A A C K NV I U ARL1 NK AAI C N LUAAP FPI A A2 IN A. LU3I C ... · Maj phure si te shunen pe tute...
1
A R I E N N E T I M F E L I C I A M O R G A N P E D R O AM R E N L EIL A S A R A B E NJ A M I N Å S A J O S E F I N N A Z L I C A T H A R I N A K E V I N M O H A M M E D F R I D A B E L L I S I D A V I K T O R M A X T I L D E J E F F S C O TT S E B A S T I A N R OBI N S I V E M M A M A R K O V I D A R E M I L I A H A N N E L E Shvedo musaj te kerel sa so birij te inkrel pe pala e zakoni so si skirisarde ande e chavorengi konvencia. Sar exemplo musaj o Shvedo te kerel peske themeske zakoni pala e chavorengi konvencia. Shvedo si te lel sama pala sa e chavorenge chachimata thaj te lel sama te na bisterdzion e chavorenge chachimata ande intrego them pe sa thana. Regeriungo si te lel sama ke vi e chavora thaj vi e maj phure si te sitcion save chachimata si e chavoren. E chachimata si ande diferentne paragrafura khaj bushon artiklura. 54 artiklura si ande e chavorengi konvecia thaj 41 anda lendi si pa chachimata. E kaver artiklura si sar e thema si te inkren pe pala e chavorengi konvencia. E artiklura 2, 3, 6 thaj 12 bushon ande e chavorengi konvencia sar e maj sherutne principi. Kadal si te azutin tut te achares e kaver artiklura. Sa e artiklura ande e chavorengi konvencia dzan ketanes. INFLUATCIA PE KAVER 12. Tut si chachipe te phenes so tu ghindos ande sa e pushimata so si pa tute. Maj phure si te shunen pe tute thaj pe chire ghindura. Kana e raj vaj jekh krisi kerel buci pa tute si tut jekh shajipe te phenes so tu kames te phenes. 13. Tut si vorbaki slobodia. Kodo si ke tut si chachipe te rodes informatcia thaj te mukhes avri savi informatcia tu manges te mukhes avri. 14. Tut si chachipe te ghindos so tu kames thaj tut si chachipe te kames so tu manges. Si tut chachipe te alos korokori savi religia tu kames. Chiro dat thaj dej shaj te sikaven tuke jekh drom, numa tu alosares les korkori. 15. Tut si chachipe te aves andre ande föreningura thaj te des avri anda e föreningura. Shaj vi te phires pe khedimata, feri von si te aven pacake khedimata. IDENTITETO 7. Tut si chachipe te avel tut jekh anav thaj te aves citizento ande jekh them. Tut si vi shajipe te dzanes sode dzal kon chiro dat thaj dej si thaj von si te len sama pala tute. 8. Tut si chachipe khaj jekh identiteto. Ande identiteto si tut chiro citizentipe ande chiro them, chiro anav thaj chiri familja. Te si kade ke varikon las tutar chiro manushipe, si atunci te les azutipe te les kado palpale. JEKHIPE 2. Chavorengi konvencia del tut sa kodol chachimata sar sa e kaveren te avel tumen jekh jekhipe. Konik nashtik te kerel diskriminacia pet ute. Kodo si ke konik nashtik te avel tuke maj nasul sar varikaske kavereske. Nashtik te kerel pe diskriminacia vaj te aven tuke nasul anda varsio si chiro dat vaj dej si vaj so von keren. 23. Tut khas si jekh fysicno vaj psyhicno handikapp si vi tut jekh chachipe te trajis sa kasavo lashio trajo sar sa e kaver. Vi tu si te achares chiri paciv thaj paca ando them. Tut si chachipe te les specialno zutipe khaj san nasvalo. 