Trang số 1/126

Baøi 1 :

1. NGUYEÂN LYÙ CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ

- TIA PHOÙNG XAÏ XUYEÂN QUA CHI TIEÁT TAÙC DUÏNG LEÂN PHIM TAÏO

RA AÛNH KEÁT CAÁU CUAÛ VAÄT LIEÄU.

- SÖÏ THAY ÑOÅI CHIEÀU DAØI ÑÖÔØNG TRUYEÀN SEÕ TAÏO RA CHEÂNH

LEÄCH ÑOÄ ÑEN TREÂN PHIM .

Trang số 2/126

2. ÖÙNG DUÏNG CUAÛ CHUÏP AÛNH PHOÙNG XA

- LAØ PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TRA CÔ BAÛN NHAÁT HIEÄN NAY

- DUØNG CHO CAÙC LOAÏI VAÄT REØN, ÑUÙC, MOÁI HAØN ...

3. ÖU ÑIEÅM CUAÛ RT

- DUØNG CHO HAÀU HEÁT VAÄT LIEÄU

- COÙ AÛNH LÖU TRÖÕ

- HIEÅN THÒ KHUYEÁT TAÄT BEÂN TRONG, SAI LOÃI CHEÁ TAÏO VAØ BLT

CUÛA VAÄT LIEÄU

4. NHÖÔÏC ÑIEÅM CUÛA RT

- KHOÂNG KIEÅM TRA ÑÖÔÏC CAÙC CHI TIEÁT LÔÙN, PHÖÙC TAÏP

- PHAÛI TIEÁP XUÙC 2 PHIAÙ

- KHOÂNG PHAÙT HIEÄN TAÙCH LÔÙP.

- PHAÛI ÑAÛM BAÛO AN TOAØN PHOÙNG XAÏ.

- GIAÙ CAO.

5. AN TOAØN PHOÙNG XAÏ

- TIA PHOÙNG XAÏ COÙ THEÅ PHAÙ HUÛY TEÁ BAØO VAØ LAØM THAY ÑOÅI DI

TRUYEÀN.

- NHAÂN VIEÂN LAØM VIEÄC VÔÙI PHOÙNG XAÏ PHAÛI TUAÂN THEO MOÄT SOÁ

QUY TAÉC ÑEÅ BAÛO ÑAÛM AN TOAØN PHOÙNG XAÏ .

6. TRÌNH ÑOÄ CAÙ NHAÂN VAØ CHÖÙNG CHÆ CHUYEÂN MOÂN

- TAÁT CAÛ NHAÂN VIEÂN VAØ GIAÙM SAÙT ÑEÀU PHAÛI ÑÖÔÏC ÑAØO TAÏO.

- MOÃI QUOÁC GIA COÙ HEÄ THOÁNG CHÖÙNG CHÆ RIEÂNG, TRONG ÑOÙ QUY

ÑÒNH THÔØI GIAN ÑAØO TAÏO, KINH NGHIEÄM VAØ CÔ CAÁU BAØI THI

CUÛA TÖØNG BAÄC.

Trang số 3/126

- THÖÔØNG COÙ 3 BAÄC NDT TRONG ÑOÙ BAÄC 1 LAØ NGÖÔØI TIEÁN HAØNH

KIEÅM TRA THEO QUY TRÌNH DÖÔÙI SÖÏ GIAÙM SAÙT CUÛA BAÀC 2 HAY

3, BAÄC 2 LAØ NGÖÔØI COÙ THEÅ THÖÏC HIEÄN COÂNG VIEÄC CUÛA BAÄC 1,

CHIUÏ TRAÙCH NHIEÄM CHÍNH VEÀ KEÁT QUAÛ KIEÅM TRA VAØ BAÄC 3 LAØ

NGÖÔØI CHIUÏ TRAÙCH NHIEÄM VEÀ QUY TRÌNH KIEÅM TRA, CHOÏN TIEÂU

CHUAÅN AÙP DUÏNG HAY ÑEÀ RA MÖÙC CHAÁP NHAÄN CUÛA SAÛN PHAÅM

KHI KHOÂNG COÙ YEÂU CAÀU KYÕ THUAÄT. BAÄC 3 COØN COÙ TRAÙCH

NHIEÄM ÑAØO TAÏO BAÄC 1 VAØ 2

- THEO SNT - TC - 1A, NGÖÔØI CAÁP BAÈNG LAØ CÔ QUAN CHUÛ QUAÛN

VAØ 1 CAÙ NHAÂN BAÄC 3 HOAËC TOÅ CHÖÙC ASNT THEO QUY TRÌNH

CAÁP BAÈNG/ WRITTEN PRACTICE DO CHÍNH CÔ QUAN ÑOÙ BIEÂN

SOAÏN THEO SNT TC 1A. COØN THEO ISO 9712 ( TCVN 5868 ), NGÖÔØI

CAÁP BAÈNG LAØ UÛY BAN QUOÁC GIA.

- BAØI KIEÅM TRA BAÄC 1 VAØ 2 GOÀM 1 BAØI KIEÅM TRA LYÙ THUYEÁT

TOÅNG QUAÙT/ GENERAL EXAMINATION, 1 BAØI KIEÅM TRA CHUYEÂN

NGAØNH/ SPECIFIC EXAMINATION VAØ 1 BAØI KIEÅM TRA THÖÏC HAØNH/

PRACTICAL EXAMINATION

- BAØI KIEÅM TRA BAÄC 3 THEO SNT - TC - 1A GOÀM 1 BAØI KIEÅM TRA

LYÙ THUYEÁT TOÅNG QUAÙT/ BASIC EXAMINATION, 1 BAØI KIEÅM TRA

VEÀ PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TRA/ METHOD EXAMINATION VAØ 1 BAØI

KIEÅM TRA CHUYEÂN NGAØNH/ SPECIFIC EXAMINATION.

- BAØI KIEÅM TRA BAÄC 3 THEO ISO 9712 GOÀM 1 BAØI KIEÅM TRA LYÙ

THUYEÁT TOÅNG QUAÙT/ BASIC EXAMINATION VAØ 1 BAØI KIEÅM TRA

CHUYEÂN NGAØNH/ SPECIFIC EXAMINATION GOÀM 2 PHAÀN : KYÕ

THUAÄT / SPECIFIC SECTOR VAØ QUY TRÌNH KIEÅM TRA / SPECIFIC

PROCEDURE.

Trang số 4/126

OÂN TAÄP BAØI 1

Haõy xaùc ñònh caùc caâu sau ñaây ñuùng hay sai – Neáu sai, sai ôû ñaâu

1. Vieäc choïn kyõ thuaät kieåm tra thöôøng do kyõ thuaät vieân baäc 1 tröïc tieáp thöïc hieän quyeát ñònh.

2. ASNT cung caáp dòch vuï kieåm tra & caáp baèng cho kyõ thuaät vieân NDT baäc 1, 2, 3 trong caùc laõnh vöïc chung vaø chuyeân ngaønh.

3. Neáu aùp duïng SNT-TC-1A, traùch nhieäm caáp baèng NDT cho kyõ thuaät vieân luoân luoân do cô quan chuû quaûn cuûa kyõ thuaät vieân ñoù caáp.

4. Neáu aùp duïng SNT-TC-1A, quy trình caáp baèng NDT phaûi trình cho ASNT duyeät.

5. Neáu aùp duïng SNT-TC-1A , kyõ thuaät vieân caáp 3 phaûi coù caùc kieán thöùc toång quaùt veà caùc phöông phaùp NDT khaùc maëc duø chæ caàn baèng baäc 3 cho moät phöông phaùp boät töø.

6. Kyõ thuaät vieân baäc 1 thöïc hieän kieåm tra boät töø ñöôïc pheùp ñaùnh giaù chi tieát ñaït hay khoâng ñaït theo quy trình kieåm tra cho tröôùc do baäc 2 hay baäc 3 soaïn saün.

7. Ñeå aùp duïng SNT-TC-1A, muoán laáy baèng baäc 3 kyõ thuaät vieân phaûi thi lyù thuyeát toång quaùt ( General ) , thöïc haønh vaø chuyeân ngaønh ( Specific )

8. SNT-TC-1A cho pheùp khoâng caàn kieåm tra baäc 3 neáu trong hoà sô ñaõ coù baèng cuûa kyõ thuaät vieân.

9. Ñieàu cô baûn cuûa coâng ty NDT aùp duïng SNT-TC-1A laø vieát quy trình caáp baèng

10. Neáu coâng ty khoâng coù kyõ thuaät vieân caáp 2, SNT-TC-1A cho pheùp möôùn kyõ thuaät vieân caáp 2 töø beân ngoaøi ñeå laøm nhieäm vuï caáp 2 cuûa coâng ty .

11. Öu ñieåm cuûa chuïp aûnh phoùng xaï laø noù coù khaû naêng chæ ra nhöõng baát lieân tuïc beân trong vaät lieäu hay chi tieát kieåm tra chæ coù theå tieáp caän töø 1 phía

12. Caû tia X vaø tia gamma ñeàu coù khaû naêng xuyeân thaáu vaät ñuùc vaø moái haøn

13. Ñeå coù theå laøm vieäc vôùi phoùng xaï, taát caû 5 giaùc quan cuûa kyõ thuaät vieân phaûi ñöôïc baùc só kieåm tra ñeå baûo veä an toaøn phoùng xaï

14. Chuïp aûnh phoùng xaï cung caáp caùc baùo caùo veà tình hình khuyeát taät coù theå löu tröõ ñöôïc vaø coù theå quan saùt baèng maét caùc hoà sô naøy.

Trang số 5/126

Baøi 2 :

1. NGUYEÂN LYÙ CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ :

- TIA PHOÙNG XAÏ COÙ KHAÛ NAÊNG ÑI XUYEÂN QUA VAÄT LIEÄU.

- KHI TRUYEÀN QUA VAÄT LIEÄU TIA PHOÙNG XAÏ BÒ HAÁP THU MOÄT

PHAÀN NAÊNG LÖÔÏNG, TUYØ THUOÄC VAØO CHIEÀU DAØY VAØ TYÛ TROÏNG

VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA.

- NAÊNG LÖÔÏNG SAU KHI TRUYEÀN QUA CHI TIEÁT TAÙC DUÏNG LEÂN

PHIM TAÏO RA AÛNH TIEÀM AÅN / LATENT IMAGE CUÛA KEÁT CAÁU CUAÛ

VAÄT LIEÄU. SÖÏ THAY ÑOÅI NAÊNG LÖÔÏNG ÑEÁN PHIM SEÕ TAÏO RA

CHEÂNH LEÄCH ÑOÄ ÑEN TREÂN PHIM

2. KHAÙI NIEÄM VEÀ PHOÙNG XAÏ

Trang số 6/126

- TIA PHOÙNG XAÏ X VAØ GAMMA THUOÄC HOÏ SOÙNG ÑIEÄN TÖØ VAØ COÙ

CAÙC TÍNH CHAÁT CHUNG CUÛA SOÙNG ÑIEÄN TÖØ NHÖ :

• DI CHUYEÅN VÔÙI VAÄN TOÁC AÙNH SAÙNG c = 300 000KM/SEC

• TRUYEÀN THEO ÑÖÔØNG THAÚNG

• KHOÂNG BÒ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA TÖØ TRÖÔØNG

• TAÙC DUÏNG LEÂN NHUÕ TÖÔNG PHIM.

- VÒ TRÍ SOÙNG BÖÙC XAÏ TRONG PHOÅ SOÙNG ÑIEÄN TÖØ NHÖ SAU

3. CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA PHOÙNG XAÏ

- BÖÔÙC SOÙNG LAØ KHOAÛNG CAÙCH GIÖÕA 2 ÑÆNH SOÙNG, THÖÔØNG ÑO

BAÈNG ANGSTROM = 10-8 cm HAY NANOMET = 10-6 mm, KYÙ HIEÄU λ

- TAÀN SOÁ LAØ SOÁ SOÙNG ÑIEÄN TÖØ TRUYEÀN QUA 1 ÑIEÅM NAØO ÑOÙ

TRONG 1 GIAÂY, KYÙ HIEÄU f, ÑO BAÈNG HEÙC, KYÙ HIEÄU Hz .

1Hz = 1 CHU KYØ / GIAÂY, 1MHz = 106 Hz

TA COÙ λ = c / f . DO VAÄN TOÁC SOÙNG ÑIEÄN TÖØ c LAØ HAÈNG SOÁ

NEÂN λ VAØ f COÙ TÖÔNG QUAN TYÛ LEÄ NGHÒCH .

Trang số 7/126

- KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU CUÛA BÖÙC XAÏ PHUÏ THUOÄC VAØO NAÊNG

LÖÔÏNG CUÛA BÖÙC XAÏ TÖÙC PHUÏ THUOÄC VAØO TAÀN SOÁ HAY BÖÔÙC

SOÙNG. TAÀN SOÁ CAØNG LÔÙN, BÖÔÙC SOÙNG CAØNG NGAÉN, NAÊNG

LÖÔÏNG CAØNG LÔÙN VAØ KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU CAØNG CAO. TIA

X VAØ GAMMA COÙ CUØNG TAÀN SOÁ SEÕ COÙ TÍNH CHAÁT HOAØN TOAØN

NHÖ NHAU.

- ÑOÄ HAÁP THU CUÛA VAÄT LIEÄU LAØ KHAÛ NAÊNG NGAÊN TIA BÖÙC XAÏ

TRUYEÀN QUA VAÄT LIEÄU, D0 CHIEÀU DAØY VAØ LOAÏI VAÄT LIEÄU

QUYEÁT ÑÒNH.

- DO BÖÙC XAÏ CHÆ TRUYEÀN THAÚNG NEÂN COÙ KHAÛ NAÊNG TAÏO RA

AÛNH ÑOÀNG DAÏNG VÔÙI VAÄT KIEÅM TRA TÖÔNG TÖÏ NHÖ AÙNH SAÙNG.

Trang số 8/126

- BÖÙC XAÏ COÙ KHAÛ NAÊNG ION HOAÙ VAÄT LIEÄU NEÂN COÙ KHAÛ NAÊNG

TAÙC DUÏNG LEÂN MUOÁI BAÏC TRONG NHUÕ TÖÔNG PHIM TAÏO RA

NHÖÕNG HAÏT BAÏC RAÁT NHOÛ SAU KHI TRAÙNG RÖÛA. TUY NHIEÂN,

QUAÙ TRÌNH NAØY CHÆ HOAØN TAÁT SAU KHI PHIM ÑAÕ TRAÙNG RÖÛA

NEÂN TA CHÆ COÙ THEÅ NOÙI TIA BÖÙC XAÏ CHÆ TAÏO RA HÌNH TIEÀM

AÅN.

- SAU KHI TRAÙNG RÖÛA, PHAÀN PHIM BÒ CHIEÁU NHIEÀU SEÕ ÑEN HÔN,

PHAÀN PHIM NHAÄN ÍT NAÊNG LÖÔÏNG HÔN SEÕ TRONG HÔN.

NHÖÕNG BAÁT LIEÂN TUÏC TRONG VAÄT LIEÄU LAØM THAY ÑOÅI NAÊNG

LÖÔÏNG ÑEÁN PHIM, DO ÑOÙ LAØM THAY ÑOÅI ÑOÄ ÑEN CUÛA PHIM.

Trang số 9/126

NHÖÕNG BAÁT LIEÂN TUÏC COÙ TYÛ TROÏNG NHOÛ NHÖ CHOÃ TROÁNG,

NGAÄM XÆ TAÏO RA NHÖÕNG VUØNG SAÃM, NHÖÕNG BLT COÙ TYÛ TROÏNG

LÔÙN NHÖ NGAÄM TUNGSTEN TAÏO RA NHÖÕNG VUØNG SAÙNG

Trang số 10/126

OÂN TAÄP BAØI 2

1. Hình tieàm aån khoâng theå phaùt hieän ñöôïc neáu maùy ñoïc phim khoâng ñuû saùng

2. AÙnh saùng thöôøng coù böôùc soùng daøi hôn tia X vaø gamma

3. Phoå soùng ñieän töø moâ taû hoï soùng ñieän töø theo taàn soá vaø böôùc soùng

4. Bieân ñoä soùng ñieän töø caøng lôùn, naêng löôïng soùng ñieän töø caøng cao.

5. Böùc xaï coù taàn soá cao, böôùc soùng ngaén coù khaû naêng xuyeân thaáu vaät lieäu khoâng trong suoát toát nhaát

6. Tia X coù taàn soá cao hôn aùnh saùng, do ñoù coù vaän toác lôùn hôn

7. Do tia X truyeàn theo ñöôøng thaúng, noù coù khaû naêng xuyeân thaáu qua vaät lieäu taïo thaønh hình aûnh töông töï treân phim chuïp aûnh phoùng xaï

8. Thuaät ngöõ haáp thu chæ khaû naêng cuûa vaät lieäu cho pheùp tia böùc xaï truyeàn qua maø khoâng toån thaát naêng löôïng

9. Khi traùng röûa phim tia X, phaàn phim bò chieáu xaï bieán thaønh maøu ñen saãm

10. Böôùc soùng cuûa moät vaøi böùc xaï tia X coù theå daøi ñeán nhieàu daëm

11. Böôùc soùng thöôøng ñöôïc moâ taû laø khoaûng caùch giöõa 2 Angstrom

12. Taàn soá thöôøng ñöôïc moâ taû laø soá soùng ñieän töø ñi qua 1 ñieåm trong 1 giaây

13. Neáu BLT trong vaät lieäu coù tyû troïng nhoû hôn vaät kieåm tra, aûnh BLT treân phim

coù maøu saãm

14. Angstrom laø ñôn vò ño böôùc soùng tia X vaø tia Gamma

15. Chu kyø laø toaøn boä 1 soùng, töø ñænh ñeán ñænh hay töø ñaùy ñeán ñaùy

16. Taàn soá tia X hay gamma ñöôïc ño baèng soá chu kyø trong 1 giaây

Trang số 11/126

Baøi 3 :

ÑOÄ NHAÏY PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ

- PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ MUOÁN DUØNG ÑEÅ ÑAÙNH GIAÙ VAÄT LIEÄU

PHAÛI THOAÛ MAÕN MOÄT SOÁ YEÂU CAÀU CHAÁT LÖÔÏNG NAØO ÑOÙ,

THÖÔØNG ÑÖÔÏC ÑAÙNH GIAÙ BAÈNG ÑOÄ NHAÏY

- ÑOÄ NHAÏY PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ BA0 GOÀM ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN

VAØ ÑOÄ NEÙT

• ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN LAØ ÑOÄ CHEÂNH LEÄCH ÑOÄ ÑEN GIÖÕA CAÙC KHU

VÖÏC PHIM KHAÙC NHAU

HÌNH A TÖÔNG PHAÛN CAO HÔN HÌNH B

• ÑOÄ NEÙT LAØ ÑOÄ TAÙCH BIEÄT CUÛA ÑÖÔØNG BAO GIÖÕA 2 VUØNG ÑOÄ

ÑEN KHAÙC NHAU

HÌNH A SAÉC NEÙT CAO HÔN HÌNH B

• ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT DO 4 YEÁU TOÁ SAU TAÏO THAØNH

Trang số 12/126

∗ ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT NGUYEÂN THUÛY DO CAÙC ELECTRON TÖÏ

DO TAÏO RA KHI TIA X TRUYEÀN QUA PHIM

∗ TAÙN XAÏ (AÛNH HÖÔÛNG CAÛ ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT VAØ ÑOÄ

TÖÔNG PHAÛN) GOÀM

TAÙN XAÏ BEÂN TRONG DO BAÛN THAÂN VAÄT LIEÄU VAÄT KIEÅM

TRA

TAÙN XAÏ BEÂN CAÏNH / SIDE SCATTER TÖØ TÖÔØNG HAY CAÙC VAÄT

KEÁ BEÂN

Trang số 13/126

TAÙN XAÏ ÑAÙY DO CAÙC VAÄT NAÈM SAU VAÄT KIEÅM TRA NHÖ SAØN

NHAØ, BAØN, GIAÙ ÑÔÕ ...

THÖÔØNG NGÖÔØI TA KIEÅM TRA SÖÏ HIEÄN DIEÄN CUÛA TAÙN XAÏ ÑAÙY

BAÈNG CAÙCH ÑAËT CHÖÕ B PHIAÙ SAU PHIM. NEÁU CHÖÕ B COÙ MAØU

SAÙNG HÔN, PHIM BÒ TAÙN XAÏ ÑAÙY.

∗ ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT HÌNH HOÏC DO KÍCH THÖÔÙC NGUOÀN

KHOÂNG PHAÛI LAØ NGUOÀN ÑIEÅM TAÏO RA, DO ÑOÙ ÑÖÔØNG

BIEÂN VAÄT KIEÅM TRA TRÔÛ THAØNH ÑÖÔØNG MÔØ TREÂN PHIM.

Trang số 14/126

BOÙNG MÔØ COÙ THEÅ GIAÛM BAÈNG CAÙCH GIAÛM KÍCH THÖÔÙC

NGUOÀN, TAÊNG KHOAÛNG CAÙCH TÖØ NGUOÀN ÑEÁN PHIM ÑOÀNG

THÔØI ÑAËT PHIM CAØNG SAÙT VAÄT KIEÅM TRA CAØNG TOÁT.

∗ ÑOÄ HAÏT CUÛA PHIM SEÕ QUYEÁT ÑÒNH ÑOÄ ZICZAC CUÛA CAÙC

ÑÖÔØNG BIEÂN, NGHIAÕ LAØ QUYEÁT ÑÒNH ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT

CUÛA PHIM.

ÑOÄ HAÏT CAØNG LÔÙN, THÔØI GIAN CHUÏP CAØNG NGAÉN, ÑOÄ

PHAÂN GIAÛI CAØNG KEÙM.

∗ NGOAØI RA, HÌNH DAÙNG CUAÛ VAÄT KIEÅM TRA , ÑOÄ VUOÂNG

GOÙC CUÛA CHUØM TIA BÖÙC XAÏ CUÕNG SEÕ QUYEÁT ÑÒNH CHAÁT

LÖÔÏNG PHIM.

Trang số 15/126

Trang số 16/126

OÂN TAÄP BAØI 3

1. Ñoä nhaïy cuûa phim chuïp aûnh phoùng xaï laø toång hôïp cuûa ñoä neùt vaø ñoä töông phaûn

2. Ñoäâ khoâng saéc neùt nguyeân thuûy gaây ra ñoä neùt keùm nhöng coù theå haïn cheá baèng caùch duøng khoaûng caùch töø nguoàn ñeán phim lôùn

3. Taùn xaï vaø khoaûng caùch töø maãu ñeán phim lôùn, caû hai ñeàu laøm giaûm ñoä neùt cuûa phim

4. Ñoäâ khoâng saéc neùt hình hoïc coù theå haïn cheá baèng caùch ñeå phim caøng saùt maãu caøng toát.

5. Tia böùc xaï töø nguoàn tia X phaûi ñaët vuoâng goùc vôùi phim ñeå ngaên ngöøa boùng môø.

6. Phim cuûa maãu coù chieàu daøy thay ñoåi töø töø seõ coù ñoä neùt toát

7. Phim coù ñoä haït lôùn taïo ra phim coù ñoä neùt toát nhaát

8. Taùn xaï beân trong do naêng löôïng böùc xaï tia X ñaõ bò ñoåi höôùng beân trong vaät kieåm tra

9. Boùng môø coù theå giaûm baèng caùch taêng khoaûng caùch töø nguoàn ñeán maãu kieåm tra.

10. AÛnh vaät kieåm tra treân phim bieán daïng do maãu khoâng song song vôùi phim

11. Ñoä haït aûnh höôûng lôùn ñeán ñoä lôùn boùng môø treân phim

12. Taùn xaï ñaùy thöôøng do tia X naêng löôïng thaáp taïo ra electron thay ñoåi quyõ ñaïo ôû beân trong phim

13. Haàu heát caùc loaïi taùn xaï ñeàu gaây ra ñoäâ khoâng saéc neùt ñöôïc xeáp vaøo nhoùm ñoäâ khoâng saéc neùt nguyeân thuûy

14. Boùng môø coù theå haïn cheá khi söû duïng nguoàn gamma

15. Ñoä töông phaûn laø ñoä cheânh leäch ñoä ñen cuûa caùc vuøng gaàn nhau treân phim

16. Ñoä nhaïy cuûa phim chuïp aûnh böùc xaï laø thöôùc ño ñoä chính xaùc cuûa hình aûnh caùc baát lieân tuïc treân phim.

17. Neáu nghi ngôø taùn xaï ñaùy laøm giaûm ñoä neùt treân phim, ngöôøi ta ñaët chöõ chì giöõa phim vaø maãu ñeå kieåm tra coù böùc xaï taùn xaï ñaùy khoâng

18. Phim coù ñoä nhaïy toát nhaát khi coù ñoä töông phaûn cao

Trang số 17/126

BAØI 4 :

1. CAÁU TRUÙC NGUYEÂN TÖÛ

∗ MOÏI NGUYEÂN TÖÛ CAÁU TAÏO TÖØ 3 LOAÏI HAÏT CÔ BAÛN SAU :

o PROTON MANG ÑIEÄN DÖÔNG, TÖÔNG ÑOÁI NAËNG

o NEUTRON COÙ KÍCH THÖÔÙC VAØ TROÏNG LÖÔÏNG TÖÔNG TÖÏ

PROTON NHÖNG KHOÂNG MANG ÑIEÄN

o ELECTRON MANG ÑIEÄN AÂM, TÖÔNG ÑOÁI NHEÏ, CHÆ BAÈNG 1/1840

TROÏNG LÖÔÏNG PROTON

NGUYEÂN TÖÛ TRUNG HOAØ VEÀ ÑIEÄN NEÂN SOÁ ELECTRON VAØ SOÁ

PROTON BAÈNG NHAU

SOÁ LÖÔÏNG CAÙC HAÏT NEÂU TREÂN XAÙC ÑÒNH LOAÏI NGUYEÂN TÖÛ.

