชนตองบอกวาการเมองไทยมความวนวายอยางไร อาการของการไมเป นประชาธปไตยเปนอยางไร เราไมจ ำาเปนตองอางทฤษฎอนใดอนหนงทงหมด แคการใชค ำาทเป น Concept สนๆกได คะแนนแลว
คนท จ ะ ไม ได ค ะ แนนค อ คนท เ ข ย น ไป เ ร อ ยๆ ใ ช คอมมอนเซนส
การทนกศกษาพดถงกรอบแนวคด พดถงคอนเซปตได คอการแสดงภมร เปนการปะทะกนของภมรระหวางลกศษยกบอาจารย ถาอาจารยเหนวานกศกษารจรงกจะไดคะแนน
ดงนนตองขบคำาถามใหแตก และเมอใหประยกตใชและแสดงความคดเหนกใหอางทฤษฎจากนนกแสดงความคดของ วาเหนดวยหรอไม ควรจะแกปญหาอยางไร ซงตองใชเหตผลในการอธบายประกอบความคดเหน และไมมผดถก แตนกศกตองแสดงความชดเจนและรจรง
ทส ำาคญในการเขยนตองเรยบเรยงประเดนทจะตอบของเราใหชดเจนกอนลงมอเขยนวาจะตอบกประเดน ใชเวลาคดตรงนใหนานนดหนงและเขยนดวยความมนใจ และไมตองแก เพราะจะไมผด แมวาเราจะลมบางอยางเรากเลยงได ใชลลา ภาษาได ภาษาเปนเครองมอสำาคญ การแสดงความรโดยการเขยนนนมความสำาคญ และอาจารยเชอวานกศกษาทำาได
ถาคำาถามใหตอบทฤษฎใดทฤษฎหนงกตองตอบทฤษฎทถาม แตบางคำาถามโดยเฉพาะคำาถามในเชงประยกตมกจะตองการใหนกศกษาตอบในหลายๆทฤษฎ หลายคอนเซปต
154
เชนแคนกศกษาเขยนคำาวาวฒนธรรมการเมองตวเดยวกชใหเหนคอนเซบตทจะบอกวานกศกษารวาปรากฎการณบางอยางเก ดจากวนฒธรรมทงการเมอง และเม อพดถ งวฒนธรรมการเมองเรากจะนกถงกราเบยล อนมอลด หรอนกถงเร องสงคมประกต เรากแจกแจงรายละเอยดแนวคดลงไป
จากนนเรากดงกลบมาทการเมองไทย โดยตองใชการตดตามขาวการเมองมาทกวนตอบลงไป และจดระบบการนำาเสนอประเดนตางในการสอบใหด กจะตรงใจคนตรวจ อยางแนนอน
การประเมนวานกศกษาจะเหมาะสมกบการเปนมหาบณฑตหรอไมนนเราดจาก 2 เร องคอดจากกระบวนการ (Process) ซงเวลานนกศกษาผานกระบวนการเกอบจะหมดแลวค อเรยนครบทกวชา ท ำา 798 แลวและเวลาอยในกระบวนการสดทายคอการสอบประมวลผลความรอบร
อกลกษณะคอการประเมนโดย Product นนคอการเขยนขอสอบ การแสดงความคด นคอผลผลตทนกศกษากลนออกมา
******************************
สรปสอบ Comprehensiveวชา Plan A ป 2544
อาจารยนยม รฐอมฤต
155
Plan A คอวชาการเมองการปกครอง ประกอบไปดวยวชา 706 701 710 และ 712
วชาการปกครองถามองแบบรวบยอด วชาทเปนแกนของวชารฐศาสตรกคอวชาปรชญาทางการเมอง ทตงคำาถามวาจะปกครองกนอยางไรเพอใหเกดประโยชนสงสดจากการปกครอง หรอการแสวงหารปแบบการปกครองทดนนเอง และคำาถามตอไปกคอการปกครองทจดขนควรมวตถประสงคเพออะไร
เหลานคอคำาถามพนฐานในทางรฐศาสตรความสำาคญของการเมองการปกครอง
การปกครองนนอาจจะกลาวไดวาเปนเพยงเครองมอ ทจะตองใชไปเพอวตถประสงค ซงตองกำาหนดอยางชดเจน ซงโดยทวไปแลวถาศกษาจากงานเขยนของนกวชาการเกาๆ เชนโทมส ฮอบสมองวาเหตหรอความจ ำาเป นทจะตองมการปกครองกเพราะมนษยเปนสตวทเหนแกตว เอาแตได จงจำาเปนตองมกลไกทจะตองไดรบการสถาปนาขนมาเพอเปนกลไกในการทำาหนาทดแลไมไดเกดการรงแกทำารายกนในสงคม หรอเพอการรกษาความเปนระเบยบเรยบรอยนนเอง
ดงนนตามความคดของฮอบส การปกครองกมขนเพอการจดระเบยบเรยบรอยของสงคม ซงเปาหมายนเปนเปาหมายทสำาคญของการปกครองโดยเฉพาะในยคเกาๆ
การมเปาหมายทการรกษาความเปนระเบยบเรยบรอยของสงคมกจะนำาไปสความขดแยงกบสทธ เสรภาพของบคคล
156
นกคดทใหความสำาคญกบสทธของบคคลกอาจจะไมเหนดวยกบแนวคดของฮอบส โดยเฉพาะนกคดแนวเสรนยมกจะมองวารฐทำาหนาทและภาระกจทตองกระทำาภายใตเงอนไขถาไมปฏบตตามเงอนไขกจะกลาวไดวารฐขาดความชอบธรรม
เชนแนวคดของจอหน ลอคทมองวารฐไมไดจดขนมาเพอดแลความเรยบรอยเทานนแตตงขนมาเพอดแลชวตและเสร ภาพ และทรพยส นของบ คคล (Protection life property และ Right)นนคอรฐจะตองสามารถคมครองประชาชนในเรองเหลาน
โดยเฉพาะทรพยสนและเสรภาพเปนเรองทสำาคญมากในระยะตอมา โดยเฉพาะในระบบทนนยม เชนเสรภาพในการพด เสรภาพในการแสดงออก
ระบบทนนยมในทกวนนถาไมมการรบรองในเร องของทรพยสนกแทบจะเปนไปไมได การททนนยมทเปนไปไดเพราะสถาบนทรพยสนสวนบคคล
สวนนกคดบางคนมองวาการปกครองมหนาทในการ Allocation Value Authoritative หมายถงรฐมหนาทในการจดสรรผลประโยชนใหกบสงคมอยางเปนทางการ ซงแนวคดนคอแนวคดของเดวด อสตน
การปกครองเปนสงจำาเปนหรอไม ? มนษยนนเปนสตวสงคม Social Animal ซงจะหมาย
ถงสตวทตองอยรวมกนเปนหมคณะ ซงมความจำาเปนตองมการจดระเบยบ เพราะถาไมมการจดระเบยบกจะมปญหา การปกครองจงมความจำาเปน
157
ในการจดระเบยบกหมายถงการกำาหนดอำานาจหนาทในสงคมวาใครมหนาทอะไร ใครทำาหนาทออกคำาสงใครทำาหนาทรบคำาสง
การจดระเบยบกจะมคำาถามวาจะจดอยางไร จดเพออะไร เชนจดเพอประโยชนของผปกครองหรอเพอประโยชนของผใตปกครอง เหลานคอทมาของความจำาเปนในการปกครอง
บรษทหางรานเลกยงตองมการจดระบบบรหารประเทศชาตจงตองมการจดระเบยบมการปกครอง ถาประเทศไหนทการปกครองไมมความลงต ว มความต ดขดชว ตของประชาชนกไมมหลกประกน เพระการปกครองมผลตอชวตความเปนอยของสงคม
ดงนนการปกครองนอกจากมความจ ำาเปนแลวตองเปนการปกครองทดและใหประชาชนมความสขดวย ตองดวาอำานาจของผปกครองควรมแคไหน ประชาชนควรมสทธ เสรภาพแคไหน ผปกครองเขาสตำาแหนงไดอยางไร พนจากตำาแหนงดวยวธการใด เพอใหเปนประโยชนสงสดตอปรนชาชน
ระบบการปกครองจะตองจดวางสงเหลานใหลงตว ไมอยางนนกจะเกดปญหาความวนวายและความเดอดรอนใหเกดขน
รปแบบของการปกครองเมอการปกครองคอเครองมอ ทำาใหมแนวคดทตางออก
ไปในแงของรปแบบการปกครอง เชนบางคนมองวาการปกครองตองเปนไปในแงของการเขมงวด บางคนมองวาจะ
158
ตองปกครองใหนอยทสด ในบางแนวมองวาไมควรจะมการปกครองเลย เหลานเปนขอถกเถยงกนในวงการรฐศาสตร
สำาหรบรปแบบการปกครองนนจะคอยๆพฒนาโดยผานการตอส การนองเลอด การตอสทางความคด จนกระทงมาสรปแบบการปกครองทพฒนากาวหนาขนมา
เชนในประเทศไทยเองระบบการปกครองกเปลยนแปลงมาเร อยๆจากอำานาจอยท คนบางกลมบางพวกกเปนการพฒนาใหประชาชนเขามามสวนรวม ผมอำานาจกจะมวาระ มกตกาในการใชอำานาจ เพอใหเกดประโยชนสงสดตอประชาชน
ดงนนเนอหาของการปกครองกคอการแสวงหารปแบบของการปกครองทดในแตละสงคม ซ งแตละสงคมกจะมความแตกตางกน เพราะคนของแตละสงคมจะตางกน มความสามารถมความรตางกนระบบการปกครองจงไมมรปแบบทมบรรทดฐานทจะใชกบทกสงคมได
เชนในธเบตนนเปนสงคมทผคนมการศกษาในขนตำาความสามารถในการดแลและชวยเหลอตนเองตำามาก แตมความเชอมนในพทธศาสนาอยางแรงกลาจนกระทงการทำามาหากนเปนเรองรองๆลงไป สงคมธเบตจงเหมอนกบสงคมในยคโบราณ ผคนยงมระดบของการพฒนาการทตางกนมาก ซงทำา
ระบบการปกครองทนำามาใชจงตองสอดคลองกบความพรอมของประชาชน และระดบความสามารถในการเลยงดตนเอง
ดงนนหากมการกลาววาประชาธปไตยเปนระบบการปกครองทดทสดและใชไดกบทกสงคมกอาจจะไมเปนความ
159
จรง และการปกครองแบบไหนจะเปนการปกครองทดจงไมมคำาตอบทแนนอน แตขนอยกบสภาพสงคม การปกครองทดจงมความเปนนามธรรมและมความเปนพลวต นนคอมการเปลยนแปลงลนไหลได
(ในการเรยนสงคมศาสตรซงเปนวชาทมความลนไหลสงนนจงตองเพงไปสเปาหมายและดถงวธการ ซงวธการกจะเปลยนแปลงไปตามเปาหมาย การจะหาคำาตอบทตายตวในทางสงคมศาสตรจงเปนไปไมได)
ความแตกตางของการเมอง การปกครอง และการบรหาร
สำาหรบคำาวาการเมองกบการปกครอง ซงโดยทวไปมกจะใชปะปนกน แตในตำารานนมกพยายามบอกวา 2 คำานมความตางกน
ในทางรฐศาสตรนนเราจะแบงออกเปน 2 สวนคอรฐกบสงคม รฐกคอคนทใชอำานาจปกครองสงคม สงคมในทนกคอประชาชนทถกปกครอง
ในสวนทสงคมจะมอทธพลตอการกำาหนดแนวนโยบายของรฐหรอกำาหนดทาทของรฐ ตรงนจะเรยกวาการเมอง เชนการจะเลอกใครเปนผแทน จะเลอกใครเปนนายก นโยบายในเร องนนจะเปนอยางไร เหลานเปนทาทหรอเปนพลงทางสงคมทกระทำาตอ หรอกดดนใหรฐตองทำา เหลานเรยกวาการเมอง
เชนนโยบายเลยงกงในเขตนำาจดกจะมคนทเหนดวยและไมเหนดวย ซงอาจจะมความขดแยงกน กลมทเหนดวยและไม
160
เหนดวยเหลานกจะแสดงทาทเพอบงบอกไปยงรฐบาลวาจะตองทำาอยางไร
ทงนกระบวนการของการเมองกจะเกยวของกบความขดแยง เกยวของกบอำานาจ
คนทเปนนกการเมอง กจะเปนตวแทนของสงคมทเขาไปใชอ ำานาจรฐ นโยบายทออกมาจากรฐก จะสะทอนความตองการของสงคม
การเมองจงเปนกระบวนการหรอเปนกจกรรมในภาคสงคมทไปกำาหนดทาท นโยบายหรอบทบาทของภาครฐนนเอง
รฐการเมอง การปกครอง
สงคม
สวนกลไกของรฐทมเหนอสงคมจะเรยกวาการปกครอง การปกครองคอการใชอ ำานาจของรฐเหนอสงคม การใช อำานาจเปนการกระทำาทเกยวของกบเรองตางๆคอ
1.การออกกฎระเบยบ หรอกฎหมาย (เปนบทบาทของฝายนตบญญต)
2.การบงค บใชกฎหมาย (จะเป นบทบาทของฝายบรหาร)
3.การปกครองเกยวของกบการวนจฉยและตความกฎหมาย (เปนบทบาทของฝายตลาการ)
161
การปกครองจงเปนปฏกรยา หรอกจกรรมทผปกครองทำาตอสงคม
การเมองกบการปกครองจงมความแตกตางกน แตกเปนองคประกอบของกนและกน การเมองตรงนอาจจะมความหมายถงกระบวนการทสงคมมพลงเหนอรฐ
แตการเมองกยงมความหมายอนทแฝงอยมากมาย เชนพดวาการเลอนขนเลอนตำาแหนงเปนเรองการเมอง การเมองในความหมายตรงนจะหมายถงการใชเสนสาย เลนพรรคพวกโดยไมเปนไปตามกฎเกณฑ
นนคอการทำาความเขาใจเบองตนเกยวกบการเมองการปกครอง ทงในความหมาย ความสำาคญ และความแตกตางของการเมองและการปกครอง
การบรหารนอกจากการเมองการปกครองแลว ยงมคำาวาบรหารท
มกจะใชควบคกนหรอปะปนกนเสมอ การบรหารจะหมายถงเทคนคในการทำางาน ดงนนการพดถงวชาการบรหารกคอการพดวาจะทำาอยางไรใหงานประสบความลลวง จะแกปญหาอยางไร เทคนคการทำางานเชนการแบงงาน การจดองคการ การหาคนเขาทำางาน
แตการปกครองนนไมคอยจะเนนเทคนควธการแตมกจะพดถงอำานาจอยทใคร ใชอยางไร ใชเพอประโยชนของใคร ระบบการปกครองทไมสนองประโยชนตอประชาชนเกดจากอะไร
คำาถามตอการปกครองและการบรหารจงตางกน
162
นนคอความแตกตางระหวางการเมอง การปกครอง และการบรหาร
แนวทางในการทำาความเขาใจก บการเมองการปกครอง
การเมองการปกครองเปนเรองทมความซบซอน การจะทำาความเขาใจสามารถทำาไดเหลายชองทาง
1.การทำาความเขาใจผานอดมการณ (Ideology) เชนมองวาประเทศต างๆปกครองประเทศโดยอาศ ยอดมการณอะไร เชนประเทศไทยในเวลานปกครองโดยอาศยอดมการณ เสรประชาธปไตย จนปกครองโดยอาศ ยอดมการณสงคมนยม หรอพมาทปกครองโดยอดมการณเผดจการ
การศกษาการเมองผานอดมการณกจะทำาใหเราเขาใจภาพในทางการเมองในบางสวนพอสมควร
เชนคำาวาเสรประชาธปไตย เสรนยมกบประชาธปไตยนนจะเปน 2 สงทไมเหมอนกนแตเอามาใชรวมกน
เสรนยมหมายถงการใหสทธเสรภาพแกประชาชน การมหลกประกนในเร องสทธเสรภาพ รปแบบการปกครองทรฐมอำานาจนอยไมแทรกแซงสทธเสรภาพของประชาชน การอยร วมก นอย างม เหตผล การท ร ฐต อ งม อ ำาน าจจ ำาก ด (Limited Government)
สงคมทยดแนวคดแบบเสรนยม คนในสงคมจะตองมความอดกลน คนในสงคมจะตองมความประนประนอม เพราะหากไมมประนอม ไมอดกลนสงคมกจะอยไมได เพราะใน
163
แนวคดเสรนยมคนทกคนมเสรภาพไดตราบใดทไมละเมดสทธของคนอน เพราะหากละเมดสทธจะไมใชเสรนยม
แนวคดเสรน ยมมองวารฐบาลทด ท สดคอรฐบาลทปกครองนอยทสด (Best Government is the less Government ) เป นการมองจากแนวคดทมองวาการปกครองคอสงทเลวรายเพราะการปกครองจะทำาใหเกดการสญเสยเสรภาพ
ขณะทการปกครองโดยระบอบคอมมวนสตรฐจะม บทบาทมาก
ป ร ะ ช า ธ ป ไ ต ย (Democracy) ก บ เ ส ร น ย ม (liberalism) จะมความแตกตางกน
ประชาธปไตยจะหมายถง ระบอบการปกครองทใหสทธใหเสยงกบประชาชน ประชาธปไตยอาจจะลดรอนสทธเสรภาพของประชาชนกได เพราะประชาธปไตยอาจจะไมไดสงเสรมสทธเสรภาพของประชาชน แตขนอยกบวาประชาชนเขามาวางกฎเกณฑสงคมมากแคไหน
นอกจากนสงทผกตดกบระบบการเมองการปกครองกคอระบบเศรษฐกจทแตละประเทศจะตองมระบบเศรษฐกจแบบใดแบบหนง เชนทนนยมเสรจะตองมความเชอมโยงกบระบบเศรษฐกจ
ทงนลทธหรออดมการณเปนตวชนำาทศทางประเทศ เชนถาเปนทนนยมแสดงวาประเทศนนใหความสำาคญกบเอกชนอยางกวางขวางในการประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจขณะทรฐจะจำากดตวเองในทางเศรษฐกจ ขณะทสงคมนยมนนรฐยงเขามามบทบาททางเศรษฐกจสง
164
จนในปจจบนกำาลงถกตงคำาถามวาจนเปนทนนยมหรอสงคมนยมกนแนเพราะปจจบนจนเปดใหมการลงทนของภาคเอกชนอยางกวางขวาง แตกอาจจะกลาวไดวาจนมลกษณะทเปนสงคมนยมอยมากเพราะรฐยงเขามามบทบาทในการเปนกลไกในการประกอบการทางเศรษฐกจ มเพยงบางเมองเทานนทเปดโอกาสใหเอกชน แตพนทสวนใหญกจกรรมทางเศรษฐกจยงอยในความดแลของรฐ แตจนไดเปลยนแปลงใหระบบตลาดเขามาสประเทศจนมากขน
นคอการมองการเมองผานอดมการณทางการเมอง (Political Ideology) ซงจะสามารถทำาความเขาใจไดวาประเทศนนมการปกครองในรปแบบใด ใครจะมบทบาทกวากนระหวางรฐกบประชาชน ซ งการทจะบอกวาใครจะมอ ำานาจมากกวาใครนนจะไมมคำาตอบทตายตวขนอยกบแตละสงคม
เชนในประเทศไทยเมอ 100 ปทแลวถาเราใหประชาชนมอำานาจมากกวารฐกอาจจะเปนไปไมได หรอถาใหจอมพลสฤษด มาเปนผนำาในชวงนกนาคดวาบานเมองจะเปนอยางไร เพราะในยคของจอมพลสฤษดนนผนำาจะมอำานาจมาก
ในระบบเผดจการจะเปนระบบการปกครองทรฐใชอำานาจโดยพลการ ขนอยกบผมอำานาจเปนสำาคญ การทเผดจการจะดตอบานเมองหรอไมกขนอยกบผปกครองวามความสามารถแคไหน มเจตนาดตอบานเมองแคไหน ทมเทการทำางานใหบานเมองแคไหน ดงนนการปกครองโดยเผดจการจงขนอยก บผน ำา ประชาชนนนเป นเพยงผได รบผลพวงของการปกครองทงทางทดและไมด
165
ระบบเผดจการเป นระบบทไมมการประก นส ำาหรบประชาชนและขนอยกบผปกครอง
นกรฐศาสตรพยายามแสวงหารปแบบการปกครองทดทเหมาะสม อาจารยมองวาถาเราไมสนใจคำาถามนวชารฐศาสตรกไมจำาเปนตองมาเรยน ดงนนหวใจของการเรยนรฐศาสตรกคอการแสวงหารปแบบการปกครองทเหมาะสม
ป ร ะ ช า ธ ป ไ ต ย แ บ บ ม ส ว น ร ว ม แ ล ะประชาธปไตยแบบมตวแทน
ท ผ า น ม า เ ร า ม ร ะ บ บ ป ร ะ ช า ธ ป ไ ต ย โ ด ย ผ แ ท น (Representative Democracy) แตพบวามปญหาคอตวแทนของประชาชนไมไดทำาหนาทการเปนผแทนทด เพราะเขามาใชอำานาจในการหาผลประโยชนของตนเอง นำามาซงป ญหาความป นป วนจนมการเรยกรองใหมการปฏ ร ปการเมองใหม
ทกวนนสงคมไทยจงกำาลงเขาสระบบประชาธปไตยในแบบการมสวนรวมหรอ Participatory Democracy ห ร อ บ า ง ค น อ า จ จ ะ ก ล า ว ว า เ ป น แ บ บ Supervisory Democracy หรอประชาธปไตยแบบมการตรวจสอบ ซงมองวาเปนชองทางในการแกปญหาการมประชาธปไตยแบบมตวแทน
ประชาธปไตยแบบตวแทน คอประชาธปไตยทก ำาหนดบทบาทของประชาชนหลกคอการเลอกผแทนเขาไปทำางาน จากนนกเปนอำานาจหนาทของผแทนทจะเขาไปใชอำานาจในการปกครองบานเมอง ซ งหลายคนมองว าท ผ านมา
166
ประชาธปไตยแบบมตวแทนไมไดสนองตอบตอการทำาใหชวตของประชาชนดขน แตผแทนกบแสวงหาผลประโยชน
สำาหรบประชาธปไตยแบบมสวนรวม ซงมองวานาจะเขามามบทบาทในการแกปญหาในแบบเดมนนมหลกการ 4 ประการดวยกนคอ
1.การใหประชาชนมอำานาจในการถอดถอน (Recall) บคคลทตองการใหออกจากตำาแหนง โดยจะตองมการเขาชอของประชาชน ซงจะทำาไดสำาหรบเจาหนาทในระดบทองถน ไดโดยตรง
การ Impeachment ซงเปนการเขาชอของประชาชนเพอเสนอใหมกระบวนการไตสวนบคคลทประชาชนตองการใหออกจากตำาแหนงโดยมกลไกในการไตสวน (คอวฒสภาโดย ปปช.ชมล)
ดงนน Impeachment กบ Recall กจะตางกน2.อำานาจในการรเร มกฎหมาย (Initiative) เดมการ
เสนอรางกฎหมายนนเฌนหนาของผแทนแตในรปแบบใหมประชาชนจะมสวนในการเสนอรางกฎหมาย เชนเวลานมการเสนอรางกฎหมายธนาคารทองถน
4.การลงประชามต (Referendum) จะเปนการให อำานาจประชาชนตดสนปญหาทสำาคญๆของชาต โดยทผานมาในระบบประชาธปไตยแบบมตวแทนผแทนจะทำาหนาทตดสนในปญหาตางๆของชาต แตการลงประชามตเปนการสงวนใหประชาชนสามารถตดสนใจวนจฉยดวย
เชนถาหากประเทศไทยจะเขาสสงครามรฐบาลกอาจจะเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวม (แตในประเทศไทย
167
การตดสนของประชาชนไมไดเปนการชขาด เพราะรฐบาลนำาเอามตของประชาชนไปพจารณาอกขนหนง)
5.การประชาพจารณ (Public Hearing) เปนหนทางหนงททำาใหประชาชนเขามามสวนรวมในการตดสนใจของรฐบาล
ดงนนโดยรฐธรรมนญปจจบนทจะตองใหประชาชนเขามามสวนในการตดสนในโยบายทส ำาคญ โดยเฉพาะนโยบายหรอโครงการทมผลกระทบตอประชาชน
มาตรการเหลานจะเปนมาตรการใหมทแสดงใหเหนถงความพยายามทจะทำาใหประชาธปไตยของเรานนเปนรปแบบของประชาธปไตยแบบมสวนรวม
นอกเหนอจากการทเราเปลยนรปแบบจากประชาธปไตยจากแบบต วแทนมาเป นแบบมส วนรวมก มการน ำา เอาประชาธปไตยแบบมการตรวจสอบหรอกำากบดแลมาใชดวย เพราะตามรฐธรรมนญฉบบใหมมองคกรใหมทเขามาทำาหนาทในการตรวจสอบเชน ปปช. กกต. ศาลรฐธรรมนญ คณะกรรมการสทธมนษยชน เปนตน
เดมกลไกบางอยางกมอยแลวแตมอำานาจนอย กมการเพมอำานาจในการตรวจสอบใหกวางขวางขน ตรงแสดงใหเหนวาประชาธปไตยของเราไดเปลยนโฉมหนาไป ซงสะทอนใหเหนวาประชาธปไตยแบบเดมนนไมไดสรางความพงพอใจ
นนคอการปกครองในระบอบประชาธปไตยทจะมหลายรปแบบ และรปแบบจะเปนอยางไรกขนกบประชาชนในสงคมนนๆดวย เชนถาประชาชนเรามความพรอม มความร กจะเออตอการมประชาธปไตยแบบมสวนรวม ถาประชาชนไมม
168
ความร ไมมความสามารถแตเปดโอกาสใหเขามามสวนรวมทกคนกอาจจะสรางความโกลาหลใหเกดขนในสงคมกได
คำาถาม-การทรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยกำาหนดนโยบายการจดระเบยบสงคมถอวาเปนรปแบการปกครองหรอไม
อาจารย-ไมใชรปแบบการปกครอง แตเปนการใชอำานาจรฐเหนอสงคม และกฎหมายในเรองนกมอยแลวเพยงแตไมมการบงคบใชอยางจรงจงเพยงแตรฐมนตรคนปจจบนบงคบใชอยางจรงจงมากขนเทานน
การจดระเบยบสงคมกมประเดนทนาสนใจเชนกนวาและจะสะทอนดกรของรปแบบการปกครองดวย เชนประเทศไทยสงเสรมกจกรรมการทองเทยว สงเสรมการใชชวตบนเทงสงคมกจะเปนอกแบบหนง
แตถามองวาสงเหลานทำาความเสยหายใหสงคมและมการจดระเบยบสงคมกจะเปนอกแบบหนง
สำาหรบทมองวาการจดระเบยบทางสงคมนนเปนเร องการเมอง ในทนกพดไดวาการจดระเบยบสงคมเปนการใชอำานาจรฐ ขนอยกบฝายการเมองวาจะมความเขมงวด ผอนปรนมากนอยแคไหน การเมองจงเปนสงชนำาการจดระเบยบสงคม การจดระเบยบสงคมในทนกคอการปกครอง ขณะทภาคการเมองประชาชนกเขามามบทบาทในการวพากษวจารณนโยบายการจดระเบยบทางสงคม (ดงท จะเหนได จาก Action ทเกดขนคอการออกมาประทวงของคนบางกลม และการออกมาสนบสนนนโยบายของคนบางกลม-กง)
169
คำาถาม-กรณคดปกปดทรพยสนของนายกรฐมนตร ทำาไมจงออกมาเปนเสยง 7/8 จงมความนาสงสย เสยงท 8 เปนปญหาของสงคมไทยหรอไม
ตอบ-ศาลรฐธรรมนญมอำานาจในการตดสนวนจฉยคดเกยวของกบการละเมดรฐธรรมญ สวนการทำาหนาทเทยงตรงหร อ ไม อ าจจะย ง ไมม บรรท ดฐานท ช ด เจน หร อรฐธรรมนญเองกยงตความไดหลากหลาย เชนการชแจงทรพยสน อยในหมวดของการใชอำานาจรฐ
อาจารยเองกไมอาจจะตอบในคำาถามดงกลาวไดอยางเดนชดนก แต สงทนาถามกคอถาคณทกษณผดกอาจจะมรฐบาลใหมกอาจจะเปนรฐบาลหนของคณทกษณบานเมองจะไดอะไรบาง
สงทคดไดกคอเราจะยอมตายกบกฎระเบยบหรอใชกฎระเบยบเพอใหบานเมองอยรอด
คำาถาม-จงวพากษรปแบบการปกครองของอฟกนนสถานวาเปนแบบใด
อาจารย-อฟกานสถานนนใชหลกการศาสนาอสลามมาใชในการศกษา อำานาจในการปกครองขนอยก บผน ำาทางศาสนา ถาเทยบแลวจะใกลเคยงกบอหรานในสมยโคไมน หรอเรยกวาการปกครองในแบบเทวราชยกได เปนการปกครองโดยตวแทนของพระเจา ผปกครองคอผทมความศกด สทธ ประชาชนคอผ รบใชพระเจา ต างจากประชาธปไตยทผ ปกครองตองรบใชประชาชน
170
2.การทำาความเขาใจการเมองผ านแนวคดเชงสถาบน (Institutional Approach) เปนการพดถงกลไกความเกยวพนเชงอำานาจหนาท
การทำาความเขาใจการเมองในเชงสถาบนมสวนดทมลกษณะเปนภาพนงทสามารถเขาใจไดงาย เชนเราอาจจะตงคำาถามวาในการปกครองบานเมองมสถาบนอะไรบางทท ำาหนาทและสถาบนเหลานมอำานาจหนาทอยางไร การปกครองดำาเนนไปอยางไร กสามารถหาคำาตอบโดยการไปดกฎหมาย หรอระเบยบตางๆ
แตการศกษาในแนวสถาบนกจะมขอจำากดหลายประการเชน
