Project Number: 41433 December 2012

Viet Nam: Transport Connections in Northern Mountainous Provinces Project Manual for Updating and Implementing Resettlement Plan (Vietnamese)

Prepared by social safeguards consultants under TA7245 VIE – Transport Connections in Northern Mountainous Provinces for Provincial People’s Committees of of Bac Kan, Cao Bang, Ha Giang, Tuyen Quang, Yen Bai, and Lao Cai and Joint Coordination Committee (JCC).

This consultant’s report does not necessarily reflect the views of ADB or the Government concerned, and ADB and the Government cannot be held liable for its contents. (For project preparatory technical assistance: All the views expressed herein may not be incorporated into the proposed project’s design.

Hỗ trợ Kỹ thuật TA7245 VIE Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc

TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN

CẬP NHẬT VÀ THỰC HIỆN KẾ HOẠCH ĐỀN BÙ, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ

Ban Điều phối dự án

Tháng 12 năm 2012

Lời nói đầu

Ban Điều phối Dự án (JCC) xin cảm ơn Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) và các chuyên gia tư vấn

Chính sách An toàn xã hội của Hỗ trợ Kỹ thuật số TA7245 VIE- Kết nối giao thông các tỉnh miền núi

phía Bắc đã hỗ trợ thực hiện thành công chương trình Nâng cao năng lực cập nhật và thực hiện Kế

hoạch Tái định cư cho Ban Điều phối Dự án, các Ban Quản lý Dự án của các tỉnh, các Hội đồng đền

bù huyện cũng như các tổ chức đoàn thể. Tổng số mười sáu tập huấn đã được thực hiện từ 14/6

đến 21/8 năm 2012 tại các huyện thực hiện dự án của Bắc Kạn, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Hà

Giang và Cao Bằng với 1054 người tham gia. Sau chương trình đào tạo, các hướng dẫn cụ thể tiếp

theo cũng đã được các chuyên gia tư vấn Chính sách An toàn xã hội trao đổi với các Ban quản lý

Dự án của các tỉnh Bắc Kạn, Tuyên Quang, Lào Cai và Yên Bái đối với công tác kiểm đếm thiệt hại

chi tiết, khảo sát giá thay thế và khảo sát kinh tế-xã hội. Đồng thời, các chuyên gia tư vấn Chính

sách An toàn xã hội đã tham gia vào các cuộc họp tham vấn cộng đồng tại huyện Mường Khương

(tỉnh Lào Cai) để tham vấn về kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết, kết quả khảo sát giá thay thế và

xây dựng chương trình phục hồi thu nhập cho các hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng và các hộ thuộc

diện dễ bị tổn thương do ảnh hưởng hưởng của việc nâng cấp tuyến đường tại huyện này.

Ban Điều phối Dự án xin trân trọng cảm ơn Ủy ban Nhân dân các tỉnh, huyện, xã, Hội đồng đền bù

các huyện cũng như các Ban Quản lý Dự án các tỉnh Bắc Kạn, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Hà

Giang và Cao Bằng, các lãnh đạo thôn/bản, đại diện các tổ chức đoàn thể và đại diện các hộ gia

đình bị ảnh hưởng đã tham gia vào chương trình nâng cao năng lực về cập nhật và thực hiện Kế

hoạch Tái định cư.

Tài liệu hướng dẫn này đề cập đến các khái niệm, nguyên tắc và quy trình cập nhật và thực hiện

Kế hoạch tái định cư và đã được thảo luận trong suốt sáu tháng thực hiện chương trình nâng cao

năng lực. Tài liệu hướng dẫn này bằng tiếng Việt sẽ được phát cho tất cả những người đã tham gia

chương trình đào tạo, các Ban Quản lý Dự án, các Hội đồng đền bù, các cán bộ có liên quan của

các Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh, huyện, xã của tỉnh Bắc Kạn, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Hà

Giang và Cao Bằng. Các Ban Quản lý Dự án và các Hội đồng đền bù huyện sẽ tham khảo và thực

hiện các nguyên tắc cũng như các quy trình đã được trình bày trong Tài liệu hướng dẫn này để

đảm bảo rằng việc lập và thực hiện các hoạt động tái định cư sẽ thành công- không chỉ cho Dự án

Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc- mà còn cho cả cho các dự án khác.

TM/ BAN ĐIỀU PHỐI DỰ ÁN

KT/ TRƯỞNG BAN

MỤC LỤC

I. DỰ ÁN KẾT NỐI GIAO THÔNG CÁC TỈNH MIỀN NÚI PHÍA BẮC........................................................ 1

II. QUY TRÌNH LẬP KẾ HOẠCH TÁI ĐỊNH CƯ ....................................................................................... 2

2.1. Cắm mốc ranh giải tỏa và công bố ranh giải tỏa.................................................................... 2

2.2. Khảo sát thiệt hại chi tiết ........................................................................................................ 7

2.3. Khảo sát giá thay thế ............................................................................................................ 19

2.4. Khảo sát kinh tế-xã hội ......................................................................................................... 26

2.5. Phổ biến thông tin và tham vấn cộng đồng.......................................................................... 32

2.6. Xây dựng chương trình phục hồi thu nhập ........................................................................... 45

III. QUYỀN LỢI CỦA CÁC HỘ BỊ ẢNH HƯỞNG................................................................................... 53

IV. LẬP PHƯƠNG ÁN ĐỀN BÙ, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ...................................................................... 62

4.1. Yêu cầu lập Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư.............................................................. 62

4.2. Lập Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư trong dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi

phía Bắc ....................................................................................................................................... 63

4.3. Nội dung của Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư ........................................................... 63

V. CẬP NHẬT KẾ HOẠCH TÁI ĐỊNH CƯ ............................................................................................. 66

5.1. Yêu cầu cập nhật Kế hoạch Tái định cư ................................................................................ 66

5.2. Cập nhật Kế hoạch Tái định cư trong dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc 67

5.3. Nội dung của Kế hoạch tái định cư cập nhật ........................................................................ 68

VI. THỰC HIỆN CHI TRẢ ĐỀN BÙ, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ ................................................................. 74

6.1. Thực hiện chi trả đền bù, hỗ trợ ........................................................................................... 74

6.2. Thực hiện tái định cư các hộ bị ảnh hưởng .......................................................................... 76

6.3. Thực hiện các hoạt động phục hồi thu nhập......................................................................... 79

VII. GIẢI QUYẾT CÁC THẮC MẮC, KHIẾU NẠI.................................................................................... 82

7.1. Thực hiện giải quyết thắc mắc, khiếu nại trong Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi

phía Bắc ....................................................................................................................................... 82

7.2. Các bước thực hiện giải quyết thắc mắc, khiếu nại .............................................................. 83

VIII. GIÁM SÁT VIỆC THỰC HIỆN ĐỀN BÙ, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ.................................................... 86

8.1. Thực hiện giám sát trong Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc ................. 86

8.2. Các bước thực hiện giám sát trong Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc .. 86

CÁC PHỤ LỤC.................................................................................................................................... 90

Phụ lục 1: Bản tự kiểm kê tài sản bị ảnh hưởng của hộ gai đình ................................................ 91

Phụ lục 2: Biên bản kiểm đếm thiệt hại chi tiết tài sản bị ảnh hưởng ....................................... 100

Phụ lục 3: Mẫu tổng hợp kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết theo từng hộ gia đình................. 110

Phụ lục 4: Mẫu ước lượng kinh phí đền bù, hỗ trợ, tái định cư................................................. 118

Phụ lục 5: Mẫu bảng hỏi khảo sát kinh tế-xã hội hộ gia đình.................................................... 119

Phụ lục 6: Gợi ý phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm tập trung .................................................. 127

Phụ lục 7: Mẫu biên bản cuộc họp tham vấn cộng đồng cấp xã ............................................... 129

Phụ lục 8: Mẫu biên bản tham vấn cộng đồng cấp thôn ........................................................... 133

CÁC BẢNG

Hộp 1: Các hạn chế thường gặp trong cắm mốc ranh giải tỏa hiện nay ........................................... 2

Hộp 2: Các hạn chế thường gặp trong việc công bố hành lang thu hồi đất hiện nay........................ 4

Hộp 3: Các hạn chế thường gặp trong thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết hiện nay ..................... 9

Hộp 4: Các câu hỏi thường gặp trong quá trình kiểm đếm thiệt hại chi tiết ................................... 16

Hộp 5: Vấn đề áp giá đền bù cho đất đai và tài sản hiện nay.......................................................... 19

Hộp 6: Các câu hỏi thường gặp về khảo sát giá thay thế ................................................................ 25

Hộp 7: Các câu hỏi thường gặp trong khảo sát kinh tế-xã hội ........................................................ 30

Hộp 8: Các hạn chế thường gặp hiện nay trong phổ biến thông tin đối với thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư ................................................................................................................................. 32

Hộp 9: Các hạn chế thường gặp hiện nay đối với tham vấn cộng đồng trong thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư ................................................................................................................................. 37

Hộp 10: Các câu hỏi thường gặp trong phổ biến thông tin và tham vấn cộng đồng....................... 43

Hộp 11: Các hạn chế thường gặp hiện nay đối với việc xây dựng và thực hiện chương trình phục hồi thu nhập khi có thu hồi đất ........................................................................................................ 46

Hộp 12: Các câu hỏi thường gặp trong quá trình xây dựng chương trình phục hồi thu nhập ........ 51

Hộp 13: Hạn chế của quá trình lập phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư hiện nay ...................... 62

Hộp 14: Các câu hỏi thường gặp trong quá trình lập Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư......... 64

Hộp 15: Hạn chế của quá trình cập nhật Kế hoạch Tái định cư hiện nay......................................... 67

Hộp 16: Các câu hỏi thường gặp trong quá trình cập nhật Kế hoạch tái định cư ........................... 72

Hộp 17: Hạn chế của việc thực hiện chi trả đền bù, hỗ trợ hiện nay ............................................... 74

Hộp 18: Hạn chế của việc thực hiện hỗ trợ cho các hộ tự tái định cư hiện nay............................... 77

Hộp 19: Hạn chế của việc thực hiện các hoạt động phục hồi thu nhập hiện nay............................. 79

Hộp 20: Hạn chế của việc thực hiện giải quyết thắc mắc, khiếu nại hiện nay ................................. 82

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

ADB - Ngân hàng Phát triển Châu Á

BAH - Bị ảnh hưởng

DRC - Hội đồng đền bù huyện

FGD - Thảo luận nhóm tập trung

GT - Giao thông

HGĐ - Hộ gia đình

JCC - Ban điều phối dự án

KT-XH - Kinh tế-xã hội

PCC - Tư vấn điều phối dự án

PIB - Tài liệu phổ biến thông tin

PPMU - Ban quản lý dự án cấp tỉnh của Sở Giao thông

PR - Tỉnh lộ

RCS - Nghiên cứu giá thay thế

RP - Kế hoạch Tái định cư

SES - Khảo sát kinh tế - xã hội

SPS - Tuyên bố Chính sách An toàn

UBND - Ủy ban nhân dân

ĐỊNH NGHĨA CÁC THUẬT NGỮ

Các hộ dễ bị

tổn thương

Là các hộ có thể gặp rủi ro nhiều hơn do bị ảnh hưởng bởi dự án, bao gồm

(i) các hộ nghèo: (ii) các hộ có phụ nữ làm chủ hộ; (iii) các hộ dân tộc thiểu

số; (iv) hộ có người tàn tật, trẻ em, người già làm chủ hộ; và (v) hộ không

có đất.

Chương trình

phục hồi thu

nhập

Một chương trình với nhiều hoạt động có liên hệ với nhau nhằm hỗ trợ

các hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng và các hộ dễ bị tổn thương phục hồi lại

thu nhập của họ ít nhất là bằng với mức trước khi bị ảnh hưởng bởi dự án

– thông qua các biện pháp nâng cao năng suất và/ hoặc là tạo ra các hoạt

động sinh kế mới hoặc các hoạt động sinh kế bổ sung. Chương trình phục

hồi thu nhập được xây dựng phù hợp với các nhu cầu cụ thể của những hộ

tham gia.

Dân tộc thiểu

số

Ở Việt Nam, dân tộc Kinh chiếm đa số. Các dân tộc còn lại là các dân tộc

thiểu số. Trong Hộ khẩu gia đình, thành phần dân tộc của vợ và chồng đều

được ghi rõ. Trong khu vực Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi

phía Bắc có nhiều dân tộc thiểu số như Dao, Tày, Mông, Nùng, Hoa và Xá

Phó. Các hộ gia đình thuộc các nhóm dân tộc thiểu số này được xác định là

dân tộc thiểu số không phải vì họ có ít các quyền hơn người Kinh mà việc

xác định là dựa trên một thực tế là các dân tộc này có những thể chế văn

hóa-xã hội và tập quán rất đặc trưng mà cần phải được tôn trọng.

Giá thay thế

Là giá đủ thay thế hoàn toàn cho tài sản bị ảnh hưởng. Giá thay thế được

tính bằng giá thị trường của tài sản bị ảnh hưởng mà không tính khấu hao

vật liệu xây dựng; hoặc tương ứng với giá trị của diện tích đất có cùng

năng suất và cùng các điều kiện sản xuất – nếu đất đai bị ảnh hưởng ở nơi

mà không có giá thị trường. Các chi phí giao dịch, hành chính như thuế,

phí…sẽ do đơn vị quản lý và cơ quan chủ quản dự án chi trả - các hộ gia

đình bị ảnh hưởng sẽ không phải chịu chi phí này.

Hành lang

ảnh hưởng

(thu hồi đất)

Là diện tích ở cả hai bên đường (bao gồm cả mặt đường hiện tại) mà được

giải tỏa để nâng cấp tuyến đường theo thiết kế được phê duyệt.

Hộ bị ảnh

hưởng

nghiêm trọng

Là các hộ (i) bị mất từ 10% tổng diện tích đất sản xuất của hộ gia đình trở

lên hoặc các nguồn tạo thu nhập (ii) hoặc hộ gia đình phải di dời.

Kế hoạch tái

định cư

Là một kế hoạch hành động với khung thời gian cụ thể làm rõ các chiến

lược, mục tiêu, quyền lợi, các hoạt động cụ thể, trách nhiệm của các bên

liên quan đến đền bù, hỗ trợ, tái định cư và ngân sách để thực hiện đền

bù các tài sản, nguồn thu nhập, nhà cửa, tài sản cộng đồng…để phục hồi

lại cuộc sống bị ảnh hưởng của họ cũng như phục hồi và cải thiện mức

sống của họ bằng với mức trước khi bị ảnh hưởng.

Ngày khóa sổ

Là ngày mà quy hoạch nâng cấp tuyến đường được công bố chính thức và

phổ biến rộng rãi cho cộng đồng và các hộ bị ảnh hưởng. Sau ngày khóa sổ

này bất kỳ đối tượng nào chiếm dụng hay vi phạm vào khu vực dự án đã

được xác định thì không được hưởng đền bù, hỗ trợ cho các tài sản và thu

nhập bị ảnh hưởng.

Người bị ảnh

hưởng

Người bị ảnh hưởng có thể là một người hay nhiều người, hộ gia đình hay

tổ chức mà có những ảnh hưởng từ việc thực hiện dự án – việc ảnh hưởng

có thể là (i) mức sống bị ảnh hưởng tiêu cực; (ii) nhà ở hay đất đai (đất ở,

đất sản xuất, v.v.), nguồn nước hay các tài sản cố định hoặc không cố định

bị ảnh hưởng, bị hạn chế sử dụng hay bị tác động tiêu cực (dù là tác động

đến toàn bộ hay một phần của tài sản; tác động vĩnh viễn hay tạm thời);

và/hoặc là (iii) sản xuất kinh doanh, buôn bán, cơ sở sản xuất bị ảnh

hưởng (mà phải di dời hoặc không phải di dời).

Phục hồi thu

nhập

Sự phục hồi lại các nguồn thu nhập và sinh kế của những người bị ảnh

hưởng hoặc các hộ bị ảnh hưởng

Phương án

Đền bù, hỗ

trợ, tái định

cư

Là tài liệu do hội đồng đền bù của các huyện xây dựng theo quy trình thu

hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư của Việt Nam. Theo quy định, các hội

đồng đền bù huyện sẽ lập Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư (bao gồm

mức độ ảnh hưởng, chính sách đền bù, hỗ trợ, phương án tái định cư,

kinh phí.v.v.) để trình UBND huyện phê duyệt. Sau khi được UBND huyện

phê duyệt thì phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư được thực hiện bởi

hội đồng đền bù huyện.

Thảo luận

nhóm tập

trung

Là một kỹ thuật thu thập thông tin cụ thể - một nhóm nhỏ các đối tượng

(thông thường là những người có những đặc điểm chung giống nhau như

giới tính, nghề nghiệp, dân tộc….) được tập hợp lại với nhau để thảo luận

và tìm ra các quan điểm của họ, ý kiến của họ, thái độ của họ…đối với một

vấn đề cụ thể nào đó.

ĐỐI TƯỢNG SỬ DỤNG TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN

Tài liệu Hướng dẫn cập nhật và thực hiện kế hoạch đền bù, hỗ trợ, tái định cư Dự án Kết

nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc được xây dựng cho việc sử dụng bởi các đơn vị

sau:

• Các Hội đồng đền bù cấp huyện: Tại các huyện có thu hồi đất bởi việc nâng cấp các

tuyến đường thuộc Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc, các Hội

đồng đền bù cấp huyện sẽ sử dụng Tài liệu hướng dẫn này trong quá trình thực

hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết, áp giá, phổ biến thông tin, tham vấn cộng đồng,

lập phương án đền bù, chỉ trả đền bù-hỗ trợ, tái định cư.v.v. Đây là đối tượng

chính sử dụng Tài liệu hướng dẫn này.

• Ủy ban nhân dân huyện: Tại các huyện có thu hồi đất bởi việc nâng cấp các tuyến

đường thuộc Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc, sau khi phương

án đền bù, hỗ trợ, tái định cư được Hội đồng đền bù cấp huyện xây dựng và đệ

trình, Ủy ban nhân dân huyện có liên quan sẽ tiến hành xem xét và phê duyệt

phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư đó. Tài liệu hướng dẫn này hỗ trợ cho Ủy

ban nhân dân huyện trong việc xem xét và phê duyệt phương án đền bù, hỗ trợ,

tái định cư do hội đồng đền bù cấp huyện soạn thảo và đệ trình.

• Ban Quản lý Dự án (PPMU) của các Sở Giao Thông: Đối với các Ban Quản lý Dự án

của các Sở Giao Thông có liên quan trong Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền

núi phía Bắc, các cán bộ phụ trách vấn đề đền bù, hỗ trợ, tái định cư sẽ sử dụng

Tài liệu hướng dẫn này để phối hợp với các Hội đồng đền bù cấp huyện trong việc

lập kế hoạch đền bù, hỗ trợ, tái định cư – bao gồm cả việc tiến hành khảo sát giá

thay thế cho đất đai và tài sản bị ảnh hưởng; thực hiện và giám sát việc thực hiện

kế hoạch đền bù, hỗ trợ, tái định cư.

• Các đơn vị chức năng của tỉnh, huyện: Các đơn vị chức năng của tỉnh và huyện như

tài nguyên – môi trường, xây dựng, tài chính,v.v. sẽ sử dụng tài liệu hướng dẫn

này để tham mưu cho Ủy ban nhân dân Tỉnh, Ủy ban nhân dân huyện và Hội đồng

đền bù, hỗ trợ, tái định cư huyện trong việc lập phương án đền bù, hỗ trợ, tái định

cư cũng như phê duyệt phương án đền bù, tái định cư.

• Ủy ban nhân dân xã, cán bộ địa chính xã, các lãnh đạo thôn-bản: Các thành viên

của Ủy ban nhân dân xã, cán bộ địa chính xã và các lãnh đạo thôn-bản nơi có thu

hồi đất sẽ sử dụng Tài liệu hướng dẫn này trong việc tham gia vào các hoạt động

lập kế hoạch và thực hiện các hoạt động tái định cư như kiểm đếm thiệt hại chi

tiết, khảo sát giá thay thế, tham vấn cộng đồng, thực hiện giải quyết thắc mắc,

khiếu nại…

• Các tổ chức đoàn thể xã-thôn: Các tổ chức đoàn thể của xã-thôn sẽ sử dụng Tài

liệu hướng dẫn này trong việc tuyên truyền cho các hộ bị ảnh hưởng và giám sát

việc thực hiện các hoạt động liên quan đến đền bù, hỗ trợ, tái định cư.

• Tư vấn Điều phối dự án (PCC) sẽ sử dụng Tài liệu hướng dẫn này để cập nhật kế

hoạch tái định cư cho các tuyến đường của Dự án.

Ban Điều phối dự án khuyến khích những người thực hành chính sách an toàn xã hội tại

Việt Nam sử dụng Tài liệu hướng dẫn này trong việc cập nhật và thực hiện các kế hoạch

tái định cư. Tuy nhiên, nếu trích dẫn trực tiếp từ tài liệu này thì cần phải ghi rõ là trích dẫn

từ tài liệu này. Ban Điều phối dự án cũng hoan nghênh những đóng góp – nếu có, để tiếp

tục hoàn thiện hơn Tài liệu hướng dẫn này.

Tài liệu hướng dẫn này được xây dựng theo từng hoạt động cụ thể liên quan tới việc lập

kế hoạch, cập nhật và thực hiện kế hoạch đền bù, hỗ trợ, tái định cư. Mỗi hoạt động đều

được bắt đầu với việc giải thích hoạt động đó là gì và các nguyên tắc trong quá trình thực

hiện; các hạn chế thường gặp trong việc thực hiện các hoạt động đó trong các dự án ở

Việt Nam và các bước cần thực hiện để tránh các hạn chế tương tự.

1

I. DỰ ÁN KẾT NỐI GIAO THÔNG CÁC TỈNH MIỀN NÚI PHÍA BẮC

Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc được hỗ trợ bởi Ngân hàng Phát

triển Châu Á (ADB) thông qua Khoản vay số 2789-VIE và Hỗ trợ kỹ thuật TA7245-VIE nhằm

cải tạo, nâng cấp 12 tỉnh lộ tại 6 tỉnh miền núi phía Bắc của Việt Nam, bao gồm các tỉnh

Bắc Kạn, Cao Bằng, Hà Giang, Tuyên Quang, Yên Bái và Lào Cai. Hiệu quả của Dự án này sẽ

bao gồm (a) cải tạo, nâng cấp một số tuyến đường tỉnh lộ ưu tiên với tổng chiều dài

khoảng 304 km – ngoài việc nâng cấp một số đoạn đường sẽ áp dụng các hướng dẫn thiết

kế mà đã được xây dựng trong giai đoạn hỗ trợ kỹ thuật chuẩn bị dự án (PPTA) cũng như

chống lại biến đổi khí hậu đối với những đoạn đường thường bị ảnh hưởng; (b) nâng cao

năng lực của một số đơn vị của tỉnh trong việc giảm nhẹ các tác động tiềm tàng do biến

đổi khí hậu; và (c) và nâng cao nhận thức về các vấn đề xã hội tiềm tàng đối với những

nhóm dễ bị tổn thương, đặc biệt là phụ nữ và người dân tộc thiểu số.

Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc được các Ủy ban Nhân dân các tỉnh

thực hiện trực tiếp thông qua một Ban Quản lý Dự án tỉnh (PPMU). Một Ban Điều phối dự

án (JCC) đã được thành lập ở Bắc Kạn dưới sự ủy quyền của Thủ tướng Chính Phủ 1 để

điều phối có hiệu quả và giám sát việc thực hiện dự án của các Ban Quản lý Dự án tỉnh

thuộc 6 tỉnh dự án. Vì thế, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) đã cung cấp hỗ trợ tài

chính và kỹ thuật cho việc tổ chức chương trình đào tạo về cập nhật và thực hiện Kế

hoạch Tái định cư (RP) từ tháng 6 đến tháng 8, 2012 cho các cán bộ của Ban Điều phối dự

án, các Ban Quản lý Dự án của tỉnh, các Hội đồng đền bù các huyện, đại diện các tổ chức

đoàn thể và đại diện những hộ gia đình bị ảnh hưởng bởi dự án. Ngân sách cho chương

trình đào tạo cũng như soạn thảo, in ấn Tài liệu hướng dẫn này được lấy từ ngân sách của

Hỗ trợ Kỹ thuật TA7245-VIE: Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc.

1 Trang Dữ liệu Dự án (ADB)

2

II. QUY TRÌNH LẬP KẾ HOẠCH TÁI ĐỊNH CƯ

2.1. Cắm mốc ranh giải tỏa và công bố ranh giải tỏa

Sau khi chuẩn bị hồ sơ địa chính cho khu đất bị thu hồi (theo như quy định về việc chuẩn

bị hồ sơ địa chính tại Điều 50, Nghị định 84/2007) đơn vị tư vấn của chủ đầu tư (Ban Quản

lý dự án của Sở Giao thông) sẽ cắm mốc ranh giải tỏa. Cụ thể đối với Dự án Kết nối giao

thông các tỉnh miền núi phía Bắc, hoạt động này là quá trình xác định các giới hạn xây

dựng của việc nâng cấp tuyến đường bằng việc cắm các mốc ranh xác định ranh giới cần

sử dụng để nâng cấp tuyến đường dựa theo thiết kế đã được phê duyệt.

Hộp 1: Các hạn chế thường gặp trong cắm mốc ranh giải tỏa hiện nay

1. Khoảng cách giữa các cọc mốc quá xa, thường là 100 m hoặc hơn mới có một cọc mốc, làm

cho các hộ gia đình khó nhận biết phạm vi thu hồi đất đối với thửa đất bị ảnh hưởng.

2. Những phạm vi cần phải thu hồi đất nhiều hơn như khu vực thi công cầu, mở rộng bán kính

cong…thường lại không được cắm cọc mốc rõ ràng – không làm rõ được phạm vi bị ảnh

hưởng của việc nâng cấp tuyến đường.

3. Việc công bố ranh giải tỏa cũng như thiết kế kỹ thuật chi tiết sử dụng nhiều thuật ngữ kỹ

thuật, thiếu các minh họa và giải thích cho người dân địa phương – thường là đọc các quyết

định phê duyệt hồ sơ kỹ thuật của việc nâng cấp tuyến đường. Vì thế, các hộ bị ảnh hưởng

tiềm tàng khó hình dung ra khu vực bị ảnh hưởng.

4. Không rõ ràng về ngày khóa sổ (ngày hợp lệ để xác định các đối tượng được đền bù, hỗ trợ),

và ngày này cũng không được phổ biến rộng rãi trong cộng đồng.

2.1.1. Các nguyên tắc trong thực hiện cắm mốc ranh giải tỏa:

(i) Chính xác theo hành lang giải tỏa và phạm vi khu vực bị ảnh hưởng (phạm vi ảnh

hưởng theo các bên dọc tuyến đường)

(ii) Cộng đồng bị ảnh hưởng và người dân địa phương đều được biết về việc cắm mốc

ranh giải tỏa – các thông tin được cung cấp đầy đủ, rõ ràng trong cuộc họp công

bố ranh giải tỏa và chính sách về ngày khóa sổ.

(iii) Các mốc ranh giải tỏa dễ nhận biết bởi các hộ gia đình và cộng đồng.

2.1.2. Thực hiện cắm mốc ranh giải tỏa Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía

Bắc

(i) Khoảng cách cắm mốc dày hơn. Có thể cắm cọc mốc với khoảng cách như bình

thường hiện nay bằng cọc bê-tông, nhưng giữa các cọc bê-tông có thể cắm thêm

các cọc tre với khoảng cách giữa các cọc khoảng từ 30 m đến 50 m để các hộ gia

đình và cộng đồng có thể nhận biết được rõ ràng hàng lang thu hồi đất.

3

(ii) Tại các khu vực cần thu hồi đất nhiều hơn các khu vực khác như khu vực thi công

cầu, mở rộng bán kính cong,v.v. thì nên cắm cọc dày hơn để thể hiện rõ ràng được

phạm vi khu vực bị ảnh hưởng.

(iii) Cần có sự tham gia của cán bộ địa chính xã và đại diện của các thôn có đất bị ảnh

hưởng trong quá trình cắm các cọc mốc ranh giải tỏa để họ có thể nắm rõ hàng

lang thu hồi đất và các khu vực bị ảnh hưởng.

Một ví dụ về việc cắm thêm cọc tre giữa các cột bê-tông để làm rõ hơn hành lang thu hồi đất

– Dự án Mở rộng đường cao tốc Pháp Vân-Cầu Giẽ, Hà nội.

Chú ý: Đơn vị thực hiện việc đo vẽ bản đồ thu hồi đất và cắm mốc ranh giải tỏa là đơn vị

tư vấn do Ban Quản lý Dự án của Sở Giao thông tuyển dụng. Do đó, Ban Quản lý Dự án

của Sở Giao thông cần phối hợp với chính quyền địa phương giám sát việc cắm mốc ranh

giải tỏa của đơn vị tư vấn đề đảm bảo nguyên tắc (i) cột mốc được cắm chính xác theo

diện tích đất bị thu hồi; (ii) cột mốc dễ nhận biết bởi cộng đồng và các hộ gia đình; và (iii)

có sự tham gia của địa phương. Đối với chính quyền địa phương và cộng đồng, nếu thấy

việc cắm mốc ranh giải tỏa không rõ ràng, khó nhận biết…thì cần thông báo cho cán bộ

của Ban Quản lý Dự án của Sở Giao thông hoặc thông báo cho Ủy ban nhân dân xã để

được giải thích hoặc điều chỉnh lại việc cắm mốc ranh giải tỏa.

4

Sau khi cắm mốc xác định hành lang thu hồi đất và khu vực bị ảnh hưởng thì tiến hành

công bố hành lang thu hồi đất và khu vực bị ảnh hưởng.

Hộp 2: Các hạn chế thường gặp trong việc công bố hành lang thu hồi đất hiện nay

Hiện nay, việc công bố hành lang thu hồi đất và khu vực bị ảnh hưởng thường được tiến hành

thông qua một cuộc họp tổ chức tại UBND xã. Đại diện chủ đầu tư phối hợp với hội đồng đền bù

huyện, UBND xã, đại diện một số tổ chức đoàn thể, lãnh đạo thôn và đại diện các hộ bị ảnh hưởng

tổ chức cuộc họp này. Tại cuộc họp, đại diện chủ đầu tư đọc các quyết định phê duyệt thiết kế kỹ

thuật của dự án và coi đó như là hình thức công bố hành lang thu hồi đất và khu vực bị ảnh

hưởng. Hạn chế của một cuộc họp như vậy là: (i) chỉ có một số đại diện các hộ bị ảnh hưởng tham

gia; (ii) thông tin chưa được cụ thể và sử dụng nhiều các từ kỹ thuật do đó rất khó để các hộ gia

đình có thể nắm được nội dung; (iii) thường không có tài liệu phát cho người tham gia cuộc họp

và không có bản vẽ minh họa được trình chiếu, thuyết minh cho người tham gia hiểu rõ hành lang

thu hồi đất và khu vực bị ảnh hưởng; và (iv) ngày khóa sổ - ngày hợp lệ để xác định đối tượng

được nhận đền bù, hỗ trợ không được xác định và công bố trong cuộc họp này.

2.1.3. Thực hiện công bố ranh giải tỏa Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía

Bắc

(i) Tại mỗi thôn có đất đai và tài sản bị ảnh hưởng, chủ đầu tư và hội đồng đền bù sẽ

tổ chức một cuộc họp công bố ranh giải tỏa và phạm vi ảnh hưởng của tuyến

đường Dự án. Cuộc họp cần được tổ chức vào thời điểm và địa điểm thuận lợi để

tất cả cộng đồng có thể tham gia, bao gồm cả trưởng thôn, đại diện các tổ chức

5

đoàn thể thôn và các hộ gia đình nằm trong khu vực bị ảnh hưởng. Thành viên nữ

của hộ gia đình nên được khuyến khích tham gia cuộc họp.

(ii) Trong cuộc họp thôn này, đại diện chủ đầu tư cần giải thích cụ thể về hành lang

thu hồi đất và khu vực bị ảnh hưởng, có các bản vẽ, minh họa và được trình chiếu,

thuyết minh cho người tham gia cuộc họp. Tất cả các câu hỏi của người dân liên

quan đến thiết kế tuyến đường, hành lang giải tỏa và phạm vi bị ảnh hưởng của

việc nâng cấp tuyến đường cần được trả lời cụ thể. Những đề xuất của những

người tham gia cuộc họp về những biện pháp giảm thiểu tác động cũng như tăng

cường lợi ích của việc nâng cấp tuyến đường cần được chủ đầu tư tiếp thu và cân

nhắc nghiêm túc.

(iii) Quy định về ngày khóa sổ cho việc xác định tính hợp lệ để được nhận đền bù, hỗ

trợ, tái định cư nên được trao đổi cụ thể trong cuộc họp. Chủ đầu tư nên chắc

chắn rằng những người tham gia cuộc họp – đặc biệt là các hộ bị ảnh hưởng hiểu

được quy định về ngày khóa sổ cũng như ngày khóa sổ cụ thể là ngày nào. Một tài

liệu liên quan đến các quy định về ngày khóa sổ cũng như ngày khóa sổ cụ thể của

tuyến đường dự án cần được phát cho UBND xã, trưởng thôn, đại diện các tổ chức

đoàn thể và dán ở nơi công cộng – nơi mọi người đều có thể nhìn thấy và đọc

được.

(iv) Chủ đầu tư cần có biên bản về cuộc họp công bố ranh giải tỏa cũng như danh sách

những người tham dự cuộc họp. Biên bản cuộc họp cần ghi nhận liệu cộng đồng và

các hộ bị ảnh hưởng đã nắm rõ được ranh giải tỏa và ngày khóa sổ hay chưa cũng

như các ý kiến, câu hỏi của cộng đồng và người bị ảnh hưởng và câu trả lời của đại

diện chủ đầu tư.

6

Chú ý: Để tiết kiệm thời gian và tạo thuận lợi cho các hoạt động tiếp theo, tại cuộc họp

công bố ranh giải tỏa và ngày khóa sổ, chủ đầu tư nên kết hợp thêm các nội dung như: (i)

công bố kế hoạch kiểm đếm chi tiết; (ii) hướng dẫn các hộ gia đình tự điền tờ khai mức độ

bị ảnh hưởng; (iii) thảo luận về kế hoạch thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư; (iv) tham

vấn cộng đồng trước khi thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết. Ngày khóa sổ (ngày hiệu

lực để xác định đối tượng được đền bù, hỗ trợ, tái định cư) có thể là ngày kết thúc kiểm

đếm thiệt hại chi tiết, nhưng cũng có thể là ngày công bố quy hoạch nâng cấp tuyến

đường. Ngày này là một ngày cụ thể do UBND Tỉnh, hoặc UBND huyện ban hành và cần

được công bố rộng rãi bằng văn bản tới UBND xã, trưởng thôn, đại diện các tổ chức đoàn

thể và dán ở nơi công cộng. Trong cuộc họp thôn công bố về ranh giải tỏa, văn bản này

cần được thông báo rộng rãi. Sau ngày khóa sổ này được công bố, các hộ gia đình, cá

nhân trong khu vực bị ảnh hưởng sẽ giữ nguyên trạng đất đai và tài sản (không trồng trọt

thêm, không cơi nới thêm nhà cửa và công trình trên diện tích đất đã được xác định là sẽ

bị ảnh hưởng bởi việc nâng cấp tuyến đường). Sau ngày khóa sổ được công bố, các hộ gia

đình, cá nhân, tổ chức… đến sinh sống, sản xuất, xây dựng…trên diện tích đất đã được xác

định là sẽ bị ảnh hưởng bởi việc nâng cấp tuyến đường sẽ không được nhận đền bù, hỗ

trợ.

7

2.2. Khảo sát thiệt hại chi tiết

2.2.1. Công bố kế hoạch thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết

• Kế hoạch thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết cần cụ thể về thời gian

(ngày/tháng/năm) và địa điểm (xóm/thôn) nơi thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi

tiết.

• Kế hoạch thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết cần xác định thời gian

(ngày/tháng/năm) để kiểm đếm lại thiệt hại cho các thôn/xóm nếu hộ bị ảnh

hưởng có yêu cầu và ngày dự kiến công khai kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết.

• Kế hoạch thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết cần có tên các thành viên của tổ

kiểm đếm thiệt và số điện thoại của tổ trưởng tổ kiểm đếm thiệt hại chi tiết.

• Kế hoạch thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết cần được thống nhất với UBND xã,

các trưởng thôn, đại diện các tổ chức đoàn thể thôn, và các hộ bị ảnh hưởng trong

cuộc họp công bố ranh giải tỏa và ngày khóa sổ (như đã trình bày ở phần 2.1). Sau

khi đã được thống nhất tại cuộc họp, kế hoạch thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi

tiết cần được công bố rộng rãi trên hệ thống loa phát thanh. Phụ nữ cần được

khuyến khích tham gia vào quá trình kiểm đếm thiệt hại chi tiết như tham gia vào

hoạt động kiểm đếm tài sản bị ảnh hưởng, tham gia cuộc họp tham vấn cộng đồng

khi kết quả kiểm đếm chi tiết đã được hoàn thành và được công bố…

• Dưới đây là mẫu một Kế hoạch thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết

Tên Xóm / Thôn/ Xã Ngày kiểm đếm thiệt hại chi tiết

Ngày công khai kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết tại xóm/thôn

Ngày kiểm đếm lại tại xóm/thôn (nếu có yêu cầu của hộ gia đình/cộng đồng)

Tên các thành viên tổ kiểm đếm và số điện thoại liên hệ

………………. ………………. ………………. ………………. ……………….

2.2.2. Phát và hướng dẫn điền Mẫu tự kiểm đếm thiệt hại cho các hộ gia đình

• Cần lưu ý rằng, việc phát và hướng dẫn điền Mẫu tự kiểm đếm thiệt hại cho các hộ

gia đình là không bắt buộc bởi dự án. Nếu hội đồng đền bù huyện và Ban quản lý

dự án của sở giao thông thấy rằng việc các hộ gia đình tự điền Mẫu tự kiểm đếm

thiệt hại là không cần thiết vì đằng nào hội đồng đền bù huyện và ban quản lý dự

án của sở giao thông cũng phải tiến hành kiểm đếm thiệt hại chi tiết cho các hộ

này – thì không cần phải phát và hướng dẫn cho các hộ gia đình điền Mẫu tự kiểm

đếm thiệt hại của hộ gia đình.