∗ HIEÄN NAY ÑAÕ PHAÙT HIEÄN TREÂN 100 LOAÏI NGUYEÂN TÖÛ, THÖÔØNG

ÑÖÔÏC GOÏI LAØ CAÙC NGUYEÂN TOÁ NHÖ OXY, ÑOÀNG, CHÌ …TRONG TÖÏ

NHIEÂN THÖÔØNG GAËP NGUYEÂN TOÁ ÔÛ DAÏNG NGUYEÂN TÖÛ HAY TOÅ

HÔÏP CAÙC NGUYEÂN TÖÛ GOÏI LAØ PHAÂN TÖÛ

THÍ DUÏ NHÖ ÑAÀU NHOÏN CAÂY BUÙT CHÌ COÙ HAØNG TÆ CAÙC NGUYEÂN

TÖÛ NGUYEÂN TÖÛ, TRONG MOÃI NGUYEÂN TÖÛ ÑOÙ 99.99% THEÅ TÍCH

LAØ KHOAÛNG TROÁNG.

∗ THÍ DUÏ NGUYEÂN TÖÛ HELIUM GOÀM 2 PROTON, 2 NEUTRON VAØ 2

ELECTRON

PROTON VAØ NEUTRON LIEÂN KEÁT VÔÙI NHAU THAØNH 1 KHOÁI NAÈM

ÔÛ GIÖÕA GOÏI LAØ HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ. ELECTRON QUAY QUANH

NHAÂN THEO 1 QUYÕ ÑAÏO KHOÂNG XAÙC ÑÒNH TAÏO THAØNH ÑAÙM

MAÂY ÑIEÄN TÖÛ QUANH NHAÂN

Trang số 18/126

∗ TOÅNG SOÁ PROTON VAØ NEUTRON GOÏI LAØ SOÁ KHOÁI CUÛA NGUYEÂN

TÖÛ, KYÙ HIEÄU A

SOÁ PROTON ( SOÁ THÖÙ TÖÏ NGUYEÂN TÖÛ ), KYÙ HIEÄU Z SEÕ QUYEÁT

ÑÒNH LOAÏI NGUYEÂN TÖÛ ( TÖÙC NGUYEÂN TOÁ )

NGUYEÂN TOÁ, KYÙ HIEÄU ÑAÀY ÑUÛ PHAÛI BAO GOÀM CAÛ KYÙ HIEÄU

NGUYEÂN TOÁ, A VAØ Z

THÍ DUÏ BE 49 COÙ 4 PROTON, 5 NEUTRON, SOÁ KHOÁI BAÈNG 9

Trang số 19/126

2. VAÄT LIEÄU PHOÙNG XAÏ

∗ CAÙC NGUYEÂN TOÁ COÙ CUØNG SOÁ Z, KHAÙC SOÁ A GOÏI LAØ CAÙC ÑOÀNG

VÒ

CAÙC ÑOÀNG VÒ THÖÔØNG ÑÖÔÏC GOÏI KEØM VÔÙI SOÁ KHOÁI ÑEÅ PHAÂN

BIEÄT, THÍ DUÏ NHÖ Co 60

He - 4 COÙ Z = 2, A = 4 He - 5 COÙ Z = 2, A = 5

∗ COÙ NHIEÀU ÑOÀNG VÒ TRONG TÖÏ NHIEÂN, NHÖNG CAÙC ÑOÀNG VÒ

NHAÂN TAÏO HIEÄN NAY PHOÅ BIEÁN HÔN.

CAÙC ÑOÀNG VÒ NHAÂN TAÏO ÑÖÔÏC CHEÁ TAÏO BAÈNG CAÙCH DUØNG

NEUTRON BAÉN PHAÙ CAÙC NGUYEÂN TOÁ

NEUTRON NAØY DO PHAÛN ÖÙNG PHAÂN HAÏCH HAÏT NHAÂN TAÏO RA.

CAÙC NGUYEÂN TOÁ SAU KHI BÒ CHIEÁU XAÏ HAÁP THU NEUTRON SEÕ

TAÊNG SOÁ KHOÁI VAØ NGUYEÂN TÖÛ SEÕ MAÁT OÅN ÑÒNH DO KHOÂNG

COØN ÔÛ TRAÏNG THAÙI CAÂN BAÈNG. SAU ÑOÙ, CAÙC NGUYEÂN TÖÛ NAØY

COÙ XU HÖÔÙNG PHAÂN RAÕ ÑEÅ TRÔÛ VEÀ TRAÏNG THAÙI OÅN ÑÒNH

CAÙC NGUYEÂN TOÁ KHOÂNG OÅN ÑÒNH NHÖ TREÂN GOÏI LAØ CAÙC CHAÁT

PHOÙNG XAÏ. QUAÙ TRÌNH LAØM NGUYEÂN TOÁ TRÔÛ NEÂN PHOÙNG XAÏ

Trang số 20/126

GOÏI LAØ HOAÏT HOAÙ NGUYEÂN TÖÛ.

∗ COÙ MOÄT SOÁ ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ TOÀN TAÏI TRONG TÖÏ NHIEÂN NHÖ

RADIUM, URANIUM

CAÙC ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ THÖÔØNG SÖÛ DUÏNG TRONG COÂNG

NGHIEÄP NHÖ Ir 192 HAY Co 60 LAØ CAÙC ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ NHAÂN

TAÏO.

∗ KHI CAÙC ÑOÀNG VÒ KHOÂNG OÅN ÑÒNH PHAÂN HUÛY HAY PHAÂN RAÕ

PHAÙT RA VOÂ SOÁ CAÙC HAÏT RAÁT NHOÛ COÙ TOÁC ÑOÄ CAO CUØNG VÔÙI /

HAY TOAÛ RA NAÊNG LÖÔÏNG DÖÔÙI DAÏNG SOÙNG.

TAÙT CAÛ BÖÙC XAÏ ÑEÀU PHAÙT RA TÖØ HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ.

THÖÔØNG COÙ 3 DAÏNG BÖÙC XAÏ SAU :

o BÖÙC XAÏ ALPHA LAØ HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ He, GOÀM 2

PROTON VAØ 2 NEUTRON

o BÖÙC XAÏ BETA LAØ CAÙC ELECTRON

o BÖÙC XAÏ GAMMA LAØ SOÙNG ÑIEÄN TÖØ

CHÆ COÙ BÖÙC XAÏ GAMMA ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG TRONG CHUÏP AÛNH

PHOÙNG XAÏ

∗ KHOÂNG COÙ 2 ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ NAØO COÙ KIEÅU PHAÂN RAÕ GIOÁNG

NHAU. COÙ 4 KIEÅU PHAÂN RAÕ

o CHÆ COÙ ALPHA

o CHÆ COÙ BETA

o ALPHA VAØ GAMMA

o BETA VAØ GAMMA

3. ÑÔN VÒ ÑO PHOÙNG XAÏ :

∗ ÑÔN VÒ ÑO PHOÙNG XAÏ CÔ BAÛN LAØ CURIE, KYÙ HIEÄU Ci, DUØNG ÑEÅ

BIEÃU DIEÃN HOAÏT ÑOÄ PHOÙNG XAÏ CUÛA VAÄT LIEÄU.

Trang số 21/126

TRONG HEÄ SI, ÑÔN VÒ ÑO PHOÙNG XAÏ CÔ BAÛN LAØ BECQUEREL ,

KYÙ HIEÄU Bq

1 Bq = 1 PHAÂN RAÕ / GIAÂY

1 Ci = 3.7 X 10 10 BQ

THÍ DUÏ NHÖ NGUOÀN PHOÙNG XAÏ COÙ 148 TYÛ PHAÂN RAÕ 1 GIAÂY COÙ

HOAÏT ÑOÄ LAØ 4 Ci

∗ HOAÏT ÑOÄ RIEÂNG CUÛA NGUOÀN PHOÙNG XAÏ, TÍNH BAÈNG Ci/gam,

CAØNG LÔÙN CAØNG TOÁT VÌ COÙ THEÅ TAÏO RA CUØNG 1 HOAÏT ÑOÄ VÔÙI

KÍCH THÖÔÙC NGUOÀN PHOÙNG XAÏ NHOÛ HÔN.

∗ 2 NGUOÀN PHOÙNG XAÏ KHAÙC NHAU SEÕ PHAÙT RA BÖÙC XAÏ KHAÙC

NHAU, DO ÑOÙ, 2 ÑAÏI LÖÔÏNG TREÂN CHÆ DUØNG ÑEÅ SO SAÙNH 2

NGUOÀNG PHOÙNG XAÏ CUÛA CUØNG 1 NGUYEÂN TOÁ.

THÍ DUÏ : Co 60 PHAÙT RA 1 BETA, 2 BÖÙC XAÏ GAMMA

THULIUM 170 COÙ ¼ NGUYEÂN TÖÛ PHAÙT RA 1 BETA, 1

GAMMA; CONØ ¾ COØN LAÏI CHÆ COÙ BETA, KHOÂNG COÙ GAMMA.

∗ CHU KYØ BAÙN RAÕ LAØ THÔØI GIAN PHAÂN RAÕ ÑEÅ HOAÏT ÑOÄ CUÛA

ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ COØN ½ HOAÏT ÑOÄ BAN ÑAÀU

MOÃI NGUYEÂN TOÁ COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ KHAÙC NHAU, TÖØ VAØI PHAÀN

TRIEÄU GIAÂY ÑEÁN HAØNG NAÊM.

CHU KYØ BAÙN RAÕ CUÛA MOÄT VAØI NGUYEÂN TOÁ PHOÅ BIEÁN GOÀM Co

60 LAØ 5.3 NAÊM, Cs 137 LAØ 30 NAÊM, Ir 192 LAØ 75 NGAØY, Tm 170 LAØ

130 NGAØY

Trang số 22/126

∗ THOÂNG THÖÔØNG, ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ NGAÉN

SEÕ COÙ HOAÏT ÑOÄ RIEÂNG CAO; ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ COÙ CHU KYØ

BAÙN RAÕ DAØI SEÕ COÙ HOAÏT ÑOÄ RIEÂNG THAÁP.

THÍ DUÏ :

HOAÏT ÑOÄ CUÛA NGUOÀN Ir 192 150 Ci SAU 150 NGAØY COØN …………..

HOAÏT ÑOÄ CUÛA NGUOÀN Ir 192 50 Ci SAU 225 NGAØY COØN ………….

TOÙM TAÉT

- NGUYEÂN TÖÛ LAØ MOÄT HEÄ THOÁNG GOÀM HAÏT NHAÂN MANG ÑIEÄN DÖÔNG VAØ

CAÙC ÑIEÄN TÖÛ ( ELECTRON ) MANG ÑIEÄN AÂM QUAY XUNG QUANH

- HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ CAÁU TAÏO TÖØ PROTON VAØ NEUTRON. NEUTRON

KHOÂNG MANG ÑIEÄN, COØN PROTON MANG ÑIEÄN DÖÔNG, COÙ ÑIEÄN TÍCH

BAÈNG ÑIEÄN TÍCH CUÛA ÑIEÄN TÖÛ.

- ÔÛ TRAÏNG THAÙI BÌNH THÖÔØNG, NGUYEÂN TÖÛ TRUNG HOAØ VEÀ ÑIEÄN DO SOÁ

LÖÔÏNG PROTON BAÈNG SOÁ LÖÔÏNG ÑIEÄN TÖÛ. SOÁ NAØY CHÍNH LAØ SOÁ THÖÙ TÖÏ

NGUYEÂN TÖÛ Z TRONG BAÛNG PHAÂN LOAÏI TUAÀN HOAØN.

- KHOÁI LÖÔÏNG CUÛA PROTON VAØ CUÛA NEUTRON LÔÙN HÔN KHOÁI LÖÔÏNG

ÑIEÄN TÖÛ RAÁT NHIEÀU ( KHOAÛNG 1830 LAÀN ) NEÂN KHOÁI LÖÔÏNG NGUYEÂN TÖÛ

XAÁP XÆ BAÈNG KHOÁI LÖÔÏNG HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ.

Trang số 23/126

- NHÖÕNG NGUYEÂN TÖÛ COÙ CUØNG SOÁ PROTON NHÖNG CHÖÙA SOÁ NEUTRON

KHAÙC NHAU ÑÖÔÏC GOÏI LAØ CAÙC ÑOÀNG VÒ CUÛA MOÄT NGUYEÂN TOÁ HOAÙ HOÏC

- ÑIEÄN TÖÛ QUAY RAÁT NHANH QUANH HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ TAÏO THAØNH

ÑAÙM MAÂY ÑIEÄN TÖÛ QUANH NHAÂN. DO KHOAÛNG CAÙCH TÖØ NHAÂN ÑEÁN ÑIEÄN

TÖÛ RAÁT LÔÙN SO VÔÙI KÍCH THÖÔÙC HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ NEÂN THOÂNG

THÖÔØNG, 99,99 % THEÅ TÍCH NGUEÂN TÖÛ LAØ KHOAÛNG TROÁNG

- ÑAÙM MAÂY ÑIEÄN TÖÛ QUANH HAÏT NHAÂN GOÀM NHIEÀU LÔÙP TÖÔNG ÖÙNG VÔÙI

NHIEÀU MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG KHAÙC NHAU CUÛA ÑIEÄN TÖÛ. TRONG NHÖÕNG

ÑIEÀU KIEÄN XAÙC ÑÒNH, CAÙC ÑIEÄN TÖÛ COÙ THEÅ CHUYEÅN TÖØ TRAÏNG THAÙI

NAØY SANG TRAÏNG THAÙI KHAÙC (TÖÙC THAY ÑOÅI LÔÙP HAY PHAÂN LÔÙP). LUÙC

ÑOÙ, ÑIEÄN TÖÛ SEÕ HAÁP THU VAØO HAY PHAÙT RA MOÄT LÖÔÏNG NAÊNG LÖÔÏNG

∆E DÖÔÙI DAÏNG LÖÔÏNG TÖÛ AÙNH SAÙNG.

- NGUYEÂN TÖÛ SAÉP XEÁP TRONG VAÄT CHAÁT KHAÙC NHAU TAÏO THAØNH CAÙC

TRAÏNG THAÙI VAÄT CHAÁT KHAÙC NHAU

o SAÉP XEÁP KHOÂNG TRAÄT TÖÏ HOAØN TOAØN : CHAÁT KHÍ

o SAÉP XEÁP THEO TRAÄT TÖÏ LYÙ TÖÔÛNG (TRAÄT TÖÏ XA): CHAÁT RAÉN - TINH

THEÅ

o CAÙC LOAÏI SAÉP XEÁP TRUNG GIAN (TRAÄT TÖÏ GAÀN) : CHAÁT LOÛNG, CHAÁT

RAÉN VOÂ ÑÒNH HÌNH

TÖÔNG ÖÙNG VÔÙI CAÙC KIEÅU SAÉP XEÁP TREÂN LAØ CAÙC KIEÅU LIEÂN KEÁT NGUYEÂN

TÖÛ : LIEÂN KEÁT ÑOÀNG HOAÙ TRÒ, LIEÂN KEÁT ION, LIEÂN KEÁT KIM LOAÏI, LIEÂN KEÁT

VAN DER WAALS, LIEÂN KEÁT HOÃN HÔÏP.

Trang số 24/126

OÂN TAÄP BAØI 4

1. Z laø soá proton trong haït nhaân nguyeân töû

2. Do proton taïo thaønh khoái löôïng nguyeân töû, moïi nguyeân töû cuûa cuøng 1 nguyeân toá coù khoái löôïng nhö nhau

3. Proton laø haït cô baûn mang ñieän tích döông

4. Soá thöù töï haït nhaân vaø soá Z ñeàu chæ soá neutron trong nguyeân töû

5. Ñeå nguyeân töû trung hoaø veà ñieän, soá proton vaø soá electron phaûi baèng nhau

6. Khi soá neutron trong nguyeân töû thay ñoåi, nguyeân töû trôû thaønh nguyeân toá khaùc

7. Caùc nguyeân toá khaùc nhau coù theå xaùc ñònh baèng soá proton trong moãi nguyeân töû

8. Ñeå taïo ra 1 nguyeân töû Oxy caàn coù moät soá löôïng nhaát ñònh neutron vaø proton

9. Nguyeân töû cuûa 1 nguyeân toá coù theå maát ñi 1 proton nhöng vaãn laø nguyeân toá ban ñaàu

10. Ñôn vò ño cô baûn cuûa hoaït ñoä vaät lieäu phoùng xaï laø Curie

11. Khi ñoàng vò khoâng oån ñònh phaân raõ, quaù trình hoaït hoaù ñang xaûy ra

12. Nhöõng nguyeân töû khoâng oån ñònh laø chaát phoùng xaï

13. Do chu kyø baùn raõ cuûa Co 60 laø 5.3 naêm, 1 nguoàn 100 Ci sau 21.2 naêm coøn 12.5Ci

14. Haït alpha vaø beta höõu ích vì hoaït ñoä rieâng cao vaø khaû naêng xuyeân thaáu lôùn

15. Neutron dö trong nguyeân töû luoân luoân taïo ra ñieàu kieän khoâng oån ñònh cho phaân raõ vaø phoùng xaï

16. Hoaït ñoä 1 Ci coù 37 tyû phaân raõ moãi giaây

17. Ñoàng vò coù hoaït ñoä cao luoân luoân taïo ra böùc xaï naêng löôïng lôùn

18. Caùc nguyeân toá coù cuøng soá thöù töï haït nhaân nhöng khaùc soá khoái goïi laø caùc chaát ñoàng vò

19. Böùc xaï gamma luoân luoân phaùt ra suoát trong quaù trình phaân raõ caùc ñoàng vò phoùng xaï

Trang số 25/126

BAØI 5 :

1. KHAÙI NIEÄM - TÍNH CHAÁT TIA X VAØ TIA GAMMA

o 2 LOAÏI BÖÙC XAÏ THÖÔØNG SÖÛ DUÏNG TRONG COÂNG NGHIEÄP LAØ TIA X VAØ

TIA GAMMA. KHOÂNG KEÅ NGUOÀN PHAÙT RA, TIA X VAØ GAMMA LAØ CAÙC

BÖÙC XAÏ HOAØN TOAØN NHÖ NHAU

o TIA X VAØ TIA GAMMA KHOÂNG PHAÛI LAØ VAÄT CHAÁT NHÖ ANPHA VAØ

BETA, NOÙ KHOÂNG COÙ KHOÁI LÖÔÏNG VAØ CAÙC GIAÙC QUAN KHOÂNG THEÅ

PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC.

o NAÊNG LÖÔÏNG TIA X VAØ GAMMA ÑÖÔÏC ÑO BAÈNG KeV VAØ MeV

1 eV LAØ NAÊNG LÖÔÏNG BAÈNG VÔÙI NAÊNG LÖÔÏNG CUÛA 1 ELECTRON

ÑÖÔÏC GIA TOÁC BAÈNG 1 VOLT

THÍ DUÏ : 1 ELECTRON ÑÖÔÏC GIA TOÁC TRONG ÑIEÄN TRÖÔØNG 100 000V

CUÛA MAÙY TIA X, ELECTRON COÙ NAÊNG LÖÔÏNG 100 KeV.

TUY NHIEÂN, CHUÙ YÙ RAÈNG KHOÂNG PHAÛI ELECTRON NAØO CUÕNG ÑAÏT

ÑÖÔÏC NAÊNG LÖÔÏNG TOÁI ÑA NHÖ TREÂN MAØ CHÆ TAÏO RA ÑÖÔÏC MOÄT

GIAÛI NAÊNG LÖÔÏNG COÙ GIAÙ TRÒ MAX NHÖ TREÂN. TRONG KHI ÑOÙ, MOÃI

ÑOÀNG VÒ CHÆ TAÏO RA 1 HAY NHIEÀU TIA GAMMA COÙ NAÊNG LÖÔÏNG XAÙC

ÑÒNH

o MOÃI LOAÏI ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ PHAÙT RA TIA GAMMA COÙ NAÊNG LÖÔÏNG

NHÖ NHAU BAÁT KEÅ HOAÏT ÑOÄ NGUOÀN PHOÙNG XAÏ. THÍ DUÏ NGUOÀN Co 60

10Ci HAY 50 Ci ÑEÀU PHAÙT RA 2 BÖÙC XAÏ GAMMA 1.17 VAØ 1.33MeV

NGUOÀN Ir 192 10Ci HAY 50 Ci ÑEÀU PHAÙT RA 3 BÖÙC XAÏ GAMMA 0.31, 0.47 VAØ

0.60 MeV

o NAÊNG LÖÔÏNG GAMMA DO LOAÏI NGUOÀN QUYEÁT ÑÒNH

CÖÔØNG ÑOÄ GAMMA ( SOÁ LÖÔÏNG TIA BÖÙC XAÏ ) DO HOAÏT ÑOÄ HAY SOÁ Ci

Trang số 26/126

CUÛA NGUOÀN QUY ÑÒNH

o NAÊNG LÖÔÏNG TIA X DO ÑIEÄN THEÁ TAÙC DUÏNG LEÂN OÁNG TIA QUYEÁT

ÑÒNH

CÖÔØNG ÑOÄ TIA X ( SOÁ LÖÔÏNG TIA BÖÙC XAÏ ) DO CÖÔØNG ÑOÄ DOØNG ÑIEÄN

HAY SOÁ mA CUÛA BOÙNG ÑEØN TIA X QUY ÑÒNH

2. HAÁP THU VAØ TAÙN XAÏ

o TIA X XUYEÂN QUA VAÄT LIEÄU NHEÏ TOÁT HÔN VAÄT LIEÄU COÙ MAÄT ÑOÄ

CAO.

TYÛ TROÏNG VAÄT LIEÄU CAØNG LÔÙN, KHAÛ NAÊNG CHOÁNG TIA X XUYEÂN

THAÁU CAØNG CAO

o TIA X DO NHÖÕNG HAÏT PHOTON TAÏO THAØNH TRUYEÀN VÔÙI VAÂN TOÁC

BAÈNG VAÄN TOÁC AÙNH SAÙNG

NAÊNG LÖÔÏNG PHOTON KHOÂNG BIEÁN MAÁT MAØ DUØNG ÑEÅ ION HOAÙ VAÄT

LIEÄU

o ION LAØ 1 NGUYEÂN TÖÛ, 1 NHOÙM NGUYEÂN TÖÛ HAY LAØ 1 HAÏT CÔ BAÛN COÙ

MANG ÑIEÄN TÍCH DÖÔNG HOAËC AÂM.

NEÁU NGUYEÂN TÖÛ MAÁT 1 ELECTRON SEÕ TRÔÛ THAØNH ION DÖÔNG VAØ

ELECTRON TÖÏ DO THAØNH ION AÂM

o PHOTON KHI CHAÏM VAØO ELECTRON TRONG VAÄT LIEÄU TAÏO RA ION DO

PHOTON ÑAÕ TRUYEÀN NAÊNG LÖÔÏNG CHO ELECTRON, ÑAÅY ELECTRON

RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO CUÛA MÌNH

o KHI ELECTRON CHAÏM VAØO VAÄT LIEÄU, ÑOÄNG NAÊNG CUÛA ELECTRON

CHUYEÅN THAØNH TIA X. DO ÑOÙ, TRONG CAÙC BOÙNG ÑEØN TIA X, CAÙC

ELECTRON SAU KHI GIA TOÁC ÑÖÔÏC HAÕM ÑOÄT NGOÄT ÑEÅ TAÏO RA TIA X.

TRONG KHI ÑOÙ, CAÙC ELECTRON DO PHOTON ÑAÅY RA KHOÛI NGUYEÂN

Trang số 27/126

TÖÛ SEÕ VA CHAÏM VAØO VAÄT CHAÁT XUNG QUANH, KEÁT QUAÛ TAÏO RA

NHÖÕNG TIA X COÙ NAÊNG LÖÔÏNG RAÁT NHOÛ, COÙ HÖÔÙNG BAÁT KYØ. ÑOÙ

CHÍNH LAØ BAÛN CHAÁT CUÛA TAÙN XAÏ

o TRÖÔØNG HÔÏP PHOTON SAU KHI ÑAÅY ELECTRON RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO

MAÁT HOAØN TOAØN NAÊNG LÖÔÏNG PHAÛI TRÔÛ VEÀ QUYÕ ÑAÏO BAN ÑAÀU SEÕ

ÑÖÔÏC GOÏI LAØ HIEÄU ÖÙNG QUANG ÑIEÄN ( DO KHI ELECTRON MAÁT NAÊNG

LÖÔÏNG TRÔÛ VEÀ QUYÕ ÑAÏO CUÛA MÌNH SEÕ PHAÙT RA AÙNH SAÙNG ). HIEÄN

TÖÔÏNG NAØY XAÛY RA CHO CAÙC BÖÙC XAÏ NAÊNG LÖÔÏNG THAÁP TÖÙ 10 - 500

KEV, TRONG ÑOÙ 1 PHAÀN NAÊNG LÖÔÏNG PHOTON DUØNG ÑEÅ ÑAÅY

ELECTRON RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO, PHAÀN COØN LAÏI ÑEÅ GIA TOÁC CHO

ELECTRON

o TRÖÔØNG HÔÏP PHOTON SAU KHI ÑAÅY ELECTRON RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO

CHÆ MAÁT MOÄT PHAÀN NAÊNG LÖÔÏNG, PHOTON COØN NAÊNG LÖÔÏNG NHOÛ

HÔN NEÂN COÙ BÖÔÙC SOÙNG DAØI HÔN, HÖÔÙNG TRUYEÀN CUÕNG KHAÙC VÔÙI

BAN ÑAÀU. HIEÄN TÖÔÏNG NAØY ÑÖÔÏC GOÏI LAØ TAÙN XAÏ COMPTON

TRONG HÌNH TREÂN, NAÊNG LÖÔÏNG PHOTON MÔÙI SEÕ LAØ 450 - 12 - 80 = 358

KEV

o TAÙN XAÏ COMPTON SEÕ XAÛY RA TRONG NHIEÀU GIAI ÑOAÏN, GIAÛM DAÀN

NAÊNG LÖÔÏNG VAØ CUOÁI CUØNG KEÁT THUÙC BAÈNG 1 HIEÄU ÖÙNG QUANG

ÑIEÄN

Trang số 28/126

o KHI TAÙN XAÏ, PHOTON NAÊNG LÖÔÏNG CAO CHÆ ÑOÅI HÖÔÙNG RAÁT ÍT,

PHOTON NAÊNG LÖÔÏNG THAÁP ÑOÅI HÖÔÙNG RAÁT NHIEÀU, COÙ THEÅ TAÙN XAÏ

CAÛ THEO HÖÔÙNG NGÖÔÏC LAÏI.

o KHI NAÊNG LÖÔÏNG PHOTON RAÁT LÔÙN ( LÔÙN HÔN 1.02 MeV ) SEÕ COÙ KHAÛ

NAÊNG TAÏO RA 1 CAËP ELECTRON VAØ POSITRON. POSITRON COÙ KHOÁI

LÖÔÏNG, KÍCH THÖÔÙC GIOÁNG ELECTRON NHÖNG MANG ÑIEÄN TÍCH

DÖÔNG. ÑAÂY LAØ HIEÄU ÖÙNG TAÏO CAËP.

o BÖÙC XAÏ TRONG CHUØM TIA BAN ÑAÀU GOÏI LAØ BÖÙC XAÏ SÔ CAÁP

BÖÙC XAÏ DO BÖÙC XAÏ SÔ CAÁP TAÏO RA, THÍ DUÏ NHÖ TAÙN XAÏ COMPTON

GOÏI LAØ BÖÙC XAÏ THÖÙ CAÁP.