30. Tu so san anda jekh minoritetcno gruppa vaj khatar jekh phurikani manushikani gruppa inkres chachipe khaj chiri chib, kultura thaj religia so inkrel chiri gruppa. AZUTIPE 11. Nashtik te ingrel tut varikon ande kaver them te naj len jekh shajipe khatar chiro dat vaj khatar chiri dej. 16. Tut si chachipe khaj jekh privatno trajo, konik nashtik te paghel kado. Ande chiro kher vaj kote khaj san. Sar eksemplo, nashtik konik te ginavel chire lila chire kevni te na kames von kodo te keren. Kado si vi pe kaver informatcia so si pa tute. Konik nashtik te romuj chiro pacape thaj chiri paciv. O zakono si te del tut zuralo zutipe karring kadal bucia. 19. Tut si chachipe te les azutipe karring sa so shaj te dukhal tut psyhicno vaj fysicno dukh, mel, maripe, zor vaj khaver bucia so dukhaven. 32. Tut si te avel azutipe karring buci so naj tuke lashi, so inkrel tut tele anda skola. Nashtik konik te lel hasna tutar ekonomicne vaj te lel hasna pe chiri buci thaj tu te na le pocin pa kodo. 33. E themengi responsebilita si te lishin te na avel narkotika thaj kaver drogi tute. E thema si te len sama te na lel varikon tutar hasna te buciares pasha drogi. 34. Tut si chachipe te les azutipe karring sa e sexualne formi so varikon shaj te hasnalij thaj te kerel nasul bucia karring tute sar eksemplo prostitutcia thaj pornografia. 35. Konik nashtik te inkrel tut varikhaj vaj te biknel tut. Chiro them si te lishij kodo. 36. Tut si chachipe te les azutipe karring sa so shaj te dukhavel tut. 37. Konik nashtik te kerel tortyra pe tute vaj kaver nasulipe karring tute. Konik nashtik te del tut e merimaski krisi vaj trajoski temlica. Te san astardo vaj san phandade tele, prociv chiri volja nashtik kodo te avel jekh lungo vrama. Tut si te den respekto intrego vrama thaj tut si chachipe te na aves phandado maj phurenca. Tut si chachipe te les kontakto chira familjasa tela kodi vrama so sas phandado tele. Chiri buci si te del gata maj sigo khaj e raj. Chire chavorikane chachimata si te inkerdion pe pala e chavorikani konvencia vi te san tele phandado. 38. Te san tela 15 bersh si te avel tut azutipe te na biris te des andre ando maripe. Te sanas ande jekh maripe si atunci te les azutipe thaj kodo zutipe so tut trobuj. 40. Te si ghindo ke paglan varisosko zakono thaj sikadziol pe ke kerdan nasulipe si te den tut e raj respekto. Sa e raj so avna tusa ando kontakto si te aven pe chiro levelo te biris te achares so von phenen. Tut si chachipe te les azutipe khatar jekh juridicno manush ande chiri buci. Chiri buci si te dzal sigo ande buci. Konik nashtik te sholl tut zorasa te phindzaraves tut khaj variso so chi kerdas pe. FAMILJA 5. Chire dades thaj chira deja si e maj bari responsebilita pa tute. Von si te den tut zhutipe sar te inkres tut thaj khaj te boldes tut pa kodo so e chavorengi konvencia te tut. 9. Konik nashtik te shinel tut khatar chiro dat thaj dej, kado shaj feri te kerdziol pe te si tuke kote chorres. Ke te si tuke kote chorres shaj te shinel pe tut kotar chiro dat thaj dej. Shaj vi te dikhes tut chire dadesa vaj dejasa te si tuke kado mishto. 10. Te si kade ke tu thaj chiro dat vaj dej kamen te dikhen tume thaj tume chi diklan tume but vrama si te les kodolesa zutipe ande chiro them. Te trajin von ande kaver them si te manges azutipe ande chiro them. 18. Chire dades thaj deja si responibilita sar tu baros opre thaj sar tu si te sitcios. Von si te ghindon so si tuke maj feder. Te trobuj chire dades vaj chira deja azutipe khatar o them si von atunci te len kodo zutipe. Sar eksemplo te trobuj azutipe vaj chavorengi cini skola. 