2015 он - NSO.MN

БУЛГАН АЙМАГ УЛСЫН БҮРТГЭЛ, СТАТИСТИКИЙН

ГАЗАР, СТАТИСТИКИЙН ХЭЛТЭС

2015 он

АЖ ҮЙЛДВЭР, БАРИЛГА, ТЭЭВЭР, ХОЛБООНЫ САЛБАРЫН ТАНИЛЦУУЛГА

1

Аж үйлдвэр, барилга, тээвэр, холбооны салбарын танилцуулга

АГУУЛГА

Ойлголт, тодорхойлолт 2

Үүсэл хөгжил, танилцуулга 3

Бизнес регистрийн санд бүртгэлтэй ААНБ-ийн тоо 4

Ажиллагсадын тоо 6

Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн 7

Аймгийн аж үйлдвэрийн салбар 9

Барилгын салбар 13

Тээвэр, холбооны салбар 15

Дүгнэлт 17

Ашигласан материал 18

2


ОЙЛГОЛТ, ТОДОРХОЙЛОЛТ

Эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам: (ажиллах хүч)-д Үндэсний тооцооны системийн хүрээнд, тухайн цаг хугацаанд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, үйлчилгээ үзүүлэхэд ажиллах хүчээ нийлүүлж байгаа ажиллагч, нийлүүлэхэд бэлэн байгаа ажилгүй иргэдийг хамруулна.

Ажиллагч: гэж цалин хөлс, орлого олох зорилгоор эдийн засгийн үйл ажиллагаанд оролцож,

хөдөлмөр эрхлэлтийн аль нэг статуст хамрагдаж буй иргэнийг ойлгоно. Бизнес регистр: гэдэг нь аж ахуй нэгж, байгууллагын нэр, хаяг, регистрийн дугаар,

үйлдвэрлэл, үйлчилгээний хэмжээ/ аж ахуй нэгж, байгууллагын борлуулалтын орлого, үндсэн хөрөнгийн хэмжээ/, ажиллагчдын тоо зэрэг үндсэн үзүүлэлтүүдийг агуулсан мэдээллийн сан юм.

Бизнес регистрийн санд: эдийн засгийн бүхий л салбарт үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж

ахуй нэгж, байгууллага болон тэдгээрийн салбар нэгжүүдийн мэдээллийг хамруулна. Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн: тухайн нутаг дэвсгэрийн хүрээнд дотоод, гадаадын аж ахуйн

нэгж, байгууллага, иргэдийн нэг жилийн хугацаанд шинээр бий болгосон нийт нэмэгдэл өртгийн хэмжээ юм.

Аж үйлдвэрийн салбар: үйл ажиллагааг аж ахуйн нэгж, байгууллагын ажиллагчид, зардал,

бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийн хэмжээ (биет болон үнийн дүнгээр), борлуулалт, үндсэн хөрөнгө болон санхүүгийн үндсэн үзүүлэлтүүдээр илэрхийлж, аж ахуйн нэгжийн сар, жилийн тайлан, тооллого, судалгааны үр дүнгээр тоон мэдээллийг ашиглан тэдгээрийг нэгтгэн гаргадаг.

Үйлдвэрлэл: нь тухайн аж ахуйн нэгжийн зах зээлд болон өөрийн эцсийн хэрэглээнд зориулж

үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээс бүрдэнэ. Барилга угсралт их засвар: нь барилга байшин барих болон инженерийн зориулалтаар зам,

гүүр, далан угсрах зэрэг инженерийн бусад байгууламжийг барих хэлбэрээр үндсэн хөрөнгийг бий болгох, шинэчлэх, засварлах, өргөтгөхөд чиглэсэн үйл ажиллагаа юм.

Ачаа эргэлтийг: тээвэрлэсэн ачааг тээсэн зай /км/-аар үржүүлсэн үржвэрийн нийлбэрээр

тооцоно. Зорчигч эргэлтийг: зорчсон зорчигчдын тоог аялсан зай /км/-аар үржүүлсэн үржвэрийн

нийлбэрээр тооцно. Суурин телефон цэг: гэдэг нь нийтийн телефон сүлжээнд хэрэглэчийн шугамаар телефон

станц дээр порт эзлэн зориулалтын төхөөрөмжөөр холбогдсон эцсийн хэрэглэчийг хэлнэ. Үүрэн утас хэрэглэгч: гэж цахилгаан холбооны нийтийн сүлжээнд хөдөлгөөнт технологийг

ашиглан холбогдох боломж бүхий хэрэглэгчдийг ойлгоно. Утасгүй холбооны хэрэглэгч: гэж тухайн байгуулсан сүлжээний хүрээнд ажиллах радио

долгионы холбооны хэрэглэгчийг ойлгоно. Сансрын холбооны хэрэглэгч: гэж сансрын хиймэл дагуул ашиглан холбогдож буй

холбооны хэрэглэгчийг ойлгоно.

3


БУЛГАН АЙМГИЙН ҮҮСЭЛ ХӨГЖИЛ, АЖ ҮЙЛДВЭР, БАРИЛГА, ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ӨНГӨ ТӨРХ

Булган аймаг нь Монгол орны төвийн хойд хэсэгт 48,8 мянган ам км буюу Монгол орны нутаг дэвсгэрийн 3.1 хувийг эзлэж, хангайн уулархаг ойт хээрийн бүсэд оршдог.