8

• Tuy nhiên, nếu hội đồng đền bù huyện và ban quản lý dự án của sở giao thông

thấy rằng, việc phát và hướng dẫn cho các hộ gia đình điền Mẫu tự kiểm đếm thiệt

hại cho hộ gia đình là cần thiết và có ý nghĩa vì Mẫu tự kiểm đếm thiệt hại này –

sau khi đã được điền bởi hộ gia đình sẽ giúp cho hội đồng đền bù huyện và ban

quản lý dự án của sở giao thông biết được các loại ảnh hưởng đối với hộ gia đình

và số lượng các loại tài sản bị ảnh hưởng; và sau này hội đồng đền bù huyện/ban

quản lý dự án của sở giao thông chỉ cần kiểm đếm thực tế xem các loại ảnh hưởng

và số lượng từng loại tài sản bị ảnh hưởng có đúng như đã được điền trong Mẫu

tự kiểm đếm thiệt hại của hộ gia đình hay không – thì hội đồng đền bù huyện và

ban quản lý dự án của sở giao thông nên phát và hướng dẫn các hộ gia đình điền

Mẫu tự kiểm đếm thiệt hại của hộ gia đình.

• Trong trường hợp nếu hội đồng đền bù huyện và ban quản lý dự án của sở giao

thông thấy rằng, việc phát và hướng dẫn cho các hộ gia đình điền Mẫu tự kiểm

đếm thiệt hại cho hộ gia đình là cần thiết và có ý nghĩa như đã nói ở trên thì việc

phát và hướng dẫn cho các hộ gia đình điền Mẫu tự kiểm đếm thiệt hại cho hộ gia

đình sẽ như sau:

� Trong cuộc họp công bố ranh giải tỏa và ngày khóa sổ, Hội đồng đền bù huyện

và Ban quản lý dự án của sở giao thông phát Mẫu tự kiểm đếm thiệt hại của

hộ gia đình (đính kèm trong Phụ lục 1) cho các hộ gia đình bị ảnh hưởng, trao

đổi nội dung của mẫu này cũng như hướng dẫn cách điền thông tin cho các hộ

gia đình.

� Thống nhất với các hộ gia đình bị ảnh hưởng ngày nộp lại Mẫu tự kiểm đếm

thiệt hại của hộ gia đình.

� Hộ gia đình bị ảnh hưởng sẽ điền Mẫu tự kiểm đếm thiệt hại của hộ gia đình

theo như đã được hướng dẫn, có chữ ký của cả vợ và chồng, rồi nộp cho

trưởng thôn.

� Trong quá trình kiểm đếm thiệt hại chi tiết, Hội đồng đền bù huyện và Ban

quản lý dự án của Sở giao thông sẽ kiểm đếm thực tế các loại ảnh hưởng và số

lượng của từng loại tài sản bị ảnh hưởng, rồi so sánh với thông tin trong Mẫu

tự kiểm đếm thiệt hại của hộ gia đình. Những khác biệt về các loại ảnh hưởng

và số lượng của từng loại tài sản bị ảnh hưởng giữa kết quả kiểm đếm thực tế

của hội đồng đền bù huyện/ ban quản lý dự án của sở giao thông với thông tin

trong điền Mẫu tự kiểm đếm thiệt hại của hộ gia đình sẽ được thảo luận và

thống nhất với hộ gia đình.

9

2.2.3. Thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết

a. Các nguyên tắc trong thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết:

(i) Kiểm đếm đầy đủ, chính xác các loại ảnh hưởng và số lượng từng loại tài sản bị

ảnh hưởng để có thể tính toán đền bù chính xác cho các tài sản bị ảnh hưởng.

(ii) Quá trình kiểm đếm cần xem xét thông tin liệu các tài sản bị ảnh hưởng có tác

động nghiêm trọng đến đời sống của các hộ bị ảnh hưởng hay không.

(iii) Quá trình kiểm đếm thiệt hại chi tiết được tiến hành minh bạch, có sự tham gia

của hộ gia đình bị ảnh hưởng, đại diện chính quyền địa phương, đại diện các tổ

chức đoàn thể.

(iv) Các thắc mắc, khiếu nại liên quan đến kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết phải

được giải quyết nhanh chóng, trước khi kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết được

sử dụng để lập phương án đền bù và cập nhật kế hoạch tái định cư.

Hộp 3: Các hạn chế thường gặp trong thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết hiện nay

1. Đối với đất sản xuất bị ảnh hưởng, chỉ kiểm đếm diện tích đất sản xuất bị ảnh hưởng (và cây

cối trên diện tích đất sản xuất bị ảnh hưởng đó), mà không có thông tin về tổng diện tích đất

sản xuất hiện có của hộ gia đình. Đối với đất ở, chỉ kiểm đếm diện tích bị thu hồi và thường

xuyên thiếu thông tin về diện tích đất ở còn lại của hộ gia đình sau khi bị thu hồi. Thông tin về

tổng diện tích đất của hộ gia đình đang có (kể cả đất sản xuất và đất thổ cư) của hộ gia đình bị

ảnh hưởng là rất cần thiết để xác định chính xác số lượng hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi

10

dự án.

2. Đối với vật kiến trúc bị ảnh hưởng, chỉ kiểm đếm những vật kiến trúc bị ảnh hưởng trực tiếp

bởi việc thu hồi đất, không kiểm đếm những vật kiến trúc bị ảnh hưởng gián tiếp (do vật kiến

trúc này bị ảnh hưởng thì sẽ ảnh hưởng đến vật kiến trúc khác) và cũng không kiểm đếm

những vật kiến trúc mà không ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất nhưng việc sử dụng vật kiến trúc

đó của hộ gia đình bị hạn chế hoặc không sử dụng được nữa (ví dụ, nhà bếp hay nhà vệ sinh

xây tách rời nhà ở chính hoặc giếng nước của hộ gia đình không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi

đất, nhưng do phải di dời, hộ gia đình sẽ không sử dụng được giếng nước, nhà bếp, nhà vệ

sinh…này nữa).

3. Các ảnh hưởng về thu nhập và sinh kế do việc ảnh hưởng các cơ sở sản xuất, kinh doanh, buôn

bán, dịch vụ…thường không được xem xét.

4. Thiếu thông tin về các hộ gia đình bị ảnh hưởng mà cần sự trợ giúp như hộ nghèo, hộ có hoàn

cảnh khó khăn…

5. Kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết thường không được công khai tại cộng đồng ngay sau khi

hoàn thành kiểm thiệt hại chi tiết, mà thường được áp giá đền bù, hỗ trợ rồi mới công khai.

Điều này làm mất nhiều thời gian để khắc phục các thiết sót của hoạt động kiểm đếm thiệt hại

chi tiết cũng như phải tính toán lại đền bù – và do đó làm chậm kế hoạch chi trả đền bù, hỗ

trợ.

b. Các bước thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết Dự án Kết nối giao thông các tỉnh

miền núi phía Bắc.

Tổ kiểm đếm thiệt hại chi tiết của hội đồng đền bù huyện/ ban quản lý dự án sở giao

thông đến xóm/thôn nên kiểm đếm thiệt hại chi tiết đúng như kế hoạch thực hiện kiểm

đếm thiệt hại chi tiết đã được thống nhất với cộng đồng và các hộ bị ảnh hưởng trong

cuộc họp công bố ranh giải tỏa và ngày khóa sổ.

(i) Tại các huyện mà các hộ bị ảnh hưởng được phát Mẫu tự kiểm đếm thiệt hại của

hộ gia đình: Tổ kiếm đếm thiệt hại chi tiết lấy các Mẫu tự kiểm đếm thiệt hại của

hộ gia đình từ trưởng thôn (đã được các hộ gia đình điền đầy đủ) vào ngày đầu

tiên của chương trình kiểm đếm thiệt hại chi tiết.

(ii) Tiến hành kiểm đếm thiệt hại chi tiết đối với từng hộ gia đình theo Biên bản

kiểm đếm thiệt hại chi tiết (đính kèm trong Phụ lục 2). Việc tiến hành kiểm đếm

thiệt hại chi tiết cần có sự tham gia của chủ hộ, phụ nữ trong hộ gia đình, đại

diện chi hội phụ nữ xã/thôn, trưởng thôn, cán bộ địa chính xã, đại diện UBND xã

và các thành phần khác (tham gia xác định các tài sản bị ảnh hưởng, tham gia đo

đạc, kiểm điểm tài sản bị ảnh hưởng, xác nhận vào biên bản kiểm đếm thiệt hại

chi tiết…).

11

(iii) Sau khi hoàn thành kiểm đếm thiệt hại chi tiết đối với hộ gia đình, kết quả kiểm

đếm thiệt hại chi tiết sẽ được so sánh với mức thiệt hại mà hộ gia đình ghi trong

Mẫu tự kiểm đếm thiệt hại của hộ gia đình (nếu áp dụng).

(iv) Tổ kiểm đếm thiệt hại chi tiết và hộ gia đình thảo luận, thống nhất các loại ảnh

hưởng và mức độ ảnh hưởng của từng loại tài sản; cả vợ và chồng cùng với tổ

kiểm đếm và những người tham gia ký tên vào Biên bản kiểm đếm thiệt hại chi

tiết sau khi đã thống nhất kết quả kiểm đếm.

(v) Kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết của hộ gia đình (Biên bản kiểm đếm thiệt hại

chi tiết) được nhân thành 3 bản: hộ gia đình giữ một bản để có thể kiểm tra lại,

tổ kiểm đếm giữ hai bản - một bản để dán công khai tại nơi công cộng, một bản

để tổng hợp kết quả kiểm đếm của hộ và lưu hồ sơ.

(vi) Tổ kiểm đếm thiệt hại chi tiết tổng hợp kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết vào

bảng Tổng hợp kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết theo hộ gia đình (đính kèm

trong Phụ lục 3).

(vii) Kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết của các hộ gia đình (gồm Biên bản kiểm đếm

thiệt hại chi tiết và Tổng hợp kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết theo hộ gia đình)

được công khai tại cộng đồng (dán tại nơi công cộng và nhà trưởng thôn).

(viii) Sau khi kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết được công khai tại cộng đồng, tổ kiếm

đếm thiệt hại chi tiết quay lại xóm/thôn để kiểm đếm lại các tài sản bị ảnh hưởng

cho các hộ gia đình mà có yêu cầu kiểm đếm lại (theo đúng kế hoạch đã thống

nhất với các hộ gia đình tại cuộc họp công bố ranh giải tỏa và ngày khóa sổ).

(ix) Tổ kiểm đếm thiệt hại chi tiết công khai kết quả kiểm đếm lại cho các hộ gia đình

tại cộng đồng.

(x) Giải thích, xử lý các thắc mắc, khiếu nại liên quan đến kết quả kiểm đếm thiệt hại

chi tiết, nếu có.

c. Các thông tin cần thu thập trong Kiểm đếm thiệt hại chi tiết

(i) Các loại tài sản cần kiểm đếm chi tiết:

� Đất đai (đất ở, đất sản xuất, v.v.)

� Cây cối, hoa màu

� Nhà cửa, vật kiến trúc

� Tài sản công, tài sản cộng đồng

� Thu nhập, sinh kế

12

(ii) Các loại ảnh hưởng cần kiểm đếm chi tiết:

� Ảnh hưởng tạm thời (khu vực ảnh hưởng ngoài phạm vi hành lang giải tỏa

nhưng được sử dụng để làm đường công vụ hoặc bãi đổ thải…)

� Ảnh hưởng vĩnh viễn

(iii) Các loại đất đai bị ảnh hưởng cần khảo sát thông tin về tổng diện tích đất mà hộ

gia đình đang sử dụng để xác định mức độ ảnh hưởng đối với hộ gia đình

� Đất ở - Đo đạc toàn bộ diện tích đất ở của hộ gia đình để so sánh với diện tích

bị ảnh hưởng từ đó đánh giá liệu diện tích đất ở còn lại của hộ gia đình sau khi

bị ảnh hưởng có đủ để hộ gia đình xây dựng lại nhà trên diện tích còn lại đó

hay không.

� Đất sản xuất – Xác định toàn bộ diện tích đất sản xuất hiện có của hộ gia đình

so với diện tích đất bị thu hồi để biết tỷ lệ diện tích đất sản xuất bị thu hồi so

với tổng diện tích đất sản xuất của hộ gia đình đang sử dụng là bao nhiêu

nhằm xác định mức độ nghiêm trọng của việc thu hồi đất sản xuất đối với hộ

gia đình. Nếu diện tích đất sản xuất bị thu hồi là từ 10% tổng diện tích đất sản

xuất đang có của hộ gia đình trở lên thì hộ gia đình đó được coi là các hộ bị

ảnh hưởng nghiêm trọng.

(iv) Đối với các hộ kinh doanh-buôn bán dọc tuyến đường mà bị ảnh hưởng thì cần

khảo sát các thông tin sau:

� Hoạt động kinh doanh-buôn bán: buôn bán, kinh doanh cái gì

� Số thành viên của hộ gia đình tham gia và có thu nhập từ hoạt động kinh

doanh-buôn bán đó.

� Thu thập hàng tháng từ hoạt động kinh doanh-buôn bán đó.

� Dự định khôi phục hoạt động kinh doanh-buôn bán của hộ gia đình sau khi bị

ảnh hưởng

(v) Ngoài việc đo đạc diện tích đất đai bị ảnh hưởng bởi việc nâng cấp tuyến đường và

kiểm đếm các tài sản trên diện tích đất bị ảnh hưởng; các tài sản không bị ảnh

hưởng bởi việc thu hồi đất nhưng việc sử dụng các tài sản đó bị hạn chế hoặc

không sử dụng được nữa do tác động của việc thu hồi đất thì cũng cần phải được

kiểm đếm:

� Diện tích đất ở sau khi ảnh hưởng còn lại quá nhỏ, không đủ cho hộ gia đình

xây dựng lại nhà.

13

� Diện tích thửa đất sản xuất sau khi bị ảnh hưởng còn lại quá nhỏ - theo đánh

giá của cơ quan chức năng- là không đủ để sản xuất.

� Các vật kiến trúc không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất (nhà, bếp, nhà vệ

sinh, bể nước…) nhưng các hộ gia đình không thể sử dụng được nữa do (i)

diện tích còn lại quá nhỏ không thể tiếp tục sử dụng được nữa; (ii) không thể

xây dựng lại được do diện tích còn lại quá nhỏ; hoặc (iii) hộ gia đình phải di

dời…

(vi) Nhóm hộ dễ bị tổn thương cần được khảo sát, bao gồm:

� Hộ nghèo (có sổ hộ nghèo vào thời điểm kiểm đếm thiệt hại chi tiết)

� Hộ dân tộc thiểu số

� Hộ có phụ nữ làm chủ hộ

� Hộ có người già hoặc trẻ em hoặc người tàn tật làm chủ hộ

� Hộ không có đất

(vii) Khi thống kê các hộ bị ảnh hưởng (kể cả các hộ thuộc diện dễ bị tổn thương) thì

cần phải thống kê cả số khẩu đang sinh sống trong hộ gia đình.

(viii) Xác định các hộ phải di dời và tái định cư trong quá trình kiểm đếm thiệt hại chi

tiết:

� Hộ có diện tích đất ở và nhà ở bị ảnh hưởng nhưng có thể xây dựng lại nhà

trên diện tích đất ở còn lại.

� Hộ có diện tích đất ở và nhà ở bị ảnh hưởng nhưng diện tích đất ở còn lại

không đủ xây dựng lại nhà, hoặc hộ bị ảnh hưởng toàn bộ nhà ở, đất ở và phải

di dời.

� Hộ có đất ở, nhà ở không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng do sống

trên đồi sát nền đường hoặc có nhà ở dưới tà-luy âm của nền đường – các

trường hợp này cũng cần phải di dời vì khi mở rộng nền đường thì nguy cơ sạt

lở là rất lớn, gây nguy hiểm cho các hộ gia đình này.

14

Mặc dù không bị ảnh hưởng bởi thu hồi đất, nhưng việc mở rộng nền đường vào chân đồi có thể

làm sạt lở diện tích đất ở, làm rơi nhà xuống mặt đường – hộ gia đình này cần phải được di dời.

Mặc dù không bị ảnh hưởng bởi thu hồi đất, nhưng việc mở rộng nền đường có thể làm tăng nguy

cơ sạt lở nền đường, vùi lấp ngôi nhà phía dưới- hộ gia đình này cần phải được di dời

15

Mặc dù không bị ảnh hưởng bởi thu hồi đất, nhưng việc mở rộng nền đường làm cho ngôi nhà này

nằm sát mặt đường được nâng cấp và có thể gây mất an toàn cho gia đình cũng như cho an toàn

giao thông – hộ gia đình sẽ được di dời nếu hộ gia đình có yêu cầu

2.2.4. Xử lý các thắc mắc về kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết ngay tại cộng đồng

(i) Kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết của từng hộ gia đình cần được thảo luận và

thống nhất giữa tổ kiểm đếm thiệt hại chi tiết và hộ gia đình. Sau khi kết quả

kiểm đếm thiệt hại chi tiết được thảo luận và thống nhất với từng hộ gia đình -

kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết của các hộ gia đình (gồm Biên bản kiểm đếm

thiệt hại chi tiết và Tổng hợp kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết theo hộ gia đình)

của xóm/thôn được công khai tại cộng đồng (dán tại nơi công cộng và nhà

trưởng thôn) ít nhất là 07 ngày.

(ii) Trong thời gian 07 ngày công khai kết quả kiểm đếm chi tiết tại cộng đồng, các hộ

gia đình bị ảnh hưởng tại các xóm/thôn đã được kiểm đếm thiệt hại chi tiết kiểm

tra lại kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết của hộ gia đình mình mà đã được công

khai xem có sai sót gì hay không.

(iii) Nếu hộ gia đình bị ảnh hưởng thấy có sai sót trong kết quả kiểm đếm thiệt hại chi

tiết của hộ gia đình thì hộ gia đình thông báo cho trưởng thôn. Trưởng thôn sẽ

ghi danh sách các hộ cần được kiểm đếm lại hoặc cần kiểm đếm bổ sung các

thiệt hại để chuyển cho tổ kiểm đếm khi tổ kiểm đếm quay lại thôn/bản để thực

hiện kiểm đếm lại đúng như kế hoạch đã được thống nhất trong cuộc họp công

bố về ranh giải tỏa và ngày khóa sổ.

16

(iv) Tổ kiểm đếm thiệt hại chi tiết quay trở lại xóm/thôn để kiểm đếm lại hoặc kiểm

đếm bổ sung các thiệt hại cho các hộ gia đình có yêu cầu – theo đúng như kế

hoạch thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết đã thống nhất trong cuộc họp công

bố ranh giải tỏa và ngày khóa sổ.

Các vấn đề thường gặp trong quá trình kiểm đếm lại hoặc kiểm đếm bổ sung các

thiệt hại của hộ gia đình:

� Cây cối và vật kiến trúc xuất hiện sau ngày khóa sổ hoặc sau ngày đã được

kiểm đếm

� Hộ gia đình và tổ kiểm đếm quên một số cây cối hoặc vật kiến trúc (tường,

rào…) trong quá trình kiểm đếm trước đây.

� Hộ gia đình nhầm lẫn tài sản (đất đai, cây cối-hoa màu, vật kiến trúc…) của

gia đình bên cạnh thành tài sản của gia đình mình.

(v) Kết quả kiểm đếm lại hoặc kiểm đếm bổ sung các tài sản bị ảnh hưởng cho các hộ

gia đình cần được công khai tại cộng đồng.

(vi) Nếu có hộ nào vẫn có thắc mắc về kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết của gia

đình mình thì tổ kiểm đếm thiệt hại chi tiết sẽ mời đại diện UBND xã, địa chính

xã, đại diện các tổ chức đoàn thể xã, trưởng thôn và đại diện các đoàn thể của

thôn cùng thảo luận vấn đề với hộ gia đình để giải quyết các thắc mắc.

(vii) Khi không còn hộ nào trong xóm/thôn có thắc mắc về kết quả kiểm đếm thiệt hại

chi tiết thì kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết có thể sử dụng chính thức để xét

pháp lý, áp giá và sử dụng để xây dựng phương án đền bù và cập nhật kế hoạch

tái định cư.

Hộp 4: Các câu hỏi thường gặp trong quá trình kiểm đếm thiệt hại chi tiết

1. Đất đã quy định làm hành lang của tuyến đường, nhưng hộ gia đình vẫn trồng cây trên

đất hành lang của tuyến đường thì trong quá trình kiểm đếm thiệt hại chi tiết có đếm các

cây trồng đó không?

- Không đếm các cây trồng đó nếu như hộ gia đình đã được nhận đền bù cho diện tích đất

bị ảnh hưởng khi thu hồi làm hành lang của tuyến đường, hoặc khi hộ gia đình đến sinh

sống tại khu vực đó thì hành lang tuyến đã được xác định. Tuy nhiên, nếu các hộ gia đình

chưa nhận được đền bù khi thu hồi đất làm hành lang tuyến thì các cây trồng trên hành

lang tuyến vấn được kiểm đếm để được đền bù.

2. Đất giao là đất nông nghiệp, nhưng hộ gia đình đã xây dựng nhà trên một phần đất

nông nghiệp đó thì kiểm đếm thế nào?

17

- Kiểm đếm diện tích đất là diện tích đất nông nghiệp. Đối với diện tích nhà xây trên đất

nông nghiệp, nếu trước ngày khóa sổ mà chính quyền địa phương không có yêu cầu hộ

gia đình phá dỡ ngôi nhà đó (bằng văn bản) thì vẫn kiểm đếm diện tích nhà đó để đền bù.

Trong trường hợp trước ngày khóa sổ, chính quyền địa phương đã yêu cầu phá dỡ nhà đó

(bằng văn bản) vì vi phạm mục đích sử dụng đất thì diện tích ngôi nhà đó không được

kiểm đếm và không được đền bù.

3. Mất từ 10% tổng diện tích đất canh tác trở lên thì được xem là ảnh hưởng nghiêm

trọng. Vậy cách xác định đất canh tác như thế nào và các xác định tổng diện tích đất canh

tác của hộ gia đình như thế nào?

- 10% cần xác định là “10% nguồn tạo ra thu nhập” của hộ gia đình. Nếu đất đai bị ảnh

hưởng là nguồn tạo ra thu nhập cho hộ gia đình thì mất từ 10% tổng diện tích đất trở lên

của hộ gia đình thì được coi là hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nếu mất đất trồng lúa thì

xem xét đất trồng lúa đó có phải là nguồn tạo thu nhập cho hộ gia đình không? Nếu có, thì

việc mất từ 10% tổng diện tích đất trồng lúa trở lên thì hộ gia đình đó được coi là ảnh

hưởng nghiêm trọng. Nếu là đất trồng lúa nhưng hộ gia đình không sử dụng hoặc bỏ

hoang nhiều năm nay thì đó không phải là nguồn tạo thu nhập của hộ gia đình. Tương tự

như vậy với đất rừng, đất vườn…Phương pháp xác định việc mất trên 10% tổng diện tích

đất canh tác của hộ gia đình như sau: Khi có diện tích đất sản xuất bị ảnh hưởng (dựa trên

kết quả đo đạc, kiểm đếm thiệt hại chi tiết) thì sử dụng hồ sơ giao đất sản xuất của xã (có

thể có cả ở cấp thôn/ hoặc hợp tác xã) để biết hộ đó được giao bao nhiêu đất sản xuất.

Tuy nhiên, ngoài đất sản xuất được giao, hộ gia đình có thể đã tự khai hoang thêm để mở

rộng diện tích sản xuất. Trong trường hợp như vậy thì tổ kiểm đếm cần làm việc với hộ gia

đình và trưởng thôn/hợp tác xã để biết được diện tích tự khai hoang thêm của hộ gia đình

đó là bao nhiêu. Cộng diện tích đất sản xuất được giao (thể hiện trong hồ sơ giao đất sản

xuất của xã/ thôn/ hoặc hợp tác xã) với diện tích đất sản xuất hộ gia đình tự khai hoang

thêm sẽ biết được tổng diện tích đất sản xuất của hộ gia đình.

4. Thế nào là người già, trẻ em làm chủ hộ?

- Theo quy định của Việt Nam, cụ thể là Luật Chăm sóc Người cao tuổi và Luật Chăm sóc

và bảo vệ trẻ em, người già là người từ 70 tuổi trở lên (cần phân biệt người già và người

cao tuổi. Người cao tuổi là người từ 60 tuổi trở lên. Người già là người từ 70 tuổi trở lên).

Trẻ em là người dưới 16 tuổi. Những hộ mà người già hoặc trẻ em làm chủ hộ được coi là

các hộ dễ bị tổn thương.

5. Thế nào là phụ nữ làm chủ hộ?

- Căn cứ vào hộ khẩu của hộ gia đình. Nếu hộ khẩu ghi phụ nữ làm chủ hộ thì đó là hộ có

18

phụ nữ làm chủ hộ. Tuy nhiên có 2 trường hợp khác xảy ra: một trong hộ khẩu gia đình

ghi chồng là chủ hộ nhưng chồng mất mà hộ khẩu vẫn mang tên của chồng mà chưa điều

chỉnh lại hộ khẩu để người vợ là chủ gia đình thì hộ đó vẫn là hộ có phụ nữ làm chủ hộ.

Hai là, chồng vẫn sống nhưng không có sức lao động, người vợ phải lo toàn bộ kinh tế cho

gia đình thì hộ đó vẫn là hộ có phụ nữ làm chủ hộ. Nói cách khác, ngoài tiêu chí là trong

hộ khẩu gia đình ghi phụ nữ làm chủ hộ ra, nếu một hộ gia đình nào đó mà phụ nữ gánh

vác toàn bộ kinh tế của gia đình thì đó là hộ có phụ nữ làm chủ hộ. Trong tham vấn cộng

đồng thì cộng đồng sẽ xem xét hộ nào mà phụ nữ là chủ hộ cần hỗ trợ/cần được trợ giúp

trong quá trình thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư. Nếu hộ có chủ hộ là nữ nhưng kinh

tế khá giả, không cần phải trợ giúp thêm thì hộ này không thuộc diện hộ dễ bị tổn thương.

Mặc dù vậy, trong quá trình lập và thực hiện kế hoạch tái định cư thì sự tham gia của các

gia đình phụ nữ làm chủ hộ là rất cần thiết.

6. Thế nào là hộ dân tộc thiểu số?

- Có hai cách xác định hộ là hộ dân tộc thiểu số: một là theo hộ khẩu hộ gia đình, nếu hộ

khẩu gia đình ghi chủ hộ là người dân tộc thiểu số thì hộ đó là hộ dân tộc thiểu số. Hai là

nếu trong hộ gia đình có vợ hoặc chồng là người dân tộc thiểu số thì đó là hộ dân tộc

thiểu số. Cũng giống như đối với hộ có phụ nữ làm chủ hộ, trong tham vấn cộng đồng thì

cộng đồng sẽ xem xét hộ dân tộc thiểu số nào cần được hỗ trợ/ cần được trợ giúp trong

quá trình thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư. Nếu hộ là hộ dân tộc thiểu số nhưng kinh

tế khá giả, không cần phải trợ giúp thêm thì hộ đó không thuộc diện hộ dễ bị tổn thương.

Mặc dù vậy, trong quá trình lập và thực hiện kế hoạch tái định cư thì sự tham gia của các

các hộ dân tộc thiểu số là rất cần thiết.

7. Khi nào thì hộ không có đất được xem là hộ dễ bị tổn thương? Không có đất sản xuất

hay không có đất ở?

- Cả hai loại đất. Nếu không có đất ở (ở nhờ, ở tạm trên đất sản xuất) mà chỉ có đất sản

xuất thì khi đất sản xuất bị ảnh hưởng thì hộ này là hộ dễ bị tổn thương. Nếu không có

đất sản xuất mà có đất ở thì có 2 tình huống: (a) có đất ở nhưng nghề nghiệp của các

thành viên trong hộ gia đình không ổn định (vì không có đất sản xuất), lại bị thu hồi đất ở

(một phần hay toàn bộ) thì các hộ này rõ ràng thuộc diện dễ bị tổn thương; (b) có đất ở

(không có đất sản xuất) nhưng nghề nghiệp của các thành viên trong hộ gia đình rất ổn

định (làm các ngành nghề phi nông nghiệp), thu nhập khá và các nguồn thu nhập này

không bị ảnh hưởng do việc ảnh hưởng đất thổ cư thì hộ này không thuộc diện hộ dễ bị

tổn thương.

19

2.3. Khảo sát giá thay thế

2.3.1. Sự cần thiết phải khảo sát giá thay thế

• Theo quy định của Luật Đất đai 2003 (Điều 56, Khoản 1): Đền bù cho đất đai phải

sát với giá thị trường ở các điều kiện bình thường. Đền bù cho nhà ở, vật kiến trúc

theo giá xây mới với tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương do Bộ xây dựng ban hành

(Điều 24, Nghị định 69/2009/ND-CP)

• Theo Tuyên bố Chính sách An toàn của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB, 2009),

bên vay/khách hàng sẽ cung cấp đầy đủ vật kiến trúc và đất đai thay thế phù hợp

hoặc đền bù bằng tiền với giá thay thế đầy đủ cho đất đai và vật kiến trúc bị ảnh

hưởng, đền bù phù hợp cho những vật kiến trúc bị ảnh hưởng một phần và các hỗ

trợ tái định cư cho những người bị ảnh hưởng (ADB, Tuyên bố Chính sách An toàn,

Phụ lục 2, đoạn 8).

Hộp 5: Vấn đề áp giá đền bù cho đất đai và tài sản hiện nay

1. Theo quy định, đền bù cho đất đai phải sát với giá thị trường, tuy nhiên, giá đền bù cho

đất đai, vật kiến trúc, cây cối hoa màu lại áp theo khung giá hàng năm do UBND tỉnh ban

hành vào tháng 1 hàng năm và khung giá này thường không sát với giá thị trường. Các

đơn vị có liên quan sử dụng đơn giá này để tính toán đền bù, hỗ trợ cho các tài sản bị ảnh

hưởng bởi các dự án của chính phủ.

2. Do có nhiều vấn đề trong phương pháp xác định khung giá đất hàng năm, đơn giá đất đối

với nhiều loại đất, đặc biệt là đất ở và đất lúa thường không sát với giá thị trường. Hơn

nữa, khung giá đất do UBND tỉnh ban hành vào tháng 1 hàng năm, nhưng vào thời điểm

lập phương án đền bù, đơn giá đất đối với một số loại đất có thể đã không còn phù hợp

do sự biến động của giá thị trường. Theo quy định của Luật Đất đai 2003 (Điều 56), và của

Nghị định 69/2009/ND-CP (Điều 11), nếu khung giá đất không sát với giá thị trường thì

UBND tỉnh phải điều chỉnh cho sát với giá thị trường. Tuy nhiên, trong thực tế thực hiện

đền bù thì việc điều chỉnh khung giá đất cho sát với giá thị trường rất ít xảy ra, lý do là (i)

hội đồng đền bù huyện nhận thấy khung giá đất không sát với giá thị trường nhưng vẫn áp

giá đền bù và không báo cáo UBND tỉnh xin điều chỉnh; và (ii) dù được báo cáo về việc

khung giá đất do UBND tỉnh ban hành không sát với giá thị trường thì UBND tỉnh cũng

không muốn điều chỉnh vì sợ làm ảnh hưởng đến giá đền bù cho các dự án khác đã và

đang được thực hiện trên địa bàn tỉnh.

3. Đối với giá đền bù cho vật kiến trúc, UBND tỉnh cũng ban hành đơn giá đền bù cho các

loại vật kiến trúc. Tuy nhiên, đơn giá đền bù cho vật kiến trúc do UBND tỉnh ban hành

không tương ứng với giá xây dựng mới do sự thay đổi liên tục của giá vật liệu xây dựng

trên thị trường. Các tỉnh hiện nay đều ban hành điều chỉnh giá đền bù hàng quý đối với

vật kiến trúc. Tuy nhiên, sự điều chỉnh này cũng chưa tương ứng với sự thay đổi của giá

20

thị trường của vật liệu xây dựng cũng như của giá công lao động. Chính vì thế, giá đền bù

cho nhà ở, vật kiến trúc thường thấp hơn so với giá xây mới nhà cửa, vật kiến trúc bị ảnh

hưởng.

• Để đảm bảo rằng đất đai bị ảnh hưởng được đền bù sát với giá thị trường; nhà ở

và vật kiến trúc được đền bù theo giá xây dựng mới theo đúng các quy định của

Việt Nam – đồng thời để đảm bảo rằng đất đai và các tài sản bị ảnh hưởng được

đền bù theo nguyên tắc giá thay thế theo quy định của Ngân hàng Phát triển Châu

Á, khảo sát giá thay thế đối với đất đai và tài sản bị ảnh hưởng cần phải được tiến

hành bởi các chuyên gia có kinh nghiệm về thẩm định giá.

• Ban Quản lý dự án của Sở giao thông sẽ tuyển dụng một đơn vị tư vấn thẩm định

giá có chuyên môn và có chức năng thẩm định giá. Việc tuyển dụng sẽ theo quy

trình tuyển dụng tư vấn của Việt Nam và chi phí tư vấn sẽ được thanh toán từ

nguồn chi phí đối ứng của tỉnh.

2.3.2. Các nguyên tắc khảo sát giá thay thế

• Giá thay thế cần được khảo sát chính xác, đủ để thay thế hoàn toàn cho các tài sản

bị ảnh hưởng.

• Khảo sát giá thay thế cần được thực hiện bởi một đơn vị tư vấn/ các chuyên gia

khảo sát giá có chuyên môn và có chức năng, với sự tham gia của đại diện các cơ

quan chuyên môn của tỉnh (đại diện sở Tài chính, sở Xây dựng, và sở Tài nguyên-

Môi trường) đại diện hội đồng đền bù huyện, đại diện chính quyền huyện, xã, thôn

và có sự tham gia của đại diện các hộ bị ảnh hưởng.

• Kết quả khảo sát giá thay thế cần được thảo luận tại cuộc họp tham vấn cộng đồng

hoặc công khai tại cộng đồng (dán tại nơi công cộng và tại nhà trưởng thôn) ít nhất

là 07 ngày để lấy ý kiến của người dân và các bên liên quan trước khi trình cho

UBND tỉnh xem xét, phê duyệt.

• Kết quả khảo sát giá thay thế cần được UBND tỉnh chấp thuận trước khi được sử

dụng để áp giá đền bù, hỗ trợ.

• Nếu tính từ khi kết quả khảo sát giá thay thế được UBND tỉnh chấp thuận đến khi

thực hiện đền bù cho các hộ bị ảnh hưởng mà quá 06 tháng thì kết quả khảo sát

giá thay thế đó cần phải được UBND tỉnh điều chỉnh lại cho phù hợp với thực tế để

đảm bảo thay thế đầy đủ cho đất đai và tài sản bị ảnh hưởng.

21

2.3.2. Các bước thực hiện khảo sát giá thay thế

(i) Ban Quản lý dự án của sở giao thông – thông qua sở giao thông trình UBND tỉnh kế

hoạch tuyển dụng đơn vị tư vấn khảo sát giá thay thế (bao gồm cả kế hoạch và dự

toán kinh phí).

(ii) Sau khi được UBND tỉnh chấp thuận, Ban quản lý dự án của sở giao thông tiến

hành các thủ tục tuyển dụng đơn vị tư vấn khảo sát giá thay thế theo quy trình

tuyển dụng tư vấn của Việt Nam. Điều khoản tham chiếu cho việc tuyển dụng đơn

vị tư vấn khảo sát giá thay thế đã được cung cấp cho các Ban quản lý dự án của các

sở giao thông vào Tháng 7 năm 2012 để tham khảo.

(iii) Ban quản lý dự án của sở giao thông huy động đơn vị tư vấn khảo sát giá thay thế

để tiến hành khảo sát giá thay thế ngay sau khi có kết quả kiểm đếm thiệt hại chi

tiết tại cộng đồng, hoặc có thể tiến hành khảo sát giá thay thế song song với hoạt

động kiểm đếm thiệt hại chi tiết của tổ kiểm đếm thiệt hại chi tiết, nếu có thể. Kế

hoạch thực hiện khảo sát giá thay thế tại cộng đồng cần được Ban quản lý dự án

của sở giao thông thông báo trước – ít nhất là 7 ngày - cho các cơ quan có liên

quan của tỉnh, hội đồng đền bù huyện, chính quyền xã, thôn…để các cơ quan liên

quan và đại diện các hộ bị ảnh hưởng có thể bố trí thời gian tham gia.

(iv) Đơn vị tư vấn khảo sát giá thay thế tiến hành khảo sát giá thay thế tại cộng đồng

với sự tham gia của đại diện các cơ quan chuyên môn của tỉnh, đại diện hội đồng

đền bù huyện, đại diện chính quyền huyện, xã, thôn và đại diện các hộ bị ảnh

hưởng. Việc khảo sát giá thay thế sẽ bao gồm: (i) khảo sát giá thị trường của các

loại đất đai và tài sản bị ảnh hưởng; và (ii) khảo sát các chi phí giao dịch và hành

chính khác như thuế, phí giao dịch… Kết quả khảo sát giá thay thế sẽ được trình

bày theo 2 bảng tương ứng như sau:

o Giá thị trường của các loại đất đai và tài sản bị ảnh hưởng: TT Mục (đất đai,

vật kiến trúc…)

Đơn giá do UBND tỉnh ban hành (Số …Ngày/Tháng…..)

Kết quả khảo sát giá thay thế (Tháng/Năm…)

Đề xuất giá tính đền bù, hỗ trợ

1 2 3

o Các chi phí giao dịch, hành chính, thuế…cho đất đai và các tài sản bị ảnh

hưởng

22

TT Mục (đất đai, vật kiến trúc…)

Các chi phí hành chính, giao dịch, thu

Mức chi phí (đồng)

Phương pháp tính

1 Đất Phí chuyển nhượng Chi phí chuyển đổi

GCNQSDĐ

… 2 Nhà Chi phí cho giấy phép

xây dựng

… 3

(v) Công khai kết quả khảo sát giá thay thế tại cộng đồng (dán tại nơi công cộng và

nhà trưởng thôn) trong thời gian 7 ngày.

(vi) Sau khi công khai kết quả khảo sát giá thay thế tại cộng đồng, nếu cộng đồng và

các hộ bị ảnh hưởng không có ý kiến gì về kết quả khảo sát giá thay thế thì Ban

Quản lý dự án của sở giao thông – thông qua sở giao thông trình UBND tỉnh Kết

quả khảo sát giá thay thế theo như 2 bảng ở trên để được xem xét, phê duyệt.

(vii) Sau khi được UBND tỉnh chấp thuận, kết quả khảo sát giá thay thế sẽ được Hội

đồng đền bù huyện sử dụng để áp giá đền bù, hỗ trợ cho từng hộ gia đình và đưa

vào phương án đền bù để trình UBND huyện phê duyệt. Dựa trên kết quả khảo sát

giá thay thế, tổng kinh phí cần thiết cho việc đền bù, hỗ trợ, tái định cư, phục hồi

thu nhập, quản lý phí và dự phòng phí cũng sẽ được ước tính cho từng tuyến

đường dựa theo theo bảng Dự toán tổng kinh phí đền bù, hỗ trợ, tái định cư

(được đính kèm trong Phụ lục 4) và đưa vào Kế hoạch tái định cư cập nhật để

UBND tỉnh gửi Ngân hàng Phát triển Châu Á xem xét, chấp thuận.

