2 Konfeksiyon

7/28/2019 2 Konfeksiyon

1/88

1

1. GRDnyada, bilim ve teknolojideki deime ve gelime ile kreselleme srecinin

hzlanmas, uluslararas datm zincirlerinin yaygn ve etkin hale gelmesi nedeniyle, deien

dnya ve pazar artlar her geen gn iddetlenen bir rekabete sahne olmaktadr. letmeler;

baarmak, bymek ya da en azndan varlklarn srdrebilmek iin gelien teknolojiye ayak

uydurabilmeli ve yeni stratejik avantajlara sahip olmaldrlar. Gnmzde akll iletmeler

mterilerinin beklentilerini gz nnde bulundurarak planlamalarn gerekletirmektedirler(1).

Hazr giyim sanayinin bugne dein en nemli zellii emek-youn bir sanayi olmasyd.

Ancak globalleen dnyada rekabetle zorlanan sanayilemi lkeler, sektr sermaye youn bir

hale dntrmeye yani retimde modern teknolojileri kullanarak alan igc miktarn

azaltmaya almaktadr. Bu nedenle son yllarda hazr giyim teknolojisindeki gelimeler

olduka hzl bir ekilde ilerleme gstermektedir. Hazr giyim sanayinde meydana gelenteknolojik gelimeler nc dnya lkeleri olarak adlandrlan tam olarak sanayilememi

lkelerin iilik ve dier maliyet avantajlarn yakn zamanda ortadan kaldracak gibi

gzkmektedir (2).

Hazrgiyim ve konfeksiyon sektr, genel anlamda dokuma ve rme kumalardan kadn,

erkek ve ocuklar iin gerek i hayatnda gerekse normal gnlk hayatta olmakzere gnn her

saatinde giyilmek zere retilmi tm d giysiler ile i giysileri, bunlarnayn malzemelerden

olmasa da aksesuarlarn ihtiva eder. Dier yandan yatak rts, nevresim takm, tuvalet ve

mutfak bezleri gibi diki ilebirletirilerek veya kenarlar dikilerek hazr eya haline getirilmi evtekstili rnleri ile kamp eyas gibi hazr eyalar da elyaf, iplik ve kumalar gibi tekstil

makinelerinden imalattan kt haliyle deil de diki ve benzeri ilemler sonrasnda piyasaya

sunulduklarndan, hazrgiyim ve konfeksiyon sektr ierisinde deerlendirilmektedir(3).

Tekstil ve hazr giyim sektr, Trkiye imalat sanayi retiminin % 23unu, toplam

ihracatmzn % 32sini oluturan Trk ekonomisinin lokomotif sektrlerindendir. Trkiye,

tekstilde dnyann drdnc ve ABnin ikinci en byk tedarikisi, hazr giyimde ise dnyann

drdnc ve ABnin ikinci en byk tedarikisi konumundadr(4). Dier bir ok sektrde olduu

gibi, konfeksiyon sektrnde de retimin temel amac verimliliktir. zellikle, konfeksiyon

sektrnde retimin esas, insan emeine dayanmaktadr. letmeler, verimlilii arttrmak iin

retimde rekabeti bir ortam yaratmaya alrken, prim cret sistemi veya ayn eleman seimi

gibi farkl yollara bavurmaktadrlar. Ancak uygulamaya gemeden nce dikkat edilmesi

gereken en nemli nokta iin ve alann nasl deerlendirileceini iyi bilmektir. zellikle

bilimsel ierie dayanarak yaplan deerlendirmeler, elde edilen sonulara gveni dolaysyla

alanlarn motivasyonunu ve verimliliini artrmaktadr (5).

Tekstil ve tekstil sektr insanolunun var olduu srece devam edecek olan en nemli

sektrlerden birisidir. Dnyada bu sektrde baz lkeler dierlerine gre daha nde ve sektr


2/88

2

ynlendirici konumdadrlar. Trkiye de bu kapsamda dnyada sz sahibi ve nde gelen

lkelerden birisidir (6).

Vizyon 2023 teknoloji ngrs panelinde 2023 Trkiyesinin tekstil teknolojisi

yelpazesinde ne kan teknolojiler yle sralanmaktadr (7);

Tekstil terbiyesinde enerji tasarrufu salayan / evre-dostu teknolojiler Tekstilde her trl veri ve bilgi akn elektronik ortamlarda salayan teknolojiler Bilgisayar destekli rme tasarm ve retimi teknolojileri Konfeksiyonda tekno-terzilik ve kiiye zel retim yapabilen teknolojiler ok boyutlu / ok ilevli akll tekstillerin gelitirilmesini salayan teknolojiler Tekstil retiminde makine ayarlarnn insan mdahalesi olmadan yaplabilmesini

salayan teknolojiler

2023 teknoloji ngrs panelinde de gemite olduu gibi konfeksiyonun Trkiye

asndan nemine vurgu yapmtr. Tekstil Trkiye iin ok nemlidir ama tekstil ierisindekonfeksiyon ve hazr giyim daha nemli gzkmektedir.

nsanlarn giyinme biimleri zaman iinde deierek gnmzn giyinme ekline

ulamtr.Eskiden bol kuma paralar vcuda birka defa dolanarak giyinilirken daha sonra bu

kumalar kesilip biilerek insan vcuduna daha uygun ekilde birletirilmitir. Zamanla alt, st,

i ve d giyim birbirinden ayrlm ve gnmzn ok eitli ok renkli giyim biimlerine

ulalmtr(4).

Tekstil teknolojileri, elyaf ve iplikten retilen, genellikle esnek (baz durumlarda esnek

olmayabilen) malzemelerin retim teknolojileri ile bu malzemeleri ekillendirme ve mamul halegetirmede kullanlan teknolojilerdir. Tekstil ve hazr giyim retimi en geni ekliyle ekil 1.1

deki gibi zetlenebilir (4).

ekil 1.1 Tekstil ve Hazr Giyim retimi (4)

Bu retim admlar (tekstilin alt sektrleri) kendi aralarnda, sermaye-youn veya emek-

youn olu bakmndan ok byk farkllklar gstermektedirler. Kimyasal (insan yaps, sentetik

ve suni) elyaf ve iplik ekimi dnyann en sermaye youn sanayi sektr olan petro-kimya

sanayi iinde yeralrken; iplik, dokuma, rme ve tekstil terbiye iletmeleri drdnc sermaye -

youn sanayi sektrn oluturmaktadrlar. Konfeksiyon ise hala emek-youn bir sanayi

sektrdr. Tekstilin alt sektrleri sermaye-youndan emek-youna doru ekil 1.2 deki gibisralanabilmektedirler(4).


3/88

3

ekil 1.2. Sermaye Youn ve Emek Youn kilemi (4)

Trkiyenin 2023teki hedefi dnyann en byk 10 ekonomisinden biri olmak. Hazr

giyim ve tekstil sektrleri Trkiyenin bu hedefe ulamasnda etkili olacaktr. Bu bakmdan i

dnyasnn hkmetten beklentileri; enerji ve iilik maliyetlerin zerindeki yklerin

hafifletilmesi, katma deeri yksek ve moda arlkl hazr giyim rnlerine ynelinmesinin

tevik edilmesidir. Trkiyenin ihracat ve sanayisinin bymesi ve bunun srdrlebilir

klnmas bu sektrlerin bymesine ve lke ekonomisine katk salamasna byk etken

olacaktr (8).Moda yazar Carol Conop, is adamnn kariyeri boyunca ortalama 500 adetgmlek satn

aldn ve bu is iin 20 bin dolardan fazla para harcadn soyluyor. "Giyim stiliniz ne kadar

rafine ise, is hayatnda baarl olmanz o kadar mmkn. Ne kadar zevkli giyinirseniz, o kadar

glsnz," diyor Conop ve syle srdryor: "Dikkatli bir gmlek ve kravat secimi, kendinize

ve detaylara kars ne kadar hassas olduunuzun iaretidir. Bu anlamyla giyiminiz, kiiliinizi ele

veren en nemli lttr." Zevkli bir gmlek seimiyle, bulunduunuz her ortamda hayranlk

uyandrabilirsiniz (9).

Son yllarda, Hazr Giyim retiminde byk gelimeler olmakta, yeni rn tasarm ve

gelitirilmesi nem kazanmakta ve rnn hayat seyrinde devaml ksalma eilimi

grlmektedir. Konfeksiyon sektr, byk bir teknolojik yenilenme sreci ierisinde yol

almaktadr. Bu srete konfeksiyon is aks ierisinde otomasyona gidilmeye allmaktadr(10).

Bu almada ama; teknolojinin byk bir hzla ilerledii gnmzde hazr giyim

sanayinde ne gibi yenilikler olduunu aratrmak, lkemizde ve Adana ili'ndeki hazr giyim

iletmelerinin mevcut durumlarn ortaya koymak, gmlek retimlerinin yapld modern olan

ve olmayan iletmedeki iaklarn belirlemek ve kullanlanmakine ve otomatlarn verimlilie

etkilerini tespit etmektir.


4/88

4

2. TEKSTL VE HAZIR GYM SANAYNN GENEL DURUMUGiyim, bir eit szsz iletiimdir. Bir kiinin giyimi, bakalar tarafndandncelerine

ve deerlerine bal olarak belirli ekillerde yorumlanabilir. Giyim, ayn zamanda bir kiinin

dncelerini ve deerlerini de saklayabilir. Birok ekonomist, sosyolog ve psikolog giyim

ihtiyacn ortaya karan etmenleri korunma, utanma, rtnme ve sslenme olarak

sralandrmtr. Baka bir ifade ile giyim; ilkel devirlerde rtnmek ve tabiatn artlarndan

korunmak amacyla giyilen, ancak, sonralar istek ve ihtiyaca cevap verebilecek ekilde, zamanla

gerekleen teknolojik gelimelerin de etkisiyle sslenmek amacna da hizmet eden, hemen her

alanda grlen modann etkilerini tayan, dokuma, rme, krk, deri, madeni sanayi rnlerinden

oluan giysi ve taklarn tm olarak tanmlamtr(11).

Giysi imalat nceleri, mteri istekleri dorultusunda, terziler tarafndan smarlama

olarak yaplmakta idi. 1970li yllarda ise dnyada bilim, teknoloji ve modaalanlarndaki hzl

deiiklikler, dnya nfusunun hzla artmas, youn alma temposu ve insanlarn zamanlarnnkstl oluu gibi nedenlerle smarlama giyim ve terziliinyerini hazr giyim almtr.

Doal lifleri veya insan yapm lifleri bir araya getirerek, onlardan esnek, dayankl ve

koruyucu zellikler tayan ve rtnme gereksinimi v.b. kiisel ve evrensel birok gereksinimi

karlayan rnlerin yapld sanayi dal, tekstil sanayidir. Tekstil endstrisi; pamuk, pamuklu

iplik ve dokuma, yn, ynl iplik ve dokuma, ipek, ipekli dokuma, sentetik iplik, sentetik

dokuma, keten, kenevir ve tm bunlarn trevlerinden elde edilen rnlerin kullanld hazr

giyim-konfeksiyon ile el ve makine hallar alt sektrlerinden meydana gelmektedir.

Uluslararas Standart Ticaret Snflandrmas (Standart International Trade Classification)Rev 3e gre tekstil endstrisi, ana balk altnda snflandrlmaktadr. Bunlar; SITC 26

(tekstil elyaflar ve hammadde) grubu, SITC 65 (tekstil iplii, dokuma, mensucat ve ilgili

rnleri kapsayan dokumaclk) grubu ve SITC 84 (hazr giyim ve aksesuarlar) grubudur(11).

Hazr giyim Franszcada bitirme anlamna gelen konfeksiyonun bir blmdr. Hazr

giyim, istatistiksel veriler sonucu bulunan ortalama deerler esas alnarak, seri halde retilen ve

alcnn llerine gre satlan giyim eyalarn kapsar. Hazr giyim, ksa srede seri olarak

ortaklaa yaplan retim eklinde tanmlanabilir.

Tekstil ve hazr giyim sektr, elyaf ve iplii kullanm eyasnadntrecek sreleri

kapsayan ilemleri ierir. Bu tanma gre; sektr elyaf hazrlama, iplik, dokuma, rg, boya,

bask, apre, kesim, dikim retim srelerini kapsamaktadr. Elyaftan iplik ve mamul kumaa

kadar olan ksm tekstil, kumatan giyim eyas elde edilene kadar olan sre ise hazr giyim

sektrnn iinde deerlendirilmektedir.

Byk retim kapasitelerine ve dnya ticaretinde ok nemli bir yere sahip olan tekstil ve

hazr giyim sanayi, birbirlerini tamamlayan iki altsektrdr. Tekstil sanayinin temel ilevi, hazr

giyim sanayinin hammaddesini oluturan iplik ve kuma retimidir. Konfeksiyon sanayi ise

kendi ierisinde; dokumadan giyim eyas, rme giyim eyas ve hazr giyim gibi eitli alt

sanayilerden olumaktadr (11).


5/88

5

Tekstil ve hazr giyim sanayi, gerek istihdam olanaklar, gerek katma deerinin yksek

oluu, gerekse ihracat olanaklar nedeni ile gelimi ve gelimekte olan lkelerin

kalknmalarnda ok nemli bir rol stlenmitir. Gelimi lkelerin 18. Yzyldagerekletirmi

olduklar sanayileme srecine ok ciddi katklar getirmi olan tekstil ve hazr giyim sanayi,

gnmzde gelimemi lkelerin sanayisine de ayn katklarsalamaktadr.