-เปนการศกษาทมกจะเปนภาพลวงตามโดยไมไดเขาใจเบองหลงทแทจรงของสถาบนนน เชนถาเราจะทำาความเขาใจจากตวบทกฎหมาย วากระบวนการในการออกกฎหมายของฝายนตบญญตนนทำาอยางไร การนำาเอากฎหมายไปปฏบตในฝายบรหารทำาอยางไร การตดสนในในกรพพาทของฝายศาลทำาอยางๆไร
แตในขอแทจรงแลวการเขาใจแคนนไมเพยงพอ เพราะการทำางานของสถาบนเหลานจะมกลมพลงในการทำาหนาทผลกดนการตดสนใจของกลมพลงเหลานอย
3. การมองการเมองโดยใชแนวค ดเชงระบบ เปนการพจารณาถง Input และ Output ฝนการทำาเขาใจการเมองการปกครองได นนคอจะมองวาการเมองจะเปนอยางไรขนอยกบ Input ทงนสงทเปน Input ของการเมองอาจจะประกอบไปดวย
171
-เศรษฐกจ-ศาสนา-อดมการณ-ปญหาสงคมอนๆ เหลานจะเปนตวกำาหนด การเมอง ซงจะเปน Outputเชนประเทศไทยทผ านมาเรามปญหาเศรษฐกจมาก
เศรษฐกจกกลายเปนตวกำาหนดการทำางาน การดำารงอย การมเสถยรภาพหรอการไรเสถยรภาพของรฐบาล เราจะพบวาทผานมาคนทมความรทางเศรษฐกจเปนคนทชาตมความตองการมากเพอใหเขามาแกปญหาเศรษฐกจ จากเดมในชวงทเราไมมปญหาคนทเขามาเปนรฐมนตรคงอาจจะไมจ ำาเปนตองมความรดานเศรษฐกจมากนก
สวนศาสนากเขามามสวนในการอยหรอไปของรฐบาลได เชนกนในบางประเทศเชนอหรานศาสนากมาเปนตวกำาหนดทศทางของประเทศ หรออฟกานสถานในเวลานกปกครองโดยผนำาศาสนา
หรออดมการณทางการเมอง โดยเฉพาะในชวงของ 14 ตลากมการนำาเอาอดมการณทางการเมองมาชนำาสงคมมากเชนกนมการตอสกนระหวางกลมซายกบขวาแตปจจบนกลดความสำาคญลงไป
ดงนน Input ทเขาสระบบการเมองอาจจะมหลายตวแตในบางชวงเวลาอาจจะมแคตวใดตวหนงทเขามามบทบาทในการกำาหนดทศทางของความเปนไปในทางการเมอง
172
นนค อต วอยางของแนวทางทจะน ำามาใชการมองการเมอง ซงยงมแนวคดอนทจะนำามาใชในการทำาความเขาใจการเมองการปกครองอกมากมาย
โดยสรป
วงกลมหลายวงกลมทลอมรอบอย วงกลมในสดคอรฐบาล ท ำา ห น า ท ใ น ก า ร ต ด ส น ใ จ (The Political Decision Process ) และการตดสนใจของรฐบาลมผลผกมดใหฝายตางๆตองทำาตาม
สวนสงทเปนอยวงนอกออกไปเปนเรองของการกระจายของอำานาจ (Distribution Power) ตรงนจะเปนระบบการปกครอง เพราะแมตวรฐบาลจะเปนตวตดสนใจ แตการตดสนใจของรฐบาลวาจะกระจกหรอกระจายขนอยกบรปแบบการปกครองทรฐนนเอามาใช เปนประชาธปไตย หรอเผดจการ สวนรฐบาลจะเปนรฐบาลประชาธปไตย เผดจการ กจะมหนาทในการตดสนใจ แตระบบการปกครองแบบไหนจะบอกไดวาอำานาจในสงคมกระจกหรอกระจาย
ในประเทศไทยในยค รสช. ยคจอมพสฤษด อำานาจกจะกระจกอยทผนำา สวนการจดใหมการกระจายอำานาจในการปกครองกจะสอดคลองกบการปกครอง
Political Decision Process
Political Ideology
Distribution Power
CultureEconomy
173
วงกลมอกวงจะหมายถงอดมการณทางระบบเศรษฐกจและอดมการณทางการเมอง เชนสงคมนยม ทนนยม หรอเปนแบบผสม (Mixed Economy) ระหวางทนนยมและสงคมนยม หรอเปนระบบเศรษฐกจแบบวางแผนจากสวนกลางอยางเครงครด ก จะมสวนตอระบบการเมองการปกครองวาจะเปนระบบการเมองทเปดกวางหรอปด
เชนเปนระบบเศรษฐกจแบบวางแผนจากสวนกลาง ประชาชนกจะมสทธมเสยงนอย
ร ะ บ บ อ ด ม ก า ร ณ ท า ง ก า ร เ ม อ ง (Ideological System) กจะเปนแนวคดคอเชนอนรกษนยม ทเปนแนวคดพวกตอตานการเปลยนแปลง Liberal
วงสดทายคอวฒนธรรม (Culture) หรอวถชวตของผคน เชนสงคมไทยเราอาจจะมวถชวตในแบบอปถมภทผเขมแขงจะตองดแลผทออนแอกวา วฒนธรรมเกยวของกบคานยม ทเนนเจาขนมล นาย เดกตองเคารพผใหญ คานยมทบอกวา 10 พอคาไมเทาพระยาเลยง
เหลานกมผลกระทบตอระบบการเมองการปกครอง
แนวทางในการทำาขอสอบ Plan A โดยอาจารยสชาต ศรยารนย การสอบประมวลผลเปนดานอยางหนงทจะสกรนใหคน
ของเราออกไปเปนมหาบณฑตทมคณภาพ สงทอาจารยจะพดกคอหลงจากทนกศกษาเรยนมาใน
เนอหาสาระมากมายแลวจะประมวลวชาตางๆทเรยนมาไดอยางไร
174
Comprehensive หรอในบางแหงจะใชคำาวาการสอบขอเขยนพศดารตามมาตรฐานทวโลกนาจะหมายถงการมความร 3 ดาน
1. การมความรทฤษฎทางดานศาสตร เวลานนกศกษาตองถามตวเองวาถงเวลานเราไดอะไรทเปน สาระ ทฤษฎหรอเนอหาลวนของวชารฐศาสตร ทงการเมองการปกครอง บรหารรฐกจและความสมพนธระหวางประเทศ
2. สามารถนำาเอาความรนนประสานกบขอเทจจรง หรอสถานการณโลกทเกดขนจรงไดหรอไม เชนเมอดนโยบาย 30 บาทรกษาทกโรคของรฐบาลไทยเราตองสามารถนำามาเชอมประสานกบหลกการหรอองคความรในวชานโยบายสาธารณะไดหรอไม สามารถอธบายกระบวนการของนโยบายตงแตการกอตวของนโยบาย การนำานโยบายไปปฏบตและการประเมนผลนโยบายมาวเคราะหนโยบายไดหรอไม
3. ตองมความรในวธการแสวงหาความรใหม นนคอมความรในวธวจยหรอไม เชนเราอยากจะทดสอบพสจนความคด เราทำาไดหรอไม สามารถออกแบบวจย สรางเครองมอในการแสวงหาความรไดหรอไม ออกแบบสอบถามเปนหรอไม
นนคอเราร Research เทคนค สงนกจะตองออกเปนขอสอบ Com อยางแนนอน
ในแงของเนอหา (Content) ของวชารฐศาสตร การสอบ Com.นนนกศกษาจะตองประมวลเนอหาของรฐศาสตรทเรยนมาใหเปนกลมกอน
เชนถาจะดเรอง แนวคดประชาธปไตย (Democracy) ปรชญาการเมอง การเมองคออะไร รฐ อำานาจรฐ กจกรรม
175
ของรฐบาล กลมผลประโยชน นโยบายสาธารณะ ระบบราชการ ทฤษฎองคการ ตองประมวลคอนเซปตเหลานออกมาเปนกลมๆได
การเตรยมตวสอบ Com นนไมมสตรสำาเรจ ขนอยกบศลปะของแตละคน โดยเราตองกลบไปศกษาสาระ ทฤษฎตางๆของนกคดแตละคนทเราเรยนมาก เชนเวลานคอนเซปตเ ร อ ง ก า ร เ ม อ ง ภ า ค พ ล เ ม อ ง (Civil Society) เปน Concept ทนาสนใจ ตองดวาการเมองภาคพลเหมอนหรอตางจากการเมองแบบมสวนรวมอยางไร ตางจากการเมองแบบเกาอยางไร
นอกจากนแนวทางการศกษารฐศาสตรทเรยนไปกนาจะออกมาสอบ วาในการศกษารฐศาสตรใช Approach อะไร เชน แนวทางโครงสรางหนาท แนวทางสถาบนกฎหมาย แนวทางปรชญาการเมอง แนวทางมารกซซส ทใหความสนใจชนชน กตองดงสาระสำาคญของแนวทางการศกษาตางๆออกมา และนำาไปใชในการสอบไดทงสน
ดงนนไมจำาเปนตองเกงขอสอบ แตตองเตรยมสงทจะตอบและมาประยกตใชเวลาเจอขอสอบ
นอก จา กน ต อ งต ด ตามข า วสา รบ า น เ ม อ ง อ า นหนงสอพมพใหมาก ตองเขยนใหมากในระดบหนง เพราะบางครงปรมาณกชคณภาพ และเวลาเจอขอสอบตองมความอดทจะเขยน
นอกจากนจะตองรความหมายของ Concept ตางๆ เพราะวชารฐศาสตรเปนวชาทม Concept มาก เชนเร อง
176
ความชอบธรรม ความเสอมโทรมทางการเมอง ประชาธปไตยแบบมสวนรวม การเมองพลเมอง ก า ร เ ม อ ง อ ย า ง ไ ม เ ป น ท า ง ก า ร เ ห ล า น ล ว น แ ต เ ป น Technical Term ทางรฐศาสตร ซ งเร มตนนกศกษาจะตอง Define หรอใหคำาจำากดความ ในคอนเซปตเหลานเสยกอน
เชน Concept คำาวาความชอบธรรมทางการเมอง Political Legitimacy เมอใหความหมายแลวเรากจะตองเอาขอเทจจรงมาสนบสนน เชนเราบอกวานายกรฐมนตร ทกษณเปนายกรฐมนตรทขนสอ ำานาจดวยความชอบธรรมเพราะผานการเลอกตงจากประชาชน
ดงนนศพทตางๆกตองไปทวน และถาจะดมากกควรเตมภาษาองกฤษ ในวงเลบบาง แตตองเขยนใหถกถาเขยนผดกมสทธถกตดคะแนน เพราะศพท 1 ตวในทางรฐศาสตรกจะเปน 1 Concept เลกๆ จากนน Concept เหลานกจะถกผกโยงมาเปนทฤษฎ
เชน Concept ในเร องของพฒนาการทางเมอง Political Development ก อ า จ จ ะ เ ช อ ม โ ย ง ก บ ก า รเสอมโทรมของระบบการเมอง Political Decay
เวลาเราทบทวนทฤษฎกจะไดศพทมามากมายและตองนำาเอาไปใช
ปญหาของนกศกษากคอการเขยนตามสามญส ำานก โดยไมมธ ม ( Theme) ทางทฤษฎ หรอ Theoretical Issue การจะพดแตขอเทจจรงอยางเดยวโดยไมผกโยงกบทฤษฎไมใชการสอบ Comprehensive
177
เชนถาขอสอบบอกวาใหวเคราะหการกอวนาศกรรมตกเวดลเทรดเซนเตอร โดยใชทฤษฎ เรากนำาทฤษฎมาใชในการวเคราะห เชนทฤษฎดลแหงอำานาจ (Balance of Power) ของฮนจ เจ. มอรแกนธอร ทฤษฎพงพา ทจะมองวาทผานมาอเมรกาเขาไปสรางความสมพนธในรปแบบการพงพาทกอใหเกดการเอารดเอาเปรยบนทำาใหฝายทเสยเปรยบตองแสงออกในวถทางทรนแรงออกมา
หรอสามารถใชทฤษฎ Global และ Local ทมองวาเวลานโลกแบงออกเปน 2 ระดบคอระดบโลกหรอ Global Level ทมอเมรกาเปนผนำาทชประเดนเสรนยมประชาธปไตยขนมา และโลกปจจบนพนจากการปะทะกนเรองอดมการณแตโลกกบปะทะกนหรอ Clash ในระหวางความเปน Global กบ ความตาย Local
โกลบอลคอความทนยมแบบตะวนตก การมองคเหนอชาต ซงกจะมขบวนการตอตาน Global ทไมตองการความเปนอย การบรโภคแบบตะวนตก มสลมกเปนกระบวนการหน งก เป นต วแทนของกระบวนการ Local หรอ เป น Localized Culture (คำาวา Local ในทนไมใชทองถนแบบ อ บ ต . ห ร อ ห ม บ า น แ ต ห ม า ย ถ ง ส ง ค ม ช ม ช น ห ร อ Community เชนคำาวาสงคมชมชนระหวางประเทศ)
ดงนนเวลาเขยนอยาเขยนโดยใช Commonsense-Concept ของค ำาวาประชาธปไตยแบบมต วแทน
ประชาธปไตยแบบมสวนรวมกจะมความตางกน และถาถามวาประเทศไทยเราเวลานเปนอยางไร เรากตองตอบไดและตอง
178
ตอบใหไดประเดน มสาระ มทฤษฎมการยกตวอยางในคำาตอบอยางชดเจน เขยนดวยภาษาทอานงาย ลายมอด
-Concept เ ร อ ง พ ฤ ต ก ร ร ม ศ า ส ต ร ค ำา ว า Behaviorism พฤต กรรมน ยม ก บ Behavioralism พฤตกรรมศาสตรตางกน
พฤต กรรมศาสตร Behavioralism จะหมายถ งกระบวนการหรอแนวทางในการศกษาสงคมสาสตรทยดกบวธการทางวทยาศาสตร มการสรางทฤษฎ การยนยนและพสจนสมมตฐาน (If A Than B) การศกษาแบบนจะเนนการศกษาขอมลเชงประจกษ ตองคดเร อง Inductive และ Deductive ประเดนเหลานกกลบไปทบทวน
อาจจะมคำาถามวาอทธพลของพฤตกรรมศาสตรตอรฐศาสตรมอยางไร และมผลทงทางทดและเสยตอรฐศาสตรอยางไร (ถาถามเชนนตองไปอานชทวชา 701 ของอาจารยวฒศ กด จะพดถ งผลประทบของพฤตกรรมศาสตรต อรฐศาสตร และจาการบรรยายของอาจารยสทธพนธกบอกวาคำาถามนเคยออกในวชา 701 -กง)
นอกจากนตองฝกจบประเดนเนอหาและมองเหตการณภายนอก เชนเวลาเรากตองตดตามการกอการรายของขบวนการมสลมหวรนแรง
เวลาเลอกทฤษฎมาจบกตองสอดคลอง (Relevant) กบขอเทจจรง
เชนจากเรองการถลมตก การจะนำาเอาทฤษฎระบบมาใชกบทฤษฎพงพาของกลมนโอมารซสนาจะเขาทา หรออาจจะใชทฤษฎระบบโลก (World System) ของวาเลนสไตน กจะใช
179
อธบายไดมากวาทฤษฎระบบทนกศกษาชอบใชกนมา แตทฤษฎระบบโลกสามารถอธบายความไมเทาเทยมกนของประเทศใหญกบประเทศเลกไดเปนอยางด
ถาเราเหนนโยบายการจดระเบยบสงคมของรฐบาลกอาจจะนำามาวเคราะหกบกระบวนการนโยบายสาธารณะ ซงอาจ ะ เ อ าแ ค ก ร ะบ วนก า รน ำาน โยบ าย ไปป ฏ บ ต (Policy Implementation) กได ดวาการนำานโยบายนไปปฏบต (ตรงนกตองคดถงโทมส ดาย หรอ วลเลยม เอน.ดน)
เวลาเราใชทฤษฎในการวเคราะหจะตองใชทฤษฎใหถกกบระดบในการวเคราะห (Level of Analysis) เชนมคนนำาเอาเรองทฤษฎพงพาระหวางประเทศมาอธบายเรองของ อบต.ก ถอวาเปนการผดระดบในการวเคราะห
จากนนกตองฝกเขยน ทกษะทจะทำาใหเราเราไดคะแนนดกจะตองฝกเขยน
เชนวเคราะหความขดแยงระหวางอเมรกากบขบวนการกอการราย
-เร มตนตองดวาสภาพการณทวไปเปนอยางไร อเมรกาอยในสถานะไหน ประเทศมสลมอยในสถานหกนของความส มพ น ธ พ ดถ งป ญ ห า คว า มส ม พ น ธ ท ม ม า น า น แ ล ะสถานการณกระเบดออกมาในแงของความรนแรง ตรงน Concept เร อง ความร นแรงทางการเมอง Political Violent กสามารถดงมาอธบายได
นกวชาการทเขยนถงความรนแรงทางการเมองคอ Ted Robert Gur (เทด เกอร ) กจะตองไปตดตามขอคดของเขาไดใหเขาใจ
180
เวลาเหนขอสอบจะตองมการจดการทางความคด หรอ Organized ความคดของตนเองใหได
ด งน น ในการสอบต อง สร ปขอเท จจรง ใสทฤษฎ วเคราะห ยกตวอยาง หดเขยน อยาใชเพยงสามญสำานก
ตวอยางในเร องการปฏรปการเมองของไทย เกดขนหลงจากเหตการณ รสช. ประมาณป 2535 นำามาสการเปลยนแปลงสงคมไทยเกดความเตบโตของชนชนกลาง นกธรกจเขา สการเมองมากขน ทหารลดบทบาทในทางการเมอง การเมองขยายตวไปสประชาชนมากขน การเมองไทยเปลยนจากการเมองในแบบ Bureaucratic Polity ตามแนวคดของเฟรด รกส
อ า จ จ ะ ถ า ม ว า จ า ก บ ร บ ท (Context) ข อ ง ก า ร พ ฒ น า ก า ร เ ม อ ง (Political Development) ใ น ประเทศไทยใหนกศกษาวเคราะหความแตกตางของรปแบบ (Form) และเน อหา (Content) ของประชาธปไตยใน ประเทศไทยกอนและหลงการปฏรปการเมองมาใหเขาใจและใหใช Concept ทเกยวของทางรฐศาสตรมาอธบายดวย
เวลาจะตอบดคำาถามวามอะไรบางทเปนคำาถาม -อ น แ ร ก ท ต อ ง อ ธ บ า ย ก ค อ Concept ใ น เ ร อ ง
พฒนาการทางการเมอง ซงตองมในคำาตอบวาอะไรคอการพฒนาการทางการเมอง อาจจะพดวาในการศกษารฐศาสตรจะใหความสนใจกบการพฒนาการเองของประเทศตางโดยเฉพาะพฒนาการทางการเมองในประเทศโลกท 3 นกวชาการไมวาจะเปน ฮนตงตน ซดนย เวอรบา กราเบยลและอนมอลด ลเชยน พายตางมความสนใจในเรองพฒนาการทางการเมอง
181
ทมองวาประเทศโลกท 3 ควรจะตองมการพฒนาการทางการเมองไปสความเปนประชาธปไตย ดงนนการพฒนาการทางการเมองก บการกระบวนการเป นประชาธป ไตย (Democratization) จงเปนเรองเดยวกน
นกรฐศาสตรตะวนตกกมกจะพดการพฒนาการเมองในแง ของการสร างการ เมอง ให ท นสมย ลดการปฏ ว ต รฐประหาร
ฮนตงตนบอกวาในการพฒนาทางการเมองจะตองสรางความเสถยรภาพทางการเมอง (Political Stability) เพอให ร บม อก บความต องก าร ทาง กา ร เ ม อง (Political demand) ของประชาชน ใหได หากทำาไมไดจะเกดความเสอมโทรมทางการเมอง (Political Decay)
ด งน น Concept ใน เร องความสมพนธ ร ะหว างเสถยรภาพทางการเมอง กบความตองการทางการเมองและความเสอมโทนทางการเมองเปนแนวคดของของฮนตงตน
หลงจากอธบาย Concept เรากมาพดวาพฒนาการของไทยตงแต 2475 วาเรามการเปลยนแปลงในรอบ 5 ทศวรรษทผานการพฒนาการเมองของไทยนนเปลยนแปลงไดแครปแบบ
ถงตรงนกจะตองมาอธบาย Concept ของคำาวารปแบบทางการปกครอง (Form of government) นนคอเหมอนกบทรกสบอกวาเมองไทยมลกษณะเปน Formalism คอทกอยางเปนไปตามทฤษฎและหลกการถกตอง เชนมพรรคการเมอง มการเลอกตง แตในแงสาระแลวการเมองของเรายงไมไดเปนประชาธปไตย กลาวคอประชาธปไตยยงไม
182
ใชวธชวต (Way of Life ) ของคนไทย คนไทยยงดอยโอกาส ขาดการศกษา ขาดการตนตว
(เวลาเราเขยนทฤษฎตางๆทเราเตรยมเอาไวกจะพรงพรออกมาเอง)
ดงนนจากคำาถามตองวเคราะหคอนเซปตพฒนาการทางการเมองใหแตก รปแบบประชาธปไตยคออะไร และเนอหาของประชาธปไตยทแทจรงคออะไร เชนบอกวา จะตองหมายถ งว ถ ช ว ต วฒนธรรม น ส ย ใจคอของคนท ต องเป นประชาธปไตย
นนคอกอนการปฏรปการเมอง เชนเรามพรรคการเมอง แตพรรคการเมองกไมไดเปนพรรคการเมองทแทจรง
พอเกดพฤษภาทมฬ อาจจะมองวาเปนเสนแบงทท ำาใหการเมองไทยตองปฏรปจะเปนอยางเดมไมไดอกตอไป
หล งปฏ ร ปการเมอง ไทยร ปแบบและ เน อหาทางประชาธปไตยในเมองไทยกเปลยนไป ในแงของรปแบบอาจจะไมไดเปลยนไปมากนกเรายงคงใชประชาธปไตยทมการเลอกตง มพรรคการเมอง มต วแทน มสภา แต เน อหาของประชาธปไตยไดเปลยนแปงมาเปนประชาธปไตยทประชาชนเขามามสวนรวมในทางการเมองอยางเขมขนมากขน มการกอตงองคกร หรอกลไกตางๆเขามาตรวจสอบการทำางานอยา กลายเปนประชาธปไตยแบบใหม (ซ งตรงนผ ตรวจขอสอบจะคดตางจากเรากไมเปนไร แตเราตองมเหตผลในการสนบสนน)
นนคอการตอบขอสอบโดยใช Concept ทางรฐศาสตรมากมาย
183
ดงนนอานขอสอบตองตงสตใหด ดวาขอสอบถามอะไรบาง จดประเดนทจะตองตอบใหเปนลำาดบ มสมาธ จดการเรองเวลาใหลงตว
ส ำาหรบวชา Plan A ประกอบดวยวชา PS 704 PS 706 PS 710 และ PS 712 เปนวชาทวาดวยการปกครอง เราจะพบวาแนวคดเกยวกบการพฒนาจะมบทบาทอยางมากในการศกษา ดงนนเราตองใหความสนใจแนวคดเกยวกบการพฒนา เชนการพฒนาทางการเมอง รปแบบของการพฒนานนมกรปแบบ
ความพยายามทจะทำาความเขาใจกบเรองราวทเกดขนในทางการเมองนนจะมปจจยหลายตว ถาเรามองไปทวชา PS 710 เรากจะเขาใจไดวาปรากฎการณทางการเมองทเกดขนและเรามองเหนนนจะมฐานทมาทกวางใหญไพศาล ฐานทวานนกคอสงคมวทยาการเมอง
เชนการเขามามสวนรวมทางการเมองของประชาชน ถาเ ร า ถ า ม ว า ท ำา ไ ม น า ย ก .จ ง ต ด ส น ใ จ ล ง ค ะ แ น น ใ ห ก บพรรคการเมองพรรคหนง จะมสาเหตมากมายทอยเบองหลงการต ดสน ใจด งกล าวค ำาตอบของเราจ ง ไม อย แค ว านายก.ชอบพรรคดงกลาว การทเราจะท ำาความเขาใจในประเด นน อาจจะต องน ำาความร ด านจตวทยามาใช เชนนายก.อาจจะประทบใจหวหนาพรรคดงกลาว หรออาจจะนำาเอาแนวคดทางเศรษฐศาสตรมาใช เชนในอเมรกาเราจะพบวาคนจนมกจะเลอกพรรคเดโมแครต เปนตน
นอกจากนวชา Plan A ยงใหความสนใจกบการศกษาสถาบนทางการเมอง เชนพรรคการเมอง รฐสภา
184
ดงนนโดยหลกแลวถาเรามองพฤตกรรมทางการเมองวาเปนสาระสำาคญอยางหนงของการศกษาการเมองการปกครอง การศกษาแนวพฤตกรรมศาสตรก จะเข ามาเกยวของ
ดงนนกรอบหลกทตองไปดกคอการทำาความเขาใจกบค ว า ม เ ป น ส ห ว ท ย า ก า ร ห ร อ ฐ า น ข อ ง ค ว า ม เ ป น Interdisciplinary วามผลกระทบ หรออยเบองหลงพฤตกรรมในทางการเมองอยางไร
สวนเร องของการมสวนรวมทางการเมอง หนงสอทเกยวของกบการมสวนรวมทางการเมองทอาจารยแนะนำากคอ หนงสอเรองทางเลอกของมวลประชา เปนการพดถงการเขามสวนรวมทางการเมองของประชาชนในประเทศกำาลงพฒนา โดยจะพดถงแนวคด ทฤษฎและกรณศกษารปแบบของการเขามสวนรวมทางการเมองของประชาชนในประเทศกำาลงพฒนาทวโลก
เชนบอกวาเมอคนไดรบความเดอดรอน เชนคนสลมจะเปนคนทอพยพมาจากชนบททมวฒนธรรมทางการเมองแบบไพรฟา ทไมกลาทจะเขาหานายหรอขาราชการ กลวนาย แตเม ออพยพเขา เมอง เข ามาอย ในช มชนท ต งข นตามท สาธารณะคนเหลานเดมไมเคยคดทจะรวมตวทางการเมอง แตเมอมาอยในเมองและเมอมความเดอดรอนคนเหลานกกลาทจะรวมตวกนเรยกรองตอรฐบาล กลาทจะรวมตวกนประทวง กลาทจะบกไปทำาเนยบ โดยคนเหลานอาจะจะรวมตวเขาหาคนทจะเปนตวแทนได เชนนกการเมอง ส.ส. สก. แต
185
ถาไมไดรบการตอบสนองตามความตองการ หรอความเดอดรอนยงไมไดรบการแกไขพวกเขากพรอมทจะรวมตวกน
ผศ.วฒศกด ลาภเจรญทรพย : ผอำานวยการโครงการบณฑตศกษาคณะรฐศาสตร
กอนเขาสเนอหาอาจารยเนนวาในการสอบนกศกษาหามไมใหมการทจรตอยางเดดขาด และตองเตรยมตวใหพรอม เนองการสอบประมวลผลความรอบรเปนกจกรรมทมความสำาคญมาก เปนกจกรรมทพเศษจะตองมการวางแผน และหากนกศกษาทำาไดสำาเรจนกศกษาจะมความภาคภมใจ
น กศกษาควรจะท ำาตารางเวลาในการอานหน งสอ พยายามดแนวขอสอบเกาๆเพอดเปนแนวทาง
สงทตองอาน-เอกสารประกอบการบรรยายในแตละวชา-Note ยอของแตละวชา-ตดตามความเคลอนไหวของขาวสารบานเมอง เพราะจะ
ตองมหลายประเดนทจะตองออกเปนขอสอบ-ทบทวนเนอหาแตละวชาในสปดาหสดทายกอนสอบ ในการทำาขอสอบจะตองมการวางแผน โดยอานขอสอบ
ทกขอเสยกอน จากนนวางเอาตไลนคำาตอบวาจะตอบในแตละขออยางไร การวางเอาตไลนควรจะวางทเดยวทง 3 ขอ และเวลาตอบขอสอบใหเดนตามเอาตไลนซงจะทำาใหนกศกษามกรอบในการตอบ ถาไมมเอาตไลนอาจจะทำาใหนกศกษาเขยนแบบเรอยเป อยแบบกลอนพาไป การตอบคำาถามจะตองตอบใหตรงประเดน
186
นอกจากนจะตองตอบใหตรงกบสสมดทกำาหนด เพราะถาทำาไมตรงอาจจะทำาใหคำาตอบของนกศกษาหายไปและอาจจะสอบตกไดนะคะ
การสอบประมวลความรอบรเปนการสอบทกวชาทเรยนมา วานกศกษามความรอบรแคไหน ดงนนอาจารยจงมสทธทจะออกตรงไหนกได ดงนนนกศกษาจงไมควรกำาจดตวเองอยกบวชาใดวชาหนงและอาจารยทานใดทานหนงอยางเดดขาด
ดงนนเวลาตอบนกศกษาจะตองสามารถนำาเนอหาทเก ยวของในแตละวชามาประมวลในค ำาตอบใหได ด งนนนกศกษาตองแสดงฝมอใหเตมท สามารถนำาเอาเนอหาจากทตางมาตอบไดเตมทถามองวาเกยวของกนหรอสมพนธกน เนอหาบางสวนทตอบในขอหนงอาจจะนำามาตอบอกขอหนงไดหากมองวาใชได
187
สรป PLAN A 2545
รศ.สทธพนธ พทธหนสงทตองทำาความเขาใจในวชา Plan A **** เนอหาทางทฤษฎ นกศกษาจะตองทำาความเขาใจ
โดยเฉพาะ Approach ตางๆ เชน-ทฤษฎเชงสถาบน ทฤษฎกลมผลประโยชน (ทฤษฎพห
นยม สหการ) -ทฤษฎสถาบน -ทฤษฎแบบมารกซส จะตองรวาแนวคดของมารกซตาง
จากแนวคดอนๆอยางไร- ต ว แ บ บ ว า ด ว ย ค ว า ม ม เ ห ต ม ผ ล (Rational
Choice)เชนถาเราจะเอาทฤษฎใดทฤษฎหนงมาอธบายเร องการ
ปฏรประบบราชการ เราจะตองคดวาจะใชทฤษฎอะไรบาง เชนถาเอาเรองของตวแบบความมเหตมผลมาใชจะใชไดหรอไม