2.3.3. Phương pháp khảo sát giá thay thế

• Giá thị trường của đất đai và tài sản trên đất là (i) giá thực tế đã được giao dịch

(mua-bán, chuyển nhượng) vào thời điểm khảo sát giá thay thế; và/hoặc là (ii) giá

có thể giao dịch (mua-bán, chuyển nhượng) đất đai và tài sản trên đất giữa những

người sẵn sàng mua và bán vào thời điểm khảo sát giá thay thế. Tuy nhiên, ở

những nơi mà các dự án của chính phủ cần thu hồi đất (và tài sản trên đất) – như

trường hợp Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc – thì thực tế lại

không phải là sự giao dịch giữa người sẵn sàng bán và người sẵn sàng mua, mà đó

là trường hợp Nhà nước thu hồi đất và người bị thu hồi không còn cách nào khác

phải giao đất theo yêu cầu của Nhà nước. Đổi lại, những người bị thu hồi đất nhận

được đền bù bằng tiền mặt hoặc vật chất (chẳng hạn đổi bằng đất thay thế có

cùng năng suất và cùng các điều kiện sản xuất) hoặc bằng cả tiền mặt và vật chất

mà có thể ngang bằng với việc mà người có tài sản nhận được trong tình huống

giao dịch giữa người sẵn sàng bán và sẵn sàng mua. Hơn nữa, bởi sự chuyển đổi

23

đất đai và tài sản trên đất trong dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía

Bắc không phải là sự chuyển đổi tự nguyện của người có đất đai và tài sản trên đất

(mà đó là sự bắt buộc) nên tất cả các chi phí liên quan đến giao dịch tài sản chẳng

hạn như các loại thuế, các chi phí cấp mới Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hay

chi phí xin cấp phép xây dựng nhà nếu hộ gia đình phải xây dựng lại nhà – sẽ do cơ

quan chủ quản dự án chi trả. Các khoản thuế và các chi phí chuyển đổi sẽ được xác

định trong quá trình kiểm đếm thiệt hại chi tiết hoặc các khoản đó được tính toán

và đưa vào khoản thanh toán đền bù cho các hộ gia đình – tùy vào việc cơ quan

chủ quản dự án sẽ trực tiếp trả các khoản thuế và phí này cho các cơ quan có liên

quan hay các khoản này được trả cho các hộ gia đình để các hộ gia đình sau đó chi

trả cho các cơ quan có liên quan. Vì thế, trong Dự án Kết nối giao thông các tỉnh

miền núi phía Bắc, giá thay thế được tính bằng giá thị trường của tài sản bị ảnh

hưởng + các khoản thuế, chi phí chuyển đổi và các chi phí hành chính khác.

• Để khảo sát giá thay thế, đơn vị tư vấn khảo sát giá thay thế sẽ thực hiện các cuộc

phỏng vấn trực tiếp với các hộ bị ảnh hưởng dọc theo tuyến đường và cả các hộ

không bị ảnh hưởng để tìm hiểu ý kiến của họ về giá đất đai mà họ có thể chấp

nhận được trong và xung quanh khu vực dự án; các hộ đã giao dịch, chuyển

nhượng đất đai và đã xây dựng nhà cửa, công trình trong thời gian gần đây; cũng

như các hộ đang tìm kiếm giao dịch hoặc sẵn sàng giao dịch đất đai hoặc đang xây

dựng nhà cửa, vật kiến trúc. Đơn vị tư vấn khảo sát giá thay thế cũng sẽ tìm kiếm

thông tin về giá trị đất đai và các tài sản trên đất từ các đơn vị môi giới bất động

sản, các công ty xây dựng/ nhóm xây dựng; các cửa hàng bán vật liệu xây dựng và

các bên có liên quan khác.

• Đối với nhà ở, vật kiến trúc:

� Đơn vị tư vấn khảo sát giá thay thế sẽ tiến hành phỏng vấn với các chủ sở hữu

các vật kiến trúc để xác định các vật liệu chính thường được sử dụng tại địa

phương cho các loại vật kiến trúc theo các tiêu chuẩn hiện nay; loại hình cửa

hàng/đại lý nơi người dân mua các vật liệu xây dựng và giá của các loại vật liệu

xây dựng bao gồm cả đơn giá vận chuyển tại địa phương và đơn giá lao

động/xây dựng các loại công trình theo các cấp xây dựng khác nhau; và

� Tiến hành phỏng vấn với các nhà thầu thi công xây dựng/nhóm xây dựng để

xác định giá nguyên vật liệu xây dựng cho các loại công trình trong khu vực dự

án theo các tiêu chuẩn hiện hành; chi phí vận chuyển vật liệu xây dựng tại địa

phương và tại khu vực dự án; chi phí ngày công lao động; chi phí xây dựng

trung bình cho mỗi mét vuông xây dựng cho các loại nhà khác nhau. Các kết

24

quả khảo sát giá thay thế sẽ được so sánh với giá xây dựng do UBND tỉnh ban

hành (chi phí mỗi mét vuông sàn cho mỗi thể loại).

• Đối với đất đai: Giá đất được phân loại dựa trên mục đích sử dụng đất đã được

giao cho hộ gia đình, bao gồm: đất ở, đất vườn liền kề, đất sản xuất và các loại đất

khác.

Mục tiêu của việc đánh giá giá thay thế cho các loại đất là để xác định đơn giá đền

bù cho các loại đất khác nhau mà bị ảnh hưởng bởi dự án để đảm bảo cho các hộ

gia đình bị ảnh hưởng mua lại được diện tích đất thay thế và không phải trả các

chi phí giao dịch cũng thuế chuyển đổi và các chi phí hành chính khác . Để xác định

giá thay thế cho các loại đất, đơn vị tư vấn khảo sát giá thay thế sẽ:

� Xác định từ người dân địa phương, từ lưu trữ của UBND xã và từ các nguồn

thông tin khác về giá của các loại đất đai đã được giao dịch từ 6 tháng đến

một năm trở lại đây tại cộng đồng hoặc tại các khu vực xung quanh và giá của

các loại đất mà người dân địa phương sẵn sàng giao dịch (mua/bán). Đơn vị tư

vấn thẩm định giá sẽ so sánh đơn giá của các loại đất đai đã được giao dịch

trong thực tế tại cộng đồng với đơn giá đền bù đất đai do UBND Tỉnh ban

hành tại địa phương. Đơn vị tư vấn cũng sẽ xác định từ người dân địa phương,

từ các cán bộ UBND xã và từ các nguồn thông tin khác về các chi phí hành

chính-bao gồm cả thuế khi giao dịch, chuyển nhượng quyền sử dụng đất hiện

nay.

25

Hộp 6: Các câu hỏi thường gặp về khảo sát giá thay thế

1. Sau khi nhận được kết quả khảo sát giá thay thế do Sở giao thông trình lên, UBND tỉnh

sẽ tiến hành những bước gì trong việc xem xét và chấp thuận kết quả khảo sát giá thay thế?

Hiện nay có sự khác nhau giữa các tỉnh về quá trình xem xét, chấp thuận kết quả khảo sát giá

thay thế. Ở một số tỉnh, UBND tỉnh xin ý kiến của Hội đồng nhân dân tỉnh về kết quả khảo sát

giá thay thế. Trong trường hợp như vậy sẽ kéo dài thời gian xem xét, chấp thuận kết quả khảo

sát giá thay thế vì phải đợi đến các kỳ họp của Hội đồng nhân dân tỉnh mới xin ý kiến được. Ở

nhiều tỉnh thì UBND tỉnh gửi kết quả khảo sát giá thay thế cho các đơn vị chuyên ngành (chủ yếu

là sở tài chính, sở tài nguyên-môi trường, và sở xây dựng) cho ý kiến, sau đó UBND tỉnh xem xét,

chấp thuận. Trong trường hợp này thì quá trình xem xét, chấp thuận kết quả khảo sát giá thay

thế nhanh hơn rất nhiều.

2. Khi kết quả khảo sát giá thay thế được công khai tại cộng đồng thì đó đã là giá để tính

đền bù, hỗ trợ hay chưa?

Chưa, bởi vì sau khi được công khai tại cộng đồng 7 ngày – kết quả khảo sát giá thay thế sẽ

được tổng hợp lại dựa trên các ý kiến của người dân và của cán bộ địa phương để trình lên

UBND tỉnh xem xét, phê duyệt. Chỉ sau khi được UBND tỉnh phê duyệt thì kết quả khảo sát giá

thay thế mới được Hội đồng đền bù huyện sử dụng để tính toán đền bù, hỗ trợ cho các hộ gia

đình.

26

2.4. Khảo sát kinh tế-xã hội

2.4.1. Sự cần thiết phải khảo sát kinh tế xã hội

(i) Theo các quy định của Việt Nam, trong quá trình xây dựng phương án thu hồi đất,

đền bù, hỗ trợ và tái định cư không phải tiến hành khảo sát các thông tin kinh tế-

xã hội của cộng đồng bị ảnh hưởng và các hộ bị ảnh hưởng. Tổ kiểm đếm thiệt hại

chi tiết chỉ cần thu thập thông tin xem hộ bị ảnh hưởng có phải là hộ thuộc diện

chính sách xã hội hay không để có các hỗ trợ theo quy định.

(ii) Tuy nhiên đối với các dự án do Ngân hàng Châu Á tài trợ, Tuyên bố Chính sách An

toàn 2009 yêu cầu tiến hành khảo sát kinh tế-xã hội trong quá trình chuẩn bị và

cập nhật kế hoạch tái định cư: “ bên vay/khách hàng sẽ tiến hành khảo sát kinh tế-

xã hội cùng với các số liệu nền về kinh tế-xã hội phù hợp để từ đó xác định những

người bị ảnh hưởng bởi dự án và đánh giá các tác động kinh tế-xã hội của dự án

đối với họ” (Tuyên bố Chính sách an toàn, Phụ lục 2, đoạn 15).

2.4.2. Khảo sát kinh tế-xã hội trong Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc

(i) Trong quá trình xây dựng phương án đền bù và cập nhật kế hoạch tái định cư, Ban

quản lý dự án của Sở giao thông, Hội đồng đền bù huyện, và Tư vấn hỗ trợ thực

hiện dự án cần thực hiện khảo sát kinh tế-xã hội của cộng đồng bị ảnh hưởng và

hộ gia đình bị ảnh hưởng.

(ii) Các số liệu kinh tế-xã hội sau đây cần thu thập:

• Thông tin kinh tế-xã hội về cộng đồng bị ảnh hưởng bởi việc nâng cấp tuyến

đường.

� Các thông tin về nhân khẩu học (chẳng hạn, tổng dân số , dân số chia theo

nam-nữ, dân số phân theo các độ tuổi, tình trạng hôn nhân, dân tộc thiểu

số, tôn giáo, giáo dục….).

� Thực trạng kinh tế của cộng đồng (chẳng hạn, các hoạt động kinh tế chính

của của cộng đồng, cơ cấu kinh tế của địa phương, thu nhập, sử dụng đất,

tình trạng đói nghèo….).

� Thực trạng cơ sở hạ tầng (chẳng hạn hệ thống đường sá, thủy lợi, điện,

trường học….).

� Tiếp cận các dịch vụ xã hội (chẳng hạn y tế, giáo dục…).

• Thông tin kinh tế-xã hội của hộ bị ảnh hưởng

27

� Các thông tin về nhân khẩu học (chẳng hạn tuổi, giới tính, dân tộc, tôn

giáo của chủ hộ; bình quân nhân khẩu của một hộ bị ảnh hưởng; giới tính,

học vấn của tất cả các thành viên trong hộ phân theo giới tính…).

� Thực trạng kinh tế của hộ gia đình (chẳng hạn các hoạt động kinh tế của

hộ gia đình, các nguồn thu nhập chính của hộ gia đình, bình quân thu

nhập và chi tiêu của hộ gia đình, nghề nghiệp của các thành viên trong gia

đình hộ bị ảnh hưởng, sở hữu tài sản, thực trạng sử dụng đất, tình trạng

đói nghèo…).

� Điều kiện sức khỏe và vệ sinh (sử dụng nước, sử dụng nhà vệ sinh).

� Tiếp cận các dịch vụ xã hội (tín dụng, giáo dục, y tế…).

� Điều kiện sinh hoạt của hộ gia đình (các tài sản, vật dung đang có như ô

tô, xe máy, ti vi, tủ lạnh, điện thoại…; sử dụng năng lượng để nấu ăn, thắp

sáng…).

(iii) Đối với mỗi tuyến đường dự án, số lượng hộ gia đình cần phải được khảo sát trong

khảo sát kinh tế-xã hội như sau:

• Toàn bộ (100%) các hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng (mất từ 10% tổng diện tích

đất sản xuất của hộ gia đình trở lên).

• Toàn bộ (100%) các hộ bị ảnh hưởng hoàn toàn đất thổ cư (bao gồm cả các hộ

phải tái định cư đi nơi khác và các hộ xây dựng lại nhà trên diện tích đất thổ cư

còn lại của hộ gia đình).

• Đối với nhóm hộ thuộc diện dễ bị tổn thương, khảo sát toàn bộ (100%) đối với

các hộ nghèo; hộ có phụ nữ làm chủ hộ; hộ có người già hoặc trẻ em hoặc

người tàn tật làm chủ hộ; và hộ không có đất. Riêng đối với hộ dân tộc thiểu

số, do số lượng hộ dân tộc thiểu số bị ảnh hưởng thu hồi đất cho việc nâng cấp

tuyến đường là nhiều (mặc dù mức độ ảnh hưởng đối với mỗi hộ là rất ít), nên

số hộ dân tộc thiểu số cần khảo sát được xác định như sau: (i) Nếu toàn bộ số

hộ dân tộc thiểu số bị ảnh hưởng thu hồi đất do việc nâng cấp tuyến đường là

dưới 30 hộ thì khảo sát toàn bộ (100%) số hộ này; (ii) Nếu số hộ dân tộc thiểu

số bị ảnh hưởng thu hồi đất là hơn 30 hộ thì khảo sát 30 hộ cộng với 10% của

tổng số hộ dân tộc thiểu số còn lại (ví dụ, tổng số hộ dân tộc thiểu số bị ảnh

hưởng là 345 hộ thì sẽ khảo sát 30 hộ cộng với 10% của 315 hộ (tức là 32 hộ

nữa), sẽ là 30 hộ + 32 hộ = 62 hộ.).

• Đối với những hộ bị ảnh hưởng nhẹ (mất ít hơn 10% tổng diện tích đất sản

xuất của hộ gia đình hoặc chỉ mất một phần đất thổ cư và phần còn lại vẫn sử

28

dụng được) thì khảo sát 20% tổng số hộ bị ảnh hưởng nhẹ theo phương pháp

chọn mẫu ngẫu nhiên. Tuy nhiên, nếu tổng số hộ bị ảnh hưởng nhẹ ít hơn 50

hộ thì khảo sát toàn bộ số hộ này. Số lượng hộ khảo sát này không bao gồm số

hộ thuộc diện dễ bị tổn thương đã khảo sát.

(iv) Các phương pháp khảo sát kinh tế-xã hội sẽ như sau:

• Đối với thông tin kinh tế-xã hội của cộng đồng bị ảnh hưởng: thu thập số liệu

thống kê sẵn có của UBND xã, các thông tin còn thiếu sẽ được thu thập qua

cuộc họp tham vấn cộng đồng với lãnh đạo UBND xã, đại diện các ban, ngành

của xã và các tổ chức đoàn thể.

• Đối với các hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, các hộ phải tái định cư và các hộ

thuộc diện dễ bị tổn thương: áp dụng cả các phương pháp định lượng (bảng

hỏi hộ gia đình) và các phương pháp định tính (phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm

tập trung, v.v.).

• Đối với các hộ bị ảnh hưởng nhẹ: chỉ cần áp dụng phương pháp định lượng.

(v) Sau khi được thu thập, số liệu cần được xử lý theo các vấn đề đã nêu ở trên (nhân

khẩu, hoạt động kinh tế, thu nhập…) và sẽ được đưa vào kế hoạch tái định cư cập

nhật. Khi được sử dụng, các số liệu sẽ được phân tích trong tương quan với các

yếu tố về giới và dân tộc thiểu số.

29

2.4.3. Các bước thực hiện khảo sát kinh tế-xã hội

(i) Sau khi có thông tin về tổng số hộ bị ảnh hưởng, tổng số hộ bị ảnh hưởng nghiêm

trọng, tổng số hộ phải di dời, tổng số hộ thuộc diện dễ bị tổn thương và tổng số

các hộ bị ảnh hưởng nhẹ, thì Hội đồng đền bù và Ban quản lý dự án của Sở Giao

thông sẽ cùng với Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án tiến hành xác định dung lượng

mẫu cần khảo sát đối với từng loại hộ ( như đã trình bày ở 2.4.2).

(ii) Các chuyên gia tư vấn của đơn vị Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án (chuyên gia về Tái

định cư, chuyên gia về Giới, chuyên gia về Dân tộc thiểu số) sẽ phối hợp với các

cán bộ của Hội đồng đền bù huyện để tiến hành khảo sát kinh tế-xã hội và sẽ thực

hiện theo các bước sau đây:

• So sánh thông tin kinh tế-xã hội cần thu thập của hộ gia đình bị ảnh hưởng

(như đã đề cập ở phần 2.4.2) với các thông tin kinh tế-xã hội đã được thu thập

trong quá trình kiểm đếm thiệt hại chi tiết đối với hộ gia đình (các thông tin ở

Phần 1 của Biên bản kiểm đếm thiệt hại chi tiết) để xác định các thông tin bổ

sung mà cần phải thu thập từ các hộ gia đình.

• Liệt kê các thông tin kinh tế-xã hội của cộng đồng cần thu thập (như trình bày

trong phần 2.4.2).

• Xác định các phương pháp thu thập số liệu, soạn thảo các biểu mẫu, công cụ

để thu thập các số liệu kinh tế-xã hội bổ sung từ các hộ gia đình (xem Phiếu

phỏng vấn kinh tế xã hội đối với hộ bị ảnh hưởng được đính kèm trong Phụ

lục 5 và Đề cương phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm tập trung đối với các hộ bị

ảnh hưởng nghiêm trọng, tái định cư và dễ bị tổn thương được đính kèm

trong Phụ lục 6).

• Xây dựng kế hoạch thực hiện khảo sát kinh tế-xã hội cùng với UBND xã, lãnh

đạo thôn và đại diện các tổ chức đoàn thể.

• Thực hiện thu thập số liệu.

• Xử lý và phân tích số liệu kinh tế-xã hội đã thu thập được từ biểu mẫu khảo sát

thiệt hại chi tiết đã được thực hiện cũng như từ kết quả khảo sát kinh tế-xã hội

bổ sung đối với các hộ gia đình được chọn mẫu như đã được trình bày ở phần

2.4.2 ở trên.

30

Hộp 7: Các câu hỏi thường gặp trong khảo sát kinh tế-xã hội

1. Ai thực hiện khảo sát kinh tế-xã hội? ai phân tích số liệu khảo sát kinh tế-xã hội?

Số liệu kinh tế-xã hội sẽ được thu thập bởi đơn vị Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án và Hội đồng đền

bù của huyện. Vì đơn vị Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án có chuyên gia về Chính sách An toàn

(chuyên gia Tái định cư, chuyên gia về Giới, chuyên gia về Dân tộc thiểu số) và đơn vị Tư vấn hỗ

trợ thực hiện dự án có nhiệm vụ cập nhật Kế hoạch Tái định cư (theo như thống nhất giữa ADB và

Chính phủ) và việc cập nhật Kế hoạch tái định cư yêu cầu có số liệu nền về các thông tin kinh tế-xã

hội của các hộ bị ảnh hưởng và cộng động bị ảnh hưởng – nên đơn vi Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự

án sẽ chịu trách nhiệm chính trong thu thập số liệu kinh tế-xã hội. Việc tham gia của Hội đồng đền

bù huyện trong quá trình khảo sát kinh tế-xã hội cũng rất quan trọng bởi vì Hội đồng đền bù huyện

có nhiệm vụ soạn thảo phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư (theo quy định của Chính phủ), đồng

thời Hội đồng đền bù huyện nắm rõ hơn Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án về các điều kiện kinh tế-xã

hội của cộng đồng và các hộ bị ảnh hưởng. Hơn nữa nội dung của phương án đền bù, hỗ trợ, tái

định cư (do hội đồng đền bù huyện xây dựng) và kế hoạch tái định cư cập nhật (do tư vấn hỗ trợ

thực hiện dự án cập nhật) cần nhất quán với nhau, vì thề cả hai đơn vị này cần tham gia khảo sát

và phân tích số liệu kinh tế- xã hội.

2. Kinh phí thực hiện khảo sát kinh tế-xã hội sẽ lấy từ nguồn nào?

Một trong những nhiệm vụ của Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án là cập nhật kế hoạch tái định cư - và

để cập nhật kế hoạch tái định cư thì cần phải khảo sát kinh tế-xã hội đối với cộng đồng bị ảnh

hưởng và các hộ bị ảnh hưởng. Do đó, kinh phí thu thập và xử lý số liệu kinh tế-xã hội đã được bao

gồm trong kinh phí để thực hiện nhiệm vụ cập nhật kế hoạch tái định cư.

Để hội đồng đền bù huyện tham gia thu thập và xử lý số liệu kinh tế-xã hội, Ban quản lý dự án của

Sở giao thông cần đưa khoản kinh phí cho việc tham gia này vào hợp đồng thực hiện các hoạt

động đền bù, hỗ trợ, tái định cư của hội đồng đền bù huyện.

3. Có cần phải tổ chức một cuộc họp riêng với cộng đồng để thảo luận về kế hoạch thực hiện

khảo sát kinh tế-xã hội?

Không cần phải tổ chức một cuộc họp riêng với cộng đồng để thảo luận về kế hoạch thực hiện

khảo sát kinh tế-xã hội mà nên phối hợp với các cuộc họp khác. Thông thường, kế hoạch thực hiện

khảo sát kinh tế-xã hội được thảo luận với cộng đồng trong cuộc họp công bố ranh giải tỏa và

ngày khóa sổ.

4. Trong khảo sát kinh tế-xã hội cần phỏng vấn sâu bao nhiêu trường hợp và thảo luận nhóm

với bao nhiêu nhóm? Phỏng vấn sâu đối tượng nào và thảo luận nhóm với các đối tượng

nào?

Đối với phỏng vấn sâu: Tại cấp xã cần phỏng vấn ít nhất là 4 đối tượng: Lãnh đạo UBND xã phụ

trách kinh tế, cán bộ địa chính xã, chủ tịch hội phụ nữ xã và chủ tịch hội nông dân. Tại mỗi thôn

cần phỏng vấn ít nhất là 9 đối tượng, bao gồm: trưởng thôn, 2 hộ phải di dời, 2 hộ bị ảnh hưởng

31

nghiêm trọng (mất từ 10% tổng diện tích đất sản xuất của hộ gia đình trở lên), 1 hộ nghèo bị ảnh

hưởng thu hồi đất, 1 hộ phụ nữ làm chủ hộ bị ảnh hưởng thu hồi đất, 1 hộ dân tộc thiểu số bị ảnh

hưởng thu hồi đất, 1 hộ có trẻ em hoặc người già hoặc người tàn tật làm chủ hộ bị ảnh hưởng thu

hồi đất, và 1 hộ không có đất sản xuất hoặc không có đất ở nhưng bị ảnh hưởng bởi thu hồi đất.

Đối với thảo luận nhóm tập trung: Tại cấp xã cần tiến hành một cuộc thảo luận nhóm tập trung với

đại diện lãnh đạo UBND xã, đại diện các tổ chức đoàn thể của xã và đại diện các ban, ngành của

xã (ba đối tượng trong một cuộc thảo luận). Tại cấp thôn, cần tiến hành 4 cuộc thảo luận nhóm

tập trung; bao gồm: một cuộc thảo luận nhóm với các hộ phải di dời; một cuộc với các hộ bị ảnh

hưởng nghiêm trọng; một cuộc với một số phụ nữ của các hộ bị ảnh hường; và một cuộc với các

hộ thuộc diện dễ bị tổn thương. Nếu số lượng đối tượng hộ ở trên là dưới 2 hộ (ví dụ chỉ cho 2 hộ

bị ảnh hưởng nghiêm trọng) thì có thể ghép với các nhóm khác để thảo luận.

5. Có thể kết hợp phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm trong khi thực hiện thu thập thông tin

kinh tế-xã hội với tham vấn cộng đồng được không?

Có thể kết hợp và sự kết hợp này được khuyến khích. Nội dung các cuộc phỏng vấn sâu và thảo

luận nhóm tập trung không chỉ để thu thập thông tin kinh tế-xã hội và mà cần phải kết hợp với nội

dung tham vấn cộng đồng về ảnh hưởng của việc nâng cấp tuyến đường; chính sách đền bù, hỗ

trợ, tái định cư; kế hoạch thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư; cơ chế giải quyết thắc mắc, khiếu

nại liên quan đến đền bù, hỗ trợ, tái định cư; dự kiến phương án tái định cư của hộ gia đình; dự án

phương án phục hồi thu nhập của hộ gia đình…

6. Trong khảo sát kinh tế-xã hội, cộng đồng tham gia vào những hoạt động gì?

Cộng đồng sẽ tham gia trao đổi về kế hoạch thực hiện khảo sát kinh tế-xã hội tại cộng đồng; cộng

đồng và hộ gia đình sẽ trao đổi các vấn đề kinh tế-xã hội của cộng đồng và của hộ gia đình; thảo

luận về các ảnh hưởng của việc nâng cấp tuyến đường; các mức đền bù, hỗ trợ; các phương án tái

định cư; các chương trình phục hồi thu nhập cần thiết…và các vấn đề khác có liên quan đến cập

nhật và thực hiện Kế hoạch tái định cư.

32

2.5. Phổ biến thông tin và tham vấn cộng đồng

2.5.1. Phổ biến thông tin

(i) Sự cần thiết phải phổ biến thông tin cho cộng đồng và các hộ bị ảnh hưởng

• Theo các quy định của Việt Nam (Luật Đất đai 2003, Điều 39), trước khi thu hồi

đất, chậm nhất là 90 ngày đối với đất nông nghiệp và 180 ngày đối với đất phi

nông nghiệp, cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải thông báo cho người bị thu

hồi đất biết lý do thu hồi đất, thời gian và kế hoạch di chuyển, phương án tổng thể

về bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư. Nghị định 84/2007 của Chính phủ

(các Điều 49, 52, và 57) cũng quy định, trong quá trình kiểm đếm thiệt hại chi tiết,

lập phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư - UBND cấp huyện nơi có đất bị thu hồi

có trách nhiệm chỉ đạo phổ biến rộng rãi chủ trương thu hồi đất; các quy định về

thu hồi đất; các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất…UBND

cấp xã nơi có đất bị thu hồi có trách nhiệm niêm yết công khai chủ trương thu hồi

đất tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã và tại các điểm sinh hoạt khu dân cư nơi có

đất bị thu hồi, thông báo rộng rãi trên hệ thống đài truyền thanh cấp xã (ở những

nơi có hệ thống truyền thanh).

• Chính sách Thông tin Cộng đồng năm 2011 và Tuyên bố Chính sách An toàn năm

2009 của Ngân hàng Phát triển Châu Á yêu cầu phổ biến kịp thời cho cộng đồng,

các bên liên đới và các hộ bị ảnh hưởng tất cả các thông tin liên quan đến dự án

mà Ngân hàng Phát triển Châu Á tài trợ, bao gồm cả các thông tin liên quan đến

phạm vi thu hồi đất, chính sách đền bù, hỗ trợ, tái định cư cho những hộ bị ảnh

hưởng cũng như các biện pháp phục hồi mức sống cho các hộ bị ảnh hưởng để

mức sống của họ được phục hồi ít nhất là bằng so với trước khi bị ảnh hưởng bởi

dự án.

Hộp 8: Các hạn chế thường gặp hiện nay trong phổ biến thông tin đối với thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư

1. Thông tin không được cung cấp đầy đủ, đặc biệt là thông tin về quy mô thu hồi đất, mục

đích thu hồi đất và chính sách đền bù, hỗ trợ, tái định cư cụ thể.

2. Thông tin thường được cung cấp thông qua trao đổi, nhưng không có tài liệu được phát

cho cộng đồng bị ảnh hưởng và các hộ bị ảnh hưởng.

3. Chủ trương thu hồi đất; phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư…thường chỉ được niêm yết

tại trụ sở UBND xã. Địa điểm này khó cho người dân tiếp cận được thông tin vì có thể

khoảng cách từ cộng đồng đến trụ sở UBND xã xa hoặc nơi niêm yết thông tin tại trụ sở

UBND xã khó tìm hoặc người dân ngại không muốn đến trụ sở UBND xã.

33

(ii) Nguyên tắc trong phổ biến thông tin

• Các thông tin liên quan đến thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư phải được

thông tin đầy đủ, kịp thời cho người bị ảnh hưởng.

• Thông tin cần được cung cấp rõ ràng, bằng ngôn ngữ dễ hiểu – bằng tiếng dân tộc

nếu tại khu vực dự án có cộng đồng dân tộc thiểu số không nói được tiếng phổ

thông.

• Thông tin cần được cung cấp tại cộng đồng, không chỉ niêm yết tại trụ sở UBND xã

mà cả ở cấp thôn (như nhà trưởng thôn, nhà văn hóa thôn, nơi công cộng). Thông

tin cần được tài liệu hóa (thể hiện bằng tài liệu) để phát cho cộng đồng bị ảnh

hưởng và các hộ bị ảnh hưởng; các tài liệu cũng cần lưu giữ tại cộng đồng (xã,

thôn) để tham khảo, sử dụng. Hệ thống loa truyền thanh, nếu có cũng nên được

sử dụng để phổ biến thông tin về dự án.

(iii) Phổ biến thông tin trong Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc

• Trong quá trình thực hiện thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư cho việc nâng

cấp các tuyến đường dự án, các thông tin sau cần được cung cấp cho cộng đồng.

� Thông tin về quy mô nâng cấp tuyến đường dự án (dài, rộng, chất lượng mặt đường, cầu, hệ thống thoát nước, kế hoạch thực hiện xây lắp…)

� Quy mô thu hồi đất và quy trình thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư

� Ngày khóa sổ kiểm đếm thiệt hại chi tiết .

� Quyền lợi đền bù, hỗ trợ, tái định cư của hộ gia đình và cộng đồng, các nguyên tắc trong thu hồi đất, cơ chế giải quyết các thắc mắc, khiếu nại

� Kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết, khảo sát giá thay thế, các tính toán đền bù, hỗ trợ, tái định cư của các hộ gia đình và cộng đồng; phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư, chương trình phục hồi thu nhập.

� Kế hoạch thực hiện chi trả đền bù, hỗ trợ, tái định cư, phục hồi thu nhập và giám sát.

� Trách nhiệm của các đơn vị lập kế hoạch, thực hiện và giám sát việc thực hiện kế hoạch đền bù, hỗ trợ, tái định cư, phục hồi thu nhập.

� Sự tham gia của các hộ gia đình và cộng đồng vào việc lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch đền bù, hỗ trợ, tái định cư.

• Trong quá trình thực hiện thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư cho việc nâng

cấp các tuyến đường dự án, các tài liệu sau đây cần phải được phát cho các hộ bị

ảnh hưởng và niêm yết tại nơi công cộng (trụ sở UBND xã, nhà trưởng thôn, nhà

văn hóa thôn, và các nơi công cộng khác):

34

� Tài liệu thông tin về dự án (Tài liệu này mô tả ngắn gọn các vấn đề sau: (i) giới thiệu về việc nâng cấp tuyến đường; (ii) quy mô ảnh hưởng thu hồi đất của việc nâng cấp tuyến đường; (iii) các nguyên tắc và quyền lợi đền bù, hỗ trợ, tái định cư, phục hồi thu nhập của cộng đồng và của các hộ bị ảnh hưởng; (iv) kế hoạch chi tiết thực hiện các hoạt động đền bù, hỗ trợ, tái định cư, phục hồi thu nhập; (v) trách nhiệm của các đơn vị có liên quan trong việc lập và thực hiện kế hoạch tái định cư; (vi) cơ chế đảm bảo sự tham gia của người dân; và (vii) cơ chế giải quyết thắc mắc, khiếu nại liên quan đến thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư và phục hồi thu nhập.

� Các quyết định liên quan đến đền bù, hỗ trợ, tái định cư của UBND tỉnh như quy định về đền bù, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn tỉnh, khung giá đền bù đất đai, cây cối hoa màu…(để niêm yết tại nơi công cộng).

� Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư tuyến đường (do hội đồng đền bù huyện chuẩn bị) – cả bản dự thảo và bản được UBND huyện phê duyệt (để niêm yết tại nơi công cộng).

� Kế hoạch Tái định cư cập nhật (do tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án chuẩn bị) – cả bản dự thảo và bản được UBND tỉnh và ADB chấp thuận. (để niêm yết tại nơi công cộng).

• Trong quá trình thực hiện thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư cho việc nâng

cấp các tuyến đường dự án, các kết quả khảo sát và tính toán sau đây cần phải dán

ở nơi công cộng (trụ sở UBND xã, nhà trưởng thôn, nhà văn hóa thôn, và các nơi

công cộng khác):

� Kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết

� Kết quả khảo sát giá thay thế

• Thông tin cần được trao đổi, phổ biến bằng ngôn ngữ mà mọi người đều có thể

hiểu được (cộng đồng, hộ gia đình và các bên liên đới đều hiểu được).

• Nếu thông tin được trao đổi trong các cuộc họp thì cuộc họp đó phải có ít nhất là

30% phụ nữ trong tổng số những người tham dự cuộc họp. Nếu ít hơn con số này

thì cần tiến hành một cuộc họp riêng với phụ nữ để phổ biến và trao đổi thông tin.

• Thông tin được niêm yết, được phổ biến với cộng đồng và hộ gia đình thì cần có

biên bản thể hiện thông tin đã được niêm yết và phổ biến theo đúng các yêu cầu

của dự án.

(iv) Phương pháp thực hiện phổ biến thông tin

• Phổ biến trong các cuộc họp trực tiếp tại xã và tại các thôn với cộng đồng và với

các hộ bị ảnh hưởng (đây là phương pháp có hiệu quả nhất vì có thể thảo luận

trực tiếp với cộng đồng và các hộ gia đình về nội dung thông tin)

• Phát trên loa-đài địa phương

35

• Kết hợp với nội dung của các cuộc họp của các tổ chức đoàn thể để phổ biến các

thông tin liên quan đến thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư.

• Cung cấp tài liệu trực tiếp cho các hộ gia đình và các đơn vị có liên quan.

• Niêm yết ở nơi công cộng (trụ sở UBND xã, nhà trưởng thôn, nhà văn hóa thôn, và

các nơi công cộng khác)

(v) Các bước thực hiện phổ biến thông tin

• Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án soạn thảo một “Tài liệu thông tin dự án” với các nội

dung như đã trình bày ở phần 2.5.1.3. Tài liệu thông tin dự án sẽ được viết bằng

ngôn ngữ dễ hiểu để cộng đồng tại khu vực nâng cấp tuyến đường có thể hiểu

được tài liệu này.

• Ban Quản lý dự án của Sở Giao thông sẽ nhân bản (photocopy) các quyết định liên

quan đến đền bù, hỗ trợ, tái định cư của UBND tỉnh như quy định về đền bù, hỗ

trợ, tái định cư trên địa bàn tỉnh, khung giá đền bù đất đai, cây cối hoa màu....

• Trong các cuộc họp tham vấn cộng đồng với cấp xã và cấp thôn, Ban Quản lý dự án

của Sở Giao thông và hội đồng đền bù huyện sẽ thảo luận nội dung của Tài liệu

thông tin dự án và các quyết định liên quan đến đền bù, hỗ trợ, tái định cư của

UBND tỉnh. Mỗi hộ gia đình sẽ được phát một bản Tài liệu thông tin dự án. Các

quyết định liên quan đến đền bù, hỗ trợ, tái định cư của UBND tỉnh, đặc biệt là

quy định về đơn giá đền bù, hỗ trợ - được niêm yết tại nơi công cộng.

• Ban Quản lý dự án của Sở Giao thông và hội đồng đền bù huyện phối hợp với các

cơ quan có liên quan để phổ biến nội dung của các tài liệu này trên hệ thống loa

phát thanh và truyền hình địa phương.

• Ban Quản lý dự án của Sở Giao thông và hội đồng đền bù huyện phối hợp với các

đoàn thể xã hội tại xã và thôn để lồng ghép phổ biến các thông tin có liên quan

đến thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư của tuyến đường (dựa vào Tài liệu

thông tin dự án) trong các cuộc họp của các tổ chức đoàn thể xã, thôn.

• Dán các kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết và kết quả khảo sát giá thay thế tại nơi

công cộng khi các khảo sát này được hoàn thành.

• Thảo luận về dự thảo Phương án đền bù hỗ trợ, tái định cư (do hội đồng đền bù

huyện dự thảo) và dự thảo Kế hoạch Tái định cư cập nhật (do Tư vấn hỗ trợ thực

hiện dự án dự thảo) tại các cuộc họp tham vấn tại xã/thôn. Niêm yết các tài liệu

trên ở nơi công cộng (trụ sở UBND xã, nhà trưởng thôn, nhà văn hóa thôn…) và

lưu một bộ tại trụ sở UBND xã và tại nhà trưởng thôn.

36

• Thảo luận về Phương án đền bù hỗ trợ, tái định cư (đã được UBND huyện phê

duyệt) và Kế hoạch Tái định cư cập nhật (đã được UBND tỉnh và ADB chấp thuận)

tại các cuộc họp tham vấn tại xã/thôn. Niêm yết các tài liệu trên ở nơi công cộng

(trụ sở UBND xã, nhà trưởng thôn, nhà văn hóa thôn…) và lưu một bộ tại trụ sở

UBND xã và tại nhà trưởng thôn.

2.5.2. Tham vấn cộng đồng

(i) Sự cần thiết phải tham vấn cộng đồng

• Theo các quy định của Việt Nam, trong quá trình thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái

định cư thì chủ trương thu hồi đất và phương án thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái

định cư phải được niêm yết để “lấy ý kiến” của cộng đồng và của những hộ bị ảnh

hưởng (Nghị định 84/2007/ND-CP, các Điều 49, 52, và 56). Nếu có nhiều ý kiến của

cộng đồng và của các hộ gia đình không tán thành với phương án thu hồi đất, đền

bù, hỗ trợ, tái định cư thì đơn vị làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng

cần giải thích rõ hoặc xem xét, điều chỉnh trước khi chuyển cơ quan tài chính thẩm

định. Chính vì vậy, cần “lấy ý kiến” của cộng đồng và các hộ bị ảnh hưởng.