Hazr giyim sektr, dikkate alnan pazar blmlerine bal olarak hem emek youn ve

dk cretli, hem de dinamik, yeniliki bir sektrdr. Yksekkaliteli moda pazarnda, sektr

modern teknoloji, greceli olarak daha yksekmaal alanlar ve tasarmclar ile yksek oranda

esneklik ile nitelendirilmektedir. Dier nemli bir pazar kesimi ise daha dk kaliteli veya

standart rnlerin (tirt, niforma gibi) ktle retimidir. Bu pazar kesiminin reticileri

genellikle gelimekte olan lkelerde yer almaktadr. Tekstil sektr ounlukla hazr giyim

sektrne gre daha ok sermaye youn bir sektrdr ve zelikle gelimi lkelerde yksek

oranda otomasyona sahiptir. Sektr, eirme (spinning), dokuma (weaving) ve biti ilemleri(finishing) olmak zere ilevden olumaktadr ve genellikle bu ilevler btnleik fabrikalarda

yaplmaktadr (11).

2.1. Tekstil ve Hazr Giyim Sanayinin Dnyadaki DurumuTekstil, eitli lif trlerinin nce iplik haline getirilmesi, ardndan da belirli desenlerde ve

renklerde birletirilmesi sayesinde kuma ve daha sonra da nihai rn elde edilmesi

aamalarndan oluan, dnyadaki en eski retim faaliyetidir. Tekstil, tarihi eski alara kadar

uzanan bir insan uradr. Birok antropolog dokumacln M..5000 yllarna doruMezopotamyada ortaya ktna ve buradan Asya ve Avrupaya yayldna inanmaktadrlar

(11).

Bir sanayi kolu olarak tekstilin ortaya kmas ise, sanayi devrimi ile ngilterede

balamtr. 18. yzyln ikinci yarsnda mekanik iplik eirmeyntemleri gelitirilmitir. Ticari

bir kullanma sahip olan ilk mekanik dokuma tezghn ngiliz din adam Edward Cartwright

1785de gerekletirmi vepatentini almtr. retim tekniklerindeki gelimeye paralel olarak

srasyla su,buhar ve elektrik kullanlarak alan tesislerde tekstil retimi gerekletirilmeye

balanmtr. Daha sonra desen teknii ve moda endstrisinin de artan nemine paralel olarak

Fransa, ABD ve talyada busanayi gelimitir. 1830da diki makinesi, 1900lerde de sentetik

elyaflarn gelitirilmesi, tekstil kimyas ve makinesi alanlarndaki eitli gelimeler paralelinde

tekstil ve hazr giyim sanayi geliimini srdrmtr.

1970lerden bu yana tekstil rnleri retimi ve ihracatnn gelimi lkelerdengelimekte

olan lkelere kaymakta olduu grlmektedir. Ekonomik kalknma srecini tamamlam

gelimi lkelerde, imalat sanayi retimi iinde tekstil ve hazr giyim sanayinin retim pay

devaml olarak azalrken; gelimekte olan lkelerde bu pay devaml olarak artmaktadr.

1980lerden itibaren hz kazanan kreselleme eilimi tekstil ve hazr giyim sanayinde

ticaret akn hzlandrm son otuz yl ierisinde yaklak olarak sektrn toplam kapasitesinin


6/88

6

yars gelimi lkelerden gelimekte olanlara kaymtr.Tekstil ve hazr giyim sanayi en hzl

kreselleme srecine giren endstrilerden biri haline gelmitir. Tekstil ve hazr giyimin

kresellemesine katkda bulunan temel faktrler; hazr giyim retim teknolojilerinin igc

youn doalar, gelimi lkelerin karlatrmal rekabet glerini kaybetmeleri, tamaclk

iletiim maliyetlerindeki belirgin d, daha dk maliyetli retim alanlar aray ve ok

Elyafllar Anlamas (MFA) ile hazr giyim ihracatndaki kstlamalarn kaldrlmasdr (11).

Dnya tekstil rnleri retimi 1980 ylnda 418 milyar dolarken 1999ylna gelindiinde

485 milyar dolara ulamtr. Ayn dnemde tekstil ticareti, 55 milyar dolardan 148 milyar dolara

ykselmitir. Ksaca bu 19 yllk dnemde tekstil retimi, %19 artarken, tekstil ticareti,

%169luk bir artgstermitir. Dnya hazr giyim retimi, 1980 ylnda 211 milyar dolar iken,

1999 ylna gelindiinde, 335 milyar dolarlk retim dzeyine ykselmitir. Bu dnemde

konfeksiyon retimi %59 artarken, ayn dnemde hazr giyim ticareti, %339luk artla, 41

milyar dolardan 180 milyar dolara ykselmitir.Verilerde de grld gibi, tekstil ve hazr giyim sanayinde ticaret, retimden ok daha

hzl bir ekilde artmaktadr. Aadaki izelge 2.1de, 1990-2004 yllar arasnda dnya tekstil

ve hazr giyim ticaretine ilikin veriler sunulmutur(11).

izelge 2.1. Dnya Tekstil Ve Hazr Giyim Ticaretinin Durumu

izelge 2.1de, 19902004 yllar arasnda dnya tekstil ve hazr giyim ticaretine

bakldnda; dnya ticaretinde %7,5'lik bir art olmasna ramen dnya tekstil ticaretinde %4,8,

hazr giyim ticaretinde ise %6,5'lik bir art gereklemekte; dolaysyla tekstil ve hazr giyim

sektr, dnya ticaret artnn gerisinde kalmaktadr. 20002004 yllarna bakldnda ise, ayn

tablo daha da belirginlemitir. Dnya tekstil ticareti ve dnya hazr giyim ticareti srekli olarak


7/88

7

artmasna karlk hazr giyim ticareti, tekstil ticaretine oranladaha hzl bir art gstermektedir.

2000 2004 yllarna bakldnda dnya tekstil ticaretindeki deiim %6,1 iken, dnya hazr

giyim ticareti %7,1 olarakartmtr.

Toplam dnya ticareti ierisinde tekstil ve hazr giyim ticareti artmakta, fakatdnya hazr

giyim ticareti, dnya tekstil ticaretinden daha hzl artmaktadr. Tablo 1dede grld gibi in

Halk Cumhuriyetinin tekstil ve hazr giyim ticaretindeki ykselii, toplam dnya ticaretinin

ykseliinden daha fazladr. Tekstil ve hazr giyimsanayini belki de en ok etkileyen gelime,

dnya ticaretinde uygulanan kotalarn, Dnya Ticaret rgt Tekstil ve Giyim Anlamas

uyarnca 2005 yl balarndakaldrlmasdr.

Uruguay Round Ticaret Mzakereleri sonucunda imzalanan ve 1 Ocak1995de yrrle

giren Dnya Ticaret rgt Anlamas kapsamnda bulunan Tekstil ve Hazr Giyim Anlamas

(ATC) ile tekstil ve hazr giyim ticaretiGATT (Gmrk Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlamas)

kapsamna alnmtr. ATC Gnll Ticaret Kstlamalar Anlamas ile kotalar dhilindeyrtlen uluslar aras ticaretin, kademeli olarak serbestlemesini ve miktar kstlamalarnn 1

Ocak 2005 tarihine kadar kaldrlmasn ngrmekteydi.

Dnya tekstil ve hazr giyim ticaretine etki eden en nemli olaylardan biriside, inin 11

Aralk 2001 tarihinde Dnya Ticaret rgtne 143. ye olarak girmesidir. in, DT ye ye

olarak, ayn zamanda Gmrk Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlamas (GATT) kapsamnda

bulunan Tekstil ve Hazr Giyim Anlamasna da (ATC) tabi olmutur. Anlama kapsamnda

2005 ylndan itibaren tekstil ve hazr giyim ticaretinde kotalarn kaldrlmasyla, inin tekstil

ve konfeksiyon ihracat nemli oranda artmtr, tekstil ticaretindeki bu serbestlemeden en fazlayararlanan lke durumuna gelmitir.

Kotalarn kalkmasyla dnya tekstil ve hazr giyim pazarlarndaki koullar deimi,

firmalarn 2005 ncesinde sahip olduklar tedarik imknlar byk lde snrlanmtr. Dnya

hazr giyim retim kapasitesinin, talepten iki kat daha fazla olduu tahmin edilmektedir.

Aadaki izelge 2.2de 2005-2009 yllar aras dnya tekstil ve hazr giyim ticaretine ilikin

veriler sunulmutur(11).


8/88

8

izelge 2.2. 2005-2009 Yllar Arasnda Dnya Tekstil ve Hazr Giyim Ticareti (Milyar

Dolar)

Dnya Ticaret rgtnn 2006 yl raporuna gre; 2005 ylnda 276 milyar dolar

deerinde olan hazr giyim sektr, dnya ticaretinde %2,7lik bir paya sahiptir. Ayn yl

ierisinde hazr giyim sektr yllk %7 deiim yaamtr. 2000-2005 yllararasnda da sektr

%7 deiim gstermitir. izelge 2.2de grld gibi, 2006 ylnda tm dnyada tekstil

ihracat 219milyar dolar, hazr giyim ihracat ise 311 milyar dolar olarak gereklemitir. Tekstil

ihracat toplam mal ihracatnn %1,9unu olutururken, hazr giyim ihracat, toplam mal

ihracatnn %2,6sn oluturmutur. Hazr giyim, toplam tekstil ve hazr giyim ticaretinin

%60n olutururken %12 orannda bymekaydetmi, tekstil ticareti ise yaklak %8 orannda

bymtr. AB veABDnin 2000-2006 yllarnda koyduu kotalara ramen, in dnya hazr

giyim pazarndan ilave %12lik bir pay elde ederek dnya piyasasnn%31ini ele geirmitir.

2006 ylnda inin ihracat %29 orannda artmtr.

2009 ylnda, dnya ekonomisinde yaanan krizden dolay, gelimi vegelimekte olan

lkelerin hem ihracat hem de ithalatlarnda ciddi dler meydana gelmitir. Kriz dneminde

AB lkelerinin pazarlarnda ciddi bir daralma meydana gelmitir. Bu sebeple Tablo 2de de

grld gibi dnya toplam ticaretinde %22,5, dnya tekstil ticaretinde %16,6, hazr giyimticaretinde ise %13.4lk bir d meydana gelmitir. 2010 ylnda ise dnyada, kresel

ekonomik krize kar alnannlemlerle birlikte ekonomik byme balam, buna bal olarak

tketimde art gereklemi, dnya ticareti de ykselie gemitir. 2010 ylnda dnya tekstil

sanayisi son yirmi yldaki en etkili bymesini kaydetmi, dnya tekstil ve hazr giyim ticareti

500 milyar dolar amtr(11).

2.2. Tekstil ve Hazr Giyim Sanayinin Trkiyedeki DurumuTekstil ve hazr giyim sektr birlikte deerlendirildiinde, gayri safi yurt ii hsla,

imalat sanayi ve sanayi retimindeki pay, ihracat, ekonomiye salad net dviz girdisi,


9/88

9

istihdam, yatrmlar, da aklk ve makro-ekonomik byklkler asndanTrkiyenin birinci

sektr konumundadr. Trkiyede tekstil sektrnn gemii ok eskilere dayanmasna ramen,

hazr giyim sanayi 25-30 yllkbir gemie sahiptir. Gnmzde Trk tekstil ve hazr giyim

sektr byk oranda ihracat odakldr.

Trkiyede tekstil ve hazr giyim sanayinin temelleri Osmanlmparatorluu dneminde

atlmtr. 1915 ylnda nde gelen 22 kamu sanayi iletmesinin 18i, 28 anonim irketin 10u,

214 zel sektr iyerinin 45i ve toplam 264 sanayi iyerinin 73 bu sanayide faaliyet

gstermektedir. Cumhuriyetin kuruluundan sonra Smerbank'n kuruluu ile birlikte tm tekstil

ve hazr giyim fabrikalar ve atlyeleri bu kurulu ats altndatoplanmtr.

Sektrde, 1950'li yllardan sonra zel sektrn nclnde geliimbalamtr. Planl

dnemde uygulanan ithal ikamesi politikas ve tevik tedbirlerinin de katksyla 1960-1970

yllar arasnda sektrde daha ileri teknoloji kullanlmaya ve ilenmi rn imal edilmeye

balanmtr (12). Tekstil sektr; 1950 ylna kadar tekstil, 1970 ylna kadar da hazr giyimsektrnde ithalata kilitlenmitir. Sektr, 1980li yllara kadar sadece i piyasaya ynelik retim

yaparken 1980li (zellikle de 90l) yllarda ihracatn ban ektii darya ak byme

politikalar ile beraber, hzla byyerek ihracatta byk artlar kaydetmitir. Gnmzde

lkemizin retim, ihracat ve istihdamda olmazsa olmaz sektr haline gelmitir.

Trk hazr giyim sektr, gnmzde dnyann 5. byk hazr giyim ihracats

konumundadr. Cumhuriyet sonrasnda pamuk ihra edip,iplik, kuma ve giyim eyas ithal eden

Trkiye, 1950den itibaren iplik ve kuma, 1970lerden bugne kadar da hazr giyim rnleri

ihra etmektedir. Gerekli alt yap ile yeterli ve gen makine kapasitesine sahip bulunankonfeksiyon sektr olduka gelimi durumdadr. Konfeksiyon yan sanayi de bu yksek

teknoloji ile retim yapmakta olan sektr gerektii gibi destekleyebilmektedir(13).

