daythem.edu.vn › down.php?url=ly-thuyet-hoc... · – HK II Page - 2 - – – NHÔM 6 h Bài 25....

Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn

Page - 1 -

Trang

hương 6 – – NHÔM .................................................. 2

i .............................................................................. 2 L thu t c n ................................................................................................................................... 2

Tr c nghi m ......................................................................................................................................... 6

i 6 .................................................................... 8 L thu t c n .................................................................................................................................... 8

Tr c nghi m ......................................................................................................................................... 12

i 27 ........................................................................ 14 L thu t c n ................................................................................................................................... 14

Tr c nghi m ......................................................................................................................................... 18

hương 7 ......................................... 21

i ....................................................................... 21

L thu t c n ................................................................................................................................... 21

Tr c nghi m ......................................................................................................................................... 26

i . CRÔM ................................................................................................. 29

L thu t c n ................................................................................................................................... 29

Tr c nghi m ......................................................................................................................................... 32

i ........................................................................... 34

L thu t c n ................................................................................................................................... 34

Tr c nghi m ......................................................................................................................................... 37

i 6 .............................................................................. 39

L thu t c n ................................................................................................................................... 39

Tr c nghi m ......................................................................................................................................... 42

hương 8 ............................................................ 45

L thu t c n ................................................................................................................................... 45

– HK II

Page - 2 -

– – NHÔM

6

h

Bài 25.

I/ .

1. ị trí v cấu hình electron.

Kim loại kiềm thuộc nhóm IA (phân nhóm chính nhóm I) trong ng tuần hoàn.

Gồm các ngu ên tố: (có cấu hình lớp ngoài cùng là: ns1)

Li He s Na Ne s K Ar s Rb Kr s Cs Xe s Fr1 1 1 1 1: 2 , : 3 , : 4 , : 5 , : 6 ,é ù é ù é ù é ù é ùê ú ê ú ê ú ê ú ê úë û ë û ë û ë û ë û

(ngu ên tố phóng xạ).

2. ính chất vật lí.

Kim loại kiềm có màu tr ng ạc và có ánh kim, dẫn đi n tốt, nhi t độ nóng ch và nhi t độ sôi thấp, khối lựợng riêng nhỏ, độ cứng thấp (có thể dùng dao c t chúng dễ dàng).

Nó có nhi t độ nóng ch , nhi t độ sôi thấp, khối lượng riêng nhỏ và độ cứng thấp là do chúng có cấu tạo dạng mạng tinh thể lập phư ng tâm khối, cấu trúc tư ng đối rỗng.

Đi từ Li đ n Cs thì nhi t độ nóng ch và nhi t độ sôi gi m dần.

Khối lượng riêng nhỏ và tăng dần từ Li đ n Cs.

II/ .

Các ngu ên tử kim loại kiềm có năng lượng ion hóa I1 nhỏ, vì vậ kim loại kiềm có t nh khử rất

mạnh. T nh khử tăng dần từ Liti đ n Xesi.

+M M 1e¾ ¾® +

Trong hợp chất, các kim loại kiềm có số oxi hóa +1.

Na tri và hợp chất của nó khi chá cho ngọn lửa màu vàng.

1. ác dụng với phi kim.

a/ ác dụng với oxi.

Li, Na, K. ở nhi t độ thường, tạo thành lớp oxi trên ề mặt. Khi đốt nóng thì chá mãnh li t, tạo

thành oxit (Na2O, K2O, Li2O), n u dư oxi sẽ tạo thành peoxit M2O2 (Li2O2, Na2O2, K2O2). Những

peoxit nà là chất r n, tan trong nước tạo thành nước oxi già H2O2.

( )2Na O Na O

24 2 natri oxit+ ¾ ¾® ; ( )2

Na O Na O 2 2

2 natri peoxit+ ¾ ¾®

R , Cs ốc chá trong oxi ở nhi t độ thường.

b/ ác dụng với các phi kim khác.

Kim loại kiềm ph n ứng mạnh với halogen ở nhi t độ thường hoặc đun nhẹ.

M X MX K Cl KCl2 2

2 2 : 2 2+ ¾ ¾® + ¾ ¾®

Khi đun nóng ph n ứng với S, H2 và một số phi kim khác.

22K S K S+ ¾ ¾®

( ) ( )Na H NaH 2

1

2 rNatri hidrua+ ¾ ¾®

ác dụng với nước.

Kim loại kiềm khử nước dễ dàng ở nhi t độ thường tạo ra dd kiềm và gi i phóng kh H2.

2 2M H O MOH H Na H O NaOH H

2 2

1 1:

2 2+ ¾ ¾® + + ¾ ¾® + .

Do nó dễ dàng khử nước, nên o qu n kim loại kiềm: ph i ngâm trong dầu hỏa khan.


Page - 3 -

3. ác dụng với axit.

Kim loại kiềm khử dễ dàng ion H+ trong dung dịch axit (HCl, H2SO4 loãng,…) tạo muối và gi i

phóng khí H2 : 22Na HCl NaCl H2 2 2+ ® +

III/ – – .

1. iều chế

Đi n phân nóng ch muối clorua hoặc hidroxit của chúng.

{ {2

dpnc

CatotAnot

2NaCl 2Na Cl¾ ¾ ¾® + { {2 2

dpnc

AnotCatot

NaOH Na H O O4 4 2¾ ¾ ¾® + +

2. ng dụng.

Dùng để ch tạo hợp kim có nhi t độ nóng ch thấp.

Kim loại Cs dùng để ch tạo t ào quang đi n.

Tạo hợp kim siêu nhẹ dùng trong hàng không.

Điều ch một số kim loại hi m ằng phư ng pháp nhi t, làm xúc tác cho nhiều ph n ứng hữu c .

3. hận biết kim loại kiềm.

Để nhận i t kim loại kiềm, người ta đốt nóng hợp chất của nó ( ằng cách nhúng dâ platin sạch

vào dd chứa ion kim loại kiềm hoặc đ n chất) trên ngọn lửa không màu. N u:

Ngọn lửa cho màu vàng là Na. Ngọn lửa cho màu t m là K.

Ngọn lửa cho màu đỏ là Li. Ngọn lửa cho màu đỏ t a là R .

Ngọn lửa cho màu xanh da trời là Cs.

III/ .

1. Natrihidroxit a c n g i l x t

a/ ính chất vật lí: NaOH là chất r n, màu tr ng, tan nhiều trong nước, nóng ch ở 3220C và

không ị nhi t phân.

b/ ính chất hóa h c: NaOH là một az mạnh.

Phân li mạnh: NaOH Na OH+ -¾ ¾® +

Tác dụng với axit: tạo ra muối và nước 2 4 2 4 2

NaOH H SO Na SO H O2 2+ ¾ ¾® + .

Tác dụng với oxit axit CO2 và SO2:

+ N u tỉ l

2

NaOH

CO

n

n1£ Þ S n phẩm là NaHCO3 (muối axit).

2 3NaOH CO NaHCO1 : 1+ ¾ ¾ ¾® (CO2 dư).

+ N u tỉ l

2

NaOH

CO

n

n2³ Þ S n phẩm là Na2CO3 (muối trung hòa).

2 2 3 22NaOH CO Na CO H O2 : 1+ ¾ ¾ ¾® + (NaOH dư).

+ N u tỉ l

2

NaOH

CO

n

n1 2< < Þ S n phẩm là hỗn hợp gồm 2 muối

3

2 3

NaHCO

Na CO

íïïìïïî

2 3

2 2 3 2

NaOH CO NaHCO

2NaOH CO Na CO H O

íï + ¾ ¾®ïïìï + ¾ ¾® +ïïî

Tác dụng với dung dịch muối: Tạo ra muối mới và az mới.

( )4 2 4 22NaOH CuSO Na SO Cu OH+ ¾ ¾® + ¯

– HK II

Page - 4 -

Nước Javen

Có màng ngăn

đpdd

( )2

NaOH MgCl NaCl Mg OH2

2 2+ ¾ ¾® + ¯

( ) ( )3 3NaOH AlCl NaCl Al OH 3 3+ ¾ ¾® + *

Trong ph n ứng( )* , n u thừa NaOH sẽ có ph n ứng hòa tan Al(OH)3:

3 2 2NaOH Al(OH) H O NaAlO (tan)2+ ¾ ¾® +

Tác dụng với các ngu ên tố lưỡng t nh như Al, Zn, Be và axit – hidroxit của chúng:

2 2 22NaOH Al H O NaAlO H2 2 2 3+ + ¾ ¾® +

2 22NaOH Zn Na ZnO H

2+ ¾ ¾® +

2 3 2 22NaOH Al O NaAlO H O2+ ¾ ¾® +

3 2 2

NaOH Al(OH NaAlO H O) 2+ ¾ ¾® +

2 2

2NaOH ZnO Na ZnO H O2

+ ¾ ¾® +

2 2

2NaOH Zn(OH) Na ZnO H O2 2

2+ ¾ ¾® +

c/ iều chế: Trong công nghi p, điều ch NaOH ằng cách đi n phân dung dịch NaCl có màng

ngăn xốp giữa hai đi n cực (đi n cực tr ).

2 2 2 NaCl H O NaOH Cl H2 2 2+ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾® + +

Lưu ý rằng: N u không có màng ngăn, clo tạo thành sẽ tác dụng với NaOH, sinh ra

nước Javen với phư ng trình ph n ứng:

2 2

Cl NaOH NaClO NaCl H O2+ ¾ ¾® + +14444444442 4444444443

d/ ng dụng.

NaOH là một ngu ên li u quan trọng, đứng hàng thứ hai sau axit sunfuric.

NaOH được dùng để nấu xà phòng (gi i th ch xút – NaOH ăn da), ch phẩm nhuộm, t nhân tạo, lu n nhôm, làm giấ và là ngu ên li u quan trọng trong cho nhiều ngành công nghi p đầu mỏ,…

2. atri hiđrocacbonat NaHCO3

a/ ính chất vật lí Là chất r n màu tr ng, tan t trong nước, dễ ị nhi t phân hủ .

3 2 3 2 2

tNaHCO Na CO H O CO0

2 ¾ ¾¾® + +

b/ ính chất hóa h c.

Dung dịch NaHCO3 có t nh az do ị thủ phân: (ph n ứng kiềm u)

3 2 3NaHCO HOH NaOH H CO+ +ˆ ˆ ˆ†‡ ˆ ˆ ˆ

3 2 3HCO HOH H CO OH- -+ +ˆ ˆ ˆ†‡ ˆ ˆ ˆ

NaHCO3 là chất lưỡng t nh (vừa có t nh axit, vừa có t nh az ):

3 2 2NaHCO HCl NaCl H O CO+ ¾ ¾® + + (thể hi n t nh az )

3 2 3 2NaHCO NaOH Na CO H O+ ¾ ¾® + (thể hi n t nh axit)

c/ ng dụng: NaHCO3 được dùng trong công nghi p dược phẩm (ch thuốc đau dạ dà ,…) và

công nghi p thực phẩm (làm ột nở,…).

3. Natri cacbonat Na2CO3 c n g i l s –đa

a/ ính chất vật lí.

Là chất r n màu tr ng, tan nhiều trong nước. nhi t độ thường, Na2CO3 tồn tại ở dạng muối

ngậm nước Na2CO3.10H2O. nhi t độ cao, muối nà mất dần nước k t tinh trở thành Na2CO3

khan, nóng ch ở 8500C và không ị nhi t phân (khó ị phân hủ ởi nhi t).

b/ ính chất hóa h c.


Page - 5 -

(tr ng)

Na2CO3 có ph n ứng kiềm mạnh (làm qu t m hóa xanh, phenlolphatalein hóa hồng) do ị thủ

phân, thể hi n qua một trong các ph n ứng:

2 3 2 3Na CO HOH H CO 2Na OH2 2+ -+ + +ˆ ˆ ˆ†‡ ˆ ˆ ˆ

2

2 3 3Na CO 2Na CO+ -¾ ¾® +

2

3 2 32CO H O HCO OH- - -+ ¾ ¾® +

3 2 2 3HCO H O H CO OH- -+ ¾ ¾® +

Na2CO3 là một muối của axit u (axit cacbonic H2CO3) nên có những t nh chất chung của muối:

Ph n ứng với muối: 2 3 2 3

Na CO BaCl BaCO NaCl2+ ¾ ¾® ¯ + .

Ph n ứng với axit mạnh: 2 3 2 2

Na CO HCl NaCl CO H O2 2+ ¾ ¾® + + .

Lưu ý rằng: N u cho từ từ dung dịch axit vào dung dịch Na2CO3, thì 1 lúc mới có kh a ra,

ph n ứng nà x ra theo hai giai đoạn k ti p:

( )2 3 3Na CO HCl NaHCO NaCl 1+ ¾ ¾® +

( )3 2 2NaHCO HCl NaCl H O CO 2+ ¾ ¾® + +

c/ iều chế: Trong công nghi p Na2CO3 được điều ch ằng phư ng pháp Slova .

2 3 2 4 3

CO NH H O NH HCO+ + ¾ ¾®

4 3 4 3

NH HCO NaCl NH Cl NaHCO+ ¾ ¾® +

3 2 3 2 2

tNaHCO Na CO H O CO0

2 ¾ ¾¾® + +

d/ ng dụng: Na2CO3 là hóa chất quan trọng trong công nghi p thủ tinh, ột giặc, phẩm

nhuộm, giấ , sợi,…

4. Kali nitrat KNO3

a/ ính chất.

Kali nitrat (KNO3) là những tinh thể không màu, ền trong không kh , tan nhiều trong nước.

Chúng dễ ị nhi t phân thành O2 và KNO2: o

3 2 2

tKNO KNO O2 2¾ ¾¾® +

b/ ng dụng.

Kali nitrat được dùng làm phân ón (phân đạm, phân kali) và được dùng làm thuốc n . Thuốc

n thông thường (thuốc súng) là hỗn hợp gồm: 68 KNO3, 15%S và 17 C (than).

Ph n ứng chá của thuốc súng x ra theo phư ng trình:

o

3 2 2 2

tKNO C S N CO K S2 3 3+ + ¾ ¾¾® + +

5. Natri clorua NaCl (muối)

a/ í tính: Là chất r n, màu tr ng, dễ tan trong nước, có nc

t C0800o = .

b/ ng dụng: Thực phẩm quan trọng cho người và gia súc. Ngu ên li u điều ch nhiều hóa

chất quan trọng: Cl2, axit HCl, NaOH, Na, nước Javen.

c/ hai thác: Từ nước iển, quặng muối.

– HK II

Page - 6 -

TR

======= =======

Câu 1. Cấu hình electron lớp ngoài cùng của ngu ên tử kim loại kiềm là:

A. ns1 B. ns

2 C. ns

2 np

1 D. (n – 1)d

x ns

y

Câu 2. Cation M+ có cấu hình electron ở lớp ngoài cùng là 2s

22p

6. Khi đó, M

+ là cation nào sau đâ :

A. Ag+. B. Cu

+. C. Na

+. D. K

+.

Câu 3. Cấu hình electron của ngu ên tử Na (Z = 11) là:

A. 1s22s

2 2p

6 3s

2. B. 1s

22s

2 2p

6. C. 1s

22s

2 2p

6 3s

1. D. 1s

22s

2 2p

6 3s

23p

1.

Câu 4. T nh az tăng dần từ trái sang ph i theo thứ tự nào ?

A. LiOH < KOH < NaOH. B. NaOH < LiOH < KOH.

C. LiOH < NaOH < KOH. D. NaOH < KOH < LiOH.

Câu 5. Những đặc điểm nào sau đâ không là chung cho các kim loại kiềm ?

A. số oxi hoá của ngu ên tố trong hợp chất. B. số lớp electron.

C. số electron ngoài cùng của ngu ên tử. D. cấu tạo đ n chất kim loại.

Câu 6. Những ngu ên tố trong nhóm IA của ng tuần hoàn được s p x p từ trên xuống dưới theo thứ tự

tăng dần của:

A. Đi n t ch hạt nhân ngu ên tử. B. Khối lượng riêng.

C. Nhi t độ sôi. D. Số oxi hóa.

Câu 7. Ngu ên tử có năng lượng ion hóa nhỏ nhất là:

A. Li B. Na C. K D. Cs

Câu 8. Chọn phát iểu chưa đúng ?

A. Kim loại kiềm có nhi t độ nóng ch , nhi t độ sôi cao.

B. Kim loại kiềm có khối lượng riêng nhỏ.

C. Kim loại kiềm có độ cứng thấp.

D. Kim loại kiềm có kiểu mạng lập phư ng tâm khối.

Câu 9. Trong nhóm kim loại kiềm, từ Li đ n Cs có:

A. Nhi t độ nóng ch , nhi t độ sôi tăng dần. B. Nhi t độ nóng ch , nhi t độ sôi gi m dần.

C. Nhi t độ nóng ch tăng, nhi t độ sôi gi m. D. Nhi t độ nóng ch gi m, nhi t độ sôi tăng

Câu10. Kim loại kiềm có nhi t độ nóng ch , nhi t độ sôi thấp, độ cứng nhỏ là do:

A. Kim loại kiềm có mạng tinh thể rỗng. B. Ngu ên tử kim loại kiềm có án k nh lớn.

C. Liên k t kim loại trong tinh thể kém ền. D. Có t electron hóa trị (1 electron).

Câu 11. Phát iểu nào sau đâ không đúng khi nói về kim loại kiềm ?

A. Nhi t độ nóng ch và nhi t độ sôi thấp. B. Khối lượng riêng nhỏ.

C. Độ cứng gi m dần từ Li đ n Cs. D. Mạng tinh thể dạng lập phư ng tâm di n.

Câu 12. Trong nhóm kim loại kiềm, năng lượng ion hóa thứ nhất:

A. Tăng dần từ Li đ n Cs. B. Gi m dần từ Li đ n Cs.

C. Tăng dần từ Li đ n K, từ K đ n Cs gi m dần. D. Gi m từ Li đ n K, từ K đ n Cs tăng dần.

Câu 13. Tìm m nh đề sai trong các m nh đề sau:

A. Năng lượng để phá vỡ mạng lưới tinh thể của kim loại kiềm tư ng đối nhỏ.

B. Bán k nh của các ngu ên tử kim loại kiềm lớn h n những ngu ên tử của các ngu ên tố khác

cùng một chu kì.

C. Năng lượng ion hóa của kim loại kiềm lớn nhất so với các ngu ên tố cùng chu kì.

D. Năng lượng ion hóa của các kim loại kiềm gi m dần từ Li đ n Cs.

Câu 14. Để o qu n kim loại kiềm, người ta thường làm như th nào ?

A. Ngâm vào nước. B. Ngâm trong dầu hỏa. C. Để n i thoáng mát. D. Để trong óng tối

Câu 15. Muốn o qu n kim loại kiềm, người ta ngâm chúng trong dầu hỏa. Lời gi i th ch nào sau đâ là

đúng ?

A. Dầu hỏa tạo lớp màng o v trên ề mặt kim loại kềm nên chúng không ị oxi hóa khi đưa ra

ngoài không kh hoặc ti p xúc với nước

B. Dầu hỏa không tác dụng với kim loại kiềm và cách li kim loại kiềm với không kh , o v kim

loại kiềm không ị oxi hóa.

C. Dầu hỏa có khối lượng riêng é h n kim loại kiềm nên n i lên trên làm màng o v cho kim


Page - 7 -

loại kiềm ị oxi hóa.

D. Dầu hỏa là chất không thấm nước, không thấm kh nên là chất tốt nhất o v kim loại kiềm

tránh hai tác nhân oxi hóa nà .

Câu 16. Khi cho một mi ng natri có hình dạng ất kì vào chậu nước có pha thêm vài giọt quì t m. Hi n

tượng nào không x ra trong th nghi m nà ?

A. Mi ng natri trở nên có dạng hình cầu.

B. Dung dịch thu được làm qu t m hóa xanh.

C. Trong quá trình ph n ứng, mi ng natri chạ trên mặt nước.

D. Viên natri ị nóng ch và n i trên mặt nước.

Câu 17. Kim loại kiềm nào được dùng làm t ào quang đi n ?

A. Li B. Na C. K D. Cs

Câu 18. Kim loại nào được dùng làm chất trao đ i nhi t trong lò ph n ứng hạt nhân ?