• Tuyên bố Chính sách An toàn năm 2009 của Ngân hàng Phát triển Châu Á nêu rõ

rằng “bên vay/khách hàng sẽ tiến hành tham vấn thiết thực với những người bị

ảnh hưởng, với cộng đồng sở tại và với xã hội dân sự cho tất cả các dự án và tiểu

dự án đã được xác định mà có các tác động tái định cư bắt buộc. Tham vấn thiết

37

thực là một quá trình mà (i) được bắt đầu ngay từ giai đoạn chuẩn bị dự án và sau

đó được tiến hành liên tục trong suốt chu trình dự án; (ii) cung cấp thông tin một

cách đầy đủ, kịp thời cho những người bị ảnh hưởng, đồng thời những người bị

ảnh hưởng có thể dễ dàng hiểu được và tiếp cận được các thông tin này một cách

dễ dàng; (iii) các tham vấn được tiến hành với không khí thoải mái và không bị ép

buộc; (iv) quan tâm đến vấn đề giới cũng như các nhu cầu của các nhóm thiệt thòi

và dễ bị tổn thương; và (v) xem xét các ý kiến, quan điểm của những người bị ảnh

hưởng và các bên liên đới trong quá trình ra quyết định – chẳng hạn như thiết kế

dự án, các biện pháp giảm thiểu, chia sẻ các lợi ích và cơ hội phát triển cũng như

các vấn đề thực hiện khác” ( Tuyên bố Chính sách An toàn, Ngân hàng Phát triển

Châu Á, Phụ lục 2, đoạn 28).

• Tham vấn với các đối tượng bị ảnh hưởng, với các đơn vị có liên quan cũng với

cộng đồng sở tại và các tổ chức xã hội địa phương là điểm khởi đầu cho tất cả các

hoạt động liên quan đến thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ tái định cư. Các đối tượng bị

ảnh hưởng bởi thu hồi đất sẽ tự tin hơn, hợp tác tốt hơn với đơn vị thực hiện thu

hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư và tham gia có hiệu quả hơn vào các hoạt động

này nếu họ được cung cấp thông tin đầy đủ và được tham vấn thiết thực.

Hộp 9: Các hạn chế thường gặp hiện nay đối với tham vấn cộng đồng trong thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư

1. Chủ trương thu hồi đất; phương án thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư chỉ mới được

niêm yết và phổ biến chứ chưa được tham vấn trong quá trình chuẩn bị các chủ chương

và phương án này.

2. Việc “lấy ý kiến” của cộng đồng và của hộ gia đình mang tính thụ động bởi vì nếu hộ gia

đình có ý kiến thì hộ gia đình phải gặp đơn vị thực hiện thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái

định cư để trình bày ý kiến; đơn vị thực hiện thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư không

chủ động giải thích hay thu thập ý kiến của người dân về phương án đền bù, hỗ trợ, tái

định cư (xem Khoản 2, Điều 52, Nghị định 84/2007/NĐ-CP).

3. Khi cộng đồng và các hộ gia đình có ý kiến không tán thành đối với phương án đền bù, hỗ

trợ và tái định cư – đơn vị thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư cũng không thảo luận, bàn

bạc trực tiếp với cộng đồng và hộ gia đình về các giải pháp xử lý vấn đề, mà chỉ tổng hợp

các ý kiến của cộng đồng và các hộ gia đình để gửi cho đơn vị thẩm định phương án đền

bù, hỗ trợ và tái định cư xem xét, quyết định. Việc xem xét, quyết định như thế nào của

đơn vị thẩm định phương án đền bù, hỗ trợ và tái định cư cũng không được thảo luận,

bàn bạc với cộng đồng và người dân.

4. Không lấy ý kiến cũng như không thực hiện tham vấn cộng đồng trong và sau khi thực

hiện chi trả đền bù, hỗ trợ, tái định cư.

38

(ii) Nguyên tắc của tham vấn cộng đồng

• Tham vấn thiết thực và thường xuyên phải được thực hiện đối với các đối tượng

bị ảnh hưởng, với các cơ quan, ban, ngành có liên quan.

• Các ý kiến, đề xuất, quan ngại, v.v. của các đối tượng bị ảnh hưởng do thu hồi đất

cần phải được xem xét, điều chỉnh trong Kế hoạch Tái định cư cập nhật và trong

Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư.

• Tham vấn cần được thực hiện bằng ngôn ngữ dễ hiểu – bằng tiếng dân tộc nếu tại

khu vực bị ảnh hưởng có người dân tộc không nói được tiếng phổ thông.

• Tham vấn cần có sự tham gia của phụ nữ và người dân tộc trong khu vực bị ảnh

hưởng.

• Tham vấn cần được thực hiện tại cộng đồng (xã, thôn-bản), các đối tượng bị ảnh

hưởng không phải đi quá xa để tham gia các hoạt động tham vấn.

• Quá trình tham vấn và kết quả tham vấn cần được tài liệu hóa (biên bản tham vấn

cộng đồng, kết quả các cuộc họp tham vấn…)

(iii) Tham vấn cộng đồng trong Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc

• Trong quá trình thực hiện thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư cho việc nâng

cấp các tuyến đường dự án, các vấn đề sau cần phải được tham vấn với các bên

liên đới – đặc biệt là đối với các hộ gia đình bị ảnh hưởng:

� Quy mô, thiết kế kỹ thuật nâng cấp tuyến đường - các ý kiến của cộng đồng sẽ

là rất cần thiết để tăng cường lợi ích mang lại từ dự án cũng như giảm thiểu

các tác động tiêu cực về môi trường và xã hội.

� Quy mô thu hồi đất cho việc nâng cấp tuyến đường tại địa phương; các khả

năng giảm thiểu thu hồi đất.

� Các tác động tiềm tàng (cả tích cực và tiêu cực) của việc thu hồi đất cho việc

nâng cấp tuyến đường đến sinh kế của các hộ gia đình và cộng đồng; đến văn

hóa, tôn giáo, cộng đồng dân tộc địa phương...

� Mục tiêu, các nguyên tắc áp dụng trong thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư

– bao gồm cả các quyền lợi đền bù, hỗ trợ, tái định cư, sự tham gia của cộng

đồng, cơ chế giải quyết thắc mắc khiếu nại, các vấn đề liên quan đến giới và

dân tộc thiểu số, chương trình phục hồi thu nhập cho các đối tượng bị ảnh

hưởng nghiêm trọng và các hộ dễ bị tổn thương, việc lựa chọn các điểm tái

định cư, nếu có.

39

� Quy trình và kế hoạch thực hiện chi trả đền bù, hỗ trợ, tái định cư, kế hoạch

thực hiện chi tiết các hoạt động đền bù, hỗ trợ, tái định cư, phục hồi thu nhập.

� Cơ chế giải quyết thắc mắc, khiếu nại liên quan đến đền bù, hỗ trợ, tái định cư.

• Các hoạt động tham vấn cộng đồng và kết quả tham vấn cộng đồng do Ban quản lý

dự án của Sở giao thông, Hội đồng đền bù huyện và Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án

tiến hành cần phải được tài liệu hóa bằng các biên bản tham vấn cộng đồng.

• Trong phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư (do Hội đồng đền bù huyện soạn

thảo) và kế hoạch tái định cư cập nhật (do Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án soạn

thảo) cần phải thể hiện các hoạt động tham vấn cộng đồng đã được tiến hành và

kết quả tham vấn cộng đồng. Cần phải thể hiện rõ các ý kiến, đề xuất, quan ngại,

v.v. của các đối tượng bị ảnh hưởng và kết quả xử lý các ý kiến, đề xuất, quan ngại

đó. Các vấn đề đã được tài liệu hóa này cần được phổ biến cho các hộ gia đình bị

ảnh hưởng và cộng đồng. Trong báo cáo giám sát-đánh giá việc thực hiện các hoạt

động tái định cư do Ban Quản lý dự án thực hiện hàng quý cũng cần phải rõ liệu

các vấn đề quan ngại của các hộ bị ảnh hưởng và cộng đồng đã được xử lý hay

chưa.

• Trong quá trình tham vấn cộng đồng cần xây dựng được một cơ chế giải quyết

thắc mắc, khiếu nại có hiệu quả đối với các vấn đề liên quan đến đền bù, hỗ trợ,

tái định cư. Cơ chế giải quyết thắc mắc, khiếu nại này cần dễ hiểu, có thể thực hiện

được, có thể giám sát-đánh giá được và phù hợp với các chuẩn mực văn hóa tại

địa phương.

• Ngoài việc được tham vấn về các vấn đề liên quan đến đền bù, hỗ trợ, tái định cư;

các đối tượng bị ảnh hưởng và cộng đồng cần được tham gia vào các hoạt động

sau:

� Tham gia hoạt động kiểm đếm thiệt hại chi tiết

� Tham gia khảo sát kinh tế-xã hội

� Tham gia khảo sát giá thay thế

� Tham gia các cuộc họp tham vấn cộng đồng

� Tham gia thực hiện chương trinh phục hồi thu nhập

� Tham gia giám sát việc thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư

� Tham gia giải quyết các thắc mắc, khiếu nại

40

• Phụ nữ cần được tham vấn và tham gia vào các hoạt động liên quan đến đền bù,

hỗ trợ, tái định cư. Nếu các cuộc họp tham vấn cộng đồng mà có ít hơn 30% phụ

nữ trong tổng số những người tham dự cuộc họp thì cần phải tiến hành một cuộc

họp riêng với phụ nữ để tham vấn về các vấn đề liên quan đến đền bù, hỗ trợ, tái

định cư.

• Nếu tại khu vực bị ảnh hưởng có cộng đồng người dân tộc không nói được tiếng

phổ thông thì phải tham vấn bằng ngôn ngữ của dân tộc đó.

• Trong quá trình giám sát-đánh giá việc thực hiện các hoạt động đền bù, hỗ trợ, tái

định cư, tham vấn cộng đồng cũng cần phải được thực hiện.

(iv) Phương pháp thực hiện tham vấn cộng đồng

Dựa vào các nội dung cần phải được tham vấn nêu trên (đã trình bày ở phần 2.5.2.3)

tham vấn cộng đồng sẽ được thực hiện thông qua các cuộc họp tham vấn cộng đồng, thảo

luận nhóm tập trung và phỏng vấn sâu (phỏng vấn những người cung cấp thông tin

chính).

• Các cuộc họp tham vấn cộng đồng: Ngoài cuộc họp công bố ranh giải tỏa và ngày

khóa sổ (như đã trình bày ở 2.1) cần có 4 cuộc họp tham vấn cộng đồng với cấp xã

và cấp thôn, bao gồm:

� 01 cuộc họp sau khi khảo sát thiệt hại chi tiết, khảo sát giá thay thế và áp giá

đền bù, hỗ trợ đã được thực hiện xong;

� 01 cuộc họp sau khi bản thảo phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư (do hội

đồng đền bù soạn thảo) và bản thảo kế hoạch tái định cư cập nhật (do Tư vấn

hỗ trợ thực hiện dự án soạn thảo) được hoàn thành;

� 01 cuộc họp sau khi phương án đền bù , hỗ trợ, tái định cư được UBND huyện

phê duyệt và kế hoạch tái định cư cập nhật được UBND tỉnh và ADB chấp

thuận; và

� 01 cuộc họp sau khi việc đền bù, hỗ trợ, tái định cư đã được thực hiện xong.

Do số lượng hộ bị ảnh hưởng đất thổ cư rất ít và không có hộ nào phải di dời ra

khỏi cộng đồng (các hộ bị ảnh hưởng đều di lùi nhà lại trên diện tích đất thổ cư

còn lại hoặc tái định cư ngay tại thôn/bản của họ bởi vì đất đai tại địa phương

tương đối rộng rãi) nên không cần tổ chức các cuộc họp riêng về khu tái định cư.

• Thảo luận nhóm tập trung: Tại cấp xã cần tiến hành một cuộc thảo luận nhóm tập

trung với đại diện lãnh đạo UBND xã, đại diện các tổ chức đoàn thể của xã và đại

diện các ban, ngành của xã (ba đối tượng trong một cuộc thảo luận) khi cập nhật

41

kế hoạch tái định cư để trao đổi về các vấn đề như đã được đề cập ở phần 2.5.2.3.

Tại cấp thôn, trong quá trình cập nhật kế hoạch tái định cư cần tiến hành 4 cuộc

thảo luận nhóm tập trung; bao gồm: 01 cuộc thảo luận nhóm với các hộ phải di

dời; 01 cuộc với các hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng; 01 với thành viên nữ của một

số hộ bị ảnh hưởng; và 01 cuộc với các hộ thuộc diện dễ bị tổn thương. Nếu số

lượng đối tượng hộ ở trên là dưới 2 hộ (ví dụ chỉ cho 2 hộ bị ảnh hưởng nghiêm

trọng) thì có thể ghép với các nhóm khác để thảo luận.

• Phỏng vấn sâu (phỏng vấn những người cung cấp thông tin chính): Tại cấp xã cần

phỏng vấn ít nhất là 4 đối tượng trong quá trình cập nhật kế hoạch tái định cư:

Lãnh đạo UBND xã phụ trách kinh tế, cán bộ địa chính xã, chủ tịch hội phụ nữ xã và

chủ tịch hội nông dân. Tại mỗi thôn cần phỏng vấn ít nhất là 9 đối tượng trong quá

trình cập nhật kế hoạch tái định cư, bao gồm: trưởng thôn, 2 hộ phải di dời, 2 hộ

bị ảnh hưởng nghiêm trọng (mất từ 10% tổng diện tích đất sản xuất của hộ gia

đình trở lên), 1 hộ nghèo bị ảnh hưởng thu hồi đất, 1 hộ phụ nữ làm chủ hộ bị ảnh

hưởng thu hồi đất, 1 hộ dân tộc thiểu số bị ảnh hưởng thu hồi đất, và 1 hộ có trẻ

em hoặc người già hoặc người tàn tật làm chủ hộ bị ảnh hưởng thu hồi đất.

(v) Các bước thực hiện tham vấn cộng đồng

Ban Quản lý dự án của Sở giao thông, hội đồng đền bù huyện và Tư vấn hỗ trợ thực hiện

dự án sẽ tuân thủ các bước thực hiện tham vấn cộng đồng như sau:

1. Xác định các bên liên đới: xác định xem ai là đối tượng bị ảnh hưởng trực tiếp tài

sản và nguồn thu nhập bởi thu hồi đất cho việc nâng cấp tuyến đường, ai bị ảnh

hưởng thu hồi đất gián tiếp và ai sẽ được hưởng lợi từ dự án, các cơ quan nào có

liên quan đến việc lập kế hoạch và thực hiện các hoạt động đền bù, hỗ trợ, tái định

cư… việc xác định các bên liên đới là bước đầu tiên đảm bảo rằng tham vấn cộng

đồng được thực hiện với tất cả các đối tượng có liên quan đến việc thu hồi đất,

đền bù, hỗ trợ, tái định cư để nâng cấp tuyến đường dự án.

2. Liệt kê các nội dung cần phải tham vấn (như đã trình bày ở phần 2.5.2.3) và các

hoạt động tham vấn cần phải thực hiện (như đã trình bày ở phần 2.5.2.4).

3. Xây dựng một kế hoạch thực hiện các hoạt động tham vấn cụ thể theo mẫu dưới

đây:

Địa điểm tham vấn

Ngày thực hiện tham

vấn

Hoạt động tham vấn Đối tượng tham vấn

Nội dung tham vấn

Người thực hiện tham vấn

--------- …………….. …………………………… ------------ ………………. ……………….

42

4. Phối hợp với UBND xã, các lãnh đạo thôn và các tổ chức đoàn thể để điều chỉnh,

hoàn thiện kế hoạch thực hiện các hoạt động tham vấn nêu trên.

5. Tiến hành các cuộc họp tham vấn cộng đồng tại xã và thôn. Việc tổ chức các cuộc

họp cần lưu ý các vấn đề sau:

• Địa điểm và thời gian tổ chức cuộc họp phải phù hợp để các đối tượng bị ảnh

hưởng có thể tham gia đầy đủ.

• Ban Quản lý dự án của Sở giao thông; đại diện hội đồng đền bù huyện và Tư vấn

hỗ trợ thực hiện dự án cần phải tham dự các cuộc họp tham vấn cộng đồng.

• Các tài liệu cần phải được phát đầy đủ cho những người tham dự cuộc họp. Các

tài liệu cần được phát đã được nêu trong phần 2.5.1.3.

• Cần phải ghi biên bản cuộc họp tham vấn cộng đồng. Mẫu Biên bản cuộc họp

tham vấn cộng đồng đối với cấp xã và Biên bản cuộc họp tham vấn cộng đồng

đối với cấp thôn được đính kèm trong Phụ lục 7 và 8. Cần phải chụp ảnh các cuộc

họp tham vấn cộng đồng.

6. Tiến hành các cuộc thảo luận nhóm tập trung và phỏng vấn sâu (phỏng vấn những

người cung cấp thông tin chính) như đã nêu trong phần 2.5.2.4.

7. Tóm tắt các kết quả tham vấn cộng đồng thu được sau khi tiến hành các cuộc họp

tham vấn, thảo luận nhóm tập trung vào phỏng vấn sâu – theo mẫu dưới đây:

Ngày/tháng/năm Nội dung cuộc họp (hoặc thảo luận nhóm; hoặc phỏng vấn sâu)

Đối tượng tham dự

Các vấn đề trao đổi, các ý kiến, đề xuất, quan ngại, đồng tình

8. Ban Quản lý dự án của Sở giao thông, hội đồng đền bù huyện và Tư vấn hỗ trợ

thực hiện dự án cùng xem xét các ý kiến, đề xuất, quan ngại… của những người

được tham vấn để xử lý các vấn đề này.

9. Trong quá trình giám sát hàng quý việc thực hiện chi trả đền bù, hỗ trợ và thực

hiện di dời các hộ bị ảnh hưởng, Ban Quản lý dự án của Sở giao thông tiến hành

các phỏng vấn sâu các đối tượng bị ảnh hưởng về mức độ hài lòng của họ đối với

quy trình và các mức đền bù, hỗ trợ, tổ chức tái định cư cũng như các ý kiến, đề

xuất của họ, nếu có. Những vấn đề phát hiện được trong quá trình giám sát hàng

quý sẽ được giám sát và xử lý tiếp tục trong các lần giám sát sau đó.

10. Một năm sau khi các hoạt động đền bù, hỗ trợ, tái định cư đã được hoàn thành

xong toàn bộ, Ban Quản lý dự án sẽ đánh giá mức độ đạt mục tiêu của việc thực

hiện kế hoạch tái định cư; liệu việc đền bù, hỗ trợ có hiệu quả hay không trong

43

việc cải thiện hoặc ít nhất là phục hồi đời sống của những hộ bị ảnh hưởng. Để

thực hiện hoạt động này, Ban Quản lý dự án và UBND huyện sẽ tiến hành phỏng

vấn sâu và thảo luận nhóm tại các thôn/bản và sử dụng các thông tin thu thập

được để so sánh với số liệu nền mà đã được thu thập trong quá trình khảo sát

kinh tế-xã hội.

Hộp 10: Các câu hỏi thường gặp trong phổ biến thông tin và tham vấn cộng đồng

1. Ai sẽ thực hiện tham vấn cộng đồng?

Cả ba đơn vị là Ban quản lý dự án của Sở Giao thông; Hội đồng đền bù huyện và Tư vấn hỗ trợ

thực hiện dự án cùng thực hiện phổ biến thông tin và tham vấn cộng đồng. Tuy nhiên, Hội đồng

đền bù huyện và Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án sẽ đóng vai trò chính. Ban quản lý dự án của Sở

Giao thông quản lý chung về toàn bộ các tuyến đường dự án tại tỉnh nên cần phải tham vấn nhiều

vấn đề như quy mô và thiết kế kỹ thuật của việc nâng cấp tuyến đường, các biện pháp giảm thiểu

thu hồi đất, kế hoạch thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư, xây lắp, đặc biệt là kết quả khảo sát giá

thay thế. Cả Hội đồng đền bù huyện và Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án sẽ phối hợp trong quá trình

khảo sát thiệt hại chi tiết và khảo sát kinh tế-xã hội, tuy nhiên mỗi đơn vị sẽ chuẩn bị các tài liệu

riêng của mình – Hội đồng đền bù huyện soạn thảo Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư và Tư

vấn hỗ trợ thực hiện dự án cập nhật Kế hoạch tái định cư. Cả hai tài liệu này sẽ không thể hoàn

thành nếu không có tham vấn cộng đồng chặt chẽ và thường xuyên với các bên liên đới và đặc

biệt là với các hộ bị ảnh hưởng bởi dự án.

2. Các cuộc họp ở xã và thôn để cung cấp thông tin cũng chính là các cuộc họp tham vấn

cộng đồng?

Không nên tổ chức các cuộc họp ở xã và thôn chỉ để cung cấp thông tin. Các cuộc họp là để tham

vấn – có nghĩa là để thu thập các ý kiến và đề xuất của các bên liên đới nhằm xem xét thiết kế của

việc nâng cấp tuyến đường, thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư. Các cuộc họp tham vấn cũng

là phương pháp để thu thập các thông tin kinh tế-xã hội về cộng đồng và các hộ bị ảnh hưởng –

đây là những thông tin cần thiết cho việc chuẩn bị phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư cũng như

cập nhật kế hoạch tái định cư.

3. Có cần phải đính kèm biên bản tham vấn cộng đồng vào phương án đền bù, hỗ trợ, tái

định cư (do Hội đồng đền bù huyện soạn thảo) và kế hoạch tái định cư cập nhật (do Tư vấn hỗ trợ

thực hiện dự án soạn thảo)?

Đối với phương án đền bù hỗ trợ, tái định cư: Hội đồng đền bù huyện cần đính kèm văn bản tổng

hợp các ý kiến của cộng đồng và của các đối tượng bị ảnh hưởng gửi tới cơ quan thẩm định

phương án đền bù, hỗ trợ tái định cư. Văn bản tổng hợp cần nêu rõ: các vấn đề đã được đồng ý và

số lượng ý kiến đồng ý, các vấn đề không được đồng ý và số lượng ý kiến không đồng ý, số lượng

ý kiến khác với phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư (Khoản 2, Điều 56, Nghị định 84/2007/ NĐ-

CP).

44

Đối với Kế hoạch tái định cư cập nhật: Các hoạt động tham vấn cộng đồng đã được thực hiện; kết

quả tham vấn cộng đồng; các hoạt động tham vấn cộng đồng tiếp theo… cần được nêu rõ vào một

chương của Kế hoạch tái định cư cập nhật (Kế hoạch Tái định cư cập nhật có một chương riêng về

phổ biến thông tin và tham vấn cộng đồng). Cần làm rõ hoạt động tham vấn đã được thực hiện

(như trong mục 7 của phần 2.5.2.5) bao gồm cả các ý kiến, đề xuất, quan ngại… của cộng đồng và

của các đối tượng bị ảnh hưởng đối với các biện pháp giảm thiểu tác động tiêu cực và tăng cường

lợi ích từ dự án; các vấn đề về quyền lợi đền bù, hỗ trợ, tái định cư và kết quả xử lý các ý kiến, đề

xuất, quan ngại đó. Trong phần Phụ lục của Kế hoạch Tái định cư cập nhật - đối với nội dung tham

vấn cộng đồng cần phải đính kèm các biên bản tham vấn cộng đồng (theo mẫu ở Phụ Lục 7 và 8

của Hướng dẫn này); danh sách những người đã được tham vấn (tham gia các cuộc họp, các cuộc

thảo luận nhóm tập trung, phỏng vấn sâu...và có chữ ký của họ như mẫu dưới đây); và ảnh chụp

các cuộc họp tham vấn cộng đồng, các cuộc thảo luận nhóm tập trung, và các cuộc phỏng vấn sâu.

Danh sách những người đã được tham vấn

Số thứ tự Họ và Tên Chức

vụ/đơn vị

Địa chỉ Dân tộc Giới tính Chữ ký

Nam Nữ

45

2.6. Xây dựng chương trình phục hồi thu nhập

2.6.1. Sự cần thiết phải xây dựng chương trình phục hồi thu nhập

• Theo các quy định của Việt Nam, nếu hộ gia đình hoặc cá nhân có đất nông nghiệp

bị thu hồi mà được đền bù bằng đất nông nghiệp (đất đổi đất) thì ngoài việc đền

bù bằng đất nông nghiệp ra, hộ gia đình và cá nhân còn được nhận hỗ trợ ổn định

sản xuất, bao gồm: hỗ trợ giống cây trồng, giống vật nuôi cho sản xuất nông

nghiệp, các dịch vụ khuyến nông, khuyến lâm, dịch vụ bảo vệ thực vật, thú y, kỹ

thuật trồng trọt chăn nuôi và kỹ thuật nghiệp vụ đối với sản xuất, kinh doanh dịch

vụ công thương nghiệp (Khoản 4, Điều 20, Nghị định 69/2009); nếu đền bù đất

nông nghiệp bằng tiền mặt thì ngoài việc đền bù hộ gia đình và cá nhân sẽ được

nhận hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm – ngoài ra, nếu có nhu cầu, hộ

gia đình và cá nhân còn được nhận vào các cơ sở đào tạo nghề và được miễn học

phí đào tạo cho một khóa học đối với các đối tượng trong độ tuổi lao động (Điều

22, Nghị định 69/2009). Ngoài các hỗ trợ trên, căn cứ vào tình hình thực tế tại địa

phương, Chủ tịch UBND tỉnh quyết định biện pháp hỗ trợ khác để bảo đảm có chỗ

ở, ổn định đời sống và sản xuất cho người bị thu hồi đất (Điều 23, Nghị định

69/2009)

• Sau khi các hộ đã được tái định cư, căn cứ vào tình hình thực tế tại địa phương,

Chủ tịch UBND tỉnh quyết định các biện pháp và mức hỗ trợ cụ thể để ổn định sản

xuất và đời sống tại khu tái định cư, bao gồm: (i) hỗ trợ giống cây trồng, giống vật

nuôi cho vụ sản xuất nông nghiệp đầu tiên, các dịch vụ khuyến nông, khuyến lâm,

dịch vụ bảo vệ thực vật, thú y, kỹ thuật trồng trọt chăn nuôi và kỹ thuật nghiệp vụ

đối với sản xuất, kinh doanh dịch vụ công thương nghiệp; và (ii) hỗ trợ để tạo lập

một số nghề tại khu tái định cư phù hợp cho những người lao động, đặc biệt là lao

động nữ (Điều 36, Nghị định 197/2004).

• Tuyên bố Chính sách An toàn năm 2009 của Ngân hàng Phát triển Châu Á yêu cầu:

Bên vay/khách hàng cần đưa chi tiết các biện pháp phục hồi thu nhập và cải thiện

sinh kế cho những người bị ảnh hưởng vào kế hoạch tái định cư. Các nguồn thu

nhập và sinh kế bị ảnh hưởng bởi các hoạt động dự án sẽ được phục hồi ít nhất là

bằng so với mức trước khi bị ảnh hưởng bởi dự án; đồng thời bên vay/khách hàng

cần nỗ lực cải thiện thu nhập của những người bị ảnh hưởng để họ có thể có được

lợi ích từ việc thực hiện dự án. Đối với những hộ bị ảnh hưởng là các hộ dễ bị tổn

thương, kế hoạch tái định cư cần thể hiện các biện pháp cung cấp các hỗ trợ bổ

sung để các hộ này có thể cải thiện thu nhập của họ so với mức trước khi có dự

án. Kế hoạch tái định cư cần cụ thể hóa chiến lược phục hồi thu nhập và sinh kế,

46

các sắp xếp thể chế để thực hiện các hoạt động phục hồi thu nhập, khung giám sát

và báo cáo, kinh phí thực hiện và kế hoạch thực hiện với các mốc thời gian cụ thể

(Tuyên bố Chính sách An toàn, Ngân hàng Phát triển Châu Á, Phụ lục 2, đoạn 21).

• Theo kinh nghiệm nhiều năm thực hiện tái định cư cũng như những bài học thực

tế đã học được, Ngân hàng Phát triển Châu Á nhận thức được rằng chỉ thực hiện

đền bù là không đủ để đạt được sự phục hồi hoàn toàn mức sống của những

người bị ảnh hưởng, đặc biệt là những người bị ảnh hưởng nghiêm trọng và

những hộ dễ bị tổn thương như các hộ nghèo, hộ tàn tật, hộ dân tộc thiểu số, hộ

người già làm chủ hộ...Chính vì vậy, việc xây dựng và thực hiện một chương trình

phục hồi thu nhập cho các hộ bị ảnh hưởng các nguồn lực sản xuất và các nguồn

thu nhập, các hộ phải tái định cư và các hộ dễ bị tổn thương là vô cùng cần thiết.

Hộp 11: Các hạn chế thường gặp hiện nay đối với việc xây dựng và thực hiện chương trình phục hồi thu nhập khi có thu hồi đất

1. Hiện nay đền bù và hỗ trợ chủ yếu được chi trả bằng tiền mặt, nhưng việc hướng dẫn các hộ

gia đình sử dụng khoản tiền đền bù, hỗ trợ sao cho có hiệu quả và bền vững chưa được các

cơ quan thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư quan tâm đúng mức.

2. Các hỗ trợ cho các hộ gia đình sau khi tái định cư như hỗ trợ giống cây trồng, giống vật nuôi,

các hỗ trợ khuyến nông, khuyến lâm, thú y, hỗ trợ để tạo lập nghề tại khu tái định

cư…thường không được thực hiện.

3. Do không thu thập và phân tích số liệu kinh tế-xã hội của cộng đồng bị ảnh hưởng và của

các hộ bị ảnh hưởng, hội đồng đền bù huyện không nắm được cụ thể mức độ ảnh hưởng

của việc thu hồi đất đến sinh kế và thu nhập của các hộ bị ảnh hưởng. Vì thế, ngoài hỗ trợ

chuyển đổi ngành nghề được áp dụng cho các hộ có đất nông nghiệp bị ảnh hưởng, phương

án đền bù, hỗ trợ, tái định cư do hội đồng đền bù huyện xây dựng không có các hỗ trợ phục

hồi thu nhập nào khác.

4. Do không có báo cáo của cấp huyện về mức độ ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất đến sinh kế

và thu nhập của các hộ gia đình, Chủ tịch UBND tỉnh không có thông tin để quyết định các

biện pháp hỗ trợ bổ sung để bảo bảo ổn định đời sống và sản xuất cho các hộ gia đình bị thu

hồi đất theo như quy định tại các Nghị định về đền bù, hỗ trợ, tái định cư của Chính phủ.

5. Do không có các báo cáo giám sát và đánh giá việc thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư nên

các cơ quan thực hiện cũng như UBND tỉnh không có được thông tin về mức độ phục hồi

thu nhập và phát triển sinh kế của các hộ gia đình bị ảnh hưởng nghiêm trọng, các hộ phải

tái định cư và các hộ thuộc nhóm dễ bị tổn thương cũng như những khó khăn mà các hộ gia

đình này gặp phải trong quá trình phục hồi thu nhập. Vì thế, không có các hỗ trợ bổ sung

nào được cung cấp cho các hộ gia đình này để họ có thể phục hồi thu nhập và phát triển

sinh kế.

47

2.6.2. Chuẩn bị và thực hiện các hoạt động phục hồi thu nhập trong Dự án Kết nối giao

thông các tỉnh miền núi phía Bắc

(i) Một chương trình phục hồi thu nhập cần phải được xây dựng trong quá trình

soạn thảo phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư và cập nhật kế hoạch tái định cư

cho mỗi tuyến đường dự án. Chương trình phục hồi thu nhập nhằm hỗ trợ cho

các đối tượng sau đây:

• Các hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng (bị mất từ 10% tổng diện tích đất sản

xuất của hộ gia đình trở lên)

• Các hộ phải di dời nhà ở

• Các hộ thuộc diện dễ bị tổn thương

(ii) Chương trình phục hồi thu nhập cần được xây dựng trong tham vấn chặt chẽ với

cộng đồng, với các loại hộ nêu ở trên, và với các cơ quan chuyên môn của tỉnh,

huyện.

(iii) Kinh phí thực hiện chương trình phục hồi thu nhập là một bộ phận của tổng kinh

phí đền bù, hỗ trợ, tái định cư. Ban Quản lý dự án của Sở giao thông cần phối

hợp với các ban, ngành của tỉnh để có khoản kinh phí được phân bổ đầy đủ và

kịp thời cho việc thực hiện chương trình phục hồi thu nhập.

(iv) Chương trình phục hồi thu nhập cần phải được triển khai ngay sau khi chi trả đền

bù, hỗ trợ và thực hiện di chuyển các hộ bị ảnh hưởng.

(v) Việc thực hiện chương trình phục hồi thu nhập cần phải được giám sát, đánh giá

bởi hội đồng đền bù huyện và Ban quản lý Dự án của Sở giao thông để UBND tỉnh

và UBND huyện có những điều chỉnh cần thiêt. Nếu việc thực hiện chương trình

phục hồi thu nhập chưa đạt được mục tiêu như thiết kế (đa số những hộ tham

gia chưa phục hồi được thu nhập của họ) thì cần phải xây dựng các hoạt động

phục hồi thu nhập bổ sung nhằm hỗ trợ các hộ gia đình phục hồi thu nhập của

họ.

2.6.3. Phương pháp và các bước xây dựng chương trình phục hồi thu nhập

1. Hội đồng đền bù huyện và Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án sẽ chuẩn bị một danh

sách các hộ đủ điều kiện tham gia vào chương trình phục hồi thu nhập (hộ mất từ

10% tổng diện tích đất sản xuất trở lên, các hộ phải di dời và các hộ dễ bị tổn

thương).

2. Trong quá trình thu thập các thông tin kinh tế xã hội của cộng đồng và của các hộ

gia đình bị ảnh hưởng (như đã trình bày ở phần 2.4) và tham vấn cộng đồng (như

48

đã trình bày ở phần 2.5); các ảnh hưởng của việc thu hồi đất đến nguồn thu nhập

và sinh kế đối với hộ gia đình cần được thu thập, tham vấn và phân tích bởi Hội

đồng đền bù huyện và Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án. Sau khi thu thập thông tin,

tham vấn và phân tích, cần có một bảng ma-trận thể hiện các loại ảnh hưởng và

mức độ ảnh hưởng ảnh đến sinh kế và thu nhập của các hộ gia đình như sau:

Loại ảnh hưởng Ảnh hưởng đến sinh kế Ảnh hưởng đến thu nhập

Số lượng hộ bị ảnh hưởng

1 ………………………………………

………………………………. ………………………………. ………………………………..

2 ………………………………………

………………………………. ……………………………….. …………………………………..

3. Các tác động được tổng hợp ở trên sẽ được kiểm tra lại bằng một cuộc đánh giá

nhu cầu của những hộ bị ảnh hưởng. Đánh giá nhu cầu thường được tiến hành

bằng phương pháp thảo luận nhóm tập trung và phỏng vấn sâu với một số hoặc

toàn bộ các hộ bị ảnh hưởng. Cùng với các thông tin kinh tế-xã hội của hộ gia đình

tham gia mà đã có được thông qua khảo sát kinh tế-xã hội như tình hình các thành

viên trong hộ gia đình (tuổi, giới tính, học vấn, nghề nghiệp…) cũng như các nguồn

lực sản xuất còn lại hoặc đang có của hộ gia đình sau khi bị thu hồi đất – đánh giá

nhu cầu sẽ phân tích các hoạt động sinh kế phù hợp mà hộ gia đình bị ảnh hưởng

có thể tham gia dựa trên (i) nguyện vọng của hộ; (ii) khả năng của các thành viên

của hộ gia đình để có thể thực hiện được các hoạt động sinh kế (tuổi tác, sức

khỏe, kỹ năng…), (iii) các nguồn lực sẵn có của hộ gia đình; (iv) các cơ hội, khả

năng, thế mạnh sẵn có tại cộng đồng và các khu vực xung quanh để có thể thực

hiện thành công các hoạt động sinh kế mà các hộ gia đình mong muốn thực hiện;

và (v) các nguồn lực, dịch vụ, chương trình sẵn có của chính phủ, địa phương, của

các tổ chức tư nhân mà có thể được lồng ghép, kết hợp trong việc thực hiện các

hoạt động sinh kế. Khi mới bắt đầu thực hiện đánh giá nhu cầu thì có thể sẽ không

có đủ thông tin cho vấn đề thứ (iv) và (v) vừa nêu ở trên. Tuy nhiên, các phương

pháp sau đây sẽ được vận dụng để thu thập đủ thông tin cần thiết:

4. Song song với việc thực hiện đánh giá nhu cầu bước đầu của các hộ bị ảnh hưởng,

Hội đồng đền bù huyện và Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án sẽ tiến hành xác định các

chương trình, dự án, hỗ trợ, dịch vụ…của chính phủ, của các tổ chức phi chính

phủ, của tỉnh, huyện và của cả các tổ chức tư nhân đang triển khai (hoặc đã được

phê duyệt và sẽ được triển khai) tại địa phương. Trong quá trình xác định, Hội

đồng đền bù huyện và Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án sẽ gặp gỡ với những cơ quan

có liên quan của chính phủ, đại diện tổ chức phi chính phủ và các tổ chức tư nhân

để thảo luận về các nhu cầu của các hộ gia đình tham gia chương trình phục hồi

49

thu nhập. Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án sẽ chuẩn bị một tài liệu về các chương

trình, dự án, hỗ trợ, dịch vụ…mà đang được triển khai hoặc đã được phê duyệt và

sẽ được triển khai tại địa phương để cho các bên tham khảo trong quá trình xây

dựng chương trình phục hồi thu nhập với các hộ bị ảnh hưởng.

5. Tại khu vực dự án mà sản xuất nông nghiệp là hoạt động chính thì các hoạt động

phục hồi thu nhập cho các hộ gia đình bị ảnh hưởng có thể là các hoạt động liên

quan đến sản xuất nông nghiệp nhưng cũng có thể là các hoạt động phi nông

nghiệp. Các hộ gia đình bị ảnh hưởng cũng có thể tham gia vào cả hai dạng hoạt

động kể trên. Sự hợp lý của chương trình phục hồi thu nhập bắt nguồn từ thực tế

là – trong khi các hộ gia đình đang nỗ lực để phục hồi nguồn sinh kế chính của họ

(đối với những hộ không phải thay đổi nghề nghiệp), hoặc khi các hộ cố gắng thích

nghi với các đòi hỏi của ngành nghề mới và giờ đây trở thành ngành nghề chính

của họ (đối với những hộ trước đây sống bằng nông nghiệp nhưng sau khi bị thu

hồi đất phải chuyển sang các ngành nghề phi nông nghiệp) thì vẫn có những hoạt

động phục hồi thu nhập khác cho các thành viên còn lại của hộ gia đình bị ảnh

hưởng để họ có thể làm và tạo ra thu nhập, đáp ứng nhu cầu hàng ngày của hộ gia

đình.

