1

ECONnectFACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSWETENSCHAPPEN & EKONOMIKA ALUMNI • DRIEMAANDELIJKS

P706331 • AFGIFTEKANTOOR 3000 LEUVEN MASSPOST • 5DE JAARGANG • DEC.2017-JAN.FEB.2018

Research@FEB

Leerstoel Gaston Eyskens: Penny Goldberg

Education@FEB

De pensioen -hervorming: back to basics

Alumni@FEB

Klinken op een succesvolle jaarlijkse Alumnidag

Students@FEB

Ekonomika-Praeses in de jarenzestig: Guy Vos

Inhoud

Alumni@FEB p 4

• Ekonomika Alumnidag 2017 p 4• Paul Lembrechts (CEO VRT): “Publieke

omroep is meer dan ooit relevant” p 7• AFE: Passie voor ondernemen p 9• De Groeiparadox: waarom groei bedrijven

soms blokkeert, en hoe dit op te lossen p 12

• Ondernemer Daniëlle Vanwesenbeeck (Mastermail) p 14

• BOEKONOMIKA: Overheidsopdrachten voor beginners (Pol Verbeke) p 16

• An Slevin Lamens: Kibbutz Ketura, een mooi voorbeeld van vernieuwing p 20

• Column Andreas Tirez p 22

Education@FEB p 17

Research@FEB p 26

• Pieter Timmermans: De pensioenhervorming,back to basics p 26

• Sebastiaan Wijsman: Why is Belgium’s Public Debt decreasing so slowly? p 30

• Masterproefaward in de kijker p 32

• Gaston Eyskens Chair: Penny Goldberg p 33• Amazon’s key driver of innovation is ...

Research and Science p 35

• Awards & Appointments p 36

Students@FEB p 4

• Ekonomika-Praeses in de jaren zestig: Guy Vos p 37

• Major in de kijker: Entrepreneurship p 40• Go Global Fair p 41

• Erasmus@FEB p 42• Interne workshops Ekonomika p 44• 24-urenloop p 46

Sterren komen, sterren gaan

Sterren komen, sterren gaan, alleen Elvis blijft bestaan… Menig muziek-liefhebber onder ons zal de tekst van Mia (Gorki) herkennen.

Binnen onze alumnivereniging hebben we vaak de naam Elvis vervangendoor Freddy. Hij is immers tijdens de voorbije decennia het gezicht vanEkonomika Alumni geweest en heeft de vereniging gebracht tot waar ze nu staat. Begin 2018 wordt het echter aanpassen aangezien Freddy Nurskite kennen gegeven heeft om zijn voorzittersmandaat per 31/12/17 beschik-baar te stellen teneinde nieuw talent kansen te bieden. Dit moet toelatenom een krachtig antwoord te bieden aan de uitdagingen die de verenigingte wachten staan zoals de gewijzigde tijdsbesteding anno 2018, de meer intense samenwerking met de KU Leuven…

Ik zou dus van dit voorwoord gebruik willen maken om Freddy Nurski oprecht te bedanken voor zijn eeuwige inzet, doorzettingsvermogen enmoed, zijn vriendschap en goed humeur, en (soms) hevige reacties in heikelethema’s! Maar vooral willen we Freddy bedanken voor zijn strategischevisie waarmee hij onze alumnivereniging toekomstgericht heeft geleid. Sterren komen, sterren gaan, alleen Freddy blijft bestaan! BEDANKT Freddy!

Deze periode van jaareinde is ook het klassieke tijdstip waarop men eventerugblikt en tevens de toekomstplannen vastlegt. Met het bestuur vanonze vereniging konden we dus niet achterblijven. Met enige trots kan ik in dit voorwoord dan ook meegeven dat we dit jaar niet minder dan 51 activiteiten hebben gehad waarbij we meer dan 3.000 aanwezigen mochten verwelkomen! Jaar na jaar blijf ik verwonderd over het enthousiasmedat onze talloze vrijwilligers opbrengen om een activiteit te organiseren, uit liefde voor Ekonomika Alumni en de Faculteit! Ik bedank dan ook graagalle bestuursleden en medewerkers van onze talloze deelverenigingen alsook de ondersteuning vanuit het centraal bestuur voor hun eindeloze (en vrijwillige!) inzet.

Voor 2018 is de boodschap simpel: nog beter doen! We hebben alvast een rits plannen zoals de dooropstart van de permanente vorming, de bandtussen onze alumni en de Faculteit versterken, de doorstroming vanuit de studentenwerking verhogen, en de vereniging organisatorisch verderversterken. Zoals jullie kunnen merken zal de samenwerking met de Faculteitnog meer geïntensifieerd worden alsook belangrijker worden, met de actievesteun van de nieuwe decaan Wilfried Lemahieu en de campusdecanen.

Het belooft alvast een bijzonder interessant jaar 2018 te worden. En ik hoopalvast met jullie te mogen klinken op het nieuwe jaar tijdens één van onzetalrijke nieuwjaarsrecepties. Ik wens jullie dan ook namens EkonomikaAlumni en de Faculteit prettige kerstdagen en een spetterend begin van 2018!

Ludovic Deprez

Afgevaardigd Bestuurder Ekonomika Alumni

ECONnect

3

Christian Van Thillo,CEO De Persgroep: ‘Innoveer in nieuwe business, maar vergeet je bestaande klanten niet’

Het was ongetwijfeld een buitengewone Ekonomika Alumnidag 2017 op 14 oktober 2017 aan de Medialaan, de thuishaven van televisiezenders VTM, Q2, Vitaya, Caz, van radiozenders Q Music en JOE en mobile merken als MobileVikings en JIM Mobile. Met als keynote niemand minder dan Christian Van Thillo,CEO van De Persgroep (zie ook kader) en sinds 1 oktober ook de volledigeeigenaar van Medialaan (en dus ook van VTM) na de overname van de 50%aandelen die in handen waren van de Roularta groep. Meer dan 300 aanwezigenkonden genieten van een lekker walking dinner, het feest werd afgesloten meteen stevige party op het ritme van DJ Sven Ornelis.

Alumni@FEB

4

EKONOMIKA ALUMNIDAG 2017

5

Christian Van Thillo: “Wij zijn uitgegroeid tot een mediagroepmet een omzet van 1,5 miljard euro [noot: ter vergelijking: Mediahuisvan kranten zoals De Standaard, Het Nieuwsblad, Het Belangvan Limburg, Gazet van Antwerpen, … haalde zo’n 400 miljoen euroomzet in 2016]. Maar nog belangrijker is dat wij winstgevend zijn.In 2016 bedroeg onze EBITDA 225 miljoen euro. Sommigenzien De Persgroep nog te veel als een krantenuitgever. Maar vergisu niet, wij zijn een multimediabedrijf, met naast de kranten ookde audiovisuele media tv en radio, mobiele activiteiten en verderook tal van onlineservices, zoals personeelsadvertenties, en zoveelmeer. Dat laatste zit misschien nog wat onder de radar maar issnelgroeiend. Die boot willen wij niet missen.”

Eerder had Ekonomika-lid Ben Jansen, nu commercieel directeurbij Medialaan, Christian Van Thillo ingeleid als de man die zowelde taal van de business als de taal van het creatieve verstaaten spreekt, “en dat is bijna uniek in de mediawereld, dat hij beidetalen beheerst. Dat is een zeer sterke troef voor het bedrijf.”

Hij is er zelf wat verbaasd over, wanneer hem die lof wordttoegezwaaid, want Christian Van Thillo is in 1989 zonder ervaringdoor zijn vader teruggehaald naar Het Laatste Nieuws met deopdracht het verlies er weg te werken. ‘Bonne chance’ had zijnvader hem nog meegegeven, en daar stond hij dan. Maar opéén generatie tijd heeft hij het grootste en meest succesvollemediabedrijf van ons land opgebouwd. “Ik heb in het begin veelverkocht om geld in het laadje te krijgen om te kunnen overleven.Maar het gros van de opbrengsten werd steevast geherinvesteerd,in de bestaande merken, maar ook in overnames, de jongste

jaren vooral in overnames. Belangrijk was ook om alert te blijvenvoor nieuwe ontwikkelingen. Zo stapten we in 1989 in televisie,in VTM, eerst met alle kranten en tijdschriften, en in 1997 in een 50/50 met Roularta. En nu sinds 1 oktober heeft De Persgroepalle aandelen in handen.”

Waarop is het succes van De Persgroep gebaseerd? ChristianVan Thillo: “Op waarden die ik heel belangrijk vind, en die ik invijf P’s kan samenvatten. De eerste P staat voor Passie. Passie vooronze lezers, luisteraars, kijkers, adverteerders, … Die laatsten,de adverteerders, aan boord houden, is een grote uitdaging indeze tijden van digitale disruptie. We volgen daarom de shiftvan de adverteerders naar het digitale. De tweede P staat voorPeople. Ik wil de beste mensen hebben, de beste programma -makers, de beste regisseurs, de beste hoofdredacteurs die eenoverzicht bewaren op het hele medium. Kortom, we willen steedshet beste talent op alle niveaus aantrekken, en we geven veel kansenvoor verdere opleiding. Drie, de Powerbrands. Wij investeren insterke merken die marktleider zijn of kunnen worden. Sterkemerken houden beter stand. De vierde P staat voor profit. Je kanniet groeien, en niet bloeien als je geen winst maakt. Winst isde brandstof voor groei. En tenslotte is er de Progress, de wil omvooruit te gaan. Meer dan 70% van de winst wordt geïnvesteerdin de onderneming, in groei, in motivatie van de medewerkers.”

En dan is er natuurlijk de hamvraag: Is this the end of publishing?Van Thillo verbergt niet dat hij van de digitale disruptie somswakker ligt. De grote techreuzen willen alle facetten van het levenvan de mensen beheersen.

Alumni@FEB

6

“Maar wij zelf moeten blijven focussen op sterke inhoud incombinatie met sterke producten. En nieuwe afgeleide productenaanbieden zoals een krant op maat via digitale abonnementen.In Nederland waar we een aantal kranten hebben, is het aandeelvan digitale abonnees bij De Volkskrant bv. al opgelopen totcirca 40%. Let wel: innoveer in nieuwe business maar vergeetje bestaande klanten niet. Het Laatste Nieuws heeft zowel inkrantenoplage als online het hoogste bereik van alle Vlaamsekranten. Wij hebben zo’n 15 kranten in de groep. Kranten zijncultuurgoederen. Zij kunnen alleen overleven als ze kwaliteitleveren. Elk heeft zijn eigenheid. Een stichting waakt over dieidentiteit. Wat ik als uitgever kan doen? Niet: bepalen wat er inkomt. Wél hoe het product gemaakt wordt, de lay-out, de mixvan de inhoud en de aanpassing ervan, de katernen die erbijhoren, de uitgavekwaliteit, …”.

Christian Van Thillo wou het tenslotte nog hebben over de grotemarketingrevolutie. “Data is het nieuw goud. Facebook kent zijn2 miljard gebruikers tot in de details. En kan perfect de doel groepbepalen die jij wenst. En die data verkopen ze voor veel geld.Samen met Google vormen ze een mondiaal duopolie en rijven,

o.a. op basis van data en technologie, daardoor ruim 70% van de digitale advertenties binnen. Dat is beangstigend. En gelukkig begint dat ook de overheden te beangstigen.Monopolies zijn immers slecht voor de marktwerking, en slecht voorde democratie. Maar tegelijk mogen we niet bij de pakken blijvenzitten. En zelf een deel van de digitale advertentiemarktproberen binnen te halen. Voorbeelden? Stievie, watch tv ondemand, of Mobile Vikings, de prepaid mobile provider,gecreëerd door studenten, en nu al 285.000 abonnees.”

Wat zijn dan de drie belangrijkste lessen die Van Thillo nog wilmeegeven? “Eén, blijf focussen op je klanten, en blijf tegelijkinnoveren. Het is én-én. Twee, vermijd negatieve energie. Stel heldere doelen, creëer enthousiasme. Drie, bestrijd complexiteit,ga naar de kern van je business, kijk hoe je echt waarde creëert.”

Fa Quix

DE PERSGROEP: DE BELANGRIJKSTE PRODUCTEN EN DIENSTEN

• Vlaamse kranten: Het Laatste Nieuws, De Morgen• Magazines: Dag Allemaal, Story, TV Familie, Humo, Goed Gevoel• Websites: Spaargids.be, Tweakers, Vacature.com, Livios• Deense kranten: Berlingske, Weekendadvisen• Nederlandse kranten: Het Parool, de Volkskrant, Trouw, AD en

regionale kranten• Televisie: VTM, Q2, Vitaya, Caz• Radio: Q Music, JOE• Mobile: Mobile Vikings, JIM Mobile, Stievie

7

Paul Lembrechts (CEO VRT):“Publieke omroep is meerdan ooit relevant”

“De VRT was vroeger alleen radio en TV. Dat is al lang niet meerhet geval. Niet alleen is er de integratie van beide, maar zijn erook de digitale kanalen bijgekomen, de ‘view on demand’, enzeker en vast ook de enorme interacties met luisteraars entoeschouwers. Deze laten zich niet meer leiden door onze flowvan programma’s, maar ze beluisteren en bekijken ze wanneerhet hen past, en bepalen mee de inhoud”, zo stelde PaulLembrechts, CEO van de openbare omroep VRT op eenbijeenkomst van Ekonomika Alumni op 21 september 2017.

Paul Lembrechts schetste dat de VRT niet zoals de commerciëleomroepen de handen vrij heeft. “Neen, we zijn gebondendoor een beheersovereenkomst met de Vlaamse overheid en daar staan tal van criteria in. Zo moeten wij 90 % van de Vlamingen elke week kunnen bereiken met informatie.Ook de jeugd tussen 15 en 35 jaar moeten we kunnen bereikenen dat is een grote uitdaging omdat deze steeds meer andereplatformen gebruiken zoals sociale media. We hebben ookeen stakeholder contract waarin men de gebruikers, de media - commissie, de politiek, de commerciële zenders, de vak -bonden, … in terugvindt”, aldus Paul Lembrechts.

“Hoe wij erin slagen om nog altijd een relevante mediaspelerte zijn? Wel, er zijn meerdere redenen maar het eerste is zekerdat wij duidelijke en sterke mediamerken hebben, zoals Eén, Canvas, Studio Brussel, Radio 1, Radio 2, Klara, … Ten tweede focussen wij op sterke content. Wat we brengenmoet nú relevant zijn, van bij ons en met mensen van bij onsen over ons. De reactie bij de mensen moet zijn: ik wil hetgezien hebben. Dat zorgt voor loyauteit bij de gebruikers endat zien we ook bevestigd in de kijk- en luistercijfers. Enkelevoorbeelden: ‘Radio Gaga’, ‘Reizen Waes’, en in de herfstvan 2017 ook ‘Tytgat Chocolat’. Ik wil er ook op wijzen datsommige van onze producten ook internationaal goed scorenbv. de reeks ‘Beau Séjour’. Arte Duitsland en Arte Frankrijktonen interesse hiervoor. De meeste van die producties zijncoproducties zoals in dit geval de VRT met het productiehuis‘De Chinezen’. Collaboration is the new competition. Samen -werking is nodig voor onze toekomst op lange termijn. Er moetimmers 18 % van de VRT-middelen naar externe producties/productiehuizen gaan.

Paul Lembrechts somde ook enkele nieuwe spraakmakendeprogramma’s van de VRT op zoals de nieuwe mysterieuzeserie ‘Tabula rasa’ met actrice Veerle Baetens als opvolgervan ‘Beau Séjour’. Of de veelzijdige Thomas Vanderveken als

concertpianist die de reeks ‘Thomas speelt het hard’ draagtop Canvas, waarin hij uitdagingen van de klassieke muziek zalaangaan, zoals het pianoconcerto van Edvard Grieg samen metandere kandidaten. En dat zal ook op YouTube te volgen zijn.

Lembrechts: “U ziet het, vandaag is TV niet louter TV, het ismulti mediaal, en tegelijkertijd met de serie ‘Thomas speelt hethard’ proberen we cultuur toegankelijk te maken voor een breedpubliek, want dat is ook een belangrijk deel van onze opdracht.”

Dat de VRT echt met zijn tijd mee wil zijn bewees PaulLembrechts ook met enkele andere initiatieven zoals deOpenVRT, wat eigenlijk een online community is. Camille Pollie,DJ MNM, is community manager van OpenVRT. Ze organi -seert workshops, bootcamps om zo jonge mensen aan tetrekken en nieuw talent te detecteren. Of het gebruik vanvirtual reality in de nieuwsdienst. “We hebben dat bijvoor -beeld gebruikt om de kijker het gevoel te geven dat hij ergensmidden in zit, bv. in een reportage in Syrië. Filip Vastenakenmet Jens Fransen deden een project om oorlog te filmen inSyrië met een GoPro-camera en 3D/virtual reality. De VRTzoekt voortdurend naar nieuwe technologieën om die in deomroep te kunnen inzetten. Dit zal ook bekroond worden in2021 met het intrekken in het nieuwe VRT-gebouw dat ookeen centre of excellence van de mediasector moet worden.”

De VRT heeft vandaag zo’n 2000 medewerkers. Het budgetbedraagt ca. 400 miljoen euro. Zo’n 60 % zijn overheids -inkomsten en voor de overige 40 % moet de VRT zorgen vooreigen inkomsten, zijnde zo’n 160 miljoen euro. Dat zijn vooreen deel commerciële inkomsten. Is dit dan niet in concurrentiemet de commerciële zenders, komt er daar geen kritiek op?Paul Lembrechts: “Onze inkomsten uit reclame zijngeplafonneerd op 72 miljoen euro per jaar. En daarvan kanmaximum 17 miljoen euro komen van reclame op TV. Men kan dit moeilijk marktverstorend noemen.

REGIONALE KERN ANTWERPEN

Alumni@FEB

Verder is het opvallend dat radio erg populair blijft. Daarbij isde radiomarkt één van de weinige reclamemarkten die noggroeien. Dat danken wij aan de kwaliteit van de radiozenders.Vandaag zijn er acht grote radiozenders. Vijf bij de VRT (Radio 1, Radio 2, Klara, Studio Brussel en MNM) – we blijvendaarmee marktleider-, twee radiozenders bij de commerciëleomroep Medialaan (Joe en QMusic) en één van Mediahuis(Nostalgie). Deze acht zenders zijn zeer complementair waardoorzij interessant zijn voor de reclamewereld. Die kan bijgevolggerichte reclame voeren volgens de radiozender die hen hetbest uitkomt.”