A. Hg B. Na, K C. Li D. Cs

Câu 19. Ngu ên li u để điều ch kim loại kiềm là:

A. Muối halogenua của kim loại kiềm. B. Muối sunfat của kim loại kiềm.

C. Muối nitrat của kim loại kiềm. D. Muối cac onat của kim loại kiềm.

Câu 20. Phư ng pháp quan trọng để điều ch kim loại kiềm là:

A. Đi n phân nóng ch muối halogenua của kim loại kiềm.

B. Đi n phân dung dịch muối halogenua của kim loại kiềm giữa 2 cực có màng ngăn xốp.

C. Đi n phân dung dịch muối halogenua của kim loại kiềm giữa 2 cực không có màng ngăn xốp.

D. C A, B, C.

Câu 21. Cho 6,2g hỗn hợp hai kim loại kiềm tác dụng h t với H2O thấ có 2,24 l t H2 (đkc) a ra. Cô cạn

dung dịch thì khối lượng chất r n khan thu được là:

A. 9,4g B. 9,5g C. 9,6g D. 9,7g

Câu 22. Cho 0,69 gam một kim loại kiềm tác dụng với nước (dư) thu được 0,336 l t kh hiđro (ở đktc).

Kim loại kiềm là (Cho Li = 7, Na = 23, K = 39, R = 85)

A. Rb. B. Li. C. Na. D. K.

Câu 23. Hòa tan hoàn toàn 5,2g hai kim loại kiềm ở hai chu kì liên ti p vào nước thu được 2,24 l t H2

(đkc). Hai kim loại đó là:

A. Li và Na B. Na và K C. K và Rb D. Rb và Cs

Câu 24. Cho 1,5g hỗn hợp Na và kim loại kiềm A tác dụng với nước thu được 1,12 l t H2 (đkc). Vậ A là:

A. Li B. Na C. K D. Rb

Câu 25. Hoà tan m gam Na kim loại vào nước thu được dung dịch X. Trung hoà dung dịch X cần 100ml

dung dịch H2SO4 1M. Giá trị m đã dùng là

A. 6,9 gam. B. 4,6 gam C. 9,2 gam D. 2,3 gam.

Câu 26. Hòa tan 7,8g một kim loại X vào H2O được dung dịch D và 2,24 l t H2 ở đkc.

a/ Xác định kim loại X.

A. Li. B. Na. C. K. D. Rb.

/ Trung hòa 20ml dung dịch D cần ph i dùng 10ml dung dịch H2SO4 1M. T nh nồng độ mol

của dung dịch D ?

A. 1M. B. 2M. C. 3M. D. 4M.

Câu 27. Cho 3g hỗn hợp gồm Na và kim loại kiềm M tác dụng với nước. Để trung hòa dung dịch thu

được cần 800ml dung dịch HCl 0,25M. Kim loại M là:

A. Li B. Cs C. K D. Rb

Câu 28. Cho 17g hỗn hợp X gồm 2 kim loại kiềm đứng k ti p nhau trong nhóm IA tác dụng với nước thu

được 6,72 l t H2 (đkc) và dung dịch Y. Thể t ch dung dịch HCl, 2M cần để trung hòa dung dịch

Y là:

A. 200ml B. 250ml C. 300ml D. 350ml

– HK II

Page - 8 -

Câu 29. Cho hỗn hợp các kim loại kiềm Na, K hòa tan h t vào nước được dung dịch A và 0,672 l t kh H2

(đktc). Thể t ch dung dịch HCl 0,1M cần để trung hòa h t một phần a dung dịch A là

A. 100 ml. B. 200 ml. C. 300 ml. D. 600 ml.

Câu 30. Hỗn hợp 6,2g gồm kim loại Na và 1 kim loại kiềm khác, cho hỗn hợp đó tác dụng với 104g H2O,

người ta thu được 110g dung dịch. Cho i t số ngu ên tử gam 2 kim loại trong hỗn hợp đều ằng

nhau. Xác định tên kim loại ?

A. Li B. Na C. Rb D. K.

Bài 26.

I/ – .

1. ị trí v cấu hình electron.

Kim loại kiềm th thuộc nhóm IIA gồm các ngu ên tố: Beri / Be[He] 2s2, Magie / Mg[Ne] 3s

2,

Canxi / Ca[Ar] 4s2, Stronti / Sr[Kr] 5s

2, Bari / Ba[Xe] 6s

2 và Radi / Ra (là ngu ên tố phóng xạ)

Þ Cấu hình electron ngoài cùng là ns2.

Kiểu mạng tinh thể: Be, Mg (lục phư ng); Ca, Sr (tâm di n); Ba (tâm khối).

Kim loại phân nhóm ch nh nhóm IIA được gọi là kiềm th ởi vì oxit của chúng (thành phần của đất) tác dụng với nước cho dung dịch kiềm.

Năng lượng ion hóa I2 nhỏ và gi m dần từ Be đ n Ba.

2. ính chất vật lí.

Có t nh chất vật l tư ng tự như kim loại kiềm (là những chất r n, có ánh ạc, dẫn đi n, dẫn nhi t tốt).

Nhi t độ nóng ch , nhi t độ sôi thấp, khối lượng riêng nhỏ, độ cứng thấp (cao h n kim loại kiềm, nhưng vẫn nhỏ h n nhôm).

Các t nh chất trên không i n đ i theo một qui luật nhất định như kim loại kiềm vì kiểu mạng tinh thể của kim loại kiềm th không giống nhau.

II/ .

Kim loại kiềm th có t nh khử có t nh khử mạnh nhưng u h n kim loại kiềm. T nh khử tăng dần

từ Be đ n Ba. Trong các hợp chất luôn có số oxi hóa là +2: 2M M 2e+® +

1. ác dụng với phi kim.

Với oxi¾ ¾® tạo oxit:

nhi t độ thường, Be và Mg ị oxi hóa chậm tạo thành lớp màng oxit o v kim loại. Các kim

loại còn lại ph n ứng với oxi trong không kh mãnh li t h n.

Khi đốt nóng, tất c các kim loại nhóm IIA đều chá tạo thành oxit: 0

0

0

2

2

2

tt

t

Mg O MgOM O MO

Ba O BaO

2 22 2 :

2 2

íï + ¾ ¾¾®ïï+ ¾ ¾¾® ìï + ¾ ¾¾®ïïî

Với halogen ¾ ¾® tạo muối (ph n ứng x ra dễ dàng ở nhi t độ thường)

2 2

2

2 2

Mg Cl MgClM Cl MCl

Ba Cl BaCl2:íï + ¾ ¾®ïï+ ¾ ¾® ìï + ¾ ¾®ïïî

Với các phi kim kém hoạt động ph i đun nóng:

2Ca C CaC (

0

2 )t Canxi cacbua+ ¾ ¾¾®

2 2Ca H CaH (

0

)t Canxi hidrua+ ¾ ¾¾®


Page - 9 -

2 3 2Mg N Mg H (

0

3 )t Magie nitrua+ ¾ ¾¾®

2. ác dụng với nước 2O).

Nhi t độ thường: Be không ph n ứng với H2O, Mg ph n ứng chậm (xem như không ph n ứng).

Ca, Sr, Ba khử mạnh với nước ở nhi t độ thường dễ dàng, tạo kiềm và gi i phóng kh H2 (đâ

c ng là lý do gọi Ca, Ba, Sr là kim loại kiềm th ).

( )( )( )

2 222 22

2 22

Ca H O Ca OH HM H O M OH H

Ba H O Ba OH H

22 :

2

íï + ¾ ¾® + ïï+ ¾ ¾® + ìï + ¾ ¾® + ïïî

3. ác dụng với axit.

Với dung dịch axit không có số oxi hóa (HCl, H2SO4 loãng,..) tạo muối và gi i phóng kh H2.

( )2 22 2

2

2 2 4 4 2

Mg HCl MgCl HM HCl MCl H

Ion: M 2H M H Ca H SO CaSO H

22:

l+ +

íï + ® + + ® + ïïìï+ ® + + ® + ïïî

Với dd axit có t nh oxi hóa (HNO3, H2SO4đ,..) sẽ khử +5

N của dung dịch HNO3 loãng xuống

3

N-

và6

S+

trong H2SO4 đặc xuống S2-

tạo thành muối, s n phẩm khử và H2O:

( )3 3 4 3 22M HNO M NO NH NO H O4 10 4 3+ ® + +

( )0 +5 +2 3

3 4 3 22Ca H N O Ca NO N H NO H O

34 10 4 3

-

+ ® + +

( )0 +5 0

2 4 2 2Mg H S O Mg SO H S H O

2

44 5 4 4d

-

+ ® + +

4. ác dụng với dung dịch kiềm Chỉ có Be ph n ứng.

2 2 2Be NaOH Na BeO H2+ ® +

/ .

1. iều chế

Bằng cách đi n phân nóng ch muối Halogenua.

Phư ng trình đi n phân: 2 2 2 2

dpnc dpncMX M X CaCl Ca Cl:¾ ¾ ¾® + ¾ ¾ ¾® +

Ta thu được kim loại Ca ở cực âm, kh clo thoát ra ở cực dư ng.

2. ng dụng

Mg dùng làm ch tạo hợp kim nhẹ, ền dùng ch tạo má a , ô tô.

/ – .

Trong số các hợp chất của kim loại kiềm th , quan trọng nhất là các hợp chất của canxi vì chúng có

nhiều ứng dụng trong thực tiễn.

1. anxi oxit – i s ng a

Là chất r n, màu tr ng.

Là oxit az , tác dụng mãnh li t với nước, tạo thành az mạnh: ( )2 2CaO H O Ca OH+ ®

Tác dụng với nhiều oxit và oxit axit.

2 2CaO HCl CaCl H O2+ ® +

2 3CaO CO CaCO+ ®

Điều ch : 3 2

900 CCaCO CaO CO0

¾ ¾ ¾ ¾® + .

– HK II

Page - 10 -

2. Canxi hidroxit – Vôi tôi (Ca(OH)2)

Là chất r n màu tr ng, tan t trong nước (1 l t H2O ở 200C hòa tan được 0,02mol Ca(OH)2).

Dung dịch Ca(OH)2 là nước vôi trong.

Là một az mạnh:

Tác dụng với CO2, SO2: ( )( )

2 3 22

2 3 22

Ca OH CO CaCO H O (1)

Ca OH SO CaSO H O

íï + ¾ ¾® ¯ +ïïìï + ¾ ¾® ¯ +ïïî

Ph n ứng (1) thường dùng để nhận i t kh CO2.

Khi sục CO2 từ từ đ n khi dư vào dung dịch Ca(OH)2 thấ tạo k t tủa, sau đó k t tủa tan.

( ) 2 3 22Ca OH CO CaCO H O+ ¾ ¾® ¯ +

( ) ( )3 2 2 3 2CaCO CO H O Ca HCO t an¯ + + ¾ ¾®

Tác dụng với axit:

( ) 2 22Ca OH HCl CaCl 2H O+ ¾ ¾® +

Tác dụng với muối:

( ) 2 3 32Ca OH Na CO CaCO NaOH2+ ¾ ¾® ¯ +

( )( )

( )2 dung dich 2

Ca OH MgCl CaCl Mg OH2 2

+ ¾ ¾® + ¯

Tác dụng với Cl2:

( )( )

( ) 22 dung dich 22Ca OH Cl CaCl Ca OCl 2H O

2 22+ ¾ ¾® + +

( )( ) 2 22 bôt

Clorua vôi

Ca OH Cl CaOCl H O2

+ ¾ ¾® +14444442 4444443

Điều ch :

( )2 2CaO H O Ca OH+ ®

( )2 2 2 22

dpddco mang ngan

CaCl +2H O Ca OH H Cl¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾® + +

ng dụng: Ca(OH)2 là chất r tiền nên được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghi p: S n xuất amoniac (NH3), cluarua vôi (CaOCl2), vật li u xâ dựng, làm miềm nước, xử l

nước th i…

3. Canxi cacbonat (CaCO3).

Có trong đá vôi, đá hoa, đá phấn, quặng đolomit (có chứa CaCO3; MgCO3) và canxi cac onat là

thành phần ch nh của vỏ và mai các loài ốc, sò, h n, mực,.... CaCO3 là chất r n màu tr ng, không

tan trong nước nhưng tan được trong nước có kh CO2 hoặc tan được trong dung dịch axit:

3 2 2CaCO + 2HCl CaCl H O CO

2® + +

( )

( )( ) ( ) ( )3 2 2 3 2

CaCO CO H O Ca HCO 1

2tan¾ ¾¾®¯ + + *¬ ¾ ¾¾

Trong ph n( )* , Chiều (1) x ra ở nhi t độ thấp, gi i th ch sự xâm thực của nước mưa với đá vôi.

Chiều (2), x ra ở nhi t độ cao, gi i th ch sự hình thành thạch nh trong hang

động, cặn trong ấm nước…

CaCO3 dễ ị phân hủ ở nhi t độ kho ng 9000C:

C

3 2CaCO CaO CO

0900¾ ¾ ¾¾® + .

Tác dụng được với axit hữu c :

( )3 3 3 2 22CaCO CH COOH CH COO Ca CO H O2+ ¾ ¾® + +

ng dụng:

Đá vôi: dùng làm vật li u xâ dựng, s n xuất vôi, xi măng, thủ tinh,…


Page - 11 -

(thạch cao sống) (thạch cao nung)

Đá hoa: dùng trong các công trình m thuật (tạc tượng, trang tr ,…).

Đá phấn: dễ nghiền thành ột mịn nên làm phụ da của thuốc đánh răng,…

4. Canxi sunfat (CaSO4).

Trong tự nhiên, canxi sunfat tồn tại dưới dạng muối ngậm nước CaSO4.2H2O, ta gọi là thạch cao

sống.

Thạch cao sống là một chất r n màu tr ng, t tan trong nước.

Khi nung thạch cao sống thì nó mất một phần nước và i n thành thạch cao nung:

( ) ( )C

2 2 2 2 2r k2CaSO .2H O 2CaSO .H O H O

0150¾ ¾ ¾¾® +

Thạch cao nung là một chất ột màu tr ng, khi nhào với nước có kh năng đông cứng nhanh. Lợi dụng t nh chất nà , người ta nặng tượng, sử dụng trong các công trình xâ dựng, dùng trong học

( ó ột khi gã xư ng,…).

Thạch cao khan CaSO4 được điều ch ằng cách nung thạch cao sống ở 3500C. Khi nung thạch

cao khan đ n 9600C, canxi sunfat ị phân hủ .

( ) ( ) ( )C

2 2r k k2CaSO 2CaO 2SO O

0960

2¾ ¾ ¾¾® + +

/

1. ịnh ngh a.

Nước cứng là nước có chứa nhiều ion Ca2+, Mg

2+.

Nước mềm là nước không chứa hoặc chứa t ion trên.

2. h n loại.

Nước cứng tạm thời: là nước cứng chứa ion hidrocac onat 3

HCO-(ngh a là có chứa các muối

Ca(HCO3)2, Mg(HCO3)2).

Nước cứng v nh cửu: là nước cứng chứa các ion Cl-hoặc ion

4SO-

(tức là có chứa các muối

CaCl2, MgCl2, CaSO4, MgSO4).

Nước cứng toàn phần: là nước cứng chứa c ion 3

HCO-và Cl-

hoặc 4

SO- (gồm muối của c hai

loại trên).

3. ác hại.

Gâ t t đường ống.

Xà phòng mất tác dụng gâ lãng ph .

Làm thực phẩm mau ch n và gi m mùi vị của thực phẩm.

Tạo lớp cặn trong nồi h i gâ lãng ph nhiên li u và không an toàn trong s n xuất.

Làm hỏng nhiều dung dịch cần pha ch trong phòng th nghi m.

4. ách l m mềm nước c ng.

Ngu ên t c: làm gi m nồng độ các ion Ca2+ và Mg

2+ ằng cách chu ển các ion trên vào các hợp

chất không tan hoặc tha th chúng ằng các cation khác.

Đối với nước cứng tạm thời: Có 3 cách.

Cách 1: Đun nóng thu được k t tủa, lọc k t tủa được nước mềm.

3 2 3 2 2

tCa HCO CaCO CO H O0

( ) ¾ ¾¾® ¯ + +

3 2 3 2 2

tMg(HCO ) MgCO CO H O0

¾ ¾¾® ¯ + +

Cách 2: Dùng dung dịch Ca(OH)2 vừa đủ để trung hòa muối axit thành muối trung hòa.

( ) ( )3 3 22 2Ca OH + Ca HCO 2CaCO 2H O¾ ¾® ¯ +

– HK II

Page - 12 -

Cách 3: Dùng dung dịch Na2CO3 hoặc Na3PO4 để tạo k t tủa, lọc k t tủa để được nước mềm.

( )2 3 3 3 32Na CO + Ca HCO 2NaHCO CaCO¾ ¾® + ¯

Đối với nước cứng v nh cửu: Dùng dung dich Na2CO3 hoặc Na3PO4 để tạo k t tủa, lọc k t tủa để

được nước mềm.

2 2 3 3CaCl + Na CO 2NaCl CaCO® + ¯

2 3 2 4 3CaSO + Na CO Na SO CaCO

4® + ¯

Ngoài ra, người ta còn dùng phư ng pháp trao đ i ion (cho nước cứng đi qua chất trao đ i ion).

Trong thực t , người ta thường dùng đồng thời một số hóa chất th dụ như Ca(OH)2 và Na2CO3.

/ T ION Ca2+

, Mg2+

Dùng dung dịch Na2CO3 để tạo k t tủa tan trong CO2

2 2

3 3Ca CO CaCO+ -+ ¾ ¾® ¯ ( ) ( )

23

3 2 2 3 2

Ca 2HCO

CaCO CO H O Ca HCO tan

+ -+

¯ + + ¾ ¾®144442 44443

2 2

3 3Mg CO MgCO+ -+ ¾ ¾® ¯ ( ) ( )

23

3 2 2 3 2

Mg 2HCO

MgCO CO H O Mg HCO tan

+ -+

¯ + + ¾ ¾®1444442 444443

======= =======

Câu 1. Để điều ch kim loại nhóm IIA, người ta sử dụng phư ng pháp nào sau đâ ?

A. Nhi t lu n. B. Đi n phân nóng ch .

C. Thủ lu n. D. Đi n phân dung dịch.

Câu 2. Điều ch kim loại Mg ằng cách đi n phân MgCl2 nóng ch , quá trình nào x ra ở catot (cực

âm) ?

A. Mg Mg2 2e+¾ ¾® + B. Mg Mg2 2e+ + ¾ ¾®

C. Cl Cl2

2 2e- ¾ ¾® + D. Cl Cl2

2 2e -+ ¾ ¾® .

Câu 3. X là Clo hoặc Brom. Ngu ên li u để điều ch Ca là:

A. CaX2. B. Ca(OH)2.

C. CaCO3 nằm trong nước. D. CaCl2 hoặc Ca(OH)2.

Câu 4. Để s n xuất Mg từ nước iển, người ta đi n phân muối MgCl2 nóng ch . Trong quá trình s n

xuất, người ta dựa vào t nh chất nào sau đâ ?

A. Mg(OH)2 là chất không tan. B. Mg(OH)2 tác dụng dễ dàng với axit HCl.

C. MgCl2 nóng ch ở nhi t độ tư ng đối thấp. D. A, B, C đều đúng.

Câu 5. trạng thái c n, ngu ên tử kim loại kiềm th có số electron hóa trị là.

A. 1e. B. 2e. C. 3e. D. 4e.

Câu 6. Mg có số thứ tự 12 trong ng h thống tuần hoàn các ngu ên tố hóa học. Vậ cấu hình electron

ion có thể có của ngu ên tố nà là:

A. 1s2 2s

2 2p

6 3s

2 B. 1s

2 2s

2 2p

6 C. 1s

2 2p

2 2p

6 3s

2 3p

2 D. Tất c đều sai

Câu 7. Hã chọn phát iểu sai. Theo chiều tăng dần đi n t ch hạt nhân, các kim loại thuộc nhóm IIA có.

A. Bán k nh ngu ên tử tăng dần. B. Năng lượng ion hóa I2 gi m dần.

C. T nh khử của ngu ên tử gi m dần. D. T nh oxi hóa của ion gi m dần.

Câu 8. Khi đi n phân nóng ch muối BaCl2 để điều ch Ba. Tìm phát iểu đúng

A. Thu được Cl2 ở cực dư ng, Ba ở cực âm.

B. Thu được Ba ở cực dư ng, Cl2 ở cực âm

C. Thu được Ba ở cực dư ng, Ba(OH)2 ở cực âm.

D. Thu được Cl2 ở cực dư ng, Ba(OH)2 ở cực âm.

Câu 9. Kim loại nhóm IIA có nhi t độ nóng ch , nhi t độ sôi, khối lượng riêng i n đ i không theo một

qui luật như kim loại kiềm, do các kim loại nhóm IIA có.