20. Te si kade ke chi biris te trajis chira familjasa si atunci te les azutipe te trajis maj feder. Tut si chachipe te trajis pe jekh lashio drom. 21. E thema so mukhen adoptaci si te dikhen ke e adoptaci dzan sar khaj trobuj thaj tu so naklan adoptacia si te trajis mishto. E thema si te dikhen so si maj feder tuke. INFORMATCIA 17. Tut si chachipe te dzanes so kerel pe ande chiro them thaj ande ljuma, pe jekh drom so tu achares, sar eksemplo pa gazheti thaj pa televizia. Kodi informatcia si te kerel ke avesa maj godzaver thaj te achares maj but ande chiro trajo. EDUKACIA 28. Tut si chachipe te les edukacia. Tu si te biris te phires ande fundoni skola thaj kodo si te avel pe iva – bi lovengo. 29. Ande skola si te baros pe jekh drom ke si te sitcios sar te aves jekh lashio manush ando them Si vi te sitcios sar te des paciv thaj te respektulis e manushikane chachimata, chire dades, deja, chiri kultura thaj vi kaverengi kultura thaj e natura. KHELIPE, KULTURA THAJ PEHENIPE 31. Tut si chachipe khaj khelipe thaj pehenipe. Tut si chachipe te aves ande kulturake thaj kulturalne aktivitetura. PA CHAVORENGI KONVENCIA 1. Chavorengi konvencia si tuke so san tela 18 bersh. Ande e chavorengi konvencia phenel pe “chavora” vi pe ternimata. 4. Sa e thema si te keren sa so von birin te inkren pe pala e zakonura so si ande e chavorengi konvencia. Kodo si ke e thema si mindik te inkren pe pala kodo so si skirisardo ande chavorengi konvencia. 41. Te si chire themes maj lashie zakoni sar khaj si kate skirime ande chavorengi konvencia, si kodole themeske zakoni te dzan maj sigo ande zor. 42. Chire themes si responebilita te dzanen sa e manush. Terne thaj vi phure so si skirisardo ande chavorengi konvencia. FN:oski konvencia si pa e chavorenge chachimata, vaj sar khaj bushol chavorengi konvencia. Kadi konvencia arakhadzilas ando bersh 1989. Chavorengi konvencia inkrel chachimata so si te hucilel sa e chavoren zhi khaj lenge 18 bersh ande sa e thema. Ande e chavorengi konvencia akarel pe vi e chavoren thaj e ternimaton chavora. Pa Barnombudsmannen Ando Shvedo si sa e chavoren thaj e ternimaton so si tela 18 bersh jekh ombudsman. O ombudsman si shutino khatar o regeriungo thaj kado manush si sherutno pe jekh themeski organizacia so bushol Barnombudsmannen. Khaj o Barnombudsmannen keren 20 manush buci so lishin e chavorenge chachimata. Ame dikhas sar e chavorengi konvecia dzal ando them, das informatcia pa kado thaj das propozalura sar zakonura thaj reguli trobun te parudzion pe ando Shvedo te inkren pep ala e chavorengi konvencia. Barnombudsmannen inkrel jekh kontakto chavorenca thaj ternimatonca thaj pushel pe lender so von ghindon ande differentne pushimata. Dzanglipe so ame las khatar e terne das ame maj dur khaj e sherutne ande e kommuni, landsting thaj kaver thana numa vi ande regeriungo thaj khaj o riksdag. Barnombudsmannen si: • Te lishij e chavorenge thaj e ternimatonge chachimata. • Te den zor khaj e chavorengi konvencia ande e zakoni. • Te lishin ke inkerdziol pe e konvencia • Te den informatcia thaj te inkren debatta. • Te vazden opre dzanglipe pa ternimatonge trajimaske kondici. • Te paruven internationalnodzanglipe pa chavorengi konvencia. Barnombudsmannen Poctako adresso: Box 22106, 104 22 Stockholm Adresso: Norr Mälarstrand 6 Telefono: 08-692 29 50 Fax: 08-654 62 77 E-post: [email protected] Internetoski patrin: www.barnombudsmannen.se SASTIPE 3. Kana e maj phure len jekh decizia so si pa e chavora si von atunci te dikhen so si ”maj feder e chavoreske”. Kodo si ke e maj phure musaj te ghindon so si maj vazno tuke thaj sar e decizia dzala e ternimatonge. Tu si te les lishipe thaj kodo so tut trobuj. Vazno si te ghindon e maj phure so si ”maj feder e chavoreske” kana e decizia lel pep a chavora. 