AB ile gerekletirilen ve 1996 ylnda yrrle giren Gmrk Birlii anlamasyla

birlikte dier birok alanda olduu gibi tekstil endstrisinde debyk bir heyecan ve ar bir

beklenti ortaya kmtr. Bu ortamda firmalar, finansal kaynaklarn ve Gmrk Birlii ile

birlikte ortaya kabilecek etkileri dikkate almakszn, byk yatrmlar yaparak, retim

kapasitelerini artrmlardr.

1998 ekonomik krizi ile birlikte yatrmlar byk lde durmu ve bu dnemden itibaren

sektre ilikin gstergelerde ve zellikle ihracatta da olumsuzgelimeler yaanmtr.

Dnya Ticaret rgtnn Tekstil ve Hazr Giyim Anlamas erevesinde, 2005ylnda

kotalarn kalkmasyla birlikte, inin pazara fiyat krarak giriiyle, dnya tekstil ve hazr giyim

piyasasnda arz ve talep ynnden ciddi bir rekabet balam ve tedarikolanaklar azalmtr. Bu

durum Trk tekstil ve hazr giyim sanayini de ciddi anlamdaetkilemi ve 2005 yl ilk aylarndan

itibaren ihracat kayplar yaanmtr. Aadaki izelge 2.3de 1980-2011 yllar arasnda

Trkiye tekstil ve hazr giyim sanayi ihracatnailikin veriler sunulmutur.


10/88

10

izelge 2.3. 1980-2011 Yllar Arasnda Trkiye Tekstil Ve Hazr Giyim Sanayi hracat

izelge 2.3de de grld zere, Trk tekstil ve hazr giyim sektrnn ihracat hacmi

1980 ile 2007 yllar arasnda byk bir art gstererek, Trkiyenin toplam ihracat ierisinde

%22.6 orannda bir paya sahip olmutur (11).

izelge 2.3de grld gibi, TKB tarafndan yaplan ihracat performans

deerlendirmelerine gre; 2008 ylnda Trkiyeden 15,7 milyar dolar deerinde hazr giyim

ihracat yaplmtr. 2007 ylna kyasla, ihracatta dolar baznda %2,1 oranndad meydana

gelmitir. 1999 ylndan bu yana yllk bazda ihracatta d meydana gelmeyen sektrde, dokuz

yl sonra 2008 ylnda ihracatta d meydana gelmitir.

Ayrca tekstil ve hazr giyim sanayinde 2007 ylnn aralk aynda %83.2 olan kapasite kullanm oran, 2008 ylnn ayn aynda yaklak yedi puanlk dle %76.4e gerilemitir.

2009 ylnda gerekleen kresel ekonomik krizin de etkisiyle tekstil ve hazr giyim

ihracatndaki d devam etmitir.

Yine TKB tarafndan yaplan 2009 yl ihracat performans deerlendirme raporu

sonularna gre; 2009 ylnda Trkiyenin tekstil ihracat, 2008e gre %19,1 orannda dle

5,5 milyar dolardr. Tekstil ihracatnn Trkiye genel ihracat iindekipay %5,2den %5,4e,

sanayi ihracatndaki pay ise, %6,1den %6,8e ykselmitir. Bu veriler erevesinde, 2009

ylnda tekstil sektrnn ihracatndaki nemli kayplararamen, genel ihracat performansndanve sanayi ihracat performansndan nispeten dahaiyi bir performans gsterdii sylenebilir.

izelge 2.3de grld gibi, 2009 ylnda, Trkiyeden 13.3 milyar dolar deerinde

hazr giyim ve konfeksiyon ihracat yaplmtr. 2008e kyasla, ihracatta dolar baznda %15,5

orannda d meydana gelmitir. Hazr giyim ve konfeksiyon ihracatnn, Trkiye genel

ihracatndapay %13.1 dir. 2010 ylnda ise, Trkiyeden 14.2 milyar dolar deerinde hazr

giyim ve konfeksiyon ihracat yaplmtr. 2008 ylndan itibaren dte olan tekstil ve hazr

giyim ihracat, 2010 ylndan itibaren hzlabymeye balamtr. 2011 ylnn ilk alt ayn

ieren verilere baktmzda, tekstil ve hazr giyim sektrnn yksek bir ihracat performans

sergiledii grlmektedir.


11/88

11

Trkiyede retilen hazr giyim rnlerinin byk bir ksmn pamuklu rnler

oluturmaktadr. Gnmzde, sektr retiminin yaklak %65i ihra edilmektedir. Yine, ihra

edilen rnlerin yaklak %80ini pamuklu rnleroluturmaktadr. Sektrn pamuk, yn, iplik

ve kuma gibi hammadde ve aramal ihtiyac byk lde yurt iinden karlanmakla birlikte,

nemli miktarda ithalat da gerekletirilmektedir.

Sektrn en nemli sorunlar arasndaTLnin ar deer kazanmas, finansman ve enerji

maliyetlerinin ykseklii, arkapasite, kayt d retim, markalaamama, alt sektrler arasnda

koordinasyon ve ibirliinin yeterli ekilde salanamamas ve firmalarn sermaye yaplarnn

gsz olmas yer almaktadr(11).


12/88

12

3. HAZIR GYMDE RETM VE TEKNOLOJHazr giyim retim aamasnda daha ok insana bamllk mevcuttur. Son yllarda

teknolojinin gelimesi ile otomasyonun bu alanda da kendine yer bulmaya balamas, bu

bamll giderek azaltmaktadr. Bu nedenle de almann bu blmnde hazr giyim

sanayinde retimin ilem basamaklarna yer verilecek ve bukademelerde kullanlan makine ve

tehizatlar hakknda bilgiler verilecektir. Ayrca konfeksiyondaki is aks srasnda kullanlan

makine ve otomatlardaki teknolojik yeniliklere yer verilecektir (10).

Konfeksiyon retiminin temel malzemesi kumatr. Kuman trn belirleyen gramaj,

genilik, desen, hammadde gibi zellikleri yannda sertlik, dkm, sklk, salamlk gibi kalite

zellikleri de, hem kalp yapmnda kullanlan bolluk ve diki paylarn, hem de diki ve t

ilemlerini etkileme bakmndan nemlidirler. Kuma dnda, giysi yardmc hammaddeleri olan

astar, tela, yapkan, biye, dme, fermuar gibi aksesuarlar da, gerek kalite zellikleri, gereksekullanlma biimleri bakmndan teknolojiyi etkiler (14).

3.1. Hazr Giyimde lem BasamaklarKonfeksiyon sektr yap gerei dinamik bir sektrdr, d satm olanaklar yksektir,

rn tr ve retim sekli kolaylkla deitirilebilip pazar koullaryla uyum salayabilme

avantaj vardr. Ancak tekstil sektr iinde en ok hata ve problemlerin kt dal da

konfeksiyondur. nk tm ham ve yardmc maddelerin bir modelde bir araya gelerek, anlam

kazand son retim zinciridir. Konfeksiyon isletmelerinde retimde is ak Sekil 4.1'dekigibidir (10).

Hammadde Girii

Kuma Deposu

Teslim Alma

Kuma Kontrol

Depolama

Kesimhane

Pastal Plan Hazrlama

Pastal Kumann Serimi

Kesim lemi

Tasnif ve Hazrlama

Dikimhane

n hazrlkMontaj


13/88

13

Son lemler

t Blm

t lemleri

Bitim lemleri

Mamlmadde Deposu

Teslim Alma

Kontrol

Depolama

Sevkyat

ekil 3.1.Hazr Giyimde Ak (15)

3.1.1. Hammadde Deposuretimi yaplacak rn iin gerekli olan tm hammaddenin kuma ve yardmc

malzemenin (iplik, tela, aksesuar, dme, fermuar, vb.) depoland yere denir. Kumalar

genellikle binalarn serin, rutubet siz, temiz ve gne snlarn geirmeyen odalarnda

korunurlar. Hammadde deposu imalat ksmnnilk basamadr.

ekil 3.2. retilmeyi Bekleyen Kumalar (14).

Siparilere uygun olarak istenen miktarda kuma ve yardmc malzemeler depolanr.

retecei miktar kadar kuma ve kumaa uygun yardmc malzemeyi seerek depolanmas

gereklidir. Hammadde deposunda kuma ve yardmc malzemelerin kontrol, t denemesi, renk

kontrol, genilik, desen hatas, dokuma hatas ve uzunlukkontrol yaplr. Btn bu deneylerkalite kontrol laboratuarnda yaplr veetiketle belirlenen zellikler yazlr. lgili yere koyulur.


14/88

14

Kuma kontrol srasnda kuma top uzunluu, en kontrol, dokumahatalar, desen kontrol gibi

kontroller yaplr (10).

ekil 3.3. Kuma Kontrol Makineleri (10)

Sekil 3.3'de; kuma dnen merdaneler arasna yerletirilmitir. Kumakontrol srasnda

ani durma, ileri-geri dzgn sarmlar yaplabilir. Baz firmalarn gelitirdikleri otomatik top

isleme ve kuma idare sistemi ile stok kontrol, planlama, optimizasyon, kuma toplarnn

almndan, depoya ve serimboyunca tanmasnn kontrol ve daha sonra para toplarn depoya

geri dnmesini kapsayan kuma islemeyi tmyle otomatikletirecek ekilde tasarlanmtr.

Sistemin merkezi bilgi kontroldr. Bu, main-framei (network yoluyla sipari alm), CAD i

(kesim plannn nispi uzunluu ve yerleim uygunluunun kontrol) ve kuma deposunu

(kumasn hazr bulundurulmas ve top seimi) kapsar. Bu n planlama bilgileri; srekli bir is

aksnn olduu kesimhaneye siparilerin beslenmesini salayarak, l zamanlarn etkin

kontroln mmkn klar. Kumatopu isleme sistemi giysiyi bir btn olarak alabilmek iin;

kumasn yzn, telayve astar semek iin programlanabilir.Tek kat retimde top deitirme

skl olduka yksek olduu iin sistem; doru kullanm dzeni kapsamnda, toplarn

hazrlanmas ve yklenmesi de dhil olmak zere btn top ynetimini optimize etmeye gerek

duyar. Barkodular, kendi kendine alan senkronize statik kuma sericilerinin otomatik ykleme

ve boaltmasna imkn veren sisteme bilgi salar.Depoda kuma toplarnn ubuklar zerinde

aslmas; toplarn birbirine demesinin nlenmesi ve bylece kumalarn arpma sonucu zarar

grmesinin engellenmesi anlamna gelmektedir (10).Konfeksiyon iletmesinde genellikle yardmc malzemelerin bulunduu ayr bir depo

daha mevcuttur. Konfeksiyon mamul zerinde bulunan aksesuarlarn, nihai alcnn kullanm

esnasnda ilevsel olabilmesi ve dayankll asndan iletmeye girdii anda kontrole tabii

tutulmas ve onay aldktan sonra retim blmne verilmesi gerekmektedir. Bu amala bu

depoda konfeksiyon retiminde kullanlan fermuar, dme (tt, kugz, akma dme v.b.),

etiket, dantel, kordon, lastik, tela, ask, poet, koli gibi aksesuarlar depolanr ve bu aksesuarlarn

hem adetsel hem de nitelik asndan kontrolleri yaplr. stenen niteliklere uygun olduu tespit

edilen aksesuarlar retim blmne sevk edilmeye hazr hale gelir (14).


15/88

15

ekil 3.4. Aksesuar ve Malzeme Deposu (14).

3.1.2. Model ve Kalp HazrlamaModel tasarm hayal gc, sezgi ve beceri gerektiren bir almadr. Tasarmcdaki bu

zelliklerin dzeyi iletme baarsn da etkilemektedir. Ayrca modeltasarmcsnn iyi bir kalp

hazrlama eitimi almas ve tasarmn yapt giysileri dikebilme becerisine sahip olmas

gereklidir (16).Modeli belirlemek ve kalb hazrlamak hazr giyimin en nemli altbasaman oluturur.

Kalbn hazrlanmas zel bir eitim ve beceri gerektirir.l listesinin salkl olmas ve kalp

hazrlamada ok nemlidir. En doru ekilde hazrlanm ana (esas) kalplar ve model

uygulanm kalp paralar eitli alet ve makinelerle oaltlabilir(10).

Model blmnde u ilemler yaplmaktadr; giysi tasarm, giysinin/derinin teknik ve

estetik zellikleri, yardmc malzeme, yan ilemler, kalp iin gerekli ller, dikim iin gerekli

ller ve dikim zelliklerini ieren teknik resimlerinin hazrlanmas, teknik kalp hazrl,

kontrol ve onaylanmas,teknik kalp zerine model uygulanmas, rnekmodel dikimi, kontrol

ve onaylanmas, retim iin, teknik izimdeki niteliklerin yan sra seri beden llerini de ieren

tablonun hazrl, ana beden kalbnn serilendirilmesi, serilendirilen ana beden kalbnn

bedenlerine ayrlmas, kontrol, dzenlenmesi ve kesilmesi, beden seri numunelerinin dikilmesi,

kontrol ve onaylanmas, serilendirilen beden kalplarnn kartonlar zerine kopyalanmas,

kontrol, dzeltilmesi ve kesilmesi, sipari adedine uygun olarak kesim plan hazrl iin

asortinin dzenlenmesi, model/deri boyutu ve kalp zellikleri ile beden dalm dikkate

alnarak kesimplannn hazrl ve kesim emrinin dzenlenmesi (16).


16/88

16

3.1.2.1. VaryatrKalplarn byltme ve kltmelerinde kullanlan bir alettir. izilmi bir ana kalptan

srama miktar belirlenerek byltme ve kltmeler yaplr. Varyatr ile alrken nce bir

baksa bedene ait ana ller i arasndaki srama miktar belirlenir.