Page - 13 -

A. Đi n t ch hạt nhân khác nhau. B. Cấu hình electron khác nhau.

C. Bán k nh ngu ên tử khác nhau. D. Kiểu mạng tinh thể khác nhau.

Câu 10. Chọn phát iểu đúng ?

A. T nh chất hóa học đặc trưng của kim loại kiềm th là t nh khử và t nh khử của nó mạnh h n

kim loại kiềm

B. T nh chất hóa học đặc trưng của kim loại kiềm th là t nh khử và t nh khử của nó u h n

kim loại kiềm.

C. T nh chất hóa học đặc trưng của kim loại kiềm th là t nh oxi hóa và t nh oxi hóa của nó mạnh

h n kim loại kiềm.

D. T nh chất hóa học đặc trưng của kim loại kiềm th là t nh oxi hóa và t nh oxi hóa của nó u

h n kim loại kiềm.

Câu 11. nhi t độ thường, kim loại nào không ph n ứng được với nước.

A. Mg. B. Be. C. Ca. D. Sr.

Câu 12. Kim loại nào khử nước chậm ở nhi t độ thường, nhưng ph n ứng mạnh với h i nước ở nhi t độ

cao ?

A. Mg. B. Ca. C. Ca. D. K.

Câu 13. Dã gồm các kim loại đều ph n ứng với nước ở nhi t độ thường tạo ra dung dịch có môi trường

kiềm là

A. Be, Na, Ca. B. Na, Ba, K. C. Na, Fe, K. D. Na, Cr, K.

Câu 14. Cho dã các kim loại: Fe, Be, Al, Ca. Số kim loại trong dã tác dụng được với nước ở nhi t độ

thường là:

A. 4. B. 1. C. 2. D. 3.

Câu 15. Tìm phát iểu không đúng ?

A. Tất c kim loại kiềm th đều tác dụng được với dung dịch HCl, loãng cho kh H2 .

B. Tất c kim loại kiềm th đều tác dụng được với dung dịch HNO3 đặc nóng hoặc đặc nguội,

H2SO4 đặc không gi i phóng kh hidro.

C. Tất c kim loại kiềm th đều không tác dụng được với oxi ở nhi t độ cao.

D. Tất c kim loại kiềm th đều ph n ứng được với nước cho az mạnh.

Câu 16. Cho ari vào nước được dung dịch A. Cho lự ng dư dung dịch Na2CO3 vào A rồi dẫn ti p luồng

khí CO2 vào đ n dư. Hi n tượng nào đúng trong các hi n tượng sau.

A. Sủi ọt kh , xuất hi n k t tủa tr ng, rồi tan.

B. Bari tan, xuất hi n k t tủa tr ng, rồi tan.

C. Bari tan, sủi ọt kh h dro, đồng thời xuất hi n k t tủa tr ng.

D. Bari tan, sủi ọt kh h dro, xuất hi n k t tủa tr ng, rồi tan.

Câu 17. Khi đun nóng dung dịch canxi hiđrocac onat thì có k t tủa xuất hi n. T ng các h số tỉ lượng

trong phư ng trình hóa học của ph n ứng là:

A. 4. B. 5. C. 6. D. 7.

Câu 18. Chất ph n ứng được với dung dịch H2SO4 tạo ra k t tủa là

A. NaOH. B. Na2CO3. C. BaCl2. D. NaCl.

Câu 19. Cho dung dịch Ca(OH)2 vào dung dịch Ca(HCO3) sẽ:

A. Có k t tủa tr ng. B. Có ọt kh thoát ra.

C. Có k t tủa tr ng và ọt kh . D. Không có hi n tượng gì.

Câu 20. Chỉ dùng thêm thuốc thử nào dưới đâ , có thể nhận i t được 3 lọ mất nhãn chứa các dung dịch:

H2SO4, BaCl2, Na2SO4 ?

A. Qu t m. B. Bột kẽm. C. Na2CO3. D. A hoặc B hoặc C.

Câu 21. Cho 2g một kim loại thuộc nhóm IIA tác dụng h t với dung dịch HCl tạo ra 5,55g muối clorua.

Kim loại đó là:

A. Be. B. Mg. C. Ca. D. Ba.

– HK II

Page - 14 -

Câu 22. Cho 10 gam một kim loại kiềm th tác dụng h t với nước thoát ra 5,6 l t kh (đktc). Tên của kim

loại kiềm th đó là

A. Ba. B. Mg. C. Ca. D. Sr.

Câu 23. Hòa tan hoàn toàn 12g kim loại nhóm IIA tác dụng vừa đủ với 400ml dung dịch HCl 7,3

(d = 1,25g/ml). Kim loại đó là:

A. Ca. B. Be. C. Ba. D. Mg.

Câu 24. Cho 25g CaCO3 tác dụng vừa đủ với dung dịch HCl 20 (d = 1,2g/ml). Khối lượng của dung

dịch HCl đã dùng là ao nhiêu ?

A. 180g. B. 91,25g. C. 182,5g. D. 55g.

Câu 25. Để oxi hóa hoàn toàn một kim loại M hóa trị II thành oxit ph i dùng một lựong oxi ằng 40

lượng kim loại đã dùng. Kim loại M là:

A. Zn. B. Mg. C. Ca. D. Ba.

Câu 26. Hòa tan hoàn toàn 1,44g một kim loại hóa trị II ằng 250ml H2SO4 0,3M (loãng). Muốn trung

hòa axit dư trong dung dịch sau ph n ứng ph i dùng 60ml dung dịch NaOH 0,5M. Kim loại đó là

A. Be. B. Ca. C. Ba. D. Mg.

Câu 27. Cho 2,84g hỗn hợp CaCO3 và MgCO3 tác dụng h t với dung dịch HCl thấ a ra 672ml kh

CO2 (đkc). Phần trăm khối lượng của 2 muối trên trong hỗn hợp theo thứ tự nào sau đâ ?

A. 35,2% và 64,8%. B. 70,4% và 29,6%. C. 85,49% và 14,52%. D. 17,6% và 82,4%.

Câu 28. Hoà tan 8,2 gam hỗn hợp ột CaCO3 và MgCO3 trong nước cần 2,016 l t kh CO2 (đktc). Số gam

mỗi muối an đầu là

A. 2,0 g và 6,2 g B. 6,1 g và 2,1 g C. 4,0 g và 4,2 g D. 1,48 g và 6,72 g.

Câu 29. Nung hỗn hợp muối cac onat của hai kim loại k ti p nhau trong nhóm IIA đ n khi khối lượng

không đ i thu được 2,24 l t CO2 (đkc) và 4,64g hỗn hợp hai oxit. Hai kim loại đó là:

A. Mg và Ca. B. Be và Mg. C. Ca và Sr. D. Sr và Ba.

Câu 30. Hoà tan h t 5,00 gam hỗn hợp gồm một muối cac onat của kim loại kiềm và một muối cac onat

của kim loại kiềm th ằng dung dịch HCl thu được 1,68 l t CO2 (đkc). Cô cạn dung dịch sau

ph n ứng sẽ thu được một hỗn hợp muối khan nặng

A. 7,800 gam. B. 5,825 gam. C. 11,100 gam. D. 8,900 gam.

Bài 27

I/ – –

1. ị trí v cấu tạo ngu n t

Nhôm (Al) ở ô số 13, nhóm IIIA, chu k 3.

Cấu hình ngu ên tử Al (Z = 13): 1s2 2s

2 2p

6 3s

2 3p

1, hay vi t gọn lại là Al [Ne]: 3s

2 3p

1.

Nhôm dễ dàng nhường 3 electron hóa trị nên trong hợp chất luôn có số oxi hóa +3.

2. tính

Al là chất r n, màu tr ng ạc, nhẹ (D = 2,7g/cm3), khá mềm, dễ kéo sợi, dễ dát mỏng. Có thể dát

được những là nhôm mỏng 0,01mm dùng làm gói giấ kẹo, thuốc là,…

Dẫn đi n tốt (gấp 3 lần s t, ằng 2/3 lần đồng) và dẫn nhi t tốt (gấp 3 lần s t).

/

Nhôm là kim loại có t nh khử mạnh, ị oxi hóa dễ dàng thành ion 3

Al+

: 3

Al e Al0

3+

¾ ¾®

1. ác dụng với phi kim (O2, Cl2, S, ...)


Page - 15 -

đặc nóng

ới xi ¾ ¾® Nhôm oxit:

nhi t độ thường: Al k t hợp dễ dàng với oxi tọa lớp oxit mỏng, ền, o v Al không ị oxi hóa ti p tục.

Khi đun nóng: ph n ứng mãnh li t, sáng, tỏa nhiều nhi t: 2 2 3

tAl O Al O0

Q+ ¾ ¾¾® + .

ới phi kim khác (Cl2, Br2, S, N2, C)

Bột nhôm tự ốc chá khi ti p xúc với Cl2 ¾ ¾® tạo muối.

2 32Al Cl 2AlCl3+ ¾ ¾®

2 32Al Br 2AlBr3+ ¾ ¾®

Khi đun nóng, ph n ứng được với I2, S. Khi đun nóng mạnh, ph n ứng được với N2, C.

2 3

t2Al S Al S0

3+ ¾ ¾¾® 2 3

t2Al I 2A I0

3 l+ ¾ ¾¾®

2

t2Al N 2A N0

l+ ¾ ¾¾® 4 3

t4Al 3C Al C0

+ ¾ ¾¾®

2. ác dụng với axit

ới axit thư ng (HCl, H2SO4 lo ng 3PO4) ¾ ¾® muối 2

H+ .

Al khử dễ dàng ion H+ trong các dung dịch axit trên để tạo muối và gi i phóng kh hidro.

3 2Al HCl AlCl H

33

2+ ® + ( ) ( )2 4 2 4 23

2Al H SO Al SO H3 3l+ ® +

ới axit có tính oxi hóa 3 đ c nóng 2SO4 đ c nóng

Trong các ph n ứng nà , Al khử 5

N+

hoặc6

S+

trong các dung dịch axit trên xuống số oxi hóa thấp

h n như: NO, NO2, N2, N2O, NH4NO3, SO2 và không gi i phóng kh H2.

( ) ( )3 3 23Al HNO Al NO NO 2H O

0

4 tl+ ¾ ¾¾® + +

( ) ( )3 3 2 238Al HNO Al NO N O 15H O

0

30 8 3tl+ ¾ ¾¾® + +

( )2 4 3 2 232Al H SO Al SO SO H O

0

26 3 6t+ ¾ ¾¾® + +

l kh ng tác dụng với các dd axit 3 đ c ngu i v dd axit 2SO4 đ c ngu i. Vì vậ , có

thể dùng thùng nhôm để chu ên chở (dùng làm ình chứa) hai axit nói trên.

3. ác dụng với oxit kim loại ếu hơn – h n ng nhi t nh m

nhi t độ cao, Al khử được nhiều ion kim loại trong oxit 3 3

3Fe O Cr O2 2

3, , ...

+ +æ ö÷ç ÷ç ÷ç ÷çè øthành kim loại tự

do và những ph n ứng nà được gọi là ph n ứng nhi t nhôm.

2 3 2 3

tAl Fe O Al O Fe0

2 2+ ¾ ¾¾® + . Ph n ứng nà tỏa nhi t mạnh nên được dùng hàn kim loại.

4. ác dụng với nước

Nhôm không tác dụng với nước ở ất kì nhi t độ nào là vì trên ề mặt của nhôm được phủ một lớp nhôm oxit Al2O3 rất mỏng, ền và mịn, không cho nước và kh thấm qua. N u phá ỏ lớp o v ,

nhôm khử được nước ở nhi t độ thường: ( )2 23Al H O Al OH H2 6 2 3+ ® ¯ + .

Ph n ứng trên sẽ nhanh chóng dừng lại vì ( )3

Al OH là chất r n không tan trong nước (dạng keo

tr ng, nhầ ), là lớp o v không cho nhôm ti p xúc với nước.

Þ Như vậ , có thể xem như nhôm không tác dụng được với nước.

5. ác dụng với dung dịch kiềm

Cho mi ng nhôm vào dung dịch kiềm.

Trước h t, lớp o v Al2O3 ị hòa tan trong dung dịch kiềm:

– HK II

Page - 16 -

( )2 3 2 2Al O NaOH 2NaAlO H O

Natri alumiat

2 1+ ¾ ¾® +

K ti p, Al sẽ khử nước:

( ) ( )2 23Al H O Al OH / H 3 3 2 2+ ¾ ¾® ¯ +

Lớp o v Al(OH)3 ị hòa tan trong dung dịch kiềm:

( ) ( )2 23Al OH NaOH NaAlO H O 2 3+ ¾ ¾® +

Ph n ứng ( )2 là ph n ứng oxi hóa – khử.

Ph n ứng ( )1 và( )3 là ph n ứng trao đ i ion.

Ph n ứng ( )2 và( )3 x ra xen k nhau đ n khi Al tan h t.

Các ph n ứng nà có thể được vi t chung lại như sau:

2 2 2

Al NaOH H O NaAlO / H3 2+ + ¾ ¾® +

Dd NaAlO2 k t hợp với hai phân tử H2O tạo ra Na[Al(OH)4] nên ph n ứng (1) có thể được vi t lại

như sau: 3 4

Al(OH) NaOH Na Al(OH)[ ]+ ¾ ¾®

/

1. ng dụng

Nhôm và hợp kim nhôm có đặc t nh nhẹ và ền đối với không kh và nước, được dùng làm vật li u ch tạo má a , ô tô, tên lửa, tàu v trụ.

Nhôm và hợp kim nhôm có màu tr ng ạc, đẹp, được xâ dựng nhà cửa và trang tr nội thất.

Nhôm có t nh chất dẫn đi n, dẫn nhi t tốt được dùng làm dâ cáp cao th tha cho dâ đồng là kim loại đ t tiền. Nhôm dùng ch tạo thi t ị trao đ i nhi t, các dụng cụ đun nấu, vừa có v đẹp,

vừa ền, ti t ki m năng lượng. Giấ nhôm dùng ao gói thực phẩm các loại ánh kẹo, không gâ

độc hại cho sức khỏe con người.

Nhôm là kim loại có t nh khử khá mạnh, ột nhôm dùng ch tạo hỗn hợp tecmit (là hỗn hợp khi ta trộn ột nhôm với ốt s t oxit) để thực hi n ph n ứng nhi t nhôm dùng hàn đường ra . Điều ch

một số kim loại trong phòng th nghi m.

2. rạng thái t nhi n

Nhôm trong tự nhiên tồn tại ở dạng hợp chất:

Đất sét ( )2 3 2 2Al O .2SiO .2H O , Myca ( )2 2 3 2 2

K O.Al O .6SiO .2H O , Boxit ( )2 3 2Al O .nH O ,

Cryolit( )33NaF.AlF .

/

Trong công nghi p, nhôm được s n xuất chủ u ằng phư ng pháp đi n Al2O3 nóng ch , có lần

criolit Na3AlF6 để gi m nhi t độ nóng ch của Al2O3.

Phư ng trình đi n phân: 2 3 3

dpncAl O Al O2 4 3¾ ¾ ¾® + .

1. Nguyên li u: Quặng Boxit.

Quặng Boxit thường lẫn tạp chất e2O3 và SiO2. Làm sạch quặng thu nhôm oxit Al2O3.

2. n xuất nh m.

Phư ng pháp: Đi n phân Al2O3 nóng ch .

Chuẩn ị cho chất đi n li nóng ch : Để gi m nhi t độ nóng ch Al2O3 (2050

0C), người ta hòa tan Al2O3 trong Criolit nóng ch , ta

thu được hỗn hợp chất lỏng ở 9000C. Vi c làm nà vừa ti t ki m năng lượng, vừa tạo được hỗn


Page - 17 -

(vừa đủ)

(vừa đủ)

hợp có t nh dẫn đi n tốt h n Al2O3 nóng ch . Mặt khác, hỗn hợp nà có tỉ khối nhỏ h n Al nên

n i lên trên và o v nhôm.

Quá trình đi n phân:

Cực âm (Catot): tại đâ x ra quá trình khử 3Al Al3e+ + ¾ ¾® .

Cực dư ng (Anot) là khối than chì, tại đâ x ra sự oxi hóa ion 2O -thành kh O2

2

22O O 4e- ¾ ¾® +

Kh O2 ở nh t độ cao đã đốt chá cực dư ng là C, sinh ra hỗn hợp CO và CO2. Do vậ trong quá

trình đi n phân ph i hạ thấp dần cực dư ng và đ n một thời gian nào đó ph i tha .

V/

1. Nhôm oxit Al2O3

Al2O3 là chất r n, màu tr ng, không tan trong nước.

Al2O3 rất ền với nhi t, không ị nhi t phân hủ .

Al2O3 rất ền không ị khử ởi C, H2, CO.

Al2O3 là oxit lưỡng t nh: vừa tác dụng được với axit, vừa tác dụng được với az .

Phư ng trình ph n ứng chứng minh Al2O3 là oxit lưỡng t nh:

2 3 3 2Al O HCl AlCl H O6 2 3+ ¾ ¾® +

2 3 2 2

Al O NaOH 2NaAlO H O2+ ¾ ¾® +

( )2 2 2 33NaAlO H O CO Al OH NaHCO2 2+ + ® ¯ +

Các ph n ứng trên dùng để tách Al hay Al2O3 ra khỏi hỗn hợp.

2. Nhôm hidroxit Al(OH)3

Al(OH)3 là chất r n, không tan trong nước (chất k t tủa keo màu tr ng).

Hóa t nh của Al(OH)3:

Là hợp chất kém ền với nhi t: ( ) 2 3 23

t2Al OH Al O H O0

3¾ ¾¾® + .

Là chất lưỡng t nh:

Tan trong dd axit: ( ) 3 23Al OH HCl AlCl H O3 3+ ¾ ¾® + .

Tan trong dd kiềm: 3 2 2

Al(OH) NaOH NaAlO H O2+ ® + .

NaAlO2 chỉ tồn tại trong dung dịch, có thể tái tạo lại Al(OH)3 theo phư ng trình sau:

2 2 2 3 3NaAlO H O CO Al(OH) NaHCO2 2+ + ® ¯ +

2 2 3NaAlO H O HCl Al OH NaCl2 ( )+ + ® ¯ +

Al(OH)3 thể hi n t nh az trội h n t nh axit. Do có t nh axit nên nhôm hidroxit còn có tên

là axit aluminic, nó là một axit rất u, u h n axit cac onic.

Điều ch Al(OH)3: Dùng ph n ứng trao đ i muối nhôm với dung dịch az . 3

3Al OH Al OH3 ( )+ -+ ® ¯

3 3AlCl NaOH Al OH NaCl3 ( ) 3+ ® ¯ +

3 3 2 3 4AlCl NH H O Al OH NH Cl3 3 ( ) 3+ + ® ¯ + (dư)

N u thừa NaOH, sẽ có pư hòa tan Al(OH)3: 3 2 2Al(OH NaOH NaAlO H O) 2+ ® +

Lưu ý rằng: Al(OH)3 chỉ tan được trong dung dịch kiềm mạnh, không tan trong dung dịch NH3.

3. u i nh m

Nhôm Sunfat Al2(SO4)3

Muối nhôm sunfat khan tan trong nước tỏa nhi t, làm dung dịch nóng lên do ị hidrat hóa.

– HK II

Page - 18 -

TR

(dư)

Thường k t hợp với muối K2SO4 ở dạng ngậm nước gọi là ph n nh m ph n chua , có công

thức K2SO2.Al2(SO4)3.24H2O hay Kal(SO4)2.12H2O được dùng làm sạch nước (trong nước),

làm chất cầm màu trong phẩm nhuộm, công nghi p giấ , ngành thuộc da.

Nhôm clorua AlCl3 là chất xúc tác trong công nghi p ch i n dầu mỏ và t ng hợp hữu c .

VI/ l3+

Cho từ từ dung dịch NaOH đ n dư vào dung dịch th nghi m, n u thấ k t tủa keo tr ng xuất hi n

rồi tan trong dung dịch NaOH dư thì chứng tỏ có ion Al3+

. 3

3Al OH Al OH3 ( )+ -+ ® ¯ (k t tủa keo tr ng).

3 2 2Al OH) OH AlO H O( 2- -+ ® +

.

======= =======

Câu 1. Số electron lớp ngoài cùng của ngu ên tử Al là:

A. 4. B. 3. C. 1. D. 2.

Câu 2. Cấu hình electron ngoài cùng của Al và Al3+

tư ng ứng lần lượt là:

A. 3s23p

1 và 3s

23p

4 B. 2s

22p

6 và 3s

22p

1 C. 3s

23p

1 và 3s

2 D. 3s

23p

1 và 2s

22p

6

Câu 3. Mô t nào dưới đâ không phù hợp với nhôm ?