Нийт талбайн 70.0 хувь нь ХАА-н эдэлбэр газар үүнээс 2.4 хувь тариалангийн газар, 2.3 хувь

нь хадлангийн, 58.5 хувь бэлчээрийн, 28.7 хувь ой, 0.5 хувь усан талбай, 2 хувь нь тусгай хэрэгцээний болон нөөцийн газар болно. Хангайн нурууны салбар бэсрэг уулс Хантай, Булган хан, Ханжаргалант, Дулаан хан, Намнан, Хутаг-Өндөр, Онгон сарьдаг, Сардиг Бүтээл, Бөхөн шарын нуруу, Бүрэн хан, Могодын нуруу, Авзага хайрхан, ХхХхБүрэгхангай, Дулаан хар, Хөгнө хан, Лах баян, Өрхтэй, Баянзүрх, Баян-Агт зэрэг 2000 метрээс дээш өндөр 20 гаруй уул нуруудтай.

Хамгийн өндөр цэг нь Хантай нурууны оргил Давлан 2171 метр, хамгийн нам дор газар нь

Сэлэнгэ мөрний сав Сүмийн Булан, Итгэттолгой орчим далайн түвшнээс дээш 950 метр оршдог. Сэлэнгэ, Эг, Орхон, Туул, Хануй, Хар бух, Тарвагатай, Тарни, Хангал, Ингэт, Хужир, Баян гол, Зэлтэр, Алтайд, Ачуут, Могой, Төлбөр, Балиг, Цагаан гол зэрэг 380 гаруй ариун уст гол горхи, 370 шахам булаг шандтай, Хунт, Хульж, Хануй, Цагаан гол, Чин толгой, Чулуут, Хөөвөр, Зүүн түрүү зэрэг З0 орчим анагаах чадалтай рашаантай.

Харгал, Олон нуур, Цэгээн, Шарга, Айрхан, Хунт, Өрмийн цагаан, Чингийн цагаан, Баяннуур,

Галуут зэрэг 71 нууртай. Газар тариаланд тохиромжтой хар ба хар хүрэн бор болон саарал хөрстэй. Хуш, хус, хар мод, улиас, нарс, бургас, хайлаас, яшил, яргай, чаргай зэрэг шилмүүст ба навчит модтой. Төрөл бүрийн жимс жимсгэнэ, эмийн ургамалтай.

Уур амьсгал нь эх газрын, эрс тэс сэрүүвтэр чийглэг, үнэмлэхүй дулаан 34.8 хэм, үнэмлэхүй

хүйтэн 44.1 хэм, жилийн дундаж тундас 324 мм боловч зарим жил 500 мм-ээс дээш ч байдаг. Салхины дундаж хурд 2,2 м/сек, цасан бүрхүүлийн дундаж зузаан 15-25 см байдаг. Байгалийн нөөц, ашигт малтмалаас алт, мөнгө, зэс молибден, хар тугалга, чулуун нүүрс, оюу, номин, болор, гантиг боржин чулуу, барилгын төрөл бүрийн эрдэс баялагтай, элс, хайрга, хүрмэн ба шохойн чулуу, зос будаг зэрэг элбэг.

Булган хотод анх 1948 онд хүнсний үйлдвэр, 1951 онд дизель цахилгаан станц, авто тээврийн

бааз, 1960 онд барилгын үйлдвэр байгуулагдсан. 1958 онд Монгол Улсын анхны томоохон Гурилын үйлдвэр ашиглтанд орсноор хүнсний анхны томоохон үйлдвэр бий болж, хүнсний үйлдвэрийн эхлэлийг тавьсан түүхтэй. 1965 онд Эрчим хүчний үйлдвэртэй үүдээ нээж, 1980 онд Эрдэнэтээс өндөр хүчдэлийн шугам татсанаар төвийн эрчим хүчний системд холбогдож байнгын тасралтгүй эрчим хүчээр хангагдсан. Анх 1979 онд Эрдэнэт-Булган-Дашинчилэнгийн радио релейны шугам тавигдаж телевизийн тогтмол нэвтрүүлэг үздэг болсон.

Хангал сумын нутагт Зэс молбиден, хүдрийн баялаг орд нээгдэж, түүнийг даган шинэ суурин сүндэрлэсэн нь одоогийн Орхон аймаг бөгөөд 1974 онд Сайд нарын Зөвлөлийн тогтоолооор Булган аймгийн АДХурлын гүйцэтгэх захиргааны харьяанд Эрдэнэтийн хороо захиргааг байгуулагдан ажиллаж эхэлсэн түүхтэй. Улмаар 1975 оны 12-р сард улсын чанартай биеэ даасан хот байгуулж манай аймгийн нутаг дотор охин аймаг төрсөн юм. Өнөөгийн Булган аймгийн өнгө төрх нь үйлдвэрлэл үйлчилгээг хөгжүүлэх, хөрөнгө оруулалтын бодлогыг дэмжих, тэргүүний техник технологи, орон нутгийн түүхий эдэд суурилсан жижиг дунд үйлдвэрлэлийг шинээр бий болгоход түлхүү анхаарч аймгийн мал сүргийн бүтцийг зөв зохистой хадгалах, газар зохион байгууллалтын төлөвлөгөөг оновчтой хийх, санхүүгийн зах зээлийг боловсронгуй болгох, татварын бааз суурийг өргөтгөх, улс орны хөгжлийн бодлого зорилттой уялдуулах, авто замын салбарыг хөгжүүлж, улс орон нутгийн замын засвар шинэчлэлийг сайжруулах, цахим засаглал, цахим үйлчилгээг аймгийн хэмжээнд нэвтрүүлэхэд үр дүнтэй ажлуудыг зохион байгуулж “ШИНЭ БУЛГАН”-Ы хөгжил дэвшлийн төлөө бүх нийтээрээ ажиллаж хөдөлмөрлөж байна.