Varyatr altna byltmenin ve kltmenin yaplaca mulaj paket par smen kad dz

boy iplik dorultusunda ve sabit olarak yerletirilir (Sekil 4.3.). Ana kalp dz boy iplik

dorultusunda kskalarn arasna yerletirilir. Kumanda dmesi yatay ve dikey olarak sfr

numaraya getirilerek ana kalbn kopyas alnr. "Byltme ve kltme ka milimetrelik

yaplacaksa kumanda dmesi ile kalp bu dorultuda (yukar asag ne arkaya) hareket

ettirilerek yeni kalp kartlr(10).

3.1.2.2. Perferatr (Kalp oaltma Aleti)Perferatr; kalp kenarlarn iaretleyerek kalb oaltmada kullanlr. Gvdesinde tek

taraftan tutma kolu olan perferatr, ortas ak, yuvarlak bir tablazerinde bulunur (ekil 3.5).

Perferatr, kalplarn kenarnda delik aarak yrr vebylece iaretleme yapar(10).

ekil 3.5. Perferatr.

Perferatr ile alrken, varyatr de olduu gibi nce ana kalplar hazrlanr. Ana

kalplar, pastal resmi hazrlamak zere dayankl karton muamba gibi malzemeler zerine

yerletirilir. Daha sonra etraf izilir. Kalplar karton zerinden kaldrldktan sonra perferatr

aleti izgilerin zerinden geirilerek delinir. Elde edilen pastal resim, kuma pastallarnn zerineyerletirilerek; kumasn zelliinegre tebeir tozu veya pudra serpilir (Pastal resmi uzun sre

kullanlabilir). Dahasonra snger paras ile btn delikler zer inden geirilir. Bylece btn

iaretler,kalplar kaldrldnda pastal kumasn zerinde kalr.

3.1.2.3. Ruleteitli firmalarn zel olarak gelitirdii bir tekniktir. Hatlar, sivri ulu rulet ile ablon

haline getirilmi kalplarn evresinden geirilerek kat zer ine aktarlr. ablonlar kuma

pastaln zerine ine yardmyla t utturulur ve kumasnkaba kesimi kt ile birlikte yaplr(10).


17/88

17

3.1.2.4. Teksograf AletiPastal resminin oluturulmas iin teksograf isimli bir aletten yararlanlr. Teksograf ile

kalp paralarn 1:5 leinde kltlr ve pastal resimleri oluturulur. Teksograf aletinin ekil

3.6'da grld gibi iki ucubulunur. Ulardan biri kalb klterekizerken dier u kesimi

yapar (10).

ekil 3.6. Teksograf Aleti

3.1.2.5. Bilgisayarl Kalp Hazrlama TeknikleriBilgisayar ekranndaki tasarmlarn kalp haline getirilmesi kalplarn en az fireyi verecek

ekilde yerletirilerek markalama, etiketleme ve kesme talimatlarnnabuklatrlmas bilgisayar

teknolojisi ile hz kazanmaktadr. Hazr giyim ve bilgisayar sektrnn birlikte

gerekletirdikleri (Bilgisayar Destekli Tasarm) CAD ve CAM (Bilgisayar Destekli retim)

sistemleri ile daha seri ve daha az hata ile kalp planlamak retmek mmkn olmutur. 5.

blmde CAD-CAM sistemlerine detayl bir ekilde yer verilmektedir (10).

3.1.3. Kesimhane BlmKesimhane, numune model blm ile dikim arasnda nemli bir kprdr. zellikle

firmann maliyet asndan belki de en kritik operasyonu bu aamada gereklemektedir. nk

oran rnden rne deimekle birlikte, giysi maliyetinin % 50-65 arasndaki ksmn kuma

oluturmaktadr ve kuma kesildikten sonra hata yapld anlalrsa ounlukla bunun geri

dn yoktur. Kesimhanedeki ilemler; (14).

izim (pastal yerletirme), Serim (kuma katlarnn pastal planna gre st ste atlmas), Kesim Tasnif (kesilen paralarn dzenlemesi ve kontrol).Kuman seriminin yapld, pastal resmine gre kaba ve ince kesimleriyaplarak tasnif

edildii blmdr. Kesimhane blmnde kullanlan aletleri suekilde sralayabiliriz (10):

a) Kuma Serme Makineleri

b) Kuma Mandallar ve Kuma Kskalar

c) Tutturucu neler ve Arlklard) t Makas


18/88

18

e) Delme Aletleri

f) plik Geirme Aleti

g) Kuma Kesim Makineleri (yuvarlak, kseli, dik bakl)

h) Etiketleme Makineleri

i) Giyim Paralarn Tutucu Alet

k) plik Geirme Aleti

l) Leke Temizleme Aleti

3.1.3.1. Kuma Serme ve Kesme lemleriKumalarn belli bir dzen iinde masa zer ine ok katl yerletirilmesipastal ilemidir.

Pastal serme ile ilgili baz ilemlerin uygulanmas gereklidir. Model ve kalp hazr lama

blmnden geen kesim fii zerindeki bilgilere gre, pastalserme ilemi yaplr.

Kesim fii zerinde, drop adetleri (44-46 beden aras) belirtilir. Drop adedinegre kumapastal serilerek bu f ise islenir. Ayrca kesilen kumalarn kkrnekleri kesim f isinde islenen

blmn kenarna zmbalanr. Kuma toplarndakidefolu ksmlar karldktan sonra metrajlar

isletme defterine kaydedilir. Defo okfazla ise kuma geri gnderilir.

Kesim ilemi kararlatrlan kumalar ambardan alnarak metrajlarna gre fire

vermeyecek ekilde en az iki bedenin birlikte kesimi planlanarak, pastalserilecek kuma miktar

hesaplanr. Pastal says talebe gre ve eldeki kuma miktarna gre deiir. Eni geni olan

kumalar en alta gelecek ekilde toplar zel Pastal Atma Makinesinde veya elde tek veya ift kat

olarak masa zerine, kumasn kenar, masa kenarna gelecek ekilde soldan saa doru yaylr.Topbitiminde, renk deiiminde ek ve kesik yerlerinde birbirine geme ilemi yaplr. Geirme

ilemi 6 metrelik yaymda, masada bantla iaretli 16 cm.lik blmlere kumasn ek yerleri

birbirine ters ynlerden getirilerek yerletirilir. Pastal Resmiizilirken kumataki geme yerleri

dikkate alnarak kalp hazrlanr. Elleyaplan pastal atmnda, kumalar tek veya ift kat olarak

yaylr. ift en kumalarn ortalarndaki t izleri st ste geldiinde ylma yapmas

(kabarklk)ve kenarlarnn dzgn yerletirilmemesi nedenleriyle Pastal serim genellikle ift kat

olarak yaplr(10).

Masa uzunluu 15-30 metre arasnda atlyenin byklne gre mmkn olduuncauzun tutulmaldr,

Masa ykseklii istenildiinde ayarlanabilir ekilde vidal olmaldr. alacak kiinin boyuna gre ayarlanabilmelidir. Masa ayaklar kesitli veya yuvarlak olabilir. Serme ilemi yaplrken baz kurallara dikkat edilmelidir. Kumalar gerilimsiz ekilde serilmelidir. En az bir kenar masa kenarna akmaldr. Kselerin (kesim ularnn) 90 olmasna dikkat edilmelidir. Ty ve desen ynne dikkat edilmelidir.


19/88

19

stenilen miktarda serildikten sonra, her iki utan 1,5 cm fazlalk verilmelidir.lkemizde en fazla kullanlan yntem genellikle, 2 isinin iki utantutturduklar kumas

ekerek st ste sermesi seklindedir. Serme srasnda kuma esnememelidir. Serim gerginlii ok

nemlidir. Kumasn topsarm gerginlii ve serim gerginlii olmas gerekenden ok ise serimde

pastal atm srasnda atlan kuma katlar kesildikten sonra zerlerindeki gerilimler kalkp,

serbest halde kalacaklar iin boy ksalma sorunu ortaya kacaktr. zellikle rme kumalarda

serim gerginliinin fazla veya dzgnsz olmas sonucunda, kesimden sonra paralarn

boylarnda ksalmalar grlmektedir. Serim ilemi serim arabalar ile yaplmaldr. Bu arabalar

kumasn cinsine, desen veyahav ynne ve sarmsekline gre serim tekniini, gerginliini ve

serim hznayarlayabilmektedir. Serim arabalar; yksek hzlarda, esnetmeden serimsalamakta

ve kesim plan sonlarndaki kayplar da en az seviyeye indirmektedir. Bylece serim verimlilii

ve kalitesi artmaktadr(10).

Kuman zelliine uygun olarak eitli ekillerde serim yaplr:1. Tek tek serim: yz ve tersi ayn olan kumalarda tek tek serim yaplr.

2. Yz yze serim: Ty ve desen yn olan kumalarda yz yze serimiyaplr.

3. Blok serim: Ayn anda ayr serim yaplabilir. (Masa byklne gre)

4. Yz yze kademeli serim: Farkl bedenlerden, farkl sayda retim dnldnde

yz yze kademeli serim yaplr. rnein; 38 beden giyimden 50 adet, 40-42 beden giyimden 75

adet rn retildii durumlarda.

5. Asimetrik serim: Tek tek serim ve i- ie kuma geirme teknii uyguland

durumlarda kullanlr.6. Tek tek kademeli serim: Tersi-yz ayn olan kumalarda ve farklbedenlerden, farkl

sayda retim yaplmas gerektii durumlardakullanlr.

7. Zig-zag serim: Kuma zelliine gre zig-zag serim yaplabilir. Patsalbas ve sonunda

kesim yaplmaz.

8. Tp kuma serimi: rg kumalarn seriminde kullanlr. Kuman ikiyan kapaldr.

Yuvar lak rg makinesinden kt gibi tp halinde ser im yaplr.

9. Katl "U tipi" serim Triko ve rg kumalarn sariminde kullanlr.

10. ki kontrast renkli kuma ser imi: Kareli, izgili, a simetrik kareli, kontrast renkli ve

desenli kumalarda zel kesim masas kullanlarakkesim yaplr(10).

ok eitli ekillerdeki pastal serimleri iin gelitirilen serim masalarunlardr:

1) Kuma Teknesi: Kumalar teknede dnerek kullanlr


20/88

20

ekil 3.7. Kuma Teknesi (10)

2) Kuma asks: Yz yze serim yaplmaz

ekil 3.8. Kuma Asks (10).

Serim ilemi elle veya makineyle yaplabilir (14).

Elle serim; kk iletmelerde kullanlan bir serim eklidir. Bir veya iki ii iki utan

tuttuklar kuma ekerek st ste sererler. Temelde yorucu bir ilemdir.

Makine ile serim; serim ilemini iilikten kurtarmak iin bir takm alet ve makineler

gelitirilmitir. Bunlar:

1) Basit serme makineleri: Genellikle elle itilerek hareket ettirilirler. Masa kenarna

konan raylar zerinde araba hareket ettirilerek serme yaplr. Bu serim eklinde; kuma topu

serim makinesi zerindedir. Kuma, sevk silindiri zerinden getirilerek masa zerine sevk edilir.

Serim makinesi elle itilerek masann iki kenarnda bulunan raylar zerinde hareket eder. Hafif

olmas iin alminyumdan yaplan bu makineler birok kuma katn yz yze veya tek ynlolarak kesim masas zerine sererken kuma kenarlarnn dzgn olmasn salar.

2) Otomatik serme makineleri: Elle itilerek serim yapan makineye bir motor eklentisiyle

otomatik serme arabalar gelitirilmitir (10).

ekil 3.9. Yar Otomatik/Otomatik Serim Makinesi ve Serim lemi (17)

Hazr giyim retiminde en nemli aamalardan birisi de kesim aamasdr.Hazr giyimdekuma pastal boyu uzunluunda, kumasn ty ve desen yn dikkate alnarak st ste serilip


21/88

21

kuma katlarnn zerine pastal plan yerletirilir ve bak,hzar ya da kesim sistemleri ile insan

gc kullanlarak elle kesim ilemi yaplr. Kesilen paralar zerine delme makinesiyle iaretler

konarak, bir giysi oluturacak paralar eslendirilir ve zerlerine numaralar koyulur. Bylece

giysi dikim ilemine hazr olur. Bu ilemde ne kadar dikkatli olunursa olunsun hatal kesimler

olmaktadr(10).

ekil 3.10. Hzar Makinesi ve Kesim Motoru (14).

Kesim srasnda dikkat edilecek konularunlardr;

1) Kesimin hassasiyeti: Eer paralar kalp ekillerinde dzgn olarak kesilmezse

dikildikten sonra beden lleri tutmaz. Bu nedenle kesme ilemi hassas bir ekilde kuma

dzlemine dik olarak yaplmaldr.

2) Dzgn kenarlar (Temiz kenarlar): Kesilmi kuman kenar bilenmemi bak

nedeniyle ypranmamaldr.

3) Erimemi kenarlar: Bak, kumatan geerken srtnmeden kaynaklanan bak

snmas olumaktadr. Ar snma kuman kvrlmasna ve termoplastik lifli kumalarda kuma

kenarlarnn erimesi sonucu kuma kenarlarnn birbirine yapmasna neden olmaktadr.

Yapkan kenarlarn zorlanarak almas kuman ypranmasna neden olur. Ayrca sertlemi

kenarlar giyim srasnda rahatszlk verir. Bunun iin bak keskin olmal, antifzyon kd

kullanmal, gerekiyorsa kesme bann hz drlmeli ve pastal ykseklii azaltlmaldr.

