4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri from BASKI I… · Prof. Dr. Behiye...

10
4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri Behiye AKÇAY 4. Baskı

Transcript of 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri from BASKI I… · Prof. Dr. Behiye...

Page 1: 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri from BASKI I… · Prof. Dr. Behiye AKÇAY. 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İLKOKUL VE ORTAOKUL FEN ETKİNLİKLERİ. ISBN

4-5-6-7 ve 8. Sınıflar

İlkokul ve OrtaokulFen EtkinlikleriBehiye AKÇAY

4. Baskı

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 2: 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri from BASKI I… · Prof. Dr. Behiye AKÇAY. 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İLKOKUL VE ORTAOKUL FEN ETKİNLİKLERİ. ISBN

Prof. Dr. Behiye AKÇAY

4-5-6-7 ve 8. SınıflarİLKOKUL VE ORTAOKUL FEN ETKİNLİKLERİ

ISBN 978-605-318-808-7DOI 10.14527/9786053188087

Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© 2020, PEGEM AKADEMİ

Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. A.Ş.ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.

Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yükseköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye'de kurulan Turcademy.com ve Pegemindeks.net tarafından yayınları taranmaktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.

1. Baskı: Şubat 2017, Ankara4. Baskı: Şubat 2020, Ankara

Yayın-Proje: Şehriban TürlüdürDizgi-Grafik Tasarım: Tuğba KaplanKapak Tasarımı: Pegem Akademi

Baskı: Ay-bay Kırtasiye İnşaat Gıda Pazarlama ve Ticaret Ltd. Şti.Çetin Emeç Bulvarı 1314. Cadde No: 37A-B Çankaya/ANKARA

Tel: (0312) 472 58 55

Yayıncı Sertifika No: 36306Matbaa Sertifika No: 46661

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 3: 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri from BASKI I… · Prof. Dr. Behiye AKÇAY. 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İLKOKUL VE ORTAOKUL FEN ETKİNLİKLERİ. ISBN

Prof. Dr. Behiye AKÇAY

İlk, orta ve lise eğitimini Zonguldak’ta tamamladıktan sonra Gazi Üniversi-tesi Eğitim Fakültesi Biyoloji Öğretmenliği bölümünden mezun olmuştur. Yük-sek Lisans eğitimini ABD’de Missouri Üniversitesinde, doktora eğitimini ise Iowa Üniversitesinde “Bilimin Doğası” üzerine 2007 yılında tamamlamıştır. İlgi alanları bilim felsefesi, bilimin doğası, argümantasyon ve üstbiliş konularından oluşmak-tadır. Şu anda İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Matematik ve Fen bilimleri Eğitimi Bölümü Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalı’nda profesör olarak görev yapmaktadır.

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 4: 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri from BASKI I… · Prof. Dr. Behiye AKÇAY. 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İLKOKUL VE ORTAOKUL FEN ETKİNLİKLERİ. ISBN

ÖN SÖZ

Değerli eğitimciler ve ebeveynler,

Bu kitap, Eğitim Fakülteleri Fen Bilgisi Eğitimi programında okutulan Fen Öğretimi Lab. Uygulamaları, Sınıf Öğretmenliği programında okutulan Fen ve Teknoloji Lab. Uyg. dersleri ile Sınıf Öğretmenleri ve Fen Bilimleri öğretmenleri-nin derslerinde kullanabileceği temel başvuru kaynağı niteliğindedir. İlkokuldaki fen dersleri ve ortaokullarda okutulan Bilim Uygulamaları derslerine kaynak ola-rak hazırlanmıştır. Etkinliklerde teorik bilgilere de yer verilmiştir. Fizik, Kimya ve Biyoloji ile ilgili çok sayıda aktivitenin yer aldığı bu kitap 4-5-6-7-ve 8. sınıf seviyesi için hazırlanmıştır. Kitaptaki etkinlikler alan yazındaki çalışmalardan ve kaynaklardan yararlanılarak uyarlanmıştır. Kitapta tespit edilen eksiklerin bildi-rilmesi ve yapacağınız katkılar bizim için çok değerli olup kitabın bundan sonraki basımlarında dikkate alınacaktır.

Bu kitabın hazırlanmasında ve her bir etkinliğin sınıf ortamında uygulaması-nı yaparak desteklerini esirgemeyen Fen Bilimleri öğretmenleri Mümin ATAKAN, Feyza DUMANOĞLU, Fatma Güler GÜRSEL, İbrahim BENEK, Aydın TİRYAKİ ve katkılarından dolayı Arş. Gör. Dr. Seda Usta GEZER’e teşekkür ederim.