Zijn de streamingdiensten zoals Netflix geen gevaar? “Zeker.Het aanbod via streamingdiensten zal blijven stijgen. En datis concurrentie voor TV. Maar er zijn toch ook verschillen.Deze streamingsdiensten zijn eerder wereldspelers, ze brengentopproducties en een topproductie van zo’n Netflix kangemakkelijk 100 miljoen euro kosten, terwijl een Vlaamsefictiereeks 2,5 à 3 miljoen euro kost. Het voordeel van dielaatste is wel dat het zeer lokaal en herkenbaar kan worden

gemaakt, en daar zit voor ons een belangrijke troef. De VRTspiegelt zich aan wat de Denen doen met successeries zoalsBorgen en The Bridge, die ook internationaal scoren.

Ook niet vergeten dat lokaal nieuws en sport belangrijk zijnom kijkers en luisteraars aan ons te binden. Ja, de openbareomroep is vandaag nog altijd relevant voor de Vlaamse kijkeren luisteraar”.

De toespraak werd gevolgd door een bezoek aan de TV- enradiostudio’s van de VRT. Een algemene opmerking is dat deTV-studio’s in realiteit kleiner lijken dan ze op TV zijn. Dat komtdoor het licht. Het licht doet eigenlijk de ruimte groter maken.En door dat vele licht is het er ook altijd behoorlijk warm. En dat presentatoren zoals bv. Lieven Van Gils (& Gasten)altijd zo vlot kunnen presenteren? De autocue is immers altijdaanwezig, zo knipoogt onze gids.

Miek Van den BosscheFa Quix

9

ONDERNEMEN

Na de verkoop van hun bedrijf:ondernemers blijven ondernemen

AFE (Alumni For Entrepreneurship) houdt traditioneel een grote activiteit metgetuigenis sen van ondernemers in het kader van de Global Entrepreneurship Week(GEW) telkens in november (zie ook kader). Centraal komen dus steeds ondernemersaan het woord, daar staat Philippe Rooseleer, voorzitter van AFE en zelf bedrijfs -leider (FIBIZ), op. Vorige jaren lag de focus op de oprichting, groei en overname,maar deze keer op de verkoop van de onderneming. Want hoe succesvol ook, en hoelang men er ook mee actief is, elke ondernemer wordt op een dag geconfronteerdmet de bedrijfsopvolging of de verkoop van het bedrijf. Geen gemakkelijke kwestie.Waarom hebben de ondernemers deze stap gezet en hoe zien zij dan hun toekomst?

Om het thema te situeren, gaf Wannes Gheysen van de Bankvan Breda, gespecialiseerd in kmo’s, enkele cijfers en feiten.“Veel kmo’s zijn over te laten. Zowat de helft van de kmo’s inVlaanderen ziet een verkoop van het bedrijf binnen de vijf jaarzitten. Dat komt omdat ook bij de kmo’s de vergrijzing toeslaat.45% ziet het als een externe verkoop, 27% als een interne, en 17%verkiest de optie stopzetting. Er is een sterke evolutie naarexterne verkoop. ‘Ik wil dat mijn kinderen niet aandoen’, is eenveel gehoord argument bij externe verkoop en bij stopzetting”.

“Maar eigenlijk zijn er vele redenen waarom een bedrijf te koopstaat. Persoonlijke redenen, bv. de hoge leeftijd, gezondheids -problemen, … van de ondernemer. Of familiale redenen zoalsgeen (geschikte) opvolger vinden, of de complexe successie -situatie, … en zeker ook financieel-economische redenen:slechte vooruitzichten, men kan nu nog een goede overnameprijsbekomen, of men vreest bv. ook de meerwaardebelasting(alhoewel die er nog niet is), … Sinds 2012 loopt het aantaltransacties op. Daar spelen de genoemde redenen een rol,maar ook nog enkele conjunctuurgebonden elementen: dehistorisch lage intrestvoeten, de zeer grote liquiditeit in de markt– er is in de markt massa’s geld, klaar om te investeren – en deeconomische context. De bedrijven die de Grote Recessie van2008-09 hebben overleefd zijn stabiele bedrijven, dus interessantvoor een overnemer. En tenslotte moet er ook een vraag zijn:en die is er, er zijn veel partijen die willen overnemen. Het is danalleen nog een kwestie van de partijen met mekaar in contactte brengen.”

Wannes Gheysen: “De overnameprijzen zijn ook in opgaande lijn.De ‘multiples’ liggen nu ongeveer gemiddeld op 4,7 voor bedrijvenkleiner dan 5 miljoen € en op circa 7,5 voor bedrijven boven de20 miljoen €. De verkoop wordt afgerond binnen het jaar, en zelfsmeestal binnen de zes maanden, de tijd nodig om de financieringte structureren. 75% van de deals wordt geïnitieerd door de verkoper.”

Wat na de verkoop? Gheysen gaf alvast enkele tips: “Verkoopniet onbezonnen, neem er voldoende tijd voor. Start al met deinvulling van uw nieuwe activiteiten naast uw onderneming, enmaak zeker uw bedrijf minder afhankelijk van uzelf. Spreid uwvermogen. En maak een planning voor uzelf op, maar in overlegmet uw naasten. Het kan zijn dat u terug wil ondernemen nauw verkoop, en dat gebeurt nogal vaak, maar bereid uw nieuwtraject goed voor, en gun eerst uzelf ook wat tijd.”

BART CLAEYS

Eerste ondernemersgetuigenis kwam van Bart Claeys, ex-Kinepolis. Hij beschreef de lange geschiedenis van de ‘cinema’-families van Albert Bert en Rose Claeys, die eerstlos van elkaar een bioscoopimperium uitbouwden en dan mekaartoch gevonden hebben in wat later het Kinepolis-verhaal is geworden, met de succesvolle beursgang in 1998.“Ondernemen is eigenlijk een aaneenrijging van groeicrisissen”,zo stak Bart Claeys van wal.

Johan Sleebus, Wannes Gheysen, Bart Claeys, Lawrence Landeloos,

Marijke Beel, Luc Blyaert (moderator), Philippe Rooseleer, Maarten Kerkhofs,

Wim Weetjens.

Alumni@FEB

10

“En je kan en moet die wel oplossen, maar op een bepaaldmoment komt toch de vraag tot verkoop. Bij ons kwamenverschillende elementen bijeen: er waren meningsverschillen inde beide families over de te volgen strategie, en er was de vraagvan sommige aandeelhouders ‘Blijven investeren? What’s in itfor me?’ Plus de opkomst van een nieuwe fundamentele uitdaging,de digitale, met een noodzakelijke nieuwe kapitaalverhogingvoor groei-investeringen. Uiteindelijk tekenden de families voorverkoop, en dat werd in 2006 in een mum van tijd gerealiseerd,met de begeleiding door Petercam.”

Claeys: “Afgesproken was dat ik na de verkoop nog twee jaarin Kinepolis actief zou blijven. Maar van de ene dag op deandere bekeek men mij daar met andere ogen. Ik had gekozenom voor mezelf een plan te maken, met daarin: blijven onder -nemen, met vastgoed als focus, maar mezelf ook wat gunnen,eerst een grote reis maken, kennis delen o.a. via het geven van gastcolleges, zelf een opleiding volgen nl. postgraduaatvastgoed kunde. En ik ben dus op kleine schaal blijven onder -nemen: begeleiden van startups, investeren in vastgoed en in beleggingen.”

WIM WEETJENS

Radioman Wim Weetjens zullen sommigen misschien nog welkennen van Studio Brussel, enkele decennia geleden, maar hijis vooral de man van radio 4FM, nu JOE (behoort nu totMedialaan). “Vanaf mijn twaalfde was ik al gepassioneerd doorradio maken. Ik gebruikte zelfs de luidsprekers van de plaatselijkesupermarkt. En op mijn zestiende stond ik al op de VRT omecht radio te maken. Ik belandde via-via uiteindelijk op StudioBrussel als presentator. Dat heb ik tot mijn 29ste gedaan. Maarik wist ook wel dat je als presentator nooit ‘Het Grote Geld’ konverdienen, als ik het zo mag uitdrukken.”

“Op mijn 22ste was ik ook met vrienden al in een internet -bedrijfje gestapt. Het radiolandschap werd toen opengebroken.In 1998 werden nationale commerciële radiofrequenties geveild.Wij deden een bod, samen met drie goede vrienden en eenexterne partij (Thinkmedia) die 50% min 1 in het kapitaal woustappen. We hadden 1 miljoen euro bij elkaar. Uiteindelijk wonnenwij in september 2001 een licentie samen met QMusic dat deandere licentie binnenhaalde. Achteraf beschouwd was ik toch

wel roekeloos geweest: als we die licentie niet zouden gewonnenhebben was ik alles kwijt geweest. Maar ja, dat is ondernemenhé, passie hebben. Na een moeilijk start is 4FM een succesgeworden, en dat heb ik tot 2005 gedaan. Niemand minder danJohn de Mol (Endemol) via zijn vertegenwoordiger Erik De Zwart,heeft ons toen een niet te weigeren bod gedaan. Bij onze eersteontmoeting na de verkoop zei John de Mol: ‘En nou ben ik jouwbaas.’ Dat was een koude douche: ik had nog maar net mijnkind weggegeven, en dan werd ik daar dan nog eens dubbelen dik op gewezen. In de verkoop was afgesproken dat ik nogeen jaar aan boord zou blijven, maar dat was zeer moeilijk.”

“Wat daarna? Ik heb een stuk van het geld opzij gezet, en eenstuk geïnvesteerd in TV zender LifeTV!, een advertentiezender,waar de advertenties al upfront werden verkocht, een niche -zender, maar dat heb ik ook verkocht. Ik heb nog wat in demedia rondgezworven o.a. bij Sanoma, maar uiteindelijk begeleidik nu bedrijven, meestal in projecten waar communicatie eenbelangrijke rol in speelt.”

JOHAN SLEEBUS

“Normaal weet minder dan 10% van de aanwezigen wat EriksGroup doet, dus jullie doen met 10% niet slecht”, zo steldeJohan Sleebus vast. “In feite begint het voor mij in 1992 in het

DE AANBEVOLEN LITERATUURLIJST VAN BART CLAEYS, EX-KINEPOLIS

• Succesgids voor families met een bedrijf (Theo Compernolle)• Opvolging in het familiebedrijf (J. Lievens)• Teammanagement van het familiebedrijf (J. Lambrechts & K. Baetens)• Blue ocean Strategy (W. Chan Kim)• Het roer omgooien (J. Lambrechts)• De familieboom snoeien (J. Lievens - J. Lambrechts)• Onze ijsberg smelt (J. Kotter en Rathgeber)• Ondernemers zijn ezels (Paul Fentener van Vlissingen)

Laura Rooseleer (1e Bach TEW) en Niki Kokkalas (1e Bach HIR)

11

lokale familiebedrijf Baudouin dat eigenlijk een supermarkt voorde industrie is; distributie van machineonderdelen, en productievan onderdelen op maat. Eriks is een beursgenoteerde groepmet complementaire activiteiten in dichtingen en slurfen.Uiteindelijk mondde de samenwerking uit in een 100% verkoopaan Eriks, zonder het vastgoed. De verkoop was voor de helftin aandelen en de helft in cash. In Eriks zijn het echte ondernemersmet een multichannel-approach. In 2010 volgde de delistingvan de beurs en de machtige eigenaarsfamilie van Vlissingenhad een plan dat ze met mij wilde uitvoeren: tussen 2011 en2015 de omzet verdubbelen van 1 naar 2 miljard euro en detewerkstelling ook verdubbelen naar 8.000. Dat is ook gelukt.Maar in 2015 is op een jaar de tijd de cultuur in het bedrijfcompleet omgeslagen en heb ik een ‘sabbatical summer’ genomen.Nu werk ik o.a. voor private equity. Ik heb sinds die ‘summer’zo’n 150 bedrijven bekeken.”

“Lessons learned. The old model is gone”, zo zei Johan Sleebus.Nieuwe businessmodellen maken opgeld. Een businessplan

maken telt. En communiceer erover. Maar het blijft altijd devraag of je er ook een verdienmodel van kan maken. En kijkinternationaal. Dat moet je nu van meet af aan doen. En weetdat alle bedrijven door verschillende fasen gaan. En elke faseheeft een ander type management nodig. En waarom ik hetallemaal doe? De ervaring is mijn ultieme beloning.”

In de Q&A wezen de verschillende ondernemers er nog eensop dat de bedrijfscultuur echt wel essentieel is. “Dat mag je bijeen bedrijfsovername niet onderschatten. Als de cultuur goedzit, dan is er vertrouwen.” Zegt Bart Claeys. “En Johan Sleebus:“Als het vertrouwen oké is dan vindt men mekaar bij eenverkoop van een bedrijf, de prijs komt dan wel in orde.” WimWeetjens: “De cultuur van het grote Endemol stond haaks opdie van onze kmo. En dat heeft het team wel gedemotiveerd.”En als uitsmijter, Wim Weetjens: “Ondernemen zit in je bloed, jeblijft dat doen. Rentenieren en op een strand gaan liggen? Niksvoor mij, ik zou mij al snel vervelen.”

Fa Quix

OPENING OF THE GLOBAL ENTREPRENEURSHIP WEEK 2017ON NOVEMBER 17TH AT EY

Freddy Nurski, GEN Belgium, invited Pieter Timmermans, CEO of VBO – the Belgian Business Association – and Ministerof Finance Johan van Overtveldt, to open the Global Entrepreneurship Week 2017 in Belgium. The event took place in thepremises of EY in Diegem, near Brussels.

In his key note, The Minister of Finance Johan van Overtveldt stated that the Belgian federal government has taken severalinitiatives over the past few years to stimulate investments in start-ups and promote entrepreneurship. In July 2015, the taxshelter for investments in start-ups was launched and in February of this year, the tax shelter was extended to cover investments through crowdfunding and a legal framework for crowdfunding platforms was put in place. In March a lawwas passed for the creation of Starter Funds which will also benefit from the tax shelter for starters.

All these measures have boosted fundraising for start-up companies. However, it is equally important to ensure that sufficient capital is available for the next phase when start-ups become more mature and develop into scale-ups with the ambition to grow their product or service internationally.

Therefore, Minister of Finance Johan Van Overtveldt recently proposed a set of new measures aimed at facilitating fundraising for scale-ups and growth companies. These measures include the introduction of a tax shelter for growthcompanies, the creation of a scale-ups ecosystem and making the Private Privak/pricaf privée investment vehicle moreattractive for venture capital investments.

… And more in general the federal government took overall measures such as the ‘Tax Shift’ that reduces the labourcosts, and the recent corporate tax reform that will take off on the first of January 2018.

The Global Entrepreneurship Network Belgium Foundation has beenco-founded by n2euro with seven major employers’ organisations inBelgium - Brussels Enterprises Commerce & Industry (BECI), WalloonChamber of Commerce and Industry (CCIW), Union of the MiddleClasses (UCM), Organisation for the Self-Employed and SMEs (UNIZO),Walloon Union of Companies (UWE), Federation of Enterprises in Belgium (VBO-FEB) and Flanders’ Chamber of Commerce and Industry(VOKA). GEN Belgium is an active member of GEN Global, that focuseson stimulating and supporting entrepreneurship in 160 countries.

Alumni@FEB

12

ONDERNEMEN

De Groeiparadox: waarom groei bedrijven soms blokkeert,en hoe dit op te lossen

Matty Paquay en Bart Lodewijckx hebbeneen boek geschreven. Een spraak makendboek in de ondernemerswereld: “De Groei -paradox” met als ondertitel “Waarom groeienondernemingen afremt en pijn doet. En wateraan te doen?” Het succes van het boekis niet toevallig. Het is geschreven op maatvan de ondernemer. Op 25 september 2017kwam Matty zijn boek voorstellen aan devakgroep AFE van Ekonomika Alumni. AFE staat voor Alumni For Entre pre neur shipen heeft Philippe Rooseleer als drijvendekracht. Robin Bruninx, CEO van Encon, een groeionderneming, kwam over degroeiparadox getuigen.

‘Het doel van het boek is ondernemers laten praten over groei -pijnen die ze ervaren of hebben ervaren. Geen gemakkelijkthema. Als je ondernemers vraagt hoe het gaat dan zal je vaakals antwoord krijgen “Jaja, alles gaat goed” terwijl bv. dewinst met de noorderzon vertrokken is, het personeel eengroot verloop kent, of de groei stokt. Maar daar praten ze nietgraag over. Daarom dit boek. Om het thema van de groei -pijnen bespreekbaar te maken. En van daaruit de juisteanalyse te maken met als doel ook het juiste advies tekunnen inwinnen.’

Paquay maakte de problematiek meteen duidelijk met enkelevoorbeelden. Een KMO krijgt een extra klant erbij die deomzet substantieel verhoogt. De ondernemer reageert daaropmet het aanwerven van een extra manager. En plots geeft datproblemen. De ondernemer reageert daarop met nog eenextra aanwerving, maar de efficiëntie stijgt niet, integendeel.Het is brandjes blussen maar geen structurele oplossing. De groei creëert hier meer problemen dan ze oplost. Mensenen soms zelfs de ondernemer worden het na een tijdje beu. Het bedrijf blijft aanmodderen. Wat nu? Hoe geraken we hieruit? Paquay: ‘In plaats van die vele kleine veranderingen,doet de ondernemer er goed aan even afstand te nemen enéén grote verandering door te voeren die goed gedesigned is.

Want brandjes blussen is symptoombestrijding, een groteverandering is een structurele oplossing.’

‘Want het zou toch jammer zijn dat groeipijnen de goestingbij de ondernemer wegneemt. Zo gaat er veel potentieelverloren. Bv. alleen al de beslissing om dan niet verder te willengroeien.’ Al wil ondernemer Robin Bruninx van Encon datenergieprojecten voor bedrijven uitwerkt, o.m. inzake her -nieuwbare energie, het niet alleen op de groeipijnen steken.

Bruninx: ‘Het ondernemingspotentieel wordt ook afgeremd dooronze stijgende welvaart. Hoe groter de welvaart, hoe moeilijkerde stap om te ondernemen. Vele talentvolle jongeren zittenin een gouden kooi, en dat is een hinderpaal.’ Matty Paquay:‘Je moet een beetje een ego hebben, en maturiteit, om succeste hebben als ondernemer.’

Robin Bruninx: ‘Eén van de fouten die ik gemaakt heb wasom geen mensen aan te werven die slimmer waren dan ikzelf.Bang van mijn eigen job te verliezen. Dom natuurlijk. Zo geraakte ik natuurlijk niet van mijn groeipijnen verlost.’