A. ô thứ 13, chu kì 2, nhóm IIIA. B. Cấu hình electron [Ne] 3s2 3p

1.

C. Tinh thể cấu tạo lập phư ng tâm di n. D. Mức oxi hóa đặc trưng + 3.

Câu 4. Phát iểu nào dưới đâ đúng ?

A. Nhôm là kim loại lưỡng t nh. B. Al(OH)3 là một az lưỡng t nh.

C. Al2O3 là oxit trung tính. D. Al(OH)3 là một hidroxit lưỡng t nh.

Câu 5. Kim loại Al không ph n ứng với dung dịch

A. H2SO4 đ, nguội. B. Cu(NO3)2. C. HCl. D. NaOH.

Câu 6. Trong thư ng mại, để chu ên chở axit nitric đặc hoặc axit sunfuric đặc, người ta có thể dùng các

thùng làm ằng:

A. Thủ tinh. B. Thủ t nh hữu c . C. Nhôm. D. Chì.

Câu 7. Hợp kim quan trọng nhất của nhôm là:

A. Hợp kim almelec. B. Hợp kim đu ra. C. Hợp kim silumin. D. Hợp kim electron.

Câu 8. Chỉ ra đâu là ph n ứng nhi t nhôm:

A. 2 3

Al O Al O2

4 3ot+ ¾ ¾¾®

B. ( )3 3 23Al HNO Al NO NO H O4 2+ ¾ ¾® + +

C. 2 2 2

Al NaOH H O NaAlO H2 2 2 2 3+ + ¾ ¾® +

D. 2 3 2 3

Al Fe O Fe Al O2 2ot+ ¾ ¾¾® +

Câu 9. Khi hòa tan một vật ằng nhôm vào dung dịch NaOH, ph n ứng đầu tiên sẽ x ra là:

A. 2 3 2

Al H O Al(OH) H2 6 2 3+ ® + .

B. 2 2 2

Al NaOH H O NaAlO H2 2 2 2 3+ + ® + .

C. 2 3 2 2

Al O NaOH NaAlO H O2 2+ ® + hay 2 3 2 4

Al O NaOH H O 2Na Al(OH)2 3 é ù+ + ® ê úë û.

D. 3 2 2

Al(OH) NaOH NaAlO H O2+ ® + .

Câu 10. nhi t độ thường, kim loại Al tác dụng được với dung dịch

A. Mg(NO3)2. B. Ca(NO3)2. C. KNO3. D. Cu(NO3)2.

Câu 11. Oxit nào sau đâ lưỡng t nh:

A. Al2O3. B. Fe2O3. C. CaO. D. CuO.


Page - 19 -

Câu 10. Kim loại ph n ứng được với dung dịch NaOH là

A. Ag. B. Cu. C. Fe. D. Al.

Câu 11. Trong những chất sau, chất nào không có t nh lưỡng t nh ?

A. 3

Al(OH) B. 2 3

Al O C. 4

ZnSO D. 3

NaHCO .

Câu 12. Chất có t nh chất lưỡng t nh là

A. NaCl. B. Al(OH)3. C. AlCl3. D. NaOH.

Câu 13. Khi cho nhôm vào nước thì:

A. Lúc đầu nhôm có ph n ứng với nước sau đó dừng lại, nên coi như nhôm không ph n ứng với

nước.

B. Nhôm có lớp Al2O3 o v , làm sạch lớp oxit nà thì nhôm có tác dụng với nước tạo thành

Al(OH)3 o v nên ph n ứng dừng lại.

C. Nhôm ph n ứng với nước tạo ra Al2O3 nên ph n ứng dừng lại.

D. Nhôm ph n ứng với nước tạo thành Al(OH)3.

Câu 14. Chất không có t nh chất lưỡng t nh là

A. NaHCO3. B. AlCl3. C. Al(OH)3. D. Al2O3.

Câu 15. Chất ph n ứng được với dung dịch NaOH là

A. Mg(OH)2. B. Ca(OH)2. C. KOH. D. Al(OH)3.

Câu 16. Chọn câu sai trong các câu sau đâ :

A. Nhôm không tác dụng với nước vì có lớp Al2O3 o v .

B. Nhôm là kim loại có t nh dẫn đi n, dẫn nhi t và có ánh kim.

C. Dùng giấ nhôm để gói kẹo vì nhôm d o và không độc hại cho con người.

D. Nhôm có thể tác dụng được với nước ở nhi t độ cao.

Câu 17. Nhôm hidroxit thu được từ cách làm nào sau đâ ?

A. Cho dư dd HCl vào dd natri alumiat. B. Th i dư kh CO2 vào dd natri alumiat.

C. Cho dư dd NaOH vào dd AlCl3. D. Cho Al2O3 tác dụng với nước.

Câu 18. Chỉ dùng hóa chất nào sau đâ có thể phân i t được 3 chất r n là Mg, Al và Al2O3 :

A. Dung dịch HCl. B. Dung dịch KOH. C. Dung dịch NaCl. D. Dung dịch CuCl2.

Câu 19. Các dung dịch ZnSO4 và AlCl3 đều không màu. Để phân i t hai dung dịch nà , có thể dùng

dung dịch của chất nào sau đâ ?

A. NaOH. B. HNO3. C. HCl. D. NH3.

Câu 20. Hi n tượng nào sau đâ không đúng khi cho từ từ dung dịch NH3 đ n khi dư vào ống nghi m

đựng dung dịch AlCl3 ?

A. Sủi ọt kh , dung dịch vẫn trong suốt và không màu.

B. Sủi ọt kh và dung dịch đục dần do tạo ra chất k t tủa.

C. Dung dịch đục dần do tạo ra chất k t tủa, sau đó k t tủa tan và dung dịch lại trong suốt.

D. Dung dịch đục dần do tạo ra chất k t tủa và k t tủa không tan khi cho dư dung dịch NH3.

Câu 21. Cho 10,2g Al2O3 tác dụng vừa đủ với ao nhiêu ml dung dịch NaOH 0,8M ?

A. 600ml. B. 700ml. C. 750ml. D. 250ml.

Câu 22. Hòa tan 31,2g hỗn hợp ột Al và Al2O3 tác dụng với dung dịch NaOH dư thu được 13,44 l t H2 ở

đkc. Khối lượng từng chất trong hỗn hợp an đầu lần lượt là:

A. 16,2g và 15g. B. 10,8g và 20,4g. C. 6,4g và 24,8g D. 11,2g và 20g.

Câu 23. Thể t ch kh clo (ở đkc) cần dùng để ph n ứng hoàn toàn với 5,4g nhôm là:

A. 4,48 lít. B. 0,448 lít. C. 6,72 lít. D. k t qu khác.

Câu 24. Cho 11,8g hỗn hợp gồm Al, Cu tác dụng với dung dịch NaOH dư. Sau ph n ứng, thể t ch kh H2

sinh ra là 6,72 l t (ở đkc). Khối lượng của Cu trong hỗn hợp là:

A. 6,4g B. 3,7g C. 9,1g D. 1g.

– HK II

Page - 20 -

Câu 25. Hòa tan 5,4g Al ằng một lượng dung dịch H2SO4 (loãng) dư. Sau ph n ứng thu được dung dịch

X và V (l t) kh H2 (đkc). Giá trị của V là:

A. 4,48 lít. B. 0,448 lít. C. 6,72 lít. D. k t qu khác.

Câu 26. Cho m (gam) ột Al tác dụng với dung dịch NaOH dư thu được 15,68 l t kh Hidro (đkc). Khối

lượng ột Al đã ph n ứng là:

A. 12,6g. B. 1,26g. C. 6,12g. D. 6,21g.

Câu 27. Cho 16,2g kim loại X (có hóa trị n du nhất) tác dụng với 3,36 l t O2 (đkc), ph n ứng xong thu

được chất r n A. Cho A tác dụng h t với dung dịch HCl thấ có 1,2g kh H2 thoát ra. X là:

A. Mg. B. Zn. C. Al. D. Ca.

Câu 28. Cho 2,7 gam Al tác dụng hoàn toàn với dung dịch NaOH dư. Sau khi ph n ứng k t thúc, thể t ch

khí H2 (ở đktc) thoát ra là (Cho Al = 27)

A. 3,36 lít. B. 2,24 lít. C. 4,48 lít. D. 6,72 lít.

Câu 29. Cho ột nhôm tác dụng với dung dịch NaOH (dư) thu được 6,72 l t kh H2 (ở đktc). Khối lượng

ột nhôm đã ph n ứng là (Cho Al = 27)


Câu 30. Cho 5,4g Al vào 100ml dung dịch KOH 0,2M. Sau khi ph n ứng x ra hoàn toàn thì thể t ch kh

H2 (đkc) thu được là:

A. 4,48 lít.


Page - 21 -

7

h

Bài 31-32-33. –

–

I/ – –

1. ị trí v cấu tạo electron

S t là ngu ên tố thuộc phân nhóm phụ nhóm VIII, (VIIIB), chu kì 4, số thứ tự là 26 (Z = 26). Có khối lượng ngu ên tử M = 56.

Cấu hình electron: 2 2 6 2 6 6 21s 2s 2p 3s 3p 3d 4s( )( )

2 2 2 6 2 6 6

3 2 2 6 2 6 5

Fe Z 1s 2s 2p 3s 3p 3d

Fe Z 1s 2s 2p 3s 3p 3d

24 :

23 :

+

+

íï =ïïÞ ìï =ïïî

Tù thuộc vào nhi t độ, kim loại e có thể tồn tại ở các mạng lập phư ng tâm khối ( e) hoặc lập

phư ng tâm di n ( e).

2. í tính

S t là kim loại có màu tr ng h i xám, d o (dễ r n), nóng ch ở nhi t độ 15400C.

S t là kim loại nặng (D = 7,9g/cm3). Dẫn đi n và dẫn nhi t tốt. Có từ t nh.

II/

Khi tham gia ph n ứng hóa học, ngu ên tử s t có thể nhường 2e ở phân lớp 4s hoặc nhường thêm 1 số

electron ở phân lớp 3d chưa ão hòa (thường là 1e). Như vậ , t nh chất hóa học c n của s t là t nh

khử (t nh khử trung ình) và ngu ên tử s t có thể ị oxi hóa thành ion e2+ hoặc e

3+, tù thuộc vào

chất oxi hóa đã tác dụng với s t. Cụ thể, khi tác dụng với chất oxi hóa u, s t ị oxi hóa đ n số oxi

hóa +2: e Fe2+

+ 2e. Đối với chất oxi hóa mạnh, s t ị oxi hóa đ n số oxi hóa +3: Fe Fe2+

+ 3e.

1. ác dụng với phi kim (Cl2, S, O, I)

t0 cao, s t khử mạnh mẽ ngu ên tử phi kim thành ion, s t ị oxi hóa thành ion e

2+ hoặc e

3+.

Fe S FeSot+ ¾ ¾¾®

2 2Fe I FeI

ot+ ¾ ¾¾®

2 3Fe Cl FeCl2 3 2

ot+ ¾ ¾¾®

2 3

2 3 4

(FeO.Fe O

Fe O Fe O

)

3 2ot+ ¾ ¾¾®

1442 443 (s t từ oxit).


a/ Tác dụng với HCl, H2SO4 lo ng : ¾ ¾® Muối s t (II) + 2

H

2

2Fe H Fe H2 + ++ ® +

2 2

Fe HCl FeCl H2+ ® + ( )2 4 4 2Fe H SO FeSO Hl+ ® +

/ Tác dụng với HNO3, H2SO4 đ c nóng : ¾ ¾® Muối s t (III) + kh (NO, NO2, SO2, N2O,..)

( ) ( )3 3 23Fe HNO Fe NO NO H O2 l+ ¾ ¾® + +

( ) ( )2 4 2 3 2 23Fe H SO Fe NO SO H O2 6 3 6

otd+ ¾ ¾¾® + +

Þ Lưu ý rằng: e kh ng ph n ng đư c với 3, H2SO4 đ c ngu i.

– HK II

Page - 22 -

3. ác dụng với mu i c a kim loại ếu

S t có thể khử được ion của các kim loại đứng sau nó trong dã kim loại tự do. Trong các ph n

ứng nà , s t ị oxi hóa thành ion e2+

.

4 4

Fe CuSO FeSO Cu+ ® + ¯

Phư ng trình ion: 2 2Fe Cu Fe Cu+ ++ ® +

Đặc i t, đối với ạc nitrat AgNO3:

N u e dư thì tạo muối s t (II) ( )3 3 2Fe AgNO Fe NO Ag2 2+ ® +

2Fe Ag Fe Ag2 2+ ++ ® + ¯

N u AgNO3 dư thì tạo muối s t (III) ( )3 3 3Fe AgNO Fe NO Ag2 3+ ® + ¯

3Fe Ag Fe Ag3 3+ ++ ® + ¯


nhi t độ thường, s t không khử được nước. N u cho h i nước nóng đi s t ở nhi t độ cao, s t

khử h i nước, gi i phóng kh H2 và s t ị oxi hóa thành e3O4 hoặc eO tù theo t0 ph n ứng.

o o C

2 3 4 23Fe H O Fe O H5704 t <+ ¾ ¾ ¾ ¾¾® +

o o C

2 2Fe H O FeO H570t >+ ¾ ¾ ¾ ¾¾® +

/

S t là một ngu ên tố đứng hàng thứ tư về độ ph i n trong vỏ Trái Đất sau oxi, silic và nhôm, đứng hàng thứ hai trong số các kim loại, sau nhôm. Nó tạo thành gần 5 khối lượng vỏ Trái

Đất và chi m kho ng 95 khối lượng tất c các kim loại mà loài người tiêu thụ.

Trong tự nhiên, e tồn tại dưới những dạng quặng là hemantit đỏ (chứa e2O3 khan), hematit

nâu (chứa e2O3.nH2O), manhetit (chứa e3O4), xiderit (chứa eCO3), pirit (chứa eS2),........

Ngoài ra, s t còn tồn tại trong các c thể sống: nó rất cần thi t để s n xuất hemoglo in trong máu và chất di p lục (clorophin) trong câ cỏ.

S t có tầm quang trọng hàng đầu trong kinh t và công nghi p vì:

Quặng s t có s n trong vỏ Trái Đất.

Dễ lu n s t từ quặng.

S t có t nh c học rất tốt.

/

Có thể dùng phư ng pháp nhi t lu n, thủ phân, đi n phân để điều ch s t o

3 4 2Fe O CO Fe CO4 3 4t+ ¾ ¾¾® +

2 2Mg FeCl Fe MgCl+ ¾ ¾® ¯ +

4 2 2 2 4

ðpddFeSO H O Fe O H SO

1

2+ ¾ ¾ ¾® + +

B –

======= =======

/

Hợp chất s t (II) gồm: oxit ( eO), muối, hidroxit ( e(OH)2).

T nh chất hóa học đặc trưng là t nh khử.

Hợp chất s t (II) tác dụng với chất oxi hóa sẽ ị oxi hóa thành hợp chất s t (II). Trong các ph n ứng

hóa học nà , ion Fe2+ có kh năng cho 1 electron để trở thành e

3+ : Fe

2+ – 1e Fe

3+.

1. t oxit – FeO (vừa có t nh oxi hóa, vừa có t nh khử).

dư

dư

dư

dư


Page - 23 -

L t nh: eO là chất r n màu đen, không có trong tự nhiên.

Hóa t nh: Là một oxit az , tan được trong dung dịch axit, không tan được trong nước.

eO tác dụng với dung dịch HNO3 được muối s t (III):

( ) ( )o

3 2 5 2

3 3 23FeO HNO Fe NO NO H O3 10 3 5tl

++ + +

+ ¾ ¾¾® + +

Tác dụng với axit loại 1 ® Muối + Nước: 2 4 4 2

FeO H SO FeSO H O+ ® +

Trong một số ph n ứng, eO đóng vai trò là chất oxi hóa: e2+ + 2e Fe

0, th dụ như:

o

2 2FeO H Fe H Ot+ ¾ ¾¾® +

o

2 33FeO Al Al O Fe2 3t+ ¾ ¾¾® +

Điều ch :

Khử s t (III) oxit ở 500oC ởi H2 hay CO:

o

2 3 2Fe O CO FeO CO2t+ ¾ ¾¾® + .

Dùng phư ng pháp phân hủ hợp chất không ền của s t (II) hidroxit e(OH)2 ở nhi t độ cao,

không có không kh : o

2Fe(OH) FeO H O

2

t¾ ¾¾® + .

2. t hidroxit – Fe(OH)2

L t nh: Fe(OH)2 ngu ên chất là chất r n, màu tr ng h i xanh (màu lục nhạt), không tan trong H2O

Hóa t nh:

Trong không kh , e(OH)2 dễ ị oxi hóa thành e(OH)3 màu nâu đỏ:

( )2 2 34Fe(OH) O H O 2Fe OH

22+ + ® ¯

Khi nung trong không kh tạo oxit s t (III): o

2 2 3 24Fe(OH) O 2Fe O H O

22t+ ¾ ¾¾® + .

Điều ch :

Được điều ch ằng ph n ứng trao đ i ion giữa dung dịch muối s t (II) và dung dịch kiềm,

trong điều ki n không có không kh : ( )2

FeCl NaOH Fe OH NaCl2

2 2+ ® +

N u có không kh , an đầu eCl2 tác dụng với NaOH tạo k t tủa màu tr ng h i xanh:

( )2

2Fe OH Fe OH2+ -+ ® ¯ (tr ng xạnh nhạt)

Sau đó, tủa nà k t hợp với O2 trong không kh tạo e(OH)3 có màu nâu đỏ.

( )2 2 34Fe(OH) O H O 2Fe OH

22+ + ® ¯ (nâu đỏ).

Đâ là l do: điều ch e(OH)2 c ng như eO trong điều ki n không có không kh .

3. u i s t

L t nh: Đa số muối s t (II) tan trong nước. Khi k t tinh thường ở dạng ngậm nước. Th dụ như: FeSO4.7H2O, FeCl2.4H2O.

Hóa t nh: Muối s t (II) dễ ị ox hóa thành muối s t (III) ởi các chất oxi hóa

2 2 3FeCl Cl FeCl2 2+ ®

o

2 2 3 2FeS O 2Fe O SO

24 11 8t+ ¾ ¾¾® +

4 3 2 25FeCl KMnO HCl FeCl MnCl KCl H O

28 5 4+ + ® + + +

Bị kim loại mạnh h n đẩ ra khỏi muối: ( )4 2 4 32Al FeSO Al SO Fe3 3+ ® +

Điều ch : cho e (hoặc eO, e(OH)2) tác dụng với axit HCl hoặc H2SO4 loãng.

2 2

Fe HCl FeCl H2+ ® + 2 4 4 2

FeO H SO FeSO H O+ ® +

Lưu ý: Dung dịch muối s t (II) điều ch được cần dùng nga vì trong không kh sẽ chu ển

dần thành muối s t (III).

/

Hợp chất s t (III) gồm: s t (III) oxit ( e2O3), muối, hidroxit ( e(OH)3).

T nh chất hóa học đặc trưng là t nh oxi hóa.

– HK II

Page - 24 -

Trong các ph n ứng hóa học, ion e3+ có kh năng nhận 1 hoặc 3e để trở thành ion e

2+ hoặc e:

Fe3+

+ 1e Fe2+ hoặc e

3+ + 3e Fe.

1. t oxit – Fe2O3

L t nh: Fe2O3 là chất r n, màu đỏ nâu, không tan trong nước.

Hóa t nh:

Fe2O3 là một oxit az nên dễ tan được trong các dung dịch axit mạnh.

2 3 3 2Fe O HCl FeCl H O6 2 3+ ® +

2 3 3 3 3 2Fe O HNO Fe(NO H O6 2 ) 3+ ® +

2 3 2 4 2 4 3 2Fe O H SO Fe (SO H O3 ) 3+ ® +

nhi t độ cao, e2O3 ị CO hoặc H2 khử thành e: o

2 3 2Fe O CO Fe CO3 2 3t+ ¾ ¾¾® +

Ph n ứng với chất khử mạnh: o

2 3 2 3Al Fe O Al O Fe2 2t Q+ ¾ ¾¾® + + (ph n ứng nhi t Al).

Điều ch : thủ phân e(OH)3 ở nhi t độ cao: ( )o

2 3 23Fe OH Fe O H O2 3t¾ ¾¾® +

Fe2O3 có trong tự nhiên dưới dạng quặng hematit dùng để s n xuất gang.