4) Pastaln desteklenmesi: Kesme sistemi hem kuma desteklemeli hem de ban en alt

kat kumaa girmesine izin vermelidir. Serimi yaplan kuman daha nceden kontrolden gemiolmasna ramen kuma hatalarnn tannmas ve dikkat edilmesi gerekir (14).


22/88

22

ekil 3.11. Dik Bakla ve Hzarla Pastal Kesim (14)

Kuma kesildikten sonra dikim hattna girip mamul olmadan nce, bir mamuln tm

paralarnn (beden, kol, yaka, manet vb.) kontrol edilerek paralarnn elendii blm tasnif

blm olarak adlandrlr. Bu noktada montaj yaplacak tm paralar hem kontrol edilir, hem

de hatal olan paralar ayrlarak yerine salam para konulur. Birmodel iin kontrol ileminin

yapld ilk ksmdr. Artk kuma zel olarak o model iin kesilmi ve kontrol balamtr

(18).

3.1.3.2. Kuma Serim ve Kesim lemlerinde Bilgisayarn KullanlmasKesim plan hazrl ilemi srasnda sistem, kullancya istedii model ve bu

modellerden istedii bedenlere ait kalplar istedii ekilde yerletirme olanasalar. Kullanc

ayn anda tm boy kesim plann ekranda grerek kontrol edebilir. Sistem kalplarn

dzgnln (zgye paralel veya dik olmasn), st ste binmemesini, adetlerinin

doruluunu, kalplar ile ilgili nceden belirlenmizel snrlamalarn (kalbn kesim plannda

blnmesi veya blnmemesi, dndrlmesi veya dndrlmemesi gibi) uygulanmasn salar.

Bylelikle en yksek kuma kullanm verimliliini ve kesim kalitesini salayacak yerleim

dzeni hazrlanabilmektedir (10).

ekil 3.12. Kesim Plan Hazrlama


23/88

23

Gnmzde kesimhane de kullanlmaya balanan CAM (cutter) sistemleri ile hz,

tasarruf, ve kalite de ykselme salanabilmektedir. Bu sistemler iin st steyerletirilen kuma

katlar vakumlanarak sktrlr. Bylelikle kuma katlarnnkaymas krmas problemi ortadan

kalkm olur. Sktrlan bu kuma katlar birdik bak tarafndan otomatik olarak kesilmektedir

(10).

Modelhane ilemleri dijit, kalp hazrlama, serileme ve pastal yerletirme zmleri ile

tamamlanr. Hazrlanan pastal mrekkep pskrtmeli izici Alyss sayesinde kaliteli, hassas ve

hzl bir ekilde izilir. stenirse kalplar Contour Karton Kesim Sistemi ile karton zerinde

otomatik kesilebilirve kesilen kalplar zerine istenen not yazlabilir. Ayrca numune retmek

iin kumaa dijital bask da yaplabilir(15).

Kesim ilemi Cutter (Kesici) ad verilen CAM sistemi ile yaplrsa; kesim hassasiyeti,

dzgnl, kalitesi ve kuma kullanm verimlilii artar. Bu sistemde kesim hz, kesim plannagre kontrol edilebilmektedir. Paralar vakum etkisi altnda sktrld iin yksek katlarda

bile ok dzgn kesim yaplabilmektedir. Cutterlar; kuma ve iilik gibi nemli maliyet

unsurlarndan ve zamandan tasarruf saladklar gibi, kesim kalitesinin ve verimliliin de

artmasn salarlar (14).

ekil 3.13. Cutter (Otomatik Kesici)

3.1.4. Dikim lemi ve Kullanlan MakinelerHazr giyim retiminde retim hzn ve kapasitesini belirleyen temel ilem dikimdir.

Kullanlan diki makinelerinin cinsleri, saylar ve hzlar, retim kapasitesini belirler. Diki

ilemi bunun yannda giysinin kalitesini ve dayanklln da belirlemektedir. Dikim srasnda

uygulanan dikim ilemine gre eitli makinelerkullanlarak, dz diki, zincirdiki, overlok gibi

deiik diki trleri uygulanr. Hazr giyimde kullanlan makineler daha seri ve daha ok i


24/88

24

retme sistemi ile imal edilmeleri amalanm, her makinenin tek tip is yapmas hedeflenmitir.

rnein,dme dikme, ilik ama, etek bastrma, overlok yapma vb. gibi... ) (10).

Emek youn bir sektr olan hazr giyim iletmelerinde dikim ilemi, retim srecinin en

nemli aamalarndan birini oluturmaktadr.Bu srete oluan kalite hatalar rn kalitesini ve

retim verimliliini olumsuz ynde etkilemekte, bunun yannda retim maliyetlerinin de

artmasna neden olmaktadr(19).

3.1.4.1. Konfeksiyon Sektrnde Dikim Srecinin PlanlamasSrekli retim sistemlerinde, kitlesel talebin olduu ve retimin birimler halinde

gerekletirildii durumlarda, yksekretim hzyla talebi karlamann yolu montaj hatlarnn

yaplandrlmasdr. Bir rnn ak hatt zerinde retilebilmesi iin toplam i yknn, hatt

hatt oluturan i istasyonlar arasnda olduunca eit bir ekilde datlmas gerekir. Bu amala

montaj ilemini oluturan i eleri, bu i elerinin aldklar sreler ve aralarndaki ncelikilikileri verildiinde, ilerin bir performans ls en iyileecek ekilde, sral i istasyonlarna

atanmas montaj hatt dengeleme problemi olarak tanmlanmaktadr.

Montaj hatlar, bir rnn birok para ve bileenlerinin bir araya getirildii ve bunlarn

zerinde bir takm ilemlerin yapld yerlerdir. Bir montaj hattnn temel zellii, i

paralarnn bir i istasyondan dierine hareket etmesidir. istasyonlarnda bulunan iiler,

kendilerine ait bir veya birka ilemi yaparak, hatta giren yar rnlerin hattn sonundan rn

olarak kmasn salar (20).

Gnmzde, konfeksiyon sektrndeki dikim srecinde bir giysinin retimi montajhatlarnda yaplmaktadr. Hat dengeleme, akc bir retim iin bo zamanlarn en aza

indirgenmesi ve iin alma noktalarna hemen hemen eit olarak taksim edilmesi problemidir.

Montaj hatlar, kitle retiminin nemli bir alt sistemidir. Bu tip sistemler ayrntda farkl olmakla

beraber, temelde birbiri ardna dizilmi i istasyonlarndan oluur. Hammadde ve yar rn

paralar, hat iine, hattn balangcndan veya ara istasyonlardan girerler. Giren paralar bir i

istasyonundan dierine geerek en son istasyondan hatt tamamlanm olarak terk ederler. Bir

montaj hattnn kurulmasnda ulalmak istenen amalar aadaki gibidir (14);

1) Dzenli bir malzeme ak salamak.2) nsan gc kullanmn en st dzeye ulatrmak.3) Makine kapasitelerini en st dzeyde kullanmak.4) lemler iin minimum miktarda sre ve malzeme kullanmak.5) Bo zamanlar veya dengeleme kayplarn en aza indirmek.6) istasyonu saysn en aza indirmek.7) Denge kayplarn, i istasyonlar arasndan dzgn ekilde datmak.8) Var olan tm kstlar, snrlar zorlamadan salamak.9) Hat dengeleme maliyetini en az dzeyde tutmak.


25/88

25

Montaj hatt dengelemenin amalar birbirleriyle elitiklerinden, hepsini birden en st

dzeye ulatrmak olas olmayabilir. Dengelemede ana ama, bu elikilerin gz nne alnarak

en uygun zme ulalmasdr. Bu yaplrken montaj maliyetinin de en kk olmas

salanmaldr. Dengeleme ileminde hesaba katlan etmenler iinde, maliyeti etkileyen tek

deiken, i gcdr. gc yknn dengelenmesinde bavurulabilecek yollarunlardr (14):

1) ki veya daha fazla tezgahta bir ii altrlabilir.2) ki ksa ilem sresi, dierlerinden daha az ise bunlar, bir iiye verilebilir.3) inin yk arttrlabilir.4) iler alma hzlarna gre dizilebilir

3.1.4.2. Dz Diki MakineleriKonfeksiyon iletmesinde dikim ilemi en nemli montaj basamadr. Bu adan bir

kuman dikimini etkileyen nemli faktrleri (diki makinesi ve aksamlar temelinde) sylesralayabiliriz (21);

Diki makinesinin tur says, Transport sistemi, Bask aya, Diki inesi.

3.1.4.2.1. Klasik Dz Diki MakinesiKlasik dz diki makinesiyle dikilen islerde kalite, dorudan isininbecerisine, salna,

moraline ve yorgunluuna baldr. Standart bir kalite iin;mmkn olduunca kalitenin isiye

bamllndan kurtarlmas gerekir. Kalitenin isiye bal olmas, ok iyi bir kalite kontrol

sistemini gerektirir ki bu da ek maliyet demektir. Ayrca bu ballk, gnlk retim adedinin de

deiimine neden olur(10).

ekil 3.14. Dz Diki Makinesi

Dz diki makinesi, rn tipinin deimesi halinde baka bir ilemde de kullanlabilir.

Dz diki makinelerinde ilemin daha uzun zamanda olmas nedeniyleayn kapasitedeki retim

iin otomatlara gre daha fazla makine gerektiinden yerihtiyac da fazla olmaktadr. Dz diki


26/88

26

makinesini kullanabilen bir isi, aynmakineyle genelde her isi dikebilir. Dz diki makineler

inin tamir ve bakmlar daha kolay olup bu is iin zel bir elemana gerek yoktur.

3.1.4.2.2. Modern Diki MakineleriBilgisayarn diki makinelerinde kullanlmasyla mekanik tertibatl makinelerin

problemleri zlmtr. Makineye eklenen bilgisayarn verdii komutla, kumanda kutusu

zerinden durdurma sistemi devreye girerek makineyi durdurur (10).

Makineyi istenen yerde durdurmann iki yolu vardr. Bunlar:

l) nenin altndaki kumasn bitmesini veya seviye kaybetmesini okuyabilen fotosel

tertibatlar,

2) Bilgisayar programyla dikilecek uzunlua uygun, diki saysn ayarlayan tertibatlar.

Bu ilem iin dikilecek uzunluktaki diki says ayarlanr ve bu say bilgisayara yklenir.

Bilgisayar, n alma bilgilerini belleine alr ve daha sonrakidikileri ayn ekilde tekrarlar.

Pekitirmede ileri-geri mekanizmasn altran dabu sistemdir (ekil 3.15).

ekil 3.15. Elektronik Dz Diki Makinesi (10)

Bilgisayar parasnn makineden bamsz olmasyla ayn bilgisayar farkl makinelerde

da kullanlabilir. Kumanda kut usundan salanan dier bir yararda inenin istenen yerde

durdurulabilmesidir. Pedaldan ayak ekilince makine durur. Bu durumda inenin alt konumda

olmas istenir. Bylece kse dnleri, ine ierde olduundan dzgn bir ekilde yaplr.

Otomatik iplik kesiciler, diki plakas altnda olduundan st iplik, ine tarafndan kesici

hizasna getirilir. Pedaldan ayak kalknca, makine yavalar vedurdurma mknats, ine aada

iken devreye girerek makineye durdurur. ki ineli makinelerde, kse dns

salanamayacandan, ayak pedaldanekilince ineler st konumda dururlar. Oysa ine iptalli

ift ineli dz dikimakinelerinde kseye gelindiinde, istenen ine devre d braklarak tek

ineli ekilde alr. Bu tr makineler, iplik kesicilerle donatldklarndan pedaldan ayak

ekilince tek ine yine alt konumdayken makine durur (10).


27/88

27

Dikimin balang ve bitiminde ya da istenen bir yerinde pekitirme ilemi iin makine

transportrnn ileri-geri altrlmasn otomatik olarak yaptrabilengelime salanmtr. Bu

makinelerde makinenin kolu zer ine veya darya mini birbilgisayar yerletirilmitir. Bu

bilgisayarn istenen sayda iler i-geri diki says, isinin isteine gre deil, kumasn cinsine

uygun sayda olacak ekilde yaptrlabilir. Dolaysyla yaplan pekitirme, grnty bozmaz.

lemi bitmi parann bask ayann altndan uzaklatrlmas iin, bask ayann para

zerinden kaldrlmas gereklidir. Bu ilem bilgisayarl makinelerdeotomatik olarak gerekleir.

Makine zer indeki bilgisayardan ilem bitti komutu alan kumanda kutusu, ya bir

elektromknats veya basnl hava dzeneine bal pistonuharekete geir ir. Bunlara bal olan

ayak kaldrma mekanizmas devreye girerek aya yukar kaldrp, dikilmi paray serbest

brakr.

Diki makinesi zerinde bulunan direk-motor, makinedeki her eyi kontrol eden bir

mikrobilgisayar yardmyla, rnein; masura ipliinin bitiini optik olarak kontrol etmekte ve"bitti" sinyali retildii anda makineyi durdurmaktadr. Ayn ekilde dikilen kumasn ka kat

olduu tanmlanabilir ve kat adedi azald anda (veya kenara belli bir mesafe kaldnda)

makinenin durmas salanabilir. Bu kompleks makineler daha az sayda fakat daha usta isiler

gerektirmektedirler.

Klen parti byklkleri ve hzla deimesi gereken retim tipleri, alanlara bu

deien ilemlere kolayca uyma zorunluluu getirmektedir(10).