หรอเราจะเอาตวแบบ Rational Choice มาอธบายท ำาไมเวลาน ท ำา ไมพวกทท ำางานด านอาชวะอนามยของกระทรวงสาธารณะสขกำาลงวงเตนโยกยายไปอยกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดหรอไม ถาอธบายไมไดกอาจจะใชตวแบบ Political Actor Model เนองจากสงทปรากฏคอทกคนพยายามแยงกนสรางอาณาจกรของตนเอง
ดงนนเมอเราอานแนวคดเชงทฤษฎแลวจะตองรจก Apply ใหเขากบประเดนปญหาตางๆทเกดขนในสงคม หรอ Apply ใหเขากบนโยบาย หรอกรณศกษาตางๆ
188
***ประเดนปญหาตางๆทเกดขนในสงคม** เวลานมปญหาตางๆทเกดขนในสงคมของเรามากมาย การออกขอสอบของอาจารยจะหนไมพนการนำาเอาเหตการณรวมสมยมาออก ไมวาจะเปน
-เรองของตลาการศาลรฐธรรมนญ ทเวลานกำาลงมการถกเถยงกนวาตลาการศาลรฐธรรมนญจะตองออกไปกคน จะอยกคน
- เร องปปช .กรณ คณรก เก ยรต เร องการแก ไขรฐธรรมนญ การปฏรประบบราชการ
ในแงของความสมพนธระหวางประเทศกมประเดนมากมาย
อยางไรกตามทกประเดนทจะออกเปนขอสอบสงทน กศกษาตองค ดและตอบกค อตอบให เช อมโยงก บรฐศาสตร เชนตองมองศาลรฐธรรมนญในเชงรฐศาสตรไมใชมองในเชงนตศาสตร
หรอกรณของการปฏรประบบราชการ เราจะตองน ำาทฤษฎทางดานรฐศาสตรมาใชเชนการจะนำาเอาแนวคดเร องกลมผลประโยชน เชนเราตองตงขอสงสยวาทำาไมการปฏรประบบราชการคร งนจงมการพดถงกระทรวงกลาโหมนอยมาก
หรอกรณของวฒสภากต องคดวามประเด นอะไรทเกยวของทนาจะนำาออกมาเปนขอสอบไดบาง
**ขอมล** นกศกษาตองเตรยมขอมลใหไดมากทสดในแตละเร อง ทกประเดนปญหาทนาสนใจ และสงทเราตอง
189
นกจากการเตรยมเนอหากคอในเร องนนๆควรจะใชทฤษฎอะไรมาวเคราะห
เชนถาถามวาเราสามารถนำาเอาทฤษฎใดมาอธบายถงความสำาเรจหรอความลมเหลวของการปฏรประบบราชการ โดยหลกจตวทยานกศกษาจะตอบแคทฤษฎใดทฤษฎหนงแลวอธบายจนจบ แตในทางทดนกศกษาควรจะนำาเสนอในเชงเปรยบเทยบดวยวาการอธบายเร องปฏรประบบราชการอาจจะอธบายดวยทฤษฎอนๆไดอกแตทฤษฎทเรานำาเสนอนนอธบายไดดกวาอยางไร
เชนถา นายก .ตอบวาเรองของการปฏรประบบราชการนนอธบายไดดวยทฤษฎกลมผลประโยชน และเวลาตอบกอธบายความสมพนธของกลมผลประโยชนกบการปฏรประบบราชไปจนจบ
แตถานายข.มองวาการอธบายเรองปฏรประบบราชการนนไมสามารถอธบายไดดวยทฤษฎกลมผลประโยชน แตควรจะอธบายดวยแนวคดเชงสถาบน พรอมกบการใหเหตผลวาทำาไมแนวคดเชงสถาบนดกวา และถาเหตผลทนาย ข.นำาเสนอดกวาการใหเหตผลของนาย ก. การตอบของนาย ข.กจะไปเหยยบการตอบของนายก. ซงจะยงเขาตาอาจารยผตรวจมากขน
**ตวอยาง** การตอบขอสอบกจะตองมตวอยาง ซงไมควรจะจำากดตวเองอยกบตวอยางเพยงตวอยางเดยว แตหากเรามองวาเร องๆนนมตวอยางอนๆทจะสามารถยกมาประกอบไดกควรจะนำาเขามาตอบเพอใหเหตผลทเราตอบนนมความหนกแนนในเรองหลกฐานขอมลมากขน
190
ส ร ป แ พ ล น A 2546
รศ.สทธพนธ พทธหนประเดนทนกศกษาควรจะใหความสนใจคอ1.กระบวนการความทนสมย (Modernization) ปรากฎการณทางการเมองจะมล กษณะเหมอนกบ
ภเขานำาแขง นนคอจะมสงทเรามองเหนไดชดเจน กบสงทอยเบองหลง การจะทำาความเขาใจกบปรากฎการณทางการเมองจงจะทำาความเขาใจเฉพาะสงทมองเหนไมได แตตองมองวาเบองหลงของปรากฎการณนนมอยางไรบาง และจะพบวาสาเหตหรอปจจยทมาของปรากฎการณจะมหลายๆสาเหต และเรามกจะไมมองไมเหน เพราะเปนเสมอนกอนนำาแขงทอยใตนำา
และสาเหตเบองหลงของปรากฎการณทางการเมองประการหนงกคอกระบวนการสรางความทนสมย
Syed Hussein Alatas (ซาอ ด ฮสเซน อลาตส) กลาววา Modernization คอกระบวนการทนำาความร ทางวทยาศาสตรแผนใหมมาปรบใชโดยมเปาหมายทส ำาคญคอพฒนาคณภาพชวตของคนใหดขน
สงคมใดกตามทจะจดวามความทนสมยตองเปนสงคมทประสบความสำาเรจในการนำาความรทางวทยาศาสตรมาปรบใช
191
มเคร องอำานวยความสะดวก เคร องจกร เคร องยนตกลไก ทำาใหวถชวตความเปนอยของคนดขน
David E. Aptor ก ล า ว ว า ก ร ะ บ ว น ก า ร Modernization ประกอบดวยสภาพการณท ส ำาค ญ 3 ประการ คอ
1.ระบบสงคมสามารถสรางส ง ใหม ๆ ข นมาโดยประชาชนใหการยอมรบและระบบสามารถดำารงอยได คนไมตอตานจนเกดความไรเสถยรภาพ
2.สงคมททนสมยจะมโครงสรางความหลากหลายเพมขน ดจากองคกรในสงคมทเพมขนมากมาย มกลม สมาคม ชมรมตางๆเกดขนมากมาย
3.สงคมททนสมยจะตองเปนสงคมเปด คอเปดโอกาสใหคนไตเตาทางสงคมได เปดโอกาสใหคนปรบเปลยนสถานะของตนเองไดอยางเสร
Cyril E. Black (ไซรล อ แบลค) กลาววาสงคมใดจะเปนสงคมทท นสมยไดน นตองเปนสงคมทมสถาบนทสามารถปรบตวใหเขากบสภาพการณใหม ๆ บทบาทหนาทใหม ๆ ทแปรเปลยนไปอยางรวดเรวได
นนคอสงคมททนสมยจะตองมบทบาทหนาทใหมเกดขน มงานใหมเกดขนตลอดเวลา พรอมกบการมสถาบนใหมเกดขนเพอเขามาแกปญหาและรองรบความตองการของคนในสงคมทเพมขนตลอดเวลา
192
Talcott Parsons (ทาลคอตต พารสนส) มองวา Modernization เปนกระบวนการทตองปรบเปลยนสภาพการณอนเปนลกษณะเดนในสงคมแบบดงเดมใหแปรเปลยนไปสสภาพการณใหม 4 ประการคอ
1.จ า ก ParticularisticUniversalistic
2. จาก Diffuse Function / Specific Function 3.จาก AscriptiveAchievement 4. จาก Religious Belief Secularization ดงนนในเรองความทนสมยจะมตวแปรหลายตวมาเกยว
ของดยสรปคอ1.Westernization: หมายถงกระบวนการทจะทำาให
เปนเหมอนกบประเทศตะวนตก 2. Industrialization: กระบวนการในการพฒนาส
ระบบอตสาหกรรม 3. Urbanization: กระบวนการทจะทำาใหเกดความ
เปนเมอง 4. Economic Development: ร ะ ด บ ข อ ง ก า ร
พฒนาเศรษฐกจ การกนดอยด ของประชาชน สงคมททนสมยมาก ๆ นนความกนดอยดของคนในสงคมอยในระดบสง
5. Social Mobilization: กระบวนการปรบเปลยนค ว า ม ค ด ค ว า ม เ ช อ ข อ ง ค น ใ น ส ง ค ม ส ง ค ม ใ ด ท ค นเปลยนแปลงความคดความเชอ รบเอาความคดททนสมยเขาไปแทนความคดเดมถอวาเปนสงคมททนสมย
193
6. Participation: คอการทสมาชกของสงคมเขามามสวนรวมในการทำากจกรรมสงคมมากขนไมวาจะเปนดานเศรษฐกจ การเมอง หรอสงคม
7. Differentiation: โครงสร างทางสงคมและเศรษฐกจเพมความหลากหลายมากขน มกลม องคกร หนวยงาน สถาบนเพมขนมากมาย
8. Secularization: ความมเหตมผล ในสงคมททนสมยความมเหตมผลจะมสง
2.Social MobilizationSocial Mobilization เปนกระบวนการซงขอผกพน
ในทางจตวทยา สงคม และเศรษฐกจแบบดงเดมทสำาคญ ๆ ไมไดรบการยอมรบอกตอไปและเสอมสลายลง ประชาชนไดรบเอาแบบแผนของการเรยนร แบบแผนพฤตกรรมใหม ๆ เขามาแทนท
สงคมทม Social Mobilization เกดขนอยางรวดเรวจะทำาใหเกดการเปลยนแปลงทางการเมองไดงาย เชนประเทศศรลงกา ในป 1956 ทรฐบาลพยายามสงเสรมการศกษาใหชนพนเมองใหมการศกษา ทำาใหคนพนเมองมความรมากขน และตองการมามสวนรวมมากขนขณะทรฐบาลไมไดสนองตอบตอความตองการในการเขามามสวนรวมทำาใหเกดปญหาความวนวายนสงคม
ปจจยทใชวดระดบของ Social Mobilization คารล ดอยช ไดเสนอปจจยส ำาคญทใชวดระดบของ
Social Mobilization ดงน
194
1.วดจากจำานวนคนทมความเปนอยททนสมย ถาสงคมใดทคนมความเปนอยท ท นสมยมากแสดงวาสงคมนนม Social Mobilization สง
2.วดจากจำานวนคนทสมผสสอมวลชนในรปแบบตาง ๆ เชนอาจจะวดจากจำานวนวทย โทรทศน หนงสอพมพ คนในสงคมใดมโอกาสรบรขาวสารไดมากกวาคนในสงคมนนยอมมแนวโนมทจะปรบเปลยนความคดความเชอแบบเกา ๆ เปนความเชอแบบใหมไดมากกวาเชนกน
3.วดจากจำานวนคนทเปลยนทอยอาศยไปอยในทซ งดกวาเกา
4.ด จ า ก ก า ร ข ย า ย ต ว ข อ ง ส ง ค ม เ ม อ ง (Urbanization) ดจากเมองทมคนจ ำานวนมากอาศยอย การอยในเมองนนประชาชนจะมโอกาสเขาถงแหลงของการเรยนรไดมากกวา
5.วดจากจำานวนคนทเปลยนอาชพจากเกษตรกรเปนอยางอน เชน ทำางานบรการ กรรมกรในโรงงานอตสาหกรรม อาชพเกษตรกรจะลดนอยลงแตอาชพอนมากขน เพราะอาชพเกษตรกรนนตองอยในชนบทไมมโอกาสเขาถงแหลงการเรยนร ตางจากอาชพทตองทำางานในเมอง
6.จำานวนคนทรหนงสอ คนทรหนงสอมากโอกาสในการปรบเปลยนความคดความเชอกมมากกวา
7.รายไดเฉลยตอหวตอคน (Per Capita Income) คนมรายไดมากยอมมโอกาสในการบรโภคขาวสารไดมากกวา
นอกจากน คารล ดอยช ไดศกษาผลกระทบของ Social Mobilization ทมตอการเมอง พบวากระบวนการ Social
195
Mobilization สงผลกระทบตอการเปลยนแปลงทางการเมองหลายประการคอ
1. ในสงคมทม Social Mobilization สงจะละทงแบบแผนการดำาเนนชวตแบบเกา คนทมการศกษาและรบร ขาวสารมากขนทำาใหหตากวางไกล ความคาดหวงสง มความทะเยอทะยานมากกวาเดม อยากใหรฐดแลสวสดการของประชาชนมากขน Demand ทเขาสระบบการเมองจงเพมมากข น ท ำาใหการเมองเปลยนแปลงไปได ถ าผ มอ ำานาจทางการเมองไมใสใจดแล
2. ในสงคมทมระดบของ Social Mobilization สง จะยงผลใหสถาบนทางการเมองไรประสทธภาพได ถาไมปรบปรงประสทธภาพใหสงขน เมอคนมความทะเยอทะยานมากขนเรยกรองใหรฐตอบสนองตอความตองการใหม ๆ ของพวกตน ถ าร ฐ ไมม ประสทธภาพเพยงพอการไร เสถยรภาพกจะเกดขน
3. ผนำาทางการเมองจะตองปรบเปลยนแปลงไป ในสงคมทนสมยผนำาทมฐานอำานาจจากประเพณหรอบารมแบบหวหนาเผาจะไมเปนทยอมรบอกตอไป แตผนำาสมยใหมจะเปนผนำาตามกฎหมาย หรอมอำานาจหนาทโดยกฎหมายกำาหนด
อาจารยเคยออกขอสอบวาความคคความเชอของคนทเปล ยนไปท ำาให การเมองเปล ยนแปลงไปดวย จงวเคราะห
การตอบขอนตองบอกวา ความคดความเชอของคนเปลยนไปไดอยางไร มหลกการในการวดความเปลยนแปลงอยางไร และดวากอใหเกดเปลยนแปลงทางการเมองอยางไร
196
และยกตวอยางประกอบ เชนการเปลยนแปลทางการเมองใน เหตการณ 14 ตลา หรอ 24 มถนายน 2475
เวลาเขยนตองเขยนใหลนไหลและรอยเรยงเปนเร องเดยวกน ทสำาคญตองตอบคำาถามทอาจารยถามไมใชเขยนเรอยเป อย
วธการตอบขอสอบ ตองคำานวณเวลา วาจะใชเวลาเทาไหรในแตละขอ วเคราะหคำาถามเสยกอนวาขอสอบถามอะไร ตใหแตกวาผออกขอสอบตองการรอะไร และตอบใหตรงคำาถาม
เชนถามวาการพฒนาการเมองไทยมระดบการพฒนาอยางไร เวลาตอบก ต องบอกถ งแนวค ดเก ยวก บการพฒนาการเมอง โดยเอาแนวคดนนมาวเคราะหกบพฒนาทางการเมองของไทยในแตละประเดนๆ และนำาไปสการสรป วาระด บการพฒนาการเมองนาจะอยในอนดบทเท าไหร อยางไร โดยจะตองยกตวอยางประกอบในแตละประเดน
อยาตอบในแบบเดยวกนหรอยกตวอยางเหมอนกน แตตองมความหลากหลาย
ทสำาคญทำาขอสอบใหตรงกบสสมดทกำาหนดมาใหดวยนะคะ ไมอยางนนอาจจะไมไดรบการตรวจ และตกไปเลย
บรรยายสรปแพลน C ป 2543
โดย อ.ชลดา ศรมณ และ อ.เสาวลกษณ สขวรช
197
อ.ชลดา-อาจารยจะพดในเรองทฤษฎทางดาน Public Administration และเรององคการและการจดการ การเรยนบรหารรฐกจทฤษฎการจดการจะมความสำาคญ วาวธคดเกยวกบการบรหารงานในองคการของรฐควรจะเปนอยางไร
การบรหารรฐกจหรอการบรหารงานของรฐ หรอ Public Administration เปนสาขาของการศกษาสาขาหนงทเปนศาสตรวาดวยการบรหารของรฐ หรอเปนกจกรรมในการบรหารของรฐ
ถาพดวาเปนสาขาหนงของศาสตรกจะเรยกวารฐประศาสตรแตถามองวาเปนกจกรรมในการบรหารงานของรฐกจะเรยกวาบรหารรฐกจ
การบรหารรฐกจเปนศาสตรทมความสำาคญ ทำาใหคนทเรยนรในศาสตรหนงการบรหารรฐกจจะเปนผบรหารอยางเปนมออาชพ การเปนมออาชพคอเปนศาสตรทซบซอนมทฤษฎมแนวทางในการปฎบตทสลบซบซอน
การบรการรฐกจเปนกจกรรมทครอบคลมคนทงชาต และเปนศาสตรทจะบรหารใหประเทศชาตประสบความสำาเรจในดานตางๆ ทงเศรษฐกจ สงคมและการเมอง คอบรหารเมองใหเศรษฐกจด สงคมด และการเมองด นนเอง
ดงนนขอบเขตของการบรหารรฐกจจงมขอบขายทกวางขวางใหญโต และมความสำาคญตอคนทกคน ถาเรานำาหลกการบรหารไปประยกตใชอยางมศลปะประเทศไทยกจะเจรญาวหนาไปได
การทเราบอกวาประเทศไทยทำาไมไมกาวหนาไปเสยท ขนอยกบความสามารถในการบรหาร การมจตสำานกในการ
198
บรหาร ทงนเพราะเราเปนชาตทกำาลงพฒนามาตงแตป 2504 จนบดนเรากยงไมไดชอวาเปนประเทศทพฒนาแลว
ดงนนจะตองเกดมาจากความผดพลาดในการบรหารงานของรฐ ในเรองของศาสตรในการบรหาร และในการบรหารหรอจตสำานกในการบรหารอยางใดอยางหนง
และเปนหนาทของเราทจะตองใหความสนใจศาสตรในการบรหารเพอจะนำาเอาศาสตรเหลานไปปฏบตเพอใหประเทศของเราหลดพนจากคำาวากำาลงพฒนาไปได
เมอการบรหารงานของรฐไมดจะเกดปญหาขนมาทกครง ดงนนการบรหารงานของรฐมความสำาคญและมนกวชาการทพยายามคดคนทฤษฎ ทจะนำาไปสประสทธภาพและประสทธผลในการบรหารองคการของรฐ
การบรหารงานรฐกจอาจจะเรยกวาการบรหารงานสาธารณะ เพราะเรองของการบรหารตองการทจะทำาใหบรรลเปาหมายคอสนองตอบความตองการของสาธารณะนนเอง
ลกษณะของวชาการบรการรฐกจ 1.การบรหารรฐกจมลกษณะเปนศาสตรทตองเรยนร ม
การคดมกฎเกณฑ มการถายทอดกนได ขณะเดยวกนกเปนศลปะทจะนำาไปใช เพราะคนทรศาสตรการบรหารทเทากนอาจจะมศลปะในการเอาไปใชตางกน ดงนนนกบรหารทเกงจะตองรศาสตรและมศลปะในการบรหารในการดแลคน
2.บรหารรฐกจจะมลกษณะ Apply Social science (และตรงนแหละทขอสอบจะนำาไปออก) คอเปนศาสตรทางสงคมทจะตองนำาไปประยกตใช
199
3.มลกษณะทเปนสหวทยาการ จะมหลายสาขาวชาทเขามารวมกนในการบรหารใหประสบความสำาเรจ เชนตองมจตวทยา สงคมวทยา ตรรกะวทยา เชนเราตองคดหาเหตผลของสงตางแลวแกปญหาทใหได เราตองใชวชามานษยวทยา เชนการดแลคนตางชาตเชอสายกจะมหลกการบรหารทตางกน ตองรวชาเศรษฐศาสตร สาขาวชาเหลานจะทำาใหการบรหารไดผลด
เชนโรงพยาบาลสมยกอนใหหมอเปนผบรหารแตปรากฎวาหมอไมมความรดานการบรหาร แตระยะหลงตองเอานกบรหารเขามาเปนผบรหาร
เมอเปนศาสตรประยกต กตองอาศยศลปะในการประยกต ถาจะออกขอสอบกจะตองถามวาเรารศาสตร หรอหลกเกณฑ ทฤษฎหรอไม และรแลวจะเอาไป Apply อยางไร เชนขอสอบจะยกกรณขนมาแลวใหวเคราะห เพราะในระดบปรญญาตองวเคราะหสงเคราะหได ดงนนตองตปญหาใหแตกวาเปนปญหาอะไร และมหลกการเหตผลอยางไร และเราจะนำาเอาไปใชในการแกปญหาอยางไร
ถาไมออกอยางนนกอาจวา (ตรงนรอยตอของเทป) การบรหารประเทศมปญหาอะไรบางและเราจะคดวาเราจะมวธการแกปญหาอยางไร
อยางกตามในการสอบจะตองศาสตรหรอมทฤษฎทจะตอบ ถาไมเปน Case กยกเรองใดเรองหนงมาแลวเราใหอธบายและยกตวอยางใด ดงนนขอสอบจะไมพนการ Apply อยางแนนอน
200
ในการศกษาพฒนาการแนวคดทฤษฎการบรหารรฐกจอาจจะศกษาในเชงพาราไดม (Paradigms)
การศกษาเในเชงพาราไดมคอการกำาหนดแกนของปญหาและแนวทางในการแกปญหาในภาพรวมและเปนทยอมรบของผทเกยวของในชวงระยะเวลาหนงและใชเปนพนฐานรวมกนในการศกษาวจย เพอคนควาหาคำาตอบหรอการอธบายในรายละเอยดตอไป
การกำาหนดกรอบนนกจะแบงเปนชวงระยะเวลาทแตกตางออกไป เชน นโคลส เฮนร ไดแบงพาราไดมออกเปน 5 พาราไดม
พาราไดม ท 1 จะเกดขน 1900-1926 จะบอกวาการเมองกบการบรหารตองแยกจากกนเพราะการเมองคอการกำาหนดนโยบายสวนการบรหารคอการนำานโยบายไปปฏบต ทำาใหในชวงนการศกษาบรหารรฐกจกแยกออกตางหากจากการเมอง
พาราไดมท 2 ป 1926-1937 บอกวาบรหารรฐกจทดจะตองหาแนวคดทฤษฎในการบรหารทมประสทธภาพ และมองวารฐประศาสนศาสตรคอสาขายอยของรฐศาสตร
(สวนพาราไดมอนๆใหดจากเอกสาร) ซงทง 5 พาราไดม กจะมแนวคดทอยในแตละพาราไดม
เหลานเคอทฤษฎในการบรหารนนเองทมการพฒนามาเปนระยะๆ เวลาจะตอบเรากดงทฤษฎทอยในและพาราไดมมาใชในการวเคราะห
201
แตนกวชาการบางคนอาจจะแบงออกเปนแค 3 พาราไดม
ทงนอาชพเกยวกบการบรหารงานของรฐเปนเรองทเกาแกมาก แตเดมจะมลกษณะของการใชความสามารถสวนตวของผปกครอง และมการถายทอดมาอยางไมเปนทางการ การบรหารงานของรฐเพงจะพฒนาเปนศาสตรอยางจรงจงเมอปลายศตวรรษท 19
โดยเรมตนจาก วดโรว วนสนเขยนบทความเรอง The Study of Administration เปนบทคามแรกๆ ทบอกวาถาใหการบรหารงานของรฐประสบความสำาเรจตองแยกออกจากการศกษาการเมอง
สำาหรบตำาราเลมแรกของการศกษาบรหารรฐกจคอ Introduction to The Study of Administration เขยนโดยเลยวนารด ด.ไวท
นอกจากนสงทนกศกษาตองจำาคอแนวคดของ แมกซ เวบเบอรทคดทฤษฎ Bureaucracy ตองจำาแนวคดของ เฟรดเดอรกเทเลอร ในเรอง Scientific Management ตองจำา PODSCORB MODEL ของกลลค ตองจำาแนวคดของเฮอรเบรต ไชมอน เกยวกบพฤตกรรมบรหารทเรยกวา Administration Behavior ตองรจกเอลตน เมโย ในเรองมนษยสมพนธในการปฏบตงาน และยงมคนอนอกมาก
นนคอทฤษฎรฐประศาสนศาสตร ซงเราจะศกษาไดในรปพาราไดม โดยเราจะศกษาเราจะวาปไหนใครคดเรองอะไรมาบาง ตงแตปลายศตวรรษท 19 เปนมาจนถงปจจบน และ
202
ทฤษฎเหลานคอกรอบกวางๆในการบรหารงานของรฐวาควรจะมแนวทางในการบรหารอยางไร
องคการและการจดองคการหมายถงการนำาทฤษฎบรหารรฐกจมาจดองคการของ
รฐเพอใหการบรหารของรฐประสบความสำาเรจ ความสำาเรจขององคการ จะดทประสทธภาพและประสทธผล
สงทเราจะตองศกษาเกยวกบองคการประกอบไปดวย-มนษย ในเรองมนษย จะตองใชทฤษฎพฤตกรรม
ตงแตพฤตกรรมของคน ของกลมหรอขององคการโดยรวม หรอการวางระเบยบขอบงคบเพอใหการดำาเนนงานขององคการใหมประสทธภาพและประสทธผล
ดงนนจะตองมทฤษฎทเกยวกบการจดการทเกยวกบคน เชนทฤษฎการจงใจ นอกจากคนแลว เราตองดทโครงสรางขององคการ ขนาดขององคการ สงแวดลอมขององคการ ระบบการผลต เรองวฒนธรรมขององคการ วงจรชวตขององคการ และการออกแบบขององคการเพอนำาไปสประสทธภาพและประสทธผล
ประสทธผลคอไดผลตามเปาหมาย ประสทธภาพกคอรวดเรวและประหยด ถามประสทธผลแตไมมประสทธภาพกไมถอวาด เราพบวาบางองคการสามารถทำางานไดผลตามทคาดหวงไดแตไมประหยด ฟมเฟอย เสยเวลา หรอการทำางานมประสทธภาพคอทำางานไดเรวประหยดแตไมไดผลตามทวางไวกไมดอกเชนกน ดงนนจะตองมทงประสทธผลและประสทธภาพ คอสำาเรจตามเปาหมายอยางรวดเรวและประหยด
203
การจะทำาใหองคการของรฐทำางานไดรวดเรวประหยดและมประสทธผลกตองใชทฤษฎเขามาปรบใชกบเรองของคน เรองโครงสราง และเรองอน (ตรงนอาจารยขนจอ)
เชนถาขอสอบถามปญหาเรองคนกเอาทฤษฎทเกยวของคนมาจบ
ถาถามวาการบรหารงานของรฐไมประสบความสำาเรจเพราะอะไร ถาเรามองวาปญหามาจากคนเรากตองเอาทฤษฎทเกยวกบคนมาจบ ตงแตคนระดบบรหารมาจนถงคนระดบลาง จากนนกเอาวธการแกปญหาตามทฤษฎขนมาตอบ
แตถามองวาปญหามาจากโครงสรางขององคการ เชนกระจายอำานาจไมดการควบคมไม เรากใชทฤษฎเขาไปแกไขในเรองตางๆเหลาน
ถาขอสอบใหมองภาพเอาเองวาในสงคมมปญหาอะไรเรากตองคดวาจะมปญหาอะไรบาง
ดงนนนกศกษาจำาเปนตองมองปญหาทถามใหละเอยด ใหเขาใจวาเปนปญหาอะไร และคดวาขอสอบไมนาจะพนจากทอาจารยพด
ถาเราตปญหาไมแตกเรากตอบไดไม เชนถาเขายกตวอยางการประทวงหนาทำาเนยบ แตเราไมรวาปญหาคออะไร เรากยากจะตอบขอสอบได และปญหาของการบรหารนนมหลายปญหา ถาเราตปญหาแตก และมทฤษฎทเกยวของกบปญหานน รวมทงมแนวทางในการแกปญหากนาจะทำาขอสอบได
ภาพรวมของทฤษฎแนวความคดทางการบรหารรฐกจ
204
ในชวงป 2413-2430 เปนทฤษฎดงเดมคอกรอบคดในการบรหารทมองระบบการจดการ สรางระบบในการจดการเพอใหเกดวธการทดทสดในการบรหาร แนวคดในชวงนเชน แนวคดการจดการแบบวทยาศาสตรของเทเลอร
ตอมากมองวาในการบรหารตองมองคนทเปนองคประกอบหลกในการบรหาร กทำาใหเกดมมมองเชงพฤตกรรม หนมาสนใจพฤตกรรมของคน พฤตกรรมของกลมและพฤตกรรมขององคการ เชนแนวคดของ ดกลาส แมกเกรเกอร ทฤษฎของมาสโลว ทฤษฎเอกซ วาย เปนตน–
ในชวงตอมากจะเปนทฤษฎเชงปรมาณ สงทเอามาจบกคอเอาเทคนคในเชงปรมาณมาใชในการตดสนใจ
นอกจากนยงมมมมองดานสถานการณ หรอ Contingency Management Perspective ทเปนวธการบรหารในปจจบน โดยมงทจะปรบการบรหารใหเขากบสถานการณตางๆ โดยปฏเสธวาไมมทฤษการบหารอนใดทดทสดเพราะองคการจะอยภายใตสถานการณตางกน ดงนนการบรหารทดกคอการบรหารใหเขากบสถานการณใหดทสด อาจจะเรยกวาการบหารทเปนชวตจรงขององคการแตละองคการ
ทงนอาจจะดทงปจจยภายในและปจจยภายนอกองคการ มาใชในการบรหารซงผบรหารเองกตองมกลยทธในการบรหารดวย
นอกจากนในการบรหารเชงระบบ หมายถงการจะบรหารใหมประสทธผลและประสทธภาพจะตองดปจจยทกปจจยทเกยวของกบการบรหาร ทงปจจยภายในและภายนอก ดทง
205
สภาพแวดลอมภายในองคการและภายนอกองคการ จากนนจงคนหาวธการบรหารทด
ถาขอสอบใหหาปญหาเรากตองบอกวาปญหาทเกดขนและไมนำาไปสประสทธภาพและประสทธผลเพราะอะไร เพราะเรากเอาทฤษฎไปจบเพอสามารปรบเปลยนแนวทางในการบรหารเพอแกปญหาความไมประสทธภาพและประสทธผลดงกลาว