OPLETTEN MET ERVAREN “CORPORATES” AAN TE WERVEN.

Een andere valkuil is het type van manager dat je aanstelt.Matty: ‘Talent uit een vorige fase van het bedrijf moet soms

Matty Paquay en Robin Bruninx.

passen voor de volgende groeifase.' Robin: 'Er is eenlevensgroot verschil tussen een multinationale ondernemingen een KMO. In een multinational wordt alles mooi in vakjesopgedeeld, maar in een KMO loopt dat meestal door elkaaren moet je verschillende functies en jobs kunnen doen. Het vergt veel meer flexibiliteit. Let dus op als je als KMO-ondernemer een “corporate” binnenhaalt. Er is een wezenlijkcultuurverschil. Corporate managers zijn gewoon om te functioneren in een sterk gestructureerd geheel maar zijnmeestal niet geschikt om zelf een structuur in een KMO tecreëren.’ Daar is Matty Paquay het niet helemaal mee eens:‘Je mag cultuur niet verwarren met groeifasen. Corporatesmoeten in een groeifase een nieuwe structuur brengen, maardaar hebben ze vaak geen ervaring mee. 80% haakt af.’

SALES: ZELF DOEN OF MET VERKOPERS?

Moderator Luc Blyaert bracht vervolgens het punt van de“sales” ter sprake. Succesvolle ondernemers die fors groeienkunnen de sales moeilijk loslaten. Robin: ‘Dat klopt. Maar hetis mijn taak een business development plan op te stellen omde salesmensen een fundament te geven. Ik zou zelf de salesmoeten opgeven … maar ik heb nog steeds de beste sales -resultaten van alle verkopers.’

Matty Paquay: ‘Dat is een moeilijke. Het verkoopsverhaalwaar de ondernemer succes mee heeft werkt niet noodzakelijkbij externe verkopers die je binnenhaalt. Die missen bv. devrijheidsgraden van de ondernemers. Ook zijn authenticiteithebben zij niet. Gevolg: door de groei doet de ondernemerde sales niet meer, maar wel nieuwe verkopers, maar de verkoopvalt tegen. De ondernemer reageert met zelf weer de saleste doen, maar eigenlijk is dat cirkeltjes draaien. Hoe oplossen?

Even afstand nemen en een zeer degelijk onderbouwdemarketingaanpak uitwerken’. Robin bevestigt dit: ‘Een goedemarketing kost handenvol geld en brengt niet onmiddellijkiets op. Daarom wordt het vaak verwaarloosd, ten onrechte,want het is essentieel dat je weet voor welke klanten je werkt,of wil hebben, en hoe je dat gestructureerd gaat aanpakken.Wat doet je bedrijf? Dat moet sales kort en goed kunnenuitleggen, de missie en de diensten van het bedrijf.’

DE NIEUWE ROL

Robin Bruninx: ‘Als je pas begonnen bent, dan kan je je alsondernemer permitteren om de procedures te doorkruisen.Het is zowat sturm und drang. Maar nu zijn we te groot gewordenom dat nog te kunnen doen. Ik voel mij nu eerder een generalmanager dan een ondernemer. En ik moet toegeven: dat isminder fun. Ik wil terug de omgekeerde stap zetten, terugmeer ondernemen, terug achter de witte konijnen kunnenaangaan. Want mijn focus is “groei” en niet “veel geldverdienen”.’ ‘Witte konijnen?’ vroeg Luc Blyaert. Robin: ‘Ja,nieuwe opportuniteiten zoeken voor de onderneming. Dát isondernemen.’

Het boek ‘De groeiparadox’ is te koop viawww.degroeiparadox.be/

Twee leden van Ekonomika Alumni (rechts) ontvingen een gratis exemplaar van de Groeiparadox omdat zij volgens de moderator Luc Blyaert ‘de beste vraag hadden

gesteld’. Proficiat aan Michel Verwaerde (Interoute) en Xavier van Raversteyn.

Met dank aan Danielle Vanwesenbeeck, CEO vanMastermail, die zo welwillend was om haar bedrijfs -lokalen in Wilsele voor dit AFE-event van EkonomikaAlumni ter beschikking te hebben gesteld.

13

Alumni@FEB

14

MastermailOndernemer Daniëlle Vanwesenbeeck (Mastermail): Organiseer uw bedrijf zodanig dat het onafhankelijk van u kan werken

In het kader van Alumni for Entrepreneurship (AFE) steldeonderneemster Daniëlle Vanwesenbeeck haar bedrijfslokalen vanMastermail open voor de voorstelling van het boek ‘De Groei -paradox’ van Matty Paquay op 25 september 2017. Wij haddeneen gesprek met haar, wat drijft haar, en wat is haar visie opondernemen en ondernemerschap.

HOE ZOU U UW BEDRIJF MASTERMAILOMSCHRIJVEN?Daniëlle Vanwesenbeeck: Mastermail is een direct mailing-bedrijf. Wij creëren direct mailings voor klanten, wel te verstaanpapieren mailings, en dus geen emailings, die mensengepersonaliseerd thuis in hun postbus ontvangen. Wij hebbeneen modulair aanbod waar onze klanten kunnen in meestappen.Dat kan soms het hele proces zijn, of een deel ervan. Het procesbegint bij de creatie – welke boodschap voor welke doelgroep –over copywriting, data, personalisering, tot productie (printing enafwerking), en dan klaarmaken voor de verzending en af te gevenbij bpost. En ik zei dus modulair, men kan ook slechts een deelvan het proces door ons laten doen. Bv. een bedrijf dat eenopendeur-actie heeft, en de uitnodiging heeft opgemaakt en hetadressenbestand heeft aangeleverd, wel dan doen wij deproductie en de verzending, maar evengoed start dat bedrijf vannul, en vraagt ons om een mooi kaartje te maken, en danontwerpen we dat en printen, plus verzending. Wij kunnen zeerflexibel werken, kleine oplages, maar ook zeer grote. Wij hebbenbv. machines die 8.000 tot 10.000 stuks per uur kunnenverwerken.

WAAROM KOMEN BEDRIJVEN BIJ JULLIE VOOR DITSOORT VAN OPDRACHTEN?Daniëlle Vanwesenbeeck: Eén van de redenen is omdat wij de verzendkosten optimaliseren. Een postzegel voor een genor -maliseerde standaardverzending kost nu 0,73 eurocent als u zelfzo’n brief verstuurt. Bij ons is dat 0,356 cent, dus ongeveer de helft. Dat geldt al vanaf 500 stuks voor promotionele acties.Grote verzenders zoals bv. banken, retailers, … doen dannatuurlijk graag een beroep op bedrijven zoals Mastermail omdatdat voor hen natuurlijk een slok op een borrel scheelt. Als je dan spreekt over adressenbestanden van 100.000 of 200.000records dan kan je zelf wel de rekening maken. Onze toe -gevoegde waarde is enerzijds dat we de return op Direct Mailverhogen en anderzijds dat wij perfect die postale regelsbeheersen, want je moet toch op nogal wat letten. Wij sorterenzoals bpost dat wil, zodat hun automatische sorteermachinesoptimaal kunnen werken, wat voor bpost ook kostenbesparendis, waardoor wij ook die scherpere prijzen kunnen krijgen.

Bedrijven komen bij ons omdat direct mailings niet tot hunkernactiviteit behoort. Er zijn natuurlijk nog bedrijven die het zelfdoen, maar ik zie toch een duidelijke trend naar outsourcing vandat soort van activiteiten, en dan komen wij in beeld. Soms zijner ook redenen waarom het niet ge-outsourced wordt, bv. waarhet om kritische gegevens gaat, die men niet graag vrijgeeft, ofniet extern mag verspreiden. Maar alle promotionele zakenworden tegenwoordig allemaal uitbesteed.

WAAR IS MASTERMAIL GEVESTIGD?Daniëlle Vanwesenbeeck: Wij zijn gevestigd in Leuven (Wilsele),aan de Vaart, in een mooi modern pand, en wij werken met 17 mensen, en zijn nogal kapitaalintensief, met een serie vanhigh-tech printers, en 5 grote omslagvulmachines. Wij groeienjaar na jaar, zelfs wanneer het totale postvolume van bpost datniet doet, bv. een stagnatie in 2016. Ik krijg natuurlijk heelregelmatig de vraag: ‘Met papier, kan je daar nog van leven?’Mijn antwoord is, heel zeker! Ik kan met Mastermail zeker noggoed mijn boterham verdienen, en zoals ik al zei, we kunnen zelfselk jaar groeien. Alleen in 2008, bij de Grote Recessie, heb ik eenterugval gezien in de papieren communicatie die is overgegaanin digitale communicatie. Maar dat waren eerder de nieuws -brieven, niet de echte promotie-advertenties. Voor de rest is hetvooral papieren administratie die verdwijnt, zoals facturen diesteeds meer elektronisch worden verstuurd.

IS HET NIET VERBAZEND DAT DE PAPIERENMAILINGS NOG GROEIEN IN DEZE TIJDEN VANDIGITALISERING?Daniëlle Vanwesenbeeck: Dat lijkt op het eerste gezichtcontradictorisch, maar als je er even dieper op ingaat, is dat tochvrij logisch. Adverteerders, dus onze klanten, bekijken alleadvertentiekanalen, TV, radio, magazines en kranten, … en directmail hoort daar ook bij, en ook de digitale media. Maar … als jekijkt in je mailbox, dan stel je vast dat die wordt overspoeld. Zelf krijg ik dagelijks tussen de 100 en de 150 emails binnen. Je krijgt dat niet meer gelezen. En om je gemoedsrust enigszinste bewaren begin je te deleten, want die delete-toets staat hééldichtbij. Hoeveel promo-emails doe je open? Ik schat zeerweinig. Dan moet je als adverteerder toch wel heel hard opvallen. De concurrentie tussen advertenties via email is heel heel groot.En vergelijk dan eens met uw postbus. Hoeveel direct mails krijgjij wekelijks in je postbus? Drie, vier? Zelden meer. Direct Mail hé.Per week. Dan kan je als adverteerder opvallen. En je kan datniet zomaar ‘deleten,’ het blijft bv. op de keukentafel liggen, envaak kijk je er al eens in.

15

DE MEESTE VAN UW KLANTEN ZIJN BEDRIJVEN,MAAR KOMEN BV. NGO’S OOK BIJ UAANKLOPPEN?Daniëlle Vanwesenbeeck: NGO’s zijn, hoe moet ik het zeggen,heel kostenbewuste klanten. Het hangt ook van de opdracht. Een NGO die viermaal per jaar een goed voorbereide mailing naarzijn leden stuurt, die stuurt aan op zeer scherpe prijzen. Maar jehebt ook NGO’s die reageren op een, zeg maar calamiteit in dewereld, een natuurramp, een catastrofe, … dan komt het er op aan om snel in de bus van de mensen te liggen. Als het opflexibiliteit aan komt, dat is helemaal ons ding. Het komt er dan opaan van ‘de eerste ‘ te zijn? Nu, dat is dan één van de sterkepunten van Mastermail, dat wij heel snel kunnen beslissen. Wij zijneen familiebedrijf, waar het management ook de eigenaars zijn,zodat wij bv. kunnen beslissen om in het weekend door te werken,en dat zijn dan ’s nachts meestal mijn echtgenoot en ikzelf. Mijn echtgenoot is gestart als stille vennoot, hij is burgerlijkingenieur. Wij hebben twee totaal complementaire taken in hetbedrijf, en dat is zeer goed voor het bedrijf. Hij doet hetoperationele, de IT, de programmatie van de machines, de techniek, … Ikzelf doe het algemeen beleid, de externecontacten, … Maar het is altijd mijn ambitie geweest om mijn bedrijfzo onafhankelijk mogelijk van mijn persoon te laten werken. En datis mij, denk ik, gelukt. Vandaar dat ik Mastermail kan combinerenmet mijn parlementair mandaat (noot: Vlaams volksvertegen -woordiger voor Open VLD in het Vlaams parlement).

DAT BETEKENT VOOR U TOCH EEN GROTEEVOLUTIE VOOR IN DIE VEERTIEN JAAR?Daniëlle Vanwesenbeeck: In het begin reed ik zelf met de mailings nog naar het postkantoor, nadat ik eerst eengewaarborgde cheque bij de bank was gaan halen om aan tetonen aan de Post dat er nog genoeg geld op mijn rekening stondom die zending te aanvaarden. Niet te geloven hé!

EN WAT ZIJN DE BELANGRIJKSTE GROEIPIJNENGEWEEST WAARMEE JIJ IN DIE VEERTIEN JAARGECONFRONTEERD BENT GEWEEST?Daniëlle Vanwesenbeeck: ik vind dat ik soms wat lang gewachtheb met te automatiseren. En hoe kwam dat? Omdat ik alsondernemer in het begin zo opgeslorpt was door operationeletaken dat ik onvoldoende afstand nam om strategisch na tedenken. Ik deed alles, de sales, de productie, de facturatie, en ikhad in het begin zelfs geen boekhoudprogramma. En ik zag datalles een eiland was: sales, productie, facturatie. Maar eigenlijkhangt alles aan elkaar. Je moet zorgen dat uw sales (offertes),bestellingen en facturatie aan elkaar hangen want anders heb jegeen controle over je bedrijf. En daar heb ik wat te lang meegewacht. En twee, ik heb ook te lang gewacht met externeexpertise in huis te halen. Maar dat zijn ook serieuze beslissingen,want als je ziet wat dat kost, dan moet die externe expertise ookopbrengen hé. Zo heb ik een salespersoon in huis gehaald die de markt zeer goed kende, maar dat zijn geen goedkopemedewerkers. Maar het was zeker de juiste beslissing, al zijn dat beslissingen waar ik als KMO-bedrijfsleidster van wakker heb gelegen.

Dat is een fout die ik bij veel ondernemers zie: te veel zelf doen, ente lang wachten om externe expertise binnen te halen. Ik hadonlangs een collega-bedrijfsleider aan de lijn, hij klonk moe. Hij zeidat hij elke dag om 5 uur opstond en pas om 23 uur stopte met

werken. Ik heb hem gezegd, ‘Hé, jij bent niet goed bezig!’ Je moetals bedrijfsleider ook aan zelfzorg doen. Zo heb ik driesportmomenten per week, en ik wijk daar niet van af. En als je wilgroeien moet je kunnen delegeren. Dat betekent ook dat je mensen kansen moet geven, en dat je meer de rol van coachen begeleider moet opnemen. Anderzijds doet groeien ookmensen verliezen. Sommigen kunnen echt niet meer mee met de veranderingen, kunnen het tempo niet meer aan, of deverantwoordelijkheden, en dat is ook pijnlijk.

WAT HEB JE ALS WIJSHEID ONTHOUDEN NA DIE14 JAAR ONDERNEMERSCHAP?Daniëlle Vanwesenbeeck: Bv. dat je af en toe eens echt tussende werknemers aan de machines moet gaan staan. En hen danvragen waarom ze hun werk doen zoals ze het doen. De antwoorden zijn vaak heel leerrijk. En als ik als antwoord krijg:‘omdat ik dat al heel lang zo doe’, of ‘omdat dat altijd zo geweestis’, wel daar word ik lastig van. Want de wereld verandert. Als ikkijk naar ons begin 14 jaar geleden dan is dat een wereld vanverschil, dus moeten de mensen ook mee-evolueren, en liefstmee-denken. Nog iets: zet de klant altijd centraal en stel u de vraag‘kunnen we het aan?’. En als ik kijk naar mijn medewerkers, dangaan die toch sneller dan ik zeggen ‘neen, dat gaat niet’ en ik hebecht wel een goed team. En dan vraag ik door en help hen methet zoeken naar een oplossing. En dan gaat het wél. Dat is welhet verschil tussen een bestelling meer of minder hé.

Weet u, zaken doen, dat is verkopen, en dat begint met uw net -werk aan te spreken. Zo begin je. Maar als je groeit moet jemensen aanwerven en opleiden. En dan moet je al die kennis dieje in je hoofd hebt in een structuur gieten, met een nomenclatuurzodat de medewerkers perfect weten wat elke opdracht zalkosten, met de juiste prijs. Dan moet je als bedrijfsleider alleen nogje dashboard in het oog houden. En dan wordt ondernemenplezant en (knipoogt) ook wel een beetje saai. Tot slot, ‘marketing’telt. Het salesverhaal van Mastermail is strikt bepaald en iedereenmoet datzelfde verhaal brengen, met bepaalde woorden. Zodatiedereen in de markt weet wat Mastermail nu exact doet. Daar benik zeer streng in (lacht).”

Fa QuixPhilippe Rooseleer

BOEKONOMIKA“OVERHEIDSOPDRACHTEN VOOR BEGINNERS”Pol Verbeke, alumnus (TEW promotie 1975) en Ekonomika Alumni lid, heeft zijnboek over ‘overheidsopdrachten’ herschreven. Een aanrader voor iedereen die wil meedingen voor overheidsopdrachten. Wij hadden een gesprek met hem.

WAAROM HEB JE DIT BOEK GESCHREVEN? OF BETER GEZEGD HERSCHREVEN?Pol Verbeke: “Overheidsopdrachten zijn bij uitstek een econo -mische materie. Concreet gaat het over de uitvoering vanwerken, het aankopen van producten en het uitbesteden vandiensten niet alleen door overheidsbesturen, maar ook doorgesubsidieerde instellingen zoals ziekenhuizen, scholen,woonzorgcentra, enz. De wetgeving is complex en juridischeteksten zijn sowieso moeilijk leesbaar voor niet-juristen. De teksten worden gekenmerkt door lange volzinnen metbijzinnen en bijzinnen van bijzinnen.

In het boek ‘Overheidsopdrachten voor beginners’ kan de lezerin een bevattelijke, niet-juridische, taal de verschillende stappenin een overheidsopdracht volgen, gaande van de bekend -making van de opdracht tot de gunning en uitvoering ervan. Het boek is voorzien van tal van voorbeelden zodat de lezer nietenkel de theorie begrijpt, maar ze ook concreet kan toepassen.

Vier jaar geleden heb ik de eerste versie van het boekgeschreven. Omdat de wetgeving overheidsopdrachten alweergrondig gewijzigd is, heb ik een volledig herwerkte editiegeschreven, die aangepast is aan de zeer recente wetgeving.In die zin zijn aanbestedende overheden en bedrijven weerallemaal ‘beginners’ in overheidsopdrachten.”