4


БИЗНЕС РЕГИСТРИЙН САН: Монгол улсын хэмжээнд 2015 онд 126560 аж ахуйн нэгж байгууллага бүртгэлтэй байгаагийн 50.8 хувь буюу 59843 аж ахуйн нэгж байгууллага үйл ажиллагаа явуулж байна. Нийт аж ахуйн нэгж байгууллагын 8.5 хувь буюу 10812 хангайн бүсэд бүртгэлтэй байгаагийн 11.3 хувь буюу 1228 нь Булган аймагт бүртгэлтэй байна. Аймгийн бүртгэлтэй аж ахуйн нэгж байгууллагын тоо өмнөх оноос 7.5 хувиар өссөн байна. Нийт

бүртгэлтэй аж ахуйн нэгж байгууллагын 80.1 хувь буюу 984 нь 2015 онд тогтмол үйл ажиллагаа явуулж байна. 2015 онд тогтмол үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгж байгууллагын тоо 2014 оноос 2.4 хувиар өссөн байна. (Хүснэгт 3, 4)

Хүснэгт 3. Бизнес регистрийн санд бүртгэлтэй аж ахуйн нэгж байгууллагын тоо, бүсээр

Аймаг 2011 2012 2013 2014 2015 2015 % 2014

Хангайн бүс 6143 7711 8767 10085 10812 107.2

Архангай 709 871 978 1139 1249 109.7

Баянхонгор 752 877 1046 1181 1297 109.8

Булган 741 955 984 1142 1228 107.5

Орхон 2310 2857 3138 3558 3716 104.4

Өвөрхангай 826 1052 1233 1432 1487 103.8

Хөвсгөл 805 1099 1388 1633 1835 112.4

Хүснэгт 4. Үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгж байгууллагын тоо

Аймаг 2011 2012 2013 2014 2015 2015 % 2014

Хангайн бүс 5186 5208 5844 6787 7113 104.8Архангай 636 696 753 922 977 106.0Баянхонгор 666 554 685 827 887 107.3Булган 655 762 762 961 984 102.4Орхон 1752 1585 1743 1810 1086 60.0Өвөрхангай 735 792 885 1065 1371 128.7Хөвсгөл 742 819 1016 1202 1808 150.4

Хангайн бүсэд 2015 оны эцэст үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгж

байгууллагын тоо 2011 онтой харьцуулахад 1.2 пунктээр өссөн байна. Мөн аймагт үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгж байгууллагын тоо 2011 онтой харьцуулахад 50.2 хувь буюу 52.2 пунктээр өссөн үзүүлэлттэй байна.

2011 онд хангайн бүсийн үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгжийн 655 буюу 12.6 хувийг Булган аймагт үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгж байгууллага эзэлж байсан бол 2015 онд 984 буюу 13.8 хувийг эзэлж байна.

5


Хүснэгт 5.Үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуй нэгж, байгууллагын тоо, салбараар, бүсээр

Аймаг Бүгд

Хөдөө аж ахуй,

ан агнуур, ойн аж ахуй, загас

барилт

Уул уурхай, олборлох үйлдвэр

Боловсруулах үйлдвэр

Цахилгаан хий үйлдвэрлэл, ус

хангамж Барилга

Хангайн бүс 7113 691 58 720 56 298 Архангай 977 119 1 96 3 30 Баянхонгор 887 69 6 94 10 51

Булган 984 199 2 78 3 21 Өвөрхангай 1086 88 44 139 22 37 Хөвсгөл 1371 163 1 161 14 62 Орхон 1808 53 4 152 4 97

Хүснэгт 5-ын үргэлжлэл

Аймаг Барилга

Бөөний болон

жижиглэн худалдаа, гэр

ахуйн барааны

засварлах үйл

ажиллагаа

Зочид буудал, зоогийн газар

Тээвэр, агуулахын аж ахуй, холбоо

Санхүүгийн гүйлгээ хийх

үйл ажиллагаа

Үл хөдлөх хөрөнгө, түрээс,

бизнесийн үйл

ажиллагаа

Хангайн бүс 298 2142 249 212 86 220 Архангай 30 291 31 22 6 24 Баянхонгор 51 180 24 39 9 24 Булган 21 269 37 28 11 19 Өвөрхангай 37 276 20 47 6 27 Хөвсгөл 62 365 28 61 7 29 Орхон 97 761 109 15 47 97

6


Хүснэгт 5-ын үргэлжлэл

Аймаг

Төрийн удирдлага,

батлан хамгаалах,

албан журмын нийгмийн даатгалын

үйл ажиллагаа

Боловсролын салбарын үйл

ажиллагаа

Эрүүл мэнд, нийгмийн

халамжийн үйл ажиллагаа

Нийгэм, бие хүнд үзүүлэх

бусад үйлчилгээ

Олон улсын байгууллагын үйл

ажиллагаа

Хангайн бүс 351 507 594 929 0 Архангай 61 81 82 130 0 Баянхонгор 64 76 100 141 0 Булган 54 58 104 101 0 Өвөрхангай 65 79 92 144 0 Хөвсгөл 75 108 132 165 0 Орхон 32 105 84 248 0

Зураг 1. Бизнес регистрийн санд бүртгэлтэй ААНБ-ийн тоо, бүсээр, оноор, өсөлтийн хувь

АЖИЛ ЭРХЛЭЛТ: Булган аймаг нь 2015 оны жилийн эцэст 60014 хүн амтай, үүний 50.8

хувь нь эрэгтэйчүүд, 49.2 хувь нь эмэгтэйчүүд эзэлдэг. Нийт хүн амын 28.3 мянга буюу 47.2 хувь нь эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам байгаагийн 27.0 мянган хүн нь ажил хөдөлмөр эрхэлж байна. Булган аймгийн ажиллагсадын тоо өмнөх оноос 6.7 хувиар өсч, хангайн бүсийн ажиллагсадын 10.8 хувийг эзэлж байна.