คำาถามมกจะออกมาวาถาคณเปนผบรหารคณจะจดการกบปญหานอยางไร กคอเราจะมกลยทธในการบรหารอยางไรนนเอง และใหจบเอาทฤษฎทเปนภาพรวม กจะสามารถแกไขได แตทฤษฎบางทฤษฎกแกปญหาไดเฉพาะบางปญหาเทานน
ดงนนนกศกษาตองทำาคามเขาใจทฤษฎ เพราะทฤษฎแตละทฤษฎพดแตบางเรองเทานน
ผศ.เสาวลกษณ สขวรช –ในครงนอาจารยจะพดใน 3 ประเดนคอ
1.พดถงเรองวธการดหนงสอเพอเตรยมสอบ เปนการ Grouping วชาตางๆทจะอานเขาไวดวยกน เพองายตอการเตรยมตวสอบ
2.แนวทางในการทำาขอสอบอตนย 3.เนอหาทเกยวกบ Plan C ทงหมด จะพดพฒนาการ
ตงแตแรกเรม มาจนถงการปฏรประบบราชการและแนวคดในปจจบนคอ New Public Management รวมทงเรองนโยบายสาธารณะ และพดเรองการพฒนาประเทศ
หวขอท 1 ในการ Grouping วชา จะแยกออกเปน 3 กลม
206
แตสงทตองดใหหนกแนนคอวชา PS 702 เราเปนวชาททำาใหตกมากทสด เพราะเราไมเขาใจระเบยบวธวจยกจะทำาขอสอบไมได
กลมท 1 เอาวชา 701 อานรวมกบ 710 704 706 707 และ 712
-701 คอแนวทางการศกษาทางรฐศาสตร จะเนนสมมตฐาน ตรรกะและแนวทางในการศกษา เชนการวเคราะห เชงสถาบน การเมองเชงอำานาจ ทฤษฎโครงสรางหนาท
-710 สงคมวทยาการเมองและการเปลยนแปลงทางสงคม เปนการวเคราะหพลงทางสงคม อทธพลและบทบาท ทงในเชงบวกและลบตอการเปลยนแปลงทางสงคมในระดบตางๆ โดยเฉพาะในสงคมรวมสมย ดถงกลไกและบทบาทของผททำาใหเกดการเปลยนแปลง รวมทงทฤษฎทเกยวของโดยเฉพาะทฤษฎโครงสรางหนาท
-704 คอแนวคดในการพฒนาประเทศ แนวคดในการพฒนาประเทศทำาใหเรามการเปลยนแปงในทางสงคมและเศรษฐกจทสำาคญ รวมทงการเปลยนแปลงทางการเมอง เมอเราพฒนากอาจจะเกดปญหาตามมา
-นนคอวชา PS 706 คอสมมนาปญหาเศรษฐกจการเมองไทย การทจะแกปญหาทไมพงปราถนาใหเกดขนกคอการพยายามทจะใชแนวทางการพฒใหม นนคอ
-คอวชา PS 707 ซงหมายถงวชาการพฒนาทรพยากรมนษย แตในหลกสตรของเรานนเราไปเรยนเปนแพลนซ ดงนนทำาใหวชาแพลนซนน Integrate ยากทสด ซง PS 707 เปนการมองการพฒนาทรพยากรมนษยในเชงนโยบายไมใช
207
มองในเชงเทคนควาจะอบรมคนอยางไร คอเราจะมองการพฒนาทเนนคนเปนศนยกลางนนเองและเปนแนวคดทอยในแผนพฒนาของเราดวย ในการพฒนาทรพยากรมนษยกจะเกยวของกบวชา
- 712 ทเปนวชาทเกยวของกบการมสวนรวมของประชาชนในการเมองไทย เพราะการพฒนาทเนนคนเปนศนยกลางตองใหคนเขามามสวนรวมในการเมองและในการบรหาร
กลมท 2 ประกอบดวย 703 709 และ 714 วชา 703 คอสถานการณการเมองโลก จะศกษาเหตการณสำาคญโดยใชทฤษฎการเมองระหวางประเทศ เพอใหเขาใจสภาพความเปนมาและผลกระทบของเหตการณการเมองโลก และพจารณาแนวโนมการเปลยนแปลงในอนาคตทจะมผลกระทบตอประเทศไทยทงทางตรงและทางออม และจะเกยวกบ 704 ดวยเพราะในการวางแผนพฒนาประเทศนนการกำาหนดนโยบายหรอการไดมาซงระเบยบวาระของนโยบาย (Policy Formation) นนไมไดมากจากปจจยภายในประเทศอยางเดยว แตมาจากการกดดนจากปจจยภายนอกดวย โดยเฉพาะ ธนาคารโลก IMF สหรฐ และองคกรอนอกมากมาย)
-709 จะวาดวยนโยบายตางประเทศของไทยศกษาตงแตสงครามโลกครงท 2 และเปนการประเมนผลนโยบายของไทยดวย
-713 จะเปนการศกษาความสมพนธในเชงเศรษฐกจการเมอง อาจจะมการพจารณาถงองคการระหวางประเทศทมอทธ พดถงการรวมกลมทางเศรษฐกจระหวางประเทศ กฎ
208
ระเบยบทางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ เชนมาตรการกดกนทางการคาตางๆ โดยดวาสงผลตอเศรษฐกจการเมองไทยอยางไร ตรงนเกยวของกบ 704 เชน
-714 วชานจะแคบลงมาเพราะดทเอเชยตะวนออกเฉยง เปนการเฉพาะ
กลมท 3 คอกลมวชาแพลน ซ ประกอบดวย
-705 แนวความคดเชงทฤษฎในการบรหารรฐกจจะเนนววฒนาการของทฤษฎทางรฐประศาสนศาสตรตามเงอนไขของเวลาและเนอหา และจำาแนกออกเปนการบรหารรฐกจเปรยบเทยบ การบรหารการพฒนา ความสมพนธระหวางรฐบาลตางระดบ
-708 วชาองคการและการจดการ เปนสวนหนงของวชา 705 เพราะเนนเฉพาะในเรองขององคการ จะพดถงขอบขายแนวคดขององคการ ววฒนาการ กระบวนทศนในการจดองคการและการบรหารทจะมสำานกคดตางๆ คอ
-สำานกคลาสสก เชนแนวคดของเทเลอร /เวบเบอร /กลลค/เฮนร ฟาโย เปนตน -สำานกนโอคลาสสก เนนเรองพฤตกรรมองคการและ
พฤตกรรมของคน ทเรมจากการทดลองทเมองฮอรธอนของเอลตน เมโย และนำามาซงการศกษาในเรองของกลมทไมเปนทางการในองคการ ศกษาเรองการจงใจและพฤตกรรมตางๆของคนในองคการ
-สำานกคดทวาดวยการบรหารตามสถานการณ
209
จาก 3 สำานกคกกคอขอบขายหรอพาราไดมขององคกรและการจดการ
วชา 708 ยงเรยนถงการออกโครงสรางองคการ การทำาปรบปรงภาระกจ และโครงสราง
นอกจากนนยงมเรองของพฤตกรรมองคการ ซงจะอาศยแนวความคดหรอความรในทางพฤตกรรมศาสตร 3 สาขาคอวชา จตวทยา สงคมวทยา และมนษยวทยา
จตวทยาจะเนนทคน เชนแรงจงใจใหคนทำางาน สวนสงคมวทยา จะเนนทกลม และกระบวนการกลม ชนดของกม เรยนรถงมาตรฐานความประพฤตของกลม หรอบรรทดฐานของกลม
สวนความรในวชามนษยวทยา คอการศกษาเรองวฒนธรรมในองคการ ดรปแบบหรอสไตลของการบรหารเชนการบรหารแบบญปน การบรหารแบบอเมรกน การบรหารแบบไทยๆ
นอกจากนยงศกษากระบวนการจดการในองคการ ทตองอาศยเทคโนโลยทใชในการทำางาน พดถงการทำาใหงานไหลไปอยางไรทจะใหงานมทางเดนทสนลง ทำาใหเกด On stop Center ซงปจจบนการทำากระบวนการจดการนนไดรบสนใจมาก เชนการเกดขนของการรเอนเนยรง
พดการปรบปรงการทำางานในองคการ ทำาใหกระบวนงานนนสนลงโดยการคอมพวเตอร
สดทาย 708 จะพดการพฒนาองคการ การพฒนาองคการคอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของคนในองคการ มองวาในองคการมการทำางานอยางเปนระบบ และมองวาคน
210
เปนศนยกลางของระบบยอยอนๆ ทงนแนวคดพฒนาองคการมองวาถาเปลยนพฤตกรรมของคนกจะเกดการเปลยนแปลงทระบบยอยอนๆ
การจะเปลยนคนกจะตองเปลยนทศนคต ความเชอและคานยมของคน เพราะคานยม ความเชอจะนำาไปสการการแสดงออกเชงพฤตกรรม
สดทายคอวชา PS 711 เปนวชาทวาดวยการวเคราะหนโยบายสาธารณะ เรมตงแตการกอตวของนโยบาย การกำาเนดนโยบาย การวเคราะหนโยบาย การนำานโยบายไปปฏบตและการประเมนผลนโยบาย เพอดวาควรจะดำาเนนตอไป หรอควรยตนโยบาย ดงนน 711 คอการศกษานโยบายในแงกระบวนหรอ Policy Process
โดยสรปวชาทกวชาทสอนกนในปรญญาโทภมภาคกคอวชาทมลกษณะ Policy Oriented เพราะคนทมาเรยนมประสบการณในการทำางาน เปนผบรหารทเกยวของกบนโยบายทงแงของการกำาหนดนโยบายและการนำานโยบายไปปฏบต
2.วธการสอบขอสอบอตนยการสอบประมวลผลนน ถาอาจารยออกขอสอบอาจารย
จะพยายาม Integrate ความรทเรยนมาคอเอาความรในแตละกลมมาสงเคราะหจากนนกเอาความรมาวเคราะหปญหาสถานการณหรอ Case ทเกดขน เพอใหรวานกศกษานำาความรทเรยนมาแกปญหาและสรางนโยบายใหมๆ ได หรอไม
211
ในการทเตรยมตวเพอจะทำาขอสอบแบบนนนอาจารยมองวานกศกษาตองเขาใจคำาถาม วาคำาถามนนมลกษณะอยางไรดงตอไปน
1.ถาเปนคำาถามใหอธบาย นกศกษาจะตองอธบาย Fact ทเกดขนจรงวาคออะไร เกดทไหน เมอไร เกดสถานทไหน และทำาไมจงเกดขน และเกดขนไดอยางไร ซงคำาถามวาอยางไรหรอ How จะยากทสด
2.ถาเปนคำาถามใหอภปราย บอกโจทยมายาวและอภปราย ตรงนอาจจะหมายถงวาเปนขอสอบทใหเรานำาเขยนขอเสนอ ขอสงเกตในเรองขอด ขอเสย อปสรรค ขอสนบสนนทจะทำาใหนโยบายนนสำาเรจได คอสนบสนนและแสดงความคดเหนพรอมยกเหตผลสนบสนน
3.คำาถามใหเปรยบเทยบและเปรยบตางๆ คำาวาเปรยบเทยบจะหมายถงเปรยบเหมอน สวนเปรยบตางกคอเปรยบในสงทตางกน ซงอาจจะทำาทง 2 อยาง เชนอาจจะใหเปรยบเทยบนโยบายการแกปญหาเศรษฐกจระหวางไทยและมาเลเซย ตรงนตองดวานโยบายของทง 2 ฝายเปนอยางไร จากนนดวาฝายไหนมจดเดนจดดอยอยางไร
4.คำาถามใหวเคราะห ซงสวนใหญจะเจอบอยมาก เชนบอกถานการณมาและใหวเคราะห ในการวเคราะหจะตางจากวจารณ
การวพากษวจารณคอแสดงความคดเหนโดยไมตององหลกเกณฑแตถาวเคราะหตองมหลกเกณฑ มแนวคดในเชงทฤษฎทจะมาสนบสนนกาารวเคราะหของเรา
212
เชนตงคำาถามวาคนไทยทอพยพไปทำางานตางประเทศและแรงงานตางชาตทอบพยมาเมองไทยเปนเพราะปจจยทางเศรษฐใชหรอไม ใหวเคราะห เราจะตองยกทฤษฎทวาดวยการอพยพเคลอนยายในระหวางประเทศมาใช เชนทฤษฎแรงดนแรงดงเชนคนทอพยพไปทำางานทอนอาจมาปจจยทางการเมอง ปจจยทางดานสงคม เชนการเปนชมกลมนอยหรอปจจยทางเศรษฐกจ สวนคนทอพยพเขาอาจจะมาจากปจจยเชนโอกาสในการมงานทำา การมเสรภาพ การไดรบคาตอบแทนสงกวา
ในการสอบจะตองมการสงเคราะหความร การสงเคราะหนนคอความสามารถทจะรวบรวมเอาควาารตางมาาประยกตเพอแสวงหาคำาตอบหรอแนวทางในการแกปญหา
ในการสอบ ขอละ 33 คะแนนตองทำาทกขอ ไมมการเฉลยคะแนน และควรเขยนเอาตไลนไวกอนเขยนจรง ลงมอในขอทำาไดดทสดกอน และพยายามเรยบเรยงประเดน โดยตองเอาประเดนทสำาคญทสดไวบน ยอหนาแรกจะเปนการโปรย ทตองเขยนใหครอบคลมกอนวาเราจะเขยนอะไรบาง เพราะถาเขยนไมทนจรงคนตรวจเขาจะรวานกศกษาร
แลถาอะไรทใสเปนขอๆใหเตมลงไปเพราะจะงายในการตรวจ หรอตองรจกแบงยอหนา 1 ยอหนาควรมเรองสำาคญเพยงเรอเดยว
หวขอท 3. เนอหาวชาของบรหารรฐกจ ววฒนาการของวชการบรหารรฐกจ นนเกดขนครงแรก
ตงแต ป1972 ในอาณาจกรบรสเซย โดยเฟดเดอรก วลเลยม ท 1 ทเรยกวา Cameralism เปนการศกษาเกยวกบ
213
การจดการเกยวกบทรพยสนของกษตรย ทงเรองปาไม เหมองแร
ซงเนนถามวาการบรหารคออะไร (What)และจะบรหารอยางไร (How)
ตอมาในสวนท เปน What กเขาไปอยในวชาการสาขารฐศาสตร
สวน How ตอมากแยกตวออกไปเปนการบรหารรฐกจ จากนนแนวคดเหลานกจะกระจายไปในยโรป เชนใน
ฝรงเศสจะอยในรปของกฎหมายปกครอง สวนในองกฤษววฒนาการในเรองนชากวาเยอรมน และอเมรกา โดบสำานกคดแรกทใหความสนใจคอมหาวทยาลยลอนดอน
ในสวนของสหรฐคนทเหนวาการบรหารรฐกจควรจะแยกออกมาเปนศาสตรตางหากคอวดโรว วนสน ทเขยนบทความในป 1887 เพราะเวลานนการเมองอเมรกนมปญหาวานกการเมองแทรกแซงขาราชการประจำา มการใหตำาแหนงทางราชการกบหวคะแนนของประธานาธบด
หลงจากบนความของวนสนทำาใหเกดความตนตวเกยวกบการบรหารรฐกจขน นโลลส เฮนร ไดแบงพาราไดมออกเปน 5 พาราไดม เมอมการสรางหลกการบรหารขนมาในระหวางป 1927-1937 กมความสนใจอยางเขมขนมากในเรองวาจะทำาอยางไรใหคนทำางานใหมาก โดยม 2 แนวคดคอแนวคดทมจดเนนจะอยผบรหารเรยกวา Administrative Management จะเนนทผบรหาร สวน Scientific management จะเนนทคนงาน
214
และแนวคดการจดการแบบวทยาศาสตรนกคดทคดทมชอเสยงคอเทเลอร และแฟรงค บ ควเบรต สวนพวกทคดเรองหลกการบรหารเชนแมร ปากเกอร ฟอลเลต /เฮนร ฟาโย /มนเนและไรเล กลค / เออวค เปนตน
หลงจากนนคอป 1938-1947 กเกดการทาทายทางความคดโดยบารนารดและไซมอนตและโจมตวาการเมองและการบรหารไมสามารถแยกออกจากกนได โดยคนททดงมากคอวอเลนสไตล มารก และเอมเกา ทโจมตหลกการบรหาร
เมอมการโจมตวาการเมองกบการบรหารแยกจากกนไมไดกมการเชอมโยงรฐศาสตรกบการบรหารเขามารวมอกครงหนง ทำาใหบรหารรฐกจเปนสาขาหนงของรฐศาสตร แตถอวาเปนคลายกบพลเมองชน 2 ของรฐศาสตร
ในป 1950-1970 มเหตการณทนาสนใจในชวงนคอ ป 1968 มการประชมมนเนาบรก กอใหเกดแนวความคดเกยว New Public Administration ซงไมสนใจวธการหรอเทคนคในการบรหาร ไมเนนประสทธภาพ ไมเนนการวจยเชงปรมาณ แตเนนเรองของความเสมอภาค (Social Equity)ในการใหบรการ
ทงนในป 1968 นนจะเปนชวงสมยของประธานาธบดเคเนด จนมาถงสมยนกสน ทแนวนโยบายของเดโมแครตจะเหนใจคนชนและชนกลมนอยโดยเฉพาะคนผวส โดยมเหตการณทผหญงผวสขนรถประจำาทางและไมยอมลกใหคนผดขาวนงอนเปนนโยบายของรฐบางรฐในสมยนน ทำาใหเธอถกจบและเปนการจดประเดนในการเรยกรองสทธของคนดำา
215
ทำาใหตองมการทบทวนวาการบรหารงานของรฐควรจะคำานงถงความยตธรรมในทางสงคม
ตอมาในชวงป 1956 -7970 บรหารรฐกจพยายามเนนไปทศาสตรในการบรหารและนำาเอาแนวทางในการศกษาจากบรหารธรกจทเนนการศกษาบบ Case
ในชวง 1970 บรหารรฐกจใหความสนใจกบนโยบายสาธารณะ ทำาใหการบรหารรฐกจเรมมเอกลกษณเปนของตนเอง
เชนลนดบลอม จะพดถง Policy Making Process / Policy Making พดถง public Choice
****ถงตรงนการอดเทปผดพลาด เกดจากการดราฟเทปผดหนาดวย ทำาใหเนอหาของอาจารยเสาวลกษณไมครบ เลยไมรวาอาจารยจบลงทตรงไหน*
สรป Plan C ป 2544
อาจารยเสาวลกษณ สขวรช แนะนำาในการสอบการสอบ Comprehensive จะเปนการเอาความรจาก
ทกวชามาสงเคราะหเพอหาคำาตอบในขอสอบ นกศกษาตองทบทวนเนอหาทงหมด
วธการดหนงสอสอบ เราจะพบวาหลกสตรนเนนในเรองนโยบายสาธารณะ แตเนนใน 3 ดานคอนโยบายสาธารณะในดานการเมองการปกครอง นโยบายสาธารณะในดานความ
216
สมพนธระหวางประเทศ และนโยบายสาธารณะในการการบรหารรฐกจ
ในการอานหนงสอสอบกตองมการทำา Grouping วชาตางๆ คอ
1.วชาบงคบ ประกอบดวย 701 702 และ 703 โดย 701 จะเปนแนวทางการศกษาทางรฐศาสตรจะพดถงทฤษฎและแนวทางการศกษาทจะนำามาวเคราะหปญหาทางการเมอง ซ งเราสามารถเอา Approach ตางๆมาใชตอบ Plane1 และ Plan C ไดดวย
สวนระเบยบวธวจย (702) มความสำาคญ เพราะเปนเคร องมอในการแสวงหาความรหรอตอบคำาถามทเราสนใจ จงตองทำาความเขาใจ โดยเฉพาะเคาโครงการวจยวาประกอบไปดวยสาระสำาคญอยางไรบางทงเชงปรมาณและการวจยคณภาพ
ทผานทกรนนกศกษาจะมจดออนทวชานสวน 703 หรอสถานการณการเมองโลก อาจจะมการ
เกงวาจะออกในเร องการกอวนาศกรรม แตนกศกษาไปควรเกงเพราะถาไปออกมาตาทเกง กจะเกดปญหา
แตควรจะเตรยมแนวคดทฤษฎเอาไวใหแมน และปรบใชใหตรงกบคำาถาม
2.วชา Plan A คอ 704 นโยบายการพฒนาประเทศ 706 การสมมนาปญหาเศรษฐกจและการเมองไทย
710 สงคมว ทยาก บการ เปล ยนแปลงทางการเมอง
217
712 การมสวนรวมของมหาชนในการเมองไทย
ทง 3 วชามความเชอมโยงกนเพราะยทธศาสตรการพฒนา ของ 704 จะสงผลใหเกดปญหาและการเปลยนแปลงทางดานสงคม เศรษฐกจ และการเมอง ในวชา 706 และวชา 710 เพยงแต 710 จะพดถงการเปลยนแปลงทางการเมองทมาจากปจจยทางสงคมวทยา
สวน 712 กจะเปนอกขนของการพฒนาทางการเมองทจะพฒนาไปสการมสวนรวมของประชาชน ตรงนจะเนนเร องประชาสงคม การเมองภาคพลเมอง การเมองใหม
3. Plan B ประกอบดวย 709 713 และ 714 จะเปนวชาทมความเชอมโยงระดบโลก ระดบภมภาคและระดบประเทศ
เชนกรณการกอวนาศกรรมและนำามาซงบรรยากาศทตงเครยดถาใหวเคราะห หรอเสนอแนวทางแกไข หรอเสนอจดยนของประเทศไทย เรากอาจจะนำา Approach ใน 701 มาใชได เชนกนนอกเหนอไปจากการนำาทฤษฎในทางดานความสมพนธระหวางประเทศมาใช
เชนถาจะเอา Historical Approach มาใชกอาจจะศกษาประวตศาสตรความขดแยงของกลมอาหรบกบทนนยมตะวนตก และในแตละ Approach กจะมทฤษฎยอยมากมาย
4.Plan C ประกอบดวย 705 ทฤษฎในการบรหารรฐกจ 707 การพฒนาทรพยากรมนษย 708 องคการและการจดการ และ 711 การวเคราหนโยบายสาธารณะ
218
705 เป นการใหภาพรรวมของวชา รปส . จะพดพฒนาการในเชงพาราไดม ความเกยวพนของบรหารรฐกจกบการเมอง การบรหารรฐกจเปรยบเทยบ บรหารการพฒนา DA ซงพบวาแนวทางหรอสตรในการบรหารรฐกจของแตละประเทศทไมมสตรตายตว นอกจากนยงพดถงความสมพนธระหวางหนวยงานของรฐ (IGR)
กรณผวา CEO เปน Case ทนาสนใจในเวลาน Concept ในเร องนก
คอกคอการทอำานาจของผวา CEO จะมลกษณะทเขมขนกวาผวาธรรมดา ซงมคำาถามวาจะกอใหเกดความขดแยงกบหลกการของกากระจายอำานายตามแนวทางของการบรหารในแบบประชาธปไตยหรอ Democratic Governance หรอไม
เพราะหลกการการบรหารแบบประชาธปไตยกคอเปดโอกาสใหประชาชนมบทบาทในการตดสนใจ
ประเดนผวา CEO จะเปนการบรณาการระหวางวชาการปกครองกบวชาการบรหารรฐกจ
แนวคด CEO เปนแนวคดทตอเนองมาจากการปฏรปการเมองและการบรหารรราชการนนเอง ซงเปนแนวคดทเปนสากลไมใชแนวคดทเกดในประเทศไทย และไดมการด ำาเนนการมาแลวในประเทศอนๆและประสบความสำาเรจ เปนแนวคดในประมาณ 1980 ทเนนเรองประสทธภาพ ความสามารถในการแขงขน
น น ค อ เ ป น แ น ว ค ด ท จ ะ พ ย า ย า ม ท ำา ใ ห ภ า ค ร ฐ ม ประสทธภาพเทาเทยมกบภาคเอกชน
219
เราอาจจะวเคราะหวาปจจยทจะกอใหเกดประสทธภาพในการทำางานของผวาอาจจะประกอบดวยคอเงนและ อำานาจในการบงคบบญชา
ในเร องของเงนจะพบวาจงหวดนนไมสามารถตงงบประมาณตรงจากส ำานกงบประมาณได เพราะการตงงบประมาณอยทกรม ขณะทสวนกลางมความหางไกลภมภาค ขณะทผวาอยในพนทแตมไมมปญญาจะเอางบประมาณไปลงในการบรหารในจงหวดใหตรงกบความตองการได
ในประเดนของอำานาจของผวา พบวาผวาจะไมมอำานาจในการใหคณใหโทษกบขาราชการทสงกดกระทรวงอนๆทอยในจงหวดได ผวาเปนผประสาน เทานน ทำาใหโครงการหลายโครงทตองระดมทรพยากรจากหลายกระทรวงทำาไดยาก เพราะผวาไมสามารถบรหารบงคบบญชาได
ทง 2 เงอนไขจงทำาใหการบรหารงานของจงหวดไมเตมเมดเตมหนวยจงเกดแนวคดทจะใหผวามอำานาจมากขนทงในการบรหารเงนและบรหารคนในระดบจงหวด
สำาหรบแนวคดในเร อง Democratic Governance จะเปนแนวคดในการบรหารจดการอยางเปนประชาธปไตย
ทงนทผานมาเราใชการปกครองจากสวนกลาง แตหลงจากพบวาไมสามารถตอบสนองความตองการไดจงมการกระจาย เชนมองคการปกครองทองถนตางๆ
ถาจะตอบวา 2 แนวคดนขดกนหรอไม ถาเราใชแนวคดในเร องความสมพนธระหวางหนวยงานเราจะพบวาแนวคด CEO เปนเร องของราชการสวนภมภาค สวนการบรหารจด
220
ก า ร เ ป น ป ร ะ ช า ธ ป ไ ต ย จ ะ เ ป น ร ะ ด บ Local Administration
ทง 2 แนวคดไมไดมความขดแยง เพราะผวาเปนตวประสานระหวางสวนกลางและทองถน มอำานาจทจะดงงบประมาณลงมาในทองถน แตองคการในทองถนกยงมสวนรวมในการตดสนใจในการดำาเนนกจกรรมในดานตางๆของทองถน โดยมผวาเปนคนชวยอำานาจความเปนไปในการบรหาร ชวยดงทรพยากรจากทตางๆลงมาใชในการบรหารทองถน
แตถาถามวามความเปนไปไดหรอไมนนอาจารยมองวาระยะสนเปนไปไดยาก เพราะการจะเพมอำานาจใหผวาตองแกกฎหมายหลายตว จงตองมการนำารองใน 5 จงหวดไปกอน
(อาจารยสมหราบอกวาการทำาโครงการผวา CEO จะการทดลองในแบบเดยวกบการศกษาทเมองฮอรธอน เพราะมการกำาหนดจงหวดทดลองซงหมายถงจงหวดทม CEO และจงหวดควบคม ซงอาจารยทำานายวาผลทเกดขนกจะเหมอนฮอรธอน เพราะจงหวดทถกเปรยบเทยบรวาตนเองกบกำาลงถกเปรยบเทยบกจะเพมประสทธภาพในการทำางาน-กง)
วชา 711 จะเปนเร องนโยบายสาธารณะทเน นไปทกระบวนการนโยบาย ซ งจะเร มตงแตการกำาหนดนโยบาย การนำานโยบายไปปฏบต และการประเมนนโยบาย
PS 707 เปนวชาทมมมองในเชงนโยบายในการพฒนามนษย ไมใชการมองในระดบเทคนค ซงเราสามารถเอาวชา 711 มาทำาความเขาใจนโยบายในการพฒนาทรพยากรมนษยได วชาการพฒนาทรพยากรมนษยกจะเชอมโยงกบวชา PS
221
704 เพราะกระแสของการพฒนาในทศวรรษท 90 กคอการพฒนาทเนนคนเปนศนยกลาง กคอการพฒนาคนนนเอง
ทเราตองทำาความเขาใจวชานกคอการพฒนาประเทศตองมเปาหมายทการพฒนาคน คนไมใชเคร องมอในการพฒนา
ลกษณะคำาถาม Com นาจะใหว เคราะหป ญหาและสถานการณ
แนวการตอบขอสอบอตนย-ในการทำาขอสอบตองรจกบรหารเวลา มเวลาเผอไว
สำาหรบการคดคำาตอบ การตอบ และการทบทวนคำาตอบ -อยาทจรต เพราะถาทจรตคอไมจบ-ทำาทกขอ ถาไมทำาทกขอตกแนนอน เพราะแตละขอจะม
คะแนนของมนเอง-การตอบขอสอบทดคอการตอบทมการวางแผนวาใน
ขอสอบขอนนเราจะตอบในเรองอะไรบาง ตองม Outline -การลงมอทำาขอสอบอยาเขยนเรอยเป อย แตตองเขยน
อยางมหลกวชา การ ม Concept นำาในบรรทดแรกของยอหนา หรอทำาเปนเปนหวขอ ๆ
เชนถาใหวเคราะหปญหาการเมอง เศรษฐกจของไทยกตองแบงวาในการเมองจะพดในดานอะไรบาง
คนทมความคดเชอมโยงตอเนอง ซงมกจะไมชอบเขยนอะไรทเปนขอๆ กควรจะเขยนคำาตอบในแบบเรยงความใหเปนเอกภาพ ซงควรจะมยอหนา และแตละยอหนาควรจะมประเดนหลกเพยงประเดนเดยว ถาไมมการวางแผนจะทำาใหเขยนวนไปวนมา กจะไมไดคะแนน
222
-ควรจะมการตรวจทาน คำาผดคำาถก ดตวสะกด ใหถกตอง และเขยนใหสวยงาม
-เขยนใหเปนประโยชนมประธาน มก รยา อยาเขยนประโยชนใหเปนวล (ประโยชนทเปนวลจะเร มตนดวย ท ซ ง อนใน)
-อานคำาสง และอานโจทยใหด ดวาแตละคำาถามมคำาถามอะไรซอนอยมากมาย
-ถาเปนขอสอบวเคราะหตางจากวจารณ การวจารณไมจำาเปนตองใชหลกวชาการแตอาจจะใชสามญสำานก แตถาเปนวเคราะหตองมกรอบทฤษฎในการอางองวาจะใชแนวทางอะไรมาวเคราห