ZIJN DE MEESTE BEDRIJVEN DAN NIET GOED OP DE HOOGTE VAN DE WETGEVING EN VAN HET BELANG VAN OVERHEIDSOPDRACHTEN VOOR HUN BEDRIJF?Pol Verbeke: “De wetgeving overheidsopdrachten is bij uitstekeen Europese wetgeving in het kader van het vrij verkeer vangoederen en diensten binnen de Europese Unie. De regelsworden steeds complexer, zeker voor grote opdrachten.Offertes, ingediend door bedrijven, worden vaak onregelmatigverklaard, omdat ze niet voldoen aan alle juridische regels,terwijl het aanbod inhoudelijk niet eens geëvalueerd is.Procedures wegen dikwijls zwaarder door dan de economischerealiteit van vraag en aanbod. Niet verwonderlijk dat bedrijven

die in essentie hun producten, diensten of werken willenverkopen, vaak onvoldoende vertrouwd zijn met de regelgeving.”

HOE GROOT IS DIE MARKT VAN DE OVERHEIDS -OPDRACHTEN, EN HOE IS DIE ONGEVEER ONDER VERDEELD?Pol Verbeke: “Van het aandeel in het bruto binnenlands product,dat gerealiseerd wordt via overheidsopdrachten worden geenstatistieken bijgehouden. Toch kunnen we hiervan een schattingmaken aan de hand van de cijfers uit de nationale rekeningen.

De meest recent gepubliceerde gedetailleerde nationalerekeningen dateren van 2015. Het bruto binnenlands productbedraagt afgerond 410 miljard euro. De collectieve consumptievebestedingen van de overheid bedragen 34 miljard euro. Voor sommige bestedingen en investeringen, zoals de aankoopvan gebouwen, is de wetgeving overheids opdrachten niet vantoepassing, maar anderzijds beperkt de toepassing zich nietenkel tot de overheid, maar ook alle gesubsidieerde instellingenvallen hieronder.

Wat de bedrijfssectoren betreft, geven de nationale rekeningende volgende onderverdeling van de investeringen voor deoverheid: niet-residentiële gebouwen en overige bouwwerken72 miljard, vervoermiddelen, IC-apparatuur, telecomapparatuur,overige machines, apparatuur en wapensystemen, onderzoeken ontwik keling, computerprogrammatuur en databanken.

In de nationale rekeningen vinden we geen detail van de consump - tieve bestedingen per bedrijfssector. Overheids opdrachten zalje vooral terugvinden in de sector van de groot handel en in dedienstensector, eerder dan in de productie bedrijven. Sommigebedrijven leveren hun producten of diensten voor het grootstedeel aan institutionele klanten en maar weinig aan particulieren.

Voorbeelden hiervan zijn leveringen van medisch materiaal,incontinentiemateriaal, industriële wasserijen en catering vanvoeding. Hun afnemers zijn overheidsinstellingen, ziekenhuizen,woonzorgcentra, scholen. Die moeten voor hun aankopenallemaal de wetgeving overheidsopdrachten volgen.”

Alumni@FEB

16

17

WAAR MOETEN BEDRIJVEN DIE NOG NIET HEBBENDEELGENOMEN AAN OVERHEIDSOPDRACHTENZOAL OP LETTEN? WANNEER MOETEN ZE ER NIETAAN BEGINNEN, EN WANNEER ZIJN ZE ER WELVOOR GESCHIKT?Pol Verbeke: “Bedrijven moeten zich ervan bewust zijn dat deaanpak in een overheidsopdracht nogal verschilt met die inB2B- of B2C-contracten. De aanbestedende overheid bepaaltzelf de voorwaarden van de opdracht, die ze neerschrijft in eenbestek. Om het cru te stellen: de voorwaarden van de opdracht zijnte nemen of te laten. Bij grote opdrachten vanaf 209.000 euro excl.BTW mag niet onderhandeld worden, maar zelfs indien onder -handelingen toegelaten zijn, gaan die enkel over de inhoud vande ingediende offerte, niet over de voorwaarden van de opdracht.Het is geen onderhandeling van ‘geven’ en ‘nemen’. Bedrijven diezich hiermee niet kunnen verzoenen, beginnen er beter niet aan.

Je moet ook vertrouwd geraken met nogal wat termen en regelsvoor je als bedrijf aan een overheidsopdracht begint. Het boek‘Overheidsopdrachten voor beginners’ zal je hierbij ongetwijfeldvan nut zijn.”

WAT ZIJN VEEL VOORKOMENDE VALKUILEN WAARBEDRIJVEN INTRAPPEN ALS ZE MEEDOEN AANOVERHEIDSOPDRACHTEN?Pol Verbeke: “Bedrijven merken bij de aankondiging van eenopdracht dat ze nog minstens een maand hebben om hunofferte in te dienen met als gevolg dat ze het bestek aan de kantleggen en er veel te laat aan beginnen. Er rest dan geen tijdmeer om vragen te stellen over onduidelijkheden, waardoor hunofferte niet of onvoldoende beantwoordt aan wat de aanbe -stedende overheid wil.

Waar bedrijven ook over struikelen, is het onderscheid tussenselectiecriteria, gunningscriteria en technische specificaties.Selectiecriteria onderzoeken het financieel, economisch entechnisch vermogen van het bedrijf zelf aan de hand van bv. omzet, referenties, technische infrastructuur, enz. Er wordenminimumvereisten per selectiecriterium gesteld, waaraan hetbedrijf moet voldoen.

Als bedrijf moet je eerst geslaagd zijn in de selectiefase vooraleerje aanbod beoordeeld wordt. Gunningscriteria evalueren het

aanbod van werken, producten of diensten. Belangrijk isrekening te houden met de waarde van elk gunningscriteriumen de onderlinge verhouding. Hecht de aanbestedendeoverheid vooral belang aan de prijs of spelen anderegunningscriteria zoals de kwaliteit en de dienstverlening eenbelangrijke rol? Technische specificaties zijn dan weer minimaleeisen, waaraan de werken, producten of diensten moetenvoldoen. Daarnaast zijn er nog de formele wettelijke regels,waaraan het bedrijf en de offerte moeten voldoen. Vooraleer jeals beste uit de rangschikking kan komen, zijn er dus heel watvalkuilen, waar je niet mag intrappen.”

KUNNEN BEDRIJVEN DIT ALLEEN, OF IS EENGESPECIALISEERDE BEGELEIDING BELANGRIJK?Pol Verbeke: “Bedrijven kunnen dit alleen, maar overheids -opdrachten is hun corebusiness niet. Gespecialiseerdebegeleiding is dus zeker welkom. Een bestek analyseren alsonafhankelijke adviseur en het ontwerp van offerte vergelijkenmet het bestek kan een belangrijke ondersteuning bieden omniet in een valkuil te trappen en accenten te leggen met het oogop het indienen van een betere offerte. Tot slot nog enkele tipsvoor bedrijven:

• stel als ondernemer vragen over onduidelijkheden, ook naeen infosessie. Dit kan op een vriendelijke commerciëlemanier in de zin van ‘om een betere offerte te kunnenindienen, had ik graag volgende verduidelijking…’ Dit isbelangrijk om ondubbelzinnig te begrijpen wat de aanbe -stedende overheid bedoelt;

• wacht niet te lang om vragen te stellen. Fouten moet menten laatste 10 dagen vóór de uiterste ontvangstdatum vande offerten signaleren. Dan kan de aanbestedende overheidde uiterste ontvangstdatum nog uitstellen, indien door defouten geen vergelijking van de offerten mogelijk is;

• wijk niet af van het bestek;• volg in uw offerte de chronologie van het bestek met

verwijzing naar de artikels;• voeg niet uw algemene verkoopsvoorwaarden toe, want die

zijn vaak in strijd met sommige wettelijke bepalingen of metde voorwaarden in het bestek.

Fa Quix

BIO POL VERBEKE

• Geboren in Kortrijk op 10 mei 1953.• Lager onderwijs en Grieks-Latijnse humaniora aan het Sint-Aloysiuscollege in Menen.• Sedert 1979 woonachtig in Gent.• Gehuwd, 2 kinderen en 4 kleinkinderen.

Studies Licentiaat Toegepaste Economische Wetenschappen van 1971 tot 1975 aan faculteitFEB van de KU Leuven. Geaggregeerde voor het hoger secundair onderwijs behaald in 1976.Voorzitter STUKOKOM en studentenafgevaardigde faculteitsraad, bureau van de faculteiten departementsraad 1975-1976 van FEB. Bijzonder licentiaat menselijke ecologie behaaldin 1991 aan de Vrije Universiteit Brussel. Getuigschrift verkeers- en vervoerseconomie behaald in 1995 aan de Universiteit Gent.

Beroepsmatig eerst circa 20 jaar actief in begroting, financiën en boekhouding. Nadien en intussen ook al meer dan 20 jaarbezig met de praktische toepassing van de wetgeving overheidsopdrachten, eerst 16 jaar als Hoofd Aankoop en Logistieken adviseur overheidsopdrachten in OCMW Gent, sedert 4,5 jaar als auteur en zaakvoerder van de bvba ADOVOP, wat staatvoor advies in overheidsopdrachten (zie www.adovop.be).

Alumni@FEB

REFERENTIES BOEK “OVERHEIDS -OPDRACHTEN VOOR BEGINNERS”

Auteur: Pol VerbekeD/2017/0147/442ISBN 978 90 4863 179 7Bestelcode: 202 171 112© 2017 die Keure

Kleine Pathoekeweg 38000 Bruggetel. 050 47 12 72fax 050 33 51 54professional.publishing@diekeure.bewww.diekeure.be

Prijs: € 49Zie website https://www.diekeure.be/nl-be/professional/8517/overheidsopdrachten-voor-beginners

19

Alumni@FEB

Van onze correspondente in Israël Kibbutz Ketura, een mooivoorbeeld van vernieuwing

We hebben het ooit allemaal op schoolgeleerd: “een kolchoz was een vorm vancollectieve boerderij in de vroegere Sovjet-Unie”. Welnu, de Israëlische kibbutz wasvolledig gebaseerd op dat Russische model.Een kibbutz was een collectieve gemeen -schap in Israël, traditioneel gebaseerd oplandbouw. De kibbutzim (= het meervoudvan kibbutz) begonnen als utopischegemeen schappen, een combinatie vansocialisme en zionisme. Sinds lang heefthet oude model van de kibbutz afgedaan en werd er gezocht naar vernieuwing. Vooral financiële vernieuwing! Dat brachtgrote veranderingen mee: kibbutzim werdengeprivatiseerd, de leden gingen in de privatesector (dus buiten de kibbutz) werken, erwerd samengewerkt met de industrie, …

ALGENEen mooi voorbeeld van dit alles is kibbutz Ketura gelegenop ongeveer 50 km ten noorden van Eilat, in de Arava-vallei.Eind jaren ‘90 werd, door toedoen van een lid van de kibbutz,Algatechnologies opgericht in Ketura. Algatechnologiescultiveert commerciële micro algae met kibbutz Ketura alsmede-eigenaar!

De groei van deze algen begint in een laboratorium waarnaze worden overgeplaatst in zeer lange glazen pijpen, gevuldmet water. Het water geeft zuurstof en mineralen aan de algenen het klimaat in de Arava samen met een hoge lichtintensiteitdoen de rest. Als de algen volgroeid zijn kleuren ze rood. Opdat ogenblik worden ze uit het water gehaald en gedroogd.Dan worden ze naar India of Duitsland gestuurd in outsourcingom het rode pigment, dat een zeer kwalitatieve antioxidant is,uit de algen te halen. Dát product komt terug naar de kibbutz,wordt daar verpakt en dan verkocht aan vooral Japan enCanada. Afhankelijk van het seizoen heeft men een oogst op1 maand tot 6 weken tijd.

En nu komt het: 1 kilogram algen bevat 4% pigment dat geldwaard is want de verkoopprijs van 1 kg pigment is 10.000$!Maak zelf de rekening: er zijn vele algen nodig om een kgpigment te verkrijgen, maar je kan er mooi geld mee verdienen.

ZONNE-ENERGIESinds 2011 is de kibbutz ook partner in de Arava PowerCompany (APC) die elektriciteit produceert met zonnepanelen.Het eerste veld in Israël werd hier opgericht, een veld van4,95 MW. In 2015 werd een tweede veld geopend van, ditkeer, 40 MW!

Omwille van de algenindustrie en de zonne-energie heeft dekibbutz een flinke financiële ommezwaai kunnen maken. Al hetgeld dat verdiend wordt door de leden van de kibbutz endoor de landbouw én industrie gaan allemaal in één grotekas, de kibbutz-kas, en wordt volledig terug geïnvesteerd inde kibbutz. Vooral de jongere generatie profiteert daar nuvan, al wordt het de kinderen van jongs af aan aangeleerdom te werken. Ze werken één dag per week in de kibbutzi.p.v. naar school te gaan plus 25 dagen in de vakanties. Dan, na hun legerdienst, moeten ze nog eens een jaar gratiswerken in de kibbutz. In ruil voor al dat werk kunnen ze gaanstuderen, volledig betaald door de kibbutz. Wie niet gaatstuderen krijgt op 30-jarige leeftijd eenzelfde som geld

20

uitgekeerd! Zo komen de inkomens en winsten van dekibbutz ten voordele van de jongere generaties. Niemandwordt gedwongen om te studeren, maar het voorbeeld is er,en de meeste jongeren gaan naar de universiteit. 92% vande leden zijn universitairen (bio, chemie, …).Uiteindelijk profiteert iedereen. Een familie in de kibbutz heefteen huis van (maar) 80 vierkante meter en krijgt per persooneen toelage van 1500 NIS (= ongeveer 355 euro). Daar staattegenover dat de kibbutz instaat voor álle verdere uitgavenvan de leden in huisvesting, gezondheid, voeding, cultuur enuiteraard het onderwijs.

Niettegenstaande het feit dat de kibbutz besliste om over testappen op een moderner economisch inkomsten-model,met minder landbouw maar meer ondernemerschap enbusiness, zijn ze beslist fier dat ze nog steeds vasthoudenaan het ‘oude’ model waarbij de kibbutz instaat voor alleuitgaven van alle leden.

Buiten de reeds genoemde activiteiten is kibbutz Ketura ookbekend om zijn “Arava Institute for Environmental Studies”.Elk jaar komen er 40 studenten (van de Ben Gurion Universiteit)studeren waarvan een derde van Noord-Amerikaanse, Canadeseof Europese afkomst is, een derde van Israëlische afkomsten een derde van Arabische afkomst (Palestijns, Jordaans ofIsraëlische Arabieren). Deze studenten zijn in full boardgehuisvest en kunnen hopelijk, dankzij deze internationalesamenwerking, hun steentje bijdragen aan de vrede in dewereld en vooral in deze regio!

An Slevin Lamensanslevin@bezeqint.net

21

Alumni@FEB

22

Nationale Bank overdrijftBelgische gezondheidsuitgavenJohan Swinnen, een kankeronderzoeker aan het UZ Leuven, stapte deze zomer tevoet naar Compostela om geld in te zamelen voor de strijd tegen kanker. Bij zijnzoon Pieter werd zes jaar geleden een hersentumor ontdekt, toen hij 13 was. In verschillende media deed Johan Swinnen zijn aangrijpend, maar tegelijkhartverwarmend verhaal.

In dezelfde periode werd een studie van de Nationale Bankbekend over de efficiëntie van de overheid. Dat zit volgensde Nationale Bank niet goed. Onder meer wat betreftgezondheids uitgaven geeft België veel meer uit dan andereEuropese landen zonder dat de kwaliteit erboven uitsteekt,aldus de Nationale Bank. Dat had Marcia De Wachter, directie -lid van de Nationale Bank, begin mei ook al verkondigd inKnack. Ze vergeleek de Belgische gezondheidsuitgavenmet die in de buurlanden en de drie Scandinavische landenvan de Europese Unie. “We geven pakweg 6 miljard euroteveel uit,” aldus De Wachter. Dat is zo’n 1,5 procent vanhet bruto binnenlands product (BBP).

Zes miljard euro is een fors bedrag. Het verraste me ook, omdatik eerder al las dat België helemaal niet aan de kop zit wat betreftde uitgaven. Een snelle check met cijfers van de Oeso en Eurostatbevestigden mijn vermoedens: de cijfers van de Nationale Bankzijn hoogst merkwaardig en overschatten de Belgisch gezondheids -uitgaven (en die van Finland) en onder schatten de uitgaven vanonze buurlanden en van Zweden en Denemarken.

De Nationale Bank baseert zich op cijfers van Eurostat. Ze berekentzelf de totale gezondheidsuitgaven door de uitgaven door deoverheid (COFOG) en de gezinnen (COICOP) op te tellen.

Ik heb contact opgenomen met Eurostat om te vragen of demethode van de Nationale Bank kan toegepast worden. Eurostatantwoordde me dat ze daar niet op kunnen antwoorden, omdatdit geen officieel door Eurostat gebruikte methode is.

Meer nog, Eurostat meldde me dat in 2011 er internationaal eennieuwe methode werd opgesteld door Eurostat, de Oeso en deWereldgezondheidsorganisatie dat resulteerde in the System ofHealth Accounts (SHA). Eurostat schrijft in hun mail het volgende:

“The SHA shares the goals of the system of national accounts(SNA): to constitute an integrated system of comprehensive,internally consistent, and internationally comparable accounts,which should as far as possible be compatible with otheraggregated economic and social statistical systems.” (eigenonderlijning)

Eurostat publiceert met deze SHA-methode de totale gezondheids -uitgaven, die je dus internationaal kan vergelijken.

De Nationale Bank komt tot heel andere resultaten danEurostat, ook al baseert de Nationale Bank zich dus op cijfersvan Eurostat. De oranje balkjes op de bijgaande grafiek gevenvoor 2014 de cijfers van Eurostat (SHA); de blauwe balkjes decijfers van de Nationale Bank. Eurostat zet België in demiddenmoot ten aanzien van de buurlanden en Scandinavischelanden van de EU; Finland staat achteraan. De Nationale Bankzet België helemaal bovenaan, en Finland tweede.

Met deze bevindingen contacteerde ik de Nationale Bank. Ik vroeghen of ze hun cijfers zouden aanpassen. Ze gaven toe dat hunmethode mogelijks niet exhaustief was (“men kan niet uitsluitendat sommige uitgaven niet opgenomen zijn”), maar verdedigdenhun methode. Uit hun antwoord bleek dat de SHA-methodeniet door de Nationale Bank gebruikt wordt.

Zij schreven onder meer het volgende: “Het grootste nadeel vandeze alternatieve bron “SHA – System of Health Accounts” isdat de gegevens slechts tot 2014 beschikbaar zijn, met weinighistorische gegevens.” Zo zijn de cijfers voor de periode 2000-2014 volgens Eurostat slechts beschikbaar voor drie landen.