• Các hoạt động phục hồi thu nhập dựa vào nông nghiệp: Các hoạt động phục

hồi thu nhập có thể hỗ trợ cho các hộ gia đình bao gồm: (i) nâng cao năng suất

cây trồng và thu nhập từ đất sản xuất (có thể là đất sản xuất được đền bù bằng

đất nếu phương án đền bù được thực hiện là đất đổi đất; hoặc diện tích đất

sản xuất còn lại sau khi bị thu hồi) thông qua hỗ trợ khuyến nông, hỗ trợ đầu

vào như giống, phân bón, kỹ thuật cho quá trình sản xuất; các hỗ trợ thâm

canh, tăng năng suất cây trồng; hỗ trợ quá trình canh tác; hoặc kết hợp tất cả

các hỗ trợ nêu trên để giúp các hộ gia đình thực hiện sản xuất nông sản hàng

hóa; (ii) cung cấp các hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo hoặc nguồn vốn ban đầu để

khởi nghiệp – nếu cần thiết - nhằm phát triển chăn nuôi (lợn, gà, vịt, dê…)

trong thời gian ngắn và tạo ra các khoản thu nhập trong thời gian trước mắt.

(ghi chú: về lâu dài, hộ gia đình có thể chăn nuôi gia súc, chẳng hạn như trâu,

bò và những gia súc có thời gian chăn nuôi dài hơn).

• Các hoạt động phục hồi thu nhập phi nông nghiệp: Các hoạt động phục hồi thu

nhập có thể được hỗ trợ cho các hộ gia đình để tạo ra thu nhập bao gồm: (i)

mở những cửa hàng nhỏ hoặc kinh doanh quy mô nhỏ; và/hoặc là (ii) làm công

lấy lương. Cả hai lĩnh vực này đều cần có hỗ trợ đào tạo nghề, hỗ trợ tạo việc

làm cũng như hỗ trợ công cụ cho các thành viên của hộ gia đình. Nếu một số

50

hộ gia đình có nguyện vọng mở cửa hàng hoặc cơ sở kinh doanh nhỏ thì họ có

thể cần một nguồn vốn khởi nghiệp ban đầu để hoạt động – trong trường hợp

như vậy thì chương trình phục hồi thu nhập cần trợ giúp họ bằng cách kết nối

họ với các nguồn tín dụng/các chương trình cho vay lãi suất thấp tại địa

phương để họ có thể tiếp cận nguồn tín dụng này.

6. Đối với mỗi hộ gia đình tham gia vào Chương trình phục hồi thu nhập, một danh

sách kiểm tra các hoạt động phục hồi thu nhập mà hộ gia đình đó tham gia nên

được soạn thảo (cần chú ý rằng một hộ bị ảnh hưởng với bình quân 4 khẩu trong

gia đình có thể tham gia nhiều hoạt động phục hồi thu nhập trong chương trình

phục hồi thu nhập - cả các hoạt động nông nghiệp và các hoạt động phi nông

nghiệp). Dưới đây là mẫu về danh sách kiểm tra. Mẫu kiểm tra này đưa ra các rủi

ro mà việc thực hiện hoạt động phục hồi thu nhập có thể gặp phải cũng như các

biện pháp/hành động cần thiết để giảm thiểu các rủi ro. Hội đồng đền bù huyện và

Ban quản lý Dự án của Sở giao thông có thể mở rộng thêm mẫu kiểm tra này để

bao quát thêm các vấn đề nếu thấy cần thiết.

Các hoạt động phục hồi thu nhập

Mô tả các rủi ro có thể gặp phải

Biện pháp giảm thiểu rủi ro

Trách nhiệm thực hiện và giám sát các hoạt động giảm thiểu rủi ro

7. Việc xây dựng và thực hiện chương trình phục hồi thu nhập là một sự hợp tác của

các hộ gia đình bị ảnh hưởng với các đơn vị thực hiện (Ban quản lý dự án của Sở

Giao thông, Hội đồng đền bù huyện, với sự trợ giúp của Đơn vị tư vấn hỗ trợ thực

hiện dự án) và sự hỗ trợ, phối hợp của chính quyền, của các cơ quan chuyên môn

và các ban, ngành tại địa phương. Chương trình phục hồi thu nhập được xây dựng

để giúp phục hồi sinh kế cho các hộ gia đình bị ảnh hưởng ngoài các khoản đền bù

và hỗ trợ bằng tiền mặt mà các hộ gia đình đã nhận được cho các tài sản bị ảnh

hưởng của họ; vì thế, các khoản đền bù, hỗ trợ mà hộ gia đình đã nhận được cho

các tài sản tạo ra thu nhập bị ảnh hưởng cũng cần được hộ gia đình sử dụng để

đầu tư vào chương trình phục hồi thu nhập. Đối với những hộ tham gia chương

trình phục hồi thu nhập mà các tài sản tạo ra thu nhập của họ không bị ảnh hưởng

nhiều – chẳng hạn như các hộ thuộc diện dễ bị tổn thương thì họ có thể đóng góp

sức lao động hoặc các nguyên vật liệu sẵn có trong phạm vi điều kiện của họ vào

việc thực hiện chương trình phục hồi thu nhập. Các hoạt động phục hồi thu nhập

do các hộ gia đình lựa chọn và mong muốn được hỗi trợ thực hiện cần đáp ứng

được các tiêu chí sau:

51

� Hoạt động phải khả thi để phục hồi thu nhập một cách bền vững cho hộ đình

� Hoạt động có thể phối hợp được với các chương trình, dự án, hỗ trợ sẵn có

tại địa phương (kể cả các chương trình, dự án, hỗ trợ đã được phê duyệt và

sẽ được triển khai tại địa phương) của chính phủ, kể cả của tư nhân.

� Hộ gia đình sẵn sàng sử dụng khoản tiền đền bù, hỗ trợ đã nhận được cho

các tài sản tạo ra thu nhập bị ảnh hưởng để đầu tư vào hoạt động phục hồi

thu nhập hoặc có sự tham gia đóng góp của hộ gia đình (có thể bằng vật chất

hoặc công lao động) để thực hiện hoạt động phục hồi thu nhập được lựa

chọn.

Hộp 12: Các câu hỏi thường gặp trong quá trình xây dựng chương trình phục hồi thu nhập

1. Ai xây dựng chương trình phục hồi thu nhập?

Chương trình phục hồi thu nhập là một chương của kế hoạch tái định cư cập nhật. Tư vấn hỗ trợ

thực hiện dự án sẽ phối hợp cùng với Hội đồng đền bù huyện và Ban quản lý dự án của Sở giao

thông để xây dựng chương trình phục hồi thu nhập. Hội đồng đền bù huyện đóng vai trò quan

trọng trong việc xây dựng chương trình phục hồi thu nhập vì chức năng cơ bản của đơn vị này là lập

kế hoạch và thực hiện thu hồi đất. Hội đồng đền bù cũng là đơn vị thực hiện khảo sát thiệt hại chi

tiết và từ kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết sẽ xác định được hộ gia đình nào được tham gia vào

chương trình phục hồi thu nhập. Sự tham gia của Ban Quản lý dự án của Sở Giao thông cũng rất

quan trọng bởi vì Ban Quản lý dự án chịu trách nhiệm chung về dự án này trên địa bàn tỉnh. Tư vấn

hỗ trợ thực hiện dự án có vai trò hướng dẫn cho hội đồng đền bù huyện và các hộ gia đình bị ảnh

hưởng hiểu được rằng chỉ riêng đền bù là không đủ để phục hồi thu nhập đặc biệt là đối với các hộ

có sinh kế bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

2. Thời gian thực hiện chương trình phục hồi thu nhập kéo dài trong bao lâu?

Thời gian thực hiện chương trình phục hồi thu nhập càng dài càng tốt. Tuy nhiên, việc thực hiện

chương trình phục hồi thu nhập sẽ gói gọn trong thời gian thực hiện dự án- tức là trong vòng

khoảng từ 2 đến 3 năm.

3. Chương trình phục hồi thu nhập có hỗ trợ đào tạo ngành nghề không?

Có, hộ gia đình có thể được hỗ trợ các hoạt động nông nghiệp, phi nông nghiệp hoặc kết hợp cả hai

lĩnh vực. Nếu hộ gia đình lựa chọn ngành nghề nông nghiệp, hộ gia đình có thể được hỗ trợ đào tạo

kỹ thuật để phát triển sản xuất chẳng hạn như hỗ trợ quá trình sau thu hoạch – bảo quản nông sản,

đóng gói, vận chuyển và tiếp cận thị trường cho nông sản. Hộ gia đình cũng có thể được hỗ trợ đào

tạo kỹ năng phát triển chăn nuôi – nếu hộ gia đình lựa chọn hoạt động này.

Đối với các hoạt động phi nông nghiệp, nếu hộ gia đình không hoàn toàn dựa vào nông nghiệp

hoặc phi nông nghiệp hoàn toàn thì có thể được hỗ trợ đào tạo kỹ năng – nếu hộ gia đình có ý định

thực hiện các hoạt động tạo thu nhập bằng tiền mặt như buôn bán nhỏ hay làm công ăn lương.

52

4. Chương trình phục hồi thu nhập có cần phải được UBND huyện hoặc UBND tỉnh phê duyệt

riêng hay không hay sẽ phê duyệt cùng với Kế hoạch tái định cư cập nhật?

Chương trình phục hồi thu nhập không cần phải được phê duyệt riêng. Vì chương trình phục hồi thu

nhập là một bộ phận (một chương) của Kế hoạch tái định cư cập nhật. Sở Giao thông sẽ trình Kế

hoạch Tái định cư cập nhật cho UBND tỉnh và sau đó sẽ được trình cho ADB để xem xét, phê duyệt .

5. Kinh phí thực hiện chương trình phục hồi thu nhập sẽ lấy từ nguồn vốn đối ứng của tỉnh?

Đúng. Kinh phí thực hiện chương trình phục hồi thu nhập là một phần của tổng kinh phí thực hiện

đền bù, hỗ trợ, tái định cư và UBND tỉnh sẽ phân bổ khoản kinh phí này.

53

III. QUYỀN LỢI CỦA CÁC HỘ BỊ ẢNH HƯỞNG

Ma trận dưới đây tổng hợp các quyền lợi của các hộ gia đình bị ảnh hưởng bởi thu hồi đất

và các tài sản trên đất như nhà cửa, vật kiến trúc, cây cối hoa màu và các hoạt động sinh

kế. Ngoài khoản đền bù theo giá thay thế cho các tài sản bị ảnh hưởng, ma trận quyền lợi

đã bao gồm rất nhiều các loại hỗ trợ khác bằng tiền mặt tùy theo loại ảnh hưởng và mức

độ nghiêm trọng của ảnh hưởng đối với thực trạng kinh tế-xã hội của những người bị ảnh

hưởng. Dựa vào bản Kế hoạch Tái định cư đã được xây dựng trong giai đoạn nghiên cứu

khả thi và đã được Chính phủ và ADB chấp thuận năm 2011, ma trận đã chính xác hóa

thêm một số đề mục đền bù, hỗ trợ để phản ánh chính xác các loại ảnh hưởng và mức độ

ảnh hưởng của dự án đối với người dân địa phương.

54

Ma trận quyền lợi

TT Nội dung Đối tượng hợp lệ Quyền lợi ban đầu (2011) Quyền lợi điều chỉnh (2012) Vấn đề triển khai

1 Thiệt hại về

đất sản xuất

(ruộng,

vườn, đấ

rừng)

Hộ gia đình hoặc cá nhân có (i) Giấy

chứng nhận quyền sử dụng đất;

hoặc (ii) đang trong quá trình xin

giấy chứng nhận quyền sử dụng

đất (iii) đủ điều kiện xin cấp giấy

chứng nhận quyền sử dụng đất

theo quy định của Nhà nước; và

(iv) trong diện có các quyền lợi

theo phong tục như thành viên của

nhóm dân tộc thiểu số mà người sử

dụng không có các quyền chính

thức cũng như được công nhận

hoặc yêu cầu công nhận đối với

khu đất.

- Đền bù bằng tiền theo giá

thay thế tương đương với

giá thị trường không bao

gồm các chi phí chuyển đổi

(như các chi phí về thuế,

chứng nhận và quản lý).

- Đền bù bằng tiền theo giá thay

thế tương đương với giá thị

trường tại thời điểm hiện tại

không bao gồm các chi phí chuyển

đổi (như các chi phí về thuế,

chứng nhận và quản lý).

1. Nếu diện tích thửa đất sản

xuất còn lại không còn đủ để

sản xuất thì sẽ thu hồi toàn

bộ lô đất. Trong quá trình

tham vấn với địa phương và

các hộ gia đình bị ảnh hưởng,

cần phải xác định và ghi nhận

thế nào/bao nhiêu diện tích

thửa đất còn lại thì không

còn đủ để sản xuất

2. Các hộ gia đình không

phải chịu chi phí đối với việc

điều chỉnh hoặc cấp mới giấy

chứng nhận Quyền sử dụng

đất sau khi thu hồi.

- Hỗ trợ bằng tiền tương

đương với 2 lần giá thị

trường của diện tích đất bị

thu hồi.

- Hỗ trợ bằng tiền tương đương

1,5 đến 5 lần giá thị trường của

diện tích đất bị ảnh hưởng.

55

TT Nội dung Đối tượng hợp lệ Quyền lợi ban đầu (2011) Quyền lợi điều chỉnh (2012) Vấn đề triển khai

- Người bị thu hồi từ 30%

đất nông nghiệp trở lên sẽ

được hưởng một số hỗ trợ

bổ sung như trợ cấp

chuyển đổi (trợ cấp bằng

gạo).

- Người bị thu hồi từ 10% đất

nông nghiệp trở lên sẽ được

hưởng một số hỗ trợ bổ sung như

trợ cấp chuyển đổi (trợ cấp bằng

gạo) theo quy định của UBND

tỉnh, và được tham gia chương

trình phục hồi thu nhập.

- Nếu đất nông nghiệp bị

ảnh hưởng nằm trong khu

dân cư, hỗ trợ bằng tiền

mặt từ 20% -50% giá thị

trường của đất thổ cư liền

kề.

- Nếu đất nông nghiệp bị ảnh

hưởng nằm trong khu dân cư, bên

cạnh việc được đền bù đối với đất

nông nghiệp có cùng mục đích sử

dụng, còn được hỗ trợ thêm bằng

tiền từ 20% - 50% giá thị trường

của đất thổ cư liền kề.

- Không đền bù đối với đất

công hoặc đất đã được cơ

quan nhà nước giao cho tổ

chức hoặc cá nhân bị thu

hồi đất nhưng được đề bù

đầy đủ theo giá thay thế

đối với tài sản trên đất

hoặc đầu tư vào đất cho

- Không đền bù đối với đất công

hoặc đất đã được cơ quan nhà

nước giao cho tổ chức hoặc cá

nhân bị thu hồi đất nhưng được

đề bù đầy đủ theo giá thay thế đối

với tài sản trên đất hoặc đầu tư

vào đất cho người sử dụng.

56

TT Nội dung Đối tượng hợp lệ Quyền lợi ban đầu (2011) Quyền lợi điều chỉnh (2012) Vấn đề triển khai

người sử dụng.

- Người bị thu hồi dưới

30% diện tích đất nông

nghiệp được xác định là

đời sống phụ thuộc nhiều

vào nông nghiệp và có đất

nằm dưới hạn mức đất tối

thiểu trong xã sẽ được hỗ

trợ thêm như đối với

trường hợp bị thu hồi từ

30% đất nông nghiệp trở

lên.

Người sử dụng đất không có quyền

chính thức hoặc không được công

nhận hoặc không yêu cầu công

nhận đối với khu đất.

Không đền bù đối với đất

công hoặc đất đã được cơ

quan nhà nước giao cho tổ

chức hoặc cá nhân bị thu

hồi đất nhưng được đền bù

đầy đủ theo giá thay thế

đối với tài sản trên đất

hoặc đầu tư vào đất cho

người sử dụng

Không đền bù đối với đất công

hoặc đất đã được cơ quan nhà

nước giao cho tổ chức hoặc cá

nhân bị thu hồi đất nhưng được

đền bù đầy đủ theo giá thay thế

đối với tài sản trên đất hoặc đầu

tư vào đất cho người sử dụng

2 Thiệt hại về

đất ở

Các hộ gia đình hoặc cá nhân có (i)

giấy chứng nhận quyền sử dụng

Đền bù bằng tiền theo giá

thay thế tương đương với

- Đền bù bằng tiền theo giá thay

thế tương đương với giá thị

1. Nếu diện tích đất ở không

còn đủ để sinh sống theo quy

57

TT Nội dung Đối tượng hợp lệ Quyền lợi ban đầu (2011) Quyền lợi điều chỉnh (2012) Vấn đề triển khai

đất; hoặc (ii) đang trong quá trình

xin cấp giấy chứng nhận quyền sử

dụng đất (iii) đủ điều kiện xin cấp

giấy chứng nhận quyền sử dụng

đất theo quy định của Nhà nước;

và (iv) trong diện có các quyền lợi

theo phong tục như thành viên của

nhóm dân tộc thiểu số.

giá thị trường không bao

gồm các chi phí chuyển đổi

(như các chi phí về thuế,

chứng nhận và quản lý).

trường không bao gồm các chi phí

chuyển đổi (như các chi phí về

thuế, chứng nhận và quản lý).

- Thưởng giao đất đúng hạn cho

các hộ gia đình nếu giao đất thổ

cư bị đúng thời hạn theo quy định

của UBND tỉnh

định của UBND tỉnh thì sẽ thu

hồi toàn bộ thửa đất.

2. Các hộ gia đình không

phải chịu chi phí đối với việc

điều chỉnh giấy chứng nhận

Quyền sử dụng đất hoặc cấp

mới Giấy chứng nhận quyền

sử dụng đất sau khi thu hồi.

Người sử dụng đất không có quyền

chính thức hoặc không được công

nhận quyền đối với thửa đất.

Không đền bù đối với đất

công hoặc đất đã được cơ

quan nhà nước giao cho tổ

chức hoặc cá nhân bị thu

hồi đất nhưng được đền bù

đầy đủ theo giá thay thế

đối với tài sản trên đất

hoặc đầu tư vào đất cho

người sử dụng

Không đền bù đối với đất công

hoặc đất đã được cơ quan nhà

nước giao cho tổ chức hoặc cá

nhân bị thu hồi đất nhưng được

đền bù đầy đủ theo giá thay thế

đối với tài sản trên đất hoặc đầu

tư vào đất cho người sử dụng

Nếu hộ gia đình bị ảnh hưởng

không có nơi khác để sinh

sống, Hội đồng đền bù phải

báo cáo UBND tỉnh để có giải

pháp hỗ trợ nơi ở cho người

dân.

3 Thiệt hại về

nhà ở và các

công trình

phụ trợ

Người sở hữu có hoặc không có các

bằng chứng về quyền đối với thửa

đất; có hoặc không có giấy phép

xây dựng

Đền bù bằng tiền theo giá

thay thế tương đương giá

thị trường tại thời điểm

hiện tại để xây mới công

trình mà không khấu hao

đối với vật liệu tận dụng.

Đền bù bằng tiền theo giá thay

thế tương đương giá thị trường

tại thời điểm hiện tại để xây mới

công trình mà không tính khấu

hao đối với vật liệu tận dụng.

Khi người dân bị ảnh hưởng

xây dựng lại nhà ở thì được

cấp giấy phép xây dựng

nhưng không phải đóng tiền.

58

TT Nội dung Đối tượng hợp lệ Quyền lợi ban đầu (2011) Quyền lợi điều chỉnh (2012) Vấn đề triển khai

4 Các hoạt

động kinh

doanh bị ảnh

hưởng hoặc

phải di dời

hoặc phải xây

dựng lại công

trình

Các hộ/đơn vị kinh doanh không có

đăng ký (các hộ gia đình kinh

doanh cửa hàng không đăng ký)

Không quy định Hỗ trợ bằng tiền đối với thiệt hại

do mất thu nhập dựa trên mức

lương tối thiểu tại tỉnh trong thời

gian việc kinh doanh/các hoạt

động có doanh thu bị gián đoạn

Các hộ/ đơn vị kinh doanh có đăng

ký

Không quy định Hỗ trợ bằng tiền đối với thiệt hại

do mất thu trong thời gian gián

đoạn kinh doanh, dựa trên doanh

thu thuần bình quân trong 12

tháng trước đó như được thể hiện

trong hóa đơn thuế - tính bình

quân thu nhập một tháng và nhân

với thời gian bị gián đoạn kinh

doanh.

5 Ảnh hưởng

đối với hoa

màu, cây cối,

thủy sản

Chủ sở hữu không tính đến tình

trạng hợp pháp của đất

Các loại cây hàng năm và

thủy sản được đền bù

tương đương với giá thị

trường tại thời điểm đền

bù của cây/ thủy sản đó.

Các loại cây hàng năm và thủy sản

được đền bù theo giá thị trường

tại thời điểm đền bù của cây/thủy

sản đó.

59

TT Nội dung Đối tượng hợp lệ Quyền lợi ban đầu (2011) Quyền lợi điều chỉnh (2012) Vấn đề triển khai

Đối với các loại cây lâu năm

được đền bù theo giá thay

thế tương đương giá thị

trường tại thời điểm đền

bù cho cùng loại, tuổi cây

và giá trị sản lượng.

Cây lấy gố được đền bù

tính theo đường kính tại vị

trí ngang ngực theo giá trị

thường tại thời điểm hiện

tại.

Đối với các loại cây lâu năm được

đền bù theo giá thay thế tương

đương giá thị trường tại thời điểm

đền bù cho cùng loại, tuổi cây và

giá trị sản lượng

Cây lấy gố được đền bù tính theo

đường kính tại vị trí ngang ngực

theo giá trị thường tại thời điểm

hiện tại.

6 Ảnh hưởng

đối với công

trình công

cộng và tài

sản cộng

đồng.

Chủ sở hữu của tài sản Đền bù bằng tiền để chi trả

việc khôi phục các công

trình hoặc tài sản

HOẶC

Đền bù bằng hiện vật (ví dụ

BQLDA của Sở GT tỉnh có

thể đền vật liệu và/hoặc

cung cấp nhân công)

Đền bù bằng tiền để chi trả việc

khôi phục các công trình hoặc tài

sản

HOẶC

Đền bù bằng hiện vật (ví dụ

BQLDA của Sở GT tỉnh có thể đền

bù vật liệu và/hoặc cung cấp nhân

công)

Sẽ do BQLDA của Sở GT tỉnh

và chủ sở hữu thống nhất khi

cập nhật kế hoạch tái định cư

7 Ảnh hưởng Các hộ gia đình hoặc cá nhân có (i) Đất. Đối với phần được sử - Đối với phần được sử dụng tạm

60

TT Nội dung Đối tượng hợp lệ Quyền lợi ban đầu (2011) Quyền lợi điều chỉnh (2012) Vấn đề triển khai

tạm thời

trong quá

trình xây

dựng

giấy chứng nhận quyền sử dụng

đất; hoặc (ii) đang trong quá trình

xin cấp giấy chứng nhận quyền sử

dụng đất (iii) đủ điều kiện xin cấp

giấy chứng nhận quyền sử dụng

đất theo quy định của Nhà nước;

và (iv) trong diện có các quyền lợi

theo phong tục như thành viên của

nhóm dân tộc thiểu số.

Đối với tài sản trên đất, không tính

đến tình trạng giấy tờ pháp lý.

dụng tạm thời trong quá

trình xây dựng: (i) trả tiền

thuê tối thiểu bằng thu

nhập ròng có được từ tài

sản bị ảnh hưởng trong

thời gian bị ảnh hưởng; (ii)

khôi phục tình trạng đất

trong vòng 3 tháng sau khi

sử dụng xong.

Tài sản trên đất, chi trả

dựa trên giá thay thế như

đã nêu ở trên

thời trong quá trình xây dựng: trả

tiền thuê tối thiểu bằng thu nhập

có được từ tài sản bị ảnh hưởng

trong thời gian bị ảnh hưởng/

Hoặc giá thuê bằng với giá thuê

tại địa phương nếu không xác

định được thu nhập ròng từ tài

sản bị ảnh hưởng.

- Đền bù đối với những thiệt hại

gây ra theo giá thay thế của các

tài sản trên đất bị ảnh hưởng

- Khôi phục về tình trạng đất

trước khi bị ảnh hưởng

- Ban QLDA của Sở GT tỉnh

không chi trả hết tiền cho

nhà thầu xây dựng trước có

xác nhận của UBND xã và hộ

bị ảnh hưởng rằng diện tích

đất bị ảnh hưởng tạm thời

đã được phục hồi như cũ.

8 Hỗ trợ Các hộ gia đình phải di chuyển lùi

lại và xây nhà trên phần đất còn lại

Không có quy định - Trợ cấp việc di chuyển các tài

sản theo quy định của tỉnh

- Hỗ trợ ổn định cuộc sống: hỗ

trợ gạo trong thời gian xây

dựng lại nhà ở: 3 tháng với

30kg gạo/ người/tháng đối với

tất cả thành viên trong gia đình.

- Được tham gia chương trình

phục hồi thu nhập

61

TT Nội dung Đối tượng hợp lệ Quyền lợi ban đầu (2011) Quyền lợi điều chỉnh (2012) Vấn đề triển khai

Các hộ gia đình phải phải di chuyển

và xây dựng nhà ở tại nơi ở mới

Không có quy định - Trợ cấp di chuyển các tài sản

theo giá vận chuyển trên thị

trường của địa phương

- Hỗ trợ ổn định cuộc sống: hỗ

trợ gạo trong thời gian xây

dựng lại nhà ở: 4 tháng với

30kg gạo/ người/tháng đối với

tất cả thành viên trong gia đình.

- Được tham gia chương trình

phục hồi thu nhập

Chi phí vận chuyển các tài sản

do BQLDA của Sở GT tỉnh và

các hộ gia đình phải di

chuyển thống nhất khi cập

nhật kế hoạch tái định cư

Các hộ gia đình do phụ nữ làm chủ,

hộ dân tộc thiểu số, hộ nghèo (các

hộ thuộc diện dễ bị tổn thương)

Không có quy định - Hỗ trợ ổn định cuộc sống: hỗ trợ

gạo trong vòng 3 tháng với 30kg

gạo/ người/tháng đối với tất cả

thành viên trong gia đình.

- Được tham gia chương trình

phục hồi thu nhập

62

IV. LẬP PHƯƠNG ÁN ĐỀN BÙ, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ

4.1. Yêu cầu lập Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư

• Theo các quy định của Việt Nam (Nghị định 197/2004 NĐ-CP và Nghị định

17/2006/NĐ-CP), tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng có

trách nhiệm lập và trình phương án cụ thể về đền bù, hỗ trợ, tái định cư. Việc lập

và trình phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư phải có sự tham gia của đại diện

chủ đầu tư và đại diện các hộ có đất bị thu hồi (Điều 56, Nghị định 84/2007/NĐ-

CP).

• Trong thời hạn không quá sáu mươi (60) ngày, kể từ ngày hoàn thành việc kiểm

đếm thiệt hại chi tiết, tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng có

trách nhiệm lập phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư.

Hộp 13: Hạn chế của quá trình lập phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư hiện nay

1. Do không có các số liệu/thông tin kinh tế-xã hội của các hộ bị ảnh hưởng (do các quy định

của Việt Nam không yêu cầu tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng

phải khảo sát, thu thập số liệu/thông tin kinh tế-xã hội của các hộ bị ảnh hưởng) nên đơn

vị lập phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư không xem xét các điều kiện cụ thể của các

hộ gia đình bị ảnh hưởng cũng như các mức đền bù, hỗ trợ, mà chỉ áp dụng các quy định

của UBND tỉnh về đền bù, hỗ trợ cho các thiệt hại của hộ gia đình.

2. Mặc dù đã được quy định trong Luật Đất đai 2003 (Điều 56), và của Nghị định

69/2009/ND-CP (Điều 11) rằng nếu khung giá đất do UBND tỉnh ban hành không sát với

giá thị trường thì đơn vị lập phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư phải báo cáo, đề xuất

với UBND tỉnh để UBND tỉnh điều chỉnh cho sát với giá thị trường; tuy nhiên, các đơn vị

lập phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư thường chỉ áp dụng khung giá đất do UBND tỉnh

ban hành mà không xem xét liệu khung giá đất do UBND tỉnh ban hành có sát với giá thị

trường hay không. Ngay cả trong trường hợp đơn vị lập phương án đền bù, hỗ trợ, tái

định cư nhận thấy rằng khung giá đất do UBND tỉnh ban hành thấp hơn so với giá giao

dịch đất đai thực tế trên thị trường thì cũng không thông báo, đề xuất lên UBND tỉnh để

xem xét điều chỉnh. Điều này làm cho các hộ bị ảnh hưởng bị thiệt thòi.

3. Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư không có bất kỳ phân tích nào cho thấy sau khi

được đền bù, hỗ trợ, tái định cư, các hộ bị ảnh hưởng sẽ có đời sống tốt hơn hoặc ít nhất

là ngang bằng so với trước khi bị ảnh hưởng.

4. Đối với các dự án do các nhà tài trợ quốc tế tài trợ, nội dung của các Phương án đền bù,

hỗ trợ, tái định cư thường không thống nhất với Kế hoạch tái định cư cập nhật, nhất là về

quyền lợi đền bù và hỗ trợ cho các tài sản bị ảnh hưởng để giúp các hộ gia đình phục hồi

đời sống của họ.

63

4.2. Lập Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư trong dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc

• Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư cần được xây dựng dựa trên kết quả khảo

sát thiệt hại chi tiết và kết quả khảo sát giá thay thế.

• Các loại đền bù, hỗ trợ; các mức đền bù, hỗ trợ cần được tính toán trên cơ sở giá

thay thế, đồng thời phải được xem xét dựa trên kết quả tham vấn cộng đồng và

điều kiện kinh tế-xã hội của các hộ bị ảnh hưởng.

• Ngoài các quy định về đền bù, hỗ trợ, tái định cư, Phương án đền bù, hỗ trợ, tái

định cư cần có chương trình phục hồi thu nhập.

• Nội dung chính của Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư cần phải thống nhất với

nội dung của Kế hoạch tái định cư cập nhật.

4.3. Nội dung của Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư

• Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư sẽ được xây dựng với nội dung theo như

quy định tại Nghị định 84/2007/NĐ-CP (Điều 56) của Chính Phủ Việt Nam, có kết

hợp thêm các nội dung yêu cầu của Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi

phía Bắc. Nội dung cụ thể của Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư bao gồm:

� Tên, địa chỉ của người bị thu hồi đất;

� Diện tích, loại đất, hạng đất (đối với đất nông nghiệp), vị trí, nguồn gốc của

đất bị thu hồi, diện tích còn lại của đất ở và đất canh tác của người bị thu hồi

sau khi bị thu hồi.

� Số lượng, khối lượng của tài sản bị thiệt hại (cây cối – hoa màu, nhà ở - vật

kiến trúc)

� Số nhân khẩu, số lao động trong độ tuổi của các hộ gia đình bị ảnh hưởng.

� Số hộ bị mất từ 10% tổng diện tích đất canh tác của hộ gia đình trở lên; số hộ

phải tái định cư; số lượng hộ thuộc diện dễ bị tổn thương.

� Số lượng các công trình của Nhà nước, của tổ chức, của cơ sở tôn giáo, của

cộng đồng dân cư bị ảnh hưởng (hoặc phải di dời)

� Các loại đền bù, hỗ trợ; mức đền bù, hỗ trợ; chương trình phục hồi thu nhập.

� Các căn cứ tính toán số tiền đền bù, hỗ trợ như giá đất tính đền bù, giá nhà,

công trình, cây cối-hoa màu, tài sản cộng đồng;

� Tổng kinh phí đền bù, hỗ trợ, tái định cư, phục hồi thu nhập

64

� Kế hoạch và chương trình tái định cư các hộ gia đình (bao nhiêu hộ tự tái định

cư, khi nào thì các hộ gia đình tháo dỡ công trình và khi nào thì hoàn

thành…), di chuyển các công trình công cộng ( các công trình của chính quyền,

của các tổ chức, của các cơ sở tôn giáo), di chuyển các vật kiến trúc và công

trình khác của cộng đồng dân cư có liên quan, di dời mồ mả.

� Kế hoạch chi tiết thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư, chương trình phục hồi

thu nhập.

Hộp 14: Các câu hỏi thường gặp trong quá trình lập Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư

1. Vì các nội dung chính của Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư cần thống nhất với nội

dung của Kế hoạch tái định cư cập nhật. Vậy có cần phải chờ kế hoạch tái định cư cập nhật được

UBND tỉnh chấp thuận (trước khi gửi cho ADB) thì mới xây dựng Phương án đền bù, hỗ trợ, tái

định cư?

Không cần phải chờ đến khi Kế hoạch tái định cư cập nhật được UBND tỉnh chấp thuận mới xây

dựng Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư. Lý do là vì việc xây dựng Phương án đền bù, hỗ trợ,

tái định cư (do Hội đồng đền bù huyện xây dựng) và việc cập nhật Kế hoạch tái định cư (do Tư vấn

hỗ trợ thực hiện dự án phối hợp với Hội đồng đền bù huyện và Ban quản lý dự án của Sở giao

thông thực hiện) đều dựa trên kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết, kết quả khảo sát giá thay thế và

kết quả tham vấn cộng đồng; do đó, hai tài liệu này có thể chuẩn bị song song. Tuy nhiên, khi xây

dựng xong Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư, Hội đồng đền bù huyện chưa trình ngay cho

UBND huyện thẩm định, phê duyệt, mà chờ cho đến khi Kế hoạch Tái định cư cập nhật được UBND

tỉnh chấp thuận. Sau khi Kế hoạch Tái định cư cập nhật đã được UBND tỉnh chấp thuận, Hội đồng

đền bù huyện sẽ thực hiện những điều chỉnh cần thiết đối với Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định

cư để đảm bảo rằng các nội dung chính của Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư là phù hợp và

thống nhất với các nội dung chính của Kế hoạch Tái định cư cập nhật đã được UBND chấp thuận –

rồi trình UBND huyện xem xét, phê duyệt.

2. Công khai Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư sẽ được thực hiện cùng với việc công

khai Kế hoạch tái định cư cập nhật?

Đúng. Theo quy định, trước khi Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư được trình lên UBND huyện

và trước khi Kế hoạch Tái định cư cập nhật được trình lên UBND tỉnh xem xét, phê duyệt thì đều

phải công khai nội dung các tài liệu này tại cộng đồng. Vì hai tài liệu này được soạn thảo song

song nên việc công khai các tài liệu này có thể thực hiện cùng một lúc.

3. Nếu tuyến đường dự án đi qua hai huyện trở lên thì Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư

của huyện nào sẽ do UBND huyện đó xem xét, phê duyệt hay vẫn phải do UBND tỉnh phê duyệt?

- Theo quy định của Nghị định 197/2004 thì khi việc thu hồi đất có liên quan đến 2 huyện trở lên

và dự án đó do UBND cấp tỉnh phê duyệt thì Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư sẽ do UBND

tỉnh phê duyệt. Tuy nhiên, Nghị định này (Khoản 1, Điều 43) cũng quy định rõ là UBND tỉnh có thể

65

phân cấp cho UBND cấp huyện phê duyệt Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư (Phương án đền

bù, hỗ trợ, tái định cư của huyện nào sẽ do UBND huyện đó phê duyệt). Việc UBND tỉnh phân cấp

cho UBND huyện phê duyệt Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư đối với những dự án đi qua hai

huyện trở lên đang được thực hiện ở hầu hết các tỉnh của Việt Nam và cả ở các tỉnh nằm trong Dự

án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc (trừ tỉnh Cao Bằng). Việc phân cấp này có 3 ưu

điểm: (i) UBND huyện và các cơ quan cấp huyện nắm rõ thực trạng sử dụng đất của khu vực bị ảnh

hưởng; (ii) thời gian xem xét, phê duyệt Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư của UBND huyện

khá nhanh do nắm rõ thực trạng sử dụng đất cũng như các vấn đề có liên quan đến đền bù, hỗ

trợ, tái định cư của khu vực bị ảnh hưởng; và (iii) trong quá trình thực hiện thu hồi đất, đền bù, hỗ

trợ, tái định cư - những thắc mắc hay khiếu nại của các hộ bị ảnh hưởng được UBND huyện và các

cơ quan có liên quan của huyện giải quyết trực tiếp, hiệu quả vì UBND huyện là đơn vị xem xét,

phê duyệt Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư.

66

V. CẬP NHẬT KẾ HOẠCH TÁI ĐỊNH CƯ

5.1. Yêu cầu cập nhật Kế hoạch Tái định cư

• Trong giai đoạn nghiên cứu khả thi, Kế hoạch Tái định cư được xây dựng dựa trên

thiết kế sơ bộ cho việc nâng cấp tuyến đường - nhằm xác định mức độ ảnh hưởng

sơ bộ đối với thu hồi đất (diện tích các loại đất bị ảnh hưởng, số hộ bị ảnh hưởng,

số hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng…); quyền lợi của các đối tượng có đất đai và tài

sản bị ảnh hưởng; các biện pháp phục hồi thu nhập và cải thiện đời sống cho các

hộ bị ảnh hưởng; tổ chức thể chế thực hiện thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định

cư; và ước tính kinh phí đền bù, hỗ trợ, tái định cư, phục hồi thu nhập – bao gồm

cả các chi phí quản lý.