-ขอสอบอตนยควรม 5 สวน/สวนนำา จะพดถงความสำาคญของปญหา และฟนธงลง
ไปวาเราจะตอบในขอนในประเดนอะไร/กรอบการวเคราะห กคอแนวทางหรอทฤษฎตางๆ
นนเอง/Fact and Finding ขอมล หลกฐาน หรอปรากฎ
การณทเกยวกบเรองคำาถาม/วเคราะห โดยจะเปนการยำารวมระหวางกรอบทฤษฎและ
ขอมลทสนบสนนกจะออกมาเปนคำาตอบในคำาถามตรงนเทปจบลงไปโดยทอาจารยยงพดไมจบ
223
อาจารยมนตร เปนการบรรยายใน Plan C โดยมกรอบจากขอสอบ Plan C ในรนกอน เชน ขอสอบรนท 1 ถามวา
จากกระบวนวชาการบรหารรฐกจขอใหประมวลเนอหาและทฤษฎทสำาคญ จากการศกษาทฤษฎบรหารรฐกจ การพฒนาทรพยากรมนษย องคการและการจดการและการวเคราะหนโยบาย และทานสามารถนำาเอาทฤษฎไปประยกตใชอยางไร
วธการตอบเราควรจะไปเสาะแสวงหาวาอาจารยทานใดควรเปนผออกควรจะเดา เชนอาจจะเปนอาจารยสมหราหรออาจารยเฉลมพล
คำาถามกคอถาออกอยางนจะตอบอยางไร ซงอาจารยมองวาจากคำาถามแรกทใหประมวลเนอหาและทฤษฎของวชาบรหารรฐกจ อาจารยจงมองวาเราควรจะตอบขอบขายของวชาบรหารรฐกจ
ขอบขายวชาบรหารรฐกจนาจะประกอบไปดวย (การจะแบงขอบขายอยางไรนนขนกบแตละคนดวย)
1.ทฤษฎองคการ2.วทยาการจดการ3.นโยบายสาธารณะ ทฤษฎองคการ ซงจะแบงออกเปน1.ส ำา น ก ด ง เ ด ม (Classical Organization
Theory) สำานกนมองวาคนมคามเกยจคราน ประกอบกบเวลานนคนทเขามาทำางานในโรงงานจะอพยพจากชนบทมาใน
224
เมองจงยงทำางานไมเปน ทำาใหมมมองของสำานกนมองวาคนเกยจคราน สำานกดงเดมแบงออกเปน
1.1 ส ำา น ก ว ท ย า ก า ร จ ด ก า ร (Scientific Management) ตนคดของสำานกนคอเฟรดเดอรกส เทเลอร ซงไดทวางแนวในการบรหารงานคอ
-Specialization หรอการแบงงานกนทำาตามความชำานาญเฉพาะดาน
-One Best Way เทเลอรมองวาจะมวธการทำางานทดทสด โดยการศกษา Time and motion Study
-Incentive Wage System คอหลกการในการจายเงนคาตอบแทนแบบจงใจ คอการจายเปนรายชน
**เนองจากขอสอบแพลนซในรนท 2 ถามวาถาทานเปนทปรกษาอธบดทานจะใหคำาแนะนำาในการปรบปรงการทำางานของกรมอยางไร ถ าน กศกษาเอาแนวคดน มาใชก ต องปรบปรงไปตามขอตางๆ เชนถามองวาการแบงงานกนทำาตามความเฉพาะดานมปญหากจะตองลดลกษณะของความชำานาญเฉพาะดานลงไป เชนใหคนทำางานทหลากหลายมากขน เปนตน
1.2 กลมหลกการบรหาร จะเปนการมองในลกษณะทบอกวาการบรหารสามารถทำาใหเปนศาสตรได เปนกลมทเนนในกระบวนการบรหาร เชนขอเสนอของกลลกและอรค เกยวกบ POSDCORB ซ งประกอบดวยวางแผน การจดการองคการ การจดคนเขาทำางาน การบรการงานทรพยากรมนษย การสงการ การประสานงาน การจดทำารายงาน และการงบประมาณ
225
กลมหลกการในการบรหารทมการนำาเสนอลาสดคอหลกการ POLE ทประกอบดวยวางแผน จดองคการ Leading และ Evaluating
1.3 กลมระบบราชการ (Bureaucracy) จะหมายถงการบรหารองคการขนาดใหญ เปนแนวคดของเวเบอร ซงศกษาทฤษฎ Domination วาผนำาไดอำานาจโดยชอบธรรมไดอยางไร โดยมองวามอำานาจของผนำาไดมาจาก
-อ ำา น า จ ท ม า จ า ก ป ร ะ เ พ ณ (Traditional Domination)
-อำานาจทมาจากกฎหมาย (Legal Domination) สงทจะรองรบคอระบบราชการ
-อำานาจทมาจากบารม (Charisma Domination) ในสวนนเราตองบอกถงองคประกอบของระบบราชการ
วาตองประกอบดวย1.สายการบงคบบญชา Hierarchy (ถาจะตอบคำาถาม
ของรนท วาจะตองปรบปรงองคการอยางในสวนนเรากตองบอกวาตองลดสายการบงคบบญชาใหสนลง)
2.มกฎระ เบ ยบ (Rule and Regulation) ระบบราชการจะตองยดกฎระเบยบ (ถาจะปรบปรงองคการกตองลดกฎระเบยบลง)
3.มการวดความรประเมนผลโดยใชระบบคณธรรม4.มการใหเงนเดอนประจ ำา (ถาเราจะปรบปรงระบบ
ราชการตรงนกตองพจารณากนทผลงานดวยในการใหคาตอบแทน)
5.ใหมการทำางานมความเปนอาชพทมความมนคง
226
2.สำานกนกนโอคลาสสก จะเปนสำานกนจะวจารณวาการมโครงสรางดและม ระเบยบในการทำางานทด อาจจะไมทำาใหเกดประสทธภาพในการทงาน จากขอสงยดงกลาวทำาใหเกดการทดลองเมองทฮอรธอนและพบวากลมตางหากทมบทบาทในการทำางานของคน และมาตรฐานของกลมมผลตอการปฏบตงานของกลม
สำานกท 2 จงใหความสำาคญกบมนษยในองคการและพฒนาตอมาเปนแนวคดมามนษยนยมในการบรหารงาน
3 ส ำา น ก อ ง ค ก า ร ส ม ย ใ ห ม (Modern Organization) แบงออกเปน
3.1 System Theory กลมทฤษฎระบบ เปนการมององคการเหมอนกบส งมชวตวาจะตองมป จจยน ำาเขา ม กระบวนการและมปจจยนำาออกและองคการตองดำารงอยภายใตสภาวะแวดลอมหนงๆ
แนวคดนจงผสมผสานเอาแนวคดของสำานกแรกและสำานกท 2 มาใชดวย
3.2 Situation Theory จะ เป นองค การท ม ก ารบรหารตามสถานการณ ซงมความสำาคญมากในปจจบน นนคอแนวทางการบรหารจะปรบเปลยนไปตามสถานการณ
(เนอหาสวนทเปนทฤษฎทเปนองคการสวนมากจะอยในวชา 707 ในชทของอาจารยพงศสณห)
ขอบขายทเปนวทยาการจดการจะเปนเร องเทคนคในการทำางาน เชน CPM การวจย
เชงปฏบตการขอบขายนโยบายสาธารณะ
227
(อาจารยไมลงรายะเอยด)นนคอการอธบายคำาถามแรกทใหประมวลเนอหาของ
วชาบรหารรฐกจซงนอกจากจะตอบในแงของขอบขายแลวสามารถตอบในแงพาราไดมได แตการตอบถงขอบขายจะตรงมากกวา
(ชวงนเปนรอยตอของเทป จงไมแนใจวาอาจารยบอกขอสอบอกขอหรอไม)
พาราไดมในการบรหารรฐกจพาราไดมท 1 กอนจะเปน Paradigm ท 1 การเมองของอเมรกาเปน
ระบบ 2 พรรค และมการเมองเขาไปยงเกยวกบการโยกยายราชการ ทำาใหราชการไมพฒนา ป 1887 บทความวดโรว วนสน / แฟรงค เจ.กดนาว / เลยวนารด ดไวท กเสนอหลกการตางซงกลายเปนพาราไดมท 1 คอ
1.ใหแยกการเมองกบการบรหารแยกออกจากกน2. นำาเอาระบบคณธรรมมาใชในการบรหาร 3.สรางระบบความมนคงในการทำางาน 4.ตองมความเปนกลางทางการเมอง และ5.มการบรหารทปราศจากอดต มล กษณะเป นการ
บรหารในแบบธรกจ เชนถาจะพจารณางบประมาณกตองพจารณาอยางมเหตผลความจำาเปนวาตรงไหนนนมความจำาเปนตองเอางบประมาณลงไป
6.การน ำาเอาหล กการทางวทยาศาสตรมาใช เน นประสทธภาพในการทำางาน
228
พาราไดม ท 2 เร มตน ในป 1927 เปนพาราไดมหลกการบรหาร เปนความพยายามขนอกทจะพฒนาแนวความรในพาราไดมท 1 ใหเปนศาสตรมากขน มองวาหลกการบรหารทดทสามารถใชไดทวโลก แนวคดในยคนเชนแนวคดของวลเลอรสบ / เฮน ฟาโย / เทเลอร / กลลกและเออรวอคทเสนอพอรสคอรบ ถอเปนชวงทเฟ องฟทสดของวชาบรหารรฐกจ
ป 1938 เกดความคดทาทายหรอเกดวกฤตทางดานเอกลกษณครงแรก เมอเฮอรเบรต ไซมอน มองวาการบรหารไมสามารถปลอดจากการเมองได เชนเปนไปไมไดทนกการเมองจะไมเอาคานยมมาใชในการจดสรรงบปรมาณ
นอกจากนไซมอนยงมองวาหลกการบรหารทเสนอในพาราไดมท 2 กมความขดแยงกนเอง ประกอบกบเวลานนสงคมอเมรกาเกดปญหามากมาย เชนผลจากการใชระบบคณธรรมทำาให ทกตำาแหนงมการสอบ แตคนบางกลมบางพวกกยงดอยโอกาส และสรางปญหาสงคม ทำาใหมองวาการหลกการบรหารทนำาเสนอกนมาในพาราไดมท 2 ใชไมได
พาราไดมท 3 เปนชวงทวชาการบรหารรฐกจกลบเขาไปเปนสวนหนงของรฐศาสตร ซงในชวงไปอยในรฐศาสตรกไมไดรบการยอมรบมากนก ทำาใหมการหาทางออกและเกดเปน
พาราไดมท 4 เปนชวงทนำาเอาวชาทางดานพฤตกรรมศาสตร และบรการธรกจ จตวทยาสงคมวทยา มาใชในการบรหารรฐกจ
พาราไดมท 5 คอพาราไดมในปจจบน ซงเนนการศกษานโยบายสาธารณะ
229
(ชวงนเปนชวงตอของเทปจงไมแนใจวาอาจารยพดถงขอสอบขอไหน แตจะเปนเร องกาปรบปรงองคการ นาจะเปนขอสอบของรนท 2)
วชาทฤษฎองคการเปนวชาทจะนำาไปตอบในเร องการปรบปรงองคการได
ความหมายขององคการ เชสเตอร ไอ.บารนารด กลาววาองคการคอระบบทมการประสานกจกรรมในระหวางสมาชก
องคประกอบขององคการ องคการประกอบไปดวย1.เปาหมาย2.คน3.โครงสราง4.เทคนค5.ความร เวลาเราจะปรบปรงองคการกสามารถทจะตอบไดวาตอง
ปรบปรงทง 5 ประการน แตจะปรบปรงอยางไรนนกจะตองนำาทฤษฎจากวชาตางๆมาใช หรอถาดวามากเกนไปอาจจะเอา แคเรองคน โครงสราง และความรกได
เชนจากคำาถามทวา ถาทานเปนทปรกษาอธบดทานจะแนะนำาอธบดของทานอยางไร เวลาเราจะตอบกอาจจะจดกรปไปท 2 สวนคอ
-การปรบปรงทโครงสราง เชนทำาใหสายบงคบบญชาสนลงไดหรอ ไม ลดกฎระเบยบลงไดหรอไม
-ปรบปร งในแงพฤตกรรมในการท ำางานของคนในองคการ เชนอบรมคนเพมขนไดหรอไม
230
สวนประเดนเปาหมายกคอนโยบาย กตองใชวชา 711 ตอบ ในสวนของคนกตองใชวชาการพฒนาทรพยากรมนษย สวนการปรบปรงโครงสรางกคอ 708
ตามทบอกวาหลกสตรของเราเนนนโยบายสาธารณะ ถามค ำาถามวาจงวเคราะหนโยบาย 30 บาทรกษาทกโรค นโยบายกองทนหมบาน ธนาคารคนจน 1 ผลตภณฑ 1 หมบาน พวกเราจะตองตดตามขอมลของนโยบายเหลานและวเคราะหได
ความหมายของนโยบายสาธารณะความหมายกวาง -โทมส อาร.ดาย บอกวา นโยบาย
สาธารณะคอสงทรฐบาลตดสนใจกระทำาหรองดเวนทจะไมกระทำา
ความหมายอยางแคบ นโยบายสาธารณะคอ 1.เปนแนวทางปฏบตทกำาหนดวตถประสงคทแนนอน
เพอใหบคคล หรอกลมบคคลจดการกบปญหาหรอเรองทอยในความสนใจ และเปนแนวทางปฏบตของรฐบาล
2.แนวทางด งกล าวเป นแนวทางทมวตถประสงค แนนอน อาจจะเปนวตถประสงคในการแกปญหาในปจจบน ปองกนปญหาในการดำาเนนการในอนาคต หรอกอใหเกดผลทพงปราถนา
3.รฐบาลมความจรงใจทจะนำาไปปฏบต4.จะเปนแนวทางในทางบวกหรอลบกได5.ขาราชการงายตอและสดวกตอการนำาไปปฏบต6.ปองกนการปฏบตตามอารมณ ของทงฝายการเมอง
และขาราชการประจำา
231
7.สะดวกตอการเลอกตง8.เปนแนวทางตอการปฏบตของประชาน เชนเมอม
30 บาท หมอกตองคดวาตนเองจะเปนอยางไรลกษณะสำาคญของนโยบายสาธารณะ1.เปนปญหาทสำาคญและมความซบซอน 2.เกยวกบสหวทยาการ คอเอาความรหลายสาขามาใช
ในการแกปญหานนๆ3.มขอจำากดในดานเวลาและแหลงขอมลในระดบสง
เพราะเวลาจะบบบงคบวาจะตองกำาหนดนโยบายในชวงเวลาไหน
4.นโยบายสาธารณะมการพฒนามาตามลำาดบ เพราะนโยบายสาธารณะทกนโยบายจะตองมปญหาอยเบองหลงนโยบาย เมอปญหาสกงอมเตมทกจะกลายเปน Agenda ท จะเขาสการเมอง สครม.และกำาหนดออกเปน Policy เชนปญหานำาทวมในบางจดยงกอาจจะยงไมมนโยบาย แตพอทวมทงกรงเทพกตองกลายเปน Agenda และออกมาเปนนโยบาย
ประเภทของนโยบาย-Regulative Policy นโยบายท บ งค บ ให ท ำาหร อ
บงคบไมใหทำา เชนกฎหมายจะเปนนโยบายสาธารณะทมความชดเจนในการบงคบใหทำาหรอไมไดทำา เชนบอกวาชายไทยตองเกณฑทหาร กฎหมายหามฆาคน เปนตน
-Distributive Policy หรอนโยบายในการกระจายสงทมคณคาในทางสงคม เชนกฎหมายงบประมาณ
232
-Re-distributive Policy น โ ย บ า ย ก ร ะ จ า ย ผ ลประโยชนซ ำา เชนนโยบายการเกบภาษมรดก นโยบาย 30 บาท
ก า ร จ ะ ด ว า อ ะ ไ ร เ ป น -Distributive ห ร อ Re-distributive ใหดทแบบการพฒนาประเทศ ถาการบรหารทเนนประสทธภาพ คอเนนวาทำาอะไรจะตองไดผลประโยนสงสดนโยบายมกเปนแบบ Distributive กบแบบท 2 คอเนนความเปนธรรมและความเสมอภาค ซงในสวนนอาจจะไมสนใจเรองกำาไรขาดทนมากนก แตใหประชาชนไดรบประโยชนจากเทากนนโยบายมกจะเปนแบบ Re-distributive
-นโยบายการลงทน เชนนโยบายเขตการลงทนของ BOI
-นโยบายในการสงเสรมจรยธรรมหรอคณธรรมของประชาชน
** เทปหยดลงเมอถงจดนนะคะ ดงนนจงไมรวา Plan C จบลงทตรงไหน** แตขอใหทกคนทำาขอสอบไดนะคะ-กง
Comprehensive Plan C
ป 2545
รศ.อนงคทพย เอกแสงศร
233
การบรรยายของอาจารยจะเปนการแนะนำาประเดนสำาคญเกยวกบเนอหาของวชาการบรหารรฐกจ (Plan C) ทงในแงของทฤษฎ ประเดนหลก และประเดนทเปน Hot Issue สำาหรบชวงเวลาปจจบน
วชา Plan C ประกอบดวย วชา 1.PS 705 วาดวยทฤษฎทเกยวกบการบรหารรฐกจ2.PS 707 การพฒนาทรพยากรมนษย3.PS 708 องคการและการจดการ4.PS 711 การวเคราะหนโยบายสาธารณะการสอบคอมนกศกษาจะตองสามารถเชอมโยงทกวชา
เหลานใหเขาดวยกนใหไดประเดนหลกทเกยวของกบวชาของ Plan C1.พาราไดม (Paradigm) หรอกระบวนทศนในดาน
การบรหารรฐกจ ตรงนอาจารยจะเนนเฉพาะพาราไดมทสำาคญๆ โดยเราจะตองใหความสนใจวากระบวนทศนหรอพาราไดมเหลานมผลอยางไรตอการบรหารงานภาครฐของไทย
2.การปฏรประบบราชการ เปน Hot Issue ทสำาคญในปจจบน รวมทง ธรรมาภบาล (Good Governance) ซงเปนแนวคดทจะผนวกระหวาง Government กบ Administration เขาดวยกน วาทำาอยางไรวาจะมหลกการบรหารและการทดสำาหรบสงคมทดในปจจบน
3.นโยบายสาธารณะ (Public Policy) 1.พาราไดม หรอ กระบวนทศนในการบรหารรฐกจสำาหรบพฒนาการของการศกษาบรหารรฐกจ แนวคด
ของนกวชาการทไดรบความสนใจอยางกวางขวางคอแนวคด
234
ของ นโคลส เฮนร โดยเขาไดนำาเสนอพฒนาการของการศกษาบรหารรฐกจของมาเปน 5 กระบวนทศน หรอ 5 พาราไดมดวยกนคอ
พาราไดมท 1 การแยกการเมองและการบรหารแยกออกจากกนอยางเดดขาด พาราไดมนเกดจากแนวคดของวดโรว วนสน ทตองการใหแยกการเมองออกจากการบรหารอยางเดดขาด โดยใหฝายการเมองทำาหนาทในการกำาหนดนโยบายและฝายบรหารทำาหนาทนำานโยบายไปปฏบต
พาราไดมท 2 หลกการบรหาร พาราไดมนพจารณาวาการจะมการบรหารงานทด เกดประสทธภาพ ประสทธผลและการประหยดนนจะตองมหลกหารในการบรหารทมการกำาหนดขนอยางชดเจน ดงนนในชวงพาราไดมนนกวชาการจงมการนำาเสนอหลกเกณฑในการบรหารงานขนมา โดยมงจะใหหลกเกณฑเหลานนำามาซงประสทธภาพ ประสทธผล และเกดความประหยดในการบรหารงาน
หลกการบรหารทถกนำาเสนอในชวงพาราไดมนเชน หลกการของ POSCORB
พาราไดมท 3 การเมองคอการบรหาร เปนพาราไดมทคดคานพาราไดมท 1 โดยมองวาการบรหารคอการเมอง และชใหเหนวาการแยกการเมองออกจากการบรหารนนเปนสงทเปนไปไมไดในทางปฏบต
พาราไดมท 4 ศาสตรการบรหาร เปนพาราไดมทคดคานพาราไดมท 2 นนคอบอกวาหลกในการบรหารทพาราไดมท 2 นำาเสนอนนเปนสงทเปนไปไมได เพราะหลกในการ
235
บรหารเปนเพยงสภาษตทางการบรหารเทานน พาราไดมท 4 จงเสนอวาการบรหารรฐกจนนคอศาสตรแหงการบรหาร
ในชวง 4 พาราไดมดงกลาวสะทอนใหเหนวาการศกษาการบรหารรฐกจมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทงในแงของการยอมรบ การรบร และจดสนใจในการบรหาร ทำาใหดเหมอนวาการศกษาวชาการบรหารรฐกจนนขาดความเปนเอกลกษณในตวของมนเองทำาใหในพาราไดมท 5 จงมความพยายามทจะคนหาเอกลกษณของวชาการบรหารรฐกจ
พาราไดมท 5 การบรหารรฐกจคอการบรหารรฐกจ พาราไดมนมงหวงทจะใหวชาการบรหารรฐกจมเอกลกษณของตนเอง และมงหวงใหวชาการบรหารรฐกจมลกษณะทสอดคลองกบสภาพของสงคมทเปนอยในเวลานนๆ
ทงนในแตละพาราไดมจะมรายละเอยดทนกศกษาตองไปทำาความเขาใจถงสาระสำาคญของแตละพาราไดม โดยไมจำาเปนตองไปจำาชอของนกวชาการในแตละพาราไดม
เราจะเหนวาพาราไดมหรอกระบวนทศนของการบรหารรฐกจจะมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ในชวงทมการยอมรบพาราไดมใดพาราไดมหนงในชวงเวลาหนงๆ วาเปนสงทถกตอง เราเรยกการยอมรบตรงนวาภาวะปกตหรอ Normal Science แตเมอเกดการเปลยนแปลงในพาราไดมเราจะเรยกวา Paradigm Crisis หรอการเกดวกฤตการณทางดานเอกลกษณ หรอตำาราบางเลมอาจจะใชคำาวา Sciencetific Revolution นนคอเกดความคด หรอเกดการคดคานการยอมรบในพาราไดมเดมวาเปนสงทไมถกตองอกตอไป
236
วกฤตการณดานเอกลกษณทเกดขนจะนำาไปสการเกดพาราไดมใหมถาสามารถทำาใหการคดคาน หรอการนำาเสนอประเดนใหมไดรบการยอมรบวาเปนสงทถกตอง
ซงทง 5 พาราไดมทนำาเสนอโดยนโคลส เฮนรนน จะพบวาไดเกดวกฤตการณทางดานเอกลกษณ 2 ครงดวยกนคอ
วกฤตการณดานเอกลกษณครงท 1 เปนการคดคาน พาราไดมท 1 และพาราไดม ท 2 เปนการคดคานวาการเมองไมสามารถแยกออกจากการบรหารได และการคดคานพาราไดม ท 2 วาในการบรหารงานภาครฐนนไมสามารถมหลกเกณฑทแนนอนในการบรหารไดอยางเปนสากล
วกฤตการณทางดานเอกลกษณครงท 1 นนำาไปสการเกดพาราไดมท 3 คอการบรหารคอการเมอง และเกดพาราไดมท 4 คอศาสตรแหงการบรหาร
***ตรงนเคยมขอคำาถาม*** ถามวาในชวงทเกดการปรบเปลยนกระบวนทศน หรอการคดคานพาราไดมเดมนนมเหตการณอะไรเกดขน มการคดคานอยางไร ทำาไมตองมการเปลยนแปลง ตรงนนกศกษาจะตองสามารถอธบายในลกษณะของการเกด Paradigm Crisis ใหได
วกฤตการณทางดานเอกลกษณครงท 2 เปนชวงทการศกษาการบรหารรฐกจไดรบอทธพลจากการศกษาดานพฤตกรรมศาสตร จงทำาใหเกดการประชมรวมกนระหวางนกวชาการสมยใหมรวมกนประมาณป 1968 และนำาเสนอแนวคดทเรยกวา New Public Administration หรอ New PA. ขนมา และเปนแนวคดทนำาไปสการเกดพาราไดมท 5 ขนมา
237
แนวคดแบบ New PA. นนเปนแนวคดทมงหวงใหวชาการตางๆทางดานบรหารรฐกจเปนวชาทสอดคลองกบความตองการของสงคมมากขน
การทนกวชาการทมาประชมกนสวนใหญเปนนกวชาการชาวอเมรกนและชวงเวลานนสงคมอเมรกนเปนชวงของสงครามเวยดนาม ทำาใหนกวชาการรนนไดเสนอ New PA. โดยมหลกการสำาคญ 5 ประการ
หลกการของ New PA.1.Phenomenology ( ปรากฏการณวทยา ) คอการ
ใหการบรหารรฐกจยดถอหลกปรชญาใหมทเรยกวาปรากฎการณวทยา นนคอการศกษาบรหารรฐกจตองคำานงถงเหตการณ หรอความเปนจรงทเกดขน และใหคำานงวาปรากฎการณหรอสภาพความเปนจรงทเกดขนนนจะมผลตอพฤตกรรมของบคคล ซงบคคลกจะมการรบรในปรากฏการณเหลานน สามารถแยกแยะและบรรยายปรากฏการณเหลานนได ซงการรบร แยกแยะปรากฏการณของบคคลนนเปนเรองของ Value ขณะทปรากฏการณตางๆทเกดขนนนถอวาเปน Fact
ทำาใหปรชญาแนวใหมของการบรหารรฐกจจงไมไดแยก Value และ Fact ออกจากกน
2.Relevant คอการใหความสำาคญของโลกแหงความ เปนจรงซงมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ดงนนนกวชาการในดานการบรหารรฐกจจะตองรบรในการเปลยนแปลงหรอความจรงทเกดขนในเวลานน และพจารณา
238
วาควรจะมการปฏบตอยางไรในการบรหารเพอประโยชนของประชาชน
3.Social Equity การบรหารแนวใหมจะตองยดหลก ความยตธรรมในสงคม เพราะเรมมองวาประชาชนในสงคมยงไดรบการบรการจากรฐอยางเทาเทยมกน ดงนนการบรหารงานภาครฐจะตองจดบรการตางๆใหประชาชนอยางทวถงและเปนเทาเทยมกน
4.Participation การมสวนรวม การบรหารรฐกจแนวใหมจะใหความสำาคญทงการมสวนรวมทงภายในองคการและภายนอกองคการ
การมสวนรวมภายในองคการคอการพจารณาทจะใหขาราชการทงหลายทปฏบตงานในหนวยราชการมสวนรวมในการแสดงความคดเหน มสวนรวมในการรบรปญหาตางๆของประชาชน เพอจะไดพจรณาในการจดบรการสาธารณะใหกบประชาชนไดอยางทวถงกน
การมสวนรวมภายนอกองคการคอการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการบรหาร การกำาหนดนโยบายในการปกครองประเทศ
5.Decentralization หรอการกระจายอำานาจจาก สวนกลางไปยงสวนตางๆของประเทศ
จะพบวาหลกการทง 5 ประการทมการกำาหนดขนมาตงแตป 1968 นยงเปนหลกการทมบทบาทสำาคญในการบรหารงานภาครฐในปจจบน ไมวาจะเปนการไมแยกคานยมออกจากขอเทจจรง การคำานงถงสภาพความเปนจรงทเปลยนแปลงตลอดเวลาในการบรหาร การยดถอความเทา
239
เทยมกนและความเสมอภาคในการไดรบบรการจากรฐของประชาชน รวมทงหลกการของการมสวนรวม และการกระจายอำานาจในการบรหารงาน
ดงนนพาราไดมท 5 ทมองวาการบรหารรฐกจคอการบรหารรฐกจ (Public Administration as Public Administration) โดยยดถอตามแนวทางของ New Public Administration ทำาใหการศกษาการบรหารรฐกจตงแตชวงป 1968-1970 เปนตนมาใหนนจะใหความสำาคญกบนโยบายสาธารณะ โดยพจารณาวารฐบาลจะดำาเนนกจกรรมอะไรใหกบประชาชนบางในการตอบสนองความตองการหรอการแกปญหาใหกบประชาชน
2.การปฏรประบบราชการการเปลยนแปลงของการศกษาบรหารรฐกจไดเกดการ
เปลยนแปลงทสำาคญอกชวงหนงคอ ชวงทศวรรษท 1990 เปนแนวคดทสงผลใหเกดการปฏรประบบราชการของประเทศตางๆทวโลก นนคอแนวคดทเรยกวา New Public Management หรอ NPM เปนแนวคดทเกดขนจากการประชมในป 1994 เปนการประชมรวมกนของผทมสวนเกยวของกบการบรหารงานภาครฐทงนกวชาการและขาราชการระดบนำา
การประชมรวมกนในครงนมงหวงทจะปรบปรงการบรหารงานภาครฐใหมประสทธภาพมากขน และวเคราะหถงสภาพปญหาทเกดขนในการบรหารงานภาครฐในเวลานน
แนวคด NPM จงเปนแนวคดหลกทมผลตอการปฏรประบบราชการของทกประเทศทวโลกในเวลาน
240
หลกการของ New Public Management1. การจดการภาครฐในปจจบนจะตองเนนในเรองการ
ใหการบรการทมคณภาพแกประชาชน นนคอภาครฐจะตองมการปรบเปลยนแนวทางในการจดการภายในองคการเสยใหม โดยมงเนนทจะจดบรการทมคณภาพใหแกประชาชนอยางทวถง
หลกการขอนจะสอดคลองกบหลก Social Equity ของ New PA.