Gezondheidsuitgaven (in % BBP) - 2014

Sweden France Germany Netherlands Belgium Denmark UK Finland

11,1

n cijfers Eurostat (SHA) n cijfers NBB

Bron: NNB, Eurostat, Economieblog.be

8,6

11,110,4

11,09,9

10,9

9,8 10,411,2

10,49,9 9,9

8,79,5

10,6

23

Ik antwoordde hen dat hun reactie me nog meer overtuigde datde Nationale Bank haar cijfers over de gezondheidsuitgavenmoet aanpassen als ze een internationale vergelijking maakt.Het samentellen van COICOP en COFOG is niet verdedigbaarals de Nationale Bank tot een begrip wil komen van de ‘totaleuitgaven’ en deze bovendien wil vergelijken met andere landen.Ik gaf daarvoor de volgende redenen:

1. Zoals de Nationale Bank zelf aanhaalt is de methode van deNationale Bank mogelijks niet exhaustief (“men kan nietuitsluiten dat sommige uitgaven niet worden opgenomen”)

2. Eurostat heeft, na vier jaar werk, samen met de OECD en WHOin 2011 een nieuwe methode opgesteld om de gezondheids - uitgaven te berekenen. Uit de mail van de Nationale Bankkan ik opmaken dat de Nationale Bank deze cijfers nietgebruikt en mogelijks deze nieuwe methode nog niet kende.Eurostat schrijft zelf het volgende over het System of HealthAccounts (SHA): “The SHA shares the goals of the systemof national accounts (SNA): to constitute an integrated systemof comprehensive, internally consistent, and inter nationallycomparable accounts” (eigen onderlijning) => voor internationalevergelijkingen moeten de SHA-cijfers gebruikt worden.

3. De voornaamste reden dat de Nationale Bank toch COICOPen COFOG wil gebruiken en niet SHA-cijfers is dat eronvoldoende data zijn om gemiddelden te nemen over deperiode van 2000 tot 2014. Er zijn inderdaad niet van allelanden historische SHA-cijfers, omdat nog niet alle landenhun historische cijfers bijgewerkt hebben op basis van denieuwe SHA-methode. Dat betekent simpelweg dat er noggeen betrouwbare, historische cijfers zijn voor alle landen endat er dus gewoon geen cijfers kunnen gebruikt worden. Als reactie op het gebrek aan cijfers dan maar onbetrouwbarecijfers gebruiken kan natuurlijk niet. Overigens zijn voor 2014SHA-cijfers voor alle landen gekend.

4. Er zijn wel al historische SHA-gegevens voor een aantal landen.België heeft SHA-cijfers sinds 2003 en ook Duitsland,Finland en Zweden hebben sinds minstens 2003 cijfers. De onderstaande tabel geeft de gemiddelde uitgaven voorde Nationale Bank-methode (COICOP+COFOG) en de SHA-Eurostat-methode voor 2003-2014 voor deze vier landen.De SHA-cijfers tonen dat de gemiddelde Belgische uitgavenvoor deze periode lager liggen dan Duitsland en dicht bij dievan Zweden, terwijl de Nationale Bank-cijfers heel andereconclusies geven (met een onderschatting van Duitse enZweedse gezondheidsuitgaven en een overschatting van deBelgische en de Finse).

HEALTH CARE - 2003-2014 - % OF GDP NBB SHA-Eurostat difference

Belgium 10,20 9,65 0,56Germany 9,24 10,53 -1,29Finland 10 8,55 0,96Sweden 8,18 9,24 -1,06

5. De methode van Nationale Bank leidt tot inconsistenties. Zo komt de Nationale Bank tot cijfers voor België en Finlandvoor 2014 die hoger liggen dan de SHA-cijfers (ook al zijn de Nationale Bank-cijfers mogelijks niet-exhaustief). De Nationale Bank zet Zweden dan weer 2,5 procentpuntonder de SHA-cijfers (zie tabel voor 2014). Dit is inconsistent.

HEALTH CARE - 2014 - % OF GDPCOFOG+COICOP SHA difference

Belgium 11,20 10,42 0,78

Denmark 9,90 10,37 -0,47

Germany 9,90 11 -1,10

France 10,40 11,07 -0,67

Netherlands 9,80 10,93 -1,13

Finland 10,60 9,51 1,09

Sweden 8,60 11,13 -2,53

UK 8,70 9,85 -1,15

6. De Nationale Bank schrijft zelf dat de cijfers van degezondheids uitgaven grondig zijn aangepast. Inderdaad,daarom was wellicht de vierjarige oefening door Eurostat,OECD en WHO inzake de SHA-cijfers noodzakelijk en leiddedit in 2011 tot de nieuwe methode van SHA.

Conclusie: op basis van wat Eurostat schrijft en op basis vande argumenten die de Nationale Bank zelf aanhaalt, is hetduidelijk dat de methode van de Nationale Bank niet kan gebruiktworden. Tenzij de Nationale Bank zou kunnen aantonen dat deSHA-cijfers verkeerd zijn.

De discussie over deze verschillen in cijfers is niet onschuldig.De Nationale Bank stelt immers dat België ondanks de hoogsteuitgaven niet de beste gezondheidszorg levert (gemetenvolgens een door de Nationale Bank samengestelde index).Meer nog, zes Europese landen halen volgens de NationaleBank een betere kwaliteit met –soms fors- minder middelen,waaronder Nederland, Zweden en Frankrijk. Grondigehervormingen en besparingen in de Belgische gezondheidszorglijken dan onvermijdelijk.

De Nationale Bank berekende als reactie ook eens de efficiëntiemet de cijfers van Eurostat. Dan blijken er slechts drie landen(Oostenrijk, Italië en Spanje) het beter te doen met mindermiddelen. Zweden, Frankrijk en Nederland leveren wel beterekwaliteit, maar deze landen geven met de nieuwe cijfers gevoeligmeer uit aan gezondheidszorg dan België. Denemarken enDuitsland geven evenveel of meer uit, maar leveren een lagerekwaliteit.

Alumni@FEB

24

Met andere woorden, met de nieuwe cijfers verandert het plaatjegrondig. Dat neemt niet weg dat de Belgische gezondheidszorgefficiënter kan, maar België bungelt niet hopeloos achteraan.We zitten eerder in de subtop. En het kan zelfs zinnig zijn om degezondheidsuitgaven te verhogen, samen met de hervormingendie bezig en gepland zijn.

De publieke en politieke discussie over de gezondheidsuitgavenis letterlijk van levensbelang. Het verhaal van professor Swinnenen zijn zoon illustreert dat. Gezondheidszorg gaat over ziekte,leven en dood, over mensen die kwetsbaar zijn en soms wanhopigop zoek naar een behandeling, wat ook de kostprijs is. Toch iser ook een budgettaire realiteit waarbinnen de zorgverstrekkersmoeten werken. Er moeten vaak harde keuzes gemaakt worden.Dan zijn correcte cijfers onontbeerlijk.

Wanneer de Nationale Bank gezondheidsuitgaven internationaalvergelijkt, moet ze de internationaal gangbare methodegebruiken. Concreet betekent dit dat ze haar gezondheids -uitgaven moet aanpassen. Doet ze dat niet, dan schiet ze tekortin haar opdracht om de politiek en het publiek correct teinformeren.

Andreas Tirez

Ondernemers voor OndernemersOndernemers voor Onder -nemers is een organisatiedie zich inzet voor duurzameontwikkeling in het Zuiden.Meer concreet gaat het omondernemers van bij ons die initiatieven nemen eninspanningen doen om hetondernemerschap in hetZuiden te bevorderen enaldus de ontwikkeling ervante verbeteren. Een aantalleden van Ekonomika Alumnizetten zich hier actief voor in, netzoals bedrijven waarin onze ledenactief zijn.

Op dinsdag 21 november 2017 werd in Brussel het jaarlijkseseminarie van Ondernemers voor Ondernemers georganiseerd, in aanwezigheid van een 300-tal personen. Opvallende sprekerswaren niet minder dan onze Koningin Mathilde en Alexander De Croo, vice-eerste minister en minister van Ontwikkelings -samenwerking. Professor Emeritus Herman Daems, voorzitterBNP Paribas Fortis, was gastheer van dit seminarie, en ook HansMaertens, gedelegeerd bestuurder van VOKA nam het woord. Hij vatte het seminarie mooi samen als volgt: “Bedrijven zullenduurzaam zijn of niet zijn”. Bedrijven die niet duurzaam zijn zullenin de toekomst problemen ondervinden om jonge, gekwalificeerde

medewerkers aan te trekken. Bij die jongere generatie is duur -zaamheid een belangrijk criterium voor de keuze van werkgever.

Deze jongere generatie was ook aanwezig op het congres.Academics for Development, IngenieuxSud, Antwerp ManagementSchool en de Universitaire Stichting voor Ontwikkelings -samenwerking (USOS) lichtten toe hoe ze elk op hun manierstudenten betrekken bij de Duurzame Ontwikkelings-doelstellingen.

Dat biedt alvast mooie perspectieven voor de toekomst. Maar datneemt niet weg dat iedereen een tandje moet bijsteken om tegen2030 de duurzaamheidsdoelstellingen te realiseren. Het verderondersteunen van het ondernemerschap in het Zuiden zal hierbijeen belangrijke hefboom zijn, was een belangrijke conclusie.

Neem voor meer informatie contact op met Sofie Jacobs,sofie@ondernemersvoorondernemers.be

Herman Daems, voorzitter BNP Paribas Fortis, Koningin Mathilde en Minister Alexander De Croo

© Ondernemers voor Ondernemers Leuven

25

VELONOMIKANOG GEEN VOORNEMENS VOOR 2018? KOM MEE FIETSENMET VELONOMIKA!

YOU CAN’T BUY HAPPINESS, BUT YOU CAN BUY A BIKE THAT IS PRETTY CLOSE

Hoe sterk is de eenzame fietser die, krom gebogen over zijnstuur tegen de wind, zichzelf een weg baant … BoudewijnDe Groot kon het niet beter verwoorden. Fietsen doe je liefstsamen, en bij voorkeur met een peloton dat nog iets tevertellen heeft. Vanuit die gedachte trokken we er als studentin 2002 met collega-Ekonomisten op uit met de koersfiets.Zestien jaar later nemen we die draad terug op – niet meerals student, maar als alumnus; geen vertrek aan de Ekobar,maar op een plaats die voor alle Ekonomisten ter landemakkelijk bereikbaar is (nl. de Remysite nabij Leuven, dichtbijde E314). Eénmaal per maand spreken we er af om sameneen tocht te maken rond het Leuvense. De focus ligt niet ophet competitieve, maar des te meer op het koersen metgelijkgezinde Ekonomisten/Velonomisten. Afgesloten wordter bij een pint (weliswaar ook niet in Dulci). Hieronder kunnenjullie alvast meer info vinden:

Wanneer: Op 4 maart; 8 april; 6 mei en 3 juniLocatie: Wijgmaal, Remy-site (Remylaan 4, 3018 Wijgmaal) - voldoende parking is voorzienTijdstip: Afspraak 8.45 u. - Vertrek 9 u. stipt!Afstand: 60-80km (gemiddelde snelheid +- 27 km/u)Parcours: Mix van vlak (richting Mechelen); heuvelachtig (richting Hageland) en als de benen het toelaten, pittig (richting Overijse & Waver)Lokaal: Int Geniep (Wijgmaal)Bevestiging: Via Whatsapp groep/sms na éénmalige ‘inschrijving’ per mail.

Een warme oproep naar alle Ekonomisten om mee te komenfietsen in de spirit van Utile Dulci. Indien interesse, geef onseen seintje per mail naar ludovic.deprez@ekonomika.be enekonomika-alumni@kuleuven.be, en we houden je verder opde hoogte via onze Whatsapp Velonomika groep.

Ut vivat, cresceat et floreat Velonomika! Hopelijk tot binnenkort!

Robert Boute, Ludovic Deprez, Sven Meeuwissen

26

Education@FEB

De pensioenhervorming:back to basicsDe voorbije maanden is er heel wat onzekerheid ontstaan over bepaalde pensioenmaat -regelen en bij uitbreiding over de noodzaak van pensioen hervormingen. Dit is niet goed,noch voor de bevolking op actieve leeftijd, noch voor de gepensioneerden zelf, noch voorde aankomende generaties. En ook niet voor de werkgevers, die nog altijd een van degrootste bijdragers van het pensioenstelsel in ons land zijn. Zij financieren het wettelijkpensioen via sociale bijdragen en nemen ook het grootste deel van de financieringslast van de aanvullende pensioenen voor hun rekening. Zonder exhaustiefte willen zijn, pleit ik dan ook voor een ‘back to basics’-verhaal dat uit een achttal pijlersbestaat. Hierover moet eerst een consensus groeien vooraleer er concreteuitvoeringsmodaliteiten onderhandeld kunnen worden.

HET LICHT VAN DE ZON

Moet er wel een pensioenhervorming komen? Voor sommigenalvast niet. Ga het geld halen waar het zit en verhoog debelastingen. As simple as that. Zij vergeten echter dat er eersteen economische basis moet zijn om vervolgens te kunnenuitgeven. Zij vertrekken nog altijd van de waanidee: “wij moeten

verdelen wat er nog niet is; anderen moeten er maar voorzorgen dat er voldoende welvaart gecreëerd wordt”. Wie dieanderen zijn, is van geen belang voor de pensioen-probleem-ontkenners.

Nochtans is grafiek 1 meer dan duidelijk. De ver grijzings kostenzijn bij ons bij de hoogsten van de EU-zone. Zij zijn grotendeels

27

te wijten aan de ontwikkeling van de pensioenuitgaven (m.n. 50%van de vergrijzingskosten worden veroorzaakt door pensioen -uitgaven). Het licht van de zon ontkennen heeft dus geen zin.

Voorstellen om iedereen 1.500 euro pensioen per maand tebeloven en het geld hiervoor te gaan halen via belasting -verhogingen is al even populistisch als onrealistisch. Pleiten voorstatus quo op pensioenvlak is de kop in het zand steken en leidtons met de vergrijzing in het achterhoofd regelrecht naar deonbetaalbaarheid op termijn. Eerst uitzonderingen (zware beroepen)definiëren op een algemeen stelsel dat nog niet gekend is, is ookonlogisch: iedereen zal nu zekerheid nastreven en dus tot deuitzonderingen willen behoren, zodat de uitzondering de algemeneregel wordt en de hervorming helemaal uitgehold wordt.

8 PIJLERS VOOR EEN ‘FUTURE PROOF’PENSIOENSTELSEL

Hoe kunnen we hervormen zonder een revolutie te veroorzaken?Andere landen kunnen dit of hebben dit reeds gedaan. Waaromzouden wij het dan ook niet kunnen?

In de eerste plaats is het evident dat werken ook in pensioen -termen meer moet lonen dan niet werken. Het verhaal vande twee vriendinnen uit Henegouwen, waar Virginie alszelfstandige een kleiner pensioen kreeg na een loopbaan vanbijna 40 jaar dan Caroline die amper 6 jaar gewerkt had, strooktniet met ons gevoel van sociale rechtvaardigheid.

Vervolgens blijkt dat een soliede pensioenstelsel bestaat uit eencombinatie van drie pijlers: wat je zelf hebt opgebouwd via jeloopbaan in het wettelijk pensioen, het aanvullend pensioen en het individueel pensioensparen. Deze drie combinerenkapitalisatie en repartitie (= verdeling van de financiële lastenover de generaties en inperking impact economische schokken)enerzijds, en collectieve met individuele verantwoordelijkheid (= verdeling van de financiële lasten over de gemeenschap, de werkgever/werknemer, en het individu) anderzijds. Een combi -natie van deze drie pijlers is de beste garantie voor een degelijkappeltje voor de dorst, voor een volgehouden betaalbaarheidonafhankelijk van plotse economische schokken (zie Grafiek 2).

Ook wordt het tijd om het pensioensysteem met punten in tevoeren: in dit systeem werkt men met een referentieloon en eenreferentieloopbaan, en niet met een eenvormige pensioen leeftijd,en stelt een normaal werkjaar 1 punt voor, een zwaar beroepweegt iets meer dan 1 en een gelijkgestelde periode kan insommige situaties minder dan 1 punt voorstellen. Dit moet toelatenom met demografische en economische factoren alsook met deevolutie van o.a. de levensverwachting rekening te houden.Opmerkelijk is dat analyses van o.a. het Federaal Planbureauaantonen dat net de meest kwetsbare groepen (bv. laaggeschooldearbeiders, vrouwen die vroegtijdig gestopt zijn met werken) eropvooruitgaan wanneer het pensioen op punten wordt ingevoerd.Eens consensus over dit nieuwe pensioen systeem kan menbeginnen met de definiëring van de uitzonderingen voor bijvoor -beeld zware beroepen. Anders span je de kar voor het paard.

Het is ook merkwaardig dat een derde van de gemiddeldeloopbaan uit gelijkgestelde periodes bestaat, waarin men nietaan de sociale zekerheid bijdraagt maar wel van de collectiviteitpensioenrechten ontvangt. Er zijn heel wat goede redenen omdergelijk systeem te behouden. Sommige gebeurtenissen dieaanleiding geven tot dergelijke perioden zijn sociaal verantwoord,andere hangen af van persoonlijke keuzes. Men kan al dezerechten op gelijkstellingen best samenbrengen in één korf dieover de gehele loopbaan geplafonneerd is. Ook hier moet ereen evenwicht gevonden worden tussen collectieve enindividuele verantwoordelijkheid.

Op termijn moeten we ook evolueren naar één systeem voorwerknemers, zelfstandigen en ambtenaren. De oorspronkelijkebestaansredenen voor deze drie aparte systemen zijn vandaagniet meer aan de orde. Het verschil tussen een ambtenaren -pensioen van 5.000 euro per maand voor een top-ambtenaarten opzichte van een zelfstandigenpensioen van minder dan1.000 euro per maand wordt vandaag niet meer aanvaard. Het hoger vermelde pensioen op basis van een puntensysteemmoet de transitie naar één stelsel faciliteren.

We zouden het bijna vergeten, maar ook langer werken isonvermijdelijk. De verhoging van de pensioenleeftijd tot 67 jaar,die te land, ter zee en in de lucht bestreden werd, is niet onredelijk.De gemiddelde Belg treedt op zijn 22e toe tot de arbeidsmarkt.Tel daar de loopbaanvoorwaarde van 45 jaar (die al decenniabestaat) bij op, en je komt aan 67. Langer studeren, langer levenen minder werken gaan niet samen met een hoger pensioen.Trouwens, het optrekken van de pensioenleeftijd is helemaalniet zo abnormaal zoals men hier te lande doet uitschijnen (zie Grafiek 3).