6. Tut si chachipe te trajis thaj te aves maj godzaver. Chiro them si te kerel sa so birij te avel tut kado shajipe. 22. Tu so aves sar jekh nashutno, korkori vaj ketanes varikasa, si te biris te les azutipe. Tu si vi te les azutipe te dikhes tut chire manushenca. 24. Tut si chachipe te aves sasto. Te san nasvalo si tut chachipe te dzas le les medicinako zutipe thaj treningo te saschios. Tut si chachipe karring tradiciake bucia so dukhaven tut. 25. Te si kade ke lan azutipe thaj sanas ande bolnica shaj te manges te len sama pala tute sar khaj trobuj. 26. Tut si chachipe te avel tut jekh socialno paca. Te si kade ke trobuj tut azutipe kheresa, habesa vaj ghadenca si o them te azutij tut. 27. Tut si chachipe te trajis kade te avel tuke maj feder thaj te biris te phuros fysicne, psyhicne, pacamasa, moralicno thaj socialno, Chire dades thaj deja si o maj baro responsebilita, numa te trobuj le azutipe, si von te len azutipe kodolesa. 39. Te naklan varisosko nasulipe thaj nasul bararipe si tut chachipe te les azutipe te avel tuke maj feder. Kado zakono te avel tuke maj feder si vi te avel andre ande bucia te naklan tortyra vaj kaver pharo nasulipe vaj te sanas ando maripe. Ame skirisardam skurto pa kadal artiklura pe kado affischo ke kamas o texto te achardziol pe. Shutam vi e artiklura ande 10 thana te biris te achares pa soste von dzan.
Transcript of A A C K NV I U ARL1 NK AAI C N LUAAP FPI A A2 IN A. LU3I C ... · Maj phure si te shunen pe tute...
AR
IEN
NE
TIM
FEL
ICIA
MORGAN PEDRO AMREN LEILA SARA BENJAMIN ÅSA JO
SEFIN N
AZLI CATHARINA KEVIN
MO
HAM
MED FRIDA BELLIS IDA VIKTOR MAX TILDE JEFF SCOTT SEBASTIAN ROBIN SIV
EM
MA
MAR
KO V
IDAR
EM
ILIA
HAN
NEL
E
Shvedo musaj te kerel sa so birij te inkrel pe pala e zakoni so si skirisarde ande e chavorengi konvencia. Sar exemplo musaj o Shvedo te kerel peske themeske zakoni pala e chavorengi konvencia.Shvedo si te lel sama pala sa e chavorenge chachimata thaj te lel sama te na bisterdzion e chavorenge chachimata ande intrego them pe sa thana. Regeriungo si te lel sama ke vi e chavora thaj vi e maj phure si te sitcion save chachimata si e chavoren.
E chachimata si ande diferentne paragrafura khaj bushon artiklura. 54 artiklura si ande e chavorengi konvecia thaj 41 anda lendi si pa chachimata. E kaver artiklura si sar e thema si te inkren pe pala e chavorengi konvencia.
E artiklura 2, 3, 6 thaj 12 bushon ande e chavorengi konvencia sar e maj sherutne principi. Kadal si te azutin tut te achares e kaver artiklura. Sa e artiklura ande e chavorengi konvencia dzan ketanes.
INFLUATCIA PE KAVER12. Tut si chachipe te phenes so tu ghindos ande sa e pushimata so si pa tute.
Maj phure si te shunen pe tute thaj pe chire ghindura. Kana e raj vaj jekh krisi kerel buci pa tute si tut jekh shajipe te phenes so tu kames te phenes.
13. Tut si vorbaki slobodia. Kodo si ke tut si chachipe te rodes informatcia thaj te mukhes avri savi informatcia tu manges te mukhes avri.