3.1.4.2.3. Overlok MakinesiKenar temizleme (overlok) dikii, aslnda zincir dikisin deiik birseklidir. zellii birya da iki diki ipliinin kuma kenarn sararak onunsaaklanmasn nlemesidir. Ayn zamanda

kuma paralarnnbirletirilmesi iin de kullanlr (trikolarda, i giyimde).

Birok iplikten oluan birkenar temizlemede dikiinde iyi birelastikiyet grlmektedir.

Kesim kenarlarnn temiz olmas, otomatik bir kesim mekanizmas yardmyla salanabilir.

Sadece baz belirli diki tiplerikullanldnda yeterli bir diki salaml elde edilebilir.

ekil 3.16. plik ve Be plik Overlok Makinesi (10)


28/88

28

Overlok makinelerinde rme ilemi drt ekilde yaplr:

Tek iplikle zincir diki ki iplikle zincir diki iplikle zincir diki Be iplikle zincir diki

Kenar temizleme dikileri ok elastiktir. Kesim kenarnn salaml kullanlan diki

tiplerine gre deiik zellikler gsterir. Kullanlan ipliklerin says (bir ile be ipliktir) ve

kumataki yerleri, diki tipini belirlemektedir. ki ve iplikli kenar sarma dikileri vardr.

Emniyet dikileri ise, kombinasyon dikilerdir. Drt iplikli ya da be iplikli allr(10).

3.1.4.2.4. Diki OtomatlarOtomat: Bir engelin ortadan kaldrlmasyla, herhangi bir dikim ilemini kendi basna

yapan bir sistem grubudur. Otomatlar aadaki gibi snflandrabiliriz(10):

a) Kullanm Yerlerine Gre:

1) Ksa DikiOtomatlar:Dme, ilik, reme otomatlar.

2) Uzun DikiOtomatlar: Uzun kenar otomat.

b)Kumanda Sistemine Gre:

1) Mekanik Kumandallar (Kumanda Kasnakl Makine)

2) Nmerik Kontroll Makineler (Bilgisayara Bagl Kumandallar)

c)Otomasyon Derecesine Gre:

1)Yar Otomatikler: alan kii, ksmen sevk ve kontrol isini yapar.

2)Tam Otomatikler: lemin byk bir ksmn makine yapar. siye sadece makineyi

altrma ve durdurma grevi der.

3)Mekanizma yerleri: Makineye kuma besleme, dikme, kumasn karlmas ve

istiflenmesini kendi yapar.

d)Yaplarna Gre:

1)Tek Amal Otomatlar:Makine tek bir ilem yapabilir: Hep cep dikme gibi.

2)ok Amal Otomatlar: Makine birden fazla ilem yapabilir: Klasik dz diki

makinesiyle birok ilem yaplabilir

Otomatik tesisler in salad avantaj, standart kalitedir. Mamul zerinde istenen kalite

zellikleri, zaten makine zer inde yaplacak ayarlamalarla elde edilir. Oluabilecek hatann

kayna, sadece makine olacandan saptanmas ve giderilmesidaha kolaydr. Bu yntemlerde

kalitenin zellikleri isiye bamllktan kurtarld iin ok iyi bir kalite kontrol sistemine de

gerek yoktur. Elde edilecek gnlk adedin isi randmanndan bamsz olmas da yntemin

avantajlar arasndadr.

Otomatlarn uygulanmas her kapasite iin uygun deildir. Makine fiyatlarnn okyksek olusu nedeniyle ancak belirli bir kapasiteden sonra ekonomik olmaktadr. rn tipi uzun


29/88

29

vadede deimeyen, yksek kapasiteli konfeksiyon isletmesi iin rantabldr. Otomatik tesisin yer

ihtiyac daha fazla olmasna ramen ayn retim miktar iin, daha az makine gereksinimiyle bu

dezavantaj ortadan kalkmaktadr. Dz diki makinesinde alan bir isinin otomatik tesisi

kullanmas zordur. Bu nedenle otomat kullanacak isinin gelmeme durumuna (izin, hastalk gibi

durumlarda) karikinci bir yedek elemann yerletirilmesinde fayda vardr.

Aada hazr giyimde eitli amalarla kullanlan baz otomat ve makinelere yer

verilmektedir (10).

3.1.4.2.5.1. Dme Dikme OtomatDme dikme otomat, kollu diki makinelerinde genellikle tek iplikli zincir diki

prensibiyle alr. Bu otomatlar iki gzl veya gzsz dmelerin dikiminde kullanlr. Sabit

diki saysna gre alan makine bir diki program ile donatlmtr. 6- 40 diki arasnda

programlanabilir (ekil 3.17).

ekil 3.17. Elektronik Dme Dikme Makinesi (10)

Diki program iinde ine milinin yanal hareketinin says belirlidir. nenin bu salnm

hareketi krank milinin yanal hareketi ile salanr. Diki hz 800-1800 bat arasnda bir dikim

hz elde edilir.Kuma tutucusunun kaldrlmas ve otomatn altrlmas, pedallarkullanlarakmekanik biimde ya da ayakta idare edilen elektromekanik veya pnmatik bir ilave ile tertibatla

gerekletirilir. Tm dme dikme makineler inde iplik kesme otomat vardr. Dme dikme

makinesi, otomatik dme sevkine sahip olabilir. Burada birden fazla dme deposu (farkl

renkler iin) olabilir. Otomatik dme ayarlaycsnn sevki ve pozisyonlamas, kuma

tutucusunda olur (10).

3.1.4.2.5.2. lik Ama Otomatlarlik ama otomatlar kullanm alan asndan amar ilii ve konfeksiyon ilii ama

otomatlar (gzl ilik ama makineleri) olarak ikiye ayrlr. Dz diki ilik ama otomatlar alt


30/88

30

transport tertibatna sahiptir. Gzsz dz ilik aarlar. Diki paras boyuna ve enine ynde

hareket eder. Bu tip ilikotomatlarndadikim ileminden sonra ilik kesilir. Kuma tay plakas

belirli biralma basnc altnda, ilik balangc ayn anda kska plakas birbirinden ayrlr ve

kuma gergin halde tutulur.

ekil 3.18. lik Otomat

Diki mekanizmas ayarlanr ve ilik dikilir. Dikiten sonra kuma taycplakas kesim

tertibatna getirilir ve ilik kesilir. Kesim ileminden sonra kska alarak, kuma serbest hale

getirilir. Eksantrik kam, bir dili ift iken ana mil zerine balanmtr. Dilinin oran

deitirildiinde, transportrn hz vedolaysyla diki says iliin diki skl deiir. Ayar

noktas deitirilmesi ile ilikboyu ayarlanr. Gzl ilikmakineleri zincir diki prensibine grealr. Temiz kenarlarasahip ilik iin, dikiten nce ilik kesilir. Kesme blou kesim uzunluuna

gre deiir(10).

lik makineleri ile ilgili baz parametreler: Standart makinelerde en yksek hz 2000

batm/dakikadr. Hzl makinelerde ise 3000-3500 batm/dakikadr. Ancakbatm hz program

bitiminden nce 900 batm/ dakikaya drlmekte ve bylece kesme ve durdurma enerjisi

azaltlmaktadr. Hzn deitirilmesi, mekanik ya da elektriksel yntemlerle olabilmektedir.

lik makinesi, belirli snrlar iinde, farkl uzunluklara sahip ilik boylarna ayarlanabilir.

Kaliteli ve kusursuz bir ilik amak iin kuma bask tertibat gelitirilmelidir. lik ama

makinelerinde iplikler, diki programnn sonunda farkl kuma yzleri stnde kesilmektedir.

Makasn kavrama ve kesme hareketi bir yay yardmyla gerekletirilir ve kuma tutucusunun

kaldrlmasyla balatlr. plik kesildikten sonra diki plakasnn altnda bulunan bir iplik

ekicisi, bir miktar masura ipini eker vebir kesici bak buiplii iliin altnda keser.

3.1.4.2.5.3. Pens OtomatKsa diki otomatdr. Yarm ve tam pens dikilerini salar pens uzunluu ve pens

derinlii ayarlanabilir veya programlanabilir.


31/88

31

3.1.4.2.5.4. Kol Ucu Bastrma OtomatKol ucu bastrma otomat rme giysilerin retiminde kullanlan, makineye yerletirilen

giysi kolunu istenen lde kvrarak diken ve diki kenarlarn temizleyen otomatik iplik kesicili

overlok makinesidir.

3.1.4.2.5.5. Cep OtomatProgramlanabilir cep dikim otomat; bluzlar, gmlekler ve pijamalarda bulunan cepler

iin kullanlr. Tertibat, iyi bir gr salanacak biimde nden yklenmekte ve kvrma,

transport ve dikim blmlerinden olumaktadr. Dikimblmnde tek ineli hzl bir dz diki

makinesi bulunur. Blmler arasnda transport otomatik olarak yaplr (ekil 3.19) (10).

ekil 3.19. Cep Otomat

3.1.4.2.5.6. Etiket DikicilerEtiket dikiciler, giysi zer ine taklan etiketler in drt ya da iki kenarn zig zag veya dz

diki ile diken makineler olup programlanabilir dikme zellikleri ile deiik boyut ve

ekillerdeki etiketleri dikebilmektedir (10).

3.1.4.2.5.7. Punteriz MakinesiJeans kumalarda, ilik baslarnda, kemer kprlerinde, i amarlarndasalamlatrma

ilemi olarak tanmlayabileceimiz ilemin yapld makinelerdir.Bilgisayar kontroll yaplan

bu ilem ok farkl diki programlar iermektedir (ilik ucu punterizi, jeans vs) (ekil 3.20).


32/88

32

ekil 3.20.Elektronik Punteriz Makinesi (10)

3.1.4.2.5.8. Zincir Diki MakinesiZincir diki ilemi yapan makinede bir ine mevcuttur. Diki boyu 3,5-7mm arasndadr.

plik says ikidir. Pantolon, elbise etek ularnda kullanlabilir(10).

ekil 3.21. Dz Yatak Tekne ift Zincir Diki Makinesi

3.1.4.2.5.9. Silindir Yatak 4 ne plik Kesicili ift Zincir Diki MakinesiDrt ineli sekiz iplikli, 7-17mm diki boyu bulunan, pantolon, sort vs. de kemer

ksmnda kullanlan diki makinesidir (Sekil 4.20.) (10).

ekil 3.22. Silindir Yatak 4 ne plik Kesicili ift Zincir Diki Makinesi


33/88

33

3.1.4.2.5.10. Elektronik Cep Fleto Diki OtomatErgonomiktasarm, kolay kullanml, elektronik program panelli, grafikgstergeli dijital

ekran, otomatik yalama sistemi, balangta ve bitite ileri-geri zig zag ve sk diki zellii, alt

iplik bitimini gsteren fotosel sistemi, otomatik pens gerdiricili, otomatik bak boyu ayarlamal,

ine aral 12 mm(8-20mm), otomatik iplik kesmeli, dijital gsterge paneli, tek fleto ift fleto

dikebilme zellii ile ceketcebinin u ksmna ince erit kuma geirme ilemini salar (10).

ekil 3.23. Elektronik Cep Fleto Diki Otomat (10)

3.1.5. tPresKonfeksiyon retiminde kk paralar nceden hazrlanp, daha sonra byk paralara

eklenir. Kk paralarn hazrlanmas srasnda yaplan t, ounlukladiki ama, yaptrma

ve dzgnletirme amacyla yaplr. Bu t ilemlerine ara tleme denir. Giysi bittikten sonra,

giysiye biim vermek iin "son t" dediimizt ilemi yaplr. Bu is iin, giysinin eidine

gre t makineleri, presler, el tleri,buharl tler ve daha birok t eidi kullanlr (10).

t-pres blmler inde en sk rastlanan sorun, yzeyin t etkisi ileparlamasdr. Bu

sorun en ok ceplerde, yakalarda, kenarlarda ve diki blgeler inde grlr. Koyu renkli

kumalarda par lama daha fazla gze batar. Sararma veparlamay nlemek iin teflon altlk

kullanm nerilir. Konfeksiyon retiminde presleme ok nemlidir. Her kuma iin aynpresleme koullar ve teknikleri kullanlmaz. Baz kumalar presler kilitlenerek ve kuvvetli buhar

ver ilerek, bazlar presler kilitlenerek ve hafif buhar ver ilerek, bazlar ise presler kilitlenmeden

buhar ver ilerek allr. Farkl kumalarda, o kumaa uygulanacak presleme ve buharlama

sekline gre deney yaplmaldr. Bunun iin enaz 30x30 cm boyutlarnda rnekler kesilip uygun

pres ve buharlamadan sonra soutulup boyut deiimi llerek deerlendirme yaplr. Giysinin

dikim kalitesi ve bitmi grnm zer inde preslemenin doru yaplm olmasnn nemi

byktr.


34/88

34

rme kumalardan retilen giysilerin tlenmesinde esnetilmemesine dikkat edilmelidir.

rnek olarak ribana kumalardan retilen giysilerde sadece gerilimsiz olarak buhar verilmelidir

(14).

ekil 3.24. Son t lemi

3.1.5.1. t eitleriHazr giyim sanayinde t eitleri:

El tleri: hazr giyim sanayinde genellikle perakende sat maazalarnda ve model

blmnde kullanlr. Ayrca baz atlyelerde de sanayi tipi el tleri kullanlr.

ekil 3.25.Sanayi Tipi El ts (10)

Sanayi tleri: hazr giyim sanayinde seri retimin yapld aamalarda ara tleme

veya son tleme ilemlerinde kullanlr. t makineleri, pres tler, t otomatlar ve robot

tler olarak snflandrlr.