Grafiek 2: Combinatie van pensioenregimes verkleintrisico op pensioeninfarct

Grafiek 1: Toename van de leeftijdsgebonden kosten:2013-2060 (reference scenario)

28

Education@FEB

Ook de fiscaliteit mag in het debat over de pensioen hervormingniet ontbreken. Het bruto-pensioen kan bij ons in vergelijkingmet andere landen voor sommige categorieën laag zijn, maarde fiscale gunstbehandeling kan leiden tot hogere netto-pensioenen dan in de buurlanden.

Tot slot is er mogelijks ook nood aan doelgerichte correcties ophet algemeen pensioensysteem. Deze kunnen we realiserenvia de welvaartsenveloppe. In plaats van om de twee jaar debeperkte enveloppe zo lineair en zo algemeen mogelijk teverdelen via een kleine verhoging van alle uitkeringen, zou menmisschien beter de beperkte beschikbare middelen kunnentoewijzen daar waar de noden het hoogst zijn en waar hetterugdringen van mogelijke armoede het grootst is.

VERTROUWEN OPBOUWEN

De noodzaak van een pensioenhervorming staat buiten kijf ende sociale zekerheid, waarin steeds minder actieven bijdragenvoor steeds meer niet-actieven, staat onder druk. Van zodra er duidelijkheid is over de algemene marsrichting inzakepensioenen, zal er vertrouwen ontstaan en zal de concretiseringervan alsook de definiëring van uitzonderingen veel gemakkelijkerworden. In plaats van te kibbelen over een maatregel van 30 miljoen zou men beter debatteren over een future proofpensioenhervorming. Back to basics dus.

Pieter Timmermans(15 oktober 2017)

(Deze tekst verscheen eerder in verkorte vorm op KnackOpinie Online)

Grafiek 3: Wettelijke pensioenleeftijd op 67 jaar … geen uitzondering !

68(2028)

67(2028)

66 (2025)67 (2030)

67(2022)

67*(>2022)

65(2020)

67*(>2020)

67(2029)

67(2014)

61-67(2020)

67(2040)

67*(>2020)

67*(>2020)

> 2020: gepland na 2020*: pensioenleeftijd gelinkt aan

levensverwachting

Bron : VBO

We serve clients from Strategy through Execution

www.pwc.beAudit - Tax - Legal - Deals - Consulting

30

Education@FEB

Why is Belgium’s Public Debt decreasingso slowly?Why is Belgium’s public debt decreasingso slowly? This article argues that the Belgian debt level is close to itssustainable limit. Yet, swimming awayfrom a waterfall becomes harder whenone gets near.

Since 2007, economically turbulent years have pushed Belgianpublic debt to a peak of 106.7% of GDP in 2014. Since then,public debt has decreased, but only slowly, amounting to 105.6%of GDP in 2017. By contrast, debt was reduced six times fasterin the three years following the previous debt peak in 1993. Why is Belgian public debt decreasing so slowly nowadays?

This article argues that economic and demographic develop -ments decreased the government’s ability to achieve largeprimary balances. This hinders debt reduction, bringing Belgiandebt close to its sustainable limit. The country suffers from whateconomists call fiscal fatigue.

THE DEBT LIMIT

Our story starts with a seemingly simple question: What is themaximum level of debt a government can sustain? To reach an

answer, imagine a well-behaving government that adoptsresponsible budgets to avoid defaulting on its debt. After a debtshock (for instance a financial crisis) it increases its primarybalance (the balance excluding interest expenditures) tocompensate for its increased interest payments. As a result, it brings down its debt level again, maintaining the steady-state.

However, the sustainable debt limit origins from the following. It is simply not possible for governments to achieve any primarybalance. Due to political and economic forces, there is a maximumprimary balance governments can achieve. When interestexpenditures exceed this maximum, debt will increase forever.This implies that there is a debt limit which in the first placedepends on the government’s maximum primary balance.Additionally, since debt and the primary balance are expressedin terms of GDP, also economic growth matters.

In the following we argue that Belgium’s fiscal sustainability is indanger, since both the maximum primary balance and economicgrowth decreased over time.

1. The maximum primary balance decreasedWhat is the maximum primary balance the Belgian governmentcan obtain? After the 1993 debt peak of 134.4%, the Belgiangovernment responded with an average primary balance of 5%(!) between 1995 and 2007. This decreased the debt level by anannual average of 3.4% to a minimum of 87.0% in 2007.

However, times have changedand it would be naïve to expectsimilar primary balances now -adays or in the near future.First, the population’s ageingplaces increasingly largerburdens on public health andpension budgets. With the1995 health expenditure level,the 2017 primary balance wouldhave been 2.5% instead of 0.7%of GDP. Second, the 1990swere accompanied by thedisciplining pressure to meetthe Maastricht convergencecriteria to join the Eurozone.

31

And indeed, since the 2014 debt peak, the government onlyachieved an average primary balance of 0.4% (see figure 1).This is about twelve times lower than after the 1993 debt peakand directly results in slow debt reduction.

2. Economic growth declinedThe general trend of declining economic growth also hindersdebt reduction. While Belgium’s GDP grew, on average, by 4.8%in the 1960s, this average declined to 3.6% in the 1970s, 2.2%in the 1980s and 1990s, 1.7% in the 2000s, and only 1.3% inthe 2010s (See figure 2). Lower birth rates and longer lifeexpectancy limit the growth of the working population, and thusGDP growth.

To assess the impact of falling economic growth on public debt,consider the following back-of-the-envelope calculation. A publicdebt-to-GDP level of 100% dilutes to 80.4% after a decade of2.2% economic growth on average. However, after a decadeof only 1.3% average GDP growth, the same level of public debtstill amounts to 87.9% of GDP.

BELGIUM IS CLOSE TO ITS DEBT LIMIT

In short, the current circumstances make it hard for the govern -ment to achieve large primary balances and, consequently, to bringdown its debt level. This also indicates that Belgium is close toits sustainable debt limit. Suppose that a new debt shockincreases the government’s interest payments even further.

Then there will be a moment that the primary balance reachedits maximum and cannot keep pace anymore with the interestpayments. Debt reduction would thus become impossible,investors would charge higher interest rates, and debt wouldexplode.

The European Commission warned about this scenario in itsFiscal Sustainability Report 2015. Based on Belgium’s primarybalances, interest rates, economic growth, and responses todebt shocks between 1950 and 2015, the Commission founda debt limit of around 100% of GDP. This means that Belgiumis currently close to its sustainable level, which is reflected in itsstruggle to reduce public debt: Swimming away from a waterfallbecomes harder when one gets near.

2018 - 2026: CONSOLIDATION EFFORTS NEEDED

Nevertheless, there is good news regarding the future develop mentof Belgium’s public debt, although conditionally. The predictionsoutlined in the Fiscal Sustainability Report give reasons for hope,as long as the Belgian government is able to step up its efforts.The average primary balance over the last four years was 0.4%of GDP, whereas if the government manages to obtain anaverage of 1.6% between 2018 and 2026, debt will decreaseto 89%.

By contrast, if the government maintains its 0.4% average till2026, debt will not decrease further than 98.9% of GDP.Relatively prosperous years will be lost, and worse: Belgium willremain close to its debt limit, and any new debt shock mighthave far-reaching consequences for fiscal sustainability and,indeed, stability. It is currently difficult to reduce public debt, but if the government does not step up its efforts, it maybecome impossible.

Sebastiaan Wijsman

Fig. 2 : Belgium's real GDP growth

-2

0

2

4

6

8

1960 1970 1980 1990 2000 2010

Fig. 1: Belgium's primary balance as % of GDP

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1995 2000 2005 2010 2015

Education@FEB

Masterproefawardin de kijkerThesisprijs vakgroep productie en logistiek: Optimization of trafficlights - Reducing traffic congestion by changing traffic lightconfigurations door Jorien Willems

Het afsluitende hoofdstuk in de opleiding van iedere studentaan de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen wordtgevormd door het schrijven van een masterproef. Voor heelwat studenten is dit een zware opdracht, die heel verrijkend kanwerken voor zowel de student als het betrokken bedrijf of deacademische wereld. Elk jaar worden een aantal van dezemaster proeven beloond met een thesisprijs. Binnen de vakgroepproductie en logistiek ging in het afgelopen academiejaar dethesisprijs naar Jorien Willems met een werk rond de planningvan verkeerslichten. Hierna een kort gesprek met de winnaresvan deze meesterproefprijs.

In het laatste jaar van mijn master handelsingenieur aan deKU Leuven onderzocht ik voor mijn thesis hoe kruispuntengeoptimaliseerd kunnen worden met de simulatiesoftware Arena.Met deze thesis werd ik geselecteerd om mee te dingen voor deaward van beste masterproef uitgereikt door de alumni vereni gingvan de vakgroep Productie & Logistiek. Nadat drie geselec teerdekandidaten een presentatie gaven voor een jury van mensenverbonden aan de alumnivereniging, werd ik uiteinde lijk geselec -teerd als winnaar en won ik een geldprijs van 1500€.

Ik onderzocht of het mogelijk was om een significante reductiein files te creëren door kruispunten met verkeerslichten teoptimaliseren. De filevorming aan kruispunten is en blijft eenzeer actueel probleem. De voornaamste reden voor files aankruispunten is dat veel verkeerslichten slechts één keer wordenafgesteld, terwijl de verkeerssituatie steeds verandert. Dooreen literatuuronderzoek te doen over deze problematiekkreeg ik een beter beeld van de methoden die in het verledengebruikt werden om kruispunten te optimaliseren.

Het simulatiemodel werd ontwikkeld in de software Arena: dit iseen software die veelal gebruikt wordt om productie omgevingente simuleren. Toch bleek uit het literatuuronderzoek dat desoftware ook voor deze toepassing zeer nuttig kon zijn: het laat toe om zeer dynamische modellen te ontwikkelen dieworden bijgestaan met visualisaties en waarbij achteraf ookde optimalisatietool OptQuest gebruikt kan worden. Tijdens onzeeerste master leerden we alreeds werken met de software.Eerst bouwde ik een dummy kruispunt in Arena om te zienwelke inputvariabelen ik nodig zou hebben voor het echtekruispunt. Daarna koos ik een specifiek kruispunt in Leuvendat vaak te maken had met filevorming en simuleerde ik dit.

Het verkeerssysteem werd gesimuleerd om zo het probleemte analyseren en daarna de configuratie van het kruispunt teoptimaliseren. Nadat de werkelijke situatie nagebootst wasin het simulatiemodel, werd de verkeerslichtenconfiguratie zoaangepast opdat de totale wachttijd werd geminimaliseerd.Hiervoor werd er gebruik gemaakt van Arena’s optimali satie toolOptQuest. In de thesis wordt er gedetailleerd besproken hoehet model werd opgesteld en hoe de optimale waardes werdengevonden. Zo kan men in de toekomst het model gebruikenom andere kruispunten te modelleren en te optimaliseren.

De optimalisatie van het gekozen kruispunt verminderde detotale wachttijd van alle verkeersgebruikers op één dag met39,5 uur of 14%. De resultaten van deze thesis kunnen verdergebruikt worden door het Agentschap Wegen en Verkeer omhet kruispunt beter af te stellen. Zij bezorgden mij ook dehuidige lichtenconfiguratie en hoe deze afhankelijk is van dedetectielussen in de grond. Deze afhankelijkheid aandetectielussen werd ook in het model meegenomen.

Mijn thesis voegt waarde toe aan de huidige literatuur doorook complexere elementen die voorkomen in de realiteit teincorporeren in het simulatiemodel. De simulatie werd ookverrijkt met een visualisatie van het kruispunt en de verkeers -lichten. Een vermindering in wachttijden aan kruispunten isook economisch relevant: zo zullen mensen op weg naar hunwerk minder tijd verliezen, is er een kleinere kans om te laatte komen en wordt het makkelijker om aankomsttijden correcterin te schatten. Ook de arbeidskosten en de voertuigkosten vantransportverkeer daalt door een vermindering van de files.

Dankzij deze thesis heb ik erg veel geleerd en is mijn interessein logistiek versterkt, mede doordat ik tijdens mijn masterproductie en logistiek erg goed begeleid werd door de profes -soren en de assistenten. Ook praktische vakken komen aanbod in de master waardoor ik alreeds kon meemaken hoe hetzou zijn om een consultant te zijn voor logistieke projecten.Het was een ideale voorbereiding voor mijn huidige job bijDeloitte. Daar startte ik in september in SAP consultancy enmeer specifiek in warehouse management. Mijn studies gavenme de ideale basis om te starten in de logistieke sector.

Jorien Willems

32

33

CHAIR GASTON EYSKENS

Professor Penny Goldberg: Academicsshould restore the disconnect betweenresearch and trade policy concerns

Thanks to the efforts of Professor

Jan De Loecker of the Faculty of

Economics and Business (FEB), the

academic community of KU Leuven

was able to gain excellent academic

insight from Penny Goldberg, Professor

at Yale University, on the occasion of

her invitation to the Gaston Eyskens

Chair. Her inaugural lecture in Leuven,

on 23 October 2017, addressed

‘Globalization and Economic Analysis

in an Era of Growing Inequality’.

Professor Goldberg started by outlining the current state of playin terms of trade, labor markets, product markets and academicresearch. She concluded the lecture by looking to the future:what are the open questions academics and policy makersshould focus on?

Let us first consider the current situation. The end of World WarII heralded the era of free trade. Trade volumes exploded whiletrade barriers fell to their lowest ever levels. Average US tradetariffs were reduced from around 60% in the aftermath of WorldWar II, to less than 10% from 1980 onwards. Trade volumesexploded, and not just US exports. Many developing countrieswere integrated into world markets (China, India, South-EastAsia, Latin America).

Second, labor markets. In the 1970s, 80s and 90s, there wasan increase in skill premiums. However, polarization in the labormarket started as early as the 1990s. Mid-level jobs, includingblue collar positions in car manufacturing, came under pressureand many jobs were lost. The general decline in US manu -facturing employment has been very tangible over the last 15 years. While manufacturing employment had remained moreor less stable, at the level of nearly 18 million US manufacturingjobs, 6 million jobs have been lost since 2000, with 2.9 millionjob losses between 2000-2003.

Third, product markets. There has been a clear increase in firmprofits since 1980. Is this the result of globalization?

The current academic trade research takes this too much forgranted. Of course, correlation does not imply causation, asProfessor Goldberg pointed out. But what do trade economistshave to say about the role of trade in explaining the recenttrends highlighted above, and especially in labor markets?Professor Goldberg argues that until very recently, the focuswas on aggregate gains from trade, but little interest was shownin the distributional effects of trade (with few exceptions).Moreover, there was a strong belief in the Irrelevance of TradePolicy. The belief was that trade is close to being free, andconsequently trade policy has become irrelevant.

Indeed, as Professor Goldberg explained, one of the maininsights of trade theory is that trade is not a zero-sum game.All participating countries potentially benefit. In “old” theory,gains were realized by exploiting comparative advantages. The result is production efficiency and lower prices for consumers.In “newer” theories, additional gains result from trade: additionalvariety, increased quality, economies of scale, reallocation ofeconomic activity towards more efficient firms. HOWEVER, anequally important insight of trade theory argues that TradeGenerates Distributional Conflicts within a Country. “New”trade theories generate additional channels for conflict: firm

market power, consumer versus firm interests, small versuslarge firms, etc.

34

Research@FEB

Research into the aggregate gains of trade has revealed thatthese gains are limited. But relatively little work has been doneon the distributional effects of trade. There is however a positivetrend in this regard. In order to identify winners and losers, the time-frame of the analysis is important. But how long is the “long run”? And what about mobility? How large are themobility and the general adjustment costs?

BRAZIL

Professor Goldberg gave the example of trade liberalization inBrazil in the early 1990s and the effects on employment, in theshort and long run (research by Dix-Carneiro and Kovak, 2015).This study came to the counter-intuitive conclusion that theimpacts of the distributional effects in the long run were largerthan the impacts in the short run. In this case, a number of jobswere lost in the short run, immediately after the “shock” ofliberalization, but they did not recover. On the contrary, thenegative impact on jobs continued for more than 10 years,without subsequent recovery. The same occurred with regardsto earnings.

In other words, trade policy matters… but until recently, thegeneral perception was exactly the opposite. As the New YorkTimes 2015.4.4 stated, “It is globalization, technology andflawed educational and tax systems that are driving this trend(of increased global trade), not trade pacts.” Another example:“Relative to when I started working as a trade economist in theearly 1980s, the world is completely liberalized. So theincremental gains from anything that could happen as a resultof WTO negotiations are just infinitesimal.’ (Lant Pritchett –2008).

It would seem that free trade advocates had won the battle.What else still needed to be done? “Academic research!” repliedGoldberg. “Is it indeed the case that trade policy has becomeirrelevant, or is the shift of academic research away from tradepolicy simply the result of the difficulties and complexitiesassociated with its measurement?”

CHINA

Examining changes in trade policy is important. Goldberg givesthe example of China. Until its accession to the WTO in 2001,

China was only granted a temporary status of Normal TradeRelations (NTR or the synonym for Most Favored Nation). As such, before 2001, China had to wait every year for the re-approval of NTR status by Congress. China and Chinesetraders had to live with the uncertainty of whether or not theywould obtain this re-approval, or otherwise face much highertariffs (Smoot-Hawley levels). But since China’s membership ofthe WTO in 2001, it has received the status of PermanentNormal Trade Relations (PNTR). Although actual trade tariffs didnot change, the possibility of tariff hikes each year waseliminated, and the uncertainty consequently disappeared. This gave an enormous boost to businesses on both sides ofthe Pacific, and their mutual trade. It gave incentives for USfirms to import inputs and final goods from China. It gaveincentives for Chinese firms to scale up exports. It gaveincentives for US firms to introduce labor-saving technologies.There is a strong link between US manufacturing job loss andthe permanent normal trade relations (PNTR) granted to China.

And yet, the common explanation is that not trade pacts, butglobalization, technology, etc. explain this trend. But Goldberghas doubts in this respect. She acknowledges that more andbetter data are required than ever before. But some barriers arehard to measure, including non-tariff barriers (NTB): behindborder restrictions, regulatory restrictions, etc. However, these‘icebergs of trade costs’ are hard to link to policy. She gave twoexamples of such ‘hidden‘ barriers: greenhouse emissionpolicies and their impact on car makers involving a redistributionof comparative advantages; the Rules of Origin that can favoror disadvantage suppliers from different countries. Goldberg’slogical conclusion: “Are we really in an Era of Free Trade?”