การบรการทมคณภาพแกประชาชนนนเปนความตองการทจะใหขาราชการมสำานกวาประชาชนคอลกคาทสำาคญ เปนการปรบแนวคดจากเดมทขาราชการมกจะมองตนเองเปนนายของประชาชน
การบรการทมคณภาพนนจะมความหลากหลาย ไมวาจะเปนความสะดวกสบาย คณภาพของผลงาน คณภาพของสนคา ความตอเนองของการใหบรการ ความเสมอภาคของการใหบรการ
2. การลดการควบคมจากสวนกลางและการใหอสระแก หนวยงานตางๆ ตรงนเราจะพบไดจากปจจบนทมการกระจายอำานาจจากสวนกลางมาสหนวยงานในทองถนมากขน ทงนเพอใหหนวยงานทอยใกลชดกบประชาชนสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดตรงจดมากทสด เพราะมองวาหากสวนกลางยงควบคมอยการบรการทมคณภาพตามขอท 1 กจะไมเกดขน
3.จะตองมการกำาหนดในการวดผลงาน การใหรางวลสำาหรบการปฏบตงานทงในระดบหนวยงานและระดบบคคล
241
นนคอจะตองใหความสำาคญกบผลของการปฏบตงาน หรอ Performance ใหมากขน เพราะการบรหารงานแตเดมจะใหความสำาคญกบผลการปฏบตงานนอยมาก บางครงพบวาเราใหความสำาคญกบ Input เชนงบประมาณวามมากนอยแคไหน แตไมดผลของการใชจายงบประมาณเหลานนเลยวาทำาใหเกดผลผลตอะไรบาง ดงนน NPM จงมองวา Performance จงมความสำาคญในการบรหารงาน
การบรหารในแบบ NPM จงใหความสำาคญกบการวดผลสมฤทธของการปฏบตงานและมการใหรางวลสำาหรบบคลทมผลการปฏบตงานดและใหรางวลสำาหรบหนวยงานหรอองคการทมผลการปฏบตงานดเดนทเหนเปนรปธรรมทชดเจน
4. การสรางระบบการสนบสนนในเรองเทคโนโลย ซงจะสนบสนนทงระดบบคลากรและหนวยงาน ทงนเพอมงหวงทจะใหการปฏบตงานของหนวยราชการนำาไปสวตถประสงคใหดยงขน เชนมการนำาเอาระบบสำานกงานอตโนมตมาใชในการปฏบตงาน การใชเครอขายอนเตอรเนตหรออนทราเนตในหนวยงานทจะใชในการเชอมโยงขอมลขาวสารใหเกดคณภาพ เปนระบบขอมลขาวสารทมความถกตอง แมนตรงและมความทนสมย
ตรงนเปนการนำาเอาเทคโนโลยมาใชในการปฏบตงานใหเพอใหการปฏบตงานบรรลวตถประสงคไดดยงขน
5. การเปดกวางในแนวคดเกยวกบการแขงขน นนคอยอมรบทจะใหมการแขงขนกนเองในหนวยงานของรฐในการ
242
ใหบรการทมคณภาพของประชาชน ขณะเดยวกนกเปดกวางใหหนวยงานเอกชนเขามาแขงขนกบหนวยงานของรฐ
เราจะพบวาหลกการตาม New Public Management ดงกลาวนนถกนำามาใชในการปรบปรงการบรหารระบบราชการของไทย
ประการแรก ผานมาเราจะพบวามความพยายามทจะใหขาราชการมความตระหนกวาประชาชนคอลกคาคนสำาคญ มการกำาหนดมาตรฐานสากลในการปฏบตงานภาครฐขนมาเพอสงเสรมใหมคณภาพของการบรการ ทเรยกวา PSO (Public Sector Standard Management Outcome เชค) ซงในหมวด 1107 จะเปนเรองเกยวกบการสงเสรมคณภาพการใหบรการของหนวยงานภาครฐ วาจะทำาอยางไรคณภาพของการใหบรการของหนวยจะเปนไปตามเกณฑมาตรฐานทกำาหนดไว ไมวาจะเปนการบรการทมคณภาพ มประสทธภาพ มความเสมอภาค เปนธรรม ตอเนอง และมความสะดวกสบาย
ประการทสอง ในเรองของการกระจายอำานาจจากการบรหารสวนกลางมาสการบรหารสวนทองถน เรากจะเหนภาพนอยางชดเจนในประเทศไทย ซงยงมการปรบเปลยนการบรหารในหนวยราชการเองจากการใชการควบคมมาเปนการกำากบดแล ทงนเพราะการจดหนวยงานในอนาคตจะปรบเปลยนจากโครงสรางทเปนแนวตงมาเปนโครงสรางในแนวราบมากขน ผบงคบบญชาทเคยทำาหนาทในการควบคมบงคบบญชาจะปรบเปลยนมาทำาหนาทในการอำานวยความสะดวก และเปลยนมาเปนการใหอำานาจ หรอเปลยนจากการ
243
Command ,Control มาเปนการ Facilitate and Empower
ทงนเพอใหการปฏบตงานและการบรการของหนวยงานของรฐมความอสระ คลองตว และทำาใหเกดประสทธภาพและคณภาพของการบรการนนเอง
ประการทสามในเรองการกำาหนดการวดผลงานในระดบหนวยงานและระดบบบคล เราจะพบวาเวลานหนวยราชการหลายแหงไดนำาแนวคดเกยวกบการปฏบตงานโดยมงผลสมฤทธ หรอ RBMS เขามาใชในการปฏบต มการวดความพงพอใจของลกคาหรอประชาชนทมารบบรการวามความพอใจในการไดรบบรการมากนอยแคไหน
ทงนการปฏบตงานโดยมงผลสมฤทธเปนแนวคดทกำาลงไดรบการยอมรบในวงกวางมากขน
สวนการวดผลการปฏบตงานเรากจะพบวามการปรบเปลยนวธการในการประเมนผลความดความชอบ จากเดมทพจารณาปละ 1 ครงมาเปน 2 ครงและมโบนสเปนเงนเดอนเดอนท 13 สำาหรบหนวยงานทมผลการปฏบตงานดเดนทมองเหนไดอยางชดเจน
หนวยงานทมผลการปฏบตงานดเดนกจะเปนหนวยงานราชการทมการปรบปรงการทำางานตามแผนปฏรประบบราชการ
ประการทส จะพบวาหนวยงานราชการตางของไทยมการนำาเอาเทคโนโลยสารสนเทศในรปแบบตางๆเขามาใชในการปฏบตราชการมากขน
244
สวนประการสดทายคอการแขงขน เปนแนวคดทมงหวงใหสวนราชการทงหลายมการวเคราะหภาระกจของตนเอง วาภารกจของตนเองวาภาระกจใดควรดำาเนนการเอง สวนภาระกจใดทมองวาไมควรดำาเนนการเองกควรจะมอบใหเอกชนดำาเนนการ
แนวคดทเนนการแขงขนในการใหบรหารนมความมงหวงเพอใหประชาชนมทางเลอกในการบรการมากขน หนวยราชการทมภาระกจคลายกนกจะตองมการแขงขนเพอใหมการบรการทมคณภาพ
สำาหรบการแขงขนในการใหบรการของหนวยราชการของไทยนนจะเหนไดอยางชดเจนจากกจการทเกยวกบสาธารณปโภค เชนการบรการโทรศพททปจจบนจะมการแขงขนกนอยางชดเจนทำาใหประชาชนไดรบการบรการในราคาทถกลง
แนวคดในเรอง New Public Management นเองเปนแนวคดททำาใหเกดการปฏรประบบราชการในทกๆประเทศทวโลกรวมทงประเทศไทย ทงนเนองจากปจจบนเปนยคโลกาภวฒนการเปลยนแปลงทเกดขนในประเทศประเทศหนงกจะสงผลตอประเทศอนๆ
จดสำาคญอยทวาแตละประเทศจะสามารถปรบแนวคดทเกยวกบ NPM ใหสอดคลองหรอเหมาะสมกบความตองการ คานยม และวฒนธรรมของแตละประเทศไดอยางไร
สงสำาคญอยางหนงท New Public Management ตองการจะเหนกคอ บทบาททเหมาะสมของภาครฐในการอยรวมกบภาคเอกชนและประชาชน รวมถงความสมพนธขอแง
245
ฝายการเมองและขาราชการประจำาในการบรหารงานภาครฐแนวใหมวาควรจะเปนแบบใด
ยงไปกวานน New Public Management ยงมคำาถามวาการจดการภาครฐแนวใหมนเราจะสามารถรกษาระบบคณธรรมใหดำารงอยไดอยางไร ทามกลางกระแสของการกระจายอำานาจทงในภาครฐเองและการกระจายอำานาจจากการบรหารราชการสวนกลางไปสทองถน
นอกจากน New Public Management ตองการเหนระบบการบรหารงานทมงเนนผลสมฤทธ (Resource Base Management System-RBMS) วาจะเกดเปนรปธรรมไดอยางไร และถา RBMS เกดเปนรปธรรมแลวการใหคาตอบแทน (Pay for Performance) จะเกดขนไดหรอไมในภาคราชการ
ดงนนโดยสรปจากพาราไดมทง 5 และมาส New Public Administration และมาส New Public Management เหลานเปนกระแสทเกดขนในโลกและเปนกระแสทมผลตอการปรบปรงและปฏรประบบราชการของไทย
แนวคดในการบรหารรฐกจของประเทศไทยสวนแนวคดของคนไทยในเรองการบรหารงานภาครฐ
ของไทยนนเกดขนตงแตสมยของรชกาลท 5 ประมาณป 2443 ดงนนเปนเวลากวา 100 ปแลวทวชาการบรหารรฐกจไดเกดขนในเมองไทย
สำาหรบแนวคดของนกวชาการไทยจะมพาราไดมหลกอย 2 พาราไดม คอ
246
1. พาราไดมหลกการบรหาร ถอวาเปนพาราไดมทเขามามบทบาทสำาคญในการจดทำาหรอปรบปรงระเบยบปฏบตราชการตางๆของสวนราชการในประเทศไทย
สำาหรบสาระสำาคญของพาราไดมนไดเขามามบทบาทในการบรหารราชการไทย คอ
-เปนการมงหวงของนกวชาการไทยทตองการประยกตหลกการบรหารหรอเทคนคการบรหารของทวโลกมาใชในการปรบปรงการปฏบตงานในระบบราชการ
ทงนเนองจากเดมการปฏบตราชการในประเทศไทยจะเนนหลกประเพณดงเดม ซงมลกษณะของความเปนสวนบคคลมากกวาทจะยดหลกการทวไป ดงนนพาราไดมหลกการบรหารจงตองการนำาเอาหลกการบรหารมาประยกตใชในการปฏบตราชการของไทยใหมประสทธภาพมากขน
-มงหวงทจะนำาเอาระบบคณธรรมมาใชในการบรหารงานราชการ โดยมความเชอวาระบบคณธรรมจะชวยแกปญหาในระบบราชการได นนคอจะทำาใหขาราชการมความรความสามารถ เนนความเปนธรรม ใหความสำาคญกบการเปนกลางทางการเมอง และเนนความมนคงในการปฏบตราชการ
2. พาราไดมพฒนาระบบราชการ เปนพาราไดมทเนนยำาในการวางแผน การกำาหนดนโยบาย มองวาการบรหารราชการจะตองมการกำาหนดนโยบายและการวางแผนงานทชดเจน ตองมการกระจายอำานาจ ตองใหประชาชนเขามสวนรวมในการพฒนาประเทศ ตองมการประสานงานทด และตองมระบบขอมลขาวสารทมคณภาพ
247
เราจะพบวาทง 2 พาราไดมกมการยอมรวมกนในการบรหารงานภาครฐของเมองไทยในการปรบปรงระบบการบรหารราชการในเมองไทยในปจจบน และเรายงมงหวงทจะเหนสงเหลานใหเกดขนกบระบบราชการของประเทศไทย
จากแนวคดในเชงพาราไดมของนกวชาการไทยกสะทอนใหเหนกระบวนทศนหรอแนวคดทมบทบาทตอการบรหารงานภาครฐในประเทศไทย
ยทธศาสตรในการปรบปรงการบรหารงานภาครฐสำาหรบการปฏรประบบบรหารงานภาครฐในประเทศไทย
ถามองในภาพรวมจะมยทธศาสตรในการปรบปรงดงน1.การเนนการปรบลดขนาด (Downsizing) ภาครฐ
ใหเลกลง โดยการลดกำาลงคน เกลยกำาลงคน เชนโครงการเกษยนกอนอาย
2.การปรบเปลยนบทบาทและภาระกจ นนคอหนวยงานภาครฐจะมาวเคราะหวาภาระกจใดทควรดำาเนนการเองภาระกจใดทควรจะปลอยใหเอกชนดำาเนนการ
3.การปรบเปลยนกระบวนการบรหาร โดยทำาใหกระบวนการในการบรหารมขนตอนทสนลง เปลยนจากการสงการและการควบคมมาเปนการอำานวยความสะดวกและการมอบอำานาจมากขน
4.การใหประชาชนเขามามสวนรวมในการบรหารงานภาครฐ
ยทธศาสตรทง 4 ประการนเปนยทธศาสตรทประเทศไทยนำามาใชในการปรบปรงและปฏรประบบราชการ
248
สาเหตของการเปลยนแปลงในการบรหารงานภาครฐกลาวไดวาการเปลยนแปลงการบรหารงานในภาครฐ
ตงแต ค.ศ.1980 เปนตนมานนเกดจากสาเหตตางๆคอ1.เกดขนจากอทธพลของโลกาภวฒน 2.เกดจากสภาพการแขงขนระหวางประเทศ 3.เกดจากวกฤตการณดานเศรษฐกจทเกดขนกสงผล
ใหเกดการเปลยนแปลงในการบรหารงานภาครฐ 4.เกดจากการเตบโตและความเขมแขงของภาคเอกชน
ทมมาแต 1980 เปนตนมา รวมทงบทบาททมมากขนของภาคประชาสงคม กมสวนสำาคญททำาใหการบรหารงานภาครฐตองมการปรบปรงเปลยนแปลง
5.การทจรตคอรบชนในแวดวงราชการทขยายวงกวางขวางมากขน เชนการทจรตในประเทศไทยทำาใหมการรวมตวกนของหนวยงานรฐ เอกชน เอนจโอเพอผลกดนใหเกดโครงการประเทศไทยใสสะอาด โดยมงหวงทจะแกไขปญหาทจจรตคอรบชน
6.เกดจากความไมมประสทธภาพของระบบราชการเองจากสาเหตเหลานบวกกบแนวคดทเกยวกบ New
Public Management และแนวคดของการลดขนาดของระบบราชการ แนวคดของการกระจายอำานาจ แนวคดเกยวกบการมสวนรวม ทำาใหกลายเปนแนวคดทนำาไปสแนวคดทเรยกวา Governance
Good Governance ธรรมาภบาลคำาวา Governance เปนคำาทรวมระหวาง
Government และ Administration นนคอรวมกน
249
ระหวางการปกครองและการบรหาร วาจะมวธการปกครองและการบรหารประเทศวาจะมหลกการทดอยางไร
ตวแบบของ Good Governance ในทางวชาการตวแบบสำาคญทสอดคลองกบหลก
Good Governance ม 2 ตวแบบดวยกนคอ1.ตวแบบระบบตลาด (Market Model) เปนตวแบบ
ทมงหวงทจะจำากดบทบาทของภาครฐใหนอยลงและลดขนาดของหนวยงานภาครฐใหเลกลง โดยใหเอกชนเขามามบทบาทในการจดบรการตางๆ และเปดโอกาสใหเอกชนแขงขนกบภาครฐไดมากขน ขณะเดยวกนหนวยงานภาครฐจะตองมการปรบระบบการบรหารใหมลกษณะคลายภาคเอกชนทเรยกวา Business Like Approach
แนวคดนนำาไปสการปรบเปลยนวสยทศน พนธกจของทกๆหนวยงาน และจะตองดำาเนนงานในลกษณะทคลายเอกชนมากขน ดงนนในโลกปจจบนและโลกอนาคตเสนแบงเขตแดนระหวางภาครฐและเอกชนจะมความเจอจางลงไปทกท
สำาหรบประเทศไทยการปฏรประบบราชการทรฐบาลปจจบนไดเปดประชมเรองของการปฏรประบบราชการครงแรกในเดอนสงหาคม 2544 ทพทยานนนายกรฐมนตรกระบอยางชดเจนวาทานตองการใหหนวยราชการทกหนวยเปน Learning Organization หรอองคการแหงการเรยนร เพราะแนวคดนเปนแนวคดทจะชวยปลกฝงในการปฏบตงานวาจะตองมการคดคำานงถงประชาชนมากขน ตองมการเรยนร สนใจใฝร มจตสำานก ม
250
การมองภาพรวม และพจารณาถงวสยทศนรวมอยางสอดคลองกน ทงวสยทศนระดบชาต ระดบกระทรวง ระดบกรม และระดบทจะเขาไปถงหมบานทจะตองไปดวยกน
ดงนนแนวคดในตวแบบตลาดกคอเปดโอกาสใหเอกชนเขามาดำาเนนในการบรการประชาชนในดานตางๆมากขน ขณะทหนวยงานรฐใหเนนบทบาทในการอำานวยการ ซงจะทำาใหระบบตลาดเสรเกดขน ซงเมอเปนเชนนภาครฐจงตองมการปรบปรงโครงสรางใหมความคลองตว
นอกจากนตวแบบระบบตลาดยงเปนตวแบบทเนนใหการบรหารงาน เนนไปทประสทธภาพ ประสทธผล และคณภาพของการใหบรการ การผอนคลายกฎระเบยบ เนนเรองความเปนอสระ ความยดหยนและความคลองตวในการบรหาร และการวดผลสมฤทธของการดำาเนนงาน
ดงนนเราจงเหนวาแนวคดทกลาวมาจะมความสอดคลองกนทงหมด ทง New Public Management การปฏรประบบราชการ และ Good Governance
ดงนนปรชญาในการบรหารงานภาครฐในปจจบนจงตองมการเปลยนแปลง รฐจะไมผกขาดอำานาจและการบรการตอไป กฎระเบยบตางๆในการบรหารงานจะตองมการผอนคลาย รฐจะตองเปลยนจากการควบคมมาเปนการอำานวยการและการใหความสะดวก มการกระจายอำานาจมากยงขน และมองวาประชาชนคอลกคาทสำาคญ และผลสมฤทธของงานจะเปนตวชวดผลการดำาเนนงานทงระบบดบคคลและระดบหนวยงาน
251
2.ตวแบบประชารฐ (Participatory State Model) ตวแบบนนกศกษาจะมองเหนภาพอยแลว เนองจากตวแบบนจะเนนใหประชาชนและองคการประชาสงคมเขาไปมสวนรวมในการปกครองประเทศมากขน ซงจะสอดคลองกบรฐธรรมนญของเรา
ตวแบบประชารฐยงไดสงเสรมเรองของการรวมกลมเพอใหประชาชนพฒนาตนเอง เพอสรางความเขมแขงของชมชนใหเกดขน ไมวาจะเปนการรวมกนเปนประชาคมในระดบตางๆ ทงนความเขมแขงของชมชนจะทำาใหเกดเครอขายทมการเชอมโยงกนไปถงระดบชาต เปนเครอขายทสามารถสรางความรวมมอกน
นอกจากนตวแบบประชารฐยงใหความสำาคญกบบทบาทขององคการเอกชนและองคกรอาสาสมครทไมแสวงหากำาไร เพราะถอวาองคกรอาสาสมครเหลานจะเปนกลไกทจะเปนทางเลอกใหมในการใหบรการสาธารณะ
ทผานมาในการสอบ Comprehensive ในหลกสตร ปรญญาโทรฐศาสตรภาคพเศษทเรยนในสวนกลาง Plan c ไดออกกระบวนทศนเรองของ Good Governance วาม สาระสำาคญอยางไร มแนวคดอะไรอยางไร ดงนนเรองของ Paradigm NPA NPM การปฏรประบบราชการ และ Good Governance คอประเดนสำาคญทนกศกษาตองใหความสนใจ
3. นโยบายสาธารณะ (Public Policy)นโยบายสาธารณะเปนเรองทมความสำาคญ เพราะ
นโยบายทำาใหเรามองเหนสงทเปนจรงในสงคม เพราะสงท
252
ประชาชนตองการ สงทประชาชนเดอดรอน รฐบาลกจะตองสนองหรอใหการแกไขในรปของนโยบายสาธารณะ
ตวแบบในการกำาหนดนโยบายสาธารณะประเดนสำาคญทเราควรใหความสนใจเกยวกบนโยบาย
สาธารณะกคอตวแบบในการกำาหนดนโยบายสาธารณะของ โทมส ดาย โดยเขาพยายามอธบายวาใครเปนผกำาหนดนโยบายและการกำาหนดนโยบายตามตวแบบนนๆมหลกเกณฑอะไรบาง โดยดายไดนำาเสนอ 8 ตวแบบดวยกนคอ
1. ตวแบบผนำา (Elite Model) มองวานโยบายสาธารณะนนเปนสงทสะทอนใหเหนความตองการของผนำา หรอ Policy as Elite Preference
2. ตวแบบกลม (Group Model) คอตวแบบทมองวานโยบายคอดลยภาพระหวางกลม (Policy as Group Equilibrium) กลมใดทมอทธพลมากนโยบายกจะคอนไปทางกลมนน
3. ตวแบบสถาบน (Institutional Model) มองวานโยบายสาธารณะนนคอกจกรรมของสถาบนของรฐ ดงนนสถาบนของรฐจะมบทบาทในการกำาหนดนโยบายโดยสถาบนทวานจะมทงสถาบนหลก (Official Policy Maker) และสถาบนรอง (Un-Official Policy Maker)
4. ตวแบบกระบวนการ (Process Model) มองวานโยบายสาธารณะคอกจกรรมทางการเมอง (Policy as Political Activities)นนคอมองวาในทกขนตอนของกระบวนการนโยบายจะมการเมองเขาไปเกยวของเสมอ ไมวาจะเปนขนการกำาหนดนโยบายทฝายการเมองเปนผทกำาหนด
253
นโยบาย ขนการนำานโยบายไปปฏบตฝายการเมองกจะเขาไปดแลกำากบการนำานโยบายไปปฏบต ในขนการประเมนผลนโยบายฝายการเมองกจะนำาเอาขอมลเหลานไปพจารณาวาจะนโยบายนนควรจะดำาเนนการอยางตอเนองหรอควรจะยกเลกนโยบาย
5. ตวแบบระบบ (System Model) มองวานโยบายคอผลผลตของระบบ (Systems Outputs)
6. ตวแบบมเหตผล (Rational Model) เปนตวแบบทมองวานโยบายหมายถง (Policy as Maximum Social Gain)**ตวแบบนมกจะถกนำามาออกขอสอบเสมอ โดยมกจะถามวาความมเหตผลของนโยบายนนดจากอะไร และอะไรทเรยกวา Social Gain หรอผลประโยชนตอบแทนทางสงคมสงสด การจะตอบคำาถามนเราจะตองเขาใจขนตอนการกำาหนดนโยบายตามตวแบบมเหตผลวามการพจารณาอยางไรบางทแสดงใหเหนวานโยบายนนๆใชตวแบบ Rational Model ในการกำาหนด**
กลาวคอเราจะตองทำาความเขาใจตงแตตนวาในการกำาหนดปญหาจะตองดวาเปนปญหาหรอความตองการของทแทจรงของประชาชนและตองดวาปญหาหรอความตองการนนมทางเลอกในการแกไขหรอดำาเนนการกทางเลอก จากนนตองดวาแตละทางเลอกมขอดขอเสยอยางไร และจะตองเลอกทางเลอกทใหผลตอบแทนสงสด
ดงนนตาม Rational Model จงเปนการสะทอนใหเหนถงเหตผลในการกำาหนดนโยบายวานโยบายนนจะตองเปนนโยบายททำาใหเกดผลตอบแทนกบสงคมสวนรวมสงสด
254
เมอเปรยบเทยบกบคาใชจายตางๆทจะตองเสยไปในการดำาเนนนโยบาย
7. ตวแบบสวนทเปลยนแปลงหรอตวแบบคอยเปนคอย ไป (Incremental Model) เปนตวแบบทใชตวแบบในอดตมาเปนเกณฑในการกำาหนดนโยบาย โดยมการปรบปรงเปลยนแปลงในบางสวน หรอ Policy as Variation on the Past **เคยมกำาถามวานโยบาย 30 บาทรกษาทกโรคเปนนโยบายทใชตวแบบ Incremental Model มาใชในการกำาหนดนโยบายไดหรอไม**
8. ตวแบบทฤษฎเกมส (Game Theory Model) เปนตวแบบทมองวานโยบายคอทางเลอกทมเหตมผลในทามกลางสถานการณทมการแขงขน ซงตวแบบนจะเนนในการกำาหนดนโยบายทเกยวกบการปองกนประเทศ
ตวแบบเหลานเปนสงทนกศกษาตอไปทำาความเขาใจวาแตละตวแบบนนใครเปนผทมบทบาทในการกำาหนดนโยบายและใชหลกเกณฑในในการกำาหนดนโยบาย
โดยสรป ประเดนหลกๆทงหมดทอาจารยกลาวไป ไมวาจะเปนเรองของพาราไดม เรองของการปฏรประบบราชการ เรองของ Good Governance เรองของนโยบายสาธารณะ สงสำาคญกคอหนวยราชการทงหลายทเปนเสมอนกลไกสำาคญทจะใหบรการประชาชน หรอเปนกลไกทสำาคญในการนำานโยบายปฏบต หนวยราชการในอนาคตจะตองมงไปสการเปน High Performance Organization หรอ HPO หรอเปนหนวยงานทใหความสำาคญกบผลงาน
255
องคประกอบของ High Performance Organization
1.Globally Engage HPO จะตองใหความสนใจกบกระแสโลกาภวฒนตองเขาใจถงการเปลยนแปลงทเกดขนในทตางๆวาจะสงผลตอกนอยางหลกเลยงไมได
2.Technological literacy องคการทใหความสำาคญกบผลงานหรอ HPO จะตองกาวทนกบการเปลยนแปลงของเทคโนโลย แตการนำาเทคโนโลยมาใชในองคกรนนจะตองใชอยางรจกคดและไตรตรอง
3.Performance Base จะตองคำานงถงผลงานเปนหลก ดงจะพบวาการจดทำางบประมาณในปจจบนจะปรบเปลยนเปนระบบ PPB จากเดมทใชระบบ Line Item ซงเปนแบบแสดงรายการเพราะเปนระบบทไมสามารถมองเหนวาจะเกดอะไรขนจากการใชงบประมาณกอนนนๆ
4.Customer Focus ตองใหความสำาคญกบลกคา ซงลกคาของหนวยราชการกคอประชาชน สงเหลานจะตองปลกฝงใหหนวยราชขาราชการคำานงถงประเดนน ในขณะทภาคเอกชนมองวา Customer is The King มานานแลว
การทหนวยราชการตองปรบตวใหเปน High Performance Organization จะทำาใหหนวยราชการอยรอดได และเปนการอยรอดในสภาพการเปลยนแปลงและอยรอดดวยความเปนเลศ (Excellence)
การจะกาวไปสการเปน HPO ไดนนการเปนองคการแหงการเรยนรหรอ Learning Organization จะเปนวธการหรอ Means ของทกหนวยงาน ดงนนวฒนธรรม
256