• Sau khi có thiết kế kỹ thuật chi tiết được phê duyệt cho việc nâng cấp tuyến

đường, khảo sát thiệt hại chi tiết cho tất cả các tài sản bị ảnh hưởng dựa trên ranh

giải tỏa đã được xác định – sẽ được tiến hành. Song song với khảo sát thiệt hại chi

tiết, khảo sát giá thay thế để xác định đơn giá tính toán đền bù bằng giá thay thế

cho các tài sản bị ảnh hưởng, và khảo sát kinh tế-xã hội đối với các hộ bị ảnh

hưởng để xác định thực tế trước khi dự án ảnh hưởng đến các hộ gia đình như thế

nào - cũng được triển khai. Dựa vào kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết, khảo sát giá

thay thế và khảo sát kinh tế-xã hội, Kế hoạch Tái định cư cần phải được cập nhật

lại với sự tham gia của những hộ bị ảnh hưởng thông qua các hoạt động tham vấn

cộng đồng. Trong giai đoạn nghiên cứu khả thi, kế hoạch tái định cư được xây

dựng dựa trên sự xác định bước đầu về quy mô thu hồi đất cũng như ranh giải

tỏa. Sau khi thiết kế kỹ thuật chi tiết được phê duyệt thì ranh giải tỏa và quy mô

thu hồi đất được chính xác hóa để xác định mức độ ảnh hưởng đến đất đai và các

tài sản trên đất. Chính vì thế, Kế hoạch tái định cư cần phải được cập nhật lại vì

một số lý do: (i) các loại ảnh hưởng tài sản và mức độ ảnh hưởng có thể có khác

biệt so với kế hoạch tái định cư trong giai đoạn nghiên cứu khả thi; (ii) các đối

tượng bị ảnh hưởng (số khẩu, số hộ) đã cụ thể hơn và có thể đã khác biệt so với kế

hoạch tái định cư trong giai đoạn nghiên cứu khả thi ; (iii) từ các thông tin kinh tế-

xã hội đã được thu thập cùng với các thông tin cụ thể về các loại ảnh hưởng và

mức độ ảnh hưởng, các quyền lợi đền bù, hỗ trợ sẽ được tính toán cụ thể hơn và

sẽ có những khác biệt so với kế hoạch tái định cư trong giai đoạn nghiên cứu khả

thi; (iv) giá thị trường của các tài sản bị ảnh hưởng có thể đã thay đổi so với giá

đền bù đã được tính toán trong Kế hoạch tái định cư ở giai đoạn nghiên cứu khả

thi vì giá thị trường biến động theo thời gian; (v) ý kiến của các hộ gia đình đã

được tham vấn khi chuẩn bị kế hoạch tái định cư trong giai đoạn nghiên cứu khả

thi có thể có khác biệt so với ý kiến của những hộ được xác định là sẽ bị ảnh

67

hưởng thực tế dựa theo ranh giải tỏa đã được xác định; và (vi) một số quy định về

đền bù, hỗ trợ, tái định cư của chính phủ và của tỉnh có thể đã được sửa đổi so với

thời điểm xây dựng kế hoạch tái định cư trước đây.

Hộp 15: Hạn chế của quá trình cập nhật Kế hoạch Tái định cư hiện nay

1. Tư vấn cập nhật Kế hoạch tái định cư không nắm được các vấn đề liên quan đến đền bù,

hỗ trợ, tái định cư tại cộng đồng: Tư vấn cập nhật Kế hoạch Tái định cư thường sử dụng

kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết do các Hội đồng đền bù huyện cung cấp thông qua Ban

quản lý dự án; kết quả khảo khảo sát giá thay thế do Ban Quản lý dự án cung cấp; kết quả

tham vấn cộng đồng do các cán bộ của Ban quản lý dự án thực hiện…Tư vấn cập nhật Kế

hoạch Tái định cư không trực tiếp tham gia vào các hoạt đồng trên. Vì thế tư vấn cập nhật

Kế hoạch Tái định cư không nắm được thực trạng xã hội cũng như các vấn đề có liên quan

đến thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ tại các cộng đồng bị ảnh hưởng – các vấn đề mà có thể

ảnh hưởng tới việc thực hiện thành công hay không thành công kế hoạch tái định cư.

2. Do thiếu sự hợp tác với hội đồng đền bù, nội dung chính của Kế hoạch Tái định cư cập

nhật không thống nhất với nội dung chính của Phương án đền bù, hỗ trợ (do Hội đồng

đền bù huyện soạn thảo). Trong rất nhiều trường hợp, việc đền bù, hỗ trợ, tái định cư

dựa trên Phương án đền bù, hỗ trợ đã được địa phương thực hiện xong nhưng việc cập

nhật Kế hoạch Tái định cư vẫn chưa hoàn thành.

3. Việc phổ biến thông tin và tham vấn cộng đồng trong quá trình cập nhật Kế hoạch Tái

định cư là rất hạn chế: Vì thiếu sự phối hợp và hợp tác giữa hội đồng đền bù huyện và tư

vấn hỗ trợ thực hiện dự án trong quá trình chuẩn bị phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư

và cập nhật kế hoạch tái định cư - Ban quản lý dự án và tư vấn cập nhật Kế hoạch Tái định

cư thường không phổ biến và không tham vấn về nội dung của Kế hoạch Tái định cư cập

nhật với cộng đồng và các hộ bị ảnh hưởng (do không muốn cộng đồng và các hộ gia đình

bị ảnh hưởng nhận biết được những điểm khác biệt trong các nội dung chính thể hiện

trong Kế hoạch Tái định cư cập nhật so với các nội dung chính của Phương án đền bù, hỗ

trợ). Ngay cả Hội đồng đền bù huyện – đơn vị trực tiếp thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định

cư cũng không được tham vấn và phổ biến về nội dung của bản Kế hoạch Tái định cư (cả

bản Kế hoạch Tái định cư trong giai đoạn nghiên cứu khả thi và Kế hoạch Tái định cư cập

nhật)

5.2. Cập nhật Kế hoạch Tái định cư trong dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc

• Kế hoạch Tái định cư cần được cập nhật dựa trên kết quả khảo sát thiệt hại chi

tiết; kết quả khảo sát giá thay thế; và kết quả tham vấn đối với cộng đồng, các đơn

vị có liên quan và với các hộ bị ảnh hưởng. Tư vấn cập nhật Kế hoạch Tái định cư

cần phải trực tiếp tham gia vào các hoạt động trên như tham gia thu thập số liệu,

xử lý số liệu, tham vấn cộng đồng, khảo sát giá thay thế...

68

• Trước khi trình cho UBND tỉnh và ADB xem xét và sau khi đã được UBND tỉnh và

ADB chấp thuận, bản Kế hoạch Tái định cư cập nhật cần phải được phổ biến rộng

rãi tại cộng đồng và hộ bị ảnh hưởng.

• Nội dung chính của Kế hoạch Tái định cư cập nhật cần phải thống nhất với nội

dung chính của Phương án đền bù, hỗ trợ do Hội đồng đền bù huyện xây dựng.

• Một Kế hoạch Tái định cư sẽ được cập nhật và đệ trình cho từng tuyến đường

riêng biệt.

• Việc thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư chưa được thực hiện cho đến khi Kế

hoạch Tái định cư cập nhật của tuyến đường đó được UBND tỉnh phê duyệt và

được ADB chấp thuận.

5.3. Nội dung của Kế hoạch tái định cư cập nhật

Kế hoạch Tái định cư sẽ được cập nhật với các nội dung như sau:

(i) Tóm tắt tổng quan

Phần này trình bày tóm tắt về phạm vi của việc nâng cấp tuyến đường, tóm tắt mức độ

ảnh hưởng tài sản và các nguồn thu nhập, các biện pháp giảm thiểu tác động, tóm tắt các

chế độ đền bù, hỗ trợ và phương án tái định cư, chương trình phục hồi thu nhập; tóm tắt

các kết quả khảo sát chính, tóm tắt hoạt động tham vấn cộng đồng, các biện pháp xử lý

các vấn đề liên quan đến giới và dân tộc thiểu số, cơ chế giải quyết khiếu nại, ngân sách

và trách nhiệm của các đơn vị có liên quan trong việc thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định

cư, và lịch trình thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư.

(ii) Mô tả dự án và tuyến đường dự án

Phần này mô tả chung về Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc, thảo luận

các hợp phần của việc nâng cấp tuyến đường, hành lang thu hồi đất (với các hình vẽ, sơ

đồ minh họa). Phần này cũng mô tả các phương án được cân nhắc để tránh hoặc giảm

thiểu thu hồi đất và tái định cư.

(iii) Phạm vi thu hồi đất và tái định cư

Phần này:

• Mô tả các loại ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng (các loại đất bị ảnh hưởng; nhà

cửa-vật kiến trúc trên đất bị ảnh hưởng và cả các tài sản không nằm trên đất bị

ảnh hưởng nhưng không còn sử dụng được nữa do ảnh hưởng của thu hồi đất; cây

cối, hoa màu; tác động đến sản xuất kinh doanh…) của các cá nhân, hộ gia đình,

chính quyền và cộng đồng.

69

• Tổng hợp các loại ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng theo giới và dân tộc thiểu số

của các hộ bị ảnh hưởng.

(iv) Thông tin kinh tế xã hội của hộ gia đình và cộng đồng

Phần này nêu các kết quả khảo sát kinh tế-xã hội của các hộ bị ảnh hưởng và thông tin

kinh tế-xã hội của cộng đồng bị ảnh hưởng. Phần này mô tả càng chi tiết càng tốt các

thông tin về nhân khẩu và kinh tế của các hộ gia đình bị ảnh hưởng – phân tích theo giới,

dân tộc thiểu số và mức độ dễ bị tổn thương. Các thông tin cơ bản cần trình bày bao gồm:

• Tương quan số lượng hộ bị ảnh hưởng theo cộng đồng; số người bị ảnh hưởng

(thành viên của các hộ bị ảnh hưởng) theo giới và cộng đồng; số người bị ảnh

hưởng theo độ tuổi (chẳng hạn bao nhiêu người bị ảnh hưởng dưới tuổi lao động,

bao nhiêu người trong độ tuổi lao động, bao nhiêu người ngoài độ tuổi lao động…)

và theo cộng đồng; thành viên các hộ bị ảnh hưởng theo trình độ học vấn, theo

giới tính và theo cộng đồng.

• Các sinh kế chính của cộng đồng nói chung và của các hộ bị ảnh hưởng nó riêng;

nghề nghiệp chính của chủ hộ gia đình của các hộ bị ảnh hưởng; số thành viên của

các hộ gia đình bị ảnh hưởng có thu nhập (kiếm ra tiền); bình quân thu nhập và chi

tiêu hàng tháng của hộ gia đình bị ảnh hưởng; nguồn lực sản xuất còn lại của hộ

gia đình sau khi bị ảnh hưởng (ngoài các nguồn lực đã bị ảnh hưởng bởi dự án).

• Các dịch vụ xã hội tại địa phương (cấp nước sinh hoạt, y tế, giáo dục…) và điều

kiện cơ sở hạ tầng (giao thông, đường xá, thông tin, điện…) của cộng đồng.

• Điều kiện sinh hoạt của hộ gia đình (nước sạch, điều kiện vệ sinh, nhà vệ sinh, đồ

dùng của hộ gia đình, phương tiện giao thông của hộ, máy móc sản xuất…)

• Quan điểm, ý kiến, đề xuất của cộng đồng nói chung và của các hộ bị ảnh hưởng

nói riêng về việc nâng cấp tuyến đường.

• Liên quan giữa việc nâng cấp tuyến đường với việc đáp ứng các mối quan tâm của

những hộ dễ bị tổn thương như hộ nghèo, hộ dân tộc thiểu số và phụ nữ.

(v) Công bố thông tin, tham vấn và tham gia

Phần này:

• Mô tả các hoạt động được thực hiện nhằm phổ biến thông tin và tham vấn cộng

đồng trong quá trình cập nhật Kế hoạch Tái định cư (phổ biến ranh giải tỏa và ngày

khóa sổ; công bố kế hoạch thực hiện kiểm đếm thiệt hại chi tiết tại các thôn/bản;

phổ biến kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết; tham vấn về quyền lợi đền bù, hỗ trợ,

tái định cư, các phương án di dời, chương trình phục hồi thu nhập; phổ biến và

70

tham vấn về bản thảo của Kế hoạch Tái định cư cập nhật và Phương án đền bù, hỗ

trợ, tái định cư). Tóm tắt các ý kiến và đề xuất của các hộ gia đình bị ảnh hưởng

vào một bảng rõ ràng.

• Mô tả các hoạt động tham vấn cộng đồng sẽ được tiến hành tiếp theo để đảm bảo

sự tham gia chủ động của các hộ gia đình bị ảnh hưởng và của cộng đồng nói

chung trong việc thực hiện kế hoạch tái định cư và trong quá trình xây lắp.

• Khẳng định rằng bản thảo của kế hoạch tái định cư cập nhật đã được niêm yết tại

nơi công cộng ở cộng đồng cũng như tại nhà trưởng thôn, Tài liệu thông tin dự án

đã được phát cho tất cả các hộ bị ảnh hưởng, kế hoạch phổ biến và niêm yết bản

Kế hoạch tái định cư cập nhật sau khi được phê duyệt, kế hoạch phân phát Tài liệu

thông tin dự án chỉnh sửa cho các hộ gia đình; khẳng định rằng các báo cáo giám

sát xã hội sẽ được phổ biến cho các hộ gia đình và cộng đồng.

(vi) Cơ chế giải quyêt khiếu nại

Phần này mô tả các cơ chế tiếp nhận giải quyết các thắc mắc và khiéu nại của cộng đồng

và của những người bị ảnh hưởng với khung thời gian nhất định tại các cấp khác nhau –

từ cấp xã, huyện, tỉnh cho đến cấp tòa án.

(vii) Khung pháp lý

Phần này:

• Mô tả luật và các quy định của nhà nước và địa phương áp dụng cho việc thu hồi

đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư của việc nâng cấp tuyến đường; xác định những

khác biệt giữa luật và các quy định trong nước với các yêu cầu chính sách của ADB;

đồng thời thảo luận cách giải quyết những khác biệt này.

• Liệt kê các nguyên tắc và mục tiêu đền bù, hỗ trợ, tái định cư của dự án mà có thể

đảm bảo rằng các hộ gia đình bị ảnh hưởng sẽ không bị nghèo đi do hậu quả của

việc bị thu hồi đất và ảnh hưởng các tài sản và thu nhập bằng cách chi trả đền bù

và cung cấp các loại hỗ trợ, bao gồm cả việc thực hiện chương trình phục hồi thu

nhập; các tiêu chí để được nhận đền bù, hỗ trợ và được tham gia chương trình

phục hồi thu nhập; các hướng dẫn để đảm bảo rằng cộng đồng và các hộ bị ảnh

hưởng tham gia chủ động vào quá trình tham vấn và được tham vấn đầy đủ vềviệc

thực hiện kế hoạch tái định cư; các hướng dẫn để đảm bảo các mối quan tâm của

các hộ dễ bị tổn thương được bảo vệ; các quy định để đảm bảo rằng hoạt động

xây lắp sẽ không được tiến hành cho đến khi đền bù được thực hiện xong toàn bộ

và chương trình phục hồi thu nhập được bắt đầu triển khai, đồng thời khu khu vực

thi công không còn bất kỳ một trở ngại gì.

71

(viii) Các quyền lợi đền bù, hỗ trợ, tái định cư

Phần này được trình bày với một ma trận (Ma trận quyền lợi):

• Trình bày các mức đền bù và các loại hỗ trợ - cả hỗ trợ bằng tiền mặt và các hỗ trợ

bằng vật chất khác mà những người bị ảnh hưởng/các hộ bị ảnh hưởng sẽ được

nhận tùy vào các loại ảnh hưởng, mức độ ảnh hưởng và tình trạng sử dụng đất đai

và sở hữu tài sản.

• Trình bày các hỗ trợ bổ sung mà sẽ được hỗ trợ cho các hộ gia đình thuộc nhóm

dễ bị tổn thương.

(ix) Di dời nhà ở và công trình

Việc di dời nhà cửa ở Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc là rất ít và chỉ có

hai hình thức: (i) xây dựng lại nhà hoặc sửa chữa lại nhà trên diện tích đất thổ cư còn lại

của các hộ bị ảnh hưởng; và (ii) xây dựng lại nhà trên diện tích đất thổ cư thay thế mà hộ

gia đình bị ảnh hưởng sẽ mua ngay tại thôn/bản của họ. Vì thế phần này nên trình bày

làm thế nào để các hộ bị ảnh hưởng có thể xây dựng lại nhà hay di dời nhà trước khi hoạt

động xây lấp được bắt đầu.

(x) Khôi phục và phục hồi thu nhập

Từ kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết và khảo sát kinh tế-xã hội, phần này mô tả các hoạt

động phục hồi thu nhập mà sẽ được triển khai bởi các hộ bị ảnh hưởng mà được quyền

tham gia chương trình phục hồi thu nhập cũng như các hỗ trợ bởi dự án để phục hồi và

cải thiện sinh kế cho các hộ bị ảnh hưởng nghiêm trong, các hộ phải di dời và các hộ dễ bị

tổn thương. Phần này cũng trình bày số lượng người và số lượng hộ tham gia vào từng

hoạt động phục hồi thu nhập, thời gian thực hiện mỗi hoạt động, yêu cầu về ngân

sách…Phần này cũng trình bày các rủi ro trong quá trình thực hiện mỗi hoạt động và biện

pháp để giải quyết hay giảm thiểu các rủi ro đó.

(xi) Ngân sách tái định cư và kế hoạch ngân sách

Phần này:

• Cung cấp một ngân sách với các hạng mục cụ thể cho tất cả các hoạt động đền bù,

hỗ trợ, tái định cư, bao gồm ngân sách cho đơn vị thực hiện, đào tạo cán bộ và

ngân sách theo dõi và đánh giá

• Mô tả dòng ngân sách sẽ được phân bổ, sử dụng như thế nào.

• Dự kiến chi phí phát sinh do ảnh hưởng của lạm phát trong trường hợp việc chi trả

đền bù, hỗ trợ và việc thực hiện chương trình phục hồi thu nhập bị chậm.

72

• Mô tả việc phân bổ ngân sách đền bù, hỗ trợ, tái định cư, phục hồi thu nhập từ nơi

phân bổ đến các đơn vị thực hiện.

(xii) Sắp xếp thể chế và tổ chức thực hiện

Phần này:

• Mô tả các trách nhiệm của các cơ quan có liên quan đến việc cập nhật và thực hiện

kế hoạch tái định cư – bắt đầu từ đơn vị Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án, rồi đến các

cơ quan có liên quan của tỉnh, huyện, xã/thôn.

• Trình bày đánh giá về năng lực thể chế trong việc tiến hành các hoạt đồng đền bù,

hỗ trợ, tái định cư. Nếu cần thiết, thì các đào tạo sẽ cần được tổ chức.

• Mô tả vai trò của Tư vấn hỗ trợ thực hiện dự án và các chuyên gia tư vấn mà đơn

vị này sẽ huy động.

• Mô tả vai trò của các tổ chức phi chính phủ và các tổ chức đoàn thể.

(xiii) Lịch trình thực hiện

Phần này bao gồm một lịch trình thực hiện chi tiết, có thời gian rõ ràng cho tất cả các hoạt

động đền bù, hỗ trợ, tái định cư và khôi phục thu nhập. Lịch trình thực hiện phải bao quát

tất cả các khía cạnh của các hoạt động đền bù, hỗ trợ, tái định cư, phục hồi thu nhập - phù

hợp với tiến độ xây lắp của việc nâng cấp tuyến đường.

(xiv) Theo dõi và báo cáo

Phần này mô tả mục đích, cơ chế, trách nhiệm và lịch trình của việc triển khai giám sát

việc thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư. Phần này cũng chi tiết hóa việc tổ chức để có sự

tham gia của những người bị ảnh hưởng vào quá trình giám sát. Phần này cũng làm rõ nội

dung giám sát và yêu cầu nộp báo cáo.

Hộp 16: Các câu hỏi thường gặp trong quá trình cập nhật Kế hoạch tái định cư

1. Các quy định về mức hỗ trợ cho những hộ bị ảnh hưởng có thể thay đổi trong Kế hoạch

Tái định cư cập nhật hay không?

So với Kế hoạch Tái định cư đã được soạn thảo trong giai đoạn nghiên cứu khả thi, các quy định về

mức hỗ trợ cho các hộ bị ảnh hưởng trong Kế hoạch Tái định cư cập thể có thể thay đổi phù hợp

với mức độ ảnh hưởng đã được khảo sát trong khi khảo sát thiệt hại chi tiết, nhưng không thể

thay đổi thấp hơn so mới mức đã được đề cập trong Kế hoạch Tái định cư đã được soạn thảo và

phê duyệt trong giai đoạn nghiên cứu khả thi. Đơn giá để tính toán đền bù, hỗ trợ cần sát với giá

thị trường hiện tại; các loại hỗ trợ và mức hỗ trợ có thể được tăng lên. Quyền lợi đền bù và hỗ trợ

cho các hộ gia đình bị ảnh hưởng đã được tóm tắt trong một Ma trận quyền lợi.

2. Cấu trúc nội dung của Kế hoạch Tái định cư cập nhật có cần phải theo đúng cấu trúc nội

73

dung của Kế hoạch Tái định cư đã được chuẩn bị và phê duyệt trong thời gian nghiên cứu khả thi

hay không?

Cấu trúc nội dung của Kế hoạch Tái định cư cập nhật không nhất thiết phải theo đúng cấu trúc nội

dung của Kế hoạch Tái định cư đã được chuẩn bị và phê duyệt trước đây. Cấu trúc nội dung của Kế

hoạch Tái định cư cập nhật nên theo sát nội dung đã được đề xuất tại Phần 4.3 ở trên.

74

VI. THỰC HIỆN CHI TRẢ ĐỀN BÙ, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ

6.1. Thực hiện chi trả đền bù, hỗ trợ

Sau năm (05) ngày, kể từ ngày gửi văn bản thông báo về Phương án đền bù, hỗ trợ, tái

định cư cho các hộ có đất bị thu hồi, Hội đồng đền bù huyện thực hiện việc chi trả tiền

đền bù, hỗ trợ cho các hộ gia đình (Điều 58, Nghị định 84/2007).

Hộp 17: Hạn chế của việc thực hiện chi trả đền bù, hỗ trợ hiện nay

1. Do nhiều nguyên nhân (phân bổ kinh phí chậm, tổ chức nhân sự thực hiện chậm…) nên

thời gian từ khi gửi văn bản thông báo về Phương án đền bù, hỗ trợ đến khi thực hiện việc

chi trả đền bù, hỗ trợ cho các hộ gia đình khá dài (thường là vài tuần đến hàng tháng).

2. Khoản đền bù, hỗ trợ được chi trả thành nhiều lần do phân bổ kinh phí không đủ hoặc do

phải bổ sung, điều chỉnh Phương án đền bù, hỗ trợ.

3. Đền bù, hỗ trợ thường được thực hiện tại Trụ sở UBND xã – khá xa so với một số

thôn/bản, nhất là các thôn/bản miền núi, có điều kiện đi lại khó khăn.

4. Trong Phiếu chi trả thường không ghi rõ đâu là các khoản đền bù, đâu là các khoản hỗ trợ,

mỗi khoản hỗ trợ là bao nhiêu…dẫn đến các hộ bị ảnh hưởng thường không hiểu đã được

đền bù cho ảnh hưởng gì và đã nhận được các hỗ trợ gì, mỗi loại hỗ trợ là bao nhiêu.

5. Do hạn chế về nhân lực của Hội đồng đền bù huyện khi thực hiện đền bù, hỗ trợ nên các

hộ gia đình thường phải chờ rất lâu mới đến lượt nhận tiền đền bù, hỗ trợ.

6.1.1. Yêu cầu thực hiện đền bù, hỗ trợ của Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi

phía Bắc:

(i) Đền bù, hỗ trợ chỉ được thực hiện khi Kế hoạch Tái định cư cập nhật được UBND

tỉnh và ADB chấp thuận. Đền bù và hỗ trợ cho các hộ bị ảnh hưởng phải được

thực hiện tuân thủ như đã được thể hiện trong Kế hoạch Tái định cư cập nhật đã

được chấp thuận.

(ii) Kinh phí thực hiện đền bù, hỗ trợ cần được phân bổ đầy đủ trước khi thực hiện

chi trả đền bù, hỗ trợ.

(iii) Kế hoạch chi trả đền bù, hỗ trợ cần được thông báo trước cho cộng đồng và các

hộ bị ảnh hưởng để họ có thể thu xếp thời gian đến nhận đền bù, hỗ trợ.

(iv) Địa điểm chi trả cần phải thuận lợi cho các hộ bị ảnh hưởng nhận đền bù, hỗ trợ.

Nên chi trả trực tiếp tại thôn/bản để thuận lợi và giảm chi phí đi lại cho các hộ gia

đình.

(v) Khoản đền bù, hỗ trợ cần được chi trả một lần; không chi trả khoản đền bù, hỗ

trợ thành nhiều lần.

75

(vi) Khuyến khích cả hai vợ chồng của hộ gia đình bị ảnh hưởng đến nhận tiền đền

bù, hỗ trợ.

(vii) Hội đồng đền bù cần bố trí đủ nhân lực thực hiện chi trả đền bù, hỗ trợ để tránh

tình huống các hộ gia đình phải chờ đợi lâu mới nhận được đền bù, hỗ trợ.

(viii) Phiếu chi trả cần phải thể hiện các loại đền bù, các loại hỗ trợ và các mức hỗ trợ

để hộ gia đình có thể nhận biết họ được nhận đền bù cho khoản gì, hỗ trợ khoản

gì và mức hỗ trợ là bao nhiêu.

6.1.2. Các bước thực hiện đền bù, hỗ trợ.

(i) Công khai Kế hoạch Tái định cư cập nhật đã được chấp thuận và Phương án đền

bù, hỗ trợ đã được phê duyệt: Hội đồng đền bù tổ chức một cuộc họp với cộng

đồng và với các hộ bị ảnh hưởng để công khai nội dung của Kế hoạch Tái định cư

cập nhật đã được chấp thuận và Phương án đền bù, tái định cư đã được phê

duyệt. Niêm yết các tài liệu trên ở nơi công cộng (trụ sở UBND xã, nhà trưởng

thôn, nhà văn hóa thôn…) và lưu một bộ tại trụ sở UBND xã và tại nhà trưởng

thôn – như đã trình bày trong Phần 2.5.1.5.

(ii) Gửi văn bản thông báo về Phương án đền bù, hỗ trợ cho các hộ bị ảnh hưởng:

Hội đồng đền bù Huyện gửi văn bản thông báo về Phương án đền bù, hỗ trợ cho

các hộ có đất bị thu hồi. Trong văn bản thông báo này cần làm rõ số lượng đất

76

đai và tài sản bị ảnh hưởng; các mức đền bù và hỗ trợ cho đất đai và tài sản bị

ảnh hưởng này.

(iii) Gửi văn bản thông báo kế hoạch thực hiện chi trả đền bù, hỗ trợ cho các hộ bị

ảnh hưởng: Hội đồng đền bù Huyện gửi thông báo kế hoạch thực hiện chi trả

đền bù, hỗ trợ cho các hộ có đất bị thu hồi. Trong văn bản thông báo này ghi rõ

ngày, giờ, địa điểm chi trả đền bù, hỗ trợ và các giấy tờ mà hộ gia đình cần mang

theo để nhận đền bù, hỗ trợ.

(iv) Thực hiện chi trả đền bù, hỗ trợ: Sau năm (05) ngày gửi thông báo về Phương án

đền bù, hỗ trợ cho các hộ bị ảnh hưởng - chi trả đền bù, hỗ trợ được thực hiện

tại thôn/bản bởi hội đồng đền bù. Khuyến khích cả hai vợ chồng của hộ gia đình

bị ảnh hưởng đến nhận tiền đền bù, hỗ trợ. Trường hợp hộ gia đình không đến

nhận đền bù, hỗ trợ và ủy quyền cho người khác đến nhận thay thì hộ gia đình

phải làm giấy ủy quyền theo quy định của pháp luật. Việc chi trả đền bù, hỗ trợ

cần được thực hiện dưới sự giám sát của đại diện các bên có liên quan, đặc biệt

là UBND xã và đại diện các tổ chức đoàn thể. Hội đồng đền bù huyện sẽ trực tiếp

chi trả đền bù, hỗ trợ cho các hộ gia đình bị ảnh hưởng. Hội đồng đền bù cần

phát cho các hộ gia đình một Phiếu chi trả đền bù, hỗ trợ trong đó ghi rõ các loại

đền bù, các loại hỗ trợ và các mức đền bù, hỗ trợ cụ thể mà hộ gia đình nhận

được.

(v) Trong thời hạn hai mươi (20) ngày, kể từ ngày nhận xong tiền bồi thường, hỗ trợ

theo Phương án đền bù, hỗ trợ đã được phê duyệt (và theo Kế hoạch Tái định cư

cập nhật đã được chấp thuận), hộ gia đình có đất bị ảnh hưởng phải bàn giao đất

cho Hội đồng đền bù, giải phóng mặt bằng Huyện (Điều 59, Nghị định 84/2007).

Riêng đối với các hộ phải tái định cư, việc thu hồi đất chỉ được thực hiện khi các

hộ đã di chuyển xong hoàn toàn và ổn định tại nơi ở mới.

6.2. Thực hiện tái định cư các hộ bị ảnh hưởng

• Các hộ gia đình bị ảnh hưởng đất thổ cư và nhà ở thuộc Dự án Kết nối giao thông

các tỉnh miền núi phía Bắc đều mong muốn được nhận đền bù bằng tiền mặt

theo giá thay thế để tự tái định cư. Lý do của sự lựa chọn này là: (i) do diện tích

chiếm dụng để nâng cấp tuyến đường không nhiều, nên diện tích đất thổ cư còn

lại sau khi bị ảnh hưởng vẫn còn đủ để xây dựng nhà; và (ii) tại các xã miền núi,

diện tích đất có thể tái định cư ngay tại các thôn/bản tương đối nhiều nên các hộ

có thể mua đất để tự tái định cư ngay tại thôn bản của mình.

77

• Việc chi trả bằng tiền mặt theo giá thay thế cho diện tích đất thổ cư bị ảnh

hưởng để các hộ tái định cư sẽ đẩy nhanh được tiến độ giải phóng mặt bằng và

không ảnh hưởng đến sản xuất cũng như các mối liên kết cộng đồng của các hộ

tái định cư. Tuy nhiên, việc thực hiện chi trả đền bù cần phải được lên kế hoạch

phù hợp để tránh tình huống các hộ bị ảnh hưởng chưa di chuyển kịp ra khỏi

diện tích bị ảnh hưởng vào thời điểm cần thu hồi đất để nâng cấp tuyến đường,

đáp ứng tiến độ thi công.

Hộp 18: Hạn chế của việc thực hiện hỗ trợ cho các hộ tự tái định cư hiện nay

1. Thời gian từ khi thực hiện chi trả đền bù, hỗ trợ cho đến khi cần thu hồi đất quá ngắn dẫn

đến các hộ gia đình chưa di dời, tái định cư xong hoàn toàn vào thời điểm cần thu hồi đất.

Có nhiều yếu tố làm cho việc di dời chưa hoàn thành xong vào thời điểm cần thu hồi đất

mà các hội đồng đền bù cần xem xét, đó là: (i) do tín ngưỡng cần phải chọn ngày/tháng

tốt để xây nhà và di dời đến nơi ở mới; (ii) do phải đợi tiền đền bù, hỗ trợ mới mua đất,

vật liệu xây dựng để xây dựng lại nhà; hoặc (iii) do sau khi nhận được đền bù, hỗ trợ là

mùa mưa không xây dựng được nhà… và nhiều lý do khác.

2. Do kinh phí đền bù, hỗ trợ phân bổ không đủ hoặc không kịp thời - khoản đền bù, hỗ trợ

của hộ gia đình được chi trả thành nhiều lần dẫn đến hộ gia đình không đủ tiền xây dựng

lại nhà và tái định cư trước thời điểm cần thu hồi đất.

3. Chủ trương chấp thuận cho các hộ nhận đền bù bằng tiền mặt theo giá thay thế để tự tái

định cư; và kế hoạch thực hiện đền bù, hỗ trợ cụ thể thường không được thông báo sớm

cho các hộ gia đình, dẫn đến các hộ gia đình bị động trong việc tìm kiếm đất thay thế và

chuẩn bị vật liệu xây dựng để xây dựng lại nhà.

4. Giá đền bù cho đất thổ cư và nhà ở không phù hợp với giá thay thế dẫn đến nhiều hộ gia

đình không mua được mảnh đất thổ cư với diện tích và điều kiện sử dụng tương tự như

mảnh đất bị ảnh hưởng và không xây dựng lại được nhà ở như trước đây.

6.2.1. Thực hiện tái định cư trong Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc:

(i) Đền bù cho đất thổ cư và nhà cửa, vật kiến trúc bằng giá thay thế cần được thực

hiện cho các hộ gia đình phải di dời để họ có thể mua được đất thổ cư thay thế và

xây dựng lại được nhà cửa, vật kiến trúc như trước khi bị ảnh hưởng.

(ii) Các hỗ trợ tái định cư (hỗ trợ di chuyển, hỗ trợ ổn định đời sống, hỗ trợ phục hồi

thu nhập…) mà đã được thống nhất trong quá trình tham vấn cộng đồng - cần

được thực hiện phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương.

(iii) Thu hồi đất sẽ không được thực hiện cho đến khi các hộ gia đình hoàn thành xong

hoàn toàn việc di dời nhà cửa và ổn định cuộc sống tại nơi tái định cư.

78

(iv) Hộ gia đình phải tái định cư sẽ được điều chỉnh Giấy chứng nhận quyền sử dụng

đất (cho các hộ xây dựng nhà lùi lại trên diện tích đất thổ cư còn lại sau khi bị ảnh

hưởng) và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (cho các hộ mua đất thay thế

để tự tái định cư) và không phải chịu chi phí cho việc điều chỉnh/cấp Giấy chứng

nhận quyền sử dụng đất này. Các chi phí liên quan đến việc cấp giấy phép xây

dựng nhà cũng được miễn cho các hộ tái định cư để các hộ xây dựng lại nhà hoặc

đơn vị chủ quản lý dự án sẽ trực tiếp chi trả chi phí này cho các đơn vị có liên

quan.

(v) Hộ gia đình sẽ được kết nối điện và cung cấp nước sạch khi xây dựng lại nhà (nếu

hộ gia đình có yêu cầu và tại địa điểm tự tái định cư của hộ gia đình có hệ thống

lưới điện và hệ thống cung cấp nước sạch phù hợp cho việc kết nối).

(vi) Các hộ gia đình sẽ được hỗ trợ thực hiện các hoạt động phục hồi thu nhập.

6.2.2. Các bước thực hiện tái định cư các hộ gia đình:

(i) Trong quá trình thực hiện khảo sát thiệt hại chi tiết, nếu hộ gia đình thuộc diện

phải di dời thì cần thông báo ngay cho hộ gia đình và tham vấn nguyện vọng của

hộ gia đình về phương án tái định cư.

(ii) Thực hiện đăng ký nguyện vọng tái định cư cho các hộ gia đình: Ban Quản lý Dự

án của Sở Giao thông và Hội đồng đền bù Huyện gặp trực tiếp các hộ thuộc diện

phải tái định cư để đăng ký nguyện vọng tái định cư. Các hộ có nguyện vọng tự

tái định cư hoặc có nguyện vọng nhận đền bù bằng đất cho diện tích đất bị ảnh

hưởng (đất đổi đất) sẽ xác nhận và ký tên vào danh sách. Trường hợp chủ hộ và

các thành viên trong hộ gia đình không biết chữ thì sẽ điểm chỉ vào danh sách

với sự chứng kiến của trưởng thôn và đại diện các tổ chức đoàn thể của thôn.

(iii) Thông báo chủ trương chấp nhận cho các hộ gia đình được nhận đền bù bằng

tiền mặt theo giá thay thế để tự tái định cư hay nhận đất tái định cư thay thế –

Hội đồng đền bù thông báo bằng văn bản hoặc thông báo chính thức trong cuộc

họp tham vấn cộng đồng sau khi có kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết. Việc

thông báo này rất quan trọng để các hộ chủ động tìm kiếm đất thay thế để mua

cũng như chuẩn bị vật liệu xây dựng để xây dựng lại nhà.

(iv) Thông báo kế hoạch cụ thể và địa điểm thực hiện đền bù, hỗ trợ cho các hộ gia

đình: Các hộ thuộc diện phải di dời cần được thông báo kế hoạch và địa điểm

thực hiện đền bù, hỗ trợ cụ thể để họ chủ động lập kế hoạch xây dựng lại nhà, di

dời nhà cửa sau khi nhận đền bù, hỗ trợ. Việc thông báo cần được tiến hành

bằng văn bản hoặc thông qua cuộc họp tham vấn cộng đồng.

79

(v) Chi trả toàn bộ các khoản đền bù, hỗ trợ. Thực hiện các hỗ trợ liên quan đến xây

dựng lại nhà ở, nếu có (như hỗ trợ san nền, hỗ trợ xây dựng kè đá bảo vệ nền

nhà, chống xói lở…) để các hộ gia đình có thể xây dựng lại nhà trong thời gian

sớm nhất.

(vi) Trong trường hợp có hộ gia đình nào có nguyện vọng nhận đền bù bằng đất cho

diện tích đất bị ảnh hưởng (đất đổi đất), Hội đồng đền bù Huyện, chủ đầu tư và

UBND xã tiến hành xác định diện tích đất có thể phân cho hộ gia đình làm đất

thổ cư. Vị trí thửa đất được phân cần có sự nhất trí của hộ bị ảnh hưởng nhưng

cũng cần phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất đai của địa phương.

(vii) Hội đồng đền bù Huyện phối hợp với điện lực địa phương và đơn vị cung cấp

nước sạch kết nối điện và cung cấp nước sạch cho các hộ gia đình – nếu hộ gia

đình có yêu cầu và tại địa điểm tự tái định cư của hộ gia đình có hệ thống lưới

điện và hệ thống cung cấp nước sạch phù hợp cho việc kết nối.

(viii) Cấp giấy phép xây dựng nhà (không thu phí) cho các hộ gia đình, nếu các hộ gia

đình có yêu cầu. Hội đồng đền bù Huyện phối hợp với các đơn vị có liên quan và

chính quyền địa phương tiến hành điều chỉnh/cấp Giấy chứng nhận quyền sử

dụng đất cho diện tích đất thổ cư của hộ gia đình và không thu các khoản phí của

hộ gia đình.

(ix) Hỗ trợ hộ gia đình thực hiện các hoạt động phục hồi thu nhập (Chương trình

phục hồi thu nhập được xây dựng – như đã được đề cập ở Phần 2.6)

6.3. Thực hiện các hoạt động phục hồi thu nhập

• Hiện nay, do các khoản đền bù, hỗ trợ đều được thực hiện bằng tiền mặt nên

không có chương trình phục hồi thu nhập riêng biệt được xây dựng để hỗ trợ cho

các hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng và các hộ dễ bị tổn thương của các dự án do

chính phủ hoặc địa phương đầu tư.

• Một số dự án do các tổ chức quốc tế tài trợ có xây dựng và thực hiện chương

trình phục hồi thu nhập cho các hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng và các hộ dễ bị tổn

thương nhằm đảm bảo rằng thu nhập của các hộ này được phục hồi bằng với mức

trước khi bị ảnh hưởng bởi dự án.

Hộp 19: Hạn chế của việc thực hiện các hoạt động phục hồi thu nhập hiện nay

1. Do trong các quy định của Chính phủ và của UBND tỉnh về đền bù, hỗ trợ, tái định cư

không có quy định cụ thể nào về “hỗ trợ phục hồi thu nhập”. Các quy định thường chỉ đề

cập hỗ trợ bằng tiền mặt để giúp các hộ gia đình bị ảnh hưởng ổn định đời sống và

chuyển đổi ngành nghề. Vì vậy, các Ban quản lý dự án và Hội đồng đền bù huyện thường

80

lúng túng trong việc thực hiện chương trình phục hồi thu nhập/ hoặc không muốn thực

hiện chương trình phục hồi thu nhập.