13.712.5

13.815.3

19.3

25.4

0.0

10.0

20.0

30.0

0200400600800

100012001400160018002000

Архангай Баянхонгор Булган Орхон Өвөрхангай Хөвсгөл

2011 2012 2013 2014 2015 Хангайн бүсэд эзлэх хувь

7


Хүснэгт 1. Эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам, бүсээр, мян.хүн

Аймаг 2011 2012 2013 2014 2015 2015 % 2014

Хангайн бүс 253.4 273.7 276.4 260.9 261.3 100.2

Архангай 49.2 49.6 48.3 45.3 42.3 93.4

Баянхонгор 36.3 38.6 39.1 40.0 41.6 104.0

Булган 28.7 29.6 28.9 28.1 28.3 100.7

Орхон 37.2 41.7 39.4 40.3 39.1 97.0

Өвөрхангай 48.0 54.3 57.7 54.5 53.3 97.8

Хөвсгөл 54.0 29.9 63.0 52.7 56.4 107.0

Хүснэгт 2. Ажиллагсад, бүсээр, мян.хүн

Аймаг 2011 2012 2013 2014 2015 2015 % 2014

Хангайн бүс 232.3 251.1 249.4 243.1 248.6 102.3

Архангай 47.0 48.0 46.2 43.6 40.2 92.2

Баянхонгор 34.5 37.3 36.3 37.8 38.9 102.9

Булган 24.9 26.9 27.5 25.3 27.0 106.7

Орхон 32.8 35.7 31.1 35.4 38.3 108.2

Өвөрхангай 44.0 52.4 54.8 52.5 51.4 97.9

Хөвсгөл 49.1 50.8 53.5 48.5 52.6 108.5

ДОТООДЫН НИЙТ БҮТЭЭГДЭХҮҮН: Урьдчилсан гүйцэтгэлээр 2015 онд Булган аймаг нь 307.9 тэрбум төгрөгийн ДНБ-н үйлдвэрлэсний 61.5 хувийг хөдөө аж ахуйн салбар, 16.8 хувийг аж үйлдвэр, барилгын салбар, 21.8 үйлчилгээний салбар бүрдүүлсэн байна. 2015 онд урьдчилсан гүйцэтгэлээр Булган аймаг нь хангайн бүсийн ДНБ-ний 9.5 хувь буюу 307.9 тэрбум төгрөгийг бүрдүүлж өмнөх оноос 14 тэрбум төгрөг буюу 4.8 хувиар өссөн байна. Нэг хүнд ногдох ДНБ-ний

хэмжээ 5.2 сая төгрөг болсон нь өмнөх оноос 20.9 хувиар өсчээ. 2015 онд хангайн бүсэд аймгуудын ДНБ-ний 40.5 хувийг Орхон аймаг бүрдүүлсэн байна. Мөн хангайн бүсийн аймгуудын ДНБ-ний 32.9 хувийг хөдөө аж ахуйн салбарт, 44.3 хувийг аж үйлдвэр, барилгын салбарт, 22.8 хувийг үйлчилгээний салбар бий болсон нэмүү өртөг эзэлж байна

8


Хүснэгт 6. Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн, бүсээр, оны үнээр, сая.төг

Аймаг

2011 2012 2013

ДНБ, сая.төг

Дүнд эзлэх хувь





Хөдө

ө аж

ах

уй

Аж ү

йлдв

эр,

бари

лга

Үйлч

илгэ

э

Хөдө

ө аж

ах

уй

Аж ү

йлдв

эр,

бари

лга

Үйлч

илгэ

э

Хөдө

ө аж

ах

уй

Аж ү

йлдв

эр,

бари

лга

Үйлч

илгэ

э

Хангайн бүс 1902485.5 23.6 57.7 18.7 2269030.4 27.8 51.4 20.8 2701639.2 32.0 47.3 20.7

Архангай 175011.4 57.4 17.6 25.0 252448.9 60.7 13.3 25.9 315 937.6 63.2 15.2 21.5

Баянхонгор 145400.5 48.8 14.8 36.4 193811.7 53.2 11.4 35.4 261 220.3 55.8 12.3 31.9

Булган 158820.4 61.4 20.3 18.3 188164.5 62.9 15.6 21.5 257 336.7 63.7 17.6 18.6

Орхон 1043789.6 0.9 90.3 8.9 1138014.6 1.0 88.4 10.6 1 190352.1 1.3 86.7 12.1

Өвөрхангай 148320.0 42.2 16.1 41.7 206878.9 48.1 12.3 39.6 307 253.1 53.1 14.9 32.0

Хөвсгөл 231143.6 47.4 20.4 32.3 289711.7 50.2 16.9 32.9 369539.4 48.1 20.0 31.9

Хүснэгт 7. Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн, бүсээр, оны үнээр, сая.төг