คณภาพ หรอ Quality Culture เปนสงทสำาคญสำาหรบการบรหารงานและการปฏบตงานในปจจบน สงทตองคดคอเราจะสรางวฒนธรรมคณภาพใหเกดขนทงในระดบบคคลและระดบองคการ ระดบประเทศไดอยางไร
วฒนธรรมคณภาพอาจจะเกดจากการรบผดชอบในภาระกจของตนเองเปนอยางดและมคณภาพ และการจะรวาภาระกจของบคคและขององคกรมคณภาพไดนนแนวคดในเรองการทำา Benchmarking กจะเขามาชวย การทำา Benchmark จะชวยใหองคการของเรากาวไปสระดบ World Class Organization ได
อาจารยมนตร (ใหอานสวนนพรอมกบการดขอสอบทอาจารยแจกไปดวยเพราะผถอดเทปไมมขอสอบของอาจารยอยในมอ)
ขอสอบ Plan C ทผานมาสามารถจำาแนกออกเปน 3 กลมใหญๆ คอ
1.ขอสอบทออกเรององคการ2.ขอสอบทเกยวเรองนโยบายสาธารณะ3.ขอสอบเกยวเรองของพาราไดมดงนนขอสอบ Plan C จะไมหนไปจาก 3 กลมนตวอยางขอสอบในวน 28 ตลาคม 2543 วธการตอบในขอนกคอ
1.ตอบดวยพาราไดม2.ตอบโดยใชขอบขายของวชาการบรหารรฐกจ
257
ถาตอบโดยอาศยขอบขายของวชาบรหารรฐกจสงทเราตองลงไปดกคอการศกษาบรหารฐกจนนศกษาในเรองอะไรบาง ซงเราจะพบวาเราจะศกษาในเรองตอไปนคอ
-ทฤษฎองคการ (Organization Theory)-วทยาการจดการ (Management Science)-นโยบายสาธารณะ (Public Policy)การจะตอบในเรองทฤษฎองคการ เราจะตองทำาความ
เขาใจความหมายขององคการเสยกอน ซงในทน องคการหมายถง ระบบทมการประสานกจกรรมโดยสมาชกอยางมจตสำานก
องคประกอบขององคการ ม 5 ประการ คอ1.เปาหมาย 2.คน 3.โครงสราง 4.เทคนค และ5.ตองมความร ** ถาขอสอบใหวจารณวาโครงสรางใหมขององคการ
หลงการปฏรประบบราชการวาจะมความสำาเรจหรอลมเหลวแคไหน โดยพจารณาจากองคประกอบทง 5 ประการ เวลาตอบเราจะตองตอบใหครบทง 5 ประการ
258
ทฤษฎองคการ ทเราตองใหความสนใจคอทฤษฎองคการทเกยวกบองคการราชการ ซงทฤษฎองคการนนจะมการแบง
ออกเปน 3 ยค1.Classical Organization Theory
อาจารยจะเนนในยคนเนองจากเปนแนวคดทนำามาใชในระบบราชการในปจจบน ในยคนจะประกอบดวย
- แนวคดเกยวกบวทยาการจดการ (Scientific Management) ของเฟรดเดอรก ดบบลว เทเลอร ซงนำาเสนอประกอบดวย
*Specialization หมายถงการแบงงานกนทำาตามความชำานาญเฉพาะดาน หลกการนถาเราพจารณาถงระบบราชการไทยกมการนำาเอาหลกการนมาใช เชนในสำานกงานเลขานการตางๆ จะแบงงานออกเปนงานบรหารและธรการ งานคลงและพสด งานนโยบายและแผน
นอกจากนยงมการแบงยอยลงไปอก เชนงานพสดจะแบงออกเปนเจาหนาทพสด งานบญช
การแบงงานกนทำาตามความชำานาญเฉพาะดานทำาใหเกดความสนเปลอง เชนงานพสดนนจะทำางานเพยงไมกวนในหนงป แตคนททำางานพสดไมสามารถเอาไปชวยงานอนๆได
*One Best Way*Intensive Base System คอการจายคาตอบแทน
แบบจงใจ หลกการนใชเพอการพฒนางาน นนคอชวยใหคนทำางานดขน เพราะถาเปนการใหคาตอบแทนแบบเหมากจะทำาใหคนทำางานแบบเชาชามเยนชาม
ดงนนประเดนนสามารถนำามาแกปญหาการทำางานแบบเชาชามเยนชามได
259
**สงทนาสนใจกคอการปฏรประบบราชการทเพมกระทรวงเปน 20 กระทรวง ซงขอสอบอาจจะถามวาจะประสบความสำาเรจหรอไม อยางไร นกศกษาตองสนใจประเดนของการปฏรประบบราชการเพราะถอวาเปน Hot Issue มากๆในปจจบน *
- แนวคดเกยวกบกระบวนการในการบรหาร (Administrative Management) นกวชาการทตองจำาคอหลก PORSDCORB ของกลลกและเออรวค
- แนวคดการบรหารองคการขนาดใหญทมความซบซอน หรอแนวคดระบบราชการ (Bureaucracy) ของเวบเบอร ประเดนนนกศกษาจะตองจำาเพราะไดกลายเปนปญหาทเกดขนในระบบราชการ
สำาหรบแนวคดในเรองระบบราชการนนถอวาเปนองคการทมารองรบอำานาจตามแนวคดของเวเบอร โดยเวเบอรมองวาอำานาจมาจาก 3 ทางคอมาจากประเพณ มาจากบารมและมาจากกฎหมาย ซงทง 3 อำานาจจะตองม Apparatus หรอองคการมารองรบ
สำาหรบองคการตามระบบราชการกคอ Apparatus ทมารองรบอำานาจตามกฎหมายนนเอง
องคการตามระบบราชการจะตองประกอบดวย*Hierarchy การบงคบบญชาเปนลำาดบชน ซงผลท
ตามมาจากการใชรปแบบการบงคบบญชาตามลำาดบขนกคอ ความลาชาในการปฏบตงาน ซงนกศกษาจะตองคดวาจะแกปญหานไดอยางไร
260
*Specialization การแบงงานกนทำาตามความชำานาญเฉพาะดาน
*Rule and Regulation การทำางานทตองอาศยกฎระเบยบ ซงผลทเกดขนจากการทำางานโดยอาศยกฎระเบยบมากเกนไปทำาใหขาราชการทำางานโดยไมคด เพราะถาคดทำาอะไรกจะผดกฎระเบยบไปหมด
*Merit System การยดหลกความรความสามารถ ซงประกอบดวยการยดหลกความสามารถ (Competent) หลกความเสมอภาคทางดานโอกาส (Equality of Opportunity) ยดหลกความเปนกลางทางการเมอง และหลกความมนคง
ทงนระบบราชการนนใหเงนเดอนเทากบกบบคลคลทมคณสมบตเหมอนกนไมวาจะทำางานมากนอยตางกนหรอไม ทำาใหการทำางานในระบบราชการมความมนคง
**ในสายตาอาจารยเรองของ 20 กระทรวงนนสามารถทจะนำามาออกไดในประเดนของการปรบปรงองคการ ออกไดแมกระทงในเรองของนโยบายสาธารณะ
2.Neo-Classical Organization Theory เปนยคทใหความสำาคญกบพฤตกรรมของคน สำานกนโอคลาสสกไมเชอวาถามการบรหารตามหลกการ หรอกฎเกณฑในยคคลาสสกแลวจะทำาใหการทำางานมประสทธภาพ เชนการวจยทเมองฮอรธรอน เปนตวอยางทสอใหเหนวาในองคการการรวมกลมของคนจะมผลตอการทำางาน กลมดงกลาวเปนกลมทไมเปนทางการ
261
นอกจากนพบวาการใหรางวลทางเศรษฐกจกไมไดสงผลตอพฤตกรรมในทางการทำางานของคนในองคการ แตจะตองมการใหรางวลทางสงคมดวย
ในทางตรงกนขามกนการลงโทษกอาจจะใชวธการอนๆ เชนการประนาม แทนการตดเงนเดอน
ดงนนการใหรางวลหรอการลงโทษไมจำาเปนตองใชการใหรางวลหรอลงโทษทางเศรษฐกจเสมอไป
**ถาขอสอบใหนกศกษาวพากษวจารณการเพมกระทรวงเปน 20 กระทรวงของนายกรฐมนตร โดยนำาเอาทฤษฎทอาจารยนำาเสนอไปขางตน เราจะบอกไดวา การปฏรประบบราชการเปน 20 กระทรวงนนเปนการแกไขโครงสรางอยางเดยวเทานน ซงไมเพยงพอ แตตองมการปรบปรงพฤตกรรมของขาราชการทอยภายในโครงสรางนนๆดวย นอกจากนยงตองปรบในเรองงบประมาณ เชนทบอกวาตอไปงบประมาณเปนเรองทจะตกลงระหวางอธบดกบนายกรฐมนตร
เดมเรองของงบประมาณเมอไดรบงบไปในวนท 1 ตลาคม จะตองใชงบประมาณใหหมดภายในปงบประมาณ ทำาใหมองไดวาคนทใชไมหมด หรอคนทประหยดเปนคนเลว
แนวคดของระบบราชการทแยมากกคอลกนองมากหวหนาจะม C สง งานมากจะได C สง แตเนอแทอาจจะไมมงานมากดงทนำาเสนอไปกได
ตรงนเปนเรองทนกศกษาจะตองสามารถหยบไปวจารณได
262
3.Modern Organization Theory ยคนจะพดถง
-การบรหารองคการตามทฤษฎระบบ -การบรหารองคการตามสถานการณ (Contingency
Theory) เปนการมองวาการบรหารงานในองคการจะตองเปนไปตามสถานการณ โดยอาจจะใชทงทฤษฎยคคลาสสกและนโอคลาสสกกได ขนอยกบสถานการณ
วทยาการจดการ (Management Science) เปนเรองของเทคนค ทเปนรายละเอยด เชนเรองการวจยปฏบต (Operation Research) เรองการวเคราะหขายการปฏบตงาน ซงประเดนของวทยาการจดการนมกจะไมนำามาออกขอสอบ
นโยบายสาธารณะ (Public Policy) เปนประเดนทถกนำามาออกเปนขอสอบไดเสมอ ซงสงทเราสนใจกคอตวแบบของนโยบายสาธารณะ ซงจะเปนตวทบงบอกวานโยบายกำาหนดโดยใคร และใชหลกเกณฑอะไรมากำาหนด
เชนการถามวานโยบาย 30 บาทรกษาทกโรคสามารถใชตวแบบคอยเปนคอยไป (Incremental Model) ในการกำาหนดนโยบายไดหรอไม
**ในประเดนนอาจารยเฉลมพลมองวาควรจะใชตวแบบดงกลาว เพราะเรองของระบบประกนสขภาพถวนหนาเปนเรองทมมานานแลว เพราะคนไทยสวนหนงไดรบการประกนสขภาพอยแลวไมวาจะเปนพนกงานรฐวสหกจ (ไดรบการประกน 3000 บาท) ขาราชการ(ไดรบการประกน 2000 บาท) ผเอาประกนตนตามโครงการประกนสงคม (ไดรบการ
263
ประกน 800 บาท) ผเอาประกนทซอกรมธรรม (มากนอยตามวงเงน) และมคนทไมไดรบการประกนเลยกคอชาวบานธรรมดา
ดงนนนอกจากนยงมเรองบตรประกนสขภาพ 500 บาทตอครอบครว
ดงนนอาจารยเฉลมพลจงมองวานโยบาย 30 บาทรกษาทกโรคจงสามารถนำาเอาตวแบบคอยเปนคอยไปมาใชในการวเคราะหได เพราะเปนการปรบปรงนโยบายเกาๆ
**ขณะทอาจารยวเชยรและอาจารยกวนนมองวาควรจะใชตวแบบผนำามาใชในการวเคราะห**
ในสวนของอาจารยเองจะมองวานโยบาย 30 บาทรกษาทกโรคนนอาจจะนำาเอาตวแบบสถาบนมาใชในการวเคราะห เพราะมองวานโยบายของรฐบาลจะมาจากมตคณะรฐมนตร ซงเปนสถาบนทสำาคญในการกำาหนดนโยบาย
(สถาบนหลกทมบทบาทในการกำาหนดนโยบายของไทยประกอบดวย 3 สถาบนหลกคอนตบญญต บรหารและตลาการ ในสวนของนตฯสถาบนหลกคอสภาผแทน โดยนโยบายทออกมาจะอยในรปกฎหมาย นอกจากนคอฝายบรหารกคอครม.นนเอง นอกจากนกม ศาลกมบทบาทในการกำาหนดเชนกน)
การทอาจารยบอกวาควรจะใชตวแบบสถาบนนนเนองจากนโยบายดงกลาวออกมาจากมต ครม.
ดงนนจะเหนวาแคนโยบาย 30 บาทรกษาทกโรคกสามารถเลอกตวแบบมาวเคราะหหลายตวแบบ แตตวแบบหนงทไมควรจะเลอกมาตอบคอตวแบบเหตผล เนองจาก
264
เปนตวแบบทเปนไปไมไดในทางปฏบต เพราะเปนตวแบบในอดมคตมากกวา
สำาหรบตวแบบมเหตผล (Rational Model) จะม เงอนไขคอ
1.ผทมอำานาจในการตดสนใจนโยบายจะตองรปญหาทงหมดของสงคม ซงเปนไปไดยาก นอกจากนจะตองสามารถเรยงลำาดบความสมพนธของปญหาแตละปญหาไดวาปญหาอะไรสำาคญกวาปญหาอะไร ซงการจดลำาดบตรงนจะทำาไดยาก เพราะจะเกดคำาถามวาจะเอาเกณฑอะไรมาวด เชนเราจะบอกไดอยางไรวาปญหาชาวนากบปญหาราคานำามนแพงปญหาอะไรสำาคญกวากน
2.จะตองรถงทางเลอกในการแกปญหาทกๆทาง ซงยากเชนกน
3.ผตดสนใจจะตองรวาทางเลอกแตละทางเลอกจะใหผลอยางไรถาเลอกทางเลอกนนมาปฏบต โดยจะตองรทงผลดและผลเสยของแตละทางเลอก
4.ตองสามารถคำานวณผลตอบแทนของทางเลอกแตละทางไดวามความคมคากบตนทนทจะลงไปหรอไม
5.สามารถเปรยบเทยบไดวาทางเลอกใดเปนทางเลอกทดทสด ใชตนทนนอยทสด
ดงนนจะพบวาเงอนไขตางๆเหลานเปนเงอนไขทยากในการนำาไปปฏบตดงนนตวแบบเหตผลจงมกจะไมถกนำามาใชในการวเคราะหการกำาหนดนโยบายสาธารณะ
อาจารยอยากนำาเสนอวาตวแบบผนำา หรอ Elite Model นนนาจะนำาไปวเคราะหการกำาหนดนโยบายในอดตท
265
ผนำามบทบาทแตเพยงลำาพงในการกำาหนดยนโยบาย อยางไรกตามในปจจบนการกำาหนดนโยบายทมาจากผนำากมความเปนไปไดเชนกน
ดงนนในการวเคราะหนโยบายจงตองพจารณาหลายๆตวแบบ
จากขอสอบทถามวา-เราจะสรปวานโยบายการจดตงกองทนหมบานและชมชนเมอง แหงละ 1 ลานบาทของ รฐบาลเปนนโยบายทางเลอกทมประสทธภาพมากทสดหรอไม เพราะเหตใด จงใหเหตผล
คำาถามนกเปนคำาถามทเกยวของกบนโยบายสาธารณะ และไมถอวาเปนการลาสมยทจะเอาเรองนมาออกไดอก
ในสายตาอาจารยมองวานโยบายกองทนหมบานนเปนนโยบายทตองไลไปตงแตนโยบายเงนผน หรอเปนนโยบายทตองการแกปญหาความยากจนหลงเกดวกฤตเศรษฐกจ นนคอการจะตอบคำาถามเราจะตองทราบถงทมาของนโยบาย
พฒนาการของการศกษานโยบายสาธารณะ1.การศกษาในแบบดงเดม จะเนนสถาบน (จะตรงกบ
ทฤษฎองคการในยคคลาสสก)2.การศกษาทเนนกระบวนการทางนโยบาย3.การศกษานโยบายทเนนถงสาเหตและผลกระทบของ
นโยบายนนคอเปนการศกษาวาถามหรอไมมนโยบายนนจะมผลอยางไร แนวทางการศกษาในโยบายแบบนเปนสงทจะตองใหความสนใจ เพราะเปนการศกษาในแบบ Cause and Effect Approach
266
สงทเราตองคดในการกำาหนดนโยบายกคอปญหาของนโยบายคออะไร หรอปญหาทนำาไปสการเกดนโยบายนนๆ คอปญหาใด การมองอยางนจะมองวานโยบายเปนตวแปรตาม
ถามองนโยบายเปนตวแปรตนกจะมองวานโยบายนนๆสงผลอะไร
การใชตวแบบ Cause and Effect Approach จะชวยใหเราวเคราะหนโยบายสาธารณะอยางมกรอบ
นอกจากนเราอาจจะวเคราะหนโยบายในรปของการวจยกได
ตวอยางขอสอบทเคยออกจากขอสอบทถามวา จงอธบายพรอมทงยกตวอยาง
ประกอบใหชดเจนวาการบรหารรฐกจโดยอาศยพาราไดมการจดการท หรอ Good Governance คออะไรมแนวทางใน การปฏบตอยางไร (เปนขอสอบของอาจารยเฉลมพล)
สงทเราตองพจารณากคอความคดเหนเกยวกบเรองของ Good Governance วาควรจะหมายถงอะไรบางเพราะมแนวคดในเรองนคอนขางหลากหลาย สงทเราควรทำากคออานจากหลายแนวและหาจดทรวมกนของ Good Governance
ทงนกลาวไดวาหลกการของ Good Governance จะประกอบไปดวย
1.Participation หรอการมสวนรวม การตอบตรงนเราอาจจะตองอางองป รฐธรรมนญวาไดพดถงการมสวนรวมไวอยางไรบาง
267
ทงนธนาคารโลกและ ADB จะตงเปนเงอนไขในการกเงนวารฐบาลจะตองสนบสนนการเขามามสวนรวมของภาคประชาสงคม
2.Accountability หรอการตรวจสอบ เรากสามารถอางรฐธรรมนญไดเชนกนวาใหความสำาคญกบการตรวจสอบ เชนการมองคการตรวจสอบ
3.Transparency ความโปรงใสตรวจสอบได นนคอการบรหารงานตองมความโปรงใส ตรวจสอบได ไมทจรต
4.Rule of Law หรอหลกการปกครองทยดตวบทกฎหมาย
ขอสอบถามวา ขอใหทานนำาเสนอแนวคดในการบรหารรฐกจทจะสนบสนนการปรบบทบาท ภารกจ และโครงสรางสวนราชการปจจบนเพอใหเกดความพงพอใจภายใตการดำาเนนงาน โดยอธบายหลกการหรอแนวคดดงกลาวใหชดเจนพรอมยกตวอยาง (ขอสอบโดยอ.อนงคทพย)
คำาถามขอนจะเกยวกบเรองการปรบปรงองคการ จากขอสอบทถามเรองการปรบองคการ เรากจะตองเอาองคประกอบทง 5 ประการขององคการมาตอบ เชนถาเราจะปรบปรงทคน สงทเราควรจะทำากคอใหความรกบคน เปลยนทศนคตของคน สงเสรมทกษะในการทำางาน และเปลยนพฤตกรรมในการทำางาน
ดงนนประเดนทเกยวกบ Plan C นกศกษาจะตองแมนในเรององคการ เรองพาราไดม และนโยบายสาธารณะ
268
**ถาอาจารยเปนคนออกขอสอบจะตองนำาเรอง 20 กระทรวงมาออกอยางแนนอน แตจะออกมามมใดเปนอกเรองหนง
**ครงนเปนครงแรกทอาจารยทมาตวนนจะมสทธในการออกขอสอบดวยนะครบ จากเดมทนโยบายของคณะจะไมใหคนทมาตวเปนผออกขอสอบ**
ขอสอบวจยปทแลว ถามวา จากปรากฏการณตอไปนใหเลอกมา 1 ปรากฏการณ
1.การปฏรประบบราชของรฐบาลทกษณ2.การดำาเนนการขององคการอสระตามรฐธรรมนญ
40 โดยใหเลอก มา 1 องคการ โดยตอบตำาถามตอไปน1.สภาพปญหาของประเดนทง 2 คออะไร2.วตถประสงคของการวจย3.กรอบความคดและทฤษฎทใชในการศกษา4.เครองมอทใชและรปแบบของการวจยทจะใชในการ
ศกษา 5.หนวยวเคราะหหรอการเลอกตวอยางในการศกษาคอ
อะไร และเลอกอยางไรใหอธบาย (ขอสอบโดยอ.สมหรา) **ขอสอบนเปนการใหประเดนสำาคญมา และใหเราเขยน
แบบเสนอโครงการวจย แตเขยนเพยงบางขอ**(กง)**ทงนอาจารยมองวาเรองของ Good
Governance กสามารถนำามาเปนขอสอบไดอก เชนอาจจะถามวาเราจะทำาใหหลกการทง 4 ประการของ Good
269
Governance ใหเปนจรงในทางปฏบตไดอยางไร และในบรบทของสงคมไทยในเวลานทำาอยางไรอยบาง
คำาถามแบบนเปนคำาถามทตองการใหนกศกษาตอยอดแนวความคด
ขอสอบทถาม วาการแสวงหาความจรง (Reality) เกยวกบปรากฎการณทางการเมองเปนเรองทมความซบซอนเพราะเหตผลจงเปนเชนนน และการแสวงหาความเปนเหตเปนผล (Causality) มกแนวทาง ใหอธบายโดยยกตวอยาง ประกอบใหชดเจน (ขอสอบโดยอ.วฒศกด)
**การจะตอบขอสอบขอนไดใหไปอานการบรรยายวชา PS 701 ทอาจารยวฒศกดบรรยายนะคะ**กง
ขอสอบถามวา ใหนกศกษานำาทฤษฎตางๆมาวเคราะหและอธบายการประชมเพอสงแวดลอมโลกทเมองโยฮนเนสเบอรก ประเทศอฟรกาไดเมอเดอนกนยายน 2545 โดยผนำา ประเทศตางๆเคยมาประชมรวมกนทรโอเดอจาเนโรในป 1922 ( ใหวเคราะหถงระบบสงคมระหวางประเทศ ความรวม มอ ความขดแยง การเจรจาตอรอง การจดทำาแผนปฏบตการตางๆ ความนาเชอถอ และความไววางใจซงกนและกน ) (ขอสอบนออกโดย อ.พมล)
ขอสอบถามวา พฒนาทางการเมองในสงคมไทยมการเปลยนแปลงไป การเมองภาคประชาชนมการเตบโตมากขน ไมวาจะเปนการเขารวมในการผลกดนโครงการโรงไฟฟาหนกรด การประชาพจารณทจะนะ จ . สงขลา ในแนวทางการ อธบายทางรฐศาสตรทศกษาระบบประชาธปไตยแบบพหนยม
270
สามารถอธบายเหตการณดงกลาวขางตนไดอยางไร จงอธบายโดยละเอยด (ขอสอบออกโดยอ.ชยชนะ)
ขอสอบ (วนท 7 กย.ทผานมาของหลกสตรพเศษสวนกลาง) จงอธบายในมมมองของทานเรองของประเทศไทยกบ Globalization (ขอสอบออกโดย อ.กฤษณา PLAN B)
จากขอสอบเหลานทมอยแลวนกศกษาควรจะฝกทำา เพราะอาจารยมองวาขอสอบไมนาจะหนไปจากประเดนเหลาน
การจะรวาอาจารยคนไหนเปนผออกขอสอบ นกศกษาอาจจะนำาเอาแนวคดในเรองกลมผลประโยชนมาใชในการวเคราะห เชนตองดวากลมใดทเปนกลมใหญ กลมใดทอยในศนยกลางอำานาจ
ทสำาคญการสอบคอมฯเปนการสอบประมวลความร ทฤษฎจงเปนสงทมความสำาคญ อยาตอบโดยใชสามญสำานก และการตอบจะตองมตวอยางเสมอ เพราตวอยางจะสอวานกศกษามความรและมความเขาใจ เพราะการเขาใจหมายถงการทเราสามารถตความได ขยายความได
การตอบขอสอบควรจะตองนำาเอาแนวคด หรอความร จากหลายๆวชามาตอบ แตตองมความเชอมโยงกน
(ถาขอสอบนนเปนขอสอบทสามารถนำาทฤษฎหลายทฤษฎมาตอบได เรากควรจะยกมาอธบายทกทฤษฎ แตตองบอกวาทฤษฎอะไรเหมาะสมทสด และดกวาทฤษฎอนๆอยางไร)
271
วชาการบรหารรฐกจ (แพลน C)ป 2546
บรรยายโดยอ.อนงทพย และอาจารยมนตร
รศ.อนงคทพย เอกแสงศร การบรรยายของอาจารยจะใหภาพรวมวาเนอหาสาระ
ของการศกษาบรหารรฐกจนนมอะไรบาง และนกศกษาจะตองเกบรวบรวมความร และบรณาการความรเพอนำาไปใชในการตอบขอสอบ
ในการตอบขอสอบจะตองมหลกการทชดเจน โดยไมจำาเปนตองอางชอนกทฤษฎ แตอยาตอบโดยไมมหลกการ
การบรรยายของอาจารยจะบรรยายตงแตพฒนาการของวชาการบรหารรฐกจตงแตอดตมาจนถงการปฏรประบบราชการ
เพราะการปฏรประบบราชการคอ Hot Issue ของการบรหารรฐกจในเวลาน
กระบวนทศน หรอพาราไดม (Paradigm) กระบวนทศนหมายถง การยอมรบ การรบร การกระทำา
อยางใดอยางหนงสงใดสงหนงในสงคมวาเปนการกระทำาทถกตองเปนสงทถกตองในชวงเวลาหนง วาเปนภาวะปกต (Normal Science) ซงทกสาขาวชาจะมกระบวนทศนของตนเอง ไมใชเฉพาะวชาบรหารรฐกจเทานน
อยางไรกตามสงทเปนทยอมรบวาเปนสงทถกตองในเวลาหนงๆ เมอเวลาผานไปอาจจะมการคดคานหรอโตแยงขน
272
มาจะเรยกวาการเก ดวกฤตการณด านเอกลกษณ หรอ Paradigm Crisis ห ร อ เ ก ด ก า ร ป ฏ ว ต ท า ง ด า นวทยาศาสตร (Scienctific Revolution)
เมอเกดการโตแยงหรอคดคานพาราไดมเดมและขอโตแยงนนไดรบการยอมรบกจะเกดกระบวนทศนหรอพาราไดมใหมขนมา
พฒนาการของวชาการบรหารรฐกจกคอพฒนาการของพาราไดมตางๆนนเอง
นกวชาการทนำาเสนอพฒนาการของพาราไดมในการบรหารรฐกจทชดเจนมากทสดคอนโคลส เฮนร ซงแบงพาราไดมออกเปน 5 พาราไดม
การแบงพาราไดมในการบรหารรฐกจของนโคลส เฮนร
1.ก า ร เ ม อ ง แ ล ะ ก า ร บ ร ห า ร แ ย ก อ อ ก จ า ก ก น (Politics /Administration Dichotomy)
2.ห ล ก ก า ร บ ร ห า ร (The Principles of Administration)
3.การบรหารคอการเมอง (Public Administration as Political Science)
4.การบรหารคอศาสตรศาสตรการบรหาร Public Administration as Admonistrative Science
5.การบรหารรฐก จค อการบรหารรฐก จ (Public Administration as Publicadministration) เ ป นความพยายามในการหาเอกลกษณของวชาการบรหารรฐกจ
ทง 5 พาราไดมไดเกดวกฤตการณดานเอกลกษณ 2 ครงคอ
273
ครงท 1 คอการคดคานการพาราไดมท 1 ทบอกวาการบรหารตองแยกออกจากการเมอง แตผทคดคานมองวาการบรหารไมสามารถแยกออกจากการเมองได ผลของการคดคานอนนกอใหเกดพาราไดมท 3
นอกจากนยงมการคดคานพาราไดมท 2 และทำาใหเกดพาราไดมท 4
คร งท 2 เป นวกฤตการณทางเอกลกษณทเก ดข นเนองจากไดรบอทธพลจากแนวคดพฤตกรรมศาสตร ในชวงประมาณกนยายน 1968 นกวชาการรนใหมเสนอวาในการบรหารรฐกจจะตองมหลกการทเรยกวาการบรหารรฐกจแนวใหม (New Public Administration หรอ New PA.)