2. t hidroxit – Fe(OH)3

L t nh: Fe(OH)3 là chất r n màu nâu đỏ, không tan trong nước.

Hóa t nh: Dễ tan trong dung dịch axit tạo thành dung dịch muối s t (III):

( ) ( )o

2 4 2 4 23 3Fe OH H SO Fe SO H O2 3 6t+ ¾ ¾¾® +

Điều ch : Bằng ph n ứng trao đ i ion giữa dung dịch kiềm với muối s t (III)

( )3 3FeCl NaOH Fe OH NaCl3 3+ ® ¯ +

3. u i s t (III)

L t nh: Đa số muối s t (III) tan trong nước, khi k t tinh thường ở dạng ngậm nước. Th dụ như: FeCl3.6H2O, Fe2(SO4)3.9H2O.

Hóa t nh: Các muối s t (III) có t nh oxi hóa, dễ ị khử thành muối s t (II).

Ngâm một đinh s t trong dung dịch muối s t (III) có màu vàng (màu của ion e3+ trong dd), sau

một thời gian, ta thấ dung dịch chu ển sang màu xanh nhạt (màu của ion e2+

trong dd): 3

3 2Fe FeCl Fe Cl

0 2

2 3+ +

+ ¾ ¾® (màu xạnh nhạt)

Cho ột đồng vào dung dịch muối s t (III), ta thấ màu xanh xuất hi n (màu của Cu2+ trong dd)

3 2 2

3 2Cu FeCl CuCl FeCl

0

22 2

+ + +

+ ¾ ¾® +

Với axit u (HI, H2S): 3 2 2

FeCl KI FeCl KCl I2 2 2+ ® + +

3 2 2FeCl H S FeCl HCl S2 2 2+ ® + + ¯(vàng)

Muối eCl3 được dùng làm chất xúc tác trong t ng hợp hữu c .

C –

======= =======

I/ GANG

1. hái ni m

Gang là hợp kim của s t với cac on, trong đó có từ 2 – 5 khối lượng cac on, ngoài ra, còn có

một lượng nhỏ các ngu ên tố khác: Si(1 – 4%), Mn(0,3 – 5%), S(0,01 – 1%), Mn(0,3 – 5%),.....

2. h n loại: Có 2 loại

Gang tr ng: chứa t cac on, rất t silic, chứa nhiều xenmentit ( e3C). Gang tr ng rất cứng và dòn,

dùng để lu n thép.

(màu vàng)

(màu vàng) (màu vàng)


Page - 25 -

Gang xám: chứa nhiều cac on và silic. Gang xám kém cứng và kém dòn h n gang tr ng, khi nóng ch tạo thành chất lỏng linh động ( t nhớt), khi hóa r n thì tăng thể t ch. Vì vậ , gang xám được

dùng để đúc các ộ phận của má (piston động c , vòng găng dầu,...), ống dẫn nước,......

3. gu n li u – gu n t c s n xuất gang

Ngu ên li u: Các quặng s t oxit (thường là quặng hematit đỏ chứa chủ u e2O3)

Ngu ên t c: Khử s t trong oxit ằng CO ở nhi t độ cao (phư ng pháp nhi t lu n).

Trong lò cao, s t có số oxi hóa cao ị khử dần dần đ n s t có số oxi hóa thấp theo s đồ: 8

3 2 3

2 3 3 4Fe O Fe O FeO Fe

0+

+ +

¾ ¾® ¾ ¾® ¾ ¾®

4. ác ph n ng hóa h c x ra trong quá trình s n xuất gang

Ph n ứng tạo thành chất khử CO: o

2 2

tC O CO Q+ ¾ ¾¾® +

o

2

tCO C CO2 Q+ ¾ ¾¾® (kho ng 18000)

Ph n ứng khử oxit s t về s t và tạo gang:

Phần trên thân lò có o o C400t = :

o

2 3 3 4 2

tFe O CO Fe O CO3 2+ ¾ ¾¾® +

Phần giữa thân lò có o o oC C500 600t = - :

o

3 4 2

tFe O CO FeO CO3+ ¾ ¾¾® +

Phần dưới thân lò có o o oC C700 800t = - :

o

2

tFeO CO Fe CO+ ¾ ¾¾® +

Các ph n ứng tạo xỉ: ở phần ụng lò, n i có o o C1000t = x ra ph n ứng phân hủ CaCO3 và

ph n ứng tạo xỉ: o

3 2

tCaCO CaO CO¾ ¾¾® + o

2 3

tCaO SiO CaSiO+ ¾ ¾¾® (canxi silicat) – xỉ.

II/

1. hái ni m

Thép là hợp kim của s t chứa từ 0,01 – 2 khối lượng cac on cùng một số ngu ên tố khác (Si,

Mn, Cr, Ni, P, S,...).

2. h n loại: Dựa vào thành phần hóa học và t nh chất c học, chia làm 2 nhóm ch nh:

Thép thường (ha thép cac on): chứa t cac on, silic, mangan và rất t lưu hu nh, photpho. Độ cứng của thép phụ thuộc vào hàm lượng cac on.

Thép mềm: chứa không quá 0,1 C. Thép mềm dễ gia công, được dùng để ch tạo các vật dụng trong đời sống và xâ dựng nhà cửa,...

Thép cứng: chứa trên 0,9 C, được dùng để ch tạo các công cụ, các chi ti t má như các vòng i, vỏ xe ọc thép,....

Thép đặc i t: là thép thêm các ngu ên tố như Ni, Cr, , V, ... làm cho thép có những t nh chất đặc i t. Ch ng hạn như:

Thép chứa kho ng 13 Mn rất cứng, được dùng làm má nghiền đá.

Thép không rỉ có chứa kho ng 20 Cr, 10 Ni, nó rất cứng, dùng làm dụng cụ gia đình (thìa, dao,...), dụng cụ t , ....

Thép chứa kho ng 18 và 5 Cr, rất cứng, dùng làm ch tạo má c t gọt kim loại cho má ti n, má pha ,....

Thép silic có t nh đàn hồi tốt, dùng ch tạo lò xo, nh p ô tô, ....

3. n xuất th p

a/ Ngu ên li u

– HK II

Page - 26 -

Gang tr ng, gang xám, s t thép ph li u.

Chất ch là CaO.

Nhiên li u là dầu mazut hoặc kh đốt.

Kh oxi.

b/ Ngu ên t c

Oxi hóa các tạp chất trong gang (C, S, Si, Mn, ....) thành oxit, sau đó loại các chất nà dưới dạng

tạo xỉ để gi m hàm lượng của chúng và tách ra khỏi thép.

c/ Những ph n ứng hóa học x ra trong quá trình lu n gang, thép

1) o

2 2Si O SiOt+ ¾ ¾¾®

o

2C O CO

2

t+ ¾ ¾¾®

2) o

2C O CO2 2t+ ¾ ¾¾®

o

2Mn O 2MnO2 t+ ¾ ¾¾®

3) o

2C O CO

2

t+ ¾ ¾¾®

4) o

22Fe O FeO2t+ ¾ ¾¾®

5) o

FeO Mn MnO Fet+ ¾ ¾¾® +

Sau đó, các oxit nà ph n ứng với chất ch là CaO để tạo muối dưới dạng xỉ.

o

2 3CaO SiO CaSiOt+ ¾ ¾¾®

( )o

2 5 3 4 2CaO P O Ca PO3 t+ ¾ ¾¾®

d/ Các phư ng pháp lu n thép

Phư ng pháp lò th i oxi (phư ng pháp Bessemer): dùng không kh ha oxi làm chất oxi hóa.

Phư ng pháp lò ằng (phư ng pháp Martin): dùng e2O3 làm chất oxi hóa.

Phư ng pháp lò hồ quang đi n.

======= =======

Câu 1. Kh ng định nào sau đâ không đúng ?

A. e có t nh khử mạnh h n Cu.

B. e không tác dụng với dung dịch HNO3 đặc nguội, dung dịch HNO3 đặc, nguội.

C. e có đi n t ch hạt nhân lớn h n Al.

D. e (dư) tác dụng với dung dịch H2SO4 đặc nóng cho muối e (III).

Câu 2. Cho hai lá s t (1), (2). Lá (1) cho tác dụng h t với kh Clo. Lá (2) cho tác dụng h t với dung dịch

HCl. Hã chọn câu tr lời đúng ?

A. C hai trường hợp đều thu được eCl3.

B. C hai trường hợp đều thu được eCl2.

C. Lá (1) thu được eCl3, lá (2) thu được eCl2.

D. Lá (1) thu được eCl2, lá (2) thu được eCl3.

Câu 3. Những nhận xét nào sau đâ đúng ?

1/ e ngu ên chất là kim loại có màu tr ng h i xám, d o, dễ r n.

2/ e là kim loại nặng.

3/ e rất cứng.

4/ e có t nh nhiễm từ.

5/ e dẫn đi n tốt h n Al.


Page - 27 -

A. 1, 2, 5. B. 1, 3. C. 1, 2, 4. D. 2, 4.

Câu 4. Cho e tác dụng với h i nước nung nóng ở nhi t độ dưới 570oC thì s n phẩm thu được là:

A. Fe(OH)2 và H2. B. Fe3O4 và H2. C. Fe2O3 và H2. D. eO và H2.

Câu 5. Cho e tác dụng với h i nước nung nóng ở nhi t độ trên 570oC thì s n phẩm thu được là:

A. Fe(OH)2 và H2. B. Fe3O4 và H2. C. Fe2O3 và H2. D. eO và H2.

Câu 6. Lớp gỉ s t màu nâu đỏ xuất hi n khi để s t trong không kh ẩm là:

A. Fe2O3. B. Fe(OH)3. C. FeO. D. Fe(OH)2.

Câu 7. Hai dung dịch đều ph n ứng được với e là:

A. CuSO4 và ZnCl2. B. CuSO4 và HCl. C. ZnCl2 và eCl3. D. HCl và AlCl3.

Câu 8. Xét hai ph n ứng hóa học:

( )( ) ( )

o

2

3 3 2 23

FeO CO Fe CO

FeO HNO Fe NO NO H O

1

4 2 2

t+ ¾ ¾¾® +

+ ® + +

Từ hai ph n ứng nà , ta có thể k t luận:

A. Hợp chất s t (II) chỉ có t nh khử.

B. Hợp chất s t (II) chỉ có t nh oxi hóa.

C. Hợp chất s t (II) vừa có t n khử, vừa có t nh oxi hóa.

D. Hợp chất s t (III) có t nh khử.

Câu 9. Tìm định ngh a sai ?

A. Gang là hợp kim của s t với cac on và một số ngu ên tố khác, trong đó C chi m 2 – 5% .

B. Gang là hợp kim của s t với cac on và một số ngu ên tố khác, trong đó C chi m 0,01 – 2% .

C. Thép là hợp kim của s t với cac on và một số ngu ên tố khác, trong đó C chi m 0,01 – 2% .

D. Gang gồm 2 loại ch nh là gang tr ng và gang xám, thép gồm 2 loại ch nh là thép cac on và

thép đặc i t.

Câu 10. Loại quặng nào sau đâ không chứa s t ?

A. Quặng manhetit. B. Quặng xiderit và quặng pirit.

C. Quặng hematit đỏ và hematit nâu. D. Quặng sinvinit.

Câu 11. Quặng manhetit có thành phần ch nh là:

A. FeO. B. Fe2O3. C. Fe3O4. D. FeCO3.

Câu 12. Quặng hematit đỏ có thành phần ch nh là:

A. Fe2O3. B. FeS2. C. FeCO3. D. Fe3O4.

Câu 13. Quặng hematit nâu có thành phần ch nh là:

A. Fe2O3.nH2O B. FeCO3. C. Fe3O4. D. FeNO3.

Câu 14. Quặng xiderit có thành phần ch nh là:

A. Fe2O3. B. FeCO3. C. Fe3O4. D. FeS2.

Câu 15. Quặng pirit có thành phần ch nh là:

A. Fe2O3. B. FeS2. C. FeCO3. D. Fe3O4.

Câu 16. Ngu ên t c của s n xuất gang là:

A. Khử oxit s t ằng CO ở nhi t độ cao. B. Khử oxit s t ằng Al ở nhi t độ cao.

C. Khử oxit s t ằng C ở nhi t độ cao. D. Khử oxit s t ằng H2 ở nhi t độ cao.

Câu 17. S đồ nào sau đâ cho i t quá trình khử s t trong lò cao:

A. Fe2O3 FeO Fe3O4 Fe. B. Fe2O3 Fe3O4 FeO Fe.

C. Fe3O4 Fe2O3 FeO Fe. D. FeO Fe3O4 Fe2O3 Fe.

Câu 18. Ngu ên t c của s n xuất thép là:

A. Khử oxit s t ằng CO ở nhi t độ cao.

B. Oxi hóa các tạp chất có trong gang thành kim loại, nhằm gi m hàm lượng của chúng.

C. Oxi hóa các tạp chất có trong gang thành oxit, nhằm gi m hàm lượng của chúng.

D. Oxi hóa s t có trong gang thành oxit, nhằm gi m hàm lượng của chúng.

Câu 19. Cho các quá trình sau x ra trong quá trình lu n thép:

1/ C + O2 CO2 và S + O2 SO2.

2/ 2CaO + P2O5 Ca3(PO4)3 và CaO + SiO2 CaSiO3.

– HK II

Page - 28 -

3/ Si + O2 SiO2 và 4P + 5O2 2P2O5.

Hã s p x p các quá trình trên theo đúng trình tự ph n ứng x ra trong lò lu n thép:

A. 1 2. B. 1 3 2. C. 2 1. D. 3 1.

Câu 20. Một loại quặng chứa s t trong tự nhiên đã được loại ỏ tạp chất. Hòa tan quặng nà trong dung

dịch HNO3 thấ có kh màu nâu a ra, dung dịch thu được cho tác dụng v i dung dịch BaCl2

thấ có k t tủa tr ng (không tan trong axit mạnh). Loại quặng đó là:

A. Xiderit. B. Hematit. C. Manhetit. D. Pirit s t.

Câu 21. Cho 2,52 gam một kim loại tác dụng h t với dung dịch H2SO4 loãng, thu được 6,84 gam muối

sunfat. Kim loại đó là:

A. Mg. B. Zn. C. Fe. D. Al.

Câu 22. Ngâm một lá kim loại có khối lượng 50g trong dung dịch HCl. Sau khi thu được 336ml kh H2

(đkc) thì khối lượng lá kim loại gi m 1,68 . Kim loại đó là:

A. Mg. B. Fe. C. Zn. D. Al.

Câu 23. Hòa tan m (gam) e trong dung dịch HCl dư, sau ph n ứng k t thúc thu được 4,48 l t kh H2

(đkc). Giá trị của m là:

A. 2,8g. B. 1,4g. C. 5,6g. D. 11,2g.

Câu 24. Cho m gam e vào dung dịch HNO3 lấ dư ta thu được 8,96 lit(đkc) hỗn hợp kh X gồm 2 kh

NO và NO2 có tỉ khối h i hỗn hợp X so với oxi ằng 1,3125. Giá trị của m là


Câu 25. Cho 32 gam hỗn hợp gồm MgO, e2O3, CuO tác dụng vừa đủ với 300ml dung dịch H2SO4 2M.

Khối lượng muối thu được là

A. 60 gam. B. 80 gam. C. 85 gam. D. 90 gam.

Câu 26. Khử hoàn toàn 16 gam e2O3 ằng kh CO ở nhi t độ cao. Kh đi ra sau ph n ứng được dẫn vào

dung dịch Ca(OH)2 dư. Khối lượng k t tủa thu được là

A. 15 gam B. 20 gam. C. 25 gam. D. 30 gam.

Câu 27. Khử hoàn toàn 17,6 gam hỗn hợp X gồm e, FeO, Fe2O3 cần 2,24 l t CO (ở đktc). Khối lượng s t

thu được là


Câu 28. Hoà tan hoàn toàn 2,81 gam hỗn hợp gồm e2O3, MgO, ZnO trong 500 ml axit H2SO4 0,1M

(vừa đủ). Sau ph n ứng, hỗn hợp muối sunfat khan thu được khi cô cạn dung dịch có khối

lượng là


Câu 29. Cho 9,12 gam hỗn hợp gồm eO, e2O3, Fe3O4 tác dụng với dung dịch HCl (dư). Sau khi các

ph n ứng x ra hoàn toàn, được dung dịch Y ; cô cạn Y thu được 7,62 gam eCl2 và m gam

FeCl3. Giá trị của m là

A. 9,75. B. 8,75. C. 7,80. D. 6,50.

Câu 30. Cho 11,36 gam hỗn hợp gồm e, eO, e2O3 và Fe3O4 ph n ứng h t với dung dịch HNO3 loãng

(dư), thu được 1,344 l t kh NO (s n phẩm khử du nhất, ở đktc) và dung dịch X. Cô cạn dung

dịch X thu được m gam muối khan. Giá trị của m là

A. 38,72. B. 35,50. C. 49,09. D. 34,36.


Page - 29 -

Bài 34.

I/ – –

1. ị trí v cấu hình electron

Vị tr : Crom là kim loại chu ển ti p, nằm ở ô số 24 (Z = 24), thuộc nhóm VIB, chu kì 4.

Cấu hình electron: 1s2 2s

2 2p

6 3s

2 3p

6 3d

5 4s

1. Vi t gọn lại là: [Ar] 3d

5 4s

1.

Ngu ên tử Cr có cấu hình electron ất thường như trên do 1 electron ở phân lớp 4s chu ển sang phân lớp 3d để có cấu hình án o hòa ền h n.

Sự s p x p các electron lớp ngoài cùng:

Nhận xét: Ngu ên tử Crom khi tham gia ph n ứng hóa học không chỉ có các electron ở phân lớp 4s mà còn các electron ở phân lớp 3d. Do đó, trong hợp chất Crom có số oxi hóa iển đ i từ +1

đ n +6. Ph i n là các số oxi hóa: +2, +3, +6.

2. í tính

Crom là kim loại nặng, có khối lượng riêng lớn (D = 7,2g/cm3), có màu tr ng ạc, rất cứng (cứng

nhất trong các kim loại, và có thể rạch được thủ tinh)

Nhi t độ nóng ch cao (khó nóng ch ): o

nct C01890= .

/

Cr là kim loại có t nh khử mạnh h n e nhưng u h n Zn. (Cr có t nh chất hóa học gần giống Al)

1. ác dụng với phi kim

nhi t độ thường : Cr chỉ tác dụng với lo

2 3

2Cr F 2CrF3+ ¾ ¾®

nhi t độ cao : Cr tác dụng được với O2, Cl2, S, N2, ...... ¾ ¾® tạo hợp chất Cr (III).

o

2 3

t4Cr O 2Cr O2

3+ ¾ ¾¾®

o

2 3

t2Cr Cl 2CrCl3+ ¾ ¾¾®

o

2 3

t2Cr S Cr S3+ ¾ ¾¾®

o

2

t2Cr N 2CrN+ ¾ ¾¾®


Cr không tác dụng với nước, c ng như không kh (giống như Al) do có màng oxit (CrO3) o v .


Vì có lớp màng o v , Cr không tan nga trong dung dịch axit HCl, H2SO4 loãng nguội.

Khi đun nóng, màng oxit tan ra, Cr tác dụng với 2 axit trên gi i phóng kh H2 và tạo muối Cr (II)

khi không có không kh :

2 2

Cr HCl CrCl H2+ ¾ ¾® +

2 4 4 2

Cr H SO CrSO H+ ¾ ¾® +

Khi có không kh : 2 2

CrCl O HCl+ + ¾ ¾®

Cr không tác dụng với dung dịch axit HNO3 đặc nguội, H2SO4 đặc nguội giống như Al và e.

[Ar]

– HK II

Page - 30 -

/ –

Điều ch : Cr được điều ch từ quặng cromit (Cr2O3. eO) ằng ph n ứng nhi t nhôm:

o

2 3 2 3

tCr O Al 2Cr Al O3+ ¾ ¾¾® +

ng dụng: Ch tạo thép chống gỉ có độ cứng cao, mạ crom lên s t để o v s t,…

/ M

Crom có những hợp chất giống như hợp chất của lưu hu nh.

1. p chất rom

a/ Crom (II) oxit – CrO :

Là một chất ột màu đen, không tan trong nước.

CrO là một oxit az : tác dụng được với dung dịch HCl, H2SO4 loãng, trong điều ki n

, tạo muối Cr (II).