3. HIEÄN TÖÔÏNG BREMSSTRAHLUNG

CAÙC ELECTRON SAU KHI RÔØI KHOÛI QUYÕ ÑAÏO SEÕ XAÛY RA CAÙC TRÖÔØNG

HÔÏP SAU :

o TREÂN ÑÖÔØNG ÑI VA CHAÏM VAØO 1 ELECTRON KHAÙC, ÑAÅY ELECTRON

NAØY RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO VAØ MAÁT ÑI 1 PHAÀN HAY TOAØN BOÄ NAÊNG

LÖÔÏNG. QUAÙ TRÌNH XAÛY RA CHO ÑEÁN KHI ELECTRON COØN RAÁT ÍT

NAÏNG LÖÔÏNG. SAU ÑOÙ, PHAÀN NAÊNG LÖÔÏNG NAØY SEÕ BIEÁN THAØNH

NHIEÄT, AÙNH SAÙNG HAY TIA CÖÏC TÍM KHI ELECTRON TRÔÛ VEÀ QUYÕ ÑAÏO

CUÛA MÌNH

Trang số 29/126

o TREÂN ÑÖÔØNG ÑI, ELECTRON ÑI VAØO VUØNG ÑIEÄN TRÖÔØNG DÖÔNG CUÛA

HAÏT NHAÂN, MAÁT DAÀN NAÊNG LÖÔÏNG VAØ BIEÁN ÑOÄNG NAÊNG THAØNH TIA

X NHÖ ÑAÕ PHAÂN TÍCH ÔÛ TREÂN. NEÁU ELECTRON DÖØNG LAÏI HOAØN TOAØN,

NAÊNG LÖÔÏNG TIA X PHAÙT RA BAÈNG TOAØN BOÄ ÑOÄNG NAÊNG CUÛA

ELECTRON. QUAÙ TRÌNH NAØY COØN ÑÖÔÏC GOÏI LAØ QUAÙ TRÌNH

BREMSSTRAHLUNG.

NAÊNG LÖÔÏNG TIA X TAÙN XAÏ NAØY CUÕNG COÙ THEÅ ÑUÛ NAÊNG LÖÔÏNG TAÏO

RA CAÙC HIEÄU ÖÙNG QUANG ÑIEÄN VAØ TAÙN XAÏ, DO ÑOÙ DEÃ GAÂY AÛNH

HÖÔÛNG NGHIEÂM TROÏNG ÑEÁN SÖÙC KHOEÛ KYÕ THUAÄT VIEÂN

4. CHIEÀU DAØY GIAÛM NÖÛA

o TIA X KHI TRUYEÀN QUA VAÄT LIEÄU BÒ HAÁP THU DO QUAÙ TRÌNH TAÙN XAÏ

VAØ HIEÄU ÖÙNG QUANG ÑIEÄN

o TRONG TAÁT CAÛ VAÄT LIEÄU, CÖÙ SAU 1 CHIEÀU DAØY XAÙC ÑÒNH NAØO ÑOÙ,

CÖÔØNG ÑOÄ TIA X GIAÛM ÑI 2 LAÀN. CHIEÀU DAØY NAØY ÑÖÔÏC GOÏI LAØ CHIEÀU

DAØY GIAÛM NÖÛA CUÛA VAÄT LIEÄU ÑOÙ, KYÙ HIEÄU HVL

TÖÔNG TÖÏ TA COÙ CHIEÀU DAØY GIAÛM 10 LAÀN CUÛA VAÄT LIEÄU, KYÙ HIEÄU

TVL.

1 TVL = 3.3 HVL

Trang số 30/126

HVL, TVL THÖÔØNG ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG TRONG TÍNH NHANH ÑEÅ ÑAÛM BAÛO

AN TOAØN PHOÙNG XAÏ

o CAÙC LOAÏI BÖÙC XAÏ KHAÙC NHAU COÙ KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU KHAÙC

NHAU

• BÖÙC XAÏ ANPHA ( HAÏT NHAÂN HELI ) MANG ÑIEÄN DÖÔNG, NAËNG VAØ

CHAÄM NEÂN KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU KEÙM. HAT ANPHA ION HOAÙ

VAÄT LIEÄU TREÂN ÑÖÔØNG TRUYEÀN DO ÑAÅY ELECTRON RA KHOÛI

NGUYEÂN TÖÛ.

• BÖÙC XAÏ BETA MANG ÑIEÄN AÂM, NHEÏ NEÂN COÙ KHAÛ NAÊNG XUYEÂN

THAÁU CAO HÔN

• BÖÙC XAÏ NEUTRON KHOÂNG MANG ÑIEÄN, KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU

CAO ÔÛ CAÙC VAÄT LIEÄU NAËNG NHÖNG LAÏI DEÃ BÒ HAÁP THU ÔÛ CAÙC VAÄT

LIEÄU NHEÏ NHÖ HYDRO.

DO COÙ ÑAËC TÍNH TREÂN, NEUTRON ÑÖÔÏC DUØNG TRONG CHUÏP AÛNH

NEUTRON VAØ LAØ 1 TRONG 11 PHÖÔNG PHAÙP NDT CÔ BAÛN.

• TIA X KHOÂNG COÙ KHOÁI LÖÔÏNG, DI CHUYEÅN VÔÙI VAÄN TOÁC AÙNH

SAÙNG, COÙ KHAÛ NAÊNG ION HOAÙ VAÄT LIEÄU VÔÙI CHIEÀU SAÂU XUYEÂN

THAÁU CAO NHÖNG KHOÂNG THEÅ PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC BAÈNG CAÙC GIAÙC

QUAN CUÛA CON NGÖÔØI

Trang số 31/126

OÂN TAÄP BAØI 5

1. Tia X cöùng truyeàn nhanh hôn tia X meàm, do ñoù tia X cöùng coù naêng löôïng cao hôn

2. Tia X vaø tia gamma khaùc nhau ôû choã tia gamma coù baûn chaát haït vaø coù khoái löôïng

3. Cöôøng ñoä chuøm tia X phuï thuoäc vaøo soá löôïng electron ñaäp vaøo bia Tungsten

4. Ñoàng vò phoùng xaï, thí duï nhö Co 60 phaùt ra nhöõng böùc xaï coù naêng löôïng nhaát ñònh

5. Taêng hoaït ñoä nguoàn ñoàng vò phoùng xaï seõ laøm taêng naêng löôïng cuûa tia böùc xaï

6. Ion laø 1 phaàn cuûa nguyeân töû mang ñieän tích döông hoaëc aâm

7. Photon laø nhöõng haït vaät chaát nhoû di chuyeån vôùi vaän toác aùnh saùng

8. Quaù trình ion hoaù xaûy ra khi photon chaïm vaøo electron vaø ñaåy electron ra khoûi nguyeân töû

9. Trong hieäu öùng quang ñieän, naêng löôïng cuûa photon bò haáp thu hoaøn toaøn

10. Khi coù hieäu öùng Compton, photon thöôøng taïo ra böùc xaï thöù caáp

11. Caùc hieäu öùng quang ñieän vaø taùn xaï Compton ñeàu taïo ra electron toác ñoä cao coù theå taïo ra tia X thöù caáp coù naêng löôïng thaáp hôn

12. Quaù trình BREMSSTRAHLUNG taïo ra 1 caëp ion khi 1 electron chaïm vaøo 1 electron khaùc

13. Neáu 1 photon 500 keV ñi vaøo 1 nguyeân töû coù löïc lieân keát 50 keV, truyeàn cho 1 electron 50 keV vaø photon môùi seõ coù naêng löôïng 400 keV.

14. Böùc xaï sô caáp laø moïi böùc xaï khoâng gaây ra hieäu öùng quang ñieän

15. Quaù trình BREMSSTRAHLUNG coù theå laøm naêng löôïng chuyeån thaønh taùn xaï Compton vaø hieäu öùng quang ñieän thöù caáp

Trang số 32/126

16. Böùc xaï thöù caáp khoâng gaây nguy hieåm cho kyõ thuaät vieân

17. Naêng löôïng cuûa photon thöù caáp khoâng bò maát ñi maø seõ chuyeån thaønh caùc daïng khaùc nhö hieäu öùng quang ñieän hay taùn xaï Compton

18. Naêng löôïng tia X sau khi truyeàn qua 3 chieàu daøy giaûm nöûa chæ coøn ¾ naêng löôïng ban ñaàu

19. Chuïp aûnh neutron söû duïng böùc xaï ñaëc bieät ñeå coù khaû naêng deã daøng xuyeân thaáu caùc vaät lieäu naëng nhö ñoàng vaø chì.

BAØI 6 : THIEÁT BÒ TIA X

1. CAÁU TRUÙC BOÙNG ÑEØN TIA X

• TIA X ÑÖÔÏC TAÏO RA DÖÏA TREÂN NGUYEÂN LYÙ :

KHI ELECTRON TÖÏ DO COÙ TOÁC ÑOÄ CAO TÖÔNG TAÙC VÔÙI CAÙC

ELECTRON TRONG QUYÕ ÑAÏO HAY VÔÙI HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ.

ÑOÄNG NAÊNG CUÛA ELECTRON SEÕ CHUYEÅN THAØNH TIA X. VAÄN TOÁC

ELECTRON CAØNG CAO, NAÊNG LÖÔÏNG TIA X CAØNG LÔÙN.

DO ÑOÙ, ÑEÅ TAÏO RA TIA X CAÀN PHAÛI COÙ CAÙC YEÂU CAÀU SAU

o COÙ NGUOÀN ELECTRON

o COÙ PHÖÔNG TIEÄN TRUYEÀN GIA TOÁC CHO ELECTRON

o COÙ BIA ÑEÅ CHAËN ELECTRON TOÁC ÑOÄ CAO

• TÖØ CAÙC YEÂU CAÀU TREÂN, BOÙNG ÑEØN TIA X THÖÔØNG GOÀM CAÙC BOÄ PHAÄN

SAU :

o CÖÏC LÖÔÙI COÙ PHUÛ 1 LÔÙP ÑAËC BIEÄT, KHI ÑÖÔÏC NUNG BAÈNG DOØNG

ÑIEÄN SEÕ TAÏO RA ELECTRON TÖÏ DO

Trang số 33/126

o ÑEÅ TRUYEÀN GIA TOÁC CHO ELECTRON, ÑIEÄN THEÁ ANOD DÖÔNG SO

VÔÙI CATHOD

o 1 BIA ÑAËC BIEÄT ÑÖÔÏC ÑAËT NGAÀM TRONG ANOD, THÖÔØNG LAØM

BAÈNG TUNGSTEN HAY GOÁM, DUØNG ÑEÅ HAÕM ELECTRON

• VOÛ BOÙNG ÑEØN TIA X THÖÔØNG LAØM BAÈNG THUYÛ TINH ÑAËC BIEÄT, ÑÖÔÏC

RUÙT CHAÂN KHOÂNG.

• PHOÅ NAÊNG LÖÔÏNG CUÛA MAÙY TIA X LAØ 1 PHOÅ LIEÂN TUÏC, TRONG ÑOÙ COÙ

1 VAØI PHOÅ ÑAËC TRÖNG

o PHOÅ LIEÂN TUÏC DO TRONG QUAÙ TRÌNH BREMSSTRAHLUNG,

ELECTRON MAÁT DAÀN NAÊNG LÖÔÏNG VAØ CHUYEÅN THAØNH TIA X.

NAÊNG LÖÔÏNG MAX CUÛA PHOÅ TÖÔNG ÖÙNG VÔÙI ÑIEÄN THEÁ MAX CUÛA

2 ÑIEÄN CÖÏC.

o PHOÅ ÑAËC TRÖNG DO CAÙC ELECTRON KHI ÑEÁN BIA TÖÔNG TAÙC VÔÙI

CAÙC ELECTRON CUÛA VAÄT LIEÄU BIA VAØ ÑAÅY CAÙC ELECTRON NAØY

RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO CUÛA NOÙ. SAU ÑOÙ, CAÙC ELECTRON NAØY TÖÏ GIAÛI

PHOÙNG NAÊNG LÖÔÏNG DÖÔÙI DAÏNG TIA X ÑEÅ TRÔÛ VEÀ QUYÕ ÑAÏO OÅN

Trang số 34/126

ÑÒNH BAN ÑAÀU. CAÙC TIA X ÑAËC TRÖNG NAØY THÖÔØNG COÙ MÖÙC

NAÊNG LÖÔÏNG NHOÛ HÔN NHIEÀU VAØ THÖÔØNG LAØ NGUOÀN GAÂY RA

TAÙN XAÏ.

• CHAÁT LÖÔÏNG TIA X LAØ KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU CUÛA TIA X, CHÍNH LAØ

NAÊNG LÖÔÏNG CUÛA TIA X, PHUÏ THUOÄC VAØO ÑIEÄN THEÁ GIÖÕA ANOD VAØ

CATHOD

• SOÁ LÖÔÏNG TIA X LAØ SOÁ TIA BÖÙC XAÏ TREÂN 1 ÑÔN VÒ DIEÄN TÍCH, CUÕNG

LAØ SOÁ ELECTRON ÑAÄP VAØO BIA, TÖÙC LAØ DOØNG ÑIEÄN GIÖÕA ANOD VAØ

CATHOD, ÑÖÔÏC ÑO BAÈNG MA.

TRONG ÑIEÀU KIEÄN THOÂNG THÖÔØNG, DOØNG ÑIEÄN NAØY TYÛ LEÄ THUAÄN

VÔÙI DOØNG ÑIEÄN NUNG ÑIEÄN CÖÏC LÖÔÙI NEÂN TRONG NHIEÀU THIEÁT BÒ,

NGÖÔØI TA COÙ THEÅ ÑO DOØNG ÑIEÄN NUNG THAY CHO ÑO DOØNG ÑIEÄN ÑI

QUA BOÙNG ÑEØN TIA X VAØ NUÙM ÑIEÀU CHÆNH DOØNG ÑIEÄN BOÙNG ÑEØN

THÖÏC CHAÁT CHÍNH LAØ ÑIEÀU CHÆNH DOØNG ÑIEÄN NUNG LÖÔÙI.

• HIEÄU SUAÁT CUÛA BOÙNG ÑEØN TIA X RAÁT THAÁP. PHAÀN LÔÙN ÑOÄNG NAÊNG

CUÛA ELECTRON CHUYEÅN THAØNH NHIEÄT, CHÆ 1 PHAÀN RAÁT NHOÛ

CHUYEÅN THAØNH TIA X.

VAÄT LIEÄU BIA COÙ SOÁ KHOÁI CAØNG CAO, HIEÄU SUAÁT PHAÙT RA TIA X

CAØNG LÔÙN

ÑIEÄN THEÁ GIÖÕA ANOD VAØ CATHOD CAØNG CAO, HIEÄU SUAÁT PHAÙT RA

TIA X CAØNG LÔÙN

2. CAÙC TÍNH CHAÁT CUAÛ BOÙNG ÑEØN TIA X :

• CHU TRÌNH LAØM VIEÄC

Trang số 35/126

o DO PHAÀN LÔÙN ÑOÄNG NAÊNG CUÛA ELECTRON CHUYEÅN THAØNH NHIEÄT

NEÂN BIA PHAÛI CHÒU ÑÖÔÏC NHIEÄT ÑOÄ CAO VAØ PHAÛI COÙ CHEÁ ÑOÄ LAØM

MAÙT THÍCH HÔÏP.

o THOÂNG THÖÔØNG, ÑAÀU PHAÙT TIA X GOÀM COÙ BIEÁN THEÁ CAO AÙP VAØ

BOÙNG ÑEØN TIA X, CHAÁT CAÙCH ÑIEÄN TRONG BIEÁN THEÁ THÖÔØNG

ÑÖÔÏC DUØNG ÑEÅ LAØM MAÙT CÖÔÕNG BÖÙC CHO BOÙNG ÑEØN TIA X.

o CHU TRÌNH LAØM VIEÄC CUÛA BOÙNG ÑEØN TIA X LAØ TYÛ LEÄ THÔØI GIAN

HOAÏT ÑOÄNG CHO PHEÙP CUÛA BOÙNG ÑEØN TIA X TREÂN TOÅNG THÔØI

GIAN.

HIEÄN NAY, HAÀU HEÁT CAÙC MAÙY TIA X THEÁ HEÄ MÔÙI ÑEÀU COÙ THEÅ ÑAÏT

CHU TRÌNH LAØM VIEÄC ÑEÁN 100%

• KÍCH THÖÔÙC TIEÂU VAÄT

o KÍCH THÖÔÙC TIEÄU VAÄT LAØ PHAÀN DIEÄN TÍCH BIA COÙ CHUØM TIA

ELECTRON ÑAÄP VAØO

o ÑEÅ GIAÛM ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT HÌNH HOÏC, KÍCH THÖÔÙC TIEÄU VAÄT

PHAÛI CAØNG NHOÛ CAØNG TOÁT.

TUY NHIEÂN, NEÁU KÍCH THÖÔÙC TIEÄU VAÄT QUAÙ NHOÛ SEÕ KHOÂNG THEÅ

GIAÛI NHIEÄT KÒP VAØ BIA SEÕ BÒ NOÙNG CHAÛY

o KÍCH THÖÔÙC TIEÂU VAÄT HIEÄU DUÏNG LAØ HÌNH CHIEÁU CUÛA TIEÂU VAÄT

LEÂN PHÖÔNG VUOÂNG GOÙC VÔÙI HÖÔÙNG CHUØM TIA. THÖÔØNG CAÙC

NHAØ SAÛN XUAÁT CUNG CAÁP CHO NGÖÔØI SÖÛ DUÏNG KÍCH THÖÔÙC TIEÂU

VAÄT HIEÄU DUÏNG NAØY

Trang số 36/126

• KIEÅU PHAÙT TIA :

o COÙ 2 KIEÅU PHAÙT TIA CHÍNH LAØ PHAÙT 1 HÖÔÙNG VAØ PHAÙT TOAØN

CAÛNH.

o PHAÀN KHOÂNG PHAÙT TIA TRONG ÑAÀU PHAÙT TIA X THÖÔØNG ÑÖÔÏC

BOÏC CHÌ ÑEÅ CHOÁNG CAÙC BÖÙC XAÏ THÖÙ CAÁP.

3. SÔ ÑOÀ NGUYEÂN LYÙ MOÄT SOÁ KIEÅU MAÙY TIA X ÑÔN GIAÛN.

Trang số 37/126

∗ CAÙC MAÙY TIA X THÖÔØNG DUØNG BIEÁN THEÁ ÑEÅ TAÏO CAO THEÁ

∗ SÔ ÑOÀ CÔ BAÛN MAÙY TIA X CAÀN COÙ 3 BIEÁN THEÁ CHÍNH NHÖ SAU ( XEM

SÔ ÑOÀ )

1. BIEÁN THEÁ TÖÏ NGAÃU CAÁP NGUOÀN 110 CHO LÖÔÙI VAØ BIEÁN THEÁ CAO AÙP

2. BIEÁN THEÁ CAO AÙP ( COÙ ÑIEÀU CHÆNH CAO THEÁ TÖØNG NAÁC )

3. BIEÁN THEÁ LÖÔÙI

∗ BIEÁN THEÁ LOÕI SAÉT COÙ THEÅ ÑÖÔÏC DUØNG ÑEÁN ÑIEÄN THEÁ 400KEV

KHI CAÀN ÑIEÄN THEÁ CAO HÔN, NGÖÔØI TA DUØNG BIEÁN THEÁ COÄNG HÖÔÛNG

HAY MAÙY PHAÙT TÓNH ÑIEÄN

∗ ÑEÅ NAÉN ÑIEÄN RA 1 CHIEÀU THÖÔØNG DUØNG 1 TRONG 2 CAÙCH : MAÏCH TÖÏ

NAÉN HAY ÑEØN DIOD

MAÏCH TÖÏ NAÉN LAØ MAÏCH ÑÔN GIAÛN NHAÁT TRONG ÑOÙ BOÙNG ÑEØN TIA X

Trang số 38/126

CHÆ HOAÏT ÑOÄNG KHI ÑIEÄN THEÁ ANOD DÖÔNG, COØN TRONG BAÙN KYØ

COØN LAÏI, CAÙC ELECTRON SINH RA SEÕ QUAY NGÖÔÏC TRÔÛ VEÀ CATHOD

MAÏCH DUØNG DIOD COÙ THEÅ NAÉN BAÙN KYØ HAY TOAØN PHAÀN.

4. BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN.

BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN MAÙY TIA X TUYØ VAØO HAÕNG SAÛN XUAÁT SEÕ COÙ CAÁU TAÏO

KHAÙC NHAU. TUY NHIEÂN THOÂNG THÖÔØNG COÙ NHÖÕNG NUÙM ÑIEÀU KHIEÅN

SAU

∗ BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN VAØ ÑOÀNG HOÀ ÑO DOØNG ÑIEÄN LÖÔÙI

Trang số 39/126

∗ BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN VAØ ÑOÀNG HOÀ ÑO CAO THEÁ

∗ COÂNG TAÉC THÔØI GIAN ÑIEÀU KHIEÅN THÔØI GIAN PHAÙT TIA

∗ COÂNG TAÉC NGUOÀN

∗ ÑEØN BAÙO KHI ÑANG PHAÙT TIA

∗ NGOAØI RA COÙ THEÅ COÙ MOÄT SOÁ BOÄ PHAÄN PHUÏ GIUÙP CHO COÂNG TAÙC BAÛO

ÑAÛM AN TOAØN PHOÙNG XAÏ NHÖ COÂNG TAÉC KHOAÙ, ÑEØN HOAËC COØI BAÙO ÑOÄNG,

CAÙC COÂNG TAÉC KHOAÙ LAÃN...

5. CAÙC THIEÁT BÒ TIA X ÑAËC BIEÄT :

THÖÔØNG ÑÖÔÏC DUØNG ÑEÅ TAÏO RA TIA X NAÊNG LÖÔÏNG RAÁT CAO

∗ MAÙY GIA TOÁC BETATRON SÖÛ DUÏNG CAÛM ÖÙNG ÑIEÄN TÖØ ÑEÅ GIA TOÁC

CHO ELECTRON

ELECTRON BÒ TÖØ TRÖÔØNG KEÙO LEÄCH SEÕ DI CHUYEÅN THEO QUYÕ ÑAÏO

TROØN TRONG BOÙNG ÑEØN, ÑÖÔÏC ÑIEÄN TRÖÔØNG GIA TOÁC NHIEÀU LAÀN

Trang số 40/126

ÑAÏT NAÊNG LÖÔÏNG RAÁT CAO, SAU ÑOÙ ÑAÄP VAØO BIA ÑEÅ TAÏO RA TIA X.

∗ MAÙY GIA TOÁC TUYEÁN TÍNH SÖÛ DUÏNG SOÙNG TAÀN SOÁ CAO ÑEÅ GIA TOÁC

CHO ELECTRON.

MAÙY GIA TOÁC TUYEÁN TÍNH COÙ ÑIEÄN THEÁ TÖØ 5 - 25 MEV, COÙ KHAÛ NAÊNG

XUYEÂN THAÁU ÑEÁN 400MM THEÙP

Trang số 41/126

OÂN TAÄP BAØI 6

1. Electron toác ñoä cao khi maát naêng löôïng do töông taùc vôùi haït nhaân nguyeân töû cuaû vaät lieäu bia seõ taïo ra phoå tia X lieân tuïc.

2. Vaän toác electron caøng cao, naêng löông tia X taïo ra caøng lôùn

3. Vaän toác electron trong boùng ñeøn tia X tyû leä thuaän vôùi ñieän aùp giöõa anod vaø cathod

4. Tia X ñaëc tröng coù naêng löôïng cao do caùc electron toác ñoä cao va chaïm vôùi haït nhaân nguyeân töû taïo thaønh

5. Kích thöôùc tieâu vaät coù aûnh höôûng ñeán ñoä neùt cuûa phim chuïp aûnh phoùng xaï

6. Kích thöôùc tieâu vaät phaûi caøng nhoû caøng toát ñeå ngaên ngöøa quaù nhieät bia

7. Naén ñieän baùn kyø vaø töï naén ñeàu coù nhöôïc ñieåm laø chæ taïo ñöôïc tia X trong 1/2 thôøi gian

8. Naén ñieän toaøn phaàn bieán doøng ñieän xoay chieàu thaønh doøng ñieän lieân tuïc ñi theo 1 höôùng

9. Quaù trình Bremsstrahlung laø quaù trình va chaïm electron töø löôùi ñaõ ñöôïc nung noùng ñeán va chaïm vaøo caùc electron quay haønh tinh cuaû vaät lieäu bia.

10. Naêng löôïng cuûa tia X tyû leä vôùi doøng ñieän löôùi

11. Quaù trình taïo ra tia X raát coù hieäu suaát cao vaø haàu nhö moãi electron ñaäp vaøo bia ñeàu taïo ra tia X coù phoå lieân tuïc

12. Chu trình laøm vieäc cuûa maùy tia X laø tyû leä thôøi gian maùy coù theå hoaït ñoäng ñeå taïo ra tia X

13. 25 MeV baèng 25 000 eV

14. Maùy betatron vaø maùy gia toác tuyeán tính laø nhöõng maùy gia toác cho electron ñaëc bieät vaø coù khaû naêng taïo ra tia X coù naêng löôïng treân 5 trieäu electron volt

Trang số 42/126

BAØI 7 : THIEÁT BÒ GAMMA

1. CAÙC NGUOÀN GAMMA THOÂNG DUÏNG

o HIEÄN NAY TRONG COÂNG NGHIEÄP THÖÔØNG SÖÛ DUÏNG 2 LOAÏI NGUOÀN

GAMMA NHAÂN TAÏO

∗ Ir 192 COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ 75 NGAØY

∗ Co 60 COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ 5.3 NAÊM

o MOÄT SOÁ LOAÏI NGUOÀN KHAÙC ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG ÍT HÔN LAØ

∗ RADIUM 226 COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ 1 600 NAÊM

∗ CESIUM 137 COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ 30 NAÊM

∗ THULIUM 170 COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ 130 NGAØY

∗ SELENIUM COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ 120 NGAØY

o CAÙC ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ LAØ NGUOÀN TAÏO RA TIA GAMMA.