2. Các Ban quản lý dự án thường phải xin ý kiến của nhiều ban, ngành liên quan của tỉnh

trước khi thực hiện chương trình phục hồi thu nhập, dẫn đến chương trình phục hồi thu

nhập được thực hiện sau khi hoạt động xây lắp đã được bắt đầu.

3. Do thiếu số liệu nền về nguồn thu nhập, mức thu nhập và điều kiện sinh kế-xã hội của các

hộ gia đình trong Kế hoạch Tái định cư cập nhật, nên việc theo dõi và đánh giá hiệu quả

của các hoạt động phục hồi thu nhập rất khó khăn.

4. Việc triển khai các hoạt động phục hồi thu nhập không đồng bộ (chẳng hạn hỗ trợ đào tạo

chăm bón cây trồng được thực hiện nhưng rất lâu sau đó mới hỗ trợ giống cây trồng cho

hộ gia đình) nên hiệu quả của việc thực hiện các hoạt động phục hồi thu nhập không cao.

6.3.1. Thực hiện các hoạt động phục hồi thu nhập trong Dự án Kết nối giao thông các

tỉnh miền núi phía Bắc.

• Chương trình phục hồi thu nhập (gồm nhiều hoạt động phục hồi thu nhập cụ thể

như đã được trình bày ở phần 2.6) cần được bắt đầu thực hiện trước khi trao văn

bản đồng ý bắt đầu cho hoạt động xây lắp.

• Việc thực hiện chương trình phục hồi thu nhập cần được giám sát và đánh giá định

kỳ để đảm bảo đạt được các mục tiêu của chương trình và phát hiện kịp thời các

vấn đề tồn tại cũng như đưa ra các biện pháp khắc phục hiệu quả, phù hợp.

6.3.2. Các bước thực hiện chương trình phục hồi thu nhập.

• Dựa vào Chương trình phục hồi thu nhập đã được phê duyệt (trong Kế hoạch Tái

định cư cập nhật đã được phê duyệt) Ban Quản lý dự án của Sở Giao thông chuẩn

bị các hợp đồng với các đơn vị có liên quan (hợp đồng thực hiện chương trình

phục hồi thu nhập; hợp đồng cung cấp nguyên vật liệu, cây giống, con giống…; hợp

đồng cung cấp đào tạo khuyến nông, hỗ trợ kỹ thuật…) theo các quy định của Nhà

nước.

• Ban quản lý dự án của Sở giao thông thảo luận hợp đồng, ký hợp đồng thực hiện

chương trình phục hồi thu nhập với Hội đồng đền bù Huyện và các đơn vị cung cấp

dịch vụ địa phương (khuyến nông, đơn vị cung cấp giống…).

• Ban Quản lý dự án của Sở Giao thông chuyển kinh phí tạm ứng cho các đơn vị (Hội

đồng đền bù Huyện, các đơn vị cung cấp dịch vụ địa phương) để thực hiện các

hoạt động phục hồi thu nhập.

• Ban Quản lý dự án của Sở Giao thông tổ chức một cuộc họp với các hộ tham gia

chương trình phục hồi thu nhập, với UBND xã, Hội đồng đền bù huyện, và các đơn

81

vị cung cấp dịch vụ địa phương để thống nhất kế hoạch triển khai các hoạt động

phục hồi thu nhập.

• Thực hiện các hoạt động phục hồi thu nhập: tổ chức đào tạo, cung cấp con giống,

cây giống…

• Trong quá trình thực hiện các hoạt động phục hồi thu nhập, cán bộ của Hội đồng

đền bù huyện và các nhà cung cấp dịch vụ sẽ giám sát việc thực hiện các hoạt

động này hàng tuần hoặc hàng tháng, đồng thời cung cấp các hỗ trợ kỹ thuật cần

thiết cho các hộ gia đình bị ảnh hưởng để đảm bảo đạt được các mục tiêu của

chương trình phục hồi thu nhập.

• Ban Quản lý dự án của Sở Giao thông phối hợp với Hội đồng đền bù Huyện và các

cơ quan chuyên môn của tỉnh, huyện đánh giá hiệu quả của các hoạt động phục

hồi thu nhập theo quý hoặc theo chu kỳ sản xuất. Trong trường hợp các hoạt động

phục hồi thu nhập mang lại hiệu quả bền vững và thu nhập của các hộ gia đình

được phục hồi thì có thể tiếp tục thực hiện; các hoạt động phục hồi thu nhập

không bền vững thì có thể kết thúc hoạt động đó. Một số hoạt động phục hồi thu

nhập có thể được điều chỉnh trong quá trình thực hiện để mang lại hiệu quả như

mong muốn. Bất kỳ sự điều chỉnh nào đối với chương trình phục hồi thu nhập đều

cần có ý kiến chấp thuận của UBND tỉnh trước khi triển khai hoạt động đó trong

thực tế.

82

VII. GIẢI QUYẾT CÁC THẮC MẮC, KHIẾU NẠI

• Hộ gia đình bị ảnh hưởng có quyền thắc mắc, khiếu nại về nội dung của quyết định

thu hồi đất và nội dung của quyết định về đền bù, hỗ trợ, tái định cư. Việc giải

quyết các thắc mắc, khiếu nại hiện nay liên quan đến thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ,

tái định cư đều tuân theo Điều 138 của Luật Đất đai 2003, Điều 63 và 64 của Nghị

định 84/2007/ND-CP; Điều 40 của Nghị định 69/2009/ND-CP; và các điều khoản

trong Nghị định 136/2006/ND-CP Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số

điều của Luật Khiếu nại, tố cáo.

• Các dự án do các tổ chức quốc tế tài trợ đều yêu cầu xây dựng một cơ chế giải

quyết thắc mắc, khiếu nại (với khung thời gian cụ thể và cơ chế giải quyết các thắc

mắc, khiếu nại cụ thể) dựa trên các quy định có liên quan của Việt Nam để giải

quyết các thắc mắc, khiếu nại trong quá trình lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch

thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Hộp 20: Hạn chế của việc thực hiện giải quyết thắc mắc, khiếu nại hiện nay

1. Các hộ bị ảnh hưởng không được phổ biến kỹ lưỡng về cơ chế giải quyết thắc mắc,

khiếu nại nên không nẵm rõ được cơ chế này, dẫn đến việc gửi đơn khiếu nại đến

nhiều cơ quan một lúc, gửi vượt cấp hoặc nhiều người ký chung vào một đơn

khiếu nại – như vậy rất khó giải quyết.

2. Các đơn vị thực hiện trả lời thắc mắc, khiếu nại thường chậm trễ trong việc trả lời

các thắc mắc, khiếu nại (thời gian trả lời thắc mắc, khiếu nại quá dài – không tuân

thủ đúng thời gian trả lời thắc mắc, khiếu nại như đã được quy định trong các văn

bản pháp luật) hoặc nhiều thắc mắc, khiếu nại không được trả lời. Điều này làm

cho các hộ bị ảnh hưởng không biết liệu các thắc mắc, khiếu nại của họ có được

xem xét hay không

3. Việc thực hiện giải quyết thắc mắc, khiếu nại chưa được giám sát thường xuyên,

chặt chẽ bởi các cơ quan có liên quan.

7.1. Thực hiện giải quyết thắc mắc, khiếu nại trong Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc

• Các thắc mắc, khiếu nại liên quan đến thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư được

giải quyết tuân thủ đúng cơ chế giải quyết thắc mắc, khiếu nại đã được xây dựng -

được thể hiện trong Kế hoạch Tái định cư cập nhật.

• Các thắc mắc, khiếu nại sẽ được giải quyết thông qua cơ chế đối thoại nhằm đạt

được các đồng thuận chung.

83

• Việc giải quyết thắc mắc, khiếu nại cần được giám sát thường xuyên bởi các cơ

quan có liên quan (các loại thắc mắc, khiếu nại; bản chất của thắc mắc, khiếu nại;

hiệu quả giải quyết thắc mắc, khiếu nại; sự hài lòng của hộ bị ảnh hưởng đối với

việc giải quyết thắc mắc, khiếu nại, số lượng khiếu nại phải gửi lên cấp tòa án

huyện để giải quyết…).

7.2. Các bước thực hiện giải quyết thắc mắc, khiếu nại

• Phổ biến, trao đổi cơ chế giải quyết thắc mắc, khiếu nại cho cộng đồng và các hộ bị

ảnh hưởng: Trong các cuộc họp tham vấn cộng đồng trong quá trình cập nhật kế

hoạch tái định cư, nội dung về cơ chế giải quyết thắc mắc, khiếu nại cũng như hệ

thống xử lý giải quyết thắc mắc, khiếu nại cần phải được tham vấn và thảo luận

với cộng đồng và với các hộ bị ảnh hưởng để có được sự hiểu biết chung về cơ chế

này.

• Ban Quản lý Dự án của Sở Giao Thông cần có một cán bộ theo dõi các thắc mắc,

khiếu nại của các hộ gia đình và phối hợp, tham mưu cho các đơn vị có liên quan

xử lý các thắc mắc, khiếu nại để việc thực hiện giải quyết thắc mắc, khiếu nại tuân

thủ đúng cơ chế giải quyết thắc mắc, khiếu nại đã được thể hiện trong kế hoạch

tái định cư cập nhật. Tên, địa chỉ liên hệ của cán bộ này cần được phổ biến cho

cộng đồng và các hộ bị ảnh hưởng.

• Trong quá trình thực hiện khảo sát thiệt hại chi tiết, rất nhiều thắc mắc của các hộ

gia đình về kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết có thể được xử lý ngay tại cộng đồng

bằng việc kiểm đếm lại cho các hộ gia đình– như đã được trình bày tại phần 2.2.4

mà không cần phải chờ đến khi thiết lập cơ chế giải quyết thắc mắc, khiếu nại.

Nếu có hộ gia đình nào thắc mắc về kết quả kiểm đếm thiệt hại chi tiết thì tổ kiểm

đếm thiệt hại chi tiết sẽ quay trở lại thôn/bản vào một ngày đã được thống nhất

để kiểm đếm lại tài sản bị ảnh hưởng cho hộ đó.

• Tương tự như vậy, sau khi công khai bản thảo của phương án đền bù, hỗ trợ, tái

định cư tại cộng đồng, Ban Quản lý Dự án của Sở Giao thông phối hợp với Hội

đồng đền bù huyện tiến hành cuộc họp với cộng đồng và với các hộ bị ảnh hưởng

để giải đáp tất cả các thắc mắc có liên quan đến kết quả áp giá đền bù, hỗ trợ để

có một sự đồng thuận chung trước khi phương án đền bù được hoàn thiện và đệ

trình cho UBND huyện xem xét, phê duyệt.

84

• Nếu sau khi được xử lý và giải đáp mà các hộ gia đình vẫn không hài lòng với kết

quả xử lý và giải đáp đó thì các hộ gia đình có thể thực hiện khiếu nại theo các

bước như sau:

Bước 1: UBND Xã

Đại diện hộ gia đình gặp trực tiếp hoặc mang đơn khiếu nại đến gặp Chủ tịch

UBND xã. Chủ tịch UBND xã sẽ giải quyết thắc mắc, khiếu nại trong vòng tối đa 60

ngày làm việc. Văn phòng UBND xã sẽ ghi nhận sự việc thắc mắc, khiếu nại của hộ

gia đình và kết quả giải quyết thắc mắc, khiếu nại của UBND xã.

Bước 2: UBND Huyện

Nếu sau 60 ngày làm việc mà Chủ tịch UBND xã chưa trả lời hoặc đã có trả lời

nhưng hộ gia đình không hài lòng với kết quả trả lời thắc mắc, khiếu nại đó thì đại

diện hộ gia đình đến gặp trực tiếp hoặc mang đơn khiếu nại đến nộp tại UBND

huyện. UBND huyện sẽ giải quyết thắc mắc, khiếu nại trong vòng tối đa 60 ngày

làm việc. Văn phòng UBND huyện sẽ ghi nhận sự việc thắc mắc, khiếu nại của hộ

gia đình và kết quả giải quyết thắc mắc, khiếu nại của UBND huyện.

Bước 3: UBND Tỉnh

Nếu sau 60 ngày làm việc mà UBND huyện chưa trả lời hoặc đã có trả lời nhưng hộ

gia đình không hài lòng với kết quả trả lời thắc mắc, khiếu nại đó thì đại diện hộ

gia đình đến gặp trực tiếp hoặc mang đơn khiếu nại đến nộp tại UBND tỉnh. UBND

85

tỉnh sẽ giải quyết thắc mắc, khiếu nại trong vòng tối đa 60 ngày làm việc. Văn

phòng UBND tỉnh sẽ ghi nhận sự việc thắc mắc, khiếu nại của hộ gia đình và kết

quả giải quyết thắc mắc, khiếu nại của UBND tỉnh.

Bước 4: Tòa án Nhân dân Huyện

Nếu sau 60 ngày làm việc mà UBND tỉnh chưa trả lời hoặc đã có trả lời nhưng hộ

gia đình không hài lòng với kết quả trả lời thắc mắc, khiếu nại đó thì hộ gia đình có

thể gửi đơn lên Tòa án Nhân dân huyện để được phân xử. Tòa án Nhân dân huyện

sẽ giải quyết khiếu nại theo trình tự luật định.

86

VIII. GIÁM SÁT VIỆC THỰC HIỆN ĐỀN BÙ, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ

• Trong các văn bản pháp luật của Việt Nam liên quan đến thu hồi đất, đền bù, hỗ

trợ, tái định cư chưa có quy định cụ thể về giám sát việc thực hiện đền bù, hỗ trợ,

tái định cư – chỉ có Nghị định 197/2004 (Điều 44) quy định trách nhiệm của Sở Tài

Chính trong việc “kiểm tra” chi trả tiền đền bù, hỗ trợ và các chi phí cho công tác

tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; và trách nhiệm của Sở Kế hoạch

- Đầu tư trong việc “hướng dẫn, kiểm tra” việc lập và thực hiện dự án tái định cư.

• Trong thực tế, Sở Tài chính thường xuyên kiểm tra việc chi trả đền bù, hỗ trợ và

chi phí tổ chức thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư; Sở Kế hoạch- Đầu Tư, Sở Xây

dựng, Sở Tài Chính thường xuyên kiểm tra việc quy hoạch và xây dựng các khu tái

định cư xem việc quy hoạch và xây dựng các khu tái định cư có phù hợp với các

các quy định về quy hoạch, xây dựng và tài chính sách của Việt Nam hay không.

Tuy nhiên, các vấn đề như liệu việc đền bù có bằng với giá thay thế hay không; hay

liệu các hộ gia đình bị ảnh hưởng có được tham vấn đầy đù hay không…thì chưa

được giám sát.

8.1. Thực hiện giám sát trong Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc

• Do mức độ ảnh hưởng về thu hồi đất của Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền

núi phía Bắc là rất nhỏ; vì vậy, Dự án sẽ không huy động tư vấn giám sát độc lập để

thực hiện giám sát việc đền bù, hỗ trợ, tái định cư.

• Ban Quản lý Dự án của Sở giao thông sẽ phối hợp với UBND huyện tiến hành giám

sát nội bộ việc thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư hàng quý. Việc giám sát nội bộ

sẽ tập trung vào xem xét (i) liệu việc thực hiện kế hoạch tái định cư cập nhật đã

được phê duyệt có tuân thủ các chính sách, nguyên tắc, quy trình đã được thống

nhất hay không; (ii) sự sẵn có của ngân sách và nhân lực để thực hiện tốt kế hoạch

tái định cư cập nhật đã được phê duyệt; và (iii) các hành động cần thiết để giải

quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện kế hoạch tái định cư cập nhật

đã được phê duyệt.

• Việc giám sát nội bộ cần có sự tham gia của cộng đồng và kết quả giám sát cần

được niêm yết, công khai với cộng đồng tại các nơi công cộng

8.2. Các bước thực hiện giám sát trong Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc

(i) Ban quản lý dự án của Sở Giao thông tóm tắt các điểm chính của nguyên tắc, quy

trình thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư – bao gồm cả ma trận quyền lợi mà đã

87

được thể hiện trong Kế hoạch Tái định cư cập nhật. Ban quản lý của Sở giao

thông sẽ cùng với Hội đồng đền bù huyện so sánh nội dung của Kế hoạch Tái định

cư cập nhật và nội dung của Phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư đã được phê

duyệt xem có sự khác biệt gì giữa hai tài liệu này hay không để từ đó có những

thảo luận và xử lý. Trong trường hợp có sự khác biệt thì những gì thể hiện trong

Kế hoạch Tái định cư cập nhật sẽ được áp dụng bởi nguyên tắc này đã được

thống nhất trong hiệp định giữa Chính phủ Việt Nam và Ngân hàng Phát triển

châu Á.

(ii) Sau khi những khác biệt (nếu có) giữa nội dung của hai tài liệu đã được xử lý, Ban

Quản lý Dự án của Sở Giao thông và UBND huyện sẽ thảo luận và thống nhất mục

tiêu cũng như phương pháp thu thập số liệu trong thực hiện giám sát nội bộ (bao

gồm tần suất giám sát, điểm điểm của mỗi lần giám sát, lịch trình giám sát, hậu

cần, phân công trách nhiệm và sự phối hợp giữa hội đồng đền bù huyện với cộng

đồng địa phương).

(iii) Ban quản lý dự án của Sở Giao thông sẽ cùng với đại diện của UBND huyện tiến

hành thu thập các số liệu giám sát thông qua (i) họp với UBND xã, đại diện các tổ

chức đoàn thể của xã-thôn và các trưởng thôn; (ii) tiến hành một cuộc thảo luận

nhóm với toàn bộ các hộ phải di dời và với các hộ bị mất từ 10% tổng diện tích

đất sản xuất của hộ gia đình trở lên tại từng thôn/bản; và (iii) tiến hành gặp gỡ

với khoảng 10% số hộ bị ảnh hưởng nhẹ - những người bị ảnh hưởng đất đai

và/hoặc là vật kiến trúc tại các thôn/bản. Với tài liệu tóm tắt về giám sát để tham

khảo (được chuẩn bị trong quá trình lập kế hoạch cho các hoạt động giám sát)

các cuộc thảo luận nhóm sẽ tập trung vào các nội dung sau:

• Khẳng định tổng số hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do mất toàn bộ nhà

và/hoặc là mất từ 10% tổng diện tích đất canh tác của hộ trở lên, số hộ ảnh

hưởng nhẹ, số hộ thuộc diện dễ bị tổn thương.

• Tiến độ thực hiện đền bù, di dời, hỗ trợ; tổng số kinh phí đền bù, hỗ trợ, tái

định cư đã được giải ngân và thời gian (ngày) mà kinh phí này được chi trả

cho các hộ gia đình; tiến độ thực hiện đền bù, hỗ trợ; và liệu tiến độ thực

hiện đền bù, di dời, hỗ trợ có theo đúng kế hoạch đã được thể hiện trong kế

hoạch tái định cư cập nhật.

• Phổ biến thông tin và tham vấn cộng đồng: số lượng các cuộc họp tham vấn

đã được tổ chức trong quá trình cập nhật kế hoạch tái định cư và chuẩn bị

phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư; số hộ bị ảnh hưởng tham dự các cuộc

họp tham vấn này; các ý kiến, đề xuất, quan ngại…của cộng đồng và của các

88

hộ bị ảnh hưởng là gì và các ý kiến, đề xuất, quan ngại…này đã được xử lý

như thế nào.

• Tiến độ thực hiện các hoạt động phục hồi thu nhập: Hoạt động phục hồi thu

nhập nào đã được triển khai và các hoạt động phục hồi thu nhập đã được

triển khai như thế nào (trong các đợt giám sát tiếp theo sẽ giám sát liệu các

hoạt động phục hồi thu nhập đã được triển khai hoặc đang được triển khai

có hiệu quả hay không).

• Sự phù hợp giữa việc thực hiện các hoạt động tái định cư với tiến độ xây lắp:

• Giải quyết các thắc mắc, khiếu nại: số hộ có thắc mắc, khiếu nại liên quan

đến thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư; bản chất của các thắc mắc, khiếu

nại; thực trạng giải quyết thắc mắc, khiếu nại; đánh giá hiệu quả của cơ chế

giải quyết thắc mắc, khiếu nại.

• Các vấn đề về giới và dân tộc thiểu số: sự tham gia của cộng đồng dân tộc

thiểu số địa phương trong các cuộc họp và trong việc thực hiện đền bù, hỗ

trợ, tái định cư; các vấn đề quan ngại của phụ nữ và các hộ dân tộc thiểu số

liên quan đến đền bù, hỗ trợ, tái định cư cũng như việc giải quyết các thắc

mắc, khiếu nại của họ, nếu có.

(iv) Ngoài các vấn đề liên quan đến đền bù, hỗ trợ, tái định cư, Ban quản lý dự án của

Sở giao thông và UBND huyện cũng sẽ giám sát các vấn đề khác có liên quan như

vấn đề chất lượng xây dựng công trình, điều kiện vệ sinh môi trường tại các lán

trại công nhân, tiếng ồn và ô nhiễm...

(v) Trong các lần giám sát nội bộ sau đó, Ban quản lý dự án của Sở giao thông và

UBND huyện sẽ xem xét liệu các giải pháp giải quyết các vấn đề liên quan đến

đền bù, hỗ trợ, tái định cư mà đã được thống nhất trong lần giám sát trước đó

đã được thực hiện hay chưa.

(vi) Cán bộ giám sát của Ban quản lý dự án của Sở giao thông cùng với UBND huyện,

Hội đồng đền bù huyện và đại diện UBND xã, trưởng thôn, các hộ bị ảnh hưởng

và đại diện các tổ chức đoàn thể sẽ thống nhất các hoạt động mà cần phải thực

hiện để giải quyết các vấn đề đã được phát hiện trong quá trình giám sát nội bộ.

Trong trường hợp cần thiết, các cuộc họp sẽ được tổ chức giữa đại diện của Ban

quản lý dự án của Sở Giao thông, UBND huyện và Hội đồng đền bù huyện để

thống nhất các hành động giải quyết các vấn đề tồn tại của việc thực hiện đền

bù, hỗ trợ, tái định cư.

89

(vii) Ban Quản lý Dự án của Sở Giao thông sẽ trình báo cáo giám sát nội bộ lên Sở

Giao thông của tỉnh. Sở Giao thông của tỉnh sẽ gửi báo cáo giám sát nội bộ tới

UBND tỉnh, Ban điều phối Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc và

UBND huyện. Ban Điều phối Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía sẽ

Bắc tập hợp các vấn đề cũng như kế hoạch hành động giải quyết các vấn đề của

toàn bộ các tiểu dự án của các tỉnh để báo cáo hàng quý cho ADB.

90

CÁC PHỤ LỤC

91

Phụ lục 1: Bản tự kiểm kê tài sản bị ảnh hưởng của hộ gai đình

Tuyến . ................................................ …..

Tỉnh:……………………………………Huyện……………………..xã………………..thôn

1. Thông tin về Chủ hộ và Hộ gia đình

1.1 . Họ và tên chủ hộ:……………………………………Số CMTND…………………….

1.2 . Giới: Nam � Nữ �

1.3 . Tuổi (hoặc năm sinh):…………………………………………………………………..

1.4 . Nghề nghiệp chính của chủ hộ (mang lại thu nhập nhiều nhất):……………………….

1.5 . Nghề nghiệp chính của hộ gia đình (mang lại thu nhập nhiều nhất):…………………

1.6. Thu nhập bình quân hàng tháng của hộ gia đình:………………………………………

1.7. Trình độ học vấn của chủ hộ (ghi cụ thể lớp mấy):……………………………………..

Biết đọc: Biết � Không biết �

Biết viết: Biết � Không biết �

1.8. Dân tộc:

1.9. Giao tiếp bằng tiếng phổ thông: Thành thao � Không thành thạo �

1.11. Tổng số người trong hộ:……………….., trong đó: Nam:……………..Nữ:………

1.12. Số người trong độ tuổi lao động:………….

1.13. Gia đình thuộc diện:

- Hộ nghèo (có sổ hộ nghèo) Có � Không �

- Phụ nữ làm chủi hộ Có � Không �

- Hộ không có đất sản xuất Có � Không �

- Hộ người già/trẻ em làm chủ hộ Có � Không �

- Hộ dân tộc thiểu số . Có � Không �

2. Đất ở

2.1 Tổng diện tích thửa đất đang sử dụng:………………..m2. Số thửa (nếu có)…………..

2.2 Sử dụng thửa đất này từ năm nào: .................................……………………………………

2.3 Tình trạng pháp lý/giấy tờ pháp lý đang có của thửa đất (có GCNQSD Đất?):……

2.4 Là đất chính chủ hay đất thuê mướn………………………………………………….

92

2.5. Diện tích bị ảnh hưởng của thửa đất tính theo ranh giải tỏa………………………..

2.6. Diện tích bị ảnh hưởng của thửa đất đang được hộ sử dụng làm gì? (ghi cụ thể)…

2.7 Diện tích còn lại của thửa đất sau khi bị thu hồi:………………………………………

3. Đất vườn

3.1 Tổng diện tích thửa đất đang sử dụng:…………m2 Số thửa (nếu có)………………..

3.2 Sử dụng thửa đất này từ năm nào: .................................……………………………………

3.3 Tình trạng pháp lý/giấy tờ pháp lý đang có của thửa đất (có GCNQSD Đất?):……

3.4 Là đất chính chủ hay đất thuê mướn………………………………………………….

3.5. Diện tích bị ảnh hưởng tính theo ranh giải tỏa………………………………………..

3.6. Diện tích bị ảnh hưởng đang được hộ sử dụng làm gì? (ghi cụ thể, vid dụ trồng cây

gì)…………………

3.7. Thu nhập trung bình 1 năm của diện tích bị ảnh hưởng là bao nhiêu:………………..

3.8 Diện tích còn lại của thửa đất sau khi bị thu hồi:……………………………………

Ghi chú: Nếu bị ảnh hưởng hai thửa đất vườn hay nhiều hơn thì mỗi thửa đều ghi các thông tin như trên. .

4. Đất Nông nghiệp

4.1 Tổng diện tích thửa đất đang sử dụng:…………m2. Số thửa (nếu có)

4.2 Sử dụng thửa đất từ năm nào: ........................................……………………………….

4.3 Tình trạng pháp lý/giấy tờ pháp lý đang có của thửa đất (có GCNQSD Đất?):………

4.4 Là đất chính chủ hay đất thuê mướn…………………………………………………….

4.5. Diện tích bị ảnh hưởng của thửa đất tính theo ranh giải tỏa…………………………..

4.6. Hạng đất của thửa đất bị thu hồi (nếu không có hạng đất thì ghi đất mấy vụ)……….

4.7. Diện tích bị ảnh hưởng đang được hộ sử dụng làm gì? (ghi cụ thể, ghi cụ thể ví dụ đang

trồng cây gì?)…………………

4.8. Thu nhập trung bình 1 năm của diện tích bị ảnh hưởng là bao nhiêu:………………..

4.9 Tổng diện tích đất nông nghiệp còn lại sau khi bị thu hồi của hộ gia đình ( cộng tất cả

các thửa đất nông nghiệp mà hộ gia đình đang có. :…………………………………

Ghi chú: 1. Nếu bị ảnh hưởng hai thửa đất nông nghiệp hay nhiều hơn thì mỗi thửa đều ghi các thông tin như trên. 2. Nếu ở địa phương quy định “đất sản xuất” bao gồm cả đất nông nghiệp và đất lâm nghiệp thì mục 4 này (Đất nông nghiệp) đổi thành “Đất sản xuất” và xóa mục “Đất lâm nghiệp” ở dưới.

93

5. Đất Lâm nghiệp

5.1 Tổng diện tích thửa đất đang sử dụng:…………………..m2, Số thửa (nếu có)

5.2 Sử dụng thửa đất này từ năm nào: .................................……………………………….

5.3 Tình trạng pháp lý/giấy tờ pháp lý đang có của thửa đất (có GCNQSD Đất/ giấy giao

đất?):……

5.4 Là đất chính chủ hay đất thuê mướn, đất được giao……………………………….

5.5 Loại đất rừng (ghi rõ: rừng sản xuất, rừng phòng hộ hay loại rừng gì)……………..

5.6. Diện tích bị ảnh hưởng tính theo ranh giải tỏa………………………………………..

5.7. Diện tích bị ảnh hưởng đang được hộ sử dụng làm gì? (ghi cụ thể, vid dụ trồng cây

gì)…………………………..

5.8. Thu nhập trung bình 1 năm của diện tích bị ảnh hưởng là bao nhiêu:………………..

5.9 Diện tích còn lại sau khi bị thu hồi:……………………………………………………….

Ghi chú: Nếu bị ảnh hưởng hai thửa đất lâm nghiệp hay nhiều hơn thì mỗi thửa đều ghi các thông tin như trên.

6. Đất nuôi trồng thủy sản (Ao)

6.1 Tổng diện tích khu đất nôi trồng thủy sản đang sử dụng………..m2, số thửa (nếu có)

6.2 Sử dụng thửa đất này từ năm nào: .................................……………………………….

6.3 Tình trạng pháp lý/giấy tờ pháp lý đang có của thửa đất (có GCNQSD Đất/ giấy giao

đất?):……

6.4 Là đất chính chủ hay đất thuê mướn……………………………………………….

6.5. Diện tích bị ảnh hưởng tính theo ranh giải tỏa………………………………………..

6.6. Diện tích bị ảnh hưởng đang được hộ sử dụng làm gì? (ghi cụ thể, vid dụ trồng cây

gì)………………………

6.7. Thu nhập trung bình 1 năm của diện tích bị ảnh hưởng là bao nhiêu:………………..

6.8 Diện tích còn lại sau khi bị thu hồi:……………………………………………………….

Ghi chú: Nếu bị ảnh hưởng hai khu đất nuôi trồng thủy sản hay nhiều hơn thì mỗi thửa đều ghi các thông tin như trên.

7. Nhà cửa và công trình trên đất

7.1 Công trình chính

94

Ghi rõ loại công trình chính (nhà ở, nơi kinh doanh hoặc vừa ở vừa kinh doanh): nhà, cửa

hàng/nhà ở, hoặc cửa hàng (các loại công trình khác nếu BAH, ghi vào mục công trình phụ)

95

STT 7.1.1

Hạng mục

công trình

7.1.1

Đơn

vị

7.1.3

Mô tả chi tiết hiện trạng (xây

dựng từ năm nào? vật liệu..?

7.1.4

Diện tích bị ảnh

hưởng (m2)

7.1.5

Khối lượng vật liệu

bị ảnh hưởng

Ghi chú

(Nếu bị ảnh hưởng nhà chính, ghi chú diện

tích đất còn lại có đủ xây lại nhà?)

1

2

2

96

7.2 Công trình phụ

Ghi rõ loại công trình phụ (bếp, nhà vệ sinh, sân, tường, bàn thờ ngoài trời, cổng….)

97

STT 7.2.1

Hạng

mục

công

trình

7.2.1

Đơn

vị

(mấy

cái)

7.2.3

Mô tả chi tiết

hiện trạng (xây

dựng từ năm

nào? vật liệu..?

7.2.4

Diện tích bị ảnh hưởng

(tính cả diện tích các hạng

mực bị hưởng liên đới - nếu

ảnh hưởng hạng mục này sẽ

bị ảnh hưởng đến hạng mục

liên đới)

7.2.5

Khối lượng

vật liệu bị

ảnh hưởng

Ghi chú

(Ghi rõ nếu hộ gia đình phải phá dỡ và xây dựng nhà lùi về

phía sau bằng với diện tích bị ảnh hưởng thì các công trình

phụ nào sẽ bị ảnh hưởng do việc xây lùi nhà lại này. Ghi rõ nếu

hộ phải di dời ra khỏi khu đất ở thì các hạng mục công trình

phụ nào trên diện tích đó sẽ không thể sử dụng được

1

2

2

98

8. Hoa màu

Liệt kê các loại hoa màu bị ảnh hưởng (lúa, khoai, sắn, rau, kể cả cá, tôm, v.v…)

STT 8.1 Loại hoa màu 8.2 Đơn vị tính 8.3 Số lượng Ghi chú

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

9. Cây cối

STT 9.1 Loại cây 9.2 Đơn vị tính

(cây)

9.3. Đường

kính cây

9.4 Khối lượng/Số

lượng

Ghi chú

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

15

99

10. Các thiệt hại khác:

Liệt kê các thiệt hại khác của hộ gia đình do việc nâng cấp tuyến gây ra. Các thông tin liên quan

khác nếu có, ghi vào cột ghi chú.

STT Loại hình thiệt hại Lý do thiệt hại Ghi chú

1

2

3

4

Ngày…………….tháng…………..năm

Đại diện gia đình: Vợ (hoặc chồng)

(Chủ hộ)

Ký tên Ký tên

100

Phụ lục 2: Biên bản kiểm đếm thiệt hại chi tiết tài sản bị ảnh hưởng

Tuyến . ................................................ …..

Tỉnh:……………………………………Huyện……………………..xã………………..thôn

1. Thông tin về Chủ hộ và Hộ gia đình

1.1. Họ và tên chủ hộ:……………………………………Số CMTND…………………….

1.2. Giới: Nam � Nữ �

1.3. Tuổi (hoặc năm sinh):…………………………………………………………………..

1.4. Nghề nghiệp chính của chủ hộ (mang lại thu nhập nhiều nhất):……………………….

1.5. Nghề nghiệp chính của hộ gia đình (mang lại thu nhập nhiều nhất):…………………

1.7. Thu nhập bình quân hàng tháng của hộ gia đình:………………………………………

1.6. Trình độ học vấn của chủ hộ (ghi cụ thể lớp mấy):……………………………………..

1.7. Biết đọc: Biết � Không biết �

1.8. Biết viết: Biết � Không biết �

1.9. Dân tộc: ...............................................................................................................................

1.10. Giao tiếp bằng tiếng phổ thông: Thành thao � Không thành thạo �

1.11. Tổng số người trong hộ:……………….., trong đó: Nam:……………..Nữ:………

1.12. Số người trong độ tuổi lao động:………….

1.13. Gia đình thuộc diện:

- Hộ nghèo (có sổ hộ nghèo) Có � Không �

- Phụ nữ làm chủi hộ Có � Không �

- Hộ không có đất sản xuất Có � Không �

- Hộ người già/trẻ em làm chủ hộ Có � Không �

- Hộ dân tộc thiểu số . Có � Không �

2. Đất ở

2.1 Tổng diện tích thửa đất đang sử dụng:………………..m2. Số thửa (nếu có)…………..

2.2 Sử dụng thửa đất này từ năm nào: .................................……………………………………

2.3 Tình trạng pháp lý/giấy tờ pháp lý đang có của thửa đất (có GCNQSD Đất?):……

2.4 Là đất chính chủ hay đất thuê mướn………………………………………………….

101

2.5. Diện tích bị ảnh hưởng của thửa đất tính theo ranh giải tỏa………………………..

2.6. Diện tích bị ảnh hưởng của thửa đất đang được hộ sử dụng làm gì? (ghi cụ thể)…

2.7 Diện tích còn lại của thửa đất sau khi bị thu hồi:………………………………………

3. Đất vườn

3.1 Tổng diện tích thửa đất đang sử dụng:…………m2 Số thửa (nếu có)………………..

3.2 Sử dụng thửa đất này từ năm nào: .................................……………………………………

3.3 Tình trạng pháp lý/giấy tờ pháp lý đang có của thửa đất (có GCNQSD Đất?):……

3.4 Là đất chính chủ hay đất thuê mướn………………………………………………….

3.5. Diện tích bị ảnh hưởng tính theo ranh giải tỏa………………………………………..

3.6. Diện tích bị ảnh hưởng đang được hộ sử dụng làm gì? (ghi cụ thể, vid dụ trồng cây

gì)…………………

3.7. Thu nhập trung bình 1 năm của diện tích bị ảnh hưởng là bao nhiêu:………………..

3.8 Diện tích còn lại của thửa đất sau khi bị thu hồi:……………………………………

Ghi chú: Nếu bị ảnh hưởng hai thửa đất vườn hay nhiều hơn thì mỗi thửa đều ghi các thông tin như trên. .

4. Đất Nông nghiệp

4.1 Tổng diện tích thửa đất đang sử dụng:…………m2. Số thửa (nếu có)

4.2 Sử dụng thửa đất từ năm nào: ........................................……………………………….

4.3 Tình trạng pháp lý/giấy tờ pháp lý đang có của thửa đất (có GCNQSD Đất?):………

4.4 Là đất chính chủ hay đất thuê mướn…………………………………………………….

4.5. Diện tích bị ảnh hưởng của thửa đất tính theo ranh giải tỏa…………………………..

4.6. Hạng đất của thửa đất bị thu hồi (nếu không có hạng đất thì ghi đất mấy vụ)……….

4.7. Diện tích bị ảnh hưởng đang được hộ sử dụng làm gì? (ghi cụ thể, ghi cụ thể ví dụ đang

trồng cây gì?)…………………

4.8. Thu nhập trung bình 1 năm của diện tích bị ảnh hưởng là bao nhiêu:………………..

4.9 Tổng diện tích đất nông nghiệp còn lại sau khi bị thu hồi của hộ gia đình ( cộng tất cả

các thửa đất nông nghiệp mà hộ gia đình đang có. :…………………………………

Ghi chú: 1. Nếu bị ảnh hưởng hai thửa đất nông nghiệp hay nhiều hơn thì mỗi thửa đều ghi các thông tin như trên. 2. Nếu ở địa phương quy định “đất sản xuất” bao gồm cả đất nông nghiệp và đất lâm nghiệp thì mục 4 này (Đất nông nghiệp) đổi thành “Đất sản xuất” và xóa mục “Đất lâm nghiệp” ở dưới.

102

5. Đất Lâm nghiệp

5.1 Tổng diện tích thửa đất đang sử dụng:…………………..m2, Số thửa (nếu có)

5.2 Sử dụng thửa đất này từ năm nào: .................................……………………………….

5.3 Tình trạng pháp lý/giấy tờ pháp lý đang có của thửa đất (có GCNQSD Đất/ giấy giao

đất?):……

5.4 Là đất chính chủ hay đất thuê mướn, đất được giao……………………………….

5.5 Loại đất rừng (ghi rõ: rừng sản xuất, rừng phòng hộ hay loại rừng gì)……………..

5.6. Diện tích bị ảnh hưởng tính theo ranh giải tỏa………………………………………..

5.7. Diện tích bị ảnh hưởng đang được hộ sử dụng làm gì? (ghi cụ thể, vid dụ trồng cây

gì)…………………………..

5.8. Thu nhập trung bình 1 năm của diện tích bị ảnh hưởng là bao nhiêu:………………..

5.9 Diện tích còn lại sau khi bị thu hồi:……………………………………………………….

Ghi chú: Nếu bị ảnh hưởng hai thửa đất lâm nghiệp hay nhiều hơn thì mỗi thửa đều ghi các thông tin như trên.