2 2

CrO HCl CrCl H O2+ ¾ ¾® +

N u có không kh : 2 2

CrCl O HCl+ + ¾ ¾®

CrO có t nh oxi hóa: trong không kh dễ ị oxi hóa thành Cr (III) oxit – Cr2O3.

2 2 3

4CrO O 2Cr O+ ¾ ¾®

10000C, H2 khử CrO thành Cr.

2 2

CCrO H Cr H O01000>+ ¾ ¾ ¾ ¾¾® +

b/ Crom (II) hidroxit – Cr(OH)2 :

Là chất r n màu vàng, không tan được trong nước.

Cr(OH)2 có t nh khử, trong không kh dẽ ị oxi hóa thành Cr (III) hidroxit có màu lục xám.

( ) ( )2 22 3Cr OH O H O Cr OH4 2 4+ + ¾ ¾® (màu lục xám).

Cr(OH)2 là oxit az mạnh, tác dụng được với HCl, H2SO4 loãng, không có không kh , tạo ra

muối Cr (II):

( ) 2 22Cr OH HCl CrCl H O2 2+ ¾ ¾® +

Điều ch : dùng ph n ứng trao đ i ion giữa dung dịch muối Cr (II) với dung dịch kiềm trong điều ki n không có không kh :

( )2 2CrCl NaOH Cr OH NaCl2 2+ ¾ ¾® ¯ +

c/ u i rom có t nh khử mạnh, dễ ị oxi hóa thành muối Cr (III).

Sục kh clo vào dung dịch muối crom (II) clorua (màu xanh lam) thấ có màu t m đỏ.

2 2 3

2CrCl Cl CrCl2+ ¾ ¾® (màu t m đỏ).

Điều ch : Dùng Zn khử muối Cr (III):

3 2 2

CrCl Zn CrCl ZnCl2 2+ ¾ ¾® +

2. p chất rom

a/ Crom (III) oxit – Cr2O3 :

Cr2O3 ở dạng vô định hình có màu lục thẩm.

Cr2O3 là một oxit lưỡng t nh giống như nhôm nhưng khác oxit nhôm ở chỗ chỉ tan trong kiềm

đặc hoặc axit đặc:

( )o

2 3 2 4 2 4 23

tCr O H SO Cr SO H O3 3+ ¾ ¾¾® +

(vàng)

(xanh lam)


Page - 31 -

( ) ( )

o

2 3 2ð 4

tCr O NaOH H O Na Cr OH2 3 2 é ù+ + ¾ ¾¾® ê úë û

Điều ch : Cr2O3 được điều ch ằng cách đun nóng Cr (III) hidroxit.

( )( ) ( ) ( )

o

2 3 2r2 r

tCr OH Cr O H O2 3l

¾ ¾¾® +

Trong công nghi p, người ta s n xuất crom (III) oxit làm ngu ên li u để s n xuất crom kim loại

ằng cách dùng làm than ha lưu hu nh khử kali dicromat:

o

2 2 7 2 3 2 4

tK Cr O S Cr O K SO+ ¾ ¾¾® +

ng dụng: được dùng tạo màu lục cho đồ sứ, đồ thủ tinh.

b/ Crom (III) hidroxit – Cr(OH)3

Cr(OH)3 là chất r n (có dạng k t tủa keo màu lục nhạt), không tan trong nước.

Cr(OH)3 là một hidroxit lưỡng t nh, tan được trong dung dịch axit tạo muối Cr (III) và dung dịch

kiềm tạo thành cromit :

( )( ) ( ) 3 2dd3 r

Cr OH HCl CrCl H O3 3+ ¾ ¾® +

( )( )

( )2 23 r 4Cr OH NaOH NaCrO H O hay Na Cr OH2 é ù+ ¾ ¾® + ê úë û

Cr(OH)3 không tan trong dung dịch NH3 (giống nhôm) nhưng tan trong NH3 lỏng ngu ên chất,

tạo nên phức chất Cr(NH3)63–

.

Điều ch : dùng ph n ứng trao đ i ion giữa muối Cr (III) với dung dịch kiềm.

( )3 3CrCl NaOH Cr OH NaCl3 2 3+ ¾ ¾® ¯ +

c/ u i rom

Muối Crom (III) có màu t m đỏ ở nhi t độ thường, có màu khi đun nóng.

Vì ở trạng thái số oxi hóa trung gian, ion Cr3+ trong dung dịch vừa có t nh oxi hóa (trong môi

trường axit), vừa có t nh khử (trong môi trường az ).

Trong môi trường axit, ion Cr3+ ị khử thành Cr

2+ ởi Zn:

3 2 2

CrCl Zn CrCl ZnCl2 2+ ¾ ¾® +

3 2 2Cr Zn Cr Zn2 2+ + ++ ¾ ¾® +

Trong môi trường kiềm ị oxi hóa thành muối Cr (VI):

2 2 2 4 2

NaCrO Br NaOH Na CrO NaBr H O2 3 8 2 6 4+ + ¾ ¾® + +

2

2 2 4 2CrO Br OH CrO Br H O2 3 8 2 6 4- - - -+ + ¾ ¾® + +

Muối Crom (III) có nhiều ứng dụng nhất là ph n crom – kali: 2 4 2 4 3 2

K SO .Cr SO .24H O( ) có màu

xanh t m, được dùng để thuộc da, cầm màu trong ngành nhuộm v i.

3. p chất r m

a/ Crôm (VI) oxit – CrO3

CrO3 là chất r n màu đỏ thẩm.

CrO3 có t nh oxi hóa rất mạnh, oxi hóa được một số chất vô c và hữu c như S, P, C, NH3,

C2H5OH : 3 3 2 3 2 2

CrO NH Cr O N H O2 2 3+ ¾ ¾® + + .

CrO3 là một oxit axit, tác dụng với nước tạo thành hỗn hợp axit cromic H2CrO4 và axit H2Cr2O2.

3 2 2 4

CrO H O H CrO+ ¾ ¾® (có màu vàng)

3 2 2 2 2

CrO H O H Cr O2 + ¾ ¾® (có màu đỏ da cam)

Hai axit nà đều không ền, chỉ tồn tại trong dung dịch. N u tách khỏi dung dịch, chúng sẽ ị

phân hủ trở lại tạo thành CrO3.

(Natri Cromit)

– HK II

Page - 32 -

b/ u i r m

u i cromat v đicromat có màu da cam, là những hợp chất rất ền.

Muối cromat và đicromat là những chất oxi hóa mạnh, nhất là trong môi trường axit. Có thể oxi hóa được: I, H2S, HCl, SN

2+, SO2, Fe

2+ và muối Crôm (VI) ị khử thành muối Crôm (III):

2 2 7 3 2 2

K Cr O HCl KCl CrCl Cl H O14 2 2 3 7+ ¾ ¾® + + +

( )2 2 7 2 2 4 2 4 2 4 23K Cr O SO H SO Cr SO K SO H O3+ + ¾ ¾® + +

( )2 2 7 2 4 2 4 2 4 2 23K Cr O KI H SO Cr SO K SO I H O6 7 4 3 7+ + ¾ ¾® + + +

( ) ( )2 2 7 4 2 4 2 4 2 4 2 4 2 23 3K Cr O FeSO H SO Fe SO +Cr SO K SO I H O6 7 3 4 3 7+ + ¾ ¾® + + +

nhi t độ rất cao, muối đicromat có thể ị nhi t phân: o

2 2 7 2 3 2 2 4Na Cr O Cr O O Na CrO4 2 3 4t¾ ¾¾® + +

Trong dung dịch các ion 2

2 7Cr O -

(màu da cam) luôn có c ion 2

4CrO -

(màu vàng) ở trạng thái

cân ằng với nhau:

2 2

2 7 2 4Cr O H O 2CrO H2- - +¾ ¾®+ +¬ ¾¾

Vì có cân ằng trên nên khi thêm dung dịch axit vào muối cromat (màu vàng) sẽ tạo thành

đicromat (màu da cam). Ngược lại, khi thêm dung dịch kiềm vào muối đicromat, sẽ tạo thành

cromat.

======= =======

Câu 1. Cấu hình electron của ion Cr3+

là:

A. [Ar] 3d5. B. [Ar] 3d

4. C. [Ar] 3d

3. D. [Ar] 3d

2.

Câu 2. Các số oxi hoá đặc trưng của crom là:

A. +2; +4, +6. B. +2, +3, +6. C. +1, +2, +4, +6. D. +3, +4, +6.

Câu 3. Trong các phát iểu sau đâ , phát iểu nào đúng ?

A. Crom là kim loại có t nh khử mạnh h n s t.

B. Crom là kim loại nên chỉ tạo được oxit az .

C. Trong tự nhiên, Crom ở dạng đ n chất.

D. Phư ng pháp điều ch Crom là đi n phân Cr2O3 nóng ch .

Câu 4. Trong các cấu hình electron của ngu ên tử và ion crom sau đâ , cấu hình electron nào sau đâ

không đúng ? Bi t rằng crom có số thứ tự là 24 (Z = 24).

A. 24Cr: [Ar] 3d5 4s

1. B. 24Cr: [Ar] 3d

4 4s

2. C. 24Cr

2+: [Ar] 3d

4. D. 24Cr

3+: [Ar] 3d

3.

Câu 5. Phát iểu nào sau đâ không đúng ?

A. Crom là ngu ên tố có số thứ tự là 24, thuộc chu kì IV, nhóm VIB, cấu hình e là [Ar] 3d5 4s

1.

B. Ngu ên tử khối của Crom là 51,996, cấu trúc tinh thể lập phư ng tâm di n.

C. Khác với kim loại nhóm A, Crom có thể liên k t ằng electron của c phân lớp 4s và 3d.

D. Trong hợp chất, Crom có số oxi hóa đặc trưng là +2, +3, +6.

Câu 6. Phát iểu nào dưới đâ không đúng ?

A. Crom có màu tr ng, ánh ạc, dễ mờ đi trong không kh .

B. Crom là một kim loại cứng (chỉ thua kim cư ng), c t được thủ tinh.

C. Crom là kim loại khó nóng ch (nhi t độ nóng ch 18900C).

D. Crom thuộc kim loại nặng (d = 7,2g/cm3).

Câu 7. Gi i th ch ứng dụng của Crom nào dưới đâ là không hợp l ?

A. Crom là kim loại cứng, có thể dùng để c t thủ tinh.

B. Crom là hợp kim cứng và chịu nhi t nên dùng để làm hợp kim cứng, không gỉ sét, chịu nhi t.

C. Crom là kim loại nhẹ, nên được sử dụng tạo các hợp kim dùng trong ngành hàng không.


Page - 33 -

D. Điều ki n thường, Crom tạo được màng oxit mịn, ền ch c nên Crom được dùng để mạ o

v thép.

Câu 8. Oxit lưỡng t nh là:

A. CrO. B. MgO. C. Cr2O3. D. CaO.

Câu 9. Cặp kim loại nào sau đâ ền trong không kh và nước do có màng oxit o v ?

A. e và Al. B. e và Cr. C. Mn và Cr. D. Al và Cr.

Câu 10. Khi so sánh trong cùng một điều ki n thì Cr là kim loại có t nh khử mạnh h n

A. Fe. B. K. C. Na. D. Ca.

Câu 11. Nhỏ từ từ dung dịch H2SO4 loãng vào dung dịch K2CrO4 thì màu của dung dịch chu ển từ

A. không màu sang màu vàng. B. màu da cam sang màu vàng.

C. không màu sang màu da cam. D. màu vàng sang màu da cam.

Câu 12. Cho ph n ứng : NaCrO2 + Br2 + NaOH Na2CrO4 + NaBr + H2O

Khi cân ằng ph n ứng trên, h số của NaCrO2 là

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Câu 13. Sục kh Cl2 vào dung dịch CrCl3 trong môi trường NaOH. S n phẩm thu được là

A. Na2Cr2O7, NaCl, H2O. B. Na2CrO4, NaClO3, H2O.

C. Na[Cr(OH)4], NaCl, NaClO, H2O. D. Na2CrO4, NaCl, H2O.

Câu 14. So sánh nào dưới đâ là không đúng ?

A. Fe(OH)2 và Cr(OH)2 đều là az và là chất khử.

B. Al(OH)3 và Cr(OH)3 đều là chất lưỡng t nh và vừa có t nh oxi hóa, vừa có t nh khử.

C. H2SO4 và H2CrO4 đều là axit có t nh oxi hóa mạnh.

D. BaSO4 và BaCrO4 đều là những chất không tan trong nước.

Câu 15. Hi n tượng nào dưới đâ đã mô t không đúng ?

A. Th i kh NH3 qua CrO3 đun nóng thấ chất r n chu ển từ màu đỏ sang màu lục.

B. Đun nóng S với K2Cr2O7 thấ chất r n chu ển từ màu da cam sang màu lục thẩm.

C. Đun nóng Cr(OH)2 trong không kh thấ chất r n chu ển từ màu lục sáng sang màu lục thẩm.

D. Đốt CrO trong không kh thấ chất r n chu ển từ màu đen sang màu lục thẩm.

Câu 16. Chọn câu sai ?

A. Crom là kim loại có độ cứng lớn nhất trong tất c các kim loại.

B. Crom là kim loại nặng và có nhi t độ nóng ch cao.

C. Crom là kim loại chu ển ti p.

D. Crom là kim loại lưỡng t nh.

Câu 17. Ph n ứng nào sau đâ sai ?

(1): o

2

tCr O CrO2 2+ ¾ ¾¾® (2): o

2 3

tCr Cl CrCl2 3 2+ ¾ ¾¾®

(3): 2 2

Cr HCl CrCl H2+ ¾ ¾® + (4): 2 4 4 2

Cr H SO CrSO H+ ¾ ¾® +

A. (1). B. (2). C. (3), (4). D. (1), (3), (4).

Câu 18. Cho các dung dịch H2SO4 loãng, HCl, HNO3 đặc, nguội, NaOH loãng, CuCl2. Hỏi Crom có thể

ph n ứng tối đa với ao nhiêu dung dịch ?

A. 5. B. 4. C. 3. D. 2.

Câu 19. Cho các chất sau: CrO, Cr(OH)2, Cr(OH)3, CrO3. Số chất thể hi n t nh chất lưỡng t nh là:

A. 5. B. 4. C. 3. D. 2.

Câu 20. Hợp chất CrO3 có t nh chất nào sau đâ ?

A. T nh oxi hóa mạnh. B. T nh khử mạnh.

C. T nh khử trung ình. D. T nh oxi hóa u.

A. 30. B. 31. C. 32. D. 33.

Câu 21. Muốn điều ch được 6,72 l t kh Cl2 (đkc) thì khối lượng K2Cr2O7 tối thiểu cần lấ để cho tác

dụng với dung dịch HCl đặc dư là: (Cho O = 16, K = 39, Cr = 52)

A. 26,4g. B. 27,4g. C. 28,4g. D. 29,4g.

– HK II

Page - 34 -

Câu 22. Th i kh NH3 dư qua 1 gam CrO3 đốt nóng đ n ph n ứng hoàn toàn thì thu được lượng chất r n

ằng ao nhiêu gam ?

A. 0,52g. B. 0,68g. C. 0,76g. D. 1,52g.

Câu 23. Khối lượng ột nhôm cần lấ để điều ch được 7,8g crom ằng phư ng pháp nhi t nhôm là:

A. 1,35g. B. 2,7g. C. 2,95g. D. 5,4g.

Câu 24. Để định lượng e2+ trong mẫu phân t ch, người ta dùng phư ng pháp chuẩn độ đicromat dựa vào

s đồ ph n ứng: e2+

+ H+ + Cr2O7

2– Fe

3+ + Cr

3+ + H2O.

Hã t nh khối lượng e2+ trong dung dịch X i t đã dùng h t 30ml K2Cr2O7 0,1M.

A. 0,56g. B. 0,112g. C. 1,008g. D.1,56g.

Câu 25. Khối luợng K2Cr2O7 cần dùng để oxi hoá h t 0,6 mol eSO4 trong dd có H2SO4 loãng làm môi

trường là

A. 29,4 gam B. 59,2 gam. C. 24,9 gam. D. 29,6 gam.

Câu 26. Lượng Cl2 và NaOH tư ng ứng được sử dụng để oxi hóa hoàn toàn 0,01mol CrCl3 thành CrO42–

là ao nhiêu ?

A. 0,015 mol và 0,08 mol. B. 0,015 mol và 0,08 mol.

C. 0,03 mol và 0,04 mol. D. 0,03 mol và 0,04 mol.

Câu 27. Lượng HCl và K2Cr2O7 tư ng ứng cần để sử dụng điều ch 672ml kh Cl2 (đkc) là ao nhiêu ?

A. 0,06mol và 0,03mol. B. 0,14mol và 0,01mol.

C. 0.42mol và 0,03mol. D. 0,16mol và 0,01mol.

Câu 28. Khối lượng k t tủa S tạo thành khi dùng H2S khử dung dịch chứa 0,04mol K2Cr2O7 trong H2SO4

dư là ao nhiêu gam ?

A. 0,96g. B. 1,92g. C. 3,84g. D. 7,68g.

Câu 29. Khối lượng ột nhôm cần dùng để thu được 78 gam crom từ Cr2O3 ằng ph n ứng nhi t nhôm

(gi sử hi u suất ph n ứng là 100 ) là

A. 13,5 gam B. 27,0 gam. C. 54,0 gam. D. 40,5 gam.

Câu 30. Đốt chá ột Crom trong oxi dư thu được 2,28g một oxit du nhất, khối lượng crôm ị đốt chá :

A. 0,78g. B. 1,56g. C. 1,74g. D. 1,19g.

Bài 35.

I/ – –

1. ị trí v cấu hình electron

Vị tr : Crom là kim loại chu ển ti p, có số thứ tự là 29, thuộc chu kì 4, nhóm IB. Cấu hình: 29Cu: 1s

2 2s

2 2p

6 3s

2 3p

6 3d

10 4s

1.

Là ngu ên tố d, có eléctron hóa trị nằm ở 4s và 3d.

Trong hợp chất có số oxi hóa là +1, +2 tạo ra được 2 ion Cu+ [Ar] 3d

10, Cu

2+ [Ar] 3d

9. Trong đó,

số oxi hóa ph i n là +2.

Bán k nh ngu ên tử ằng 0,128nm, có cấu tạo mạng tinh thể lập phư ng tâm di n. Đó là tinh thể đặc ch c, do đó, liên k t trong tinh thể đồng vững ch c h n.

2. í tính

Đồng là kim loại có màu đỏ, d o, dai, dễ kéo sợi, dát mỏng.

Dẫn đi n, dẫn nhi t tốt (chỉ thua Ag).


Page - 35 -

Là kim loại nặng ( )3D g/cm8, 96= , nhi t độ nóng ch ( )0

nct C01083= và nhi t độ sôi

( )0

sôit C02567= cao.

/

E0 Cu

2+/Cu = +0,34 V > E

0 H

+/H Þ Đồng là kim loại kém hoạt động, có t nh khử u.

1. ác dụng với phi kim

Cu ph n ứng với oxi khi đun nóng tạo thành CuO o v nên Cu không ị oxi hóa ti p tục.

o

2

tCu O CuO2 2+ ¾ ¾¾®

Khi ti p tục đun nóng đ n kho ng 800 – 10000C:

C

2CuO Cu Cu O

0800 1000-+ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾® (màu đỏ)

Tác dụng trực ti p với Cl2, Br2, S,...

Cu Cl CuCl2 2

+ ¾ ¾®

Cu S CuS+ ¾ ¾®


Cu không tác dụng được với dung dịch HCl, H2SO4 loãng.

Khi có mặt oxi, Cu tác dụng với dung dịch HCl, n i ti p xúc giữa dung dịch axit với không kh :

2 2 2

Cu HCl O CuCl H O2 4 2 2+ + ¾ ¾® +

Tác dụng với HNO3, H2SO4 đặc, Cu khử S6+

xuống S4+

và N5+

xuống N4+

hoặc N2+

:

( )o

2 4 4 2 2

tCu H SO CuSO SO H O

6 4

2 2d+ +

+ ¾ ¾¾® + +

( ) ( )

3 3 2 22Cu HNO Cu NO NO H O

5 4

4 2 2d+ +

+ ¾ ¾® + +

( ) ( )

3 3 22Cu HNO Cu NO NO H O

5 2

3 8 3 2 4l+ +

+ ¾ ¾® + +

3. ác dụng với dung dịch mu i

Khử được ion kim loại đứng sau nó trong dung dịch muối:

( )3 3 2Cu AgNO Cu NO Ag2 2+ ¾ ¾® +

/

1. ng dụng c a đ ng

Dựa vào t nh d o, dẫn đi n, dẫn nhi t, ền của đồng và hợp kim nên nó có ứng dụng nhiều trong công

nghi p và đời sống

Đồng thau là hợp kim của Cu – Zn (45%Zn).