3.1.5.1.1. t MakineleriGnmzde hazr giyim sanayinde en az kullanlan sistemlerdir. Emek younbir alma

gerektirmektedir. Buharlama, presleme, soutma sreler i eleman tarafndan belirlenmektedir.

Buda yaplan ilemlerin birbirine uymamasna dolays ile kalitenin bozuk olmasna neden


35/88

35

olmaktadr. tleme parametreleri her kuma tr iin ayarlanamadndan her kuma iin

kullanm elver isli deildir(10).

ekil 3.26. Konveyr t Makinesi

3.1.5.1.2. Pres tlertleme parametreleri mekanik olarak makine tarafnda kontrol edildiinden elemann

ise olan etki bir nceki sisteme gre daha azalmtr. Fakat mekanik aksamlardaki anmalar

yaplan ayarlarn zamanla bozulmasna neden olmaktadr. Bu da yaplan isin kalitesine

etkilemektedir. Bu sistemler daha ok son tlemede kullanlmaktadr.

Sekil 3.27. Beden Presi


36/88

36

3.1.5.1.3. t Otomatlartleme ileminde elemann grevi sadece rnn t istasyonuna yerletirmektir.

tleme parametreler i bilgisayar l bir sistem yardm ile ayarlanabilmektedir. tleme is aks

bu sistem tarafndan kontrol edilmektedir. tleme parametreleri her kuma tr iin kolaylkla

ayarlanabilmektedir. Bu sistemler gnmzde hzla yaygnlamaktadr. Bu tr sistemlerde bir

eleman iki t otomatn kontrol edebilir. Tek dezavantajlar fiyatlarnn ve yedek paralarnn

pahal olmasdr (ekil 4.30) (10).

ekil 3.28. Bilgisayarl ift Paa t Presi

3.1.5.1.4. Robot t ve SistemleriGnmzde genellikle erkek ceketi, pantolonu ve gmleinin tlenmesinde kullanlan

bu sistemlerde gerek tlemeden nce, gerekse tlemeden sonra tlenmi rnlerin t anmas

sistem tarafndangerekletirilmektedir. Yani t otomatlarna bir ykleme, boaltma ve tasma

istasyonlar eklenmitir (10).

ekil 3.29. Pantolon Robot t


37/88

37

3.1.6. Kalite Kontrolretimde ortaya kan hatalar rn kalitesini ve retim verimliliini olumsuz ynde

etkilemekte, ayn zamanda retim maliyetlerinin artmasna neden olmaktadr. Bu nedenle

iletmelerdekalite birimlerinin, ncelikle kalite hatalarnnortaya kmasn nlemek amacyla

almalar yapmas gerekmektedir. Kalite birimlerinin daha sonraki faaliyetleri ise alnan tm

nlemlere ramen eer retimde bir hata karsabu hatann en ksa zamanda fark edilmesini

salamak ve hatay yok etmek iin faaliyetlerde bulunmak olarak zetlenebilir. Bu faaliyetler

iyiletirme faaliyetleri olarak isimlendirilmektedir (22).

Konfeksiyon retiminde dikim srasnda kaliteyi etkileyen faktrler; model, ilem,

igren, makine, malzeme, yntem,alma ortam ve tekrar saysolmak zere sekiz ana balk

altndatoplanabilir. Aratrma srasnda istatistikselanalizlerde kolaylk salamasiin deiken

faktrleri mmkn olabildiince azaltmak amalanmtr. Bu nedenle tek modelde alma

yaplmaskararlatrlmtr. Bylelikle model, malzeme ve yntem sabit tutulmutur. almaayn iyerinde ve ard ardna alma gnlerinde gerekletirilmitir, alma ortam sabit olduu

iin ortam koullarnn deimedii kabul edilmitir.almada konfeksiyon retiminde dikim

srasnda kaliteyi etkiledii dnlendier faktrlerden ilem, igren,makine ve tekrar says

faktrlerinin dikim aamasndaki rnn kalite dzeyine etkileri aratrlmtr (22).

Elde edilen rn, en son kalite kontrolnden geirilerek, hatal yerleri saptanr. Baz

firmalarda son kontrolden nce, ilem ii kontroller yapan, ara kontrolekipleri de vardr. Kontrol

sonucu saptanan hatalardan dzeltilebilir olanlarn onarm yoluna gidilir. Dzeltilemeyecek

hatalar varsa, bu rnlerin, hatal rn olarak indirimli fiyatla satlarak deerlendirilmelerisalanr. Kalite kontrolnden geen rnler, cinslerine gre ya paketlenerek veya asklara

aslarak pazarlanr(10).

Konfeksiyon isletmelerinde retim srecinde rnde oluan hatalar; rn kalitesini

bozmakta, retim verimliliini olumsuz ynde etkilemekte ve retim maliyetlerini artrmaktadr.

isletmelerde retim maliyetlerini drmek iin kalite maliyetlerini drmek ve hatalarn

olumasn nlemek gerekmektedir. Dikim, konfeksiyon isletmelerinde retim srecinde nemli

bir yer tutmaktadr. Diki ilemleri, bir konfeksiyon rnnn maliyetindeki isilik maliyetinin

%80ini oluturmaktadr(23).

letmede kalite kontrolnn yararlar (24) :

Mamul rn kalite dzeyinin ykselmesine, Son kontrolde ilerin geri evrilmemesine, Sat maazalarnda ikayetlerin azalmasna, Firma prestijinin artmasna, Dikiteki almalarn kolaylamasna, Tamir ilerinin azalmasna, Personel moralinin ykselmesine ve dolaysyla, Maliyetin dmesine neden olur.


38/88

38

3.1.7. Paketleme-Tama-Depolama3.1.7.1. PaketlemeHazr giyim sektrnde rasyonel almann ana prensiplerinden biri de paketleme

(ambalajlama)dr. Paketleme biryandan maliyeti, dier yandan da sats etkileyen bir unsurdur.

Paketlemenin albenisi ve reklm fonksiyonu konteynrlara bile sramdurumdadr. Kuskusuz

bu noktada paketlemenin form ve ierii ile ilgili aklamalarn yan sra mallarn mterilere

hasarsz iletilmesi kaygs da nemli rol oynamaktadr. Ayrca bu konuda zellikle ihracat

paketlemelerinde ISO standartlarna uyma zorunluluu da bulunmaktadr (25).

Hazr hale gelen giysiler paketlenir, ambalajlanr veya istee bal olarak kutulanr.

Paketleme ileminin amac; giysilerin bedenini, rengini, cinsini vb. zelliklerini belirlemek,

dzgn ve net grnmesini salamak, giysilerin kirlenmesini ve ypranmasn nlemek,

mterinin istedii ekilde ulamasn salamaktr. Paketleme ilemi yaplrken genellikle

kullanlan malzemeler unlardr:Katlama kartonu, fiyat kart etiketi, kart etiketi, engelli ine,stiker, klk, ask, effaf kad, poet, koli (karton), koli band, ember (koli iin), koli st

bilgi kaddr. Paketleme yaplrken dikkat edilmesi gereken noktalar (25):

Kumalarn cinslerinin ayn olmasna, Renklerin birbiriyle ayn olmasna, Bedenlerinin birbiriyle ayn olmasna stenen llerle rnn ayn olmasna, tsnn dzgn olmasna,

Aksesuar olarak kullanlan malzemelerin doru olarak kullanlmasna, Kullanlan kart etiketlerinin doru olmasna, Katlamann dzgn ekilde olmasna, Katlama esnasnda maln iinde ip, ine vb. eylerin kalmamasna, Doru poetlerin kullanlmasna, Asorti saylarnn doru olmasna, Diki tekniive kullanlan ipliin uygunluuna, Koli st bilgi kadndaki bilgilerin doru olmasna, Koli-poet llerinin, iine konacak maln llerine uygun olmasna dikkat

edilir.

retilen mallarn paketlenmesi; mterinin (alc firmann) isteidorultusunda yaplr.

retici firma kendi isteine gre paketleme yapamaz. Bunun iin mteri, mal retici firmaya

verirken istedii paketleme detay hakknda bilgilervermek zorundadr. retici firmada bu ver

ilen bilgilere uymak zorundadr. Ayrca paketleme sekli, maln cinsine gre de (dokuma

kumatan ya da rme kumatan yaplm olmas) farkllk gsterebilir. Fakat genelde ayndr.

Paketleme ilemi yaplmadan nce mallar dzgn iyi bir ekilde tlenmelidir. Daha sonra

katlanmas mmkn olan giysiler eitli katlama teknikleri kullanarak paketlenir.


39/88

39

ekil 3.30. Paketleme eitleri (14)

Erkek giyiminin vazgeilmez unsurlarndan biri olan gmlek, hazr giyim rnleri iinde

zel bir neme sahiptir. Hazr giyim sektrnde gmlek retiminde kullanlan katlama ve

paketleme ilemlerinde teknolojik adan gelien byk isletmelerde zellikle otomatik

katlayclar kullanlmaktadr. Fakat henz o asamaya gelemeyen kk isletmelerde ise,

gmlekler insan gc kullanlarak elde katlanp paketlenmektedir. Burada otomatik katlayclar

kullanmaktaki en nemli ama, grnmde kalite ve igcnde verimlilik salamaktr. Gmlekte

otomatik katlaycnn zer ine karton konur ve gmlek katlanr.Fakat henz gelimemi kk

isletmelerde ise katlama ilemi makine tarafndan deil de, paketleme blmnde alan

insanlar tarafndan yaplmaktadr(10).

3.1.7.2. Tama ve Depolamaretim aamasnda dzeni salamak iin otomatik tayc sistemlerkullanlmaktadr. Bu

tr sistemlerde tasma ilemi, bilgisayar kontrolnde, lazer taraycdan yararlanlarak chp-code

veya bar-code teknolojisi ile ynlendirilir. Bu bilgiler kaliteyi salamada, problem olan

blmlerin belirlenmesinde ve gerekenparalarn tamirini kolaylatrmaktadr.

retim aamalar ekrandan kolayca izlendii iin retim adedi, retim zaman, defolu

rn, hatal retim yapan personel, tamir edilen rn deerleri her an tespit edilebilir. Tayc

sistemler retimi tamamlanan ve paketlenen giysileri aktarr, zaman geldiinde de teleskopikhatlar ile trlara yklemede yardm eder. Bunlar kalite kontrol artrmaya, imalat maliyetini ve

zamannazaltmay salar(10).


40/88

40

ekil 3.31. Konveyrler (10)

ekil 3.31'de gsterildii gibi modern konveyr sistemi saatte 10 bin para ayklama

kapasiteli konveyrler, giyimcilere ver imli mekn kullanm vegiyeceklerin ayklama ve abuk

datm gibi zmler sunmaktadr. Herhangi bir giyecek imalattan sevkiyat aamasna kadar

her an bulunduu yerde tespit edilebilmektedir. Bylelikle imalat konusunda esnek kararlar ve

gvenli prosedrler takip edilebilmektedir. Muhtemel imalat hatalarnn tip ve yer inin

bilgisayarda grafik gsterge olarak kontrol odasndan bakm personeline aktarld ebeke

sisteminde, her bir rn barkodlanabilmektedir (10).Baz rnler mteri tarafndan askl deil de kolili olarak ambalajlanm istendiinde

kolileme yaplr. Kolilerde istenen beden-adet oranlar salanr ve kapatlp koli st adres

tantm bildirim etiketi yaptrlr (14).

ekil 3.32. Sevk-Tama ekilleri


41/88

41

3.2. Hazr Giyim Sanayisinde Cad-Cam SistemleriGnmzde; kalite, moda ve fiyatn konfeksiyon rnlerinin rekabet gcn belirleyen

faktrler olduu bir gerektir. Pazar sans bu unsur biraraya getirilebilirse artmaktadr. Sz

edilen kalite, moda ve fiyat kriterlerinin yan sra firmalar etkileyen bir faktrde termin sresine

ballktr. nsan emeinin youn olduu konfeksiyon sektrnde kiiler in performansna bal

olarak; verimlilik ve kalite faktrleri de deikenlik gster ir, is aks ierisindeinsan emeinin

katksn azaltmak; dolaysyla daha verimli ve kaliteli bir alma ortam oluturmak amacyla

bilgisayar destekli sistemlerin kullanmyaygnlamaktadr(10).

CAD/ CAM; gelecein fabrikas olarak "Computer Entegrated Manufacturing- CIM"

kavramnn teknolojik alt yapsn oluturur. Geleneksel iletme yapsnda; ayr iki fonksiyon

olarak farkl departmanlar tarafndan yrtlen tasarm ve retim, bilgisayar uygulamalarnn

yaygnlamas ile birlikte i ie gemi btnleme yoluna girmitir.

CAD "Computer Aided Dizayn- Bilgisayar Destekli Tasarm"; bir tasarmnoluturulmas, dzeltilmesi, iyiletirilmesi, zmlenmesi ve sunulmas iin bilgisayar

olanaklarnn kullanlmasdr.

CAM ise; "Computer Aided Manufacture-Bilgisayar Destekli retim"; iletmelerde

malzeme ak, retim makinelerinde i ak planlamas, ynetimi ve kontrolnde

bilgisayarlarnn kullanmdr.

CAD, bilgisayar yardmyla bir rnn biimlendirilmesini ifade eder. CAD sistemleri;

dokuma, rme, bask kuma yzeylerinin renk ve desen asndan tasarlanmas ile hazr giyim

sanayinde giysi model tasarm, kalp hazrlama, CAM ise, kalp serileme ve kesim planhazrlama aamalarnda kullanlmaktadr. CAD grubu iine; bilgisayarl renk, rme-dokuma

tekstil yzeyi, bask- naks deseni, model ve tasarm ile kalpserileme ve kesim plan hazrlama

sistemleri girmektedir.