6. Đất nuôi trồng thủy sản (Ao)

6.1 Tổng diện tích khu đất nôi trồng thủy sản đang sử dụng………..m2, số thửa (nếu có)

6.2 Sử dụng thửa đất này từ năm nào: .................................……………………………….

6.3 Tình trạng pháp lý/giấy tờ pháp lý đang có của thửa đất (có GCNQSD Đất/ giấy giao

đất?):……

6.4 Là đất chính chủ hay đất thuê mướn……………………………………………….

6.5. Diện tích bị ảnh hưởng tính theo ranh giải tỏa………………………………………..

6.6. Diện tích bị ảnh hưởng đang được hộ sử dụng làm gì? (ghi cụ thể, vid dụ trồng cây

gì)………………………

6.7. Thu nhập trung bình 1 năm của diện tích bị ảnh hưởng là bao nhiêu:………………..

6.8 Diện tích còn lại sau khi bị thu hồi:……………………………………………………….

Ghi chú: Nếu bị ảnh hưởng hai khu đất nuôi trồng thủy sản hay nhiều hơn thì mỗi thửa đều ghi các thông tin như trên.

7. Nhà cửa và công trình trên đất

7.1 Công trình chính

103

Ghi rõ loại công trình chính (nhà ở, nơi kinh doanh hoặc vừa ở vừa kinh doanh): nhà, cửa

hàng/nhà ở, hoặc cửa hàng (các loại công trình khác nếu BAH, ghi vào mục công trình phụ)

104

STT 7.1.1

Hạng mục

công trình

7.1.2

Đơn

vị

7.1.3

Mô tả chi tiết hiện trạng (xây

dựng từ năm nào? vật liệu..?

7.1.4

Diện tích bị ảnh

hưởng (m2)

7.1.5

Khối lượng vật liệu

bị ảnh hưởng

Ghi chú

(Nếu bị ảnh hưởng nhà chính, ghi chú diện

tích đất còn lại có đủ xây lại nhà?)

1

2

2

105

7.2 Công trình phụ

Ghi rõ loại công trình phụ (bếp, nhà vệ sinh, sân, tường, bàn thờ ngoài trời, cổng….)

106

STT 7.2.1

Hạng

mục

công

trình

7.2.2

Đơn

vị

(mấy

cái)

7.2.3

Mô tả chi tiết

hiện trạng (xây

dựng từ năm

nào? vật liệu..?

7.2.4

Diện tích bị ảnh hưởng

(tính cả diện tích các hạng

mực bị hưởng liên đới - nếu

ảnh hưởng hạng mục này sẽ

bị ảnh hưởng đến hạng mục

liên đới)

7.2.5

Khối lượng

vật liệu bị

ảnh hưởng

Ghi chú

(Ghi rõ nếu hộ gia đình phải phá dỡ và xây dựng nhà lùi về

phía sau bằng với diện tích bị ảnh hưởng thì các công trình

phụ nào sẽ bị ảnh hưởng do việc xây lùi nhà lại này. Ghi rõ nếu

hộ phải di dời ra khỏi khu đất ở thì các hạng mục công trình

phụ nào trên diện tích đó sẽ không thể sử dụng được

1

2

2

107

8. Hoa màu

Liệt kê các loại hoa màu bị ảnh hưởng (lúa, khoai, sắn, rau, kể cả cá, tôm, v.v…)

STT 8.1 Loại hoa màu 8.2 Đơn vị tính 8.3 Số lượng Ghi chú

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

9. Cây cối

STT 9.1 Loại cây 9.2 Đơn vị tính

(cây)

9.3. Đường

kính cây

9.4 Khối lượng/Số

lượng

Ghi chú

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

108

STT 9.1 Loại cây 9.2 Đơn vị tính

(cây)

9.3. Đường

kính cây

9.4 Khối lượng/Số

lượng

Ghi chú

15

10. Các thiệt hại khác:

Liệt kê các thiệt hại khác của hộ gia đình do việc nâng cấp tuyến gây ra. Các thông tin liên quan khác nếu

có, ghi vào cột ghi chú.

STT Loại hình thiệt hại Lý do thiệt hại Ghi chú

1

2

3

4

Ngày…………….tháng…………..năm

Thành phần tham gia kiểm kê

1. Ông/Bà: …………………………………. Chức vụ: …………………

2. Ông/Bà: …………………………………. Chức vụ: …………………

3. Ông/Bà: …………………………………. Chức vụ: …………………

4. Ông/Bà: …………………………………. Chức vụ: …………………

5. Ông/Bà: …………………………………. Chức vụ: …………………

6. Ông/Bà: …………………………………. Chức vụ: …………………

Kết luận của Hội đồng đền bù GPMB huyện

Hội đồng đền bù GPMB huyện thống nhất với phần kiểm kê tài sản BAH trên.

Các khác biệt với biên bản tự khai của hộ gia đình bao gồm:

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

109

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

Ý kiến của hộ gia đình

- Hộ gia đình đồng ý hoàn toàn với phần kiểm kê tài sản bị ảnh hưởng trên của Tổ kiểm đếm thiệt hại chi

tiết và không có ý kiến gì khác (ghi rõ: Đồng ý; hoặc Không đồng ý)

- Hộ gia đình Không đồng ý hoàn toàn với phần kiểm kê tài sản bị ảnh hưởng trên, với lý do sau:

………………………………………………………………………………………….…………..…

…………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………..

Chủ hộ (Ký và ghi rõ họ tên) Vợ/ chồng (ký và ghi rõ họ tên)

Đại diện UBND xã Đại diện tổ chức đoàn thể

Đại diện Hội đền bù GPMB Huyện Đại diện PPMU

110

Phụ lục 3: Mẫu tổng hợp kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết theo từng hộ gia đình

111

Kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết (Đất)

Thôn: …………….. Xã: ………………… Huyện: ………….. Tỉnh: ………………..

Tên chủ hộ bị ảnh hưởng

Số

thửa

Tổng diện tích của

thửa (m2)

Diện tích bị thu hồi của thửa

(m2)

Diện tích bị ảnh

hưởng còn lại của

thửa (m2)

Tổng diện tích đất của

các hộ bị ảnh hưởng (m2)2

Diện tích đất bị thu hồi

(m2)

Phần trăm thiệt hại (%)

Tình trạng pháp lý

Ghi chú

Đất sản xuất

1 Romeo Cleto 1276

AR 520 47 473 3562 47 1.3

Có

GCNQSDĐ

2 Trần Quý Sửu 2100 PC

82 16 66 Có

GCNQSDĐ

4015 CP

67 34 23

570

50 8.0%

Không có GCNQSDĐ, đã sử dụng

từ 1993

Hai thửa bị ảnh hưởng, cả hai đều hợp pháp.

3

4

4

Đất thổ cư

1 Romeo Cleto RL

1417 400 72 328 400 72 18%

Có

GCNQSDĐ

Không ảnh

hưởng đến

nhà ở

2 Trần Quý Sửu RL 180 112 68 180 112 62% Có Phần đất còn lại không đủ

2 Đối với cột này, cộng tổng tất cả các thửa mà hộ gia đình hiện đang có (vd: đất sản xuất: cộng tổng tất cả số thửa đất sản xuất hộ gia đình đang có)

112

Tên chủ hộ bị ảnh hưởng

Số

thửa

Tổng diện tích của

thửa (m2)

Diện tích bị thu hồi

của thửa

(m2)

Diện tích bị ảnh

hưởng còn lại của

thửa (m2)

Tổng diện tích đất của

các hộ bị ảnh hưởng (m2)2

Diện tích đất bị thu hồi

(m2)

Phần trăm thiệt hại (%)

Tình trạng pháp lý

Ghi chú

Đất sản xuất

4235 GCNQSDĐ cho 5 người sinh sống,

phải chuyển nơi ở

113

Kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết (vật kiến trúc)

Thôn: …………….. Xã: ………………… Huyện: ………….. Tỉnh: ………………..

Tên chủ hộ bị ảnh hưởng

Công trình bị

ảnh hưởng

Loại công trình bị

ảnh hưởng

Diện tích bị ảnh

hưởng Ghi chú

1 Romeo Cleto Tường rào

Tường rào bằng gạch

10 m2

Giếng Giếng đào Máy bơm Nhà bơm

20 m2 10 m 3 m2

2 Trần Quý Sửu Nhà Tường gạch 100 m2 Là nhà tái định cư Mái ngõi 120 m2

Sân xi măng 40 m2

Công trình phụ trợ chăn nuôi

Chuồng gà bằng gạch

12 m2 Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

Chuồng lợn bằng gạch

17 m2 Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

Giếng nước xây bằng gạch 3 m3

Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

Hàng rào phía ngoài Cao 1,2 m

Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

Tường rào phía sau nhà

12 m2 Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

114

Tên chủ hộ bị ảnh hưởng

Công trình bị

ảnh hưởng

Loại công trình bị

ảnh hưởng

Diện tích bị ảnh

hưởng Ghi chú

1 Romeo Cleto Tường rào

Tường rào bằng gạch

10 m2

Giếng Giếng đào Máy bơm Nhà bơm

20 m2 10 m 3 m2

2 Trần Quý Sửu Nhà Tường gạch 100 m2 Là nhà tái định cư Mái ngõi 120 m2

Sân xi măng 40 m2

Công trình phụ trợ chăn nuôi

Chuồng gà bằng gạch

12 m2 Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

Chuồng lợn bằng gạch

17 m2 Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

Giếng nước xây bằng gạch 3 m3

Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

Hàng rào phía ngoài Cao 1,2 m

Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

Tường rào phía sau nhà

12 m2 Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

3 Trần Quý Sửu Kiosk Tường gạch, mái rạ 8 m2 Bán văn phòng phẩm và các dụng cụ sản xuất

4

5

115

Tên chủ hộ bị ảnh hưởng

Công trình bị

ảnh hưởng

Loại công trình bị

ảnh hưởng

Diện tích bị ảnh

hưởng Ghi chú

1 Romeo Cleto Tường rào

Tường rào bằng gạch

10 m2

Giếng Giếng đào Máy bơm Nhà bơm

20 m2 10 m 3 m2

2 Trần Quý Sửu Nhà Tường gạch 100 m2 Là nhà tái định cư Mái ngõi 120 m2

Sân xi măng 40 m2

Công trình phụ trợ chăn nuôi

Chuồng gà bằng gạch

12 m2 Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

Chuồng lợn bằng gạch

17 m2 Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

Giếng nước xây bằng gạch 3 m3

Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

Hàng rào phía ngoài Cao 1,2 m

Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

Tường rào phía sau nhà

12 m2 Không bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, nhưng hộ gia đình phải chuyển khỏi khu đất. Tài sản không còn sử dụng được nữa.

6

116

Kết quả khảo sát thiệt hại chi tiết (Hoa màu và cây cối)

Thôn: …………….. Xã: ………………… Huyện: ………….. Tỉnh: ………………..

A. Hoa màu

Tên chủ hộ bị ảnh hưởng

Loại hoa màu bị ảnh

hưởng

Đơn vị Số

lượng

Ghi chú

1 Romeo Cleto Ngô m2 17

2 Đỗ tương m2 17 Trồng đan xen với ngô, sản lượng khoảng 13 kg/100 m2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

117

B. Cây cối

No Name of AH Head Loại cây Đơn vị Đường kính Số lượng Ghi chú

Trần Quý Sửu Bạch đàn cây <10 cm 12

cây >10 to 15 cm 7

cây >15 to 20 cm 6

Mít cây 17 cm 1

Chuối cây 42

4

5

6

8

118

Phụ lục 4: Mẫu ước lượng kinh phí đền bù, hỗ trợ, tái định cư

Tài sản bị ảnh hưởng Đơn vị

Số lượng

Đơn giá đền bù,3

Tổng

1 Tổng chi phí đền bù đất 1.1 Đất thổ cư 1.2 Đất vườn 1.3 Đất nông nghiệp 1.4 Đất rừng …. … 2 Tổng chi phí đền bù hoa màu và cây cối 2.1 Hoa màu 2.2 Cây cối 3 Tổng chi phí đền bù các công trình 3.1 Nhà ở 3.2 Các công trình phụ trợ 4 Tổng chi phí đền bù cho các công trình công

cộng

4.1 Nhà văn hóa 4.2 Trường học 4.3 ….. 5 Tổng chi phí hỗ trợ 5.1 Ổn định đời sống 5.2 Đào tạo nghề và tạo việc làm 5.3 Thưởng cho việc giao đất đúng thời hạn … … 6 Tổng chi phí chương trình phục hồi thu nhập 6.1 Hợp phần 1/ Hoạt động 1 6.2 Hợp phần 2/ Hoạt động 2 6.3 Hợp phần 2/ Hoạt động 2 …..

A. Tổng chi phí đền bù và hỗ trợ ( = 1+2+3+4+5+6) 7 Chi phí quản lý 2% hoặc hơn 8 Dự phòng 10%

B. Tổng chi phí GPMB, tái định cư (= A+7+8)

3 Định mức có thể thay đổ do có nhiều loại đất khác nhau

119

Phụ lục 5: Mẫu bảng hỏi khảo sát kinh tế-xã hội hộ gia đình

BẢNG HỎI KHẢO SÁT KINH TẾ XÃ HỘI

Dành cho hộ bị ảnh hưởng

Ngày: .....................................

Địa điểm: Thôn: ...................... Xã: ......................... Huyện:........................Tỉnh: .........................

Điều tra viên: ........................................................................

NẾU NGƯỜI ĐƯỢC PHỎNG VẤN KHÔNG PHẢI LÀ CHỦ HỘ, VUI LÒNG ĐIỀN VÀO Ô SAU:

Người được phỏng vấn: ..................................................... .....Tuổi ...............Giới tính:.............................

Quan hệ với chủ hộ: ................................................................................................................................

A. THÔNG TIN CHUNG

Q1. Họ và tên chủ hộ: .......................................................................................

Q2. Giới tính: 1. Nam 2. Nữ

Q3. Tuổi: .....................................

Q4. Dân tộc: 1. Kinh 2. Khác

Q5. Tình trạng hôn nhân

1. Đã kết hôn 2. Độc thân 3. Góa bụa 4. Li thân 5. Li dị

Q6. Tôn giáo:

1. Không tôn giáo 2. Phật giáo

3. Thiên chúa giáo 4. Khác…………

Q7. Nghề nghiệp chính của chủ hộ:

Q71. Mã nghề 4: .....................................

Q72. Thu nhập bình quân hàng năm từ nghề này: .................................................. VND

Q73. % thời gian làm nghề này: ....................

Q8. Nghề phụ:

Q81. Mã nghề 1:

Q82. Thu nhập bình quân hàng năm từ nghề này: .................................................. VND

Q83. % thời gian làm nghề này: ....................

4 MÃ NGHỀ:

1. Trồng trọt/ Chăn nuôi

2. Buôn bán/ Dịch vụ

3. Ngành nghề truyền thống

4. Lao động phổ thông

5. Cán bộ công chức nhà nước

6. Làm việc trong các công ty tư nhân

7. Thất nghiệp, đang tìm việc

8. Nghỉ hưu, Nội trợ

9. Khác (Ghi rõ)

120

Q9. Học vấn:

1. Không học hoặc không

học hết tiểu học

2. Học hết tiểu học

3. Học hết THCS

4. Học hết THPT

5. Học nghề

6. Cao đẳng/ Đại học

7. Sau đại học

B. THÔNG TIN VỀ CÁC THÀNH VIÊN TRONG GIA ĐÌNH

Q10. Tổng số thành viên trong gia đình: ……………….. người

Trong đó: Q101. Tổng số nữ: ………………… người

Q11. Số thành viên trong gia đình chia theo độ tuổi

1. Dưới 15 tuổi ………….. người

2. 15 - 30 tuổi ………….. người

3. 31 - 45 tuổi ………….. người

4. 46 - 60 tuổi ………….. người

5. Trên 60 tuổi ………….. người

Q12. Số thành viên trong gia đình hiện đang đi học: ……………….Người

Trong đó: Q121 Số thành viên NỮ đang đi học: ……………… người

Q122 Số người đang học TIỂU HỌC: ……………….. người

Q123 Số người đang học THCS: ……………….. người

Q124 Số người đang học THPT: ……………….. người

Q125 Số người đang học NGHỀ: ……………….. người

Q126 Số người đang học CĐ/ĐH: ……………….. người

Q13. Gia đình được xếp vào diện hộ nào trong các loại dưới đây (theo tiêu chí mới 2011):

1. Không nghèo � chuyển sang Q16

2. Nghèo � chuyển sang Q14

Q14. Gia đình Ông (Bà) có thiếu ăn trong vòng 2 năm gần đây không?

1. Có 2. Không

Q141 Nếu có, thời gian thiếu ăn là:

1. 1-2 tháng 2. 2-3 tháng 3. >3 tháng

Q15. Gia đình Ông (Bà) hiện có đang gặp phải khó khăn về tài chính không?

1. Có � Chuyển sang Q151

2. Không � Chuyển sang Q16

Q151 Nếu có, nguyên nhân là gì?

1. Do thiên tai gần đây gây ra. Xin ghi cụ thể: ...................................................

2. Do thành viên trong gia đình bị ốm đau, tai nạn

121

3. Khác, xin ghi cụ thể: ....................................................

Q152 Mức độ ảnh hưởng của việc khó khăn tài chính đến sinh kế của gia đình

1. Chúng tôi phải bán đất canh tác của chúng tôi (đất nông nghiệp/ đất rừng)

2. Chúng tôi không đủ khả năng cho tất cả con cái đi học

3. Chúng tôi phải vay mượn từ họ hàng hoặc ngân hàng. Hiện tại chúng tôi vẫn đang nợ

4. Ảnh hưởng khác _ _

Q16. Thu nhập bình quân của hộ gia đình năm 2011 từ tất cả các nguồn:

....................... ....................đồng/năm

Q17. Chi tiêu trung bình hàng tháng của hộ gia đình: ...................................đồng/ tháng

Q18. Liệt kê chi tiêu hàng tháng của hộ gia đình: Q181. Thực phẩm ...................................................... Đ

Q182. Sức khỏe ...................................................... Đ

Q183. Giáo dục ...................................................... Đ

Q184. Lễ hội và hiếu hỉ ...................................................... Đ

Q185. Khác, ghi rõ............................ ...................................................... Đ

C. ĐIỀU KIỆN SINH HOẠT CỦA HỘ GIA ĐÌNH

Q19. Nguồn nước dùng cho sinh hoạt của gia đình:

Q191 Nguồn nước dùng nầu ăn/ uống Q192 Nguồn nước dùng tắm giặt

1. Nước mưa 5. Mua nước 1. Nước mưa 5. Mua nước

2. Giếng đào 6. Ao, Hồ, Sông 2. Giếng đào 6. Ao, Hồ, Sông

3. Giếng khoan 7. Nước máy 3. Giếng khoan 7. Nước máy

4. Vòi nước công cộng 8. Khác: …………… 4. Vòi nước công cộng 8. Khác: …………

Q20. Đánh giá chất lượng nguồn nước sinh hoạt

1. Tốt 2. Trung bình 3. Ô nhiễm 4. Ô nhiễm nặng

Q21. Khu vệ sinh

1. Khu vệ sinh dạng hố

2. Nhà vệ sinh tự hoại trong nhà

3. Vệ sinh ngoài ao cá

4. Nhà tiêu tạm

5. Không có

6. Khác, ghi rõ…………..

Q22. Nguồn năng lượng:

Q221 Chiếu sáng Q222 Đun nấu

1. Điện lưới 4. Củi, than 1. Điện lưới 4. Củi, than

2. Máy phát riêng 5. Bio gas 2. Máy phát riêng 5. Bio gas

3. Ga/ dầu hỏa 6. Không sử dụng 3. Ga/ dầu hỏa 6. Không sử dụng

7. Khác, ghi rõ........

7. Khác, ghi rõ......

122

Q23. Tài sản của gia đình: Liệt kê số lượng tài sản sau (nếu có)

Tài sản Tài sản Tài sản

Q231. Xe máy ………… Q237. Máy kéo …………. Q2313. Điện thoại ………….

Q232. Xe đạp ………… Q238. Máy phát

điện

…………. Q2314. Quạt điện ………….

Q233. Ô tô ………… Q239. Máy bơm …………. Q2315. Máy khâu ………….

Q234. Thuyền

nhỏ

………… Q2310. Đài …………. Q2316. Tủ lạnh ………….

Q235. Thuyền

lớn

………… Q2311. Tivi …………. Q2317. Nồi cơm

điện

………….

Q236. Xe tải ………… Q2312. Đầu DVD …………. Q2318. Khác ………….

D. CHĂM SÓC SỨC KHỎE

Q24. Ông (bà)/ thành viên trong gia đình mắc những bệnh nào dưới đây trong vòng 12

tháng qua? (lựa chọn nhiều đáp án)

1. Cảm lạnh, cảm cúm 5. Bệnh kiết lỵ

2. Các bệnh về đường hô hấp 6. Bệnh viêm gan

3. Sốt xuất huyết 7. Bệnh lao

4. Bệnh sốt rét 8. Bệnh phụ khoa

9. Khác: .........................................

Q25. Trong 12 tháng qua, Ông (Bà) và các thành viên trong gia đình có đi khám tại

1. Trung tâm y tế 3. Cơ sở khám chữa bệnh tư nhân

2. Bệnh viện 4. Thầy lang

Q26. Ông (Bà) hay các thành viên trong gia đình có tham gia bảo hiểm y tế không?

1. Có 2. Không

Q27. Ông (Bà) có tiếp cận với các dịch vụ dưới đây không?

Khoảng cách từ nhà đến các địa điểm

Q271. Trạm y tế xã

Q272. Bệnh viện

Q273. Trường tiểu học

Q274.Trường THCS

Q275 Trường THPT

Q276. Tiết kiệm ngân hang, tín dụng

Q277. Cửa hàng phân bón, nông sản

123

Q278. Bến xe khách

Q279. Chợ

E. VẤN ĐỀ VỀ GIỚI

Q28. _ Phân công lao động trong gia đình Ông (Bà) như thế nào?

Nam giới Nữ giới Cả hai

Làm đất

Cấy lúa

Gieo mạ / hạt

Nhổ cỏ

Phun thuốc sâu

Thu hoạch

Làm vườn

Chăn nuôi

Buôn bán nhỏ, dịch vụ

Làm công ăn lương tại thành phố

Di cư lao động (trong nước)

Q29. Phân công lao động trong công việc nhà

Nam giới Nữ giới Cả hai

Nấu ăn

Quét dọn

Lấy nước

Lấy củi đun

Chăm sóc con cái

Q30. Tham gia hoạt động cộng đồng

Công việc Nam Nữ Cả hai

Tham gia các cuộc họp cộng đồng

Tham gia các tổ chức tại địa phương

Khác, ghi rõ……………………..

124

Q31. Trong gia đình ai là người quyết định các vấn đề sau

Công việc Nam Nữ Cả hai

Mua sắm

Cho con cái đi học

Chuyển đổi nghề nghiệp/ đi làm

Vay vốn ngân hàng

Khác, ghi rõ……………………..

G. QUAN ĐIỂM VỀ DỰ ÁN CẢI TẠO TUYẾN ĐƯỜNG TẠI ĐỊA PHƯƠNG ÔNG(BÀ)

Q32. Ông (Bà) đã đươc thông tin về dự án cải tạo tuyến đường tại địa phương của Ông

(bà) hay chưa ? (Chú ý: người hỏi nói rõ tên của tuyến đường đang được dự kiến cải tạo

thuộc Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc tại địa phương)

1. Chưa nghe 2. Đã nghe

Q33. Ông (Bà) nhận thấy dự án cải tạo tuyến đường tại địa phương này như thế nào:

1. Có lợi cho địa phương, Tại sao _

2. Không có lợi cho địa phương, Tại sao _

3. Không có ảnh hưởng gì

4. Không biết

Q34. Mối quan tâm chính của Ông (Bà) về tác động của dự án cải tạo tuyến đường tại địa

phương này ảnh hưởng như thế nào đến gia đình của mình?

1. Mất đất

2. Di chuyển nhà cửa

3. Mất diện tích nuôi trồng thủy hải sản

4. Xáo trộn cuộc sống trong quá trình xây dựng

5. Không thể tiếp cận được kênh tưới tiêu

6. Không thể sử dụng đường giao thông hiện có

7. Thiệt hại các tài sản cộng đồng

8. Khác _

H. CÁC PHƯƠNG ÁN BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ

Q35. Nếu đất nông nghiệp của Ông (Bà) bị ảnh hưởng, Ông (Bà) mong muốn được đền

bù theo phương án nào?

1. Bồi thường bằng đất đổi đất

2. Bồi thường bằng tiền mặt theo giá thị trường

3. Vẫn chưa quyết định

125

Q36. Nếu đất sản xuất kinh doanh của Ông (bà) bị ảnh hưởng, Ông (Bà) mong muốn

được đền bù theo phương án nào?

1. Bồi thường bằng đất đổi đất

2. Bồi thường bằng tiền mặt theo giá thị trường

3. Vẫn chưa quyết định

Q37. Nếu đất thổ cư của Ông (bà) bị ảnh hưởng, Ông (Bà) mong muốn được đền bù theo

phương án nào?

1. Bồi thường bằng đất đổi đất

2. Bồi thường bằng tiền mặt theo giá thị trường

3. Vẫn chưa quyết định

Q38. Nếu diện tích đất thổ cư còn lại không đủ để xây dựng công trình phụ trợ, Ông (Bà)

mong muốn được tái định cư theo phương án nào dưới đây?

1. Tự di chuyển đến mảnh đất khác mà gia đình tôi đang sở hữu

2. Tự di chuyển đến mảnh đất mới mà tôi sẽ tự lựa chọn/tự mua

3. Chuyển đến khu tái định cư do dự án xây dựng nếu được đề nghị

4. Vẫn chưa quyết định

Q39. Ông (Bà) dự kiến sử dụng số tiền được đền bù như thế nào?

1. Xây dựng, sửa chữa nhà cửa

2. Mua đất mới

3. Mua tài sản khác: ghi rõ _ _

4. Đầu tư vào kinh doanh nhỏ

5. Gửi tiết kiệm ngân hàng

6. Đầu tư giáo dục cho con cái

7. Không biết

8. Khác, (vui lòng ghi rõ):………………………………………..

Q40. Nếu mất đất nông nghiệp, Ông (bà) có dự định như thế nào?

1. Mua đất mới để sản xuất nông nghiệp

2. Kinh doanh, buôn bán, dịch vụ

3. Làm nghề thủ công

4. Tìm việc

5. Không biết

6. Khác (vui lòng ghi rõ) : __ _ _

Q41. Nếu mất đất sản xuất kinh doanh, Ông (Bà) có dự định như thế nào?

1. Tiếp tục kinh doanh tại địa điểm mới

2. Làm nghề thủ công

126

3. Tìm việc mới

4. Không biết

5. Khác (vui lòng ghi rõ) : __ _ _

Q42. Để đảm bảo cuộc sống như trước khi bị ảnh hưởng thì ông (bà) mong muốn được hỗ

trợ gì?

1. Hỗ trợ đào tạo khuyến nông

2. Hỗ trợ phát triển chăn nuôi

3. Hỗ trợ đào tạo nghề ngoài nghề NN

4. Hỗ trợ công cụ để gia đình phát triển ngành nghề ngoài NN

5. Hỗ trợ giới thiệu việc làm

6. Hỗ trợ trong việc tiếp cận các nguồn tín dụng

7. Không biết

8. Khác, ghi rõ cụ thể…………………………………………………………………………………………………………….

Q43. Ông (bà) có ủng hộ việc triển khai dự án xây dựng tuyến đường nói trên trên địa bàn

thôn/ xã của Ông (bà) hay không?

1. Không 2. Có

CẢM ƠN ÔNG/ BÀ ĐÃ DÀNH THỜI GIAN TRẢ LỜI!

127

Phụ lục 6: Gợi ý phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm tập trung

1. Số người trong gia đình, số lượng nam/nữ trong độ tuổi lao động của gia đình. Các

thành viên có việc làm và chưa có việc làm (nếu có)

2. Các thành viên không đến trường trong gia đình

3. Nghề nghiệp chính của các hộ gia đình và các hoạt động phụ tăng thu nhập của các

hộ có khả năng bị ảnh hưởng

4. Những khó khăn chính của hộ gia đình trong công việc chính và kế hoạch của hộ gia

đình trong việc duy trì và phát triển nghề nghiệp; các nhân tố ảnh hưởng đến việc

duy trì/phát triển nghề nghiệp.

5. Diện tích trung bình đầu người của các hộ bị ảnh hưởng; việc sử dụng đất của hộ bị

ảnh hưởng.

6. Thu nhập trung bình hàng tháng và chi tiêu trung bình hàng tháng của các hộ bị ảnh

hưởng. Mức độ nghèo của các hộ.

7. Nguồn vay của các hộ bị ảnh hưởng. Các vấn đề về tiếp cận và sử dụng vốn vay.

8. Nguồn nước, năng lượng chính cho thắp sáng và nấu ăn

9. Sự tham gia của các tổ chức cộng đồng.

10. Hỗ trợ của người thân trong công việc của gia đình và trong các trường hợp khẩn

cấp

11. Mức độ thường xuyên đi ra khỏi cộng đồng/đến các khu vực khác

12. Những tác động có thể có khi thu hồi đất để nâng cấp tuyến đường đối với nghề

nghiệp của các hộ gia đình (sử dụng đất, thu nhập, sinh kế, giáo dục, chăm sóc sức

khỏe…)

13. Nguyện vọng đền bù đối với đất sản xuất

14. Các kế hoạch xây dựng lại đối với những hộ mất toàn bộ nhà.

15. Tiếp cận và quản lý các nguồn lực (đất đai, tín dụng, thu nhập), sự khác nhau giữa

nam và nữ trong gia đình.

16. Sự khác nhau giữa nam và nữ khi tham gia các hoạt động cộng đồng và việc ra quyết

định.

17. Việc chia sẻ các hoạt động tạo thu nhập, trách nhiệm gia đình và xã hội giữa nam và

nữ trong khu vực tuyến đường.

128

18. Những trở ngại về văn hóa và xã hội đối với phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ dân tộc thiểu

số khi tham gia các hoạt động trong khu vực tuyến đường nếu có

19. Những tác động tiêu cực tiềm ẩn về giới và dân tộc thiểu số.

20. Các vấn đề nhận thức về giới và các cách thức cải thiện.

129

Phụ lục 7: Mẫu biên bản cuộc họp tham vấn cộng đồng cấp xã

DỰ ÁN KẾT NỐI GIAO THÔNG CÁC T ỈNH MIỀN NÚI PHÍA BẮC

Nâng cấp tuy ến đường……………Huy ện…………..Tỉnh………………….

Biên b ản Tham v ấn đại di ện chính quy ền địa phương và các t ổ chức đoàn th ể

về Kế hoạch đền bù, Hỗ trợ tái định c ư

Ngày ...... tháng ......... năm 2012

I. THÀNH PHẦN THAM DỰ

Đại diện chủ đầu tư tuyến đường (Ban QLDA Sở Giao thông, Tỉnh…………………………)

1.

2.

3.

Đại diện Đơn vị Tư vấn Hỗ trợ Thực hiện Dự án (PCC)

1.

2.

3.

Đại diện lãnh đạo chính quyền và tổ chức đoàn thể xã ........................................, bao

gồm:

1.

2.

3.

4.

II. NỘI DUNG THAM VẤN:

1. Đại diện Chủ đầu tư nâng cấp tuyến đường cung cấp các thông tin cho người tham dự

cuộc họp tham vấn, bao gồm:

- Mô tả về quy mô nâng cấp tuyến đường……………..thuộc

huyện…………Tỉnh……..

- Các ảnh hưởng đến thu hồi đất và các tài sản trên đất

130

- Các chính sách, biện pháp giảm thiểu các tác động thu hồi đất và các tài sản

trên đất

- Chính sách đền bù, hỗ trợ, tái định cư của Dự án

- Kế hoạch thực hiện (kế hoạch thực hiện các biện pháp giảm thiểu; kế hoạch xây

lắp; kế hoạch đền bù, hỗ trợ, tái định cư; phục hồi thu nhập)

- Cơ chế giải quyết thắc mắc, khiếu nại

2. Đại diện Chủ đầu tư nâng cấp tuyến đường đã cung cấp cho đại diện chính quyền địa

phương và đại diện tổ chức đoàn thể các tài liệu sau:

a………………………………………………………………..

b………………………………………………………………..

c………………………………………………………………..

d……………………………………………………………….

III. KẾT QUẢ THAM VẤN:

3.1. Ý kiến về quy mô nâng cấp tuyến đường…………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

3.2. Ý kiến về mức độ ảnh hưởng thu hồi đất và tài sản trên đất của việc nâng cấp tuyến

đường

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Ý kiến về chính sách, biện pháp giảm thiểu các tác động thu hồi đất và các tài sản trên

đất

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Ý kiến về chính sách đền bù, hỗ trợ, tái định cư của Dự án

3.3.1. Sự hợp lệ của các tài sản được đền bù:

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

131

3.3.2. Đơn giá đền bù cho đất đai và tài sản trên đất:

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

3.3.3. Các khoản hỗ trợ và mức hỗ trợ của các khoản hỗ trợ:

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

3.3.4. Các phương án tái định cư và hỗ trợ tái định cư:

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

3.3.5. Các hoạt động phục hồi thu nhập:

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

3.4. Ý kiến về kế hoạch thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư, phục hồi thu nhập, và thu

hồi đất

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Ý kiến về cơ chế giải quyết thắc mắc, khiếu nại.

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Cuộc họp kết thúc lúc …… giờ cùng ngày. Đại diện chính quyền xã, thôn, đại diện các tổ

chức đoàn thể, và đại diện người dân tham dự cuộc họp cùng đọc và thống nhất với nội

dung biên bản cuộc họp và cùng ký tên dưới đây.

Đại di ện UBND Xã

(Ký tên, đóng dấu)

Đại di ện Mặt tr ận xã

(Ký tên, đóng dấu

Đại di ện Hội Phụ nữ xã

(Ký tên, đóng dấu

Đại di ện Chủ đầu tư

(Ký tên)

Đại di ện Tư vấn PPC

(Ký tên)

132

(Kèm theo danh sách của toàn bộ những đại biểu tham dự cuộc họp tham vấn cộng đồng)

Tên Chức vụ Đơn vị Giới

tính

Dân tộc Chữ ký

1

2

3

4

5

6

7

8

9

133

Phụ lục 8: Mẫu biên bản tham vấn cộng đồng cấp thôn

DỰ ÁN KẾT NỐI GIAO THÔNG CÁC T ỈNH MIỀN NÚI PHÍA BẮC

Nâng cấp tuy ến đường……………Huy ện…………..Tỉnh………………….

Biên b ản Tham v ấn Cộng đồng c ấp Thôn

về Kế hoạch đền bù, Hỗ trợ tái định c ư

Ngày ...... tháng ......... năm 2012

I. THÀNH PHẦN THAM DỰ

Đại diện chủ đầu tư tuyến đường (Ban QLDA Sở Giao thông, Tỉnh…………………………)

1.

2.

3.

Đại diện Đơn vị Tư vấn Hỗ trợ Thực hiện Dự án (PCC)

1.

2.

3.

Đại diện chính quyền xã; bí thư, trưởng thôn và tổ chức đoàn thể thôn ....................., bao

gồm:

1.

2.

3.

Và…….(số lượng) đại diện các hộ gia đình tham gia cuộc họp. Danh sách đại diện các hộ

tham gia cuộc họp tham vấn được đính kèm theo biên bản này.

II. NỘI DUNG THAM VẤN:

1. Đại diện Chủ đầu tư nâng cấp tuyến đường cung cấp các thông tin cho người tham dự

cuộc họp tham vấn, bao gồm:

- Mô tả về quy mô nâng cấp tuyến đường……………..thuộc

huyện…………Tỉnh……..

- Các ảnh hưởng đến thu hồi đất và các tài sản trên đất

134

- Các chính sách, biện pháp giảm thiểu các tác động thu hồi đất và các tài sản

trên đất

- Chính sách đền bù, hỗ trợ, tái định cư của Dự án

- Kế hoạch thực hiện (kế hoạch thực hiện các biện pháp giảm thiểu; kế hoạch xây

lắp; kế hoạch đền bù, hỗ trợ, tái định cư; phục hồi thu nhập)

- Cơ chế giải quyết thắc mắc, khiếu nại

2. Đại diện Chủ đầu tư nâng cấp tuyến đường đã cung cấp cho những người tham gia

cuộc họp tham vấn các tài liệu sau:

a………………………………………………………………..

b………………………………………………………………..

c………………………………………………………………..

d……………………………………………………………….

III. KẾT QUẢ THAM VẤN:

3.1. Ý kiến về quy mô nâng cấp tuyến đường

…………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

3.2. Ý kiến về mức độ ảnh hưởng thu hồi đất và tài sản trên đất của việc nâng cấp tuyến

đường

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Ý kiến về chính sách, biện pháp giảm thiểu các tác động thu hồi đất và các tài sản trên

đất

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Ý kiến về chính sách đền bù, hỗ trợ, tái định cư của Dự án

3.4.1. Sự hợp lệ của các tài sản được đền bù:

………………………………………………………………………………………………

135

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

3.4.2. Đơn giá đền bù cho đất đai và tài sản trên đất:

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

3.4.3. Các khoản hỗ trợ và mức hỗ trợ của các khoản hỗ trợ:

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

3.4.4. Các phương án tái định cư và hỗ trợ tái định cư:

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

3.4.5. Các hoạt động phục hồi thu nhập:

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

3.5. Ý kiến về kế hoạch thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư, phục hồi thu nhập, và thu

hồi đất

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………Ý

kiến về cơ chế giải quyết thắc mắc, khiếu nại.

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Cuộc họp kết thúc lúc …… giờ cùng ngày. Đại diện lãnh đạo xã, lãnh đạo thôn, đại diện

các tổ chức đoàn thể của thôn, và đại diện người dân tham dự cuộc họp cùng đọc và

thống nhất với nội dung biên bản cuộc họp và cùng ký tên dưới đây.

Đại di ện UBND Xã

(Ký tên, đóng dấu)

Các lãnh đạo thôn và đại di ện các t ổ chức đoàn th ể thôn (ký tên)

- Bí thư thôn: - Trưởng thôn:

136

- Đại diện Mặt trận thôn:

- Đại diện chi hội phụ nữ

- Đại diện chi hội nông thôn

- Đại diện các hộ bị ảnh hưởng

Đại di ện Chủ đầu tư

(Ký tên)

Đại di ện Tư vấn PPC

(Ký tên)

137

Danh sách của toàn bộ những hộ tham dự cuộc họp tham vấn cộng đồng

Giới TT

Họ và Tên Chức danh/đơn vị Hoặc người tham gia

Địa chỉ Dân tộc Nam Nữ

Chữ ký