2014 2015**





Хөдө

ө аж

ах

уй

Аж ү

йлдв

эр,

бари

лга

Үйлч

илгэ

э

Хөдө

ө аж

ах

уй

Аж ү

йлдв

эр,

бари

лга

Үйлч

илгэ

э

Хангайн бүс 3 080 305.9 32.5 44.6 22.9 3 246 405.4 32.9 44.3 22.8

Архангай 367 617.3 64.1 13.0 22.9 393 776.8 63.9 13.6 22.5

Баянхонгор 328 787.0 51.5 16.6 31.9 349 375.7 51.7 17.4 30.9

Булган 293 916.2 62.8 15.9 21.4 307 915.0 61.5 16.8 21.8

Орхон 1 266 273.7 1.1 84.3 14.6 1 315 632.9 1.1 83.9 15.0

Өвөрхангай 382 265.6 51.7 15.7 32.5 407 747.2 52.4 16.1 31.5

Хөвсгөл 441 446.1 45.5 22.0 32.5 471 957.9 46.2 21.8 32.0

**- урьдчилсан гүйцэтгэл

9


Зураг 2. Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн тэр бум төгрөг

Зураг 3. Аймгийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүн, салбараар, хувиар, оноор

АЖ ҮЙЛДВЭР: 2015 онд аж үйлдвэрийн салбарын нийт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлт оны үнээр 8798.9 сая төгрөг болж өмнөх оноос 1.8 дахин буурсан байна. Нийт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлтийн 8.4 хувийг уул уурхайн олборлох аж үйлдвэр, 67.7 хувийг боловсруулах аж үйлдвэр, 23.9 хувийг дулаан уус, ус үйлдвэрлэлт эзэлж байна. 2015 онд аймгийн уул уурхайн салбарын үйлдвэрлэлт 738.0 сая төгрөг болж өмнөх оноос 22.6 дахин буурсан нь

хамгийн өндөр бууралттай байна. Аж үйлдвэрийн салбар нь 2015 онд 11366.0 сая төгрөгийн борлуулалт хийсэн нь өмнөх оноос 34.5 хувиар өссөн байна. Нийт борлуулалтын 10.0 хувийг уул уурхайн салбарт, 63.9 хувийг боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарт, 26.1 хувийг дулааны салбарт хийсэн байна.

158.8 188.1 257.3 293.9 307.9

8.3 8.3

9.5 9.5 9.5

7.6

8.2

8.8

9.4

0500

100015002000250030003500

2011 2012 2013 2014 2015**

Хангайн бүс Булган Дүнд эзлэх хувь

61.4

62.9

63.7

62.8

61.5

20.3

15.6

17.6

15.9

16.8

18.3

21.5

18.6

21.4

21.8

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

2011

2012

2013

2014

2015

Хөдөө аж ахуй Аж үйлдвэр, барилга Yйлчилгээ

10


Хүснэгт 8. Аж үйлдвэрийн салбарын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлт, оны үнээр, салбараар, сая.төг

Аж үйлдвэрийн салбар 2011 2012 2013 2014 2015 2015

2014%

Бүгд 6756.0 9236.8 5231.5 16678.0 8798.9 52.8

Уул уурхайн олборлох салбар 4877.9 6228.1 3201.3 9385.0 738.0 7.9

Нүүрс олборлолт 346.5 1137.6 735.9 752.2 738.0 98.1

Төмрийн хүдэр олборлолт 4531.4 5090.5 2465.4 8633 0

Боловсруулах аж үйлдвэр 898.3 1978.5 1589.0 5812.0 5960.1 102.5

Үр тарианы гурил, цардуул, малын тэжээл үйлдвэрлэлт 423.2 1425.0 1075.2 5289.0 5397.2 102.0

Мах, загас, жимс,ногоо үйлдвэрлэлт 1.4 3.3 22.9 18.1 79.0

Сүү сүүн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлт 1.5 75.7 132.8 26.5 0

Хүнсний бусад бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл 212.5 219.5 324.3 323.2 350.7 108.5

Согтууруулах ундаа үйлдвэрлэл 5.1 0

Нэхмэлийн үйлдвэрлэл 75.6 78.9 43.9 47.3 107.7

Хувцас, гутал үйлдвэрлэл 104.6 146.8 140.3

Мод, модон эдлэл үйлдвэрлэл 40.7 36.4 18.6 0

Нийтлэх , хэвлэх , дуу бичлэг хийх үйл ажиллагаа 3.5 4.6 1.1 0

Шахмал түлш үйлдвэрлэлт 36.1 30.5 0

Барилгын материал үйлдвэрлэл / блок / 98.7 104.6 104.6 104.6 0

Дулаан уур, ус үйлдвэрлэл, усан хангамж 979.8 1030.2 441.2 1481.0 2100.8 141.9

Зураг 4. Аж үйлдвэрийн салбарын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлт, оноор, өсөлт, бууралт хувиар, сая.төг

67569236.8

5231.5

16678

8798.9

308.5

136.7

56.6

318.8

52.80.050.0100.0150.0200.0250.0300.0350.0

02000400060008000

1000012000140001600018000

2011 2012 2013 2014 2015

хувь

сая.