CAM, bilgisayar yardmyla insandan kaynaklanan hata paynn en aza indirilmesi ile

yaplan retimi ifade eder. Bu programlarda bilgisayarn dorudan makineleri ya da paralar

kontrol etmesi ile retim salamas mmkndr. rme ve dokumakumalarn yzey ve desen

tasarm CAD sistemi yapldktan sonra, CAM sayesinde kumalarn istenilen tasarm

zelliklerine uygun olarak makine tarafndan yaplan retimin kontrol salanmaktadr. Hazr

giyim sektrnde de kuma kesiminde dikimhane ierisindeki retim istasyonlarna i

gnderilmesinde, diki makinelerinin fonksiyonlarnn ynlendirilmesinde CAM sistemlerinden

yararlanlmaktadr. CAMgrubu iine; bilgisayarl iplik, rme-dokuma, terbiye, diki makineleri,

kuma serim vekesim sistemleri, hazr giyim retim aamalarnda kullanlan tayc sistemler ve

naks makineleri girmektedir.

Hazr giyim sektrnde CAD tm ile birbirinden farkl alanda kullanlr; Moda stiller

inin tasarmn amalayan, "Yaratc moda tasarm" ve Kalphazrlama, dzenleme ve serileme

iin " Teknik kalp tasarm" olmak zere ikialanda kullanlr(10).


42/88

42

amzda, zellikle son on yl ierisindeki teknolojik gelimeler,sanayinin her alannda

olduu gibi, konfeksiyon sektrnde de bilgisayar sistemlerinin kullanlmasna geni olanak

salanmtr. nsan emeinin youn olduu konfeksiyon sektrnde, kiilerin performansna

bal olarak ver imlilik ve kalite faktrleri de deikenlik gsterir. aks ierisinde insan

emeininkatksn azaltmak, dolaysyla daha verimli ve kaliteli bir alma ortamoluturmak

amacyla, bilgisayar destekli sistemlerin kullanm yaygnlamtr.

Bilgisayar sistemleri; tasarmcnn yaratcl nndeki tm snrlar kaldrarak, her trl

kuma, desen ve model tasarmna olanak salar. Sistem fonksiyonlarn kullanarak izim yolu

ile tasarmlar yaplabildii gibi, hazr olan tasarmlar izim, fotoraf veya materyal zerinden

tarayc scanner ya da bir kamera dzenei ile sisteme aktarlabilir. Desenin izimi

tamamlandktan sonra renklendirmesi yaplr. Sistem ier isindeki renkler tek basna

kullanlabilecei gibi, renk skalas zer inde yer alan renkler birbiriyle istenilen oranlarda

kartrlarak tonlama yaplabilir. Bu da, yaklak 16 milyonluk bir renk paleti ve her trl izimve boyama aletiyle alma olana salar .

Model tasarmna gemeden nce, kullanlacak desenler elde edilir. Manyetik bir alan

zerinde alan zel bir kalem yardmyla, kt zerinde izim yapyor gibi ekranda izim

yaplabilir. Bu ekilde hazrlanan desen bir imi byltlp kltlerek, dndrlerek veya

paralanarak rapor elde edilir. Daha sonra bu rapor istee bal olarak dzenlenerek desen

oluturulur. Bilgisayar kullanlmadan yaplan almalarda, desenin sonucunu grebilmek iin

eskiz almalar yaplr. Bask deseniyse, negatif hazrlanr, ablona ekilir veya desen silindiri

hazrlanr. stenilen renklerle kuma zer ine baslr. Naks deseniyse, diskete hazrlanr, kumast ne isleme yaplr. Tm bu almalar olduka fazla emek, vakit ve masraf ister. Oysa bask

iin negatif, kalp, desen silindirleri; nak iin disket hazrlamakszn, ok ksa bir srede

bilgisayarla desen hazrlanp, renklendirilerek sonu hakknda fikir sahibi olunur. Daha sonra

beenilen desen hazrlatlr.

Hazrlanan desenler modellere uygulanr. Bylece tasarmn ve teknolojinin snrsz

olanaklarndan yararlanarak, kesip dikmeye gerek kalmakszn, bir modeli en gzel gsteren

renkler ve desenler veya bir deseni ne karan modeller grlebilir.

Ekranda yer alan desenin veya modelin yazcdan renkli olarak rneialnabilir. Ancak

ekrandaki tm renklerin aynsn yazcdan alabilmek, gnmz teknolojisinde henz mmkn

deildir. Tasarmda bilgisayar sistemlerinin bilinli bir ekilde kullanlmas gz ard

edilemeyecek oranda vakit, emek ve para tasarrufu salar (10).

3.2.1. CAD Sistemlerinin Ana BirimleriTemel olarak, hazr giyimde; kalp hazrlama, model uygulama, kalp ekillendirme,

kesim plan hazr lama ve izdirme ilemleri iin kullanlan CAD sistemleri, ana elemann

birlemesi ile oluur.


43/88

43

3.2.1.1. Saysallatrc-Tanmlayc (Digitizer)Sistemin ilk halkasdr. Hazr kalplarn bilgisayara aktarlmasn salar.Yaklak olarak

1.5 m genilik ve 1 m yksekliinde iki boyutlu ok hassas alglayc cihazlardr. Cihaza bal

olan "cursor" ad verilen alglayc ucun cihazzer indeki pozisyonu elektronik olarak hesaplanr

ve dijital sinyale evrilerek X, Y koordinatlar olarak bilgisayara aktarlr. Bu ilem genellikle

digitizer ile gerekleir (10).

Digitizer'deki gelime, kalb kartan kiinin normal bir kat zerinde alyor gibi

digitizer masasn serbeste kullanmas ynnde olmutur.Elektronik bir kalem yardmyla (baz

sistemlerde kablosuz kalem) kalp tanmlanmaktadr. Kse noktalar tek bir nokta ile erisel

izgiler eri zerinden gidilerek sisteme girilir. Bu ilemler yaplrken yaplan isin grnts

annda ekrandan takip edilir, bylece digitizerden kalb girerken herhangi bir hata yaplmas

nlenmi olur. Bu sistem kalb hazrlayan kiiye olduka byk bir yardmda bulunmakta

ilemleri kolaylatrmakta ve kalp karma annda ekran vastas ile lm yapabilme imknsalamaktadr. Kalp hazrlama ilemi srasnda zaten ekranda grnt halini ald iin

ekstradan kalb sisteme tanmlama ilemi ortadan kaldrlm olur. Bu avantajlarn yannda

ekrann digitizere baml kalmas baka bir ilemin yaplmasn engellemektedir ki buda

dezavantajdr. ncelenen tm sistemlerde bu zellii tayan digitizerlere rastlanmtr. Bunlar;

Assyst "Assyshape" Gerber "Gerber Sillhoutte" Investronica "Invesdesigner"

Lectra "Free Line" Microdynamics "MicroDraft" Schima Seiki "PGM3" dr.

3.2.1.2. alma stasyonu (Workstation)Sistemin ikinci ve temel halkasdr. Bir bilgisayar ve ona bal olan evre birimlerini

simgeler. Bu bilgisayar istasyonunda saysallatrcdan girilmi olankalplar kontrol edilir veya

sistem fonksiyonlar kullanlarak sfrdan kalp izimi yaplr. stenilen lm tablosuna gre

kalplar byltlp-kltlr, ardndan tamamlanm olan kalp ve kuma zelliklerine gre

ekranda minyatr bir grnt zerinde en uygun yerleim bulunana dek, seilen kalplar kuma

zerine yerletirilir. Ayrca tm raporlama, minyatrler alma, iletiim, hazrlk gibi ilemler bu

ana merkezde yaplr (10).

Workstation'larda yaplan ilemler unlardr;

Ekranda kalp yaratmak Kalp zerinde model uygulamak, Kalplarn dier bedenlerde oaltlmas; stenilen kuma eninde, zelliklerinde asorti plannda pastal resmi hazrlama.


44/88

44

Workstation'larda rastlanan yenilikler, ekranda geometrik ekillerden hareketle temel

kalp oluturma ilemlerini kolaylatrma ynnde olmutur.

Dolaysyla grafik ekran kullanm yaygnlam, bu sayede ekranda izgi izebilme

yetenei arttrlmtr. Firmalarn ovlar daha ok bu konu ile ilgili olmutur. Temel kalptan

dier kalplar ve modelleri yaratma ilemleri basitlemi ve hzlanmtr.

Yeni bir model ya da kalp girildiinde nceden serilendirmi paralara benzeterek

annda otomatikman serilendirme imkn salanmtr. Hemen hemen tmfirmalarn Windows

tekniine gemeleri ile ekranda alma halinde iken deiik sayfalan ekrana getirebilme

yetenei salanmtr. Bu zellik ezellikle pastal hazrlama ileminde faydaldr. Pastal hazr

lama srasnda deiiklikleri Windows ileekranda grp dzeltme imkn ya da nceden yaplan

pastal yine ekrana arp onu grebilme imkn salamaktadr. Ayrca klavye kullanm

azaltlarakyaplacak ilemi kolaylatrmay salayan zerinde alt menleri ve iaretleri bulunan

"tracker ball" adyla minyatr klavyeler devreye girmitir (10).

3.2.1.3. izici ( Plotter)Sistemin nc halkasdr. istasyonunda oluturulan kalp ve kesimplanlar, bu

cihazn yardmyla 1 :1 veya istenilen llerde kat zer ine aktarlarak kullanma alnr. Hazr

giyimde kullanlan iziciler en az 150 cmeninde olmal ve normalden ok daha uzun izimleri

(15-18 m) hatasz olarakyaplabilmektedir. ki tr izici cihaz vardr. Bunlardan bir incisi; bir

kalemi, iki adet motor ile mekanik olarak istenilen koordinatlara hareket ettirerek izim yapan

kalemli izicilerdir. Gnmzde kullanlan iziciler genellikle bu trdendir.Son birka yldr, arama esasyla izim yapan ve bir tarama ileminde sabit bir mesafeyi

izen (8-10 mm boy) mrekkep pskrtmeli iziciler (ink-jet plotter) de kullanlmaya

balanmtr (10).

Plotter'larda izim hzn arttrma ynnde gelimeler kaydedilmitir. Ancak gzlenen

sudur ki; retim balangtan itibaren link balants ile sonuna kadaroperasyonlar arka arkaya

dizmeye devam ettii iin ileride iletmeler plotterdan pastal resmi almak zorunda

kalmayacaklardr. nk Cutter'ler in kullanmnnyaygnlamas ile pastal ekli hafzadan direk

serim zerine alnacak ve kesimilemi pastal resminin bir kat zerinde olmasn gerektirmeden

gerekletir ilecektir. Hazrlanan kalplar istenilen kalnlktaki ktlara hatta kartona

izebilmekte ya da daha iyisi keserek karabilmektedir. Bu kalplar ise daha ok numune

hazrlama ilemlerinde kullanlacaktr. Bylece kesim hassasiyeti de minimum dzeye ulat

iin giysi llerinin uygunluusalanacaktr. Bununla ilgili olarak;

Assyst'in kendi rettii plotteri bulunmamaktadr. Gerber "Accu PlotlOO", kalem izicili plotterdr."Accu Jet510" ok yksek hzl

pskrtmeli sistemle kalemi bir lestiren tek ve en gelimi yeni plotterdir. "Accu Plot700-

VHD-CXS" ise hem izim hem de kesim yapabilen plotterdir (ekil 5.2)

Investronica'da kalemli alan Inves Plot P 2000" Kalemli alan hem izim


45/88

45

hem de kesim yapabilen " Inves Plot TM6" ve pskrtmeli plotter "Inves Plot TR1A" dr.

Lectra'nn kalem izicili "Automatic Plotter" xy plotter iin "FLCUTTER" i Microdynamics'in pskrtmeli 'Microjet Plotter" Shime Seiki'nin "Shima XY Plotter" bulunmaktadr.

ekil 3.33. izici

ekil 3.34. CAD Sistemlerinin Ana Birimleri

3.2.2. Konfeksiyonda CAD Sistemlerinin KullanmCAD sistemleri aadaki alanlarda kullanlr:

Tasarm (kuma, desen, model) Kalp hazrlama ve serileme Kesim plan yerletirme ve izdirme

3.2.2.1. TasarmTasarm, zihinsel bir gayret ve sanatsal heyecanlar dorultusunda gelien, hayal edilen

formun bir maksada hizmet edecek ve yaratc zellikte olacak ekilde resmedilmesi veya

amacna uygun bir ekilde ifadelendiriliidir. Tekstil tasarmcs genelde serbest bir sanatdr ve

dokuma kuma ya da bask kuma zerinde uzmanlaabilir. Her iki durumda da kuman

kullanlaca alanda n eitim almalar gereklidir.

Hazr giyim retiminde rnn ve retimin temel zelliklerinin belirlenmesi model

blmnde gerekleir. Bu blmde, modelin kalplarhazrlanarak rnek model ret imi yaplr.rnek model onaylandktan sonra modele ait kalplar dier bedenlerin elde edilmesi iin


46/88

46

serilendirilir. Bu aamadabir modelin eitli beden byklklerine gre n, arka, kol, yaka,

manet, roba gibi paralar tek tek serilendirilir.

Bir siparite ortalama 5 beden olduu gz nne alnrsa; sezon boyunca ok sayda

kalbn hazrlanmas gerekecektir. Kalplar tarafndan hazrlanan bukalplar, daha sonra tek tek

kartonla

2 Konfeksiyon

Documents

Transcript of 2 Konfeksiyon