VÔÙI CUØNG MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG, TIA X VAØ GAMMA COÙ ÑAËC TÍNH NHÖ

NHAU

2. ÖU NHÖÔÏC ÑIEÅM CUÛA CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ BAÈNG GAMMA

o SO VÔÙI TIA X, GAMMA COÙ CAÙC ÖU ÑIEÅM SAU

• GIAÙ THIEÁT BÒ THAÁP HÔN

• DEÃ VAÄN CHUYEÅN HÔN

• KÍCH THÖÔÙC NGUOÂN NHOÛ, COÙ THEÅ ÑÖA VAØO TRONG LOÃ NHOÛ

• KHOÂNG CAÀN NGUOÀN ÑIEÄN NEÂN DEÃ DUØNG ÔÛ COÂNG TRÖÔØNG

• 1 THIEÁT BÒ VÖØA COÙ THEÅ CHUÏP 1 HÖÔÙNG, VÖØA COÙ THEÅ CHUÏP TOAØN

CAÛNH

• THIEÁT BÒ BEÀN, DEÃ SÖÛ DUÏNG

• KÍCH THÖÔÙC NGUOÀN NHOÛ, COÙ THEÅ CHUÏP ÔÛ KHOAÛNG CAÙCH TÖØ

NGUOÀN ÑEÁN PHIM NHOÛ NHÖ DWSI

• COÙ MOÄT SOÁ ÑOÀNG VÒ COÙ KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU CAO NEÂN COÙ

THEÅ KIEÅM TRA CHIEÀU DAØY LÔÙN

Trang số 43/126

o SO VÔÙI TIA X, GAMMA COÙ CAÙC NHÖÔÏC ÑIEÅM SAU

• KHOÂNG THEÅ TAÉT NGUOÀN, DO ÑOÙ NGUY HIEÅM HÔN CHO NGÖÔØI SÖÛ

DUÏNG

• PHIM GAMMA THÖÔØNG TÖÔNG PHAÛN KEÙM HÔN PHIM TIA X

• KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU CHÆ PHUÏ THUOÄC VAØO LOAÏI ÑOÀNG VÒ

PHOÙNG XAÏ, KHOÂNG THEÅ THAY ÑOÅI ÑÖÔÏC

• CAÙC NGUOÀN COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ NGAÉN PHAÛI CHÒU THEÂM CHI PHÍ

THAY NGUOÀN

• CHE CHAÉN ÑEÅ BAÛO ÑAÛM AN TOAØN PHOÙNG XAÏ CHO NGÖÔØI SÖÛ DUÏNG

YEÂU CAÀU NAËNG HÔN

o NAÊNG LÖÔÏNG TÖÔNG ÑÖÔNG CUÛA ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ ÑÖÔÏC TÍNH

THEO MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG TRUNG BÌNH CUÛA CAÙC BÖÙC XAÏ CUÛA LOAÏI

ÑOÀNG VÒ ÑOÙ

• Co 60 COÙ CAÙC BÖÙC XAÏ 1.17 MeV VAØ 1.33 MeV, TRUNG BÌNH LAØ 1.25

MeV

• RADIUM COÙ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG TRUNG BÌNH LAØ 1.22 MeV

• CESIUM COÙ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG TRUNG BÌNH LAØ 0.66 MeV

• IRIDIUM COÙ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG TRUNG BÌNH LAØ 0.35 MeV

• THULIUM COÙ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG TRUNG BÌNH LAØ 0.072 MeV

o SOÙ SAÙNH TÖÔNG ÑÖÔNG GIÖÕA MAÙY TIA X VAØ GAMMA VEÀ MAËT NAÊNG

LÖÔÏNG :

ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ NAÊNG LÖÔÏNG TIA X TÖÔNG ÑÖÔNG

Co 2 000 - 3 000 KVp

Ra 1 000 - 2 000 KVp

Cs 600 - 1 500 KVp

Ir 150 - 800 KVp

Tm 30 - 150 KVp

Trang số 44/126

CHUÙ YÙ RAÈNG NAÊNG LÖÔÏNG CUÛA MAÙY TIA X ÑÖÔÏC BIEÅU DIEÃN BAÈNG ÑIEÄN

THEÁ ÑÆNH, KHOÂNG PHAÛI ÑIEÄN THEÁ HIEÄU DUÏNG HAY TRUNG BÌNH, DO ÑOÙ

TA COÙ KHAÙI NIEÄM NAÊNG LÖÔÏNG TÖÔNG ÑÖÔÏNG CUÛA NGUOÀN ÑOÀNG VÒ

PHOÙNG XAÏ LAØ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG CUÛA MAÙY TIA X CAÀN THIEÁT ÑEÅ THÖÏC

HIEÄN COÂNG VIEÄC TÖÔNG TÖÏ

DAÛI TIA X COÙ NAÊNG LÖÔÏNG TÖÔNG ÑÖÔNG PHUÏ THUOÄC VAØO CAÙCH NAÉN

ÑIEÄN CUÛA MAÙY TIA X

MAÙY TIA X NAÉN ÑIEÄN TOAØN PHAÀN COÙ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG TRUNG BÌNH

CAO HÔN

3. CAÙC ÑAËC ÑIEÅM CAÀN PHAÛI XEM XEÙT KHI SÖÛ DUÏNG NGUOÀN GAMMA TRONG

RT.

• HOAÏT ÑOÄ XAÙC ÑÒNH SOÁ LÖÔÏNG TIA GAMMA, TÖÙC CÖÔØNG ÑOÄ CUÛA BÖÙC XAÏ

• NAÊNG LÖÔÏNG TÖÔNG ÑÖÔNG : MAÙY TIA X COÙ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG MEÀM

DEÛO HÔN TRONG KHI NGUOÀN GAMMA CHÆ PHAÙT ÑÖÔÏC 1 CHUØM TIA

BÖÙC XAÏ COÁ ÑÒNH. DO ÑOÙ PHAÛI CHOÏN NGUOÀN PHUØ HÔÏP VÔÙI VAÄT KIEÅM

TRA.

Trang số 45/126

• CHU KYØ BAÙN RAÕ : GIUÙP XAÙC ÑÒNH LIEÀU CHUÏP HAØNG NGAØY.

NGOAØI RA CAÀN PHAÛI XEÙT THEÂM TÍNH TIEÄN DUÏNG / GIAÙ THAØNH KIEÅM

TRA

THÍ DUÏ HOAÏT ÑOÄ CUÛA 1 NGUOÀN Co 60 BAN ÑAÀU LAØ 100 Ci, SAU ….. NAÊM, HOAÏT

ÑOÄ SEÕ LAØ

0 naêm 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.3

100 Ci 93.3 89.0 82.9 77.0 71.0 68.0 63.3 59.6 55.5 52.0 50.0

SAU 21.2 NAÊM, HOAÏT ÑOÄ SEÕ COØN 6.25 Ci

• CAÙC YEÁU TOÁ KHAÙC KHI CHOÏN NGUOÀN GAMMA NHÖ SAU

TEÂN CHÆ TIEÂU Co 60 Ra 226 Cs 137 Ir 192 Tm 170

SUAÁT LIEÀU PHAÙT, RHF/Ci 14.5 9.0 4.2 5.9 0.03

NAÊNG LÖÔÏNG , MeV 1.25 1.22 0.66 0.355 0.072

TIA X TÖÔNG ÑÖÔNG,

MeV

2 - 3 1 - 2 0.6 - 1.5 0.3 - 0.8 0.1 - 0.3

CHU KYØ BAÙN RAÕ 5.3 naêm 1 600 naêm 30 naêm 75 ngaøy 130 ngaøy

CHIEÀU DAØY GIAÛM NÖÛA Pb 0.5 " 0.5 " 0.3 " 0.2 " 0.05 "

XUYEÂN THAÁU THEÙP 1 - 7 " 1 - 5 " 1 - 3 " ¼ - 3 " Ñeán ½ "

KÍCH THÖÔÙC NGUOÀN NHOÛ RADIUM LÔÙN

RADON NHOÛ

TÖÔNG

ÑOÁI LÔÙN

RAÁT NHOÛ NHOÛ

HOAÏT ÑOÄ RIEÂNG TRUNG

BÌNH

RAÁT THAÁP THAÁP RAÁT CAO CAO

NHAÁT

GIAÙ THAØNH THAÁP MUA CAO

MÖÔÙN THAÁP

TRUNG

BÌNH

TÖÔNG

ÑOÁI THAÁP

CAO

ÑIEÀU KHAÙC COÙ SAÜN KHÍ RADON

LAØ NGUOÀN

THÖÏC

CAÀN 2 LÔÙP

BAÛO VEÄ

COÙ SAÜN KHOÂNG

COÙ SAÜN

Trang số 46/126

4. CAÁU TRUÙC CAÙC THIEÁT BÒ GAMMA THOÂNG DUÏNG

• NGUOÀN ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ COÙ NGUY CÔ BÖÙC XAÏ NGHIEÂM TROÏNG VAØ

KHI KHOÂNG SÖÛ DUÏNG, NGUOÀN PHAÛI ÑÖÔÏC VAÄN CHUYEÅN CAÅN THAÄN

VAØ ÑÖÔÏC LÖU GIÖÕ COÙ KHOAÙ TRONG CAÙC HOÄP NGUOÀN AN TOAØN.

• BOÄ PHAÄN ÑIEÀU KHIEÅN TÖØ XA THÖÔØNG GOÀM 2 NHOÙM CHÍNH SAU

o DI CHUYEÅN NGUOÀN TÖØ TAÂM HOÄP CHÖÙA RA MAËT NGOAØI

o DI CHUYEÅN NGUOÀN TÖØ TAÂM HOÄP CHÖÙA RA 1 ÑIEÅM NAÈM BEÂN NGOAØI

HOÄP CHÖÙA

• CAÙC NGUOÀN ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ THOÂNG THÖÔØNG LUOÂN COÙ SAÜN TREÂN

THÒ TRÖÔØNG. VIEÄC CHOÏN DUØNG LOAÏI NGUOÀN NAØO THÖÔØNG ÑAÀU TIEÂN

PHAÛI XEM XEÙT NAÊNG LÖÔÏNG XUYEÂN THAÁU ( TIA X TÖÔNG ÑÖÔNG ),

SAU ÑOÙ MÔÙI ÑEÁN CHU KYØ BAÙN RAÕ VAØ HOAÏT ÑOÄ NGUOÀN.

• SÔ ÑOÀ NGUYEÂN LYÙ THIEÁT BÒ GAMMA PHOÅ BIEÁN NHAÁT NHÖ HÌNH SAU

• LOAÏI DI CHUYEÅN NGUOÀN TÖØ TAÂM RA BEÀ MAËT HOÄP NGUOÀN

• LOAÏI DI CHUYEÅN NGUOÀN TÖØ TRONG RA HAÚN BEÂN NGOAØI HOÄP

NGUOÀN

Trang số 47/126

Trang số 48/126

OÂN TAÄP BAØI 7 1. Ñoàng vò phoùng xaï thöôøng duøng trong coâng nghieäp luoân luoân laø ñoàng vò phoùng xaï töï

nhieân

2. Nhöôïc ñieåm chính cuûa chuïp aûnh phoùng xaï baèng ñoàng vò laø giaù thaønh thieát bò cao

3. Do ñieän theá ñænh cuûa maùy tia X coù theå daãn ñeán hieåu laàm, maùy tia X ñöôïc ñaùnh giaù baèng ñieän theá trung bình

4. Ñieän theá trung bình cuûa maùy tia X naén baùn kyø thaáp hôn ñieän theá trung bình cuûa maùy tia X naén toaøn phaàn.

5. Naêng löôïng cuûa maùy Gamma coù theå ñöôïc ñaùnh giaù baèng ñoä lôùn keV hay MeV cuûa maùy tia X thöïc hieän coâng vieäc töông töï

6. Naêng löôïng tia X töông ñöông cuûa 1 nguoàn phoùng xaï cao hôn naêng löôïng trung bình cuûa nguoàn phoùng xaï ñoù

7. Ñoàng vò phoùng xaï hoaït ñoä 100 Ci coù naêng löôïng trung bình 1.25 MeV. Sau 4 chu kyø baùn raõ, möùc naêng löôïng trung bình vaãn laø 1.25 MeV

8. Khi choïn nguoàn phoùng xaï thöïc hieän 1 coâng vieäc naøo ñoù, ñieàu quan troïng phaûi xem xeùt laø naêng löôïng trung bình cuûa noù phaûi ñuû xuyeân thaáu vaät lieäu

9. Vieäc söû duïng thích hôïp nguoàn phoùng xaï tröôùc khi keùo nguoàn trôû veà hoäp nguoàn khoâng coù nguy cô naøo veà an toaøn vì ñaõ coù oáng daây daãn nguoàn che chaén trong quaù trình quay nguoàn ra vaøo.

10. Loaïi thieát bò ñaëc tröng cho thieát bò chuïp aûnh gamma laø hoäp nguoàn ( camera hay projector)

11. Öu ñieåm cuaû vieäc söû duïng hoäp nguoàn phuø hôïp coù khoaù nguoàn laø nguoàn ñöôïc baûo quaûn toát, laøm chaäm quaù trình phaân raõ

12. UÛy ban an toaøn quoác gia vaø nhaø nöôùc coù nhöõng luaät vaø phaùp leänh nghieâm ngaët veà vieäc söû duïng ñoàng vò phoùng xaï

13. Phim toaøn caûnh hay 360o khoâng theå chuïp baèng nguoàn gamma thoâng thöôøng

14. Tia gamma töø nguoàn ñoàng vò phoùng xaï vaø tia X töø thieát bò ñieän taïo ra thöïc chaát gioáng heät nhau

15. So vôùi Co 60, Ir 192 coù chu kyø baùn raõ ngaén hôn vaø coù naêng löôïng tia X töông ñöông thaáp hôn

16. Thieát bò gamma luoân luoân beàn vaø deã söû duïng

17. Nguoàn gamma thöôøng ñöôïc öu tieân choïn ñeå duøng trong chuïp aûnh phoùng xaï vì coù ñoä töông phaûn vaø ñoä neùt toát hôn tia X

Trang số 49/126

BAØI 8 : CAÙC YEÂU CAÀU PHIM RT.

1. ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT VAØ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM X QUANG

o ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN LAØ ÑOÄ CHEÂNH LEÄCH ÑOÄ ÑEN GIÖÕA CAÙC VUØNG KHAÙC

NHAU TREÂN PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ

ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ LAØ TOÅNG HÔÏP CUÛA

ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM TRA VAØ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM

X QUANG

- NHÖÕNG YEÁU TOÁ CUÛA MAÃU KIEÅM TRA TAÏO NEÂN ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN GOÏI

LAØ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM TRA

- NHÖÕNG YEÁU TOÁ CUÛA PHIM X QUANG TAÏO NEÂN ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN GOÏI

LAØ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM X QUANG

o ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM TRA : LAØ TYÛ SOÁ CÖÔØNG ÑOÄ TIA X HAY

GAMMA TRUYEÀN QUA 2 PHAÀN KHAÙC NHAU CUÛA MAÃU KIEÅM TRA. MAÃU

COÙ CHIEÀU DAØY ÑOÀNG ÑEÀU SEÕ KHOÂNG COÙ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT

KIEÅM TRA

ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM TRA ÑAÏT TOÁI ÖU KHI SÖÛ DUÏNG BÖÙC

XAÏ COÙ ÑIEÄN AÙP THAÁP NHAÁT COÙ THEÅ XUYEÂN THAÁU VAÄT KIEÅM TRA.

Trang số 50/126

TRONG THÍ DUÏ TREÂN, D LAØ CHIEÀU DAØY GIAÛM NÖÛA CUÛA VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA. DO ÑOÙ, TYÛ LEÄ NAÊNG LÖÔÏNG ÑEÁN PHIM ÔÛ HÌNH A LAØ 4 LAÀN VAØ HÌNH B LAØ 2 LAÀN. KEÁT QUAÛ SAU KHI CHUÏP PHIM, HÌNH A SEÕ TAÏO ÑÖÔÏC ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM TRA CAO HÔN HÌNH B

NHÖ VAÄY, NAÊNG LÖÔÏNG CAØNG TAÊNG, ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM TRA CAØNG GIAÛM

o XEM THÍ DUÏ ÔÛ HÌNH DÖÔÙI.

TRÖÔØNG HÔÏP A, ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN RAÁT CAO NHÖNG KHOÂNG KIEÅM TRA

ÑÖÔÏC PHAÀN DAØY

TRÖÔØNG HÔÏP B, KHOÂNG COÙ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM TRA DO CAÛ 3

PHAÀN ÑEÀU COÙ ÑOÄ ÑEN NHÖ NHAU

Trang số 51/126

NHIEÄM VUÏ NGÖÔØI CHUÏP PHIM PHAÛI CHOÏN ÑIEÄN AÙP PHUØ HÔÏP ÑEÅ BÖÙC XAÏ

SAU KHI XUYEÂN THAÁU VAÄT KIEÅM TRA VAÃN TAÏO ÑÖÔÏC ÑUÛ ÑOÄ TÖÔNG

PHAÛN CAÀN THIEÁT ÑEÅ KIEÅM TRA TOAØN BOÄ MAÃU.

o ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM X QUANG LAØ KHAÛ NAÊNG NGUYEÂN THUÛY

CUÛA PHIM ÑEÅ TAÏO RA CHEÂNH LEÄCH ÑOÄ ÑEN TÖØ 1 LÖÔÏNG CHEÂNH LEÄCH LIEÀU

CHIEÁU BAN ÑAÀU

TRONG THÍ DUÏ TREÂN, PHIM A COÙ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM X QUANG TOÁT

HÔN PHIM B

GIAÙ TRÒ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA 1 LOAÏI PHIM X QUANG NAØO ÑOÙ THÖÔØNG

ÑÖÔÏC BIEÅU DIEÃN BAÈNG MOÁI QUAN HEÄ LIEÀU CHIEÁU VAØ ÑOÄ ÑEN, THÖÔØNG

ÑÖÔÏC BIEÅU DIEÃN BAÈNG ÑOÀ THÒ , GOÏI LAØ ÑÖÔØNG CONG ÑAËC TÍNH CUÛA PHIM

X QUANG.

o TOÙM LAÏI, ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN LAØ TOÅNG HÔÏP CUÛA ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA

VAÄT KIEÅM TRA VAØ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM X QUANG, PHUÏ THUOÄC

VAØO NHIEÀU YEÁU TOÁ NHÖ NAÊNG LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ, LOAÏI PHIM, LIEÀU

CHIEÁU, CHEÁ ÑOÄ TRAÙNG RÖÛA PHIM, MAÃU KIEÅM TRA, TAÙN XAÏ VAØ LOAÏI

MAØN TAÊNG QUANG ÑANG SÖÛ DUÏNG .

Trang số 52/126

2. ÑÖÔØNG CONG ÑAËC TÍNH H & D

o ÑÖÔØNG CONG ÑAËC TÍNH CUÛA PHIM X QUANG BIEÅU DIEÃN MOÁI QUAN HEÄ

GIÖÕA LIEÀU CHIEÁU VAØ ÑOÄ ÑEN, COØN ÑÖÔÏC GOÏI LAØ ÑÖÔØNG CONG H & D

MANG TEÂN HAI NHAØ PHAÙT MINH HURTER & DRIFFIELD

o TÖØ ÑÖÔØNG CONG TREÂN, TA COÙ MOÄT SOÁ NHAÄN XEÙT SAU - KHI LIEÀU CHIEÁU VAØ ÑOÄ ÑEN TAÊNG, ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÕNG TAÊNG - DO TRUÏC HOAØNH BIEÅU DIEÃN BAÈNG LOGARITH NEÂN TREÂN TRUÏC HOAØNH EB - EA = ED - EC TÖÙC TA COÙ TYÛ LEÄ LIEÀU CHIEÁU ÑEÁN PHIM EB/EA = ED/EC. - TA LUOÂN LUOÂN COÙ CHEÂNH LEÄCH ÑOÄ ÑEN GIÖÕA D4 VAØ D3 LÔÙN HÔN CHEÂNH LEÄCH ÑOÄ ÑEN GIÖÕA D2 VAØ D1 RAÁT NHIEÀU TÖÔNG TÖÏ NHÖ TRÖÔØNG HÔÏP DÖÔÙI ÑAÂY, TA SEÕ COÙ PHIM 2 COÙ TÖÔNG PHAÛN CAO HÔN PHIM 1

Trang số 53/126

3. DAÛI CHIEÀU DAØY CUÛA PHIM ( LATITUDE )

o TA ÑAÕ BIEÁT ÑIEÄN AÙP THAÁP SEÕ GIUÙP TAÊNG ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN NHÖNG

ÑOÀNG THÔØI CUÕNG LAØM TAÊNG TAÙN XAÏ, TÖÙC LAØM TAÊNG ÑOÄ MÔØ CUÛA

PHIM / FOG & FUZZY IMAGE.

TA ÑAÕ BIEÁT ÑIEÄN AÙP CAO SEÕ LAØM GIAÛM ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN NHÖNG

ÑOÀNG THÔØI CUÕNG LAØM GIAÛM TAÙN XAÏ, TÖÙC LAØM GIAÛM ÑOÄ MÔØ CUÛA

PHIM / FOG & FUZZY

o DAÛI CHIEÀU DAØY CUÛA PHIM LAØ DAÛI CHIEÀU DAØY CUÛA VAÄT LIEÄU KIEÅM

TRA MAØ PHIM COÙ THEÅ LÖU GIÖÕ ÑÖÔÏC PHUØ HÔÏP, TÖÙC DAÛI CHIEÀU DAØY

TAÏO ÑÖÔÏC ÑOÄ ÑEN HÔÏP LYÙ TREÂN PHIM.

o DAÛI CHIEÀU DAØY CUÛA PHIM CAØNG LÔÙN, ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CAØNG KEÙM VAØ

NGÖÔÏC LAÏI.

Trang số 54/126

OÂN TAÄP BAØI 8

1. Söû duïng ñieän theá cao coù theå taïo ra ñoä töông phaûn raát cao treân phim

2. Ñoä töông phaûn cuaû phim vaø ñoä töông phaûn cuaû vaät kieåm tra ñeàu laø cheânh leäch ñoä ñen do söï thay ñoåi chieàu daøy maãu kieåm tra taïo ra .

3. Ñoä töông phaûn cuaû vaät kieåm tra laø tyû soá cöôøng ñoä truyeàn qua 2 maët caét khaùc nhau cuûa cuøng 1 maãu kieåm tra

4. Ñoä töông phaûn cuaû vaät kieåm tra toát nhaát coù theå ñaït ñöôïc khi söû duïng ñieän theá thaáp nhaát vöøa ñuû ñeå xuyeân thaáu maãu kieåm tra.

5. Tyû soá cöôøng ñoä ñeán phim laø 4 seõ taïo ra ñoä töông phaûn toát hôn 2

6. Ñoä töông phaûn cuaû vaät kieåm tra caøng lôùn, cheânh leäch ñoä ñen giöõa 2 vuøng keá caïnh cuûa cuøng 1 maãu kieåm tra caøng lôùn,.

7. Baát keå hình daùng, kích thöôùc maãu kieåm tra, söû duïng ñieän theá thaáp nhaát coù theå xuyeân thaáu maët caét moûng nhaát seõ coù keát quaû toát nhaát

8. Toác ñoä cuûa loaïi phim chuïp tia X neáu coù cuõng chæ aûnh höôûng raát ít ñeán ñoä töông phaûn cuûa aûnh phoùng xaï

9. Ñöôøng cong H & D vaø ñöôøng cong ñaëc tính cuûa phim cuøng laø ñoà thò bieåu dieãn moái töông quan giöõa lieàu chieáu vaø ñoä ñen

10. Khi caàn kieåm tra maãu baäc baèng 1 phim duy nhaát, caùch toát nhaát laø söû duïng ñieän theá thaáp nhaát coù theå xuyeân thaáu choã moûng nhaát

11. Trong ñöôøng cong döôùi ñaây, phim 2 coù ñoä töông phaûn toát hôn do khoaûng caùch giöõa D3 vaø D4 loùn

12. Theo ñöôøng cong treân, phim 1 nhaän böùc xaï nhieàu hôn, coù ñoä ñen cao hôn

13. Theo ñöôøng cong treân, phim 1 coù tyû soá cöôøng ñoä ñeán phim cao hôn phim 2

Trang số 55/126

BAØI 9 :

PHIM X QUANG COÂNG NGHIEÄP VAØ KYÕ THUAÄT PHOØNG TOÁI

1. CAÁU TRUÙC PHOØNG TOÁI

∗ COÙ NHIEÀU KIEÅU, LOAÏI THIEÁT KEÁ PHOØNG TOÁI NHÖNG CÔ BAÛN BAO GIÔØ

CUÕNG GOÀM 2 PHAÀN : KHOÂ VAØ ÖÔÙT

∗ PHOØNG TOÁI THÖÔØNG GOÀM CAÙC THIEÁT BÒ NHÖ SÔ ÑOÀÕ SAU

2. ÑEØN PHOØNG TOÁI VAØ KYÕ THUAÄT KIEÅM TRA ÑEØN.

∗ ÑEØN PHOØNG TOÁI LOÏC AÙNH SAÙNG ÑEÅ HAÏN CHEÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN PHIM X

QUANG.