14. Tut si chachipe te ghindos so tu kames thaj tut si chachipe te kames so tu manges. Si tut chachipe te alos korokori savi religia tu kames. Chiro dat thaj dej shaj te sikaven tuke jekh drom, numa tu alosares les korkori.
15. Tut si chachipe te aves andre ande föreningura thaj te des avri anda e föreningura. Shaj vi te phires pe khedimata, feri von si te aven pacake khedimata.
IDENTITETO7. Tut si chachipe te avel tut jekh
anav thaj te aves citizento ande jekh them. Tut si vi shajipe te dzanes sode dzal kon chiro dat thaj dej si thaj von si te len sama pala tute.
8. Tut si chachipe khaj jekh identiteto. Ande identiteto si tut chiro citizentipe ande chiro them, chiro anav thaj chiri familja. Te si kade ke varikon las tutar chiro manushipe, si atunci te les azutipe te les kado palpale.
JEKHIPE 2. Chavorengi konvencia del tut sa kodol chachimata sar sa e kaveren te avel
tumen jekh jekhipe. Konik nashtik te kerel diskriminacia pet ute. Kodo si ke konik nashtik te avel tuke maj nasul sar varikaske kavereske. Nashtik te kerel pe diskriminacia vaj te aven tuke nasul anda varsio si chiro dat vaj dej si vaj so von keren.
23. Tut khas si jekh fysicno vaj psyhicno handikapp si vi tut jekh chachipe te trajis sa kasavo lashio trajo sar sa e kaver. Vi tu si te achares chiri paciv thaj paca ando them. Tut si chachipe te les specialno zutipe khaj san nasvalo.
30. Tu so san anda jekh minoritetcno gruppa vaj khatar jekh phurikani manushikani gruppa inkres chachipe khaj chiri chib, kultura thaj religia so inkrel chiri gruppa.
AZUTIPE 11. Nashtik te ingrel tut varikon ande kaver them te naj len jekh shajipe khatar chiro dat vaj
khatar chiri dej.
16. Tut si chachipe khaj jekh privatno trajo, konik nashtik te paghel kado. Ande chiro kher vaj kote khaj san. Sar eksemplo, nashtik konik te ginavel chire lila chire kevni te na kames von kodo te keren. Kado si vi pe kaver informatcia so si pa tute. Konik nashtik te romuj chiro pacape thaj chiri paciv. O zakono si te del tut zuralo zutipe karring kadal bucia.
19. Tut si chachipe te les azutipe karring sa so shaj te dukhal tut psyhicno vaj fysicno dukh, mel, maripe, zor vaj khaver bucia so dukhaven.
32. Tut si te avel azutipe karring buci so naj tuke lashi, so inkrel tut tele anda skola. Nashtik konik te lel hasna tutar ekonomicne vaj te lel hasna pe chiri buci thaj tu te na le pocin pa kodo.
33. E themengi responsebilita si te lishin te na avel narkotika thaj kaver drogi tute. E thema si te len sama te na lel varikon tutar hasna te buciares pasha drogi.
34. Tut si chachipe te les azutipe karring sa e sexualne formi so varikon shaj te hasnalij thaj te kerel nasul bucia karring tute sar eksemplo prostitutcia thaj pornografia.
35. Konik nashtik te inkrel tut varikhaj vaj te biknel tut. Chiro them si te lishij kodo.
36. Tut si chachipe te les azutipe karring sa so shaj te dukhavel tut.
37. Konik nashtik te kerel tortyra pe tute vaj kaver nasulipe karring tute. Konik nashtik te del tut e merimaski krisi vaj trajoski temlica. Te san astardo vaj san phandade tele, prociv chiri volja nashtik kodo te avel jekh lungo vrama. Tut si te den respekto intrego vrama thaj tut si chachipe te na aves phandado maj phurenca. Tut si chachipe te les kontakto chira familjasa tela kodi vrama so sas phandado tele. Chiri buci si te del gata maj sigo khaj e raj. Chire chavorikane chachimata si te inkerdion pe pala e chavorikani konvencia vi te san tele phandado.