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 5: 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri from BASKI I… · Prof. Dr. Behiye AKÇAY. 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İLKOKUL VE ORTAOKUL FEN ETKİNLİKLERİ. ISBN

İÇİNDEKİLER

Ön Söz �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������iv

BİYOLOJİGüvenlik Sembolleri ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������1Ayın Evrelerini Gözlemleyelim ��������������������������������������������������������������������������������������������2Ayak İzi Aktivitesi ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������3Böcek Yapalım ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������6Parmak İzimizi Bulalım ���������������������������������������������������������������������������������������������������������8Diş Sağlığımız �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������11Hangi Diş Macunu Daha Kaliteli? ��������������������������������������������������������������������������������������12Asitli İçecekler Dişlerimiz İçin Ne Kadar Sağlıklı? ����������������������������������������������������������14Jöleden Bitki ve Hayvan Hücresi Modeli Yapalım �����������������������������������������������������������15DNA Aktivitesi ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������16Ne Kadar Hızlısın �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������17Bulaşıcı Hastalıklar Nasıl Yayılır? ���������������������������������������������������������������������������������������20Patates Biyolojisi �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������21Günlük Yaşantımızdaki Enzimler ��������������������������������������������������������������������������������������23Bitkilerde Su ve Mineral Taşınması ������������������������������������������������������������������������������������25

FİZİKNe Kadar Güçlü Üfleyebilirsiniz? ���������������������������������������������������������������������������������������26Yumurtayı Kırmayan Kese Yapalım �����������������������������������������������������������������������������������28Korkak Karabiber �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������29Katı mı? Akışkan mı? �����������������������������������������������������������������������������������������������������������30Suyun Kaldırma Kuvveti ile Yoğunluk Arasındaki İlişkiyi Keşfedelim �������������������������32Dondurma Yapımı ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������34Pinhole Kamera ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������35Elektrik Motoru Yapalım �����������������������������������������������������������������������������������������������������37Pusula Yapımı �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������38Reosta Yapımı������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������39Kızılderili İp Hilesi ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������40Cam Kap İçindeki Balon������������������������������������������������������������������������������������������������������42Asansörlü Sistem Yapalım ���������������������������������������������������������������������������������������������������43Su Şişesi ile Çeşme Yapalım ������������������������������������������������������������������������������������������������44

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 6: 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri from BASKI I… · Prof. Dr. Behiye AKÇAY. 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İLKOKUL VE ORTAOKUL FEN ETKİNLİKLERİ. ISBN

vi İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri

Işığı Bükebilir miyiz?............................................................................................................45Mum Suda Yanar mı? ...........................................................................................................46Manyetik Slime Yapalım ......................................................................................................47Enerji Dönüşümü .................................................................................................................48Kinetik Enerji Sürtünme Kuvveti .......................................................................................49Batmayan Yumurta ..............................................................................................................51Renk Cümbüşü .....................................................................................................................53Kırılmayan Yumurta ............................................................................................................54Bilyemle Çukur Oluşturuyorum-1 .....................................................................................55Bilyemle Çukur Oluşturuyorum-2 .....................................................................................56İletken Maddeleri Tanıyalım ...............................................................................................58Mıknatısın Gücü ...................................................................................................................59Robot Yapalım.......................................................................................................................60Pil Yapalım .............................................................................................................................61

KİMYAAsitli Maddeleri Tespit Edelim ...........................................................................................62Kristaller Nasıl Oluşur? .......................................................................................................64Sıcak Buz Nasıl Yapılır?........................................................................................................66Kıvrımlı Canavar ..................................................................................................................67Alevlerden Fırlayan Yılan ....................................................................................................68Yangın Söndürücü Yapalım .................................................................................................69Mayalar ..................................................................................................................................70

Kaynakça................................................................................................................................73

Page 7: 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri from BASKI I… · Prof. Dr. Behiye AKÇAY. 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İLKOKUL VE ORTAOKUL FEN ETKİNLİKLERİ. ISBN

Güvenlik Sembolleri

Hayvan Güvenliği Yangın Güvenliği Kırılabilir Cam

Isı Güvenliği Kimyasal Madde Biyolojik Tehlike

Patlama Güvenliği Elektrik Güvenliği Elbise Güvenliği

Göz Güvenliği Radyoaktif Güvenliği Kesici Cisimler Güvenliği

İLKOKUL VE ORTAOKUL FEN ETKİNLİKLERİ

4-5-6-7 ve 8. Sınıflar

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 8: 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri from BASKI I… · Prof. Dr. Behiye AKÇAY. 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İLKOKUL VE ORTAOKUL FEN ETKİNLİKLERİ. ISBN

AYIN EVRELERİNİ GÖZLEMLEYELİM

Biliyor musunuz? Ay; hilal, yarımay, dolunay gibi şekillerde görünür ki

bunlara Ay'ın evreleri (sa�aları) denir.

Bilgi Kutusu

Ay’a ilk ayak basan astronot Neil Armstrong’tur. Neil Armstrong’un Ay’ın yüzeyinde söylediği “Benim için küçük, insanlık için büyük bir adım” sözleri tarihe geçmiştir.

Aktivitenin Amacı: Ayın evrelerini doğru şekilde gözlemleyebilmek.