PHIM BÒ LOÏT SAÙNG HAY BAÛO QUAÛN KHOÂNG TOÁT SEÕ BÒ MÔØ / FOGGING

∗ CAÀN PHAÛI ÑAËC BIEÄT CHUÙ YÙ KHI SAÏC PHIM HAY LAÁY PHIM RA KHOÛI BAO

PHIM (BEÂN KHOÂ) ÑEÅ KHOÂNG LAØM GIAÛM CHAÁT LÖÔÏNG PHIM

∗ COÙ THEÅ KIEÅM TRA ÑEØN PHOØNG TOÁI BAÈNG CAÙCH ÑAËT PHIM DÖÔÙI VAÄT

CHAÉN SAÙNG TRONG PHOØNG TOÁI TAÏI VÒ TRÍ NGHI NGÔØ VAØ CHIEÁU MOÃI

PHAÀN PHIM TRONG 1 KHOAÛNG THÔØI GIAN XAÙC ÑÒNH NAØO ÑOÙ. SAU KHI

TRAÙNG RÖÛA SEÕ PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC NHÖÕNG VÒ TRÍ LOÏT SAÙNG VAØ THÔØI

GIAN AN TOAØN CUÛA PHIM DÖÔÙI AÙNH SAÙNG ÑEØN PHOØNG TOÁI

Trang số 56/126

∗ THOÂNG THÖÔØNG, ÑOÄ ÑEN DÖÔÙI 0.3 ÑÖÔÏC COI LAØ KHOÂNG AÛNH HÖÔÛNG

ÑEÁN CHAÁT LÖÔÏNG PHIM

3. CAÁU TRUÙC PHIM COÂNG NGHIEÄP.

∗ PHIM X QUANG COÂNG NGHIEÄP THÖÔØNG GOÀM 5 LÔÙP NHÖ HÌNH SAU

∗ NEÀN CÔ BAÛN CUÛA PHIM LAØM BAÈNG POLYESTER HAY ACETATE TRONG

SUOÁT

LÔÙP NHUÕ TÖÔNG MEÀM ÑÖÔÏC PHUÛ ÔÛ CAÛ 2 BEÂN NEÀN CÔ BAÛN, BEÂN

TRONG COÙ NHÖÕNG HAÏT BROMIDE BAÏC RAÁT NHOÛ PHAÂN BOÁ ÑEÀU

LÔÙP NGOAØI CUØNG LAØ GELATIN ÑEÅ BAÛO VEÄ LÔÙP NHUÕ TÖÔNG

∗ CAÙC HAÏT BROMIDE BAÏC KHI BÒ CHIEÁU XAÏ HAY CHIEÁU SAÙNG, SAU KHI

TRAÙNG RÖÛA SEÕ BIEÁN THAØNH BAÏC KIM LOAÏI MAØU ÑEN. CHÍNH CAÙC HAÏT

BAÏC KIM LOAÏI NAØY LAØM ÑEN PHIM

∗ SAU KHI BÒ CHIEÁU XAÏ HAY CHIEÁU SAÙNG VAØ TRÖÔÙC KHI TRAÙNG RÖÛA

KHOÂNG COÙ BAÁT KYØ SÖÏ THAY ÑOÅI NAØO COÙ THEÅ NHAÄN BIEÁT ÑÖÔÏC TREÂN

PHIM; DO ÑOÙ CHÆ TAÏO ÑÖÔÏC AÛNH TIEÀM AÅN TREÂN PHIM / LATENT

IMAGE

AÛNH TIEÀM AÅN TREÂN PHIM CHÆ COÙ THEÅ QUAN SAÙT ÑÖÔÏC SAU KHI

TRAÙNG RÖÛA.

∗ AÛNH TREÂN PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ THÖÏC CHAÁT LAØ TAÄP HÔÏP CAÙC

HAÏT BAÏC KIM LOAÏI. CAÙC VUØNG SAÙNG VAØ SAÃM TREÂN PHIM CHÆ KHAÙC

Trang số 57/126

NHAU ÔÛ SOÁ LÖÔÏNG HAÏT BAÏC KIM LOAÏI NAØY VÌ KHOÂNG THEÅ COÙ HAÏT

BAÏC NAØO BÒ CHIEÁU CUÏC BOÄ ÑÖÔÏC. SOÁ LÖÔÏNG CAÙC HAÏT BAÏC KIM LOAÏI

CAØNG NHIEÀU, PHIM CAØNG ÑEN

∗ CAÙC LOAÏI PHIM X QUANG KHAÙC NHAU CÔ BAÛN ÔÛ KÍCH THÖÔÙC CAÙC

HAÏT BAÏC RAÁT NHOÛ NAØY. DO ÑOÙ TA COÙ KHAÙI NIEÄM ÑOÄ HAÏT CUÛA PHIM X

QUANG LAØ KÍCH THÖÔÙC CUÛA HAÏT HAY ÑAÙM HAÏT BAÏC TAÏO RA TREÂN

PHIM.

ÑOÄ HAÏT CUÛA PHIM CAØNG LÔÙN, HÌNH AÛNH CAÙNG KEÙM ROÕ NEÙT NHÖNG

THÔØI GIAN CHUÏP NGAÉN HÔN

TRONG THÍ DUÏ TREÂN, PHIM NHANH NHAÁT LAØ PHIM ........... VAØ PHIM TAÏO

RA AÛNH ROÕ NHAÁT LAØ PHIM ........

∗ SAU KHI TRAÙNG RÖÛA, PHAÀN BROMIDE BAÏC DÖ ( KHOÂNG BÒ CHIEÁU ) SEÕ

BÒ LAÁY RA KHOÛI NHUÕ TÖÔNG PHIM TRONG QUAÙ TRÌNH ÑÒNH

4. THIEÁT BÒ VAØ QUY TRÌNH TRAÙNG RÖÛA PHIM

∗ THIEÁT BÒ TRAÙNG RÖÛA PHIM THÖÔØNG GOÀM 3 LOAÏI THUOÁC : THUOÁC HIEÄN

/ DEVELOPER , THUOÁC HAÕM / STOP BATH VAØ THUOÁC ÑÒNH / FIXER

∗ THUOÁC HIEÄN CUÛA MOÃI HAÕNG COÙ COÂNG THÖÙC KHAÙC NHAU NHÖNG CÔ

BAÛN GOÀM CAÙC CHAÁT SAU

- CHAÁT TAÊNG TOÁC LAØM DUNG DÒCH THUOÁC HIEÄN LAØ KIEÀM COÙ TAÙC

DUÏNG LAÁY ÑI LÔÙP BAÛO VEÄ VAØ LAØM LÔÙP NHUÕ TÖÔNG PHOÀNG LEÂN;

NHÔØ VAÄY HOAÙ CHAÁT MÔÙI TIEÁP XUÙC VAØ TAÙC DUÏNG VÔÙI BROMIDE

Trang số 58/126

BAÏC ÑÖÔÏC.

- CHAÁT KÌM HAÕM THÖÔØNG LAØ METOL HAY HYDROQUINONE GIUÙP

LAØM LÖÔÏNG MUOÁI BAÏC BÒ CHIEÁU XAÏ BIEÁN THAØNH BAÏC KIM LOAÏI.

CHÍNH CHAÁT KÌM HAÕM SEÕ GIUÙP PHAÂN BIEÄT CAÙC HAÏT MUOÁI BAÏC BÒ

CHIEÁU HAY CHÖA BÒ CHIEÁU XAÏ

- NEÁU THÔØI GIAN PHIM NGAÂM TRONG THUOÁC HIEÄN QUAÙ LAÂU, CHAÁT

KÌM HAÕM SEÕ TAÙC DUÏNG VÔÙI CAÛ NHÖÕNG HAÏT MUOÁI BAÏC KHOÂNG BÒ

CHIEÁU XAÏ LAØM PHIM BÒ MÔØ

- THÔØI GIAN VAØ NHIEÄT ÑOÄ THUOÁC HIEÄN LAØ CAÙC THOÂNG SOÁ AÛNH

HÖÔÛNG LÔÙN ÑEÁN CHAÁT LÖÔÏNG PHIM. PHIM ÑAÏT CHAÁT LÖÔÏNG TOÁI

ÖU KHI HIEÄN ÔÛ 20OC TRONG 5 - 8 PHUÙT.

NHIEÄT ÑOÄ CAØNG CAO, THÔØI GIAN HIEÄN CAØNG NGAÉN

- THUOÁC HIEÄN TRONG QUAÙ TRÌNH SÖÛ DUÏNG SEÕ YEÁU DAÀN ÑI.

ÑOÄ ÑEN CUÛA PHIM ( DO SOÁ LÖÔÏNG HAÏT BAÏC KIM LOAÏI TAÏO NEÂN )

SEÕ DO TÍNH CHAÁT THUOÁC HIEÄN QUYEÁT ÑÒNH. THUOÁC BÒ YEÁU SEÕ

KHOÂNG ÑAÏT NOÅI ÑOÄ ÑEN CAÀN THIEÁT CHO PHIM PHAÛI BÒ LOAÏI BOÛ

- ÑEÅ TIEÁT KIEÄM COÙ THEÅ DUØNG KYÕ THUAÄT CHAÂM THEÂM ÑEÅ BUØ VAØO

LÖÔÏNG HOAÙ CHAÁT BÒ HAO HUÏT ÑOÀNG THÔØI DUY TRÌ TÍNH NAÊNG

THUOÁC HIEÄN. TRONG MOÏI TRÖÔØNG HÔÏP, LÖÔÏNG THUOÁC CHAÂM

THEÂM KHOÂNG NEÂN VÖÔÏT QUAÙ 2 - 3 LAÀN THEÅ TÍCH THUOÁC BAN

Trang số 59/126

ÑAÀU.

- KHI SÖÛ DUÏNG KYÕ THUAÄT CHAÂM THEÂM CAÀN PHAÛI KIEÅM TRA BAÈNG

DAÛI PHIM KIEÅM TRA / CONTROL STRIP THEO CAÙC BÖÔÙC SAU

1. CHUÏP PHIM 1 MAÃU BAÄC ÑEÅ TAÏO RA 1 DAÛI ÑOÄ ÑEN NAØO ÑOÙ CUÛA

PHIM

2. SAU KHI CHIEÁU, CAÉT PHIM RA THAØNH NHIEÀU DAÛI NHOÛ VAØ BAÛO

QUAÛN TRONG HOÄP KÍN

3. LAÁY 1 DAÛI ÑEM TRAÙNG RÖÛA TRONG THUOÁC MÔÙI VAØ GIÖÕ LAÏI

LAØM CHUAÅN SO SAÙNH

4. SAU MOÃI LAÀN CHAÂM THEÂM HOAËC ÑÒNH KYØ, LAÁY 1 DAÛI PHIM RA

TRAÙNG RÖÛA VAØ SO SAÙNH VÔÙI PHIM CHUAÅN ÑEÅ ÑAÙNH GIAÙ CHAÁT

LÖÔÏNG THUOÁC HIEÄN.

∗ THUOÁC HAÕM :

- SAU KHI HIEÄN, COÙ 1 LÖÔÏNG NHOÛ CHAÁT KIEÀM TRONG THUOÁC HIEÄN

VAÃN DÍNH TREÂN PHIM. THUOÁC HAÕM SEÕ TRUNG HOAØ KIEÀM ÑOÀNG THÔØI

BAÛO VEÄ THUOÁC ÑÒNH

- THUOÁC HAÕM THÖÔØNG DUØNG LAØ ACID ACETIC 5 - 10 %. CHUÙ YÙ PHAÛI

THEÂM ACID VAØO NÖÔÙC, TRÖÔØNG HÔÏP NGÖÔÏC LAÏI DEÃ GAÂY NOÅ

∗ THUOÁC ÑÒNH : COÙ TAÙC DUÏNG COÁ ÑÒNH HÌNH AÛNH TREÂN PHIM. SAU KHI

HIEÄN, MUOÁI BAÏC BÒ CHIEÁU XAÏ CHUYEÅN THAØNH BAÏC KIM LOAÏI NHÖNG

LÖÔÏNG MUOÁI BAÏC CHÖA BÒ CHIEÁU XAÏ VAÃN COØN TRONG NHUÕ TÖÔNG

NEÂN PHIM COÙ MAØU VAØNG SÖÕA.

QUAÙ TRÌNH ÑÒNH GOÀM 2 GIAI ÑOAÏN

- THÔØI GIAN LAØM TRONG PHIM / CLEARING TIME LAØ THÔØI GIAN CAÀN

THIEÁT ÑEÅ LAÁY ÑI LÖÔÏNG MUOÁI BAÏC CHÖA BÒ CHIEÁU XAÏ. SAU QUAÙ

TRÌNH NAØY, KHI QUAN SAÙT TRONG PHOØNG TOÁI, PHIM CHUYEÅN THAØNH

Trang số 60/126

MAØU TRONG NEÂN ÑÖÔÏC GOÏI LAØ THÔØI GIAN LAØM TRONG PHIM

- THÔØI GIAN LAØM CÖÙNG PHIM / HARDENING LAØM CÖÙNG LÔÙP GELATIN

NHUÕ TÖÔNG GIUÙP PHIM CHOÁNG TRAÀY, XÖÔÙC.

THÔØI GIAN ÑÒNH TOÁI THIEÅU BAÈNG 2 LAÀN THÔØI GIAN LAØM TRONG PHIM.

∗ SAU CAÙC QUAÙ TRÌNH TREÂN, PHIM ÑÖÔÏC RÖÛA SAÏCH, SAÁY KHOÂ

THÔØI GIAN RÖÛA THOÂNG THÖÔØNG LAØ 20 PHUÙT TRONG NÖÔÙC ÑANG

CHAÛY

ÑEÅ CHOÁNG TAÏO THAØNH VEÁT ÑOÏNG GIOÏT NÖÔÙC TREÂN PHIM COÙ THEÅ

NHUÙNG VAØO CHAÁT LAØM GIAÛM SÖÙC CAÊNG BEÀ MAËT CUÛA NÖÔÙC NHÖ COÀN

HAY XAØ PHOØNG TRÖÔÙC KHI SAÁY.

5. CAÙC KHUYEÁT TAÄT PHOØNG TOÁI THOÂNG THÖÔØNG.

Trang số 61/126

∗ PHIM PHAÛI ÑÖÔÏC CAÀM CAÅN THAÄN VAØ SAÏCH SEÕ. BUÏI VAØ CAÙC LOÃI TRONG

QUAÙ TRÌNH TRAÙNG RÖÛA SEÕ HIEÄN LEÂN PHIM TAÏO THAØNH NHÖÕNG

KHUYEÁT TAÄT PHOØNG TOÁI / ARTIFACT

∗ CAÙC KHUYEÁT TAÄT PHOØNG TOÁI PHOÅ BIEÁN DO

- CAÙT, BUÏI BAÅN TREÂN BAØN SAÏC PHIM

- DAÁU HOAÙ CHAÁT BAÉN VAØO PHIM

- DAÁU PHIM BÒ UOÁN ( TAÏO THAØNH DAÁU DAÏNG MOÙNG TAY NEÂN ÑÖÔÏC

GOÏI LAØ DAÁU MOÙNG TAY ), THÖÔØNG DO PHIM BÒ GAÁP HAY BÒ VAÄT NAËNG

ÑEØ LEÂN

- DAÁU TÓNH ÑIEÄN / STATIC MARK DO PHIM RUÙT RA KHOÛI HOÄP QUAÙ

NHANH LAØM PHIM BÒ NHIEÃM ÑIEÄN

Trang số 62/126

OÂN TAÂP BAØI 9

1. Thuoác hieän bieán tinh theå baïc thaønh baïc kim loaïi giuùp phim chuyeån thaønh maøu saãm

2. Thôøi gian laøm trong phim/ clearing time laø thôøi gian phim ôû trong thuoác haõm/ stop bath

3. Daáu ñoïng nöôùc thöôøng do phim ñeå quaù laâu trong boàn röûa

4. Phim nhaän lieàu chieáu caøng lôùn, thuoác hieän bò hoûng caøng nhanh

5. Khi duøng ñeøn phoøng toái trong phoøng traùng röûa phim, phim seõ khoâng coù nguy cô bò môø/ fog

6. Söï khaùc nhau cô baûn giöõa caùc loaïi phim X quang laø ôû kích thöôùc caùc haït Bromide baïc

7. Do thôøi gian chieáu ngaén, phim X quang haït lôùn seõ coù aûnh saéc neùt hôn

8. Khuyeát taät phoøng toái / Artifacts thöôøng do ñeøn phoøng toái khoâng phuø hôïp gaây ra

9. Ñieän theá quaù cao treân oáng tia boùng ñeøn tia X seõ taïo neân daáu tónh ñieän/ static mark treân phim

10. Khi boàn thuoác hieän khoâng ñöôïc ñaäy kyõ, thuoác hieän seõ bò oxy hoaù vaø yeáu daàn ñi.

11. Daûi phim sau khi chieáu maãu baäc seõ ñöôïc traùng röûa sau moãi laàn chaâm theâm thuoác coøn ñöôïc duøng ñeå kieåm tra ñoä môø do ñeøn phoøng toái gaây ra.

12. Haàu heát phim X quang ñeàu duøng neàn cellulose hay acetate trong suoát coù phuû nhuõ töông ôû caû 2 maët

13. Phim haït thoâ coù öu ñieåm laøm giaûm thôøi gian hieän, thôøi gian haõm vaø thôøi gian ñònh khi traùng röûa

14. Thuoác hieän laø dung dich kieàm caàn acid acetic trong thuoác haõm/ stop bath trung hoaø

15. Chaâm theâm thuoác hieän laø caàn thieát khi ñoä ñen cuûa daûi phim kieåm tra baét ñaàu saãm hôn

16. Thuoác ñònh duøng ñeå laáy ñi caùc haït bromide baïc dö vaø laøm cöùng nhuõ töông phim

17. Daáu ñoïng nöôùc, daáu moùng tay vaø daáu tónh ñieän ñeàu laø khuyeát taät phoøng toái

Trang số 63/126

BAØI 10: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ AN TOAØN PHOÙNG XAÏ

1. SÖÏ NGUY HIEÅM CUÛA PHOÙNG XAÏ

∗ CAÙC BÖÙC XAÏ ION HOAÙ COÙ KHAÛ NAÊNG PHAÙ HUÛY TEÁ BAØO SOÁNG CUÛA CON

NGÖÔØI. NEÂN NHÔÙ RAÈNG KHOÂNG PHAÛI CHÆ COÙ MAÙY TIA X VAØ CAÙC ÑOÀNG

VÒ PHOÙNG XAÏ MAØ CAÛ CAÙC TIA BÖÙC XAÏ VUÕ TRUÏ ÑEÁN TRAÙI ÑAÁT CUÕNG

LAØ CAÙC NGUOÀN BÖC XAÏ.

∗ TEÁ BAØO LAØ ÑÔN VÒ NHOÛ NHAÁT CUÛA SÖÏ SOÁNG. TRONG CUOÄC SOÁNG,

LUOÂN LUOÂN COÙ NHÖÕNG TEÁ BAØO CHEÁT ÑI VAØ COÙ NHÖÕNG TEÁ BAØO MÔÙI

SINH RA THAY THEÁ.

TEÁ BAØO GOÀM NHAÂN VAØ MAØNG TEÁ BAØO, CAÁU TAÏO GOÀM NHIEÀU KHOAÙNG

CHAÁT, CHAÁT LOÛNG, PROTEIN, ÑÖÔØNG, NÖÔÙC .V.V. KHI COÙ BÖÙC XAÏ,

CAÙC PHAÂN TÖÛ NAØY BÒ ION HOAÙ VAØ TEÁ BAØO BÒ PHAÙ HUÛY

HAÕY XEM XEÙT PHAÂN TÖÛ NÖÔÙC DÖÔÙI ÑAÂY

PHOTON ÑAÅY ELECTRON RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO TAÏO RA 1 CAËP ION

∗ KHI SOÁ ELECTRON BÒ ÑAÅY RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO ÑUÛ LÔÙN MOÂ CÔ THEÅ CON

NGÖÔØI SEÕ BÒ PHAÙ HUÛY THEO 1 TRONG 3 CAÙCH SAU

1. PHAÙ HUÛY CAÁU TRUÙC TEÁ BAØO NGHIEÂM TROÏNG LAØM CHEÁT TEÁ BAØO

2. LAØM TEÁ BAØO MAÁT KHAÛ NAÊNG TAÙI LAÄP, TÖÙC SAU KHI TEÁ BAØO CHEÁT

KHOÂNG COÙ TEÁ BAØO MÔÙI THAY THEÁ

Trang số 64/126

3. LAØM THAY ÑOÅI CAÙC TEÁ BAØO MÔÙI SINH RA ÑEÅ THAY THEÁ TEÁ BAØO

CHEÁT

∗ NEÂN NHÔÙ RAÈNG TAÁT CAÛ CAÙC BÖÙC XAÏ SÔ CAÁP HAY THÖÙ CAÁP ( TAÙN XAÏ )

ÑEÀU NGUY HIEÅM

∗ SAU KHI KHOÂNG COØN BÒ CHIEÁU XAÏ, TAÁT CAÛ CAÙC MAÃU KIEÅM TRA ÑEÀU

TRÔÛ VEÀ TRAÏNG THAÙI BAN ÑAÀU, NGHÓA LAØ KHOÂNG BÒ TRÔÛ THAØNH

CHAÁT PHOÙNG XAÏ

CHÆ NHÖÕNG HAÏT NHAÂN CAÙC NGUYEÂN TÖÛ BÒ NEUTRON BAÉN PHAÙ MÔÙI

TRÔÛ THAØNH CHAÁT PHOÙNG XAÏ

NHÖÕNG CAÙ NHAÂN BÒ NHIEÃM PHOÙNG XAÏ KHOÂNG THEÅ GAÂY LAÂY NHIEÃM

CHO NGÖÔØI KHAÙC ÑÖÔÏC

2. CAÙC KIEÅU NHIEÃM BÖÙC XAÏ : CHIEÁU XAÏ TRONG, CHIEÁU XAÏ NGOAØI VAØ NHIEÃM

BAÅN PHOÙNG XAÏ

∗ CHIEÁU XAÏ NGOAØI DO CAÙC NGUOÀN BÖÙC XAÏ BEÂN NGOAØI CÔ THEÅ NHÖ TIA

X TÖØ CAÙC MAÙY TIA X, TIA ALPHA, BETA, GAMMA TÖØ CAÙC ÑOÀNG VÒ

PHOÙNG XAÏ .V.V. TRONG ÑOÙ BÖÙC XAÏ ALPHA LAØ ÍT NGUY HIEÅM NHAÁT DO

COÙ THEÅ CHAËN CHÆ BAÈNG 1 TÔØ GIAÁY MOÛNG

∗ CHIEÁU XAÏ TRONG DO CAÙC NGUOÀN BÖÙC XAÏ ÑI VAØO TRONG CÔ THEÅ

THEO ÑÖÔØNG THÔÛ, NUOÁT HAY TRUYEÀN QUA DA. DO ÑOÙ, YEÁU TOÁ

CHÍNH QUYEÁT ÑÒNH SÖÏ HUÛY HOAÏI CUÛA BÖÙC XAÏ TRONG CÔ THEÅ LAØ

Trang số 65/126

CHU KYØ BAÙN RAÕ CUÛA ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ

TRONG CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ, HAÀU NHÖ KHOÂNG XAÛY RA CHIEÁU XAÏ

TRONG

∗ NHIEÃM BAÅN PHOÙNG XAÏ CUÕNG HAÀU NHÖ KHOÂNG GAËP TRONG CHUÏP AÛNH

PHOÙNG XAÏ.

KHI NGUOÀN PHOÙNG XAÏ BÒ BEÅ NAÙT VAØ THOÅI VAØO KHOÂNG KHÍ, KHOÂNG

KHÍ BÒ NHIEÃM BAÅN VAØ NHIEÃM BAÅN COÙ THEÅ BÒ LAN ROÄNG.

KHI XAÛY RA CHUYEÂN NAØY, CAÀN PHAÛI CAÙCH LY MOÏI NGÖÔØI ÔÛ KHOAÛNG

CAÙCH AN TOAØN CHO ÑEÁN KHI CAÙC ÑÔN VÒ DOÏN DEÏP NHIEÃM BAÅN DOÏN

XONG HIEÄN TRÖÔØNG.

3. CHU KYØ BAÙN RAÕ HIEÄU DUÏNG

∗ HIEÂN ÑANG COÙ 3 LOAÏI CHU KYØ BAÙN RAÕ LAØ

- CHU KYØ BAÙN RAÕ PHOÙNG XAÏ LAØ THÔØI GIAN PHAÂN RAÕ HEÁT ½ CAÙC

NGUYEÂN TÖÛ CHAÁT PHOÙNG XAÏ

- CHU KYØ BAÙN RAÕ SINH HOÏC LAØ THÔØI GIAN CÔ THEÅ THAÛI HEÁT ½ LÖÔÏNG

CHAÁT PHOÙNG XAÏ TRONG CÔ THEÅ RA NGOAØI

- CHU KYØ BAÙN RAÕ HIEÄU DUÏNG LAØ TOÅ HÔÏP 2 YEÁU TOÁ TREÂN, LAØ THÔØI

GIAN CÔ THEÅ THAÛI HEÁT ½ LÖÔÏNG CHAÁT PHOÙNG XAÕ BAÈNG TOÅNG HÔÏP

CAÛ 2 LOAÏI PHAÂN RAÕ TREÂN

∗ BAN AN TOAØN PHOÙNG XAÏ CUÛA BOÄ KHOA HOÏC - COÂNG NGHEÄ MOÂI

TRÖÔØNG HIEÄN NAY THAY MAËT NHAØ NÖÔÙC QUAÛN LYÙ VIEÄC SÖÛ DUÏNG

PHOÙNG XAÏ, THOÂNG QUA CAÙC SÔÛ LAO ÑOÄNG - THÖÔNG BINH - XAÕ HOÄI

CAÙC TÆNH, THAØNH PHOÁ

TAÁT CAÛ CAÙC CAÙ NHAÂN LAØM VIEÄC VÔÙI PHOÙNG XAÏ PHAÛI ÑÖÔÏC ÑAØO TAÏO

TAÁT CAÛ CAÙC ÑÔN VÒ SÖÛ DUÏNG PHOÙNG XAÏ PHAÛI ÑUÛ CAÙC THIEÁT BÒ AN TOAØN

VAØ COÙ GIAÁY PHEÙP SÖÛ DUÏNG THIEÁT BÒ PHOÙNG XAÏ.