Đồng ạch là hợp kim của Cu – Ni (25%Ni).

Đồng thanh là hợp kim của Cu – Sn.

Vàng 9 cara (vàng tâ ) là hợp kim của Cu – Au (Au chi m 2/3).

2. n xuất đ ng

a/ Ngu ên li u

Trong tự nhiên, phần lớn đồng tồn tại ở dạng hợp chất. Các loại quặng chứa đồng gồm: pirit đồng

(CuFeS2), maladit (Cu(OH)2.CuCO3) và chamcozit (CuS).

– HK II

Page - 36 -

b/ Quá trình s n xuất: tr i qua 2 giai đoạn.

Làm giàu quặng: Do hàm lượng đồng trong quặng thấp (dưới 1 ) vì vậ làm giàu ằng phư ng pháp tu ển n i.

Chu ển hóa quặng đồng thành đồng, gồm 3 ước:

2 2 2O O Cu S

2 2 2CuFeS Cu S Cu O Cu

+ + +¾ ¾ ¾® ¾ ¾ ¾® ¾ ¾ ¾¾®

Chu ển hóa trong quặng thành Cu2S:

2 2 2 2CuFeS O Cu S FeO SO2 4 2 3+ ¾ ¾® + +

Nung Cu2S trong không kh sao cho một phần Cu2S chu ển thành Cu2O:

2 2 2 2Cu S O Cu O SO2 3 2 2+ ¾ ¾® +

Sau đó, ngừng cung cấp O2 để x ra ph n ứng:

2 2 2Cu S Cu O Cu SO2 6+ ¾ ¾® +

Tinh lu n đồng thô ằng phư ng pháp đi n phân.

/

1. ng oxit – CuO

CuO là chất r n màu đen.

Điều ch : nhi t phân Cu(OH)2, Cu(NO3)2, CuCO3,...

( )o

22

tCu OH CuO H O¾ ¾¾® + (CuO là chất ột màu đen).

( )o

3 2 22

tCu NO CuO NO O2 2 4¾ ¾¾® + +

( )o

3 2 22

tCuCO .Cu OH CuO CO H O2¾ ¾¾® + +

CuO có t nh oxi hóa:

o

o

2

3 2 2

t

t

CuO CO Cu CO

CuO NH N H O Cu3 2 3 3

+ ¾ ¾¾® +

+ ¾ ¾¾® + +

CuO là một oxit az , tác dụng dễ dàng với axit và oxit axit:

2 4 4 2

CuO H SO CuSO H O+ ® +

2. ng hiđroxit – Cu(OH)2

Là chất r n màu xanh.

Điều ch : từ muối đồng (II) Cu2+ với dung dịch az :

( )( )

2 42

2 2

CuSO NaOH Cu OH Na SO

CuCl NaOH Cu OH NaCl

42

2 2

+ ® ¯ +

+ ® ¯ +

Cu(OH)2 có t nh lưỡng t nh, tu nhiên t nh az trội h n t nh axit. Nó dễ tan trong dung dịch axit

và tan chậm trong dung dịch az đặc.

( ) 2 22Cu OH HCl CuCl H O2+ ® +

( ) ( )2

2 4Cu OH OH Cu OH2

-- é ù+ ® ê úë û

Cu(OH) đễ tan trong dung dịch NH3 tạo ra dung dịch có màu xanh thẩm gọi là nước Sva de, có

kh năng hòa tan xenluloz dùng để s n xuất t nhân tạo.

( ) ( ) ( )3 32 4 2Cu OH NH Cu NH OH4 é ù+ ® ê úë û

(phức tetraamin đồng II) (xanh thẩm).

Trong hóa phân t ch, người ta dựa vào ph n ứng tạo phức amino trên để nhận i t ion Cu2+

.

Cu(OH)2 dễ ị nhi t phân:

( )o

22

tCu OH CuO H O¾ ¾¾® +


Page - 37 -

3. u i đ ng

Dung dịch muối đồng có màu xanh.

Muối đồng thường gặp là muối đồng (II), như CuCl2, CuSO4, Cu(NO3)2,...

CuSO4 ở dạng khan là chất r n có màu tr ng, khi hấp thụ nước tạo thành muối hiđrat

CuSO4.5H2O là tinh thể màu xanh trong suốt.

o

4 2 4 2

tCuSO H O CuSO H O.5 5¾ ¾¾® +

Màu xanh Màu tr ng

Trong công nghi p, người ta điều ch CuSO4.5H2O ằng cách cho đồng tác dụng với axit

sunguric loãng, nóng, đồng thời th i vào một luồng không kh :

2Cu + 2H2SO4 + O2 2CuSO4 + 2H2O

Muối đồng (II) rất độc với rong, rêu và nấm. Vì vậ , người ta dùng đồng sunfat (ở dạng hỗn hợp CuSO4.5H2O và sữa vôi) phun lên câ để chống nấm.

====== ======

Câu 1. Hai kim loại đều ph n ứng với dung dịch Cu(NO3)2 gi i phóng kim loại Cu là

A. Al và Fe. B. Fe và Au. C. Al và Ag. D. Fe và Ag.

Câu 2. Đồng thau, đồng ạch, đồng thanh lần lượt là hợp kim của đồng với:

A. Sn, Ni, Zn. B. Zn, Ni, Sn. C. An, Sn, Ni. D. Ni, Sn, Zn.

Câu 3. Cặp chất không x ra ph n ứng là

A. Fe + Cu(NO3)2. B. Cu + AgNO3. C. Zn + Fe(NO3)2. D. Ag + Cu(NO3)2.

Câu 4. Dung dịch eSO4 và dung dịch CuSO4 đều tác dụng được với

A. Ag. B. Fe. C. Cu. D. Zn.

Câu 5. Kim loại Cu ph n ứng được với dung dịch

A. FeSO4. B. AgNO3. C. KNO3. D. HCl.

Câu 6. Chất không khử được s t oxit (ở nhi t độ cao) là

A. Cu. B. Al. C. CO. D. H2.

Câu 7. Cho một mẫu Na vào ống nghi m đựng dung dịch CuCl2, hi n tượng quan sát được là:

A. Sủi ọt kh , dung dịch nhạt màu. B. Sủi ọt kh , có k t tủa màu xanh xuất hi n.

C. Xuất hi n k t tủa màu xanh. D. Chỉ sủi ọt kh .

Câu 8. Hã chọn hi n tượng đúng x ra khi dẫn kh NH3 đi qua ống đựng một lớp rất mỏng ột CuO

nung nóng ?

A. CuO từ màu đen chu ển sang không màu.

B. CuO không tha đ i màu.

C. CuO từ màu đen chu ển sang màu đỏ.

D. CuO từ màu đen chu ển sang màu xanh, có h i nước ngưng tụ.

Câu 9. Nhúng thanh s t vào dung dịch CuSO4 thì hi n tượng quan sát được là:

A. Dung dịch chu ển từ màu xanh sang màu vàng và có kim loại màu đỏ ám vào thanh s t.

B. Màu xanh của dung dịch nhạt dần và có kim loại màu đen ám vào thanh s t.

C. Màu xanh của dung dịch nhạt dần và có kim loại màu đỏ ám vào thanh s t.

D. Màu xanh của dung dịch đậm dần và có kim loại màu tr ng xám ám vào thanh s t.

Câu 10. Cho kim loại đồng và các dung dịch: NaOH, HCl, CuCl2, FeCl3, AgNO3. Đồng ị tan trong mấ

dung dịch ?

A. 2. B. 3. C. 4. D. 5.

Câu 11. Đồng ạch là hợp kim Ni – Cu có t nh ền vững cao, không ị nước iển ăn mòn, dùng để ch

tạo chân vịt tàu iển. Thành phần về khối lượng của đồng ạch là:

A. 70%Ni – 30%Cu. B. 50%Ni – 50%Cu. C. 40%Ni – 60%Cu. D. 25%Ni – 75%Cu.

– HK II

Page - 38 -

Câu 12. Khi cho Cu tác dụng với dd chứa H2SO4 loãng và NaNO3, vai trò của NaNO3 trong ph n ứng là

A. chất xúc tác. B. chất oxi hoá. C. môi trường. D. chất khử.

Câu 13. Trường hợp x ra ph n ứng là

A. Cu + Pb(NO3)2 (loãng) B. Cu + HCl (loãng)

C. Cu + HCl (loãng) + O2 D. Cu + H2SO4 (loãng)

Câu 14. Để loại ỏ kim loại Cu ra khỏi hỗn hợp ột gồm Ag và Cu, người ta ngâm hỗn hợp kim loại trên

vào lượng dư dung dịch

A. AgNO3. B. HNO3. C. Cu(NO3)2. D. Fe(NO3)2.

Câu 15. Có hai dung dịch axit HCl và HNO3 đặc nguội. Kim loại nào sau đâ có thể dùng để nhận i t 2

dung dịch axit trên ?

A. Al. B. Fe. C. Cu. D. Cr.

Câu 16. Để phân i t dung H2SO4 đặc nguội và dung dịch HNO3 đặc, nguội có thể dùng kim loại nào sau

đâ ?

A. Cr. B. Fe. C. Cu. D. Al.

Câu 17. Cho kim loại X tác dụng với dung dịch H2SO4 loãng, rồi lấ kh thu được khử oxit kim loại Y.

Vậ X và Y có thể là:

A. đồng và s t. B. s t và đồng. C. đồng và ạc. D. ạc và đồng.

Câu 18. Trong phòng th nghi m, để điều ch CuSO4 người ta cho Cu tác dụng với dung dịch nào sau đâ

A. H2SO4 đậm đặc. B. H2SO4 loãng. C. Fe2(SO4)3 loãng. D. FeSO4 loãng.

Câu 19. Có các dung dịch: HCl, HNO3, NaOH, AgNO3, NaNO3. Chỉ dùng thêm

A. Dung dịch Al2(SO4)3. B. Dung dịch BaCl2.

C. Cu. D. Dung dịch Ca(OH)2.

Câu 20. Cho a hỗn hợp kim loại: 1) Cu – Ag. 2) Cu – Al. 3) Cu – Mg.

Dùng dung dịch của cặp chất nào sau đâ để nhận i t các hỗn hợp trên ?

A. HCl và AgNO3. B. HCl và Al(NO3)3. C. HCl và Mg(NO3)2. D. HCl và NaOH.

Câu 21. Cho 19,2 gam kim loại M tác dụng với dung dịch HNO3 loãng, dư thu được 4,48 l t khí du nhất

NO (đktc). Kim loại M là

A. Mg. B. Cu. C. Fe. D. Zn.

Câu 22. Cho 7,68 gam Cu tác dụng h t với dung dịch HNO3 loãng thấ có kh NO thoát ra. Khối lượng

muối nitrat sinh ra trong dung dịch là

A. 21, 56 gam. B. 21,65 gam. C. 22,56 gam. D. 22,65 gam.

Câu 23. Đốt 12,8 gam Cu trong không kh . Hoà tan chất r n thu được vào dung dịch HNO3 0,5M thấ

thoát ra 448 ml kh NO du nhất (đktc). Thể t ch tối thiểu dung dịch HNO3 cần dùng để hoà tan

chất r n là

A. 0,84 lít. B. 0,48 lít. C. 0,16 lít. D. 0,42 lít.

Câu 24. Đốt 12,8 gam Cu trong không kh thu được chất r n X. Hoà tan chất r n X thu được vào dung

dịch HNO3 0,5M thấ thoát ra 448 ml kh NO du nhất (đktc). Khối lượng chất r n X là:

A. 15,52g B. 10,08g. C. 16g. D. 24g.

Câu 25. Khử m gam ột CuO ằng kh H2 ở nhi t độ cao thu được hỗn hợp chất r n X. Để hoà tan h t X

cần vừa đủ 1 l t dung dịch HNO3 1M, thu được 4,48 l t kh NO du nhất (đktc). Hi u suất của

ph n ứng khử CuO là

A. 70%. B. 75%. C. 80%. D. 85%.

Câu 26. Một thanh đồng nặng 140,8g ngâm trong dung dịch AgNO3 một thời gian lấ ra rửa nhẹ sấ khô

cân được 171,2g. Thể t ch dung dịch AgNO3 32 (D = 1,2g/ml) đã tác dụng với thanh đồng là:

A. 177l t. B. 177ml. C. 88,5ll t. D. 88,5ml.

Câu 27. Cho 19,2g Cu vào 1 l t dung dịch gồm H2SO4 0,5M và KNO3 0,2M thấ gi i phóng kh NO. T nh

thể t ch kh NO (đkc) ?


Page - 39 -

A. 1,12 l t. B. 2,24 l t. C. 4,48 l t. D. 3,36 l t.

Câu 28. Hòa tan 19,2g Cu vào dung dịch HNO3 loãng. Kh NO thu được đem oxi hóa thành NO2 rồi sục

vào nước cùng với dòng kh oxi để chu ển h t thành HNO3. Thể t ch oxi đã tham gia vào quá

trình trên là:

A. 22,4 l t. B. 3,36 l t. C. 0,448 l t. D. 6,72 l t.

Câu 29. Cho hỗn hợp gồm 2g e và 3g Cu vào dung dịch HNO3 thấ thoát ra 0,448 l t kh không màu

hóa nâu trong không kh (đktc). Khối lượng muối khan thu được sau ph n ứng là:

A. 5,4g. B. 8,72g. C.4,84g. D. 10,8g.

Câu 30. Một oxit kim loại có tỉ l phần trăm của oxi trong thành phần là 20 . Công thức của oxit kim

loại đó là:

A. CuO. B. FeO. C. MgO. D. CrO.

Bài 36.

I/ – Ag

Bạc là kim loại chu ển ti p ở chu kì 5, nhóm IB.

Trong các hợp chất, ạc có số oxi hóa ph i n là +1.

1/ ính chất c a bạc.

Bạc là kim loại nặng, t0nc = 960,50C, có màu tr ng, dẫn đi n và dẫn nhi t tốt nhất.

Bạc không ị oxi hóa trong không kh ở ất kì nhi t độ nào. Nó tác dụng với axit có t nh oxi hóa mạnh như HNO3, H2SO4 đặc nóng.

Ag + 2HNO3 AgNO3 + NO2 + H2O

Bạc có màu đen khi ti p xúc với nước hoặc không kh ẩm có chứa H2S:

4Ag + 2H2S + O2 2Ag2S (đen) + 2H2O

2/ ng dụng c a bạc

Bạc tinh khi t dùng để ch tác đồ trang sức, vật trang tr , mạ ạc, ch tạo các linh ki n k thuật trong vô tu n,…

Ch tạo một số hợp kim có t nh chất rất qu như hợp kim Ag – Cu, Ag – Au được dùng để ch tác đồ trang sức, đúc tiền,…

Ion Ag+ có kh năng sát trùng, di t khuẩn.

3/ rạng thái t nhi n

Trong tự nhiên, ạc có ở trạng thái tự do, nhưng phần lớn ở dạng hợp chất lẫn trong quặng đồng, quặng chì.

Bạc được điều ch chủ u từ các hợp chất cùng với đồng và chì.

II/ – Au

Vàng là kim loại chu ển ti p ở chu kì 6, nhóm IB.

Trong các hợp chất, vàng có số oxi hóa ph i n là +3.

1/ ính chất c a v ng

Vàng là kim loại mềm, màu vàng, d o, có t nh dẫn đi n, dẫn nhi t tốt (sau Ag và Cu).

Vàng có t nh khử u nhất so với các kim loại khác. Không ị oxi hóa trong không kh kể c ở nhi t độ cao. Không ị hòa tan trong các axit có t nh oxi hóa, chỉ ị hòa tan trong nước cường

toan (đó là dung dịch hỗn hợp gồm 1 thể t ch HNO3 đặc và 3 thể t ch HCl đặc):

Au + HNO3 + 3HCl AuCl3 + 2H2O + NO

Vàng tan trong dung dịch xianua của kim loại kiềm do tạo thành ion phức [Au(CN)2]2–

.

– HK II

Page - 40 -

2/ ng dụng c a v ng

Ch tạo đồ trang sức.

Mạ vàng cho các đồ trang sức.

Ch tạo hợp kim qu .

3/ rạng thái t nhi n v điều chế v ng

Trong tự nhiên, vàng ở trạng thái tự do, phân tán trong các lớp đất, cát,...

Khai thác vàng ằng phư ng pháp đãi: dùng nước để tách các hạt vàng (vàng cám) ra khỏi cát, đất,...

Ngoài ra còn dùng phư ng pháp thủ lu n: dùng dung dịch NaCN hòa tan những hạt vàng lẫn trong cát đất.

Au + 2NaCN [Au(CN)2]2–

+ 2Na+

Lọc lấ dd chứa [Au(CN)2]2– rồi dùng kim loại mạnh như Zn để khử ion phức, thu vàng tự do:

Zn + [Au(CN)2]2–

[Zn(CN)2]2–

+ Au

Vàng thu được có lẫn Zn, dùng H2SO4 loãng hòa tan Zn, thu được Au.

III/ NIKEN – Ni

Niken là kim loại chu ển ti p nằm ở ô số 28, thuộc chu kì 4, nhóm VIIIB.

Trong các hợp chất, niken có số oxi hóa ph i n là +2, ngoài ra còn có số oxi hóa +3.

1/ ính chất c a i

Ni là kim loại màu tr ng ạc, rất cứng, khối lượng riêng lớn (D = 8,9g/cm3), t

0nc = 1455

0C.

Ni có t nh khử u h n s t, không tác dụng được với nước và oxi không kh ở nhi t độ thường. Không tác dụng với axit thường do trên ề mặt có lớp oxit o v . Niken dễ dàng tan trong dung

dịch axit HNO3 đặc nóng,

Ni + 4HNO3 (đặc, nóng) Ni(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O

Tác dụng được với nhiều đ n chất và hợp chất, nhưng không tác dụng được với H2:

2Ni + O2 0500 C¾ ¾ ¾® 2NiO

Ni + Cl2 ot¾ ¾¾® NiCl2

2/ ng dụng c a i

Niken được dùng để ch tạo hợp kim chống ăn mòn và chịu nhi t cao. Ch ng hạn như:

Hợp kim Inva Ni – e có h số giãn nở rất nhỏ, được dùng trong k thuật vô tu n, repla nhi t.

Hợp kim Cu – Ni có t nh ền vững cao, không ị nước iển ăn mòn, được dùng để đúc chân vịt tàu iển, tua in cho động c má a .

Ngoài ra, một phần Ni được dùng trong k thuật mạ đi n, ch tạo c – qui. Trong công nghi p hóa

chất thì Ni được dùng chất xúc tác. H n 80 lượng Ni được s n xuất dùng trong ngành lu n kim,

thép chứa Ni có độ ền cao về mặt hóa học và c học.

IV/ – Zn

Kẽm là kim loại chu ển ti p nằm ở ô số 30, chu kì 4, nhóm IIB.

Trong các hợp chất, kẽm có số oxi hóa là +2.

1/ ính chất c a k m

Zn là kim loại có màu lam nhạt. Trong không kh ẩm, kẽm ị phủ một lớp oxit mỏng nên có màu xám. Kẽm là kim loại có khối lượng riêng lớn (D = 7,13g/cm

3), có t

0nc = 419,5

0C.

điều ki n thường, Zn khá giòn nên không kéo dài được, nhưng khi đun nóng từ 100 – 1500C

lại d o và dai, đ n 2000C thì dòn trở lại và có thể tán được thành ột.

Zn ở trạng thái r n và các hợp chất của kẽm không độc. Riêng h i của ZnO thì rất độc.

Zn là một kim loại khá hoạt động, có t nh khử mạnh h n s t. Ph n ứng với nhiều phi kim như O2,

Cl2, S, ...

2Zn + O2 ot¾ ¾¾® 2ZnO


Page - 41 -

Zn + S ot¾ ¾¾® ZnS

Zn + Cl2 ot¾ ¾¾® ZnCl2

Zn không tác dụng được với nước ở nhi t độ thường do có lớp oxit o v . Khi đun nóng thì Zn

ph n ứng với h i nước:

Zn + H2O ot¾ ¾¾® ZnO + H2

Zn tan trong dung dịch axit và trong dung dịch kiềm:

4Zn + 10HNO3 4Zn(NO3)2 + NH4NO3 + 3H2O

Zn + 2NaOH Na2ZnO2 + H2

Zn hòa tan được trong dung dịch NH3 (khác Al):

Zn + 4NH3 + 2H2O [Zn(NH3)4](OH)2 + H2

2/ ng dụng c a k m

Mạ (hoặc tráng) để o v ề mặt các dụng cụ, thi t ị ằng s t, thép để chống gỉ, chống ăn mòn.