Sizce Ay’ın evrelerine ne sebep oluyor?

Sizce Ay’ın evrelerine ne sebep oluyor?

Gözlem Yapalım:

Bir ay süreyle yaşadığınız bölgede Ay’ı her gece gözlemleyiniz ve gözlemledi-ğiniz Ay’ın şeklini çiziniz. Parlaklığı, durumu, konumu ya da başka gözlemleriniz varsa not ediniz. Bir ay sonra hazırlanan takvimi inceleyiniz, araştırdığınız ay tak-vimiyle kıyaslayınız.

1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 11 12

13 14 15 16 17 18

19 20 21 22 23 24

25 26 27 28 29 30

Kaynak: Mosquera (2014); Abell, Martini&George (2010)

2 İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri

Page 9: 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri from BASKI I… · Prof. Dr. Behiye AKÇAY. 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İLKOKUL VE ORTAOKUL FEN ETKİNLİKLERİ. ISBN

AYAK İZİ AKTİVİTESİ

Aktivitenin amacı: Öğrencilerin fosil izlerini gözlemleyip çıkarım yapmalarını sağlamak.

Eldeki verileri kullanarak, olayın nasıl gerçekleştiğine dair geçerli hipotez ya da açıklamalar oluşturmak.

Materyaller:

• Fosil izleri (3 adet)

• Öğrenciler için açıklama kağıtları

Çalışma Kağıdı 1: EKOLOJİST

Siz ekosistemi inceleyen bir ekolojistsiniz ve Ekoloji adlı bir gruba üyesiniz. Amacınız doğadaki gizemli olayları araştırmak. Aşağıda grubunuzun fikir birli-ği yaptığı konular sıralanmıştır:

• Memeli hayvanlarda seksüel dimorfizm görülür. Yani dişi ve erkek iki birey vardır. Erkek birey dişi bireyden yapısal olarak daha büyüktür.

• Memeli hayvanlar soylarını devam ettirebilmek için ürerler. Burada dişi bireyin görevi doğan yavrulara bakmaktır.

• Memeli hayvanların yavruları doğduktan sonra ilgiye ve bakıma çok ihtiyaç duyarlar.

• Doğal hayatın gözlenmesi sonucu, hayvanlar arasında bir işbirliğinin ve iletişimin olduğu sonucuna varılmıştır.

Çalışma Kağıdı 2: PALEONTOLOG (Fosil Bilimci)

Siz paleontologsunuz ve Paleontoloji grubuna üyesiniz. Amacınız doğadaki gi-zemli olayları araştırmak. Aşağıda grubunuzun fikir birliği yaptığı konular sıra-lanmıştır:

• Yaşama alanları ve yiyecekler sınırlı olduğundan, doğan her birey ken-di aralarında ve diğer türlerin bireyleriyle rekabet içerisindedir.

• Bu hayatta kalma mücadelesinde, bulunduğu çevreye en iyi adaptas-yon sağlayan bireylerin yaşama şansı daha yüksektir.

• Bireylerin bulundukları çevredeki iklime, vejetasyona ve avcı hayvan-lara karşı adaptasyon kabiliyetleri farklı olduğundan bazı türlerin so-yunun tükenmesi olasıdır.

İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri 3

Page 10: 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri from BASKI I… · Prof. Dr. Behiye AKÇAY. 4-5-6-7 ve 8. Sınıflar İLKOKUL VE ORTAOKUL FEN ETKİNLİKLERİ. ISBN

Yapılışı:

• Öğrenciler Paleontolog ve Ekolog olarak iki gruba ayrılırlar.

• Her gruba kendi grubuna ait bilgiler içeren çalışma kağıtları dağıtılır.

• Öğrenciler ait oldukları bilim grubundaki bilgileri okuyarak o bilgiler ışığında verilen verileri inceleyip değerlendirmeleri konusunda cesaret-lendirilir.

• Onlara aşağıdaki hikaye okunur:

İç Anadolu bölgesinde yapılan kazılar sırasında bazı ayak izleri tespit edilmiştir. Fakat bu ayak izlerinin hangi canlıya ait olduğu ve ne amaçla o bölge de bulunduğu konusunda ayrıntılı bilgi almak için Paleontolog ve Ekoloji uzmanlarından oluşan iki bilim grubundan yardım istenmiştir.

• Öğrencilere elde edilen birinci resimdeki ayak izi resmi gösterilir. Bu ayak izi resmini inceleyip çıkarım ve gözlemlerini yazmaları istenir.

• Daha sonra ikinci resimdeki ayak izi gösterilir. Bu ayak izi resmini ince-leyip çıkarım ve gözlemlerini yazmaları istenir.

• Herbir resim için en az 10 dk süre verilir.

• Elde ettikleri verileri aşağıdaki tabloya yazmaları istenir.

Ayak İzlerine Ait Birinci Resim

4 İlkokul ve Ortaokul Fen Etkinlikleri