New PA.เปนแนวคดทตองการใหการบรหารรฐกจใหความสำาคญกบการเปลยนแปลงทางสงคมและใหความสำาคญกบประชาชนมากขน แทนทจะมงสรางทฤษฎทางการบรหารเพยงอยางเดยว
หลกการของ New PA.1.Phenomenology ( ปรากฏการณวทยา ) หมายถง
การใหความสำาคญกบเหตการณหรอปรากฏการณตางๆทเกดขน โดยมองวาปรากฏการณเหลานนมอทธพลตอการรบร และพฤตกรรมของบคคล
2.Relevant คอการยอมรบโลกแหงความเปนจรง หมายถงการบรหารรฐกจแนวใหมจะตองใหความสำาคญกบสงแวดลอมทเกดขนจรง
3.Social Equity การบรหารแนวใหมจะตองยดหลก ความยตธรรมในสงคม
274
4.Participation การมสวนรวม การบรหารรฐกจแนวใหมจะใหความสำาคญทงการมสวนรวมของประชาชนทงภายในองคการและภายนอกองคการ
5.Decentralization หรอการกระจายอำานาจ จะพบวาหลกการทง 5 ประการทมการกำาหนดขนมาตงแตป 1968 นยงเปนหลกการทมบทบาทสำาคญในการบรหารงานภาครฐมาโดยตลอด และทำาใหการบรหารงานภาครฐตงแตป 1970 เปนตนมาใหความสำาคญกบเร องนโยบายสาธารณะ หรอภารกจตางๆทรฐตองพงกระทำาใหก บประชาชน ใหความสำาคญกบการเขามามสวนรวมของประชาชนในทางการเมอง
จนกระทงป 1980 มการพจารณากนอกคร งวาการบรหารงานภาครฐในรอบ 1 ทศวรรษทผ านมามป ญหาอปสรรคอะไรบาง และพบวาตงแตป 1980 เป นตนมาอทธพลทส ำาคญทมผลตอการบรหารรฐกจมหลายประการเชน
-อทธพลของโลกาภวฒน-สภาพการแขงขนระหวางประเทศ-วกฤตการณทางดานเศรษฐกจทเกดขนทวโลก-ปญหาการทจรตคอรปชน-การไมมประสทธภาพของระบบราชการจากปจจยด งกลาวท ำาใหมผลตอการเปลยนแปลง
แนวคดในการบรหารรฐกจทำาใหเกดการบรหารรฐกจแนวใหมอกชวงหนง ทเปนแนวคดทมอทธพลในปจจบน ซงเรยกวากระแส New Public Management (NPM)
275
(ดงนนพฒนาการของแนวคดในการบรหารรฐกจจะเรมจากการบรหารงานแบบเกาซงเรมมาตงแตพาราไดมท 1 จนกระทงป 1968 จงพฒนามาสการบรหารรฐกจแนวใหม (New PA. ) จ า ก น น ก พ ฒ น า ม า เ ป น New Public Management (NPM) ใ น ป 1990 แ ล ะ NPM เ ป นแนวคดทมอทธพลมาจนถงปจจบน)
ทกวนนจะมการใชค ำาวา Management แทนคำาวา Administration มากขน โดยในป1994 มการจดประชมเก ยวก บ New Public Management และเน นใหการบรห ารงานภาครฐมล กษณะท เล กลงแต เต ม ไปด วยประสทธภาพคลายกบการบรหารงานขององคกรเอกชน
ห ล ก ก า ร ข อ ง New Public Management (NPM)
1.การสร างการบรการท ม คณภาพแก (Quality Service) ประชาชน นนคอภาครฐจะตองบอกวาประชาชนคอลกคาคนสำาคญทตองใหบรการทมคณภาพ
2.การลดการควบคมจากสวนกลางและเพมอสระในการบรหารงานใหแกหนวยงาน หรอการกระจายอำานาจนนเอง
3.การกำาหนดการวดและการใหรางวลทงในระดบบคคลและระดบองคการ
เชนการทรฐบาลกำาหนดใหมการพจารณาขนเงนปละ 2 ครงรวมทงมการกำาหนดมาตรการในการวดความสำาเรจของงาน
4.การสรางระบบสนบสนนดานบคลากรและเทคโนโลย เพอชวยใหหนวยงานสามารถทำางานไดบรรลวตถประสงค
276
เชนการทหนวยงานภาครฐของไทยเวลานจะมสำานกงานอตโนมต การเปนรฐบาลอเลกทรอนกส
5.การเปดกวางในการแขงขน เมอภาครฐลดบทบาทของตนเองลงท ำาใหงานหลายอยางต องกระจายไปให ประชาชน ทำาใหภาครฐตองแขงขนกนมากขนทงกบภาครฐดวยกนเอง และการแขงขนกบเอกชน
(เชนในอดตองคการโทรศพทไมเคยแขงขนกบใคร แตพอรฐเปดโอกาสใหเอกชนเขามาเปนผใหบรการโทรศพทดวย องคการโทรศพทจงตองปรบตวและเปลยนองคการมาเปนบรษท ทศท.คอรปอเรช นเพอสรางความสามารถในการแขงขนกบเอกชน-กง)
6.จะตองมการวเคราะห ภารกจวาภารกจใดควรทำาเอง และภารกจใดควรปลอยใหเอกชนรบไปดำาเนนการ
ประเดนนเราจะเหนจากการปรบเปลยนหนวยงานภาครฐไปส ร ปแบบใหม ไมว าจะเป นองคกรมหาชน หรอกรณมหาวทยาลยทจะปรบไปเปนมหาวทยาลยในกำากบของรฐ
กระแสของ NPM ดงกลาวนำาไปสการปฏรปการบรหารงานภาครฐไปทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
ยทธศาสตรในการปรบปรงการบรหารงานภาครฐ
1.การปรบลดขนาดภาครฐใหเลกลง หมายถงการลดภารกจ ลดบคลากร
2.การปรบเปลยนบทบาทและภารกจ3.การเปลยนแปลงกระบวนการบรหาร เชนลดขนตอน
การทำางานใหสนลงและมคณภาพ
277
4.การใหประชาชนมสวนรวมทงนการลดปรบขนาดจะหมายถงการลดภารกจ ลดคน
การลดภารกจทำาใหบคคลากรในหนวยงานรฐตองปรบเปลยนบทบาทและสถานะของตนเองได เชนถามหาวทยาลยปรบไปเปนหนวยงานในกำากบของรฐขาราชการในมหาวทยาลยกตองปรบไปเปนพนกงาน ตรงนจะทำาใหภาครฐลดจำานวนขาราชการลงได
ต วอยางของประเทศนวซแลนดในชวงเวลา 10 ป สามารถลดขาราชการไดถงคร งหนงจากการปรบเปลยนภารกจของภาครฐ
จากยทธศาสตรในการปรบการบรหารงานภาครฐดงกลาวประเทศไทยกนำามาใชในทกแนวทาง ซงตรงนนกศกษาจะตองประยกตใหไดวาในการปฏรประบบราชการของเรานนเราทำาอะไรทสอดคลองกบยทธศาสตรดงกลาวบาง
ตวแบบทางเลอกใหมสำาหรบการบรหารปกครองบานเมอง (Governance)
เปนตวแบบหนงทถกนำามาใชในการปรบเปลยนระบบบรหารงานภาครฐ ในปจจบน โดยแนวทางทถกนำามาใชจะม 2 ตวแบบดวยกนคอ
1.ตวแบบระบบตลาด (Market Model) เปนตวแบบทนำาแนวคดเศรษฐศาสตรนโอคลาสสกพรอมๆกบแนวคดเกยวกบทางเลอกสาธารณะ (Public Choices) เขามาใช
ตวแบบระบบตลาดมงหวงทจะจำากดบทบาทของภาครฐใหนอยลงและลดขนาดของหนวยงานภาครฐใหเลกลง ตองมการปรบเปลยนการบรหารงานภาครฐใหทนสมยแบบเอกชน
278
ด งน น ไม เก น 5 ป ข างหน าการบรหารงานภาคร ฐ ในป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย จ ะ ม ร ป แ บ บ ท เ ร ย ก ว า Business-like Approach
กลาวคอคนทปฏบตงานในภาครฐจะตองมวฒนธรรมเกยวกบการประเมนอยางจรงจงและมการจายผลตอบแทนในการทำางานตามผลการประเมน
นอกจากนจะมการปรบโครงสรางใหมของระบบราชการ จาก 3 เหลยมแนวตงมาเปน 3 เหลยมแบบเตยขาราชการจากเดมทเปนใชอำานาจจะปรบมาเปนผใหอำานาจ ทำาหนาทจากการควบคมมาเปนการใหความสะดวก
ตวแบบนยงเนนประสทธภาพประสทธผล และคณภาพของการใหบรการ มการใชทรพยากรตางๆอยางคมคา มการผอนคลายกฎระเบยบ บรหารงานโดยมงผลสมฤทธของงาน (Manament by Resault) แทนการบรหารงานโดยกฎระเบยบเหมอนในอดตทผานมา
2.ตวแบบประชารฐ (Participatory State Model) ตวแบบเชนการทำากลมประชาสงคมตางๆ การสรางกลมเพอใหเขามามสวนรวมในการบรหารงานภาครฐ
ตวแบบประชารฐจะใหความสำาคญกบองคกรอาสาสมครทไมหวงผลกำาไร
ทงหลกนเกณฑของ Good Governance นนมอยหลายหลกการ เชน
-การบรหารงานโดยยดหลกกฎหมาย (Rule of Law)-ก า ร บ ร ห า ร ง า น โ ด ย เ น น ก า ร ม ส ว น ร ว ม
(Participation)-ความโปรงใส (Transparenc)
279
-ความรบผดชอบ (Responsible)-การตรวจสอบได (Accountability)-ก า ร บ ร ห า ร โ ด ย ค ำา น ง ถ ง ค ว า ม เ ห น ร ว ม ก น
(Consensus)-ความเปนธรรม (Equity)-ป ร ะ ส ท ธ ภ า พ (Efficiency) แ ล ะ ป ร ะ ส ท ธ ผ ล
(Effectiveness)-การมวสยทศน (Strategic Vision) ถานกศกษาจำาภาษาองกฤษไมไดกใหจ ำาเปนภาษาไทย
งายๆ คอ ทรท+ปชป. +Visision ท.คอ เทยงธรรม ตรงกบ Equity ร . ค อ ร บ ผ ด ช อ บ ตร ง ก บ Respoinsible แ ละ
Accountabilityท. คอทนสมย ป. คอ ประสทธผล ตรงกบ Effectivenessช . ค อชอบด วยกฎหมาย ตรงก บ Rule of Law
นนเองป.คอประหยด คอประสทธภาพตรงกบ Efficency ดงนนเมอนำาเอาแนวคดการบรหารงานภาครฐแบบใหม
ทนำามาใชในปจจบน ดงนนองคการภาครฐในปจจบนจงเปนองคกรทเรยกวา High Performance Organization (HPO) หรอองค การท ม ก ารจดร ปแบบองค การและกระบวนการบรหารทเนนผลงาน
หลกการของ PHO-Globaly Engaged
280
-Performance Based-Technology Literacy-Customer Forcusedนอกจากนในรฐธรรมนญป 2540 ของไทยกได น ำา
แนวคดในการจดการงานภาครฐแนวใหมมาบรรจไวเชนกน โดยเฉพาะในมาตรา 76-78
ผลของรฐธรรมนญ 2540 1.ทำาใหทกสวนราชการเรงทบทวนบทบาทของตนเอง2.ทกสวนราขการตองพจารณาถายโอนภารกจทเคยทำา
ไปใหองคการปกครองสวนทองถน (ซงเวลานเรามการกระจายไปแลวทงในสวนของคร คลง ชาง หมอ)
กรอบยทธศาสตรในการปฏรประบบการบรหารงานภาครฐของไทยประกอบดวย
1.แผนพฒนาฉบบท 8-92.แผนแมบทการปฏรประบบราชการ 2540-25443.ยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทยป 2546-
2550 ยทธศาสตรฉบบนกำาหนดแผนยทธศาสตรไทย ม
ทงหมด 7 แผนคอ1.การปรบเปลยนกระบวนการและวธการทำางาน เชน
สมยกอนจะเนน Input เชนตองหาเงนกอน แตปจจบนจะเนนการเปาหมายของการทำางาน
2.การปรบปรงโครงสรางการบรหารราชการแผนดน จะเนนในเร องของความคลองตว การเสรมสมรรถนะในการบรหารงาน และเนนการประสานงานในระหวางหนวยงานใหมเอกภาพ
281
3.การร อปรบระบบการเงนและการงบประมาณ มการจดทำางบประมาณแบบใหมทเนนผลงาน Perfoemance Based System
4.การสรางระบบคาตอบแทนและการบรหารงานบคคลใหม เพอมงหวงใหมบคลากรทมความสามารถ และมผลงานทเปนไปตามเกณฑมาตรฐานสากล เนนการเพมขดความสามารถใหขาราชการและเนนการประเมนผลงาน คนทไมมผลงานจะตองออกจากระบบ และมการสรรหาคนทจะเขามารบราชการแบบใหมทเรยกวา Fast Track สำาหรบขาราชการระดบลาง เชนรบคนทเกงมากอนแลวในสมยเรยนหนงสอ และใชวธการทเรยกวา Special Track สำาหรบขาราชการระดบสง
5.การปรบเปลยนกระบวนทศน วฒนธรรม และคานยมในการทำางาน เปนการปรบเพอใหสอดคลองกบการพฒนาระบบราชการ
ประเดนนเปนประเดนทสำาคญเพราะเปนสงทปรบเปลยนไดยากทสด และตองอาศยเวลา และการจะปรบเปลยนคานยมและวฒนธรรมในการทำางานนสามารถนำากลยทธ ท เกยวของกบองคการแหงการเรยนรเขามาใชได รวมทงเทคนคเกยวกบ Balance Scorcard
6.การเสรมสรางระบบราชการใหทนสมย คอการปรบการบรหารงานราชการและการบรการประชาชนใหเปน E-Government ทสมบรณ ภายใต แนวค ดวาจะต องยดประชาชนเปนหลกตองใหบรการประชาชนไดตลอดเวลา
282
มหาวทยาลยรามคำาแหงเรากมการปรบเปลยนตรงน เชนเวลานเราเปดใหสอบไดตลอดเวลา
7.การเปดระบบราชการใหประชาชนเขามสวนรวม หรอการเปดระบบราชการใหเขาสกระบวนการประชาธปไตยนนเอง
วตถประสงคของการพฒนาระบบราชไทยจากยทธศาสตรทง 7 ประการมดงตอไปน
1. Better Sevice Quality มงพฒนาคณภาพการบรการประชาชนใหดขน
2.Rightsizing คอการมขนาดทเหมาะสมทงในแงภารกจ บทบาท และกำาลงคน
3.High Performance คอการยกระด บขดความสามารถในการบรหารงานของหนวยงานภาครฐใหอยในระดบสงเทยบเทามาตรฐานสากล
3.Democractic Government หมายถงจะตองมระบบราชการท สนองตอบต อการปกครองในระบอบประชาธปไตย
ในการปฏรประบบราชการของไทยทผานมาจะทำาเปนเครอขาย ทเรยกวา ความรวมมอในการพฒนาประเทศดานการบรหารจดการทดและการปฏรประบราชการ (Country Development and Public Sectoe reform ห ร อ CDP-G) เปนเสมอนเครอขายหรอภาครวมใหระบบราชการประสบความสำาเรจ
ดงนนตงแตเรามการปฏรประบบราชการเมอวนท 3 ตลาคม 2545 โดยมการประกาศใชกฎหมาย 2 ฉบบคอ
283
-พรบ.ปรบปรงโครงสรางกระทรวง ทบวง กรม ป 2545
-พรบ.ปรบปรงการบรหารราชการแผนดน ป 2545การออก พรบ. 2 ฉบบดงกลาวถอเปนจดเปลยนท
สำาคญของการปฏรประบบราชการ แตการเปลยนแปลงหลงจากป 2545 แลวนนจะใชคำาวาการพฒนาระบบราชการ ซงความสำาเรจจะมองเหนในระยะยาวในการพฒนาองคการ
สำาหรบการพฒนาองคการจะมการปรบเปลยน 2 เร องคอ
1.การปรบเปลยนโครงสราง ซงเรามองเหนแลวจากจากปรบโครงสรางกระทรวงเปน 20 กระทรวง ตงแต 3 ตลาคม 2545
2.การปรบพฤตกรรม เป นการปรบเปลยนคาน ยม กระบวนทศนในการทำางาน เปนสงทคอยๆทำาและไดผลในระยะยาว
ภาคในการพฒนาการปฏรประบบราชการนนประกอบดวย
-ธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย-มลนธเอเชย (Asia Foundation)-องคการความรวมมอระหวางประเทศเพอการพฒนา
แหงประเทศออสเตรเลย (Aus Aid)-UNDB-ธนาคารโลก-ASEN Trust Fund-กองทนพฒนาสถาบน (IDF)
284
ภาคเหลานจะทำาหนาทรวมกบสถาบนตางๆทมการจดตงขนของไทยคอ
-คณะกรรมการพฒนาระบบราชการหรอ คปร. ซงเปนคณะกรรมการทตงขนมามาแทนทคณะกรรมการปฏรประบบราชการ
-สำานกงานคณะกรรมการกระจายอำานาจ-สำานกงบประมาณ-กรมบญชกลาง-สำานกงานตรวจเงนแผนดน-กระทรวงการคลงการทำางานของหนวยงานเหลานจะอยในรปของการให
เงนก ความชวยเหลอทางดานวชาการแกหนวยราชการในการพฒนาระบบราชการ
ผลของการปฏร ประบบราชการตงแต 3 ตลาคม 2545 (กงคดวาประเดนนสำาคญนะ)
1.การปฏรประบบรายจายภาครฐ นนคอมการจดทำาระบบงบประมาณแบบเนนผลงาน (Performent Based Budjeting) เนนใหผลงานของหนวยราชการมประโยชนตอประชาชน หรอคำานงถงสาธารณะ ระบบงบประมาณจะตองสอดคลองกบความสามารถของรฐบาลในการวางแผนดานตางๆดวย
2.การปฏรปรายรบ นนคอการบรหารดานภาษและการใหบรการ สงทเกดขจากการปฏรปรายรบอยางหนงคอการปราบปรามการทตรจคอรบชน ซง
285
3.การปฏรประบบบรหารงานภาครฐ ซงเวลานไดทำาไปแลวในแงโครงสราง โดยสงทเปนจดเนนกคอการเนนสรางวฒนธรรมทเนนผลงาน
4.การกระจายอำานาจ เพอใหประชาชนเขามสวนรวมในการบรหารประเทศ เชนการกระจายอำานาจดานการคลง ภารกจ และบคลากรตางๆ ซงมปญหาอยบางในทางปฏบต
5.ความรบผดชอบตอสาธารณะและความโปรงใส โดยใชกลไกหลกคอการจดตงองคกรอสระขนมาหลายองคกร เชนปปช. (อยางไรกตาม ยงมปญหาในเรองบทบาทขององคกรอสระเหลานตามสมควร)
สงทรฐบาลทำาไปแลวในการปฏร ประบบราชการตงแต 3 ตลาคม 2545
1.การปรบโครงสรางและหนาทของกระทรวงตางๆ (ตามพรบ.ปรบปรงกระทรวงทบวง กรม) เปลยนจาก 14 กระทรวงเปน 20 กระทรวง ซ งกฎหมายฉบบนจะบอกวากระทรวงใดมหนวยงานสงกดเทาไหร มความสมพนธกบหน วยงานใดอยางไรและมการจดกล ม Cluster ของกระทรวงดวย การแบงเปนกลม Cluster เพอใหมการใชทรพยากรรวมกน
2.วางพนฐานการปรบปรงการบรหารจดการภาครฐ ตามพรบ. ระเบยบบรหารราชการแผนดน 2545 เปนการก ำา ห น ด ว า ก า ร บ ร ห า ร ร า ช ก า ร จ ะ จ อ ง เ ป น Good Governance
3.การเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการทเนนผลงาน โดยอาศยหลกการ Godd Governance เปนสำาคญ และ
286
จะมการออกราง พรบ.เกยวกบ Good Governance ซงคาดวาจะในเดอนตลาคม 2546 น ทำาใหขาราชการตองปรบตวใหม
นอกจากนการปรบปรงประสทธภาพในการทำางาน ซงทำาใหขาราชการจะตองมการพฒนาอยางตอเนองโดยไมเนนระบบอาวโส รวมทงการมผวา CEO
นโยบายสาธารณะ (Public Policy)ยงเปนประเดนหรอกระแสทตองใหความสนใจในการ
บรหารรฐกจ เนองจากการบรหารงานภาครฐจะตองเออตอความตองการของประชาชน และออกมาในรปของนโยบายนนเอง
สงทเราตองใหความสนใจในเร องนโยบายกคอการวเคราะหนโยบายสาธารณะ ในลกษณะทใชตวแบบการศกษาถ ง ส า เ ห ต แ ล ะ ผ ล ข อ ง น โ ย บ า ย (Cause -Effect Approach) นนคอดวานโยบายสาธารณะมทมาอยางไร และมผลกระทบอยางไร
การศกษาลกษณะน จะศกษาได ท งกรณท นโยบายสาธารณะเปนตวแปรตน และกรณทนโยบายสาธารณะเปนตวแปรตาม
และถา ขอสอบออกเรองนโยบายสาธารณะนกศกษากควรจะเตรยมขอมลเกยวกบนโยบายสำาคญๆของรฐบาลชดนเอาไวดวย
โดยจะตองเอาตวแบบในการวเคราะหนโยบายมาใชดวย ในขนการกำาหนดนโยบายตวแบบทนาสนใจกคอตวแบบ
ของ โทมส อาร . ดาย ทประกอบดวย
287
1.ตวแบบผนำา (Elite Model) 2.ตวแบบกลม (Group Model) 3.ตวแบบสถาบน (Institutional Model) 4.ตวแบบกระบวนการ (Process Model) 5.ตวแบบระบบ (System Model) 6.ตวแบบมเหตผล (Rational Model) 7.ตวแบบสวนทเปลยนแปลงหรอตวแบบคอยเปนคอย
ไป (Incremental Model) 8.ตวแบบทฤษฎเกมส (Game Theory Model) 9.ต วแบบทาง เล อกนโยบายสาธารณะ (Public
Choies Model)ในขนการนำานโยบายไปปฏบตกจะตองนำาตวแบบของท
อาจารยวเชยรสอนไปมาใชในการวเคราะห (ตวแบบของอ.วรเดช หรอตวแบบของ รชารด เอลมอร) ทงนตวแบบในการว เ ค ร า ะ ห ข น ก า ร น ำา น โ ย บ า ย ไ ป ป ฏ บ ต (Policy Implementation) เชน
1.ตวแบบเหตผล (Rational Model)2.ตวแบบการจดการ (Management Model)3.ต ว แ บ บ ก า ร พ ฒ น า อ ง ค ก า ร (Organization
Model)4.ต ว แ บ บ ก ร ะ บ ว น ก า ร ข อ ง ร ะ บ บ ร า ช ก า ร
(Bureaucratic Process Model)5.ตวแบบทางการเมอง (Political Model)6.ตวแบบทวไป (General Model)
288
ในขนการประเมนผลนโยบาย (Policy Evaluation) จะมการประเมนไดหลายระยะ และใชแนวคดหรอตวแบบไดหลายตวแบบคอ
- Policy Monitoring เปนการประเมนระหวางการดำาเนนนโยบาย เพอดวาในการนำานโยบายไปปฏบตนนเกดปญหาอปสรรคอยางไรบาง
- Efficency Measurement เป นการวดเพอการเปรยบเทยบตนทนคาใชจายกบผลผลตทไดรบ
-Effectiveness Measurement ก า ร ว ด ว า น โ ยบายกอใหเกดผลลพธตามวตถประสงคทวางไวหรอไม
นนคอเนอหาโดยภาพรวมของวชาการบรหารรฐกจทนกศกษาจะตองไปศกษาเพมเตมเพอเตรยมทำาขอสอบ
อาจารยมนตร อาจารยไดไปสำารวจขอสอบประมวลผลในวชา Plan C
ทออกมาโดยตลอด อาจารยพอจะกรปขอสอบออกเปน 3 พวกไดดงน
1.การออกในเร องขององคการ การปรบปรงองคการ การปฏรประบบราชการ
2.เรองการวเคราะหนโยบายสาธารณะ3.เรองพาราไดมเช น ขอสอบขอ 2 (ดข อสอบหน า 18-19 ชท
อาจารยมนตร)อาจจะตอบ ขอบขายของวชาการบรหารรฐกจ หรอพาราไดมของวชการบรหารรฐกจ
289
ถาเราตอบขอบขาย เราจะตองบอกวาในการศกษาวชาการบรหารรฐกจเราศกษาวชาอะไรบาง ซงพบวาประกอบไปดวย
-ทฤษฎองคการ-นโยบายสาธารณะ-เ ท ค น ค ก า ร บ ร ห า ร ห ร อ ศ า ส ต ร ก า ร บ ร ห า ร
(Management Science)อยางไรกตามการแบงขอบขายตรงนขนอยกบแนวคด
ของนกวชาการแตละคนดวย เชนอ.วรเดช จนทรศร แบงขอบขายของวชาการบรหารรฐกจออกเปน 8 ขอบขาย
แตในทนอาจารยขอเสนอแค 3 ขอบขายดงกลาว และถานกศกษาเขาใจทง 3 ขอบขายนกศกษาจะตอบขอสอบ Plan c ได
ขอบขายท 1 ทฤษฎองคการ นกศกษาจะตองรในเรองตอไปน
-ความหมายขององคการ หมายถงระบบทมประสานกจกรรมโดยสมาชกอยางมจตสำานก
-องคประกอบขององคการ ม 5 ประการ คอ1.เปาหมาย 2.คน 3.โครงสราง 4.เทคนค 5.ความร ขอสอบอาจจะมคำาถามวารฐบาลทกษณไดปฏรประบบ
ราชการและมผลตงแตวนท 3 ตลาคม 2545 ทกวนนผล
290
ของการปฏรประบบราชการไปถงไหนแลว ใหวเคราะหในเชงการปรบปรงองคการ
เวลาตอบเราจะตองตอบการปรบปรงองคประกอบทง 5 ประการดงกลาว ซงสงทรฐบาลไดทำาไปแลวกคอการปรบปรงโครงสราง
-ทฤษฎองคการ จะแบงออกเปน1.ทฤษฎองคการยคคลาสสก จะมแนวคดของทฤษฎ
มากมายเชนแนวคดของเทเลอรทเสนอเรองตางๆเชน/การแบงงานกนทำาตามความถนด ระบบราชการกนำาเอา
แนวคดนไปใชทเหนชดเจนคอระบบการจำาแนกตำาแหนง หรอระบบ PC
การแบงตำาแหนงอยางนทำาใหระบบราชการมความสนเปลอง เพราะมตำาแหนงมากเกนไป
/ระบบการจายคาจางแบบจงใจ เชนการจายแบบรายชน แนวคดของเวเบอร จะเสนอแนวคดเกยวกบระบบ
ราชการ สงทน ก ตองสนใจเพราะถาเราจะปรบปรงระบบราชการจะตองดแนวคดเกยวกบระบบราชการ
เวเบอร ศกษาถงอำานาจและการครอบงำา โดยบอกวาอำานาจนนเกดจากผตาม นนคอถาผตามทำาตามคนคนนนกมอำานาจและมอำานาจทชอบธรรมและอำานาจจะอยไดจะตองมกลไกมารองรบ โดยเขาแบงอำานาจเปน 3 แบบ
-อำานาจโดยประเพณ-อำานาจบารม
291
-อำานาจตามกฎหมาย เปนสงทสำาคญเพราะเปนอำานาจทเกดฃนในองคการทเปนทางการ หรอองคการในแบบระบบราชการ
องคประกอบของ Bureaucracy มดงน 1.กฎระเบยบ การยดกฎระเบยบทำาใหคนไมกลาคดอะไร
เพราะกลวผดกฎระเบยบ ดงนนใน2.สายการบงคบบญชาตามลำาดบชน ผลทเกดขนคอ
ทำาใหเกดความลาชาในการทำางาน3.การยดระบบเงนเดอนทแนนอน ทำาใหคนทำางานไม
เตมท เพราะทำาเทาไหรกไดเงนเดอนเทากน4.การเปนอาชพ ประเดนนทำาใหขาราชการไมทำางานไม
เตมทเชนกนเพราะอยางไรกไมถกไลออกอยแลว ในกลมคลาสสกจะมองคนในองคการวาเปนคนขเกยจ
ไมชอบท ำางาน ด งน นจงต องสรางกฎเกณฑ และส งท นกศกษาตองไปคดตอกคอผลเสยของแนวคดในยคคลาสสกคออะไร และเราจะแกไขอยางไรหากตองปรบปรงองคการ
2.ทฤษฎองคการยคนโอคลาสสก (Neoclsssical Organization Theory) หรอทฤษฎมนษยสมพนธ เปนทฤษฎแกทฤษฎในยคคลาสสก เชน
-งานวจยของเอลตน เมโย ทพบวาผลการปฏบตงานของคนขนอยก บบรรทดฐานของกลม ในกลมจะมหวหนากลมทไมเปนทางการ การใหรางวลหรอผลตอบแทนในการทำางานสามารถใหรางวลทางสงคมได ไมจำาเปนตองใหรางวลทางเศรษฐกจเสมอไป เชนเดยวกบการลงโทษกใชการลงโทษทางสงคมไดเชนกน
292
3.ทฤษฎองคการยคใหม (Modern Organization Theory) อาจารยไมพดถง
ขอบขายท 2 นโยบายสาธารณะ ใหนกศกษาไปดสงตางๆคอ
-ความหมายของนโยบายสาธารณะ-ตวแบบในการวเคราะหนโยบายสาธารณะ โดยเฉพาะตว
แบบทสำาคญๆเชน ตวแบบเหตผล ตวแบบสวนเพม ตวแบบทฤษฎระบบ
การสอบประมวลผลความรอบรของหลกสตรความรวมมอกบทหารและหลกสตรนกบรหาร (สอบซอม) ออกวาพฒนาการของการศกษาวชานโยบายสาธารณะตองถอวาในปจจบนไดเขาสยคของการศกษาสาเหตและผลกระทบของนโยบาย (Cause-Effect) ยคของการวเคราะหนโยบายสาธารณะ ถามวามหลกการอยางไรหรอระเบยบวธอยางไร ใหยกตวอยางนโยบายของรฐบาลปจจบนประกอบ
การตอบคำาถามขอนกคอ ตองดวานโยบายนนมไมมแลวจะเกดผลอยางไร จากนนตองนำาเอาระเบยบวธวจยมาใชในการวเคราะหตงแตการกำาหนดปญหาเพอบอกวาทำาไมรฐบาลตองกำาหนดนโยบายนนๆขนมา จากนนกวเคราะหตอไปวาผลของนโยบายนนเปนอยางไร
ตรงนเราเอาตวแบบระบบนโยบาย Policy System ท มลกษณะดงรปมาใชวเคราะหได
293
1 Policy Stakeholder 2 5 3 6
Policy Environment 4 Public Policies
สำาหรบอาจารยจะสนใจตวแบบเหตผล (Rational Model) ซงมเงอนไขดงน
1.ผมอำานาจตดสนใจตองรปญหาทงหมดของสงคม และจะตองสามารถเรยงลำาดบความสำาคญของปญหาได
2.จะตองรจกทางเลอกทกๆทางในการแกปญหาแตละปญหา
3.จะตองรผลทจะเกดขนจากทางเลอกทกๆทาง4.สามารถคำานวณผลของแตละทางเลอกได5.สามารถเปรยบเทยบผลของแตละทางเลอกไดเพอนำา
ไปสการตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสด ทงนเงอนไขทกขอของตวแบบเหตผลเปนเงอนไขทเปน
ไปไดยากในทางปฏบตดงทเฮอเบรต ไซมอน ใหเหตผลวาเนองจากคนทเปนผตดสนใจกำาหนดนโยบายนนจะมขอจำากดหลายประการทงเร องของความร คานยม ความชำานาญ และขอจำากดดานทรพยากรได
สวนเร อง พาราไดม เปนเร องทไมนาจะออกอกแลวเพราะคอนขางเกา แตถาออกมานกศกษาตองออกได ตองไปดพาราไดมของนโคลส เฮนร
อยางไรกตามเคยมขอสอบทออกเรองพาราไดม Good Governance ซง Good Governance มหลกการดงน
294
-การมสวนรวม-ความโปรงใส หมายถงการเขาถงขอมล-ความรบผดชอบ เชนบอกไดวาการใหบรการจากรฐจะ
ใชเวลาเทาไหร-ตรวจสอบได (มเจาภาพ)-ยตธรรม-ยดกฎหมายถาจะจ ำาอยางงายอาจจะจ ำาวา มรกตใสเสมอจะ ซ ง
ประกอบดวย ม.มสวนรวม
ร.รบผดชอบก.ปกครองดวยกฎหมายต.ตรวจสอบไดใส.โปรงใส
เสมอ-เสมอภาคจะ-จรยธรรม
295