Trang số 66/126

4. ÑÔN VÒ ÑO PHOÙNG XAÏ

∗ ÑÔN VÒ CÔ BAÛN ÑO PHOÙNG XAÏ CHO BÖÙC XAÏ TIA X VAØ GAMMA LAØ

RÔNGHEN, KYÙ HIEÄU R. RÔNGHEN LAØ ÑÔN VÒ ÑO PHOÙNG XAÏ DÖÏA TREÂN

KHAÛ NAÊNG ION HOAÙ CUÛA BÖÙC XAÏ

∗ RÔNGHEN LAØ LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ COÙ KHAÛ NAÊNG TAÏO RA 1 ÑÔN VÒ ÑIEÄN

TÍCH TÓNH ÑIEÄN TÖÙC 2,083 TYÛ CAËP ION TRONG 1 CM3 KHOÂNG KHÍ.

TRONG AN TOAØN BÖÙC XAÏ THÖÔØNG DUØNG MILIRÔNGHEN 1R = 1 000mR.

∗ ÑEÅ ÑAËC TRÖNG CHO HIEÄU ÖÙNG SINH HOÏC CUÛA BÖÙC XAÏ COØN COÙ CAÙC

ÑÔN VÒ LIEÀU HAÁP THU RADIATION ABSORBED DOSE, ÑÔN VÒ ÑO LAØØ

RAD VAØ LIEÀU HAÁP THU TÖÔNG ÑÖÔNG ROENTGEN EQUIVALENT MAN,

ÑÔN VÒ ÑO LAØ REM

LIEÀU HAÁP THU LAØ NAÊNG LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ TAÏO RA 0.01 J/kg MOÂ CÔ THEÅ

VAØ ÑOÁI VÔÙI TIA X TA COÙ 1R = 1 RAD

ÑOÁI VÔÙI CAÙC LOAÏI BÖÙC XAÏ KHAÙC SEÕ COÙ HIEÄU ÖÙNG SINH HOÏC KHAÙC

NHAU, ÑÖÔÏC ÑAËC TRÖNG BAÈNG HEÄ SOÁ HIEÄU ÖÙNG SINH HOÏC CUÛA BÖÙC

XAÏ RADIATION BIOLOGICAL EFFECT RBE

LOAÏI BÖÙC XAÏ RBE

X VAØ GAMMA 1

BETA 1

ALPHA 20

NEUTRON NHANH 10

LIEÀU HAÁP THU TÖÔNG ÑÖÔNG ÑÖÔÏC DUØNG ÑEÅ ÑAËC TRÖNG CHO HIEÄU

ÖÙNG SINH HOÏC CUÛA BÖÙC XAÏ, ÑÔN VÒ ÑO LAØ REM ( ROENTGEN

Trang số 67/126

EQUIVALENT MAN )

TA COÙ COÂNG THÖÙC REM = RAD x RBE

THÍ DUÏ :

LOAI BÖÙC XAÏ LIEÀU HAÁP THU, RAD RBE LIEÀU TÖÔNG ÑÖÔNG,

REM

GAMMA 0.3 R ( HAY RAD ) 1 0.3

BETA 0.1 RAD 1 0.1

ALPHA 0.02 RAD 20 0.4

TOÅNG COÄNG 0.8

LIEÀU HAÁP THU TÖÔNG ÑÖÔNG CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN PHAÛI ÑÖÔÏC THEO

DOÕI VAØ BAÙO CAÙO ÑÒNH KYØ. HOÀ SÔ THEO DOÕI LIEÀU HAÁP THU TÖÔNG ÑÖÔNG

PHAÛI ÑÖÔÏC LÖU TRÖÕ LAÂU DAØI

∗ SUAÁT LIEÀU SINH HOÏC ÑÖÔÏC ÑO BAÈNG REM / H

TRONG CHUÏP AÛNH BÖÙC XAÏ, 1R/H = 1 REM/H

Trang số 68/126

OÂN TAÄP BAØI 10

1. Quaù trình ion hoaù phaù huûy teá baøo soáng

2. Tia X nguy hieåm hôn tia gamma do coù khaû naêng xuyeân thaáu cao hôn

3. 1 caù nhaân bò nhieãm böùc xaï gamma caàn phaûi giöõ caùch ly ñeå nhieãm baån khoâng bò lan roäng

4. Sau khi ñaõ laáy nguoàn gamma ra, coù theå chaïm ngay vaøo maãu kieåm tra maø khoâng sôï bò nhieãm baån phoùng xaï

5. 2 loaïi böùc xaï thöôøng coù nguy cô chieáu xaï ngoaøi cho nhaân vieân chuïp aûnh phoùng xaï coâng nghieäp laø tia Alpha vaø Beta

6. Böùc xaï ion hoaù coù theå taïo ra ñieän tích

7. mR laø ñôn vò ño phoùng xaï coù giaù trò lôùn hôn R

Töø caâu 8 - 16, choïn caâu traû lôøi phuø hôïp A - RAD B - RBE C - R D - mR E - Rem F - SUAÁT LIEÀU HAÁP THU

8. …..…………….laø heä soá hieäu öùng cuûa moïi loaïi böùc xaï treân cô theå con ngöôøi

9. .................laø ñôn vò ño aûnh höôûng cuûa böùc xaï treân cô theå con ngöôøi

10. .................laø ñôn vò ño lieàu haáp thu

11. ....................laø ñôn vò ño lieàu chieáu

12. ....................laø ñôn vò ño lieàu cô baûn cuûa tia X vaø gamma

13. .....................laø 0.001 rônghen

14. .....................laø toác ñoä nhaän lieàu böùc xaï

15. .....................laø ñôn vò ño tieâu chuaån trong baùo caùo löu tröõ lieàu sinh hoïc

16. .....................laø löôïng böùc xaï ion hoaù taïo ra 2 083 trieäu caëp ion trong 1 cm3 khoâng khí

17. Neáu baïn ñang ñöùng ôû vuøng gaàn maùy tia X trong 6 giôø vaø maùy ño suaát lieàu chæ 150 mR/h, baïn ñaõ nhaän 1 lieàu bao nhieâu Rem.

18. Lieàu chieáu 8mR/h trong 1 giôø seõ taïo ra ........R

19. Neáu baïn ñang ñöùng ôû vuøng gaàn maùy tia X trong 3 giôø vaø maùy ño suaát lieàu chæ 200 mR/h, baïn ñaõ nhaän 1 lieàu bao nhieâu Rem.

20. Neáu baïn ñaõ nhaän 0.02 RAD/h böùc xaï Alpha trong 4 giôø, baïn ñaõ nhaän 1 lieàu bao nhieâu Rem.

21. Neáu baïn ñaõ nhaän 0.008 R/h böùc xaï tia X hay gamma 1/2 giôø moãi ngaøy trong 10 ngaøy , baïn ñaõ nhaän 1 lieàu bao nhieâu Rem.

Trang số 69/126

BAØI 11:

NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ AN TOAØN PHOÙNG XAÏ (TIEÁP)

1. LIEÀU CHO PHEÙP

∗ VIEÄC NHAÄN MOÏI LIEÀU BÖÙC XAÏ KHOÂNG CAÀN THIEÁT ÑEÀU ÑÖÔÏC XEM LAØ

NHAÄN QUAÙ LIEÀU. CAÙC COÂNG VIEÄC GAÂY QUAÙ LIEÀU CHO KYÕ THUAÄT

VIEÂN ÑÖÔÏC XEM LAØ COÂNG VIEÄC KHOÂNG AN TOAØN

NGUYEÂN LYÙ ALARA : AS LOW AS REASONABLY ACHIEVEMENT - LIEÀU

HAÁP THU HÔÏP LYÙ CAØNG THAÁP CAØNG TOÁT

∗ LIEÀU CHIEÁU NGHEÀ NGHIEÄP THEO TIEÂU CHUAÅN MYÕ KHOÂNG ÑÖÔÏC VÖÔÏT

QUAÙ BAÛNG SAU

CÔ QUAN LIEÀU CHO PHEÙP MOÃI QUYÙ, REM

TOAØN THAÂN : ÑAÀU, THAÂN, MAÉT, MOÂ, CÔ QUAN SINH DUÏC

1.25

TAY VAØ CAÙNH TAY, CHAÂN VAØ MAÉT CAÙ 18.75

DA TOAØN THAÂN 7.5

∗ CAÙC LIEÀU BÖÙC XAÏ TREÂN ÑÖÔÏC XEM LAØ ÍT NGUY HIEÅM KHI NHAÄN

TRONG 1 THÔØI GIAN DAØI. ÑOÙ LAØ DO CÔ THEÅ COÙ KHAÛ NAÊNG KHAÉC PHUÏC

MOÄT VAØI AÛNH HÖÔÛNG CUÛA BÖÙC XAÏ TRONG 1 THÔØI GIAN NAØO ÑOÙ.

KHI CÔ THEÅ NHAÄN 1 LUÙC 1 LIEÀU HAÁP THU LÔÙN SEÕ BÒ COI LAØ TAI NAÏN

PHOÙNG XAÏ

THOÂNG THÖÔØNG, LIEÀU HAÁP THU TRONG 1 TUAÀN KHOÂNG NEÂN VÖÔÏT

QUAÙ 0.1 REM

∗ LIEÀU HAÁP THU CHO PHEÙP THAY ÑOÅI THEO TÖØNG CÔ QUAN TRONG CÔ

THEÅ CON NGÖÔØI VAØ THAY ÑOÅI THEO TUOÅI TAÙC.

TEÁ BAØO ÑANG PHAÂN CHIA DEÃ BÒ TOÅN THÖÔNG HÔN, DO ÑOÙ TREÛ EM

Trang số 70/126

DÖÔÙI 18 TUOÅI DEÃ BÒ AÛNH HÖÔÛNG HÔN NGÖÔØI TRÖÔÛNG THAØNH.

∗ HIEÄN NAY, LUAÄT CUÛA HAÀU HEÁT CAÙC NÖÔÙC ÑEÀU CAÁM TREÛ EM DÖÔÙI 18

TUOÅI VAØ PHUÏ NÖÕ COÙ THAI LAØM VIEÄC VÔÙI PHOÙNG XAÏ.

SÖÏ ÑEÀ KHAÙNG CUÛA CÔ THEÅ MOÃI CAÙ NHAÂN VÔÙI PHOÙNG XAÏ CUÕNG KHAÙC

NHAU, LIEÀU HAÁP THU NAØY COÙ THEÅ GAÂY TÖÛ VONG CHO NGÖÔØI NAØY COÙ

THEÅ KHOÂNG NGHIEÂM TROÏNG VÔÙI NGÖÔØI KHAÙC.

∗ TOÙM LAÏI, 6 YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN LIEÀU CHIEÁU CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN

LAØ

1. SOÁ CÔ THEÅ BÒ CHIEÁU

2. PHAÀN NAØO CUÛA CÔ THEÅ BÒ CHIEÁU

3. KHOAÛNG THÔØI GIAN BÒ CHIEÁU

4. TUOÅI CUÛA CAÙ NHAÂN BÒ CHIEÁU

5. SÖÏ KHAÙC BIEÄT VEÀ SINH HOÏC CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN

6. CÖÔØNG ÑOÄ CHIEÁU XAÏ

2. BIEÅU MAÃU BAÙO CAÙO THEO TIEÂU CHUAÅN MYÕ

∗ CAÙC COÂNG TY COÙ SÖÛ DUÏNG THIEÁT BÒ PHOÙNG XAÏ PHAÛI COÙ HOÀ SÔ THEO

DOÕI AN TOAØN BÖÙC XAÏ VAØ PHAÛI ÑÖÔÏC CAÄP NHAÄT THÖÔØNG XUYEÂN.

∗ MAÃU HOÀ SÔ THEO TIEÂU CHUAÅN MYÕ NHÖ SAU

Trang số 71/126

LIEÀU CHIEÁU NGOAØI NGHEÀ NGHIEÄP

1. HOÏ VAØ TEÂN

2. SOÁ BHXH

3. NGAØY SINH

4. TUOÅI

LIEÀU CHIEÁU NGHEÀ NGHIEÄP

5. LIEÀU CHIEÁU ( Toaøn thaân,

da toaøn thaân, tay vaø caúng tay,

chaân vaø maét caù )

6. Lieàu cho pheùp 7. Phöông phaùp ño lieàu :

Lieàu keá caù nhaân, buùt ño lieàu,

tính toaùn

Lieàu ñaõ nhaän, Rem 8. Thôøi gian töø

.............ñeán 9. Gamma 10. Beta 11. Neutron 12.Toång

coäng

13. Toång lieàu ñaõ

nhaän trong quyù,

Rem

LIEÀU TÍCH LUYÕ

14. Toång lieàu ñaõ

nhaän töø tröôùc ,

Rem

15. Toång lieàu ñaõ

nhaän trong baùo

caùo naøy, Rem

16. Toång lieàu tích

luõy, Rem

17. Lieàu tích luõy

cho pheùp, Rem

5( N - 18 ) =

18. Lieàu cho

pheùp coøn laïi,

Rem

19. Ngöôøi baùo caùo

MUÏC 5 THÖÔØNG DUØNG LAØ LIEÀU TOAØN THAÂN

Trang số 72/126

MUÏC 6 LAØ MUÏC 18 CUÛA BAÙO CAÙO TRÖÔÙC. MAÃU NAØY PHAÛI ÑÖÔÏC BAÙO

CAÙO ÍT NHAÁT MOÃI QUYÙ 1 LAÀN

MUÏC 14 LAÁY TÖØ BAÙO CAÙO TRÖÔÙC

MUÏC 15 LAØ TOÅNG CAÙC PHAÀN TRONG MUÏC 13

MUÏC 16 LAØ TOÅNG LIEÀU ÑAÕ NHAÄN CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN

MUÏC 17 LAØ TOÅNG SOÁ LIEÀU ÑÖÔÏC PHEÙP NHAÄN, ÑÖÔÏC TÍNH THEO SOÁ TUOÅI

N CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN THEO COÂNG THÖÙC 5 x ( N - 18 ) Rem

MUÏC 18 LAØ PHAÀN COØN LAÏI CUÛA LIEÀU CHO PHEÙP, BAÈNG MUÏC 18 - MUÏC 17

∗ TRÖÔØNG HÔÏP NGOAÏI LEÄ LAØ CAÙ NHAÂN COÙ THEÅ NHAÄN 3 Rem / QUYÙ TÖÙC

12 Rem/ NAÊM NEÁU TOÅNG LIEÀU TÍCH LUÕY CUÛA CAÙ NHAÂN CHÖA VÖÔÏT

QUAÙ 5 x ( N - 18 ) Rem.

∗ TAÁT CAÛ CAÙC MÖÙC CHO PHEÙP TREÂN THAY ÑOÅI THEO TÖØNG THÔØI KYØ

VAØ THEO TÖØNG QUOÁC GIA. CAÙC SOÁ LIEÄU TREÂN ÑEÀU CHÆ ÑEÅ THAM

KHAÛO

THÍ DUÏ : CAÙ NHAÂN BAÉT ÑAÀU LAØM PHOÙNG XAÏ NAÊM 40 TUOÅI. NHÖ VAÄY

ANH TA COÙ LIEÀU TÍCH LUYÕ DÖÏ TRÖÕ LAØ ......................Rem

Trang số 73/126

BAØI TAÄP :

1. Trong naêm qua, baïn nhaän lieàu chieáu nhö sau

11/1/80 - 10/4/80 0.470 Rem

11/4/80 - 10/7/80 1.150 Rem

11/7/80 - 10/10/80 0.060 Rem

11/10/80 - 10/1/81 1.120 Rem

Baïn sinh ngaøy 25/4/58, baét ñaàu laøm phoùng xaï vôùi nguoàn gamma töø 11/1/80

Haõy ñieàn vaøo phieáu theo doõi phoùng xaï cuûa baïn

LIEÀU CHIEÁU NGOAØI NGHEÀ NGHIEÄP

1. Hoï vaø teân

2. Soá BHXH

3. Ngaøy sinh

4. Tuoåi

LIEÀU CHIEÁU NGHEÀ NGHIEÄP

5. Lieàu chieáu 6. Lieàu cho pheùp 7. Phöông phaùp ño lieàu :

Lieàu ñaõ nhaän, rem 8. Thôøi gian töø .............ñeán 9. Gamma 10. Beta 11. Neutron 12.Toång coäng

13. Toång lieàu ñaõ nhaän trong quyù, Rem

LIEÀU TÍCH LUYÕ

14. Toång lieàu ñaõ nhaän töø tröôùc , Rem

15. Toång lieàu ñaõ nhaän trong baùo caùo naøy, Rem

16. Toång lieàu tích luõy, rem

17. Lieàu tích luõy cho pheùp, Rem

18. Lieàu cho pheùp coøn laïi, Rem

19. Ngöôøi baùo caùo

Trang số 74/126

OÂN TAÄP BAØI 11

1. Coâng thöùc tính lieàu tích luõy cho pheùp laø 5 x ( N - 18 ) 2. Khaùi nieäm lieàu döï tröõ quan troïng do lieàu böùc xaï thaáp vaãn coù theå gaây nguy hieåm cho cô theå vì cô theå khoâng theå phuïc hoài nhöõng moâ bò phoùng xaï gaây haïi 3. Moät soá boä phaän cuûa cô theå nhö tay, chaân coù theå nhaän lieàu phoùng xaï cao hôn

4. Moät lieàu böùc xaï xaùc ñònh seõ ít aûnh höôûng ñeán cô theå hôn neáu chæ chieáu daàn daàn trong 1

thôøi gian daøi

5. Thanh nieân ñöôïc xem laø deã bò toån thöông do phoùng xaï hôn ngöời lôùn tuoåi

6. Luaät cuûa Myõ cho pheùp nhaän 12 Rem 1 naêm neáu lieàu tích luõy döï tröõ cho pheùp

7. Hieän ñaõ coù theå duøng thuoác ngöøa böùc xaï tröôùc khi bò chieáu xaï

8. Luaät khoâng cho pheùp ngöôøi döôùi 21 tuoåi laøm vieäc trong vuøng coù phoùng xaï

9. Baùo caùo theo doõi an toaøn böùc xaï phaûi ñöôïc göûi veà cho uûy ban an toaøn böùc xaï cuûa nhaø nöôùc

10. Böùc xaï gamma 2 Roentgen töông ñöông 0.002 Rem

11. Böùc xaï gamma 16 miliRoentgen töông ñöông 0.016 Rem

12. Moät caù nhaân laøm vieäc vôùi böùc xaï naêm 21 tuoåi. Lieàu tích luõy döï tröõ laø ………………..

13. Moät caù nhaân 41 tuoåi nhaän suaát lieàu tia X 4mR/h, laøm vieäc 40 giôø moãi tuaàn trong 1 quyù. Hieän nay, lieàu tích luõy cuûa anh ta laø 109 Rem. - Anh ta coù ôû trong giôùi haïn cho pheùp khoâng - Toång lieàu haáp thu cuûa anh ta ñeán cuoái quyù naøy laø bao nhieâu - Lieàu cho pheùp coøn laïi cuûa anh ta laø bao nhieâu

Trang số 75/126

BAØI 12:

NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ AN TOAØN PHOÙNG XAÏ ( TT )

1. AÛNH HÖÔÛNG CUÛA BÖÙC XAÏ TREÂN CÔ THEÅ CON NGÖÔØI

∗ COÙ MOÄT SOÁ TEÁ BAØO DEÃ BÒ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA BÖÙC XAÏ HÔN NHÖÕNG TEÁ

BAØO KHAÙC. ÑOÙ LAØ

1. TEÁ BAØO BAÏCH HUYEÁT

2. TEÁ BAØO HOÀNG HUYEÁT CAÀU MÔÙI SINH RA

3. TEÁ BAØO HEÄ THOÁNG TIEÂU HOAÙ

4. TEÁ BAØO MÔÙI SINH ÑEÅ THAY THEÁ TEÁ BAØO CUÕ

5. TEÁ BAØO DA

6. TEÁ BAØO ÑOÄNG & TÓNH MAÏCH

7. TEÁ BAØO MOÂ, XÖÔNG, BAÉP THÒT VAØ HEÄ THAÀN KINH

DO TEÁ BAØO MAÙU LAØ CÔ QUAN DEÃ TOÅN THÖÔNG NHAÁT NEÂN DAÁU HIEÄU

NHIEÃM XAÏ CUÛA NHIEÃM XAÏ LAØ THAY ÑOÅI TEÁ BAØO MAÙU

D0 ÑOÙ, LUAÄT QUY ÑÒNH PHAÛI KHAÙM SÖÙC KHOÛE HAØNG NAÊM, TRONG ÑOÙ

COÙ XEÙT NGHIEÄM MAÙU CHO NHAÂN VIEÂN LAØM VIEÄC VÔÙI BÖÙC XAÏ

∗ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA BÖÙC XAÏ LEÂN CÔ THEÅ CON NGÖÔØI BAÉNG 2 HIEÄU ÖÙNG

1. HIEÄU ÖÙNG NHANH SOÂ MA AÛNH HÖÔÛNG TREÂN CÔ THEÅ CON NGÖÔØI

2. HIEÄU ÖÙNG CHAÄM / HIEÄU ÖÙNG GEN AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN ÑAËC TÍNH DI

TRUYEÀN CHO CAÙC THEÁ HEÄ SAU

NGÖÔØI TA THÖÔØNG CHUÙ YÙ ÑEÁN HIEÄU ÖÙNG SOÂ MA HÔN LAØ HIEÄU ÖÙNG DI

TRUYEÀN

Trang số 76/126

∗ MOÄT VAØI SOÁ LIEÄU VEÀ HIEÄU ÖÙNG SOÂ MA NHÖ BAÛNG SAU

LIEÀU TOAØN THAÂN TRONG 24 GIÔØ AÛNH HÖÔÛNG

0 - 25 REM KHOÂNG PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC

25 - 50 REM MAÙU THAY ÑOÅI NHEÏ

100 REM MEÄT MOÛI, BUOÀN NOÂN

200 - 250 REM BAÉT ÑAÀU COÙ THEÅ GAÂY TÖÛ VONG

500 REM LIEÀU GAÂY CHEÁT NGÖÔØI TRUNG BÌNH

∗ THÔØI KYØ SAU KHI BÒ CHIEÁU ÑEÁN TRÖÔÙC KHI PHAÙT BÒNH GOÏI LAØ THÔØI

KYØ UÛ BÒNH. LIEÀU CHIEÁU 200 REM COÙ THEÅ COÙ ÑEÁN 1 TUAÀN SAU MÔÙI BAÉT

ÑAÀU XUAÁT HIEÄN CAÙC TRIEÄU CHÖÙNG NHÖ RUÏNG TOÙC, TIEÂU CHAÛY, AÊN

KHOÂNG NGON

∗ TRONG CHUÏP AÛNH BÖÙC XAÏ COÂNG NGHIEÄP, KHOÂNG COÙ LYÙ DO NAØO BAÉT

NHAÂN VIEÂN PHAÛI NHAÄN QUAÙ LIEÀU.

2. CAÙC THIEÁT BÒ BAÛO VEÄ : DO KHOÂNG THEÅ PHAÙT HIEÄN BÖÙC XAÏ BAÈNG CAÙC

GIAÙC QUAN NEÂN PHAÛI SÖÛ DUÏNG CAÙC THIEÁT BÒ BAÛO VEÄ. NHÖÕNG THIEÁT BÒ

BAÛO VEÄ CÔ BAÛN GOÀM 3 NHOÙM

∗ THIEÁT BÒ BAÛO VEÄ CAÙ NHAÂN : LIEÀU KEÁ THAÏCH ANH , LIEÀU KEÁ CAÙ NHAÂN

... DUØNG ÑEÅ ÑO LIEÀU TÍCH LUÕY CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN

∗ MAÙY TÖØ XA ÑEÅ ÑO LIEÀU VAØ SUAÁT LIEÀU

∗ HEÄ THOÁNG CAÛNH BAÙO ÑEÅ BAÙO ÑOÄNG KHI COÙ PHOÙNG XAÏ

HAÀU HEÁT CAÙC THIEÁT BÒ TREÂN ÑEÀU DÖÏA TREÂN TÍNH CHAÁT ION HOAÙ VAÄT

LIEÄU CUÛA BÖÙC XAÏ

2.1 LIEÀU KEÁ THAÏCH ANH

- DUØNG ÑEÅ ÑO LIEÀU TÍCH LUÕY CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN

- COÙ THEÅ ÑOÏC TRÖÏC TIEÁP HAY GIAÙN TIEÁP

Trang số 77/126

- NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG DÖÏA TREÂN NGUYEÂN TAÉC BUOÀNG ION

HOAÙ. KHI NHAÄN BÖÙC XAÏ, KHOÂNG KHÍ TRONG BUOÀNG BÒ ION HOAÙ

DAÃN ÑIEÄN LAØM DÒCH CHUYEÅN 1 SÔÏI DAÂY THAÏCH ANH MANG ÑIEÄN

DÖÔNG KHI SAÏC VEÀ PHIAÙ DAÂY COÁ ÑÒNH VAØ MAÁT DAÀN ÑIEÄN TÍCH

DÖÔNG DO TÖÔNG TAÙC VÔÙI ELECTRON CUÛA KHOÂNG KHÍ BÒ ION

HOAÙ . BÖÙC XAÏ CAØNG CAO, DAÂY DÒCH CHUYEÅN CAØNG NHIEÀU.

LIEÀU KEÁ THAÏCH ANH CHÆ LIEÀU HAÁP THU TÖØ KHI SAÏC ÑEÁN THÔØI

ÑIEÅM ÑOÏC

SAU KHI ÑOÏC, LIEÀU KEÁ PHAÛI ÑÖÔÏC SAÏC ÑIEÄN. KHI ÑOÙ, 2 DAÂY

THAÏCH ANH NHIEÃM ÑIEÄN TÍCH CUØNG DAÁU NEÂN BÒ ÑAÅY RA XA

NHAU. ÑIEÀU CHÆNH DAÂY VEÀ ÑUÙNG VÒ TRÍ 0 BAÈNG NUÙM ÑIEÀU CHÆNH

- LIEÀU KEÁ THAÏCH ANH THÖÔØNG TÖØ 0 - 200 mR, CHÍNH XAÙC ± 10% GIAÙ

TRÒ ÑOÏC

- THÖÔØNG LIEÀU KEÁ THAÏCH ANH DEÃ SAI DO AÅM, BÖÙC XAÏ VUÕ TRUÏ...

