№ 5 анлык л районы ХБМХМТШБне3араслы

13- 4санлы мектептиgeografiya рa’ni oqitiwshisi

4Жуманов Рустемни8 – klass aт

““ 2 3 Фер ана економикалы2 3 Фер ана економикалы3 географиялы районы3 географиялы районы ””

2 3темасында ы саба

3 4 13Саба ты м сети:� - ilmiy ma’qseti: 3 Географиялы орны

81 1 3 , 3 , м т бийий байлы лары хал ы 81 8 33 санааты м транспорты а ында

6 7т синик бери ;� - 7 7 13ра ажландыры шы м сети:

3 7 4 8 81 О ы шыларды ахбарот алы м 3 7 31 7еслеп алы билийетин арттыры ;

� - 3 13тарбиялы м сети: бир бирине7 7 3 5 3 йрети ар алы зара дослы

6 1 31 7 81 ?м н себетин липлестири м 6 7 6 7атанды с йи ге йрети .

3 Саба ты3 Саба ты3 7уралландыры3 7уралландыры : :

%збекстанны4 сотсиол економикалы3 картасы, о3ы7шылар ушын ма2лы7матлар жазыл2ан картошкалар,

Har bir o’quvchiga beriladigan kartochkadagi topshiriqlar

-Har qanday mamlakatning davlat tizimi uni boshqaruv shakli bilan ajralib turadi.- Boshqaruvning ikki asosiy: respublika va monarxiya shakllari bor. - Monarxiya grekcha so’z bo’lib, yakka hokimlik ma’nosini bildiradi.- Monarxiya - hokimiyat davlat boshlig’ining qo’lida boladigan va bu hokimiyat meros etib beriladigan davlat boshqaruv shakli. - O’zbekiston hududida monarxiya boshqaruviga Temuriylar davlatini misol etib olish mumkin.- Monarxiyaning 2 turi: cheklangan ( parlamental) va cheklanmagan shakllari bor. - Cheklangan monarxiyada monarxning ayrim huqiqlari Konstitutsiya bilan cheklangan parlament boshqaruvi shaklidagi monarxiya bo’ladi. -Cheklanmagan monarxiyada monarxga cheklanmagan huqiqlar berilgan.

Har bir o’quvchiga beriladigan

kartochkadagi topshiriqlar

� - Respublika so’zi – grekcha «umumxalq ish» ma’nosini bildiradi. � -Respublikada hokimiyatning oliy boshqarmalari muayyan muddatga saylanadi.� -Respublikada davlat hokimiyatining bo’linishi tamoyillariga asoslanadi. � - Respublikada fuqarolar davlat ishlarini boshqarishda ishtirok etadi.� - Respublikada boshqaruv 2 turli: Prezidentlik va Parlamentlik bo’ladi.� - Prezidentlik respublikada Prezident xalq tomonidan saylanadi.� -Prezidentlik respublikada Prezident ijro etuvch hokimiyatning boshlig’i hisoblanadi� - Parlamentlik respublikada Prezident Parlament tomonidan saylanadi.� -Parlamentlik respublikada ijro etuvchi hokimiyatning boshlig’i Bosh vazir hisoblanadi.

Dars bosqichlari

I. Tashkiliy ishlar. (2 daq) Dars mundarijasi bilan tanishtirish.

II. O’rganilgan material «Jahonning siyosiy kartasi» mavzusi “Refleksiya” mashqi arqali tekshiriladi. 6 min.

III. Yangi mavzu. 5 min. IV. «Ichki aylanalar» mashqini o’tkazish. 22 min. V. Muhokama. 7 min. VI. Dars yakunini chiqarish. 2 min.VII. Uyga tapshiriq berish. 1 min.

I. Tashkiliy ishlar

� Dars mundarijasi bilan tanishtirish.

� Dars atamasining “Bir-birimizga urgatamiz” deb atalish sababini va mohiyatini tushintirish.

II. Refleksiya mashqi

Men o’rganilgan mavzu

bo’yicha .......... bilib oldim.

III. Yangi mavzu

� Har qanday mamlakatning davlat tuzimi uni boshqaruv shakli bilan ajralib turadi. Boshqaruvning ikki asosiy: respublika va monarxiya shakllari keng tarqalgan. Respublika shakli eng qadimdan ma’lum (Qadimgi Rim) bo’lsa ham, uning keng tarqalishi XX asrning ikkinchi yarmiga to’g’ri keladi. 2004-y. ma’lumot bo’yicha jahonda 152 mamlakat bor. Respublika so’zi greksha «umumxalq ish» ma’nosini bildiradi. Respublikada hokimiyatning oliy boshqarmalari muayyan muddatga saylanadi. Respublikada mamlakat hokimiyatining bo’linishi printsipi shakllangan bo’ladi, puqarolar davlat ishlarini boshqarishda ishtirok etadi. Respublikada boshqaruvning 2 shakli: Prezidentlik va Parlamentlik bo’ladi. Prezidentlik respublikada Prezident xalq tomonidan saylanadi va ijro etuvchi hokimiyatning boshlig’i hisoblanadi.

IV. “Ichki aylanalar” mashqi� Buning uchun sinf 2 guruhga bo’linadi, biri ichki stullar

aylanasiga, boshqalari tashqi stullar aylanasiga o’tiradi. Bunda har kim o’z sherigiga qarab o’tiradi. O’quvchilarga ma’lumotlar yozilgan kartochkalar beriladi. Ushbu ma’lumotlar bilan tanishib olish uchun 1 daqiqa vaqt beriladi. Har bir juftlik o’zlarining ma’lumotlarini bir-biriga tushintirib beradi. O’qituvchining ma’lum signalidan keyin tashqi aylanadagilar bir o’rin chapka suriladi va bilib olgan maglumotlarini (o’zlarining kartochkasidagi yozilgan ma’lumotlarni) yangi sherigiga yetkazadi. Tashqi aylanadagi o’quvchilar o’zlarining eng birinchi sheriklariga yetib kelgunga qadar davom ettiriladi. Keyin kartochkadagi ma’lumotlarni bir-biriga qanday yetkaza olganligi va uni qanday yodta saqlab qola olganligi tekshiriladi.

V. Muhokama� -Bugugngi darsda sizlar nimalarni bilib oldinglar? � -Davlat tizimi nima bilan bog’liq?� -Davlatning boshqaruv tizimi qanday bo’ladi?� -Monarxiya nima?� -Monarxiya boshqaruvi haqida nima bilasizlar?� -Respublika nima?� -Respublika boshqaruv shaklining qanday turlari bor?� -Prezidentlik respublika bilan Parlamentar

respublikaning qanday farqi bor?� -Siz o’zingiz yashayotgan mamlakatingizning

boshqaruv shakli haqida nimalarni bilasiz?

VI.Dars yakunini chiqarish O’quvchilarni baholash. 2 daq.� VII.Uyga topshiriq

berish.

№709№711

Tablitsada berilgan mamlakatlarning qaysilari respublika, qaysilari monarxiya ekanligini topish.

№ Davlatlar Monarxiya Respublika1 O’zbekiston.2 Rossiya Federatsiyasi3 AQSH4 Frantsiya5 Buyuk Britaniya6 Italiya7 Germaniya8 Eron9 Afganiston10 Yaponiya11 Daniya12 Saudiya Arabistoni13 Hindiston

14 Braziliya15 Kanada16 Shvetsiya17 Pakiston

18 Turkiya19 Niderlandiya20 Ukraina

Geografiya pa’ni mug’allimiAllanazarova Madina