There is a significant gap between the conclusions of academicresearch and the public perception of trade. Goldberg asks:‘how can we make research more relevant to the concerns ofthe public? We should focus more on the distributional effectsof trade, and on transitional adjustment dynamics. In short, wemust make international trade research policy-relevant again!’

Fa Quix

Jan De Loecker, Penny Goldberg en Joep Konings

35

Amazon’s key driver of innovation is ...Research and ScienceOperations and logistics are at the heart of the Amazonexperience. They deliver millions of products tohundreds of countries worldwide at a magnifiedscale. Amazon strongly believes in Research andScience as key drivers of innovation. To date Amazonhas more than 1400 employees with a PhD inOperations, Statistics or Machine Learning, which isnearly triple as much as two years ago. They applyadvanced analytics, mathematical modelling andoptimization to make better business decisions.

To broaden their research science community, Amazon organizedearly October a Supply Chain Optimization (SCO) Faculty Summitin their HQ in Seattle. The SCO Summit is an opportunity forAmazon to exchange ideas with a selection of supply chainfaculty in the area of supply chain optimization. The Summitwas attended by representatives from renowned businessschools, such as MIT, Stanford, Kellogg School of Manage -ment, Columbia University, NYU, and … KU Leuven. Inspired byour visit, we report some of Amazon’s peculiar ways, and howthey benefit science and engineering:

1 Working backwards: always start with the customer todefine new ideas or new processes (never vice-versa).Even at the first stages of new product development, a lotof time is spent in writing an artificial first press release,mainly focusing on what the customer will get: what is thevalue proposition?

2 A strong writing culture: At Amazon they write a lot. Everymeeting is driven by a written document (6-pager);meetings often start with 30-45 mins silence, reading thedocument. This practice is probably the most counter -intuitive practice to many companies, but the advantageof a written document is not only an organization andclarity of thought, it also helps to refine your assumptionsand allows for better questions and feedback. Success atAmazon is tied to the ability to write. This is by the wayalso Jeff Bezos’ favourite leadership principle (above forinstance Customer Obsession, Ownership, Invent &Simplify and Think Big).

3 Be patient with big ideas: Assume that a big idea is a goodidea. If it does not succeed, it may as well be a failure inexecution. Amazon’s first Kindle may have been ugly, theidea was great, so it should not be killed. Don’t confusebad execution with a bad idea.

4 Two pizza teams: small independent teams of about 6-7persons (i.e., what two pizzas can feed) promote a hands-on mentality without hierarchical layers. When interactionbetween two teams is needed, APIs (Application ProgrammingInterfaces) ensure real-time data is seamlessly sharedwithout losing time.

5 Tenets (principles/beliefs): 5-6 philosophies of that teamto facilitate decision making. What is important to theteam and what is not? It helps the team making trade-offs.

6 Moving fast: Speed matters in business. Empower employeesto make decisions fast and independent. Yes, mistakeswill be made when you move fast, but you have to makemistakes to improve and innovate. Amazon has a deepculture of simulation and experimentation (Invent andSimplify). Experimentation is rewarded. If it turns out youwere wrong, don’t be afraid of changing your minds later(make it a two-way door). And make mistakes only once.

Our visit was refreshing and inspiring – it emphasized thatfundamental research and business valorisation can go handin hand. A promising message for the academic and businesscommunity.

Robert Boute & Joren GijsbrechtsResearch Center for Operations Management

FEB, Campus Leuven

Research@FEB

Simon Hazée, doctoral student of Yves Van Vaerenbergh at theDepartment of Marketing, received the 2017 Liam Glynn ResearchScholarship Award. This award honours a high-potential researcher inthe field of service management and is sponsored by the Arizona StateUniversity’s Center for Services Leadership.

Awards and appointments

Jian Wang, guest professor at MSI, was selected as the first recipient of the Eugene GarfieldAward for Innovation in Citation Analysis by Clarivate Analytics, the global leader in providingtrusted insights and analytics. This award was created to honour early-career scientists

The award amounts to $25.000 and the winner also receives access to Web of Science data.

Anthony Simonofski received the best paper award at the IEEE conference on Business Informatics2017 with the paper ‘Citizen Participation in Smart Cities: Evaluation Framework Proposal’.

Eline Van Mieghem won de Belgium India Chamber of Commerce & Industry (BICC&I) scriptumaward met haar masterproef over de effecten van overnames van Westerse ondernemingen op deinnovatie van ondernemingen uit BRIC landen.

Student Gaultier Deconinck (Milieu- en Preventiemanagement) won de ADMB Award voor Welzijn &Preventie met zijn projectwerk ‘Het beheersen van elektromagnetische velden in het UZ Gent’.

Erika De Keyser, student derde bachelor Milieu-en Preventiemanagement, won de award voor het besteeindwerk Milieucoördinator B, uitgereikt door VMx, de beroepsvereniging voor alle milieuprofessionals.

Aimée Backiel, Bart Baesens and Gerda Claeskens have wonthe OR Society’s Goodeve medal for best paper published inthe Journal of The Operational Research Society (JORS) in 2016for their paper ‘Predicting time-to-churn of prepaid mobiletelephone customers using social network analysis’.

The Atlas Copco Research Chair in service systems has been inaugurated on 11 October 2017. The purpose of this chair is to support research regarding management tools which will enable industrial companies to further develop their services strategy. The holders of this new chair are prof. Katrien Antonio and prof. Robert Boute.

36

37

Students@FEB

RETRO

Ekonomika-Praeses in de jaren zestig: Guy VosGuy Vos was Ekonomika-Praeses in 1962-1963, zijnde het 33e werkingsjaarvan Ekonomika. Daarnaast was hij jarenhoofdredacteur van de EkonomikaBerichten, als het ware de verrevoorloper van ECONnect. Freddy Nurski(Ekonomika Alumni) en WilliamMarynissen (Ekonomika) brachten eenbezoek aan deze gewezen Praeses bijhem thuis in Winksele. Bij een sterk bieren een goed glas wijn blikte hij meteenterug op enkele van zijn nostalgischestudentenverhalen, waaruit ook eenzekere rebellie spreekt.

Al snel was het duidelijk, Guy kijkt niet met heimwee, maar met trots enplezier terug op zijn verleden, waarvanEkonomika en Ekonomika Alumniongetwijfeld een groot deel van hebbenuitgemaakt.

EKONOMIKA STUDENTEN

Zijn eerste echte kennismaking met Ekonomika was er een zoalsvelen die meemaakten, de Schachtendoop. Echter, hij was nietzomaar een gedoopte, hij werd bekroond tot Schachtenkoning,zijn naam was meteen gekend. De rest van het jaar heeft hijzowat aan alle activiteiten deelgenomen die Ekonomika aanbood.

Students@FEB

38

Dat deed hij ook de twee volgende jaren, maarhij geraakte steeds dichter bij het bestuur. In zijnlaatste jaar is hij dan Vice-Praeses geworden. En om praeses te kunnen worden, deed hij ernog een specialisatiejaar bovenop. Prof. JulesCardijn keek er op toe dat de praeseskandidatenuit het goede hout waren gesneden en hunengagement voor Ekonomika konden combinerenmet succesvolle studies.

De verkiezingen waren naar gewoonte eentweestrijd waarbij de kandidaten op deverkiezingsclub debatteerden voor winst. MaarGuy Vos besloot om alles op alles te zetten omde verkiezingen te winnen. En zo geschiedde.Voor het eerst werd er gebruik gemaakt vanaffiches en promomateriaal voor het behalen vande overwinning. Als het ware de voorloper van dehuidige vorm van Kiesweek Ekonomika.

Zijn Praesesjaar bouwde verder op de succes -formule van de vorige praesides (cantussen, thé-dansants, bedrijfsbezoeken, galabal, debat -avonden en voordrachten, Kerstrevue, …) maarwerd ook gekenmerkt door het betrekken vanzoveel mogelijk eerstejaars, het opzetten van deeerste meerdaagse buitenlandse reis naar Berlijn,het organiseren van evenementen met de Waalse tegenhangervan Ekonomika (de kickertornooien mondden zo nu en dan wel eens uit in wat ‘onenigheid’ en een super thé-dansant in deRijschool met de Cha-ka-Cha’s), het verder uitbouwen van deEkobar, die het jaar voordien was geopend. Maar hij zette zichook in voor de uitstraling van Ekonomika buiten de Faculteit,o.m.in het Faculteitenkonvent.

Tijdens zijn Praesesschap bestonden de Ekonomika Berichtenal. Maar nog geen Facebook of andere sociale media. Magazinesen kranten waren de meest gebruikte media om te communicerennaar bepaalde doelgroepen. Het is dan ook vanzelfsprekend datdit soort magazines onontbeerlijk was voor een goede werkingvan een studentenvereniging van die omvang.

EKONOMIKA SENIOREN

Na zijn Praesesjaar engageerde Guy zich voor de alumniwerkingvan Ekonomika, toen nog Ekonomika Senioren geheten. In denasleep van het uiterst succesvolle Vlaams WetenschappelijkEconomisch Congres in 1973, ontstond er een nieuwe dynamieken Professor Bob Vanes, voorzitter van de Senioren, drong er opaan om de Ekonomika Berichten te laten uitgeven door deSenioren, zijnde de Alumni. Voorheen werden de EkonomikaBerichten uitgegeven door de studenten maar ook verstuurd aande Senioren. Maar de studenten waren enkele jaren terug gestoptmet de Berichten. Het eerste nummer van de Berichtengerealiseerd door de Senioren verscheen in 1975.

Bij zijn werkgever, het elektriciteitsbedrijf Unerg, later opgegaanin een fusie tot Electrabel (nu Engie), was Guy Vos ookverantwoordelijk voor het personeelsblad. Het leek dan ook deperfecte keuze dat hij het voortouw zou nemen in de EkonomikaBerichten van de Senioren. Het blad werd een 4-tal keer per jaaruitgegeven en telde tussen de 4 en de 8 pagina’s. Een heleopgave als je bedenkt dat zo’n blad uitgeven niet zo vanzelf -sprekend was in die tijd. Veel werd met de hand ontworpen,computerprogramma’s voor dit soort zaken bestonden toen nogniet of stonden niet ter beschikking van de redactie. Later, toenGuy verantwoordelijke was voor Interne communicatie enCommunicatielogistiek bij Electrabel, kon hij wel op professioneleomkadering rekenen.

20 jaar lang heeft Guy Vos het voortouw genomen in het uitgevenvan de Ekonomika Berichten van de Ekonomika Senioren.Meerdere generaties hoofdredacteurs, o.m. Freddy Nurski en Fa Quix, en kortstondig ook Frederik Delaplace en ChrisBurggraeve, heeft hij begeleid op tal van redactieraden, die danook bij Guy thuis werden gehouden. De Berichten zijn blijvenuitbreiden en het magazine is uiteindelijk ook omgedooptgeworden tot de ECONnect zoals we die nu kennen en waarvandit nummer al de twintigste editie vormt! In tegenstelling totvroeger toen de Ekonomika Berichten (ook EkoBerichtengenoemd) alleen door Ekonomika Alumni werden uitgegeven,werken er momenteel drie partijen volwaardig mee aan hetmagazine ECONnect: Ekonomika Alumni, de faculteit enEkonomika (studenten).

William Marynissen

HISTORIEK EKONOMIKABERICHTEN, VOORLOPER VAN ECONNECT

• Eerste nummer van de latere EkonomikaBerichten verscheen in november 1943onder de naam “Berichten van de Handels -kring”. Het was een gestencild nummer van 6 bladzijden. Eerste uitgever was Wim Geebelen, toenmalig praeses en ookontwerper van het Ekonomika-schild.

• Nummer 12 van september 1945 was het eerstenummer in drukvorm.

• Nummer 17 van mei 1946 kreeg voor het eerst de titel “Ekonomika Berichten”.

• In 1965 verscheen het 100ste nummer, eenlustrumeditie.

• Nummer 101 (1965) gaf de Berichten een verjonging,zowel qua formaat als inhoud. Het kwartoformaat werd vervangen door het kleinere 16/2- formaat.

• Met nummer 110 (1967) kregen de EkonomikaBerichten ook een kortere naam “eko”.

• Het laatste nummer waar er een spoor van is, is nummer 116 (1968). Of er later nog meer geweest zijn, weet Guy Vos niet.

• Tot dan waren de Ekonomika Berichten een uitgave van de studenten. Maar ze werden ook verstuurd naar de afgestudeerden, de alumni dus.

• In het jubileumboek “50 jaar Ekonomika” (eind 1979,door Guy Vos trouwens gerealiseerd), is er een foto van “het Winkeliertje”, het magazine van deEkonomika-studenten, nummer vijf, zonder datum. Op een zeker moment zijn de studenten over -geschakeld zijn van “eko” naar het Winkeliertje, een eenvoudige en meer op de actualiteit gerichteuitgave dan de meer volumineuze en meerthemagebonden uitgaven van “eko”. Het Winkeliertjewerd uitsluitend onder de studenten verspreid.

• Het Winkeliertje is ter ziele gegaan, en door destudenten door een andere editie vervangen.

• In augustus 1975 verschenen dan opnieuw de “Ekonomika Berichten”, in tabloid formaat. Maar nu was het een publicatie van de EkonomikaSenioren, later Ekonomika Alumni.

Na het uiterst succesvolle Vlaams WetenschappelijkEconomisch Congres van 1973, drong voorzitter prof. BobVanes aan op een eigen publicatie voor de Senioren. Guy Vos kreeg die opdracht. Twintig jaar lang heeft Guy Vosdan de Ekonomika Berichten uitgegeven, samen uiteraardmet zich opvolgende generaties van hoofd redacteurs enredacteurs. Bij benadering heeft Guy Vos er zowat één volarbeidsjaar aan besteed of meer dan 200 dagen. Maar hijdeed dat graag voor Ekonomika.• In 1985 nemen Freddy Nurski (hoofdredacteur) en

Fa Quix over. Guy Vos blijft verantwoordelijke uitgever.• In 1994/1995 neemt oud-praeses Guy Libens,

toenmalig hoofdredacteur, over en werdovergeschakeld op magazine-formaat.

• 2013: Ekonomika Berichten gaat over in het nieuwemagazine ECONnect dat Ekonomika Alumni samen met de Faculteit uitgeeft. Fa Quix gaat mee over als hoofdredacteur.

• 2017: ECONnect wordt een ‘tripartite’ want ook deEkonomika-studenten komen officieel mee aan boord.

39

Students@FEB

40

Deze editie brengen we verslag uit over de major Entrepreneurship, die zowelbeschikbaar is voor de master TEW als voor de Engelstalige master in BusinessEconomics. De student behaalt het diplomabinnen één jaar, aangezien deze mastersmaar één jaar duren. Voor een master HIRof Business Engineering is de major enkelbeschikbaar in de combinatie “Technology& Entrepreneurship” en deze vervolledigteen student binnen twee jaar.

Bij het horen van deze major denken de meesten onmiddellijkaan het echte, pure ondernemerschap. Omdat de verdereinhoud van deze richting meestal vager blijft, zetten we ze indeze ECONnect in de kijker. Eline Gabriels, studente in demaster toegepaste economische wetenschappen, brengtverslag uit over haar ervaringen met de major Entrepreneurshipdie ze op dit moment volgt.

Eline koos voor de major Entrepreneurship omdat ze al veelpositieve reacties had gehoord over de major met debijbehorende vakken. De vakinhoud bleek meestal zeerinteressant te zijn en de lessen zouden op een boeiende maniergegeven worden, zo werd haar verteld. Na 3 maanden in derichting kan ze deze “geruchten” nu inderdaad beamen.Entrepreneurship lag ook binnen haar interessegebied, aan -gezien het eens “iets anders” was en het het meeste bij haarleek te passen. Eén van de vakken die ze op dit moment zeerboeiend vindt, is “Entrepreneurial Finance”, waarin je als studentmeer inzicht krijgt in de financiële kant van het oprichten vaneen onderneming.

De vakken van de major helpen om inzicht te krijgen in manierenvan aanpak bij het oprichten van een onderneming, maar het isniet zo dat er een soort van optimale theorie bestaat. De lessentonen vooral goede en slechte voorbeelden en de kansen enbedreigingen waarmee je als ondernemer te maken kan krijgen.Daarnaast hangt succes als ondernemer natuurlijk ook deels afvan je persoonlijke kwaliteiten. Het fijne aan de richting is dat zeveel interactieve lessen bevat, waarbij studenten gevraagdworden zelf mee kritisch na te denken over verschillende cases,zo vertelt Eline. Vaak gaat het lezen van een case of het makenvan een groepswerk dan ook vooraf aan de lessen en wordende voorbeelden hieruit vervolgens gebruikt om de theorie teonderbouwen. De groepswerken zijn goed doenbaar eninteressant en helpen je als student ook om te volgen in de les,de grootste focus ligt hierbij telkens in het verwerven vaninzichten uit de cases. Een nadeel van de major Entrepreneurship

is wel dat je heel wat kleinere vakken van 3 studiepunten krijgtvoorgeschoteld, waardoor de workload iets groter lijkt danwanneer je enkel 6 studiepunten vakken opneemt. Daarnaastben je ook verplicht om alle vakken van het pakket op te nemenen blijven er dus geen keuzemogelijkheden over.

In het algemeen geeft de richting de student een breed inzichtin de dilemma’s en problemen van ondernemers in de bedrijfs -wereld. Je kunt oneindig veel richtingen uit met een diplomaEntrepreneurship, zeker aangezien je niet gebonden bent aanbepaalde functies. Op de jobbeurs in het begin van ditacademie jaar kreeg Eline te horen dat de interesse voorstudenten met zo’n “breder” diploma aan het stijgen is. Zelfheeft ze nog geen idee welke richting ze uit wil, maar ze is ervanovertuigd dat er heel wat mooie mogelijkheden zijn.

Veel studenten uit deze richting beginnen na hun studies ookmet hun eigen zaak, maar Eline heeft momenteel niet meteende ambities om al een eigen business op te richten. Haar lijkthet het beste om eerst een paar jaar te werken en ervaring opte doen en vervolgens te kijken wat de toekomst brengt. In principe heeft ze wel de basis gehad om een eigenonderneming op te starten, dus dit zou later ook geen probleemmogen vormen.