38. Te san tela 15 bersh si te avel tut azutipe te na biris te des andre ando maripe. Te sanas ande jekh maripe si atunci te les azutipe thaj kodo zutipe so tut trobuj.
40. Te si ghindo ke paglan varisosko zakono thaj sikadziol pe ke kerdan nasulipe si te den tut e raj respekto. Sa e raj so avna tusa ando kontakto si te aven pe chiro levelo te biris te achares so von phenen. Tut si chachipe te les azutipe khatar jekh juridicno manush ande chiri buci. Chiri buci si te dzal sigo ande buci. Konik nashtik te sholl tut zorasa te phindzaraves tut khaj variso so chi kerdas pe.
FAMILJA 5. Chire dades thaj chira deja si e maj bari responsebilita pa tute.
Von si te den tut zhutipe sar te inkres tut thaj khaj te boldes tut pa kodo so e chavorengi konvencia te tut.
9. Konik nashtik te shinel tut khatar chiro dat thaj dej, kado shaj feri te kerdziol pe te si tuke kote chorres. Ke te si tuke kote chorres shaj te shinel pe tut kotar chiro dat thaj dej. Shaj vi te dikhes tut chire dadesa vaj dejasa te si tuke kado mishto.
10. Te si kade ke tu thaj chiro dat vaj dej kamen te dikhen tume thaj tume chi diklan tume but vrama si te les kodolesa zutipe ande chiro them. Te trajin von ande kaver them si te manges azutipe ande chiro them.
18. Chire dades thaj deja si responibilita sar tu baros opre thaj sar tu si te sitcios. Von si te ghindon so si tuke maj feder. Te trobuj chire dades vaj chira deja azutipe khatar o them si von atunci te len kodo zutipe. Sar eksemplo te trobuj azutipe vaj chavorengi cini skola.
20. Te si kade ke chi biris te trajis chira familjasa si atunci te les azutipe te trajis maj feder. Tut si chachipe te trajis pe jekh lashio drom.
21. E thema so mukhen adoptaci si te dikhen ke e adoptaci dzan sar khaj trobuj thaj tu so naklan adoptacia si te trajis mishto. E thema si te dikhen so si maj feder tuke.
INFORMATCIA17. Tut si chachipe te dzanes so
kerel pe ande chiro them thaj ande ljuma, pe jekh drom so tu achares, sar eksemplo pa gazheti thaj pa televizia. Kodi informatcia si te kerel ke avesa maj godzaver thaj te achares maj but ande chiro trajo.
EDUKACIA28. Tut si chachipe te les edukacia. Tu si te biris
te phires ande fundoni skola thaj kodo si te avel pe iva – bi lovengo.
29. Ande skola si te baros pe jekh drom ke si te sitcios sar te aves jekh lashio manush ando them Si vi te sitcios sar te des paciv thaj te respektulis e manushikane chachimata, chire dades, deja, chiri kultura thaj vi kaverengi kultura thaj e natura.
KHELIPE, KULTURA THAJ PEHENIPE31. Tut si chachipe khaj khelipe thaj pehenipe. Tut si
chachipe te aves ande kulturake thaj kulturalne aktivitetura.
PA CHAVORENGI KONVENCIA 1. Chavorengi konvencia si tuke so san tela 18 bersh. Ande e chavorengi konvencia
phenel pe “chavora” vi pe ternimata.
4. Sa e thema si te keren sa so von birin te inkren pe pala e zakonura so si ande e chavorengi konvencia. Kodo si ke e thema si mindik te inkren pe pala kodo so si skirisardo ande chavorengi konvencia.
41. Te si chire themes maj lashie zakoni sar khaj si kate skirime ande chavorengi konvencia, si kodole themeske zakoni te dzan maj sigo ande zor.