Ch tạo hợp kim như hợp kim với Cu – Zn.

Ch tạo pin đi n hóa, ph i n nhất là pin Zn – Mn ...

Một số hợp chất của Zn dùng trong học, ch ng hạn như ZnO dùng làm thuốc gi m đau dâ thần kinh, chữa nh eczema, nh ngứa,...

3/ rạng thái t nhi n v điều chế k m

Trong tự nhiên, Zn tồn tại dưới dạng hợp chất của quặng ZnS (sphalerit), ZnCO3,...

S n xuất kẽm từ quặng có 2 giai đoạn:

Đốt quặng để chu ển thành kẽm oxit:

2ZnS + 3O2 2ZnO + 2SO2

Khử ZnO thành Zn ằng cách đi n phân ha nhi t lu n.

V/ – Pb

Chì nằm ở ô số 82, thuộc nhóm IVA, chu kì 6 trong ng tuần hoàn.

Trong hợp chất, chì có số oxi hóa là +2 và +4, trong đó số oxi hóa ph i n và ền h n là +2.

1/ ính chất c a chì

P là kim loại có màu tr ng h i xanh (tr ng ạc), có khối lượng riêng lớn (D = 11,34g/cm3),

nóng ch ở 327,40C. P miềm nên dễ dát thành lá mỏng.

điều ki n thường, P tác dụng với oxi của không kh tạo thành màng oxit o v cho kim loại P không ti p tục ị oxi hóa. Khi đun nóng trong không kh , P ị oxi hóa dần dần đ n h t, tạo

ra PbO.

2Pb + O2 ot¾ ¾¾® 2PbO

Khi đun nóng, P tác dụng trực ti p với lưu hu nh tạo ra P S

Pb + S ot¾ ¾¾® PbS

P hầu như không tác dụng với axit thường (HCl, H2SO4 l) vì tạo thành muối không tan o v .

P tác dụng với axit có t nh oxi hóa tạo thành muối P (II).

Pb + HNO3 (đặc) Pb(NO3)2 + 2NO2

Tác dụng với dung dịch kiềm

Pb + 2KOH K2PbO2 + H2

Chì và các hợp chất của chì đều rất độc. Một lượng chì vào c thể sẽ gâ ra nh làm xám men răng và có thể gâ rối loạn thần kinh.

2/ ng dụng c a chì

Chì được dùng để ch tạo các n cực cqu , vỏ dâ cáp, đầu đạn và dùng để ch tạo thi t ị để

o v các tia phóng xạ. Ngoài ra, nó còn dùng để ch tạo các hợp kim.

VI/ – Sn

– HK II

Page - 42 -

Thi c nằm ở ô số 50, thuộc nhóm IVA, chu kì 5 trong ng tuần hoàn.

Trong hợp chất, thi t có số oxi hóa là +2 và +4, trong đó số oxi hóa ph i n và ền h n là +2.

1/ ính chất c a thiếc

nhi t độ thường, thi c là kim loại có màu tr ng ạc (thường gọi là thi c tr ng), có khối lượng riêng lớn (D = 7,92g/cm

3), mềm nên dễ dát mỏng, nóng ch ở 232

0C.

Thi c tồn tại ở hai dạng thù hình là thi c tr ng và thi c xám, hai dạng nà có thể i n đ i lẫn nhau phụ thuộc vào nhi t độ. vùng lạnh, những đồ vật ằng thi c chóng ị hỏng, do quá trình

i n đ i từ thi c tr ng sang thi c xám làm tăng thể t ch nên thi c vụn ra thành ột màu xám.

điều ki n thường, Sn tác dụng với oxi của không kh tạo thành màng oxit o v cho kim loại Sn không ti p tục ị oxi hóa. Khi đun nóng trong không kh , Sn ị oxi hóa dần dần đ n h t, tạo

ra SnO2.

Sn + O2 ot¾ ¾¾® 2SnO2

Thi c tan chậm trong dung dịch HCl loãng tạo ra SnCl2 và kh H2

Sn + 2HCl SnCl2 + H2

Tác dụng được với axit có t nh oxi hóa tạo thành muối Sn (II) hoặc Sn (IV) tù vào trường hợp.

Sn + 4HNO3 (đặc) H2SnO3 + 4NO2 + H2O

Tác dụng với dung dịch kiềm.

Sn + 2NaOH Na2SnO2 + H2

2/ ng dụng c a thiếc

Một lượng lớn Sn dùng để phủ lên ề mặt của s t để chống gỉ (s t tâ ), dùng trong công nghi p thực phẩm.

Lá thi c mỏng (giấ thi c) dùng trong tụ đi n. Hợp kim Sn – P (nóng ch ở 1800C) dùng để

hàn.

SnO2 được dùng làm men trong công nghi p gốm sứ và thủ tinh mờ.

====== ======

Câu 1. Dã nào sau đâ s p x p các kim loại đúng theo thứ tự t nh khử tăng dần ?

A. Pb < Ni < Sn < Zn. B. Pb < Sn < Ni < Zn.

C. Ni < Sn < Zn < Pb. D. Ni < Zn < Pb < Sn.

Câu 2. S t tâ là s t được phủ lên ề mặt ởi kim loại nào sau đâ ?

A. Zn. B. Ni. C. Sn. D. Cr.

Câu 3. Hợp chất nào sau đâ không có t nh lưỡng t nh ?

A. ZnO. B. Zn(OH)2. C. ZnSO4. D. Zn(HCO3)2.

Câu 4. Để làm sạch một loại thủ ngân có lẫn tạp chất là Zn, Sn và P cần khuấ loại thủ ngân nà

trong dung dịch:

A. Zn(NO3)2. B. Sn(NO3)2. C. Pb(NO3)2. D. Hg(NO3)2.

Câu 5. Kim loại dùng để ngăn c n chất phóng xạ là:

A. Pb. B. Pt. C. Sn. D. Pd.

Câu 6. Chất nào sau đâ tác dụng được với vàng kim loại ?

A. Oxi không kh . B. Hỗn hợp axit HNO3, HCl với tỉ l mol 1:3.

C. Axit HNO3 đặc, nóng. D. Dung dịch H2SO4 đặc, nóng.

Câu 7. Để hòa tan vàng, người ta dùng:

A. HNO3 đậm đặc, nóng. B. H2SO4 đậm đặc, nóng.

C. Dung dịch kiềm xianua. D. Nước Sva de.


Page - 43 -

Câu 8. Các chất tác dụng được với dung dịch HCl là:

A. Ag, Ni, Pb. B. Sn, Zn, Al. C. Au, Zn, Sn. D. Ni, Pb, Zn.

Câu 9. Chọn cách s p x p theo chiều gi m dần t nh khử của các kim loại.

A. Fe > Ni > Zn > Sn > Pb > Au > Ag. B. Fe > Ni > Zn > Sn > Pb > Ag > Au.

C. Sn > Fe > Zn > Ni > Ag > Pb > Au. D. Zn > Fe > Ni > Sn > Pb > Ag > Au.

Câu 10. Hợp kim được dùng để hàn vi mạch đi n tử là:

A. Ni – Pb. B. Zn – Sn. C. Sn – Pb. D. Pb – Zn.

Câu 11. T ng h số cân ằng của ph n ứng: Ni(OH)2 + KBrO + H2O Ni(OH)3 + KBr.

A. 6. B. 7. C. 8. D. 10.

Câu 12. Sẽ có ph n ứng hóa học x ra khi:

A. Cho dd Pb(NO3)2 vào dd Cu(NO3)2. B. Nhúng lá Cu vào dd P (NO3)2.

C. Nhúng lá P vào dd Cu(NO3)2. D. Nhúng lá P vào dd Sn(NO3)2.

Câu 13. Pin đi n hóa e – Ni có suất đi n động chuẩn là:

A. 0,44 V. B. 0,21 V. C. 0,53 V. D. 0,40 V.

Câu 14. Năm 1912 một đoàn thám hiểm Nam cực dùng ình ằng Sn đựng dầu hỏa. Nam cực giá lạnh đã

phá hỏng các ình Sn, mất dầu, c đoàn thám hiểm hi sinh. Ngu ên nhân của ình Sn ị phá

hỏng là vì:

A. Sn tác dụng với O2 không kh . B. Sn tác dụng với dầu hỏa.

C. Sn tác dụng với CO2, SO2 tỏng không kh . D. nhi t độ thấp, Sn đã i n thành ột Sn.

Câu 15. Có thể dùng P để ch tạo các thi t ị o hiểm ngăn c n chất phóng xạ, là do:

A. P là một kim loại nặng, khối lượng riêng 11,34g/cm3.

B. Trong không kh , P tạo ra lớp màng P O o v .

C. P có kh năng hấp thụ tia gamma.

D. P không tác dụng với nước trong không kh .

Câu 16. Cấu hình electron của Ni là:

A. [Ar] 3d8 4s

2. B. [Ar] 3d

5 4s

5. C. [Ar] 3d

7 4s

8. D. [Ar] 3d

9 4s

1.

Câu 17. Cấu hình electron của Sn là:

A. [Kr] 4d10

5s1 3p

3. B. [Kr] 4d

10 5s

2 5p

2. C. [Kr] 4d

10 5s

2 5p

4. D. [Kr] 4d

10 5s

2 5p

5.

Câu 18. Cấu hình electron của P là:

A. [Xe] 4f14

5d10

6s2 6p

2. B. [Xe] 4f

14 5d

8 6s

2 6p

4.

C. [Xe] 4f14

5d6 6s

2 6p

5. D. [Xe] 4f

14 5d

10 6s

1 6p

3.

Câu 19. Ngâm một thanh kẽm có cùng khối lượng và k ch thước trong dung dịch Pb(NO3)2, dung dịch

Cu(NO3)2, dung dịch AgNO3 đ n khi số mol kẽm trong dung dịch ằng nhau. Thanh kim loại

tha đ i khối lượng nhiều h n đó là thanh kẽm

A. Ngâm trong dd Cu(NO3)2. B. Ngâm trong dd AgNO3.

C. Ngâm trong dd Pb(NO3)2. D. Ngâm trong dd Cu(NO3)2 và dd Pb(NO3)2.

Câu 20. Nhỏ từ từ dung dịch NaOH vào dung dịch AgNO3 thấ thu được k t tủa đen. N u nhỏ từ từ đ n

dư dung dịch NH3 vào dung dịch AgNO3 thấ có k t tủa màu đen, sau đó k t tủa tan dần tạo

thành dung dịch không màu. Đều đó chứng tỏ:

A. AgOH có t nh lưỡng t nh. B. AgOH vừa có t nh oxi hóa, vừa có t nh khử.

C. Ion Ag+ có kh năng tạo phức với NH3. D. AgOH có t nh oxi hóa.

Câu 21. Cho dung dịch NaOH vào dung dịch muối sunfat của một kim loại có hóa trị II thấ sinh ra k t

tủa tan trong dung dịch NaOH dư. Muối sunfat đó là muối nào sau đâ ?

A. MgSO4. B. ZN(OH)2. C. MnSO4. D. ZnSO4.

Câu 22. Hòa tan h t 5,3g hỗn hợp kim loại gồm Mg, Zn, Al, e ằng dung dịch H2SO4 loãng, thu được

3,136 l t kh (đkc) và m gam muối sunfat. Giá trị của m là:

A. 32,18g. B. 19,02g. C. 18,74g. D. 19,3g.

Câu 23. Hai mẫu kẽm có khối lượng ằng nhau. Cho một mẫu tan hoàn toàn trong dung dịch HCl tạo ra

6,8g muối. Cho mẫu còn lại tan hoàn toàn trong dung dịch H2SO4 thì khối lượng muối thu được

tạo ra là:

– HK II

Page - 44 -

A. 16,1g. B. 8,05g. C. 13,6g. D. 7,42g.

Câu 24. Ngâm một lá Zn nặng 100g trong 100ml dung dịch có chứa Cu(NO3)2 3M và P (NO3)2 1M. Sau

ph n ứng, lấ lá Zn ra khỏi dung dịch, khối lượng Zn sau ph n ứng là:

A. 113,9g. B. 119,3g. C. 131,9g. D. 139,1g.

Câu 25. Cho 20,4g hỗn hợp Mg, Zn, Ag vào cốc đựng 600ml dung dịch HCl 1M (vừa đủ). Sau khi ph n

ứng k t thúc, thêm dần NaOH vào để đạt được k t tủa tối đa. Lọc k t tủa và nung nóng ở nhi t

độ cao đ n khối lượng không đ i được a (gam) chất r n. Giá trị của a là:

A. 23,2. B. 25,2. C. 27,4. D. 28,1.

Câu 26. Hòa tan m (gam) Zn vào dung dịch HCl dư thoát ra V1 l t kh (đkc). Hòa tan m (gam) Zn vào

dung dịch NaOH dư thoát ra V2 l t kh (đkc). So sánh V1 và V2 thấ :

A. V1 = 2V2. B. 2V1 = V2. C. V1 = 1,5V2. D. V1 = V2.

Câu 27. Cho 32g hỗn hợp gồm MgO, e2O3, CuO tác dụng vừa đủ với 300ml dung dịch H2SO4 2M. Khối

lượng muối thu được là:

A. 60g. B. 80g. C. 85g. D. 90g.

Câu 28. Cho 40g hỗn hợp Cu, Ag, Au, e, Zn tác dụng với oxi dư nung nóng thu được 46,4g chất r n X.

Thể t ch dung dịch HCl 2M có kh năng ph n ứng với chất r n X là:

A. 0,8 l t. B. 0,4 l t. C. 0,6 l t. D. 0,5 l t.

Câu 29. Bi t 2,3g hỗn hợp MgO, CuO và eO tác dụng vừa đủ với 100ml dung dịch H2SO4 0,2M. Khối

lượng muối thu được là:

A. 3,6g. B. 3,7g. C. 3,8g. D. 3,9g.

Câu 30. Cho 23,8g kim loại X tan h t trong dung dịch HCl tạo ra ion X2+. Dung dịch tạo thành có thể tác

dụng vừa đủ với 200ml dung dịch eCl3 2M để tạo thành ion X4+. Kim loại X là:

A. Mn. B. Pb. C. Sn. D. Cr.


Page - 45 -

8

h

Bài 40-41-42. –

STT Ion hu c th hương trình ph n ng i n tư ng

1

Na+

Đốt trên

ngọn lửa

đ n cồn

Ngọn lửa

màu vàng

2

K+

Đốt trên

ngọn lửa

đ n cồn

Ngọn lửa

màu t m

3

Li+

Đốt trên

ngọn lửa

đ n cồn

Ngọn lửa

màu đỏ t a

4 4NH+

dd kiềm 4 3 2

NH OH NH H O+ -+ ® +

Sủi ọt kh mùi khai

5

2Ba +

2

4SO -

2

3CO -

2

4CrO -

2 2

4 4Ba SO BaSO+ -+ ® ¯

2 2

3 3Ba CO BaCO+ -+ ® ¯

2 2

4 4Ba CrO BaCrCO+ -+ ® ¯

¯ tr ng

¯ tr ng

¯vàng tư i

6

2Ca +

2

3CO -

4 2 2 4NH C O( )

2 2

3 3Ca CO CaCO+ -+ ® ¯

2 2

2 4 2 4Ca C O CaC O+ -+ ® ¯

¯ tr ng

¯ tr ng

7

2Mg +

2

3CO -

OH-

2 2

3 3Mg CO MgCO+ -+ ® ¯

( )2

2Mg OH Mg OH2+ -+ ® ¯

¯ tr ng, tan trong

nước nóng

8

3Al +

OH-

( )3

3

3 4

Al OH Al OH

Al(OH) OH Al(OH)

3

[ ] (tan)

+ -

- -

é + ® ¯êê

¯ + ®êë

¯keo tr ng, tan

trong kiềm dư

9

3Cr +

OH-

( )3

3

3

Cr OH Cr OH

Cr(OH) OH [Cr(OH)4

3

] (tan)

+ -

- -

é + ® ¯êê

+ ®êë

¯xanh, tan trong

kiềm dư tạo dung

dịch màu xanh

10

Fe2+

OH-

( )2

2 2 2 3

Fe OH Fe OH

4Fe(OH O H O Fe(OH

2 2

) 2 4 )

+ -é + ® ¯êê + + ® ¯êë

¯xanh nhạt, sang

màu đỏ e(OH)3.

Mất màu thuốc t m.

11

3Fe +

4

H MnO;+ -

OH-

2 3 2

4 2Fe +MnO + H Fe +Mn + H O5 8 5 4+ - + + +®

3

3Fe OH Fe(OH3 )+ -+ ® ¯

Tạo dd đỏ nâu.

¯màu đỏ nâu.

12

2Cu +

OH-

3dd NH

( )2

2Cu OH Cu OH2+ -+ ® ¯

2

3 2 2 4

2

2 3 3 4

Cu + NH + H O Cu(OH) + NH

Cu(OH) + NH [Cu(NH ) ] + OH

2 2 2

4 2

+ +

+ -

é ® ¯êê

®êë

¯màu xanh, kh dư

NH3 tạo dd xanh

thẩm.

¯màu xanh lá câ .

13

2Ni +

OH-

( )2

2

2 3 3 6

Ni OH Ni OH

Ni(OH) + NH [Ni(NH ) ] + OH2

2

6 2

+ -

+ -

é + ®êê

®êë

Dung dịch màu

xanh là câ .

– HK II

Page - 46 -

STT Ion hu c th hương trình ph n ng i n tư ng

1

3NO-

Cu, H+

2

3 2Cu+ NO + H Cu + NO+ H O2 2 8 3 2 4- + +®

2 22NO O NO2+ ®

Có kh không màu

thoát ra chu ển

thành màu nâu

2

2

4SO -

2BaCl trong

axit dư

2 2

4 4Ba SO BaSO+ -+ ® ¯

¯ tr ng

3

Cl-

Ag+trong

HNO3 loãng

Ag Cl AgCl+ -+ ®

3 3 2AgCl NH [Ag(NH ) ] Cl2 + -+ ® +

¯ tr ng. K t tủa tan

trong NH3 dư.

4

2

3CO -

H+dư

2 2Ca Ba,+ +

2

3 2 2CO H CO H O2- ++ ® +

2 2

3 3Ba CO BaCO+ -+ ® ¯

Sủi ọt kh .

¯ tr ng.

STT hí hu c th hương trình ph n ng i n tư ng

1 2

CO

dd Ca(OH)2 2 2 3 2CO Ca(OH) CaCO H O+ ® ¯ +

Vẩn đục

2

2SO

dd Br2

hoặc I2

2 2 2 2 4SO Br H O 2HBr H SO2+ + ® +

2 2 2 2 4SO I H O 2HI H SO2+ + ® +

Nhạt dần màu nâu

của dd Brom.

Nhạt dần màu nâu

đỏ của dd Iot.

3

2Cl

dd KI và

Hồ tinh ột

2 2Cl KI KI I2 2+ ® +

S n phẩm làm hồ

tinh ột hóa xanh.

4

2NO

H2O, Cu 2 2 2 3

NO O H O 4HNO2 2+ + ®

3 3 2 2Cu+ HNO Cu(NO ) + NO+ H O3 8 3 2 4®

Giống như nhận

i t gốc 3

NO-

5

2H S

2 2Cu Pb,+ +

2 2Cu S CuS+ -+ ® ¯

2 2Pb S PbS+ -+ ® ¯

¯ đen.

¯ đen.

Lưu ý:

Cần n m vững t nh chất vật l c n của chất: trạng thái, màu s c, t nh tan,...

Cần n m vững các t nh chất hóa học c n: t nh chất đặc trưng, k m theo dấu hi u (tạo k t tủa, hòa tan, sủi ọt kh ,...).

Ph n ứng được chọn ph i được đ n gi n và có dấu hi u r ràng.

Để nhận i t các ion trong cùng một dung dịch cần ch th t nhận biết sao cho sự nhận i t ion nà không làm nh hưởng đ n ion khác.

Nên xét các cation rồi chọn phư ng pháp nhận i t tốt nhất.

daythem.edu.vn › down.php?url=ly-thuyet-hoc... · – HK II Page - 2 - – – NHÔM 6 h Bài 25....

Documents

Transcript of daythem.edu.vn › down.php?url=ly-thuyet-hoc... · – HK II Page - 2 - – – NHÔM 6 h Bài 25....