төг

нийт үйлдвэрлэлт Өсөлт бууралт, хувиар

11


Зураг 5. Чулуун нүүрс, төмрийн хүдэр олборлолт, оноор, мян.тн

Зураг 6. Үр тарианы гурил, цардуул, малын тэжээл үйлдвэрлэлт, оноор, мян.тн

Зураг 7. Талх, нарийн боов үйлдвэрлэлт, оноор, мян.тн

346.51137.6 735.9 752.2 738

4531.45090.5

2465.4

8633

0100020003000400050006000700080009000

10000

2011 2012 2013 2014 2015

Мян

.тн

Нүүрс олборлолт Төмрийн хүдэр олборлолт

423.2

1425.01075.2

5289.0 5397.2

2011 2012 2013 2014 2015

45.4 51.2

75.4

116.2

69.8

2011 2012 2013 2014 2015

Мян

.тн

Талх үйлдвэрлэлт

12


Зураг 8. Дулаан үйлдвэрлэлт, оноор, мянГкал

Хүснэгт 9. Аж үйлдвэрийн салбарын борлуулалт, оны үнээр, оноор, сая.төгрөг

Аж үйлдвэрийн салбар 2011 2012 2013 2014 2015 2015%

2014

Аж үйлдвэр-Бүгд 13434.1 10647.4 5873.8 9660.3 13026.7 134.8Уул уурхайн олборлох салбар 11410.9 6323.3 2454.8 1742.5 1307.6 75.0Нүүрс олборлолт 5070 1232.8 870 610.4 1307.6 214.2Төмрийн хүдэр олборлолт 6340.9 5090.5 1584.7 1132.1 0.0Боловсруулах аж үйлдвэр 1521.3 2347.2 2171.3 4713.3 8323.7 176.6Үр тарианы гурил, цардуул, малын тэжээл 702.6 1725.3 1544.2 4175.3 7456.2 178.6Хүнсний бусад бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл 345.6 319.2 452 472.3 511.3 108.3Согтууруулах ундаа үйлдвэрлэл 7.5 0 0 0 -Oёдол, нэхмэлийн үйлдвэрлэл 86.9 89 0 63 78.4 -Хувцас, гутал үйлдвэрлэл 154.4 277.8 Мод модон эдлэл үйлдвэрлэл 88.9 43.7 23.7 0 -Нийтлэх , хэвлэх , дуу бичлэг хийх үйл ажиллагаа 4.2 5 0 2.7 -Шахмал түлш үйлдвэрлэлт 29.5 36.5 0 -Барилгын материал үйлдвэрлэл /блок/ 256.1 128.5 0 0 -Дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэлт, усан хангамж 501.9 1976.9 1247.7 3204.5 3395.4 106.0

979.8 1030.2

441.2

1481

2100.8

2011 2012 2013 2014 2015

13


Зураг 9. Аж үйлдвэрийн салбарын борлуулалт, боловсруулах салбарын борлуулалтын эзлэх хувь, оноор, сая.төг

БАРИЛГА: Булган аймгийн барилгын салбар сүүлийн жилүүдэд хурдастай хөгжиж жилдээ 13344.9 сая төгрөгийн барилга угсралт, их засвар ажил гүйцэтгэж байна. 1000 айл орон сууц хөтөлбөрийн хүрээнд аймгийн төв Булган суманд болон томоохон сумдад орчин үеийн орон сууцны хороололууд хувийн хөрөнгө орлуулалтаар баригдаж байна. Мөн Монгол Улсын Засгийн газар болоод аймгийн Засаг даргын “Шинэ Булган” хөтөлбөрт тусгагдсаны дагуу иргэдийнхээ тав тухтай, аюулгүй амьдрах орчин нөхцлийг бүрдүүлэхэд төрийн болоод төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгж байгууллага бүр нөөц бололцоо, хүч хөдөлмөрөө дайчилан ажиллаж томоохон бүтээн байгуулалтыг хийж байна. 2015 оны байдлаар төрийн албан хаагчдын болон иргэдийн 67 айлын орон сууц ашиглалтанд орсон байна.

Зураг 10. 2015 онд хийгдсэн бүтээн байгуулалт

13434.110647.4

5873.8

1136613026.7

1521.3 2347.2 2171.34713.3

8323.7

0.010.020.030.040.050.060.070.0

02000400060008000

10000120001400016000

2011 2012 2013 2014 2015

Нийт борлуулалтБоловсруулах аж үйлдвэрийн Боловсруулах аж үйлдвэрийн эзлэх хувь

14


Хүснэгт 10. Барилга угсралт, их засврын ажил, бүсээр, сая төгрөг

Аймаг, нийслэл 2011 2012 2013 2014 2015

Хангайн бүс 57443.6 79765.2 151833 247128 207569.5

Архангай 5367.2 9462.2 29833.4 40832.7 65718.7

Баянхонгор 2994.9 7579.7 10231.5 38773 24913.1

Булган 3778.1 2137.1 6120.9 12393.3 13344.9Орхон 20504.2 24255.2 24529.4 34601.1 41711.9

Өвөрхангай 3045.2 5827.8 32337.7 39430.5 14222.5

Хөвсгөл 21754.1 30503.1 48779.6 81096.8 47658.4 Хүснэгт 11. Барилга угсралт, их засварын ажил мян.төг

Барилгын төрөл 2014 2015 Хувь

Өссөн дүнгээр

Улирлын дүн





Орон сууцны барилга 5695000 1958000 1540000 433000 27.0% 22.1%Орон сууцны барилга, гарааштай - - 1135000 5000 - -