42. Chire themes si responebilita te dzanen sa e manush. Terne thaj vi phure so si skirisardo ande chavorengi konvencia.
FN:oski konvencia si pa e chavorenge chachimata, vaj sar khaj bushol chavorengi konvencia. Kadi konvencia arakhadzilas ando bersh 1989. Chavorengi konvencia inkrel chachimata so si te hucilel sa e chavoren zhi khaj lenge 18 bersh ande sa e thema. Ande e chavorengi konvencia akarel pe vi e chavoren thaj e ternimaton chavora.
Pa BarnombudsmannenAndo Shvedo si sa e chavoren thaj e ternimaton so si tela 18 bersh jekh ombudsman. O ombudsman si shutino khatar o regeriungo thaj kado manush si sherutno pe jekh themeski organizacia so bushol Barnombudsmannen.
Khaj o Barnombudsmannen keren 20 manush buci so lishin e chavorenge chachimata. Ame dikhas sar e chavorengi konvecia dzal ando them, das informatcia pa kado thaj das propozalura sar zakonura thaj reguli trobun te parudzion pe ando Shvedo te inkren pep ala e chavorengi konvencia.
Barnombudsmannen inkrel jekh kontakto chavorenca thaj
ternimatonca thaj pushel pe lender so von ghindon ande differentne pushimata. Dzanglipe so ame las khatar e terne das ame maj dur khaj e sherutne ande e kommuni, landsting thaj kaver thana numa vi ande regeriungo thaj khaj o riksdag. Barnombudsmannen si:• Te lishij e chavorenge thaj e ternimatonge chachimata.• Te den zor khaj e chavorengi konvencia ande e zakoni.• Te lishin ke inkerdziol pe e konvencia• Te den informatcia thaj te inkren debatta.• Te vazden opre dzanglipe pa ternimatonge trajimaske kondici.• Te paruven internationalnodzanglipe pa chavorengi konvencia.
BarnombudsmannenPoctako adresso: Box 22106, 104 22 StockholmAdresso: Norr Mälarstrand 6Telefono: 08-692 29 50Fax: 08-654 62 77E-post: [email protected] patrin: www.barnombudsmannen.se
SASTIPE 3. Kana e maj phure len jekh decizia so si pa e chavora si von
atunci te dikhen so si ”maj feder e chavoreske”. Kodo si ke e maj phure musaj te ghindon so si maj vazno tuke thaj sar e decizia dzala e ternimatonge. Tu si te les lishipe thaj kodo so tut trobuj. Vazno si te ghindon e maj phure so si ”maj feder e chavoreske” kana e decizia lel pep a chavora.
6. Tut si chachipe te trajis thaj te aves maj godzaver. Chiro them si te kerel sa so birij te avel tut kado shajipe.
22. Tu so aves sar jekh nashutno, korkori vaj ketanes varikasa, si te biris te les azutipe. Tu si vi te les azutipe te dikhes tut chire manushenca.
24. Tut si chachipe te aves sasto. Te san nasvalo si tut chachipe te dzas le les medicinako zutipe thaj treningo te saschios. Tut si chachipe karring tradiciake bucia so dukhaven tut.
25. Te si kade ke lan azutipe thaj sanas ande bolnica shaj te manges te len sama pala tute sar khaj trobuj.
26. Tut si chachipe te avel tut jekh socialno paca. Te si kade ke trobuj tut azutipe kheresa, habesa vaj ghadenca si o them te azutij tut.
27. Tut si chachipe te trajis kade te avel tuke maj feder thaj te biris te phuros fysicne, psyhicne, pacamasa, moralicno thaj socialno, Chire dades thaj deja si o maj baro responsebilita, numa te trobuj le azutipe, si von te len azutipe kodolesa.
39. Te naklan varisosko nasulipe thaj nasul bararipe si tut chachipe te les azutipe te avel tuke maj feder. Kado zakono te avel tuke maj feder si vi te avel andre ande bucia te naklan tortyra vaj kaver pharo nasulipe vaj te sanas ando maripe.
Ame skirisardam skurto pa kadal artiklura pe kado affischo ke kamas o texto te achardziol pe. Shutam vi e artiklura ande 10 thana te biris te achares pa soste von dzan.