De richting is zeer geschikt voor studenten die interesse hebbenin alles wat met ondernemen te maken heeft, of die gewoonnog niet helemaal zeker zijn op welke plek in een bedrijf ze zichzelf later zien. Doordat er zoveel mogelijkheden zijn om binnen het bedrijfsleven nut te halen uit de majorEntrepreneurship, kan Eline de richting dan ook aan iedereenaanraden.

Steffie Trouwen

MAJOR ENTREPRENEURSHIPIN DE KIJKER

Eline Gabriëls

41

Go Global FairMaandag 30 oktober maakte de E-bib

te Leuven plaats voor de allereerste

editie van de Go Global Fair, een event

mogelijk gemaakt door een samen -

werking tussen de FEB en Ekonomika.

Met meer dan 40 landen aan

bestemmingen was de Go Global Fair

dé gelegenheid voor FEB-studenten

om zich te informeren over het verder

studeren in het buitenland. Studenten

konden er terecht voor vragen over

Erasmus, Summer School en hoe te

studeren met een double degree.

De setting bestond uit zo’n 45 verschillende infostanden van deuitwisselingsbestemmingen. Elke infostand werd bezet doorBelgische ex-erasmussers en/of internationale studenten die nuaan het genieten zijn van hun buitenlands avontuur in Leuven.Opvallend was de hoge aanwezigheid van de internationalestudenten die klaarstonden om vragen te ontvangen over hunthuisfront. Daarnaast waren vertegenwoordigers van de FEB vande partij om alle vragen te beantwoorden omtrent de meerpraktische kant van het verder studeren in het buitenland. Zo konje daar als student terecht voor vragen omtrent het studie -puntensysteem, hoe te appliceren voor een bestemmingenzoverder. Leden van het comité onderwijs van Ekonomikahadden ook hun stand waar Summer School centraal stond.

Een hoogtepunt op het evenement was, zonder twijfel, de komst van de ambassadeur van Maleisië. Deze was op dehoogte van de fair dankzij drie Maleisische studenten die zelfaanwezig waren als standhouder. Zo hadden ook andereinternationale studenten iets voorzien. Bij de stand overDuitsland stonden bijvoorbeeld de typische grote bierglazenuitgestald, Hong Kong had dan weer universiteitstruitjes meeen vlaggetjes opgehangen. Die kleine details waren eenmeerwaarde voor het geheel van het evenement.

De bezoekers konden genieten van gratis hapjes en drankjes ennatuurlijk van een antwoord op al hun vragen.

Pol Hoogmartens, student in de 2e fase van de bachelor TEW,getuigt over zijn bezoek aan de Go Global Fair: “Op 30 oktober bezocht ik het ‘Go Global Fair-evenement’ vanEkonomika. Aangezien ik niet naar de algemene infosessie in dePDS-aula kon gaan, was dit een perfecte kans om meer te wetente komen over een eventuele buitenlandse ervaring. Starten deedik met een infomoment over de Summerschools. Eerst kregen wede nodige informatie omtrent voorwaarden, studieprogramma’senz., gevolgd door een boeiende ervaring van een oud-student.Bovenop de algemene informatie was het vooral dit persoonlijkverhaal dat me warm maakte voor een buitenlands avontuur.

Vervolgens ging ik naar de eigenlijke beurs. Aangezien veelstudenten wel op Erasmus willen gaan, maar nog niet wetenwaar naartoe, was het leuk om te zien dat er zoveelbestemmingen present waren op de beurs. Ik verzamelde enkelebrochures, maar stelde vooral veel vragen. Hiervoor was Vice-Praeses Onderwijs, Aurélie Philippe, het ideale aanspreekpunt.Net als zij, ben ik vooral geïnteresseerd in de Scandinavischelanden. Doordat zij zelf naar Denemarken is geweest, kon ze mijn

vragen beantwoorden met zowel algemene informatieals met persoonlijke ervaringen. Naast ‘het Noorden’,ben ik ook nog gecharmeerd geraakt door debestemming ‘Valencia’. Enkele van mijn vrienden,ook aanwezig op de beurs, waren hier al naartoegegaan en spraken vol lof over de mooie stad, de gastvrije inwoners en de interessante vakken.Naast informatie geven was dit evenement dus ookideaal om ervaringen uit te wisselen onder (oud-)studenten. ‘Go Global Fair’, een evenement datEkonomika moet blijven organiseren!”

Met meer dan 200 bezoekers was de eerste editievan de Go Global Fair een succes. De sfeer wasopen en gezellig. De deelnemers waren tevredenover de informatie die hen verschaft werd en destandhouders zelf vonden het fijn hun ervaring enkennis te kunnen delen met anderen. Op naar detweede editie van de Go Global Fair!

Charlotte Mattelin

42

Students@FEB

Go West! (or go east, or south, or north) anddiscover the world!Momenteel is de faculteit Economie

en Bedrijfswetenschappen druk bezig

met het verwerken van de talrijke

uitwisselingsapplicaties van de eerste

ronde. Aangezien er nog steeds veel

studenten twijfelen om in de toekomst

al dan niet op uitwisseling te gaan,

vroegen we aan Melanie Plas om haar

ervaring te delen. Zij zit nu in haar

3e Bachelorjaar TEW en studeert

momenteel aan de University of

Illinois in Urbana-Champaign.

Melanie Plas: "Het was niet altijd even makkelijk om degeschikte uit wisselingslocatie te vinden. Ik moest mij focussenop mijn studies, aangezien dit mee in rekening werd genomenbij de toewijzing van de locaties. Bovendien moet je zelf veelopzoekwerk verrichten om de perfecte bestemming te vinden.Zo heb ik veel tijd gestoken in het vinden van de juiste vakkendie ik kon opnemen en duurde het langer dan verwacht om eenverblijfplaats te vinden. Ook was de hulp die ik in België kreegniet altijd even duidelijk maar uiteindelijk is het mij wel gelukt enheb ik ook veel bijgeleerd.

Vanaf mijn eerste bachelor wist ik al dat ik op uitwisseling wilde,maar dan wel het liefst buiten Europa. Ook droomde ik er altijdvan de Verenigde Staten te bezoeken, maar spijtig genoeg wasdit er nog nooit van gekomen. Toen ik dus na maanden hardwerken eindelijk een plaatsje had bemachtigd, was ikontzettend gelukkig en wist ik dat ik aan het begin stond vaneen groot avontuur.

Toen ik in de V.S. aankwam was ik overweldigd. Ik wist nietgoed wat eerst te bezoeken of wat eerst te verkennen. Zo wouik altijd al eens een hap van een échte hotdog hebbengenomen. Verbaasd was ik over het enorm aanbod koekjes dieje in de winkels terug kon vinden en het opvallend groot aantalfastfoodrestaurants. In het begin wilde ik deze dan ook allemaaleens geprobeerd hebben, maar na enkele te hebben geproefd,verdween deze behoefte snel. Vooral het overaanbod aan vetin het eten waren voor mij een echte teleurstelling. Gelukkigwerd ik al snel bevriend met enkele andere erasmusserswaarmee ik nu vaak samen kook of de net iets gezondereplaatsen ga opzoeken. Ook was het de eerste keer in mijn levendat ik reclameborden zag van een advocatenbureau ofmedicatie die enkel op aanvraag is te verkrijgen.

Het viel mij op hoe veel opener de Amerikanen zijn in tegen -stelling tot Belgen. Zo werden wij enorm hartelijk verwelkomden kwamen wij al snel in contact met de vereniging BIEN. Zij maakten ons wegwijs op de campus van University of Illinoisen organiseerden activiteiten zoals Bar Crawls, Barn Dances ennog zoveel meer, waarbij we telkens zowel in contact kwamen

43

met andere uitwisselingsstudenten als met de lokale student.Zelf had ik hier enorm veel aan aangezien ik al snel mijn vriendenen familie in België begon te missen. Nieuwe vrienden voeldendit ook en dit creëerde sneller een band met elkaar.

Wat mij ook verbaasde was het niveau van de universiteit. Zelf vond ik de leerstof in Leuven veel moeilijker en ook de maniervan lesgeven is hier in de Verenigde Staten helemaal anders. Zo hebben wij eerder tussentijdse testen en groepswerken enniet zoals in Leuven een zeer zware examenperiode. Hiermeebedoel ik zeker niet dat het makkelijk is. Zelf zit ik nog altijd vaakachter mijn boeken en bovendien worden de lessen in hetEngels gegeven, wat ik in het begin toch even wennen vond,vooral dan het Amerikaanse accent.

Ik ben enorm blij met mijn keuze. Ook al was het niet altijd evenmakkelijk en heeft het mij veel moeite en tijd gekost, toch zouik het zo opnieuw doen. Ik ben hier heel gelukkig en ik heb hierveel nieuwe vrienden gemaakt. Ook vind ik het een enormemeerwaarde dat ik een nieuwe cultuur en dus ook een anderemanier van denken heb leren kennen. Zelf zou ik het aaniedereen aanraden om er gewoon voor te gaan!”

Florian Van Loo

Students@FEB

44

WORKSHOP MARKETINGNog tijdens de zomervakantie bliezen meer dan 30 enthousias -telingen verzamelen voor een workshop over marketing encommunicatie, gegeven door Righard Bruyns. Als voormalige

vicepraeses Bedrijvenrelaties en oprichter van zijn eigenmarketingbureau Spice Agency, was hij de geknipte persoonvoor deze eerste sessie. Hij werd hierin bijgestaan door zijn collega Tom Versavel, eveneens een oud-vicepraesesBedrijvenrelaties.

Tijdens een interactieve namiddag kregen we enkele basis -concepten voorgelegd, die we meteen zelf toepasten op hetaankomende Ekonomikajaar. Al van bij de start werden weuitgedaagd hoe we “the extra mile” kunnen gaan voor onze FEBstudenten. Hoe kunnen we als vereniging meer doen dan‘producten aanbieden’? Hoe kunnen we telkens een hele‘beleving creëren’ voor de student? “Ekonomika is Tomorrowland,niet de Colruyt”, een spreuk die ons allen toch is bijgebleven.

Daarnaast gaf Righard ons ook mee hoe we met onzecommunicatie zowel efficiënt als effectief kunnen zijn. Hetbasisinzicht “mix the right place, the right people, the rightmessage and the right moment” stond hierbij centraal. Webrainstormden over alle mogelijke communicatiekanalen voorde vereniging en leerden hoe deze elk voor andere doeleindenhet best ingezet kunnen worden.

Doorheen de hele workshop gingen we aan de slag met de veletips en tricks, om ze meteen in de praktijk te leren omzetten. De aanwezige marketeers-in-wording werden verdeeld in viergroepen en namen elk een onderdeel van de Ekonomika-werkingonder handen. Hoe brengen we onze ontelbare ideeën enevenementen tot bij de eerstejaars? Hoe motiveren we onzestudenten om allemaal samen de derde plaats op de 24-urenloop

PersonalDevelopment bijEkonomikaTalloze studenten hebben zich de voorbije jaren voorbereid op de arbeidsmarkt in workshops of heuse ‘skills programs’ bij Ekonomika. Nieuw dit jaar is de focusop interne workshops voor de meer dan 100 vrijwilligers in de praesidium-,comité- en teamwerking. Zo wil Ekonomika haar enthousiaste medewerkers naasthet harde werk en de onvergetelijke ervaringen, ook specifieke skills bijbrengen.Afgelopen maanden is dan ook de daad bij het woord gevoegd en werden deeerste sessies opgestart. We blikken even terug op de geslaagde workshops over Marketing en LinkedIn

45

te bemachtigen? Slechts enkele vragen waarover we het hoofdhebben gebogen…om met nieuwe ideeën en aangescherpteplannen naar huis te gaan!

WORKSHOP LINKEDINDe andere workshop vond dan weer plaats op 14 septemberen gaf een helpende hand bij het opstarten van een succesvolLinkedIn profiel. Deze werd gegeven door Eva Vanspauwen,

een medewerker van Crossbridge. Crossbridge is een bedrijfdat inzet op het connecteren van Young talents met de echtebedrijfswereld en wilt zo een brug vormen tussen student en bedrijf.

De workshop was bedoeld om de aanwezigen te leren hoe meneen geslaagd LinkedIn profiel moest instellen, aangevoerd metenkele inzichten van Eva. De focus lag vooral op het omzettenvan voorbeelden in de praktijk, maar ze kregen ook wat ‘theorie’voorgeschoteld. Eén van de gegeven tips was bijvoorbeeld hoe men het beste connecties kan leggen. Antwoorden op de vragen wanneer, met wie, op welke manier, … kwamen hierduidelijk aan bod. Verder werd ook de nadruk gelegd op het feitdat het leggen van de juiste connecties ook zeer belangrijk isvoor een rooskleurige toekomst, iets waar iedere student naarstreeft.

Ten slotte werd er ook een fotoshoot georganiseerd die als doelhad om een professionele foto te kunnen instellen op hunLinkedIn profiel. Zo beschikt nu iedere deelnemer over eenprofiel dat niet enkel inhoudelijk op punt staat, maar ook dejuiste uiterlijke kenmerken heeft.

Met het aanbieden van deze workshop wilt Ekonomika zichzowel zelf alsook haar leden professioneel positioneren opLinkedIn en dergelijke media.

Maurane Van Der Veken

Students@FEB

46

Na een lange voorbereidingstijd van het 24-uren team,was het eindelijk zover. 24 oktober 2017, de datumwaarop allen wachtten, of onder studenten beter bekendals de dag van het startschot van de 24-urenloop. Ook ditjaar was het Ekonomika standje meer dan in orde enwerden alle economisten verwacht in de Griekse tempel‘Ekolympia’. Deze stond op een andere locatie dan wegewoon zijn omwille van de werken aan de looppiste maardat weerhield comité Sport en Logistiek er niet van omweer een pracht van een stand neer te zetten. In hetthema van Ekolympia werd er een heuse Griekse tempelgebouwd. Om in de sfeer van de Olympische Spelen teblijven, waren er tevens Griekse eetspecialiteiten voorzien,die de supporters en lopers door alle adrenaline door evenmee naar Griekenland namen.

Om onze lopers te bedanken, waren er een hele reeksmooie prijzen voorzien. In tegenstelling tot de vorige jarenwerd dit jaar gewerkt met een tombolasysteem waarbijeen computer bepaalde prijzen aan willekeurig gekozennamen toekende. Wat niet veranderd is ten opzichte vande vorige jaren is dat, samen met Medica en LBK, ookEkonomika dit jaar weer alles op alles ging zetten om die felbegeerde derde plaats in de wacht te slepen. Alle economisten hadden zich verenigd en creëerden eengroot samenhorigheidsgevoel. Die derde plaats is van ons!

Om 20 uur stipt was het dan zover, het startschot werdgegeven door onze voormalige decaan en huidige rector Luc Sels. Alle lopers begonnen na dit startschot te lopenalsof hun leven ervan afhing en dit allemaal om de eer vanhun studentenvereniging te verdedigen. Ekonomika’seerste loper ging er als een speer vandoor maartevergeefs want al snel stond Ekonomika een half rondjeachter op LBK. Alle man krachten, of beter gezegdloopkrachten, werden ingezet. We zouden en moestenLBK inhalen. De lopers werden enorm aangemoedigddoor de vele supporters langsheen het circuit. Wie in debuurt stond van Ekolympia kon de woorden ‘We areEkonomika’ niet missen, zo luid ging het eraan toe.Uiteraard een enorme hulp en steun voor de lopers wantna 2 uur lopen stonden we al derde.

Mettertijd werd Ekonomika’s voorsprong groter en groter,maar we mochten niet te vroeg victorie kraaien en duswerd nog steeds alles op alles gezet. De moeilijkenachtelijke uren vlogen voorbij dankzij de grote steun diealle economisten boden door te komen lopen en tesupporteren. Hierdoor kon Ekonomika stand houden opdie 3de plaats en liepen LBK en Medica al snel enkelerondjes achter. Op een gegeven moment hadden we eenvoorsprong van meer dan 10 rondjes op de bio-ingenieursgecreëerd. Dit gaf de lopers een adrenalineboost en de supporters riepen de longen nog harder uit hun lijf. Ook zij, die ondertussen door een nacht van roepen enbrullen hun stem verloren hadden, gaven niet op en blevenmet dat schorre geluid de lopers aanmoedigen.

Woensdagnamiddag sloeg de stress toe. Een inhaal -manoeuvre van LBK brak aan en onze strafste concurrentkon ons enkele rondjes bijbenen. Gelukkig kon Ekonomikarekenen op haar trouwe economisten. Iedereen moedigdeelkaar aan, nam zijn/haar vrienden mee als supporter ofloper. Dankzij het grote samenhorigheidsgevoel dat deeconomisten creëerden, kon Ekonomika haar 3de plaatsmet succes verdedigen.

Op 25 oktober, 20 uur kwam er een einde aan dezebewogen editie van de 24-urenloop en konden alle lopersen supporters opgelucht ademhalen. Met op de eersteplaats VTK, tweede Apolloon en jawel op de derde plaatsEkonomika, gevolgd door LBK, die we met een verschilvan 7 rondjes achter ons konden laten. Eén ding is zeker:het was een geslaagde 24-urenloop en dit dankzij allesupporters, lopers en uiteraard de organisatoren. Zonder henwas het nooit gelukt!

Glory glory Ekonomika.

Victoria Tadevosian

Ekonomika weermee op het podiumin de 24-urenloop

47

ECONnect

Driemaandelijks magazine

Gezamenlijke uitgave van de Faculteit Economie enBedrijfswetenschappen van KU Leuven en Ekonomika Alumni, de alumnivereniging van de Faculteit en van Ekonomika-studenten.

Contact: Michael Boelaert,michael.boelaert@kuleuven.be, tel. + 32 16 37 92 36, Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen KU Leuven, Naamsestraat 69, 3000 Leuven

Hoofdredacteur: Fa Quix, fa.quix@fedustria.be

Voorzitter redactieraad: Freddy Nurski, voorzitter Ekonomika Alumni

Kernredactie: Michael Boelaert,Harris Van der Stighelen, FreddyNurski, Fa Quix, William Marynissen,Wilfried Lemahieu, Valerie Molly,Katrien Wauters, SebastiaanWijsman, Griet Blieck

Fotografen: Jan Maryssael, Rob Stevens, Kwong Gueng To

Verantwoordelijke Uitgever:Wilfried Lemahieu, decaan FEBNaamsestraat 69, 3000 Leuven

Druk: Van der Poorten

Heeft u ook interesse om driemaandelijksECONnect toegestuurd te krijgen? Word lid van Ekonomika Alumni of mail naarmichael.boelaert@kuleuven.be