Үйлдвэрийн 30000 - - - - - Худалдаа, үйлчилгээний 843989.7 369650 205487.2 15000 24.3% 4.1%Зочид буудал 85000 20000 5000 - 5.9% - Эмнэлэг 845000 20000 434000 - 51.4% - Цэцэрлэг - - 250000 - - - Сургууль - - 2047276 1460276 - - Соёлын - - 1000000 - - - Спорт, биеийн тамир - - 1700000 900000 Конторын 239200 - 1934190 591890 - - Орон сууцны бус бусад барилга 337080.9 199000 98416 98416 29.2% 49.5%

Хайрган хучилттай авто зам 101440.8 19440.8 - - - - Сайжруулсан хөрсөн зам 45000 - - - - - Төмөр бетон гүүр, гүүрэн гарц 40100 100 393607.7 0 981.6%

Модон гүүр, гүүрэн гарц 143494.9 5373 - - Далан, суваг, шугам 70304.2 70304.2 1598847 755847 2274.2% 1075.1%Бусад (бусад зам, талбайн ажил) 740741.7 233117 35125 - 4.7% -

Орон сууцны бус барилгын их засвар 1274700 10900 - - - -

Инжеерийн барилга байгууламжийн их засвар 1902290 898733.9 968000 679000 50.9% 75.6%

Нийт дүн 12393342.2 3804619.4 13344948.9 4938429 107.7% 129.8%

15


ТЭЭВЭР, ХОЛБООНЫ САЛБАРЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭ: Аймгийн тээврийн салбар нь 2015 онд 9.6 мянган тн ачаа тээвэрлэсэн нь өмнөх оноос 18.0 хувиар буурсан, ачаа эргэлт 479.9 мян.тн.км явсан нь 1.7 дахин өссөн байна. Тус салбар нь 2015 онд 33.4 мянган хүн тээвэрлэсэн нь өмнөх оноос 36.7 хувиар, зорчигч эргэлт 6.0 хувиар тус тус буурсан байна. Тээврийн салбарын нийт орлого оны үнээр 48.4 сая төгрөгт хүрч өмнөх оноос 2.2 хувиар буурсанбайна. Тээврийн хэрэгслийн тоо 8791 болсоны 3768 буюу

42.8 хувь нь суудлын авто машин эзэлж байна. Телефон цэгийн тоо 2015 оны эцэст 930 болж өмнөх оноос 9.2 хувиар буурч, интернет хэрэглэгчдийн тоо 3978 болж 54.6 хувиар буурсан нь үүрэн операторт ухаалаг утас ашиглан (3.5-G) систем ашиглагчдын тоо өссөн нь голлон нөлөөлж, интэрнэт кафегаар үйлчлүүлэгчдийн тоо буусан байна.

Хүснэгт 11. Тээврийн салбарын үндсэн үзүүлэлт

Үзүүлэлт Хэмжих нэгж 2011 2012 2013 2014 2015

2015 %

2014Тээвэрлэсэн ачаа, мян.т мян.тн 8.9 16 3.2 11.7 9.6 82.1Ачаа эргэлт, мян.т.км тн.км 535.4 1480.1 317.2 281 479.9 170.8Зорчигчдын тоо, мян.хүн мян. хүн 61.3 48.2 55.5 52.8 33.4 63.2

Зорчигч эргэлт, мян.хүн км мян. хүн. км 15809.3 5109.5 12839.4 18203.2 17135.1 94.1

Тээврийн нийт орлого, мян.төг мян.төг 27984.1 39036.6 34245.5 49507.5 48358.8 97.7

Хүснэгт 12. Тээврийн хэрэгслийн тоо, төрлөөр, оноор

Үзүүлэлт 2011 2012 2013 2014 2015 Бүгд 6742 7127 7698 7433 8791Суудлын 2831 2798 2993 2971 3768Ачааны 2398 2704 2939 3008 3697Автобус 309 293 316 303 315Тусгай зориулалтын 65 55 42 48 61Механизм 124 98 86 84 70Бага оврын Чиргүүл 181 132 105 93 93Мотоцикль 834 1047 1217 926 787

16


Зураг 11. Зорчигч эргэлт, оноор, мян.хүн км

Хүснэгт 13. Холбооны салбарын үзүүлэлт, оноор

Үзүүлэлт х/ нэгж 2011 2012 2013 2014 2015 2015 % 2014

Үйлчилгээний орлого сая.төг 284.3 311.4 305.5 378.3 503.9 133.2

Үүнээс: хүн амаас орсон орлого сая.төг 134.4 123.1 117 89.8 248.9 277.2

Суурин телефон цэг тоо 1348 1361 1071 1025 930 90.7

Интэрнэт цэгээр үйлчлүүлэгчид тоо 7300 4300 7358 8758 3978 45.4

Зураг 12. Суурин телефон цэгийн тоо, àéë ºðõèéí ýçëýõ õóâü

15809.3

5109.5

12839.4

18203.2 17135.1

0

5000

10000

15000

20000

2011 2012 2013 2014 2015

мян

.хүн

.км

1348 1361

1071 1025930

1131 1131

491586 527217 230

580439 403

83.9 83.1

45.857.2 56.7

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

0200400600800

1000120014001600

2011 2012 2013 2014 2015

тоо

Нийт Айл өрх ААНБ Айл өрхийн эзлэх хувь

17


ДҮГНЭЛТ

Аймгийн аж үйлдвэрийн салбарын хөгжил удаан байгаа хэдий ч аймгаас гаргасан бодлого

зорилтод тулгуурлан хөгжлийн чиглэлийг тогтоож, нэгдсэн бодлогоор дэмжиж байгаагийн үр дүнд

дэд бүтэц, үйлдвэрлэл, хөрөнгө оруулалт сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй нэмэгдэж байгаа нь

ажиглагдаж байна. Цаашид хөдөө аж ахуйд түшиглэсэн эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, хөдөлмөр

эрхлэлтийг дэмжих, судлагдсан орд газар, олон жилийн нөөцтэй Сайхан сумын нүүрсний уурхай,

Бүрэгхангай сумын төмрийн хүдрийн орд, Орхон сумын Мааньтын шохойн ордыг зөв менежментээр

байгаль орчинд ээлтэй бодлогоор дэмжих, ард иргэдээ экологийн аюулгүй бүтээгдэхүүнээр хангах

бодлогыг барьж ажиллахад онцгой анхаарах шаардлага байна.