2.2 LIEÀU KEÁ ÑEO

- LIEÀU KEÁ THAÏCH ANH KEÙM CHÍNH XAÙC, KHOÙ LÖU TRÖÕ NEÂN THÖÔØNG

CAÙC GIAÙ TRÒ ÑOÏC TREÂN LIEÀU KEÁ ÑEO SEÕ LAØ SOÁ LIEÄU CHÍNH THÖÙC

Trang số 78/126

ÑEÅ BAÙO CAÙO

- HIEÄN NAY THÖÔØNG SÖÛ DUÏNG LIEÀU KEÁ PHIM / FILM BADGE HAY

LIEÀU KEÁ NHIEÄT PHAÙT QUANG. CAÙC LOAÏI LIEÀU KEÁ NAØY DO CAÙC CÔ

QUAN CHUYEÂN TRAÙCH THÖÏC HIEÄN.

ÔÛ VIEÄT NAM, ÑOÙ LAØ VIEÄN HAÏT NHAÂN ÑAØ LAÏT.

2.3 MAÙY ÑO SUAÁT LIEÀU

- DUØNG ÑEÅ ÑO SUAÁT LIEÀU mR/h HAY R/h TÖØ XA NGUOÀN BÖÙC XAÏ

- COÙ 2 NHOÙM MAÙY ÑO SUAÁT LIEÀU DÖÏA TREÂN 2 NGUYEÂN TAÉC KHAÙC

NHAU : BUOÀNG ION HOAÙ VAØ OÁNG ÑEÁM GEIGER - MUELLER

- BUOÀNG ION HOAÙ GOÀM 2 ÑIEÄN CÖÏC TRAÙI DAÁU ÑAËT ÔÛ 2 ÑAÀU. NGUOÀN

NUOÂI ÑIEÄN CÖÏC THÖÔØNG LAØ PIN. KHI COÙ BÖÙC XAÏ, KHOÂNG KHÍ BÒ

ION HOAÙ TAÏO THAØNH DOØNG ÑIEÄN GIÖÕA 2 ÑIEÄN CÖÏC. ÑO CÖÔØNG ÑOÄ

DOØNG ÑIEÄN SEÕ SUY RA ÑÖÔÏC SUAÁT LIEÀU.

Trang số 79/126

BUOÀNG ION HOAÙ BEÀN VAØ PHAÏM VI ÑO TÖÔNG ÑOÂI ROÄNG TÖØ 0 - 50

R/h NEÂN ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG ROÄNG RAÕI

- OÁNG ÑEÁM GEIGER - MUELLER THÖÔØNG DUØNG ÑEÅ ÑO BÖÙC XAÏ SUAÁT

LIEÀU NHOÛ.

NGUYEÂN LYÙ OÁNG ÑEÁM GEIGER - MUELLER CUÕNG DÖÏA TREÂN TÍNH

ION HOAÙ CUÛA BÖÙC XAÏ NHÖ BUOÀNG ION HOAÙ NHÖNG SAU KHI BÖÏC

XAÏ TAÏO RA NHÖÕNG ION BAN ÑAÀU, CAÙC ION NAØY TREÂN ÑÖÔØNG DI

CHUYEÅN SEÕ ION HOAÙ CAÙC PHAÂN TÖÛ KHAÙC TAÏO NEÂN PHAÛN ÖÙNG

DAÂY CHUYEÀN TAÏO ÑÖÔÏC DOØNG ÑIEÄN LÔÙN. DO ÑOÙ, OÁNG ÑEÁM

GEIGER - MUELLER THÖÔØNG DUØNG ÔÛ 0 - 1000mR/h.

NHÖÔÏC ÑIEÅM LÔÙN NHAÁT CUÛA OÁNG ÑEÁM GEIGER - MUELLER LAØ

NEÁU BÒ LOÏT VAØO VUØNG BÖÙC XAÏ CAO, MAÙY SEÕ KHOÂNG COØN HOAÏT

ÑOÄNG TIN CAÄY VAØ SAU ÑOÙ COÙ THEÅ TAÏO RA VOÂ SOÁ CHÆ THÒ SAI

2.4 HEÄ THOÁNG BAÙO ÑOÄNG : CAÙC MAÙY TIA X THÖÔØNG COÙ SAÜN HEÄ THOÁNG

BAÙO ÑOÄNG BAÈNG ÑEØN HAY COØI KHI PHAÙT TIA. ÑOÁI VÔÙI GAMMA

THÖÔØNG PHAÛI TRANG BÒ THEÂM HEÄ THOÁNG BAÙO ÑOÄNG GAMMALARM,

THÖÏC CHAÁT CUÕNG LAØ 1 BUOÀNG ION HOAÙ, TRONG ÑOÙ KHI ÑAÏT ÑEÁN

NGÖÔÕNG NAØO ÑOÙ SEÕ BAÙO ÑOÄNG BAÈNG ÑEØN HAY COØI

Trang số 80/126

OÂN TAÄP BAØI 12

1. Teá baøo baïch huyeát laø nôi chæ baùo nhieãm xaï ñaàu tieân.

2. Nhöõng teá baøo trong cô theå deã bò böùc xaï aûnh höôûng goïi laø nhöõng teá baøo uû beänh

3. Hieäu öùng soâ ma aûnh höôûng ñeán caùc theá heä sau

4. Hieäu öùng gen laøm thay ñoåi caáu truùc di truyeàn

5. Thôøi gian töø khi bò chieáu cho ñeán khi xuaát hieän caùc trieäu chöùng goïi laø giai ñoaïn nhaïy vôùi böùc xaï

6. Maùy ño suaát lieàu vaø lieàu keá thaïch anh ñeàu thuoäc nhoùm thieát bò baûo veä caù nhaân

7. Caû 2 loaïi buoàng ion hoaù vaø oáng ñeám Geiger - Mueller ñeàu coù theå duøng trong maùy ño suaát lieàu

8. Do nhaïy hôn vôùi lieàu böùc xaï thaáp, oáng ñeám Geiger - Mueller ñöôïc söû duïng trong maùy ño suaát lieàu roäng raõi hôn buoàng ion hoaù

9. Lieàu keá ñeo, maùy ño suaát lieàu vaø lieàu keá thaïch anh duøng ñeå ño rônghen hay milirônghen

10. Lieàu keá ñeo vaø lieàu keá thaïch anh ñeàu hoaït ñoäng döïa treân tính chaát ion hoaù cuûa böùc xaï

11. Öu ñieåm cuûa oáng ñeám Geiger - Mueller so vôùi buoàng ion hoaù laø oáng ñeám Geiger - Mueller coù theå taïo ra baùo caùo lieàu chieáu coù theå löu tröõ ñöôïc

12. Neáu nhaân vieân laøm vieäc vôùi böùc xaï nghi ngôø ñang ôû vuøng coù böùc xaï cao, haønh ñoäng ñaàu tieân phaûi laø kieåm tra lieàu keá thaïch anh cuûa anh ta ñeå xem lieàu haáp thu taêng nhö theá naøo

13. Lieàu keá ñeo cuûa baïn phaûi baøn giao cho ca keá tieáp ñeå caùn boä giaùm saùt an toaøn böùc xaï ñaùnh giaù lieàu haáp thu cuûa baïn

14. Maùy ño suaát lieàu ñaõ hieäu chuaån ñöôïc xem laø thieát bò baûo veä caù nhaân tin caäy nhaát vaø phaûi ñöôïc duøng ñeå laøm baùo caùo nhieãm xaï cuûa moãi caù nhaân

15. Trong lieàu keá thaïch anh, 2 sôïi thaïch anh ñöôïc saïc ñieän tích döông vaø khi bò chieáu seõ maát daàn ñieän tích laøm sôïi daây thaïch anh di chuyeån

16. Ñoä chính xaùc cuûa lieàu keá thaïch anh laø ± 10% giaù trò ñoïc

Trang số 81/126

BAØI 13 : BAÛO ÑAÛM AN TOAØN BÖÙC XAÏ

1. NGUYEÂN LYÙ BAÛO ÑAÛM AN TOAØN BÖÙC XAÏ CÔ BAÛN LAØ GIÖÕ LIEÀU HAÁP THU

LUOÂN LUOÂN DÖÔÙI MÖÙC CHO PHEÙP

NGUYEÂN LYÙ ALARA : AS LOW AS REASONABLE ACHIVEMENT/ LIEÀU HAÁP

THU HÔÏP LYÙ ÑAÏT CAØNG THAÁP CAØNG TOÁT - MOÏI LIEÀU HAÁP THU KHOÂNG

CAÀN THIEÁT SEÕ BÒ COI NHÖ LAØ QUAÙ LIEÀU

2. TÍNH SUAÁT LIEÀU

- LUAÄT TYÛ LEÄ NGHÒCH BÌNH PHÖÔNG KHOAÛNG CAÙCH : KHOAÛNG CAÙCH

TAÊNG GAÁP ÑOÂI, SUAÁT LIEÀU GIAÛM 22 = 4 LAÀN

- SUAÁT LIEÀU PHAÙT NGUOÀN GAMMA THÖÔØNG TÍNH BAÈNG RHM / Ci , TÖÙC

SOÁ RÔNGHEN / GIÔØ ÔÛ KHOAÛNG CAÙCH 1 MEÙT SO VÔÙI NGUOÀN PHOÙNG XAÏ

CHO MOÃI Ci

NGUOÀN GAMMA Ir 192 COÙ SUAÁT LIEÀU PHAÙT LAØ 0.55 RHM / Ci VAØ Co 60

LAØ 1.35 RHM / Ci

THÍ DUÏ NGUOÀN Co 60 2Ci VAØ 5 Ci ÔÛ KHOAÛNG CAÙCH 1 FOOT SEÕ TAÏO RA

SUAÁT LIEÀU 29 R / h VAØ 72.5 R / h.

Trang số 82/126

3. BA PHÖÔNG PHAÙP GIAÛM LIEÀU : GIAÛM THÔØI GIAN, TAÊNG KHOAÛNG CAÙCH VAØ

DUØNG CHE CHAÉN

- GIAÛM THÔØI GIAN CHIEÁU LAØ GIAÛM THÔØI GIAN ÔÛ TRONG VUØNG COÙ BÖÙC

XAÏ. TA COÙ LIEÀU CHIEÁU ( R ) = SUAÁT LIEÀU ( R / h ) x THÔØI GIAN ( h )

- TAÊNG KHOAÛNG CAÙCH CAØNG XA NGUOÀN CAØNG TOÁT VÌ KHOAÛNG CAÙCH

TAÊNG GAÁP ÑOÂI, SUAÁT LIEÀU GIAÛM 4 LAÀN, TÖÙC SEÕ NHAÄN LIEÀU CHIEÁU ÍT

HÔN 4 LAÀN

CHUÙ YÙ RAÈNG LUAÄT TYÛ LEÄ NGHÒCH BÌNH PHÖÔNG KHOAÛNG CAÙCH CHÆ

ÑUÙNG ÔÛ VUØNG TROÁNG VAØ CHÖA XEÙT ÑEÁN TAÙN XAÏ. DO ÑOÙ, PHAÛI LAÁY

GIAÙ TRÒ ÑO TREÂN HIEÄN TRÖÔØNG ÑEÅ TÍNH AN TOAØN PHOÙNG XAÏ

TA COÙ 21

22

2

1

DD

II

=

I1 , I2 CÖÔØNG ÑOÄ BÖÙC XAÏ TAÏI KHOAÛNG CAÙCH D1, D2 .

- DUØNG CHE CHAÉN ÑEÅ HAÁP THU BÔÙT NAÊNG LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ

VAÄT LIEÄU TYÛ TROÏNG CAØNG CAO CHE CHAÉN CAØNG TOÁT, THÖÔØNG DUØNG CHÌ

HAY BETON

Trang số 83/126

4. CHIEÀU DAØY GIAÛM NÖÛA VAØ CHIEÀU DAØY GIAÛM 10 LAÀN.

- CHIEÀU DAØY GIAÛM NÖÛA LAØ CHIEÀU DAØY VAÄT LIEÄU CAÀN THIEÁT ÑEÅ NAÊNG

LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ SAU KHI TRUYEÀN QUA SEÕ GIAÛM ÑI COØN MOÄT NÖÛA, KYÙ

HIEÄU HVL

- CHIEÀU DAØY GIAÛM 10 LAÀN LAØ CHIEÀU DAØY VAÄT LIEÄU CAÀN THIEÁT ÑEÅ

NAÊNG LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ SAU KHI TRUYEÀN QUA SEÕ GIAÛM ÑI COØN MOÄT

PHAÀN MÖÔØI, KYÙ HIEÄU TVL

TA COÙ TVL = 3.3 x HVL

NGUOÀN PHOÙNG XAÏ

Co 60 Ir 192 Cs 137

VAÄT LIEÄU CHE

CHAÉN, INCH

TVL HVL TVL HVL TVL HVL

CHÌ 1.62 0.49 0.64 0.19 0.84 0.25

THEÙP 2.90 0.87 2.0 0.61 2.25 0.68

NHOÂM HAY

BETON

8.6 2.6 6.2 1.9 7.1 2.1

HVL KHI ÑIEÄN THEÁ OÁNG TIA LAØ.............KVp VAÄT LIEÄU

CHE CHAÉN 50 70 100 125 150 200 250 300

CHÍ, MM 0.05 0.18 0.24 0.27 0.3 0.5 0.8 1.5

BETON, INCH 0.2 0.5 0.7 0.8 0.9 1.0 1.1 1.2

Trang số 84/126

THÍ DUÏ : MAÙY TIA X 250 KVp , SUAÁT LIEÀU TAÏI VÒ TRÍ XEÙT 630mR/h. TÍNH

CHIEÀU DAØY BETON ÑEÅ COØN 10 mR/h

NGUOÀN Co 60, SUAÁT LIEÀU SAU VAÙCH CHÌ 1.25R/h. TÍNH CHIEÀU DAØY BETON

ÑEÅ COØN 20mR/h

BÖÙC XAÏ ÔÛ 4 FEET LAØ 600R/h. BÖÙC XAÏ ÔÛ 10 FEET LAØ ...............

SUAÁT LIEÀU ÔÛ CAÙCH 20 FEET SO VÔÙI NGUOÀN Co 60 10 Ci LAØ ............

SUAÁT LIEÀU ÔÛ CAÙCH NGUOÀN 4 FEET LAØ 150 R/h. SUAÁT LIEÀU PHAÙT ÔÛ CAÙCH

NGUOÀN 1 FOOT LAØ ......................

SUAÁT LIEÀU ÔÛ CAÙCH NGUOÀN 3 FEET LAØ 500 R/h. SUAÁT LIEÀU COØN 40 R/h ÔÛ

KHOAÛNG CAÙCH ...................

Trang số 85/126

OÂN TAÄP BAØI 13

1. Suaát lieàu phaùt cuûa nguoàn phoùng xaï tính baèng R/h cho moãi Ci ôû khoaûng caùch 1 meùt

2. Moât ngöôøi ñöùng ôû vuøng gamma 40mR/h trong 4 giôø seõ nhaän 0.16 Rem

3. Chieàu daøy cuûa vaät lieäu ñeå haáp thu 9/10 böùc xaï goïi laø chieàu daøy giaûm 10 laàn

4. 3 phöông tieän chính ñeå choáng phoùng xaï laø thôøi gian, khoaûng caùch vaø che chaén

5. Böùc xaï ôû 10 feet laø 200 R/h, böùc xaï ôû 20 feet seõ laø 100 R/h

6. Neáu bieát ñöôïc cöôøng ñoä böùc xaï taïi 1 ñieåm naøo ñoù coù theå duøng ñònh luaät tyû leä nghòch bình phöông khoaûng caùch ñeå xaùc ñònh cöôøng ñoä böùc xaï taïi baát kyø 1 ñieåm naøo khaùc

7. Moãi chieàu daøy giaûm nöûa cuûa vaät lieäu seõ laøm giaûm cöôøng ñoä böùc xaï coøn 1 nöûa cöôøng ñoä ban ñaàu

8. 2 laàn chieàu daøy giaûm nöûa cuûa vaät lieäu seõ chaën ñöôïc toaøn boä böùc xaï, khoâng cho böùc xaï truyeàn qua

9. Chieàu daøy giaûm nöûa cuûa chì daøy hôn chieàu daøy giaûm 10 laàn cuûa cuøng loaïi ñoàng vò phoùng xaï

10. Vaät lieäu tyû troïng cao nhö chì ñöôïc ño baèng chieàu daøy giaûm 10 laàn, coøn vaät lieäu coù tyû troïng nheï hôn nhö beton chæ coù theå söû duïng chieàu daøy giaûm nöûa

11. Chuïp aûnh phoùng xaï duøng nguoàn Ir 192 100 Ci. Suaát lieàu phaùt cuûa Ir 192 laø 5.9 R/h/Ci ôû khoaûng caùch 1 foot. Suaát lieàu taïi 30 feet seõ laø ……………………………….

12. Suaát lieàu taïi 30 feet laø 90 mR/h. Baïn phaûi luøi ñeán ñaâu ñeå suaát lieàu coøn 10 mR/h

13. Nguoàn Ir 192 sau töôøng chaén laø 850 mR/h. Caàn loùt theâm bao nhieâu chì ñeå suaát lieàu coøn 15mR/h

14. Moät ngöôøi 23 tuoåi coù liều tích luõy laø 20 Rem ñang laøm vieäc vôùi nguoàn Ir 192 hoaït ñoä 50 Ci - Suaát lieàu ôû caùc khoaûng caùch 10 ft laø ………….. , 20 ft laø ….…………, 40 ft laø …….……, 80 feet laø…………. - Ôû khoaûng caùch naøo suaát lieàu giaûm coøn 10 mR/h - Caàn phaûi che chaén nhö theá naøo ñeå suaát lieàu coøn 12 mR/h ôû khoaûng caùch 10 ft * Khi duøng beton laø ……………… inch * Khi duøng chì laø ………………… inch

15. Nguoàn Co 60 coù suaát lieàu 75 R/h ôû 4 ft. ôû khoaûng caùch naøo cöôøng ñoä böùc xaï seõ coøn 80 mR/h

Trang số 86/126

BAØI 14: CAÙC DUÏNG CUÏ HOÃ TRÔÏ DUØNG TRONG RT

1. TAÊNG QUANG :

- TRONG CHUÏP AÛNH BÖÙC XAÏ THÖÔØNG DUØNG 3 LOAÏI TAÊNG QUANG LAØ

TAÊNG QUANG CHÌ, TAÊNG QUANG MUOÁI VAØ TAÊNG QUANG HOÃN HÔÏP.

- TAÊNG QUANG CHÌ THÖÏC CHAÁT LAØ MOÄT TAÁM CHÌ MOÛNG DAØY TÖØ 0.03

ÑEÁN 0.25MM, THÖÔØNG ÑÖÔÏC DAÙN LIEÀN VÔÙI NEÀN LAØ 1 TAÁM GIAÁY BÌA

TAÊNG QUANG CHÌ ÑÖÔÏC ÑAËT ÔÛ CAÛ TRÖÔÙC VAØ SAU PHIM

- TAÊNG QUANG TRÖÔÙC PHIM DUØNG ÑEÅ CHAËN BÖÙC XAÏ NAÊNG LÖÔÏNG

THAÁP VAØ TAÊNG TAÙC DUÏNG CUÛA BÖÙC XAÏ TREÂN PHIM

TAÊNG QUANG SAU PHIM DUØNG ÑEÅ CHAËN BÖÙC XAÏ TAÙN XAÏ ÑAÙY VAØ

TAÊNG TAÙC DUÏNG CUÛA BÖÙC XAÏ TREÂN PHIM

THÖÏC NGHIEÄM CHO THAÁY TAÊNG QUANG CHÌ TRÖÔÙC PHIM DAØY 0.15MM

VAØ SAU PHIM LAØ 0.25 MM SEÕ CHO HIEÄU QUAÛ TOÁT NHAÁT.

- KHI COÙ BÖÙC XAÏ, CAÙC ELECTRON TRONG MAØN CHÌ BÒ ÑAÙNH BAÄT RA

KHOÛI CHÌ VAØ ÑI VAØO PHIM ( DO HIEÄU ÖÙNG QUANG ÑIEÄN VAØ TAÙN XAÏ

COMPTON ). CAÙC ELECTRON NAØY COÙ KHAÛ NAÊNG ION HOAÙ NEÂN TAÙC

DUÏNG MAÏNH VÔÙI NHUÕ TÖÔNG PHIM. DO PHIM GAÀN NHÖ TRONG SUOÁT

ÑOÁI VÔÙI TIA BÖÙC XAÏ NEÂN CAÙC ELECTRON NAØY COÙ THEÅ GIUÙP GIAÛM

THÔØI GIAN CHUÏP COÙ THEÅ ÑEÁN 10 LAÀN

Trang số 87/126

- DO BAÛN CHAÁT TAÊNG QUANG LAØ NHÔØ CAÙC ELECTRON TAÙN XAÏ NEÂN

1. MAØN CHÌ SAU VAÃN COÙ KHAÛ NAÊNG TAÊNG QUANG

2. NHÖÕNG CHOÃ PHIM VAØ MAØN CHÌ TIEÁP XUÙC KHOÂNG TOÁT SEÕ BÒ NHOEØ

3. DO ELECTRON DEÃ DAØNG BÒ CHAËN NEÂN TAÙC DUÏNG CUÛA TAÊNG

QUANG CHÆ AÛNH HÖÔÛNG ÔÛ MAËT PHIM TIEÁP XUÙC VÔÙI TAÊNG QUANG

- DO CHÌ LAØ VAÄT CHAÉN BÖÙC XAÏ TOÁT NEÂN MAØN CHÌ SEÕ TRÔÛ THAØNH NÔI

HAÁP THU CAÙC BÖÙC XAÏ NAÊNG LÖÔÏNG THAÁP. TRONG KHI ÑOÙ, NAÊNG

LÖÔÏNG CAØNG CAO CAØNG DEÃ TAÏO RA ELECTRON, NGHÓA LAØ MAØN CHÌ

SEÕ KHUEÁCH ÑAÏI BÖÙC XAÏ NAÊNG LÖÔÏNG CAO.

THÖÏC NGHIEÄM CHO THAÁY MAØN CHÌ KHOÂNG COÙ TAÙC DUÏNG ÔÛ ÑIEÄN AÙP ≤

150 KV

- CAÙC KHUYEÁT TAÄT MAØN CHÌ NHÖ VEÁT XÖÔÙC, CHOÃ LOÕM, AÊN MOØN HAY

LOÃ…SEÕ LAØM THAY ÑOÅI DIEÄN TÍCH PHAÙT RA ELECTRON DEÃ TAÏO THAØNH

VEÁT ÑEN GIOÁNG NHÖ KHUYEÁT TAÄT.

DO ÑOÙ, CAÀN PHAÛI KIEÅM TRA TAÊNG QUANG CAÅN THAÄN TRÖÔÙC KHI SAÏC

Trang số 88/126

PHIM. NHÖÕNG GIAÁY CHÌ COÙ KHUYEÁT TAÄT CAÀN PHAÛI BÒ LOAÏI BOÛ

- MAØN CHÌ TRÖÔÙC KHI SÖÛ DUÏNG THÖÔØNG ÑÖÔÏC BAÛO QUAÛN TRONG 1

LÔÙP NHÖÏA MOÛNG CAÀN PHAÛI THAÙO RA TRÖÔÙC KHI SÖÛ DUÏNG. ÑEÅ CHOÁNG

TRAÀY, XÖÔÙC CHO MAØN CHÌ, CAÙC NHAØ SAÛN XUAÁT THÖÔØNG COÙ PHA

THEÂM KHOAÛNG 6 % ANTIMOAN

- TAÊNG QUANG MUOÁI SÖÛ DUÏNG MOÄT SOÁ LOAÏI MUOÁI COÙ KHAÛ NAÊNG HAÁP

THU BÖÙC XAÏ VAØ PHAÙT RA AÙNH SAÙNG THÖÔØNG. CHÍNH AÙNH SAÙNG

THÖÔØNG NAØY SEÕ TAÙC DUÏNG LEÂN PHIM. ÑAÂY CHÍNH LAØ HIEÄU ÖÙNG

QUANG ÑIEÄN VAØ CAÙC CHAÁT ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG TRONG MAØN MUOÁI NHÖ

CALCIUM TUNGSTAT … ÑÖÔÏC GOÏI LAØ CHAÁT HUYØNH QUANG.

CHAÁT LÖÔÏNG MAØN MUOÁI DO KÍCH THÖÔÙC CAÙC HAÏT MUOÁI TREÂN MAØN

QUYEÁT ÑÒNH

- DO TÍNH CHAÁT MÔÛ ROÄNG CUÛA AÙNH SAÙNG, NHÌN CHUNG, MAØN MUOÁI

CHO HÌNH AÛNH KEÙM ROÕ NEÙT HÔN MAØN CHÌ NEÂN MAØN MUOÁI ÍT ÑÖÔÏC

SÖÛ DUÏNG TRONG COÂNG NGHIEÄP

MAØN MUOÁI CHÆ ÑÖÔÏC DUØNG ÑEÅ CHUÏP AÛNH NHÖÕNG VAÄT QUAÙ DAØY MAØ

NAÊNG LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ KHOÂNG ÑUÛ XUYEÂN THAÁU.

- TAÊNG QUANG PHÖÙC HÔÏP / FLUOROMETALLIC LAØ TOÅNG HÔÏP 2 LOAÏI

MAØN TREÂN, CHÆ DUØNG TRONG LAÕNH VÖÏC DAÀU KHÍ KHI CAÀN KIEÅM TRA

Trang số 89/126

RAÁT NHANH, CHAÁP NHAÄN GIAÛM BÔÙT CHAÁT LÖÔÏNG PHIM CHUÏP AÛNH

PHOÙNG XAÏ 2. BAO PHIM / CASSETTE COÙ THEÅ COÙ LOAÏI MEÀM HAY CÖÙNG DUØNG ÑEÅ BAÛO

VEÄ PHIM KHOÂNG BÒ AÙNH SAÙNG LOÏT VAØO

∗ BAO PHIM MEÀM LAØM BAÈNG GIAÁY, CAO SU HAY CHAÁT DEÛO COÙ THEÅ UOÁN

THEO HÌNH DAÏNG PHIM NHÖNG KHOÙ DUY TRÌ TIEÁP XUÙC TOÁT GIÖÕ PHIM

VAØ TAÊNG QUANG

∗ BAO PHIM CÖÙNG THÖÔØNG COÙ LOØ XO ÑEÅ EÙP PHIM VAØ TAÊNG QUANG

LUOÂN LUOÂN TIEÁP XUÙC VÔÙI NHAU

3. CHUAÅN CHAÁT LÖÔÏNG HÌNH AÛNH / IMAGE QUALITY INDICATOR I.Q.I HAY

PENETRAMETER

- CHUAÅN CHAÁT LÖÔÏNG HÌNH AÛNH DUØNG ÑEÅ KIEÅM TRA CHAÁT LÖÔÏNG

PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ THOÂNG QUA VIEÄC XAÙC ÑÒNH ÑOÄ NHAÏY

CUÛA PHIM . CHUAÅN CHAÁT LÖÔÏNG HÌNH AÛNH KHOÂNG COÙ TAÙC DUÏNG

ÑAÙNH GIAØ KÍCH THÖÔÙC KHUYEÁT TAÄT HAY THIEÁT LAÄP MÖÙC CHUAÅN

CHAÁP NHAÄN CUÛA BAÁT LIEÂN TUÏC

- VAÄT LIEÄU CHUAÅN CHAÁT LÖÔÏNG HÌNH AÛNH PHAÛI CUØNG LOAÏI VÔÙI VAÄT

LIEÄU KIEÅM TRA

- THÖÔØNG DUØNG 2 LOAÏI CHUAÅN CHAÁT LÖÔÏNG HÌNH AÛNH : CHUAÅN DAÂY

VAØ CHUAÅN LOÃ

Trang số 90/126

- CHUAÅN DAÂY GOÀM NHIEÀU DAÂY ÑÖÔØNG KÍNH KHAÙC NHAU ÑAËT TRONG 1

BAO BÌ BAÈNG NHÖÏA. HIEÄN NAY THÖÔØNG DUØNG CHUAÅN DAÂY THEO

TIEÂU CHUAÅN DIN - ÑÖÙC HAY ASTM - MYÕ.

ÑÖÔØNG KÍNH DAÂY THEO BAÛNG SAU, ÑÔN VÒ MM

ASTM 1D : 8,0 6,4 5,1 4,06 3,2 2,5 DIN 1 - 7 : 3.2 2.5 2.0 1.60 1.25 1.00 0.80 ASTM 1C : 2,5 2,03 1,60 1,27 1,02 0,81 DIN 6 - 12 : 1.00 0.80 0.64 0.50 0.40 0.32 0.25 ASTM 1B : 0,91 0,64 0,51 0,40 0,33 0,25

DIN 10 - 16 : 0.40 0.32 0.25 0.20 0.16 0.125 0.100 ASTM 1A : 0.25 0.20 0.16 0.127 0.100 0,080

CAÙC KYÙ HIEÄU TREÂN LAØM BAÈNG CHÌ ÑEÅ COÙ THEÅ ÑOÏC TREÂN PHIM SAU KHI

TRAÙNG RÖÛA

ÑOÄ NHAÏY KHI SÖÛ DUÏNG CHUAÅN DAÂY BAÈNG ÑÖÔØNG KÍNH DAÂY NHOÛ NHAÁT

COÙ THEÅ QUAN SAÙT ÑÖÔÏC CHIA CHO CHIEÀU DAØY MAÃU KIEÅM TRA, TÍNH

BAÈNG PHAÀN TRAÊM

- CHUAÅN LOÃ THÖÔØNG DUØNG THEO TIEÂU CHUAÅN ASTM - MYÕ. CHUAÅN LOÃ

LAØ 1 TAÁM MOÛNG , CHIEÀU DAØY T ÑÖÔÏC GHI BAÈNG CHÌ TÍNH BAÈNG ÑÔN

VÒ MIL = 1/1000 INCH . TREÂN CHUAÅN LOÃ ÑÖÔÏC KHOAN 3 LOÃ ÑÖÔØNG

KÍNH 1T, 2T VAØ 4T

Trang số 91/126

KHI ÑÖÔØNG KÍNH LOÃ KHOAN 1T NHOÛ HÔN 0.01 INCH SEÕ ÑÖÔÏC CHOÏN 1T

= 0.01 INCH

ÑOÄ NHAÏY CUÛA CHUAÅN LOÃ ÑÖÔÏC ÑAÙNH GIAÙ BAÈNG CHIEÀU DAØY VAØ ÑÖÔØNG

KÍNH LOÃ NHOÛ NHAÁT COÙ THEÅ QUAN SAÙT ÑÖÔÏC TREÂN PHIM

THÍ DUÏ YEÂU CAÀU THOÂNG THÖÔØNG CUÛA CHUAÅN LOÃ LAØ 2 - 2T, NGHÓA LAØ

CHIEÀU DAØY CHUAÅN LOÃ BAÈNG 2% CHIEÀU DAØY VAÄT KIEÅM TRA VAØ THAÁY ROÕ

ÑÖÔÏC LOÃ 2T

4. ÑOÄ NHAÏY TIEÂU CHUAÅN

- THOÂNG THÖÔØNG YEÂU CAÀU CHAÁT LÖÔÏNG PHIM PHAÛI ÑAÏT ÑOÄ NHAÏY

KHOÂNG THAÁP HÔN 2% . TUY NHIEÂN, KHI CHIEÀU DAØY VAÄT KIEÅM TRA

QUAÙ NHOÛ COÙ THEÅ CHO PHEÙP COÙ ÑOÄ NHAÏY THAÁP HÔN ( XEM ASME V )

- CHUAÅN DAÂY ÑÖÔÏC ÑAËT NGANG LEÂN MOÁI HAØN, ÔÛ MEÙP PHIM , DAÂY NHOÛ

HÖÔÙNG RA NGOAØI

- CHUAÅN LOÃ ÑÖÔÏC ÑAËT ÔÛ CHÍNH GIÖÕ PHIM, BEÂN CAÏNH VAØ CAÙCH MOÁI

HAØN KHOAÛNG 5MM, KHOÂNG ÑÖÔÏC CHAÏM VAØO MOÁI HAØN. DÖÔÙI CHUAÅN

LOÃ PHAÛI ÑAËT TAÁM LOÙT / SHIM COÙ CHIEÀU DAØY BAÈNG CHIEÀU CAO PHAÀN

GIA CÖÔØNG MOÁI HAØN.

- KHI DUØNG CHUAÅN LOÃ, ÑEÅ TÍNH ÑOÄ NHAÏY THEO % COÙ THEÅ DUØNG BAÛNG

SAU

Trang số 92/126

ÑOÄ NHAÏY, % MÖÙC TÖÔNG

ÑÖÔNG

CHIEÀU DAØY IQI

LOÃ

LOÃ NHOÛ NHAÁT THAÁY

ÑÖÔÏC

0.7 1 - 1T 1% 1T

1.0 1 - 2T 1% 2T

1.4 2 - 1T 2% 1T

2.0 2 - 2T 2% 2T

2.8 2 - 4T 2% 4T

4.0 4 - 2T 4% 2T

- CHUAÅN LOÃ TÖÔNG TÖÏ VÔÙI KHUYEÁT TAÄT NEÂN COÙ THEÅ DUØNG ÑEÅ SO

SAÙNH VÔÙI ÑOÄ LÔÙN BAÁT LIEÂN TUÏC. TUY NHIEÂN, DO SÖÛ DUÏNG PHÖÙC TAÏP

NEÂN CHUAÅN LOÃ ÍT ÑÖÔÏC DUØNG ÔÛ VIEÄT NAM

-

5. LOÏC TIA VAØ CHE CHAÉN.

- LOÏC TIA THÖÔØNG LAØM BAÈNG ÑOÀNG, NHOÂM, THEÙP HAY CHÌ ÑÖÔÏC ÑAËT

NGAY SAÙT VÔÙI OÁNG TIA MAÙY X QUANG.

LOÏC TIA THÖÔØNG ÑÖÔÏC SÖÏ DUÏNG KHI CHIEÀU DAØY MAÃU KIEÅM TRA

THAY ÑOÅI NHIEÀU, NEÁU SÖÛ DUÏNG 1 PHIM COÙ THEÅ KHOÙ KIEÅM TRA

DO MAÙY TIA X TAÏO RA BÖÙC XAÏ COÙ PHOÅ LIEÂN TUÏC , LOÏC TIA DUØNG ÑEÅ

HAÁP THU BÔÙT CAÙC TIA COÙ NAÊNG LÖÔÏNG THAÁP, DO ÑOÙ HAÏN CHEÁ ÑUÔÏC

TAÙN XAÏ, CHUØM TIA RA ÑOÀNG NHAÁT ÔÛ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG CAO HÔN LAØM

TAÊNG DAÛI CHIEÀU DAØY CUÛA PHIM.

- KHI VAÄT KIEÅM TRA COÙ HÌNH DAÙNG PHÖÙC TAÏP COÙ THEÅ DUØNG KYÕ

THUAÄT CHE CHAÉN ÑEÀ GIAÛM BÔÙT AÛNH HÖÔÛNG CUÛA TAÙN XAÏ

Trang số 93/126

CHE CHAÉN NHÖ TREÂN SEÕ COÙ TAÙC DUÏNG

+ HAÁP THU BÔÙT BÖÙC XAÏ BAN ÑAÀU ÑEÅ HAÏN CHEÁ TAÙN XAÏ

+ GIAÛM TAÙN XAÏ BEÂN TRONG VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA, LAØM HÌNH AÛNH ROÕ

NEÙT HÔN

+ GIAÛM TAÙN XAÏ BEÂN CAÏNH LAØM HÌNH AÛNH ROÕ NEÙT HÔN

- COÙ THEÅ DUØNG VUÏN KIM LOAÏI ÑEÅ CHE CHAÉN NHÖ HÌNH SAU

- CHUÙ YÙ RAÈNG NAÊNG LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ CAØNG THAÁP, GOÙC TAÙN XAÏ THAY

ÑOÅI CAØNG NHIEÀU VAØ PHIM CAØNG DEÃ BÒ NHOEØ HÔN

Trang số 94/126

OÂN TAÄP BAØI 14

1. Maøn chì khi nhaän naêng löôïng böùc xaï phaùt ra aùnh saùng huyønh quang neân ñöôïc söû duïng roäng raõi trong chuïp aûnh phoùng xaï

2. Maøn chì phía sau phim neân choïn daày hôn maøn chì phía tröôùc phim ñeå ngaên ngöøa taùn xaï ñaùy

3. Maøn chì coù theå taêng quang ñöôïc laø nhôø hieäu öùng quang ñieän vaø taùn xaï Compton

4. Maøn muoái khi bò kích thích taïo ra aùnh saùng thöôøng taùc duïng leân phim.

5. Hieäu quaû taêng quang cuûa maøn chì ñaït cao nhaát ôû ñieän aùp thaáp döôùi 150kV

6. Maøn phöùc hôïp coù theå duøng khi caàn kieåm tra vaät coù chieàu daøy töông ñoái lôùn vôiù maùy tia X coù naêng löôïng khoâng cao laém

7. Phaûi duøng bao phim meàm khi söû duïng taêng quang ñeå phim vaø taêng quang tieáp xuùc vôùi nhau toát hôn

8. Muïc ñích cô baûn cuûa chuaån loã laø duøng ñeå so saùnh vôùi baát lieân tuïc treân phim

9. Kích thöôùc loã 1T treân phim seõ ñaïi dieän cho chieàu daøy chuaån loã

10. Kích thöôùc loã 2T treân phim baèng 2% chieàu daøy maãu kieåm tra

11. Soá kyù hieäu treân chuaån loã thí duï nhö soá 10 seõ bieåu thò chieàu daøy cuûa chuaån loã, tính baèng ñôn vò 1/1000 inch

12. Ñoä nhaïy 2 - 2T bieåu thò treân phim thaáy roõ ñöôïc loã 2T cuûa chuaån loã coù chieàu daøy baèng 2% chieàu daøy vaät kieåm tra

13. Loã 4T coù ñöôøng kính baèng 4 laàn chieàu daøy chuaån loã

14. Loïc tia thöôøng söû duïng ñeå taêng daûi chieàu daøy cuûa phim

15. Loïc tia ñaït hieäu quaû cao nhaát khi ñaët giöõa maãu kieåm tra vaø phim

16. Che chaén baèng chì hay vuïn kim loaïi giuùp taêng naêng löôïng cuûa chuøm tia X quang, do ñoù giaûm bôùt ñöôïc taùn xaï

17. Che chaén khoâng neân duøng khi kieåm tra ñaùnh giaù chaát löôïng saûn phaåm vì seõ laøm meùp maãu bò nhoeø, khoâng roõ neùt

Trang số 95/126

BAØI 15: TÍNH LIEÀU CHUÏP RT

1. ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU BIEÅU DIEÃN MOÁI TÖÔNG QUAN CHIEÀU DAØY, VAÄT LIEÄU,

NAÊNG LÖÔÏNG VAØ LIEÀU CHIEÁU

∗ ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU MAÙY TIA X : CHÆ AÙP DUÏNG CHO 1 LOAÏI MAÙY TIA X

XAÙC ÑÒNH, BIEÅU DIEÃN MOÁI TÖÔNG QUAN CHIEÀU DAØY, VAÄT LIEÄU, ÑIEÄN

THEÁ VAØ LIEÀU CHIEÁU ( THÔØI GIAN VAØ CÖÔØNG ÑOÄ TIA X )

- TRUÏC HOAØNH CHÆ CHIEÀU DAØY VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA ÑÖÔÏC VEÕ THEO

THANG CHIA LOGARITH

- TRUÏC TUNG ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU CHÆ LIEÀU CHIEÁU, TÍNH BAÈNG

MILIAMPE x PHUÙT HAY THÔØI GIAN CHUÏP CHO 1 CÖÔØNG ÑOÄ TIA X

XAÙC ÑÒNH

- TRONG ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU, CAÙC THOÂNG SOÁ KHOÂNG THAY ÑOÅI GOÀM :

LOAÏI MAÙY TIA X, KHOAÛNG CAÙCH TÖØ NGUOÀN ÑEÁN PHIM, LOAÏI PHIM,

TAÊNG QUANG, CHEÁ ÑOÄ TRAÙNG RÖÛA VAØ ÑOÄ ÑEN TREÂN PHIM

Trang số 96/126

∗ ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU GAMMA : AÙP DUÏNG CHUNG CHO TÖØNG LOAÏI NGUOÀN

GAMMA, BIEÅU DIEÃN MOÁI TÖÔNG QUAN CHIEÀU DAØY, VAÄT LIEÄU VAØ LIEÀU

CHIEÁU ( THÔØI GIAN VAØ HOAÏT ÑOÄ ) TÖÔNG TÖÏ NHÖ ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU

MAÙY TIA X. ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU GAMMA GỒM

- TRUÏC HOAØNH CHÆ CHIEÀU DAØY VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA ÑÖÔÏC VEÕ THEO

THANG CHIA LOGARITH

- TRUÏC TUNG ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU CHÆ HEÄ SOÁ LIEÀU CHIEÁU, TÍNH BAÈNG

(CURIExPHUÙT)/INCH2

HEÄ SOÁ LIEÀU CHIEÁU EF = ( A x T ) / D 2 - ( CURIE x PHUÙT ) / INCH2.

TRONG ÑOÙ HOAÏT ÑOÄ A TÍNH BAÈNG CURIE, THÔØI GIAN T TÍNH BAÈNG

PHUÙT VAØ KHOAÛNG CAÙCH D TÍNH BAÈNG INCH.

SUY RA T = ( EF x D 2 ) / A

- TRONG ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU, CAÙC THOÂNG SOÁ KHOÂNG THAY ÑOÅI GOÀM :

LOAÏI NGUOÀN GAMMA, LOAÏI PHIM, TAÊNG QUANG VAØ CHEÁ ÑOÄ

TRAÙNG RÖÛA .

- HIEÄN NAY ÑAÕ COÙ THÖÔÙC TÍNH LIEÀU TÖÔNG ÑOÁI CHÍNH XAÙC NEÂN ÑOÀ

THÒ TÍNH LIEÀU GAMMA THÖÔØNG ÍT ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG.

Trang số 97/126

∗ CAÙC THOÂNG SOÁ KHOÂNG THAY ÑOÅI TRONG ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU SEÕ ÑÖÔÏC

TÍNH TOAÙN ÑEÅ COÙ THEÅ TÍNH LIEÀU CHIEÁU ÔÛ MOÏI ÑIEÀU KIEÄN CHUÏP TUØY YÙ.

TUY NHIEÂN, KHI SÖÛ DUÏNG LOAÏI MAÙY TIA X KHAÙC HAY LOAÏI NGUOÀN

GAMMA KHAÙC PHAÛI DUØNG ÑOÀ THÒ LIEÀU CHIEÁU KHAÙC MAØ KHOÂNG TÍNH

TOAÙN TREÂN ÑOÀ THÒ LIEÀU CHIEÁU CUÕ ÑÖÔÏC

∗ MUOÁN TÍNH LIEÀU CHIEÁU, TÖØ VÒ TRÍ COÙ CHIEÀU DAØY BAÈNG CHIEÀU DAØY

BÖÙC XAÏ CAÀN PHAÛI TRUYEÀN QUA, KEÙO SONG SONG TRUÏC TUNG, GAËP ÑÖÔØNG

BIEÅU DIEÃN ÔÛ ÑIEÄN AÙP ÑAÕ CHOÏN, KEÙO NGANG SONG SONG TRUÏC HOAØNH.

GIAO ÑIEÅM CUÛA ÑÖÔØNG THAÚNG NAØY VAØ TRUÏC TUNG CHÍNH LAØ LIEÀU CHIEÁU

HAY HEÄ SOÁ LIEÀU CHIEÁU

TRONG ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU MAÙY TIA X TREÂN, LIEÀU CHIEÁU CHO ¾ " THEÙP ÔÛ 200

KV SEÕ LAØ 5.3 mA . PHUÙT, TÖÙC LAØ 2.7 PHUÙT NEÁU CHUÏP ÔÛ 2 mA HAY 1.8 PHUÙT

NEÁU CHUÏP ÔÛ 3 mA, HOAËC 1.3 PHUÙT NEÁU CHUÏP ÔÛ 4 mA

TÖÔNG TÖÏ CHO LIEÀU CHUÏP

GAMMA. TA COÙ 6 Ci . PHUÙT,

TÖÙC LAØ 3 PHUÙT NEÁU CHUÏP

BAÈNG NGUOÀN GAMMA 2 Ci

HAY 2 PHUÙT NEÁU CHUÏP

BAÈNG NGUOÀN GAMMA 3 Ci,

HOAËC 1.5 PHUÙT NEÁU CHUÏP

BAÈNG NGUOÀN GAMMA 4 Ci

THÍ DUÏ : DUØNG NGUOÀN Ir 192 40 Ci, CHUÏP MAÃU THEÙP 2 " ÔÛ KHOAÛNG CAÙCH SFD

= 20 ". TÍNH LIEÀU CHIEÁU ÑEÅ PHIM COÙ ÑOÄ ÑEN 1.5

2. TÍNH HOAÏT ÑOÄ A CUÛA NGUOÀN PHOÙNG XAÏ :

- HOAÏT ÑOÄ NGUOÀN PHOÙNG XAÏ PHUÏ THUOÄC VAØO HOAÏT ÑOÄ BAN ÑAÀU VAØ

CHU KYØ BAÙN RAÕ CUÛA LOAÏI NGUOÀN ÑOÙ

Trang số 98/126

- THOÂNG THÖÔØNG KHI CUNG CAÁP NGUOÀN PHOÙNG XAÏ, CAÙC NHAØ SAÛN

XUAÁT THÖÔØNG CUNG CAÁP BAÛNG HAY ÑOÀ THÒ HOAÏT ÑOÄ THEO THÔØI

GIAN ÑEÅ TRA CÖÙU

- COÙ THEÅ MÔÛ ROÄNG DAÛI TRA CÖÙU CUÛA ÑOÀ THÒ HAY BAÛNG DÖÏA TREÂN

PHAÀN ÑAÕ BIEÁT BAÈNG CAÙCH DUØNG CHU KYØ BAÙN RAÕ HAY DUØNG ÑOAÏN

ÑAÕ BIEÁT COÙ GIAÙ TRÒ GAÁP 10 LAÀN

THÍ DUÏ : HOAÏT ÑOÂ NGUOÀN Ir 192 TREÂN SAU 40 NGAØY COØN 35 Ci, SAU 400 NGAØY

COØN 1.25Ci

3. HEÄ SOÁ TÖÔNG ÑÖÔNG :

- THOÂNG THÖÔØNG, CAÙC ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU CHIEÁU ÑÖÔÏC XAÂY DÖÏNG CHO

VAÄT KIEÅM TRA LAØ NHOÂM HAY THEÙP. DO ÑOÙ KHOÂNG DUØNG ÑÖÔÏC KHI

KIEÅM TRA CAÙC LOAÏI VAÄT LIEÄU KHAÙC

Trang số 99/126

- HEÄ SOÁ TÖÔNG ÑÖÔNG DUØNG ÑEÅ CHUYEÅN ÑOÅI CHIEÀU DAØY CUÛA CAÙC

LOAÏI VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA THÖÏC TEÁ NAØO ÑOÙ SANG CHIEÀU DAØY CUÛA

VAÄT KIEÅM TRA BAÈNG THEÙP HAY NHOÂM.

- TÖØ 50 - 100KV, VAÄT LIEÄU CHUAÅN LAØ NHOÂM ( HEÄ SOÁ TÖÔNG ÑÖÔNG LAØ

1). NAÊNG LÖÔÏNG CAO HÔN, VAÄT LIEÄU CHUAÅN LAØ THEÙP (HEÄ SOÁ TÖÔNG

ÑÖÔNG LAØ 1)

CAÙC VAÄT LIEÄU KHOÂNG PHAÛI CHUAÅN CHÆ CAÀN NHAÂN CHIEÀU DAØY THÖÏC

TEÁ VÔÙI HEÄ SOÁ TÖÔNG ÑÖÔNG ÑEÅ COÙ CHIEÀU DAØY TÖÔNG ÑÖÔNG ÑEÅ

CHOÏN IQI VAØ TÍNH LIEÀU CHIEÁU.

- HEÄ SOÁ TÖÔNG ÑÖÔNG CUÛA CAÙC VAÄT LIEÄU KHOÂNG PHAÛI LAØ HAÈNG SOÁ

MAØ PHUÏ THUOÄC VAØO NAÊNG LÖÔÏNG, TÖÙC PHUÏ THUOÄC ÑIEÄN THEÁ MAÙY

TIA X HAY LOAÏI NGUOÀN GAMMA.

TIA X, KV TIA GAMMA VAÄT LIEÄU

KIEÅM TRA 50 100 150 220 400 1000 2000 Ir 192 Cs137 Co 60

MAGIE 0.6 0.6 0.05 0.08 0.22 0.22 0.22

NHOÂM 1.0 1.0 0.12 0.18 0.34 0.34 0.34

TITAN 8.0 0.63 0.71 0.71 0.9 0.9 0.9 0.9 0.9

THEÙP 12.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0

ÑOÀNG ÑOÛ 18.0 1.6 1.4 1.4 1.1 1.1 1.1 1.1 1.1

KEÕM 1.4 1.3 1.3 1.1 1.0 1.1 1.0 1.0

ÑOÀNG THANH 1.4 1.3 1.3 1.2 1.2 1.1 1.1 1.0

CHÌ 14.0 12.0 5.0 2.5 4.0 3.2 2.3

- THÍ DUÏ CHUÏP TIA X 0.5 INCH ÑOÀNG ÔÛ 220 KV SEÕ THÖÔNG ÑÖÔNG CHUÏP

0.7 INCH THEÙP

4. TÍNH KHOAÛNG CAÙCH TÖØ NGUOÀN ÑEÁN PHIM SFD

ÑOÁI VÔÙI MAÙY TIA X, SFD LAØ KHOAÛNG CAÙCH TÖØ BIA / TIEÂU VAÄT ÑEÁN PHIM.

ÑOÁI VÔÙI MAÙY GAMMA, SFD LAØ KHOAÛNG CAÙCH TÖØ NGUOÀN ÑEÁN PHIM

- SFD THÖÔØNG ÑÖÔÏC TÍNH TOAÙN THEO QUY ÑÒNH CUÛA TIEÂU CHUAÅN ÑEÅ

BAÛO ÑAÛM ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT HÌNH HOÏC.

Trang số 100/126

- VÔÙI CAÙC CHIEÀU DAØY KHOÂNG QUAÙ 50MM, ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT HÌNH

HOÏC TOÁI ÑA CHO PHEÙP LAØ 0.5 MM ( 0.02" ). TRONG MOÄT SOÁ TRÖÔØNG

HÔÏP YEÂU CAÀU CHAÁT LÖÔÏNG PHIM CAO HÔN, ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT HÌNH

HOÏC TOÁI ÑA CHO PHEÙP LAØ 0.25 MM ( 0.01" )

- NHAÉC LAÏI : ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT HÌNH HOÏC Ug DO 3 YEÁU TOÁ XAÙC ÑÒNH

• KHOAÛNG CAÙCH TÖØ MAËT TRÖÔÙC MAÃU KIEÅM TRA ÑEÁN NGUOÀN D =

SFD - T

• KHOAÛNG CAÙCH TÖØ MAËT TRÖÔÙC MAÃU KIEÅM TRA ÑEÁN PHIM T

• KÍCH THÖÔÙC TIEÂU VAÄT MAÙY TIA X HAY KÍCH THÖÔÙC NGUOÀN F

TA COÙ : Ug = ( F x T ) / D . SUY RA : SFD min = T + ( F x T ) / UgMAX

- THÍ DUÏ : CHUÏP MAÃU DAØY 2" BAÈNG NGUOÀN GAMMA KÍCH THÖÔÙC 0.125".

TÍNH SFD MIN SFD min = 2 + ( 2 x 0.125 )/0.020 = 14.5"

5. NGUYEÂN TAÉC CHOÏN THOÂNG SOÁ CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ PHAÛI CAÊN CÖÙ VAØO 4

YEÁU TOÁ SAU

- AÛNH TREÂN PHIM BIEÁN DAÏNG ÍT NHAÁT ÑEÅ BAÛO ÑAÛM ÑOÄ CHÍNH XAÙC VEÀ

HÌNH DAÙNG, KÍCH THÖÔÙC MAÃU KIEÅM TRA, VEÀ HÌNH DAÙNG, KÍCH

THÖÔÙC, VÒ TRÍ BAÁT LIEÂN TUÏC

- ÑOÄ NEÙT CAO NHAÁT, AÛNH ÑÖÔØNG BAO MAÃU KIEÅM TRA ROÕ NEÙT NHAÁT

- ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CAO