1000 айл орон сууц хөтөлбөрийн хүрээнд баригдсан, баригдаж байгаа нийтийн болон хувийн

орон сууцны шинэ хороололууд баригдаж байгаатай холбогдуулан түүний дэд бүтцийн асуудлыг

бүрэн шийдвэрлэх.

Гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний тоо, чанарыг нэмэгдүүлэх, орон нутгийн онцлогт тохирсон

бүтээгдэхүүнийг бий болгох, шударга өрсөлдөөнийг бий болгож хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжиж

ажиллах нь зүйтэй юм. Булган аймаг гурил тэжээлийн үйлдвэрлэлт 2015 онд өмнөх оноос 33.6

хувиар өсч хүн амынхаа дотоодын хэрэглээний 29.5 хувийг хангаж байгаа нь цаашид нэмэгдэх

боломж байна гэж үзэж байна.

Мөн хөнгөн хүнсний чиглэлээр жижиг дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх асуудлыг бодлогоор

дэмжиж аймгийнхаа иргэдийг талх, нарийн боов, гурил гурилан бүтээгдэхүүнээр бүрэн хангах

төдийгүй хөрш зэргэлдээ аймаг, хотын зах зээлд нийлүүлэх боломж байна.

Барилгын салбарын түүхий эдийг дотооддоо үйлдвэрлэх, тээвэр холбооны салбарын үйл

ажиллагааг дэмжиж орчин үеийн технологийн дэвшлийг ашиглах, хэрэглэгчдийн тоог нэмэгдүүлэх,

цахим засаглал, цахим үйлчилгээний хүртээмжийг өргөжүүлэн ажиллах нь зүйтэй юм.

Энэхүү танилцуулгаас дүгнэлт хийхэд аж үйлдвэр, барилга үйлчилгээний салбарын үйл

ажиллагаа нь хүн амын хэрэглээ, дэд бүтэц болон ашигт малтмалын нөөц, уул уурхайн газар зүйн

байрлалаас илүү хамааралтайг харуулж байгаа бөгөөд тухайлбал боловсруулах аж үйлдвэрийн

салбар нь хүн амынхаа хэрэгцээг бүрэн хангахад оршино. Манай аймгийн хувьд хөдөө аж ахуй, уул

уурхай хосолсон бүс нутаг төдийгүй цаг уурын таатай нөхцөлтэй, зам харилцаа хөгжсөн, дэд бүтэц

эрчимтэй хөгжиж байгаа Орхон, Хөвсгөл, Сэлэнгэ аймгуудтай хил залгаа оршдог олон давуу талууд

байна.

Танилцуулгын зорилго нь Булган аймгийн дэд бүтцийн салбарын өнөөгийн байдлыг харуулсан

бөгөөд цаашид бодлого боловсруулагч танилцуулгатай танилцан аж үйлдвэрийн салбарт зайлшгүй

шаардлагтай байгаа хүчин зүйлийг судалж, зөв бодлого хэрэгжүүлэн ажиллана гэдэгт итгэлтэй

байна.

18


АШИГЛАСАН МАТЕРИАЛ

1. Монгол улсын Статистикийн эмхтгэл 2014 он

2. Булган аймгийн Нийгэм эдийн засгийн жил бүрийн танилцуулга

3. www1212.mn вэб сайт

4. Ажиллах хүчний судалгааны улирлын танилцуулга 2015 он

19


Статистикийн мэдээллийгхэрхэн авах вэ?

www.1212.mn Статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сан

Ухаалаг гар утас, таблет ашиглан статистикийн мэдээлэл авах ezStat аппликейшн

Статистикийн хэвлэл бүтээгдэхүүнийг унших Монстат аппликейшн

www.nso.mn сайтад бүртгүүлснээр цахим шуудангаар тогтмол авч болно. (bulgan.nso.mn)

www.facebook.com/pages/ Статистик-Мэдээлэл

www.twitter.com/statistic_mn

1900-1212 703427661 минут = 200 төгрөг

20


ТЭМДЭГЛЭЛ

Танилцуулгыг хянасан:

Хэлтсийн дарга /Ц.Ганцэцэг/

Танилцуулгыг бэлтгэсэн:

Ахлах мэргэжилтэн /А.Нарантуяа/ Мэргэжилтэн /Г.Нандин/ /Ж.Мөнхзул/

Холбоо барихМонгол улс, Булган аймаг, Булган сум, Засаг даргын тамгын газар,

Статистикийн хэлтэсУтас: 70342766

И-мэйл: [email protected]вэб: www.bulgan.ubseg.gov.mn

Contact usStatistical devision,Governers office Bulgan sum, Bulgan aimag, Mongolia

Phone: 70342766E-mail: [email protected]: www.bulgan.ubseg.gov.mn

2015 он - NSO.MN

Documents

Transcript of 2015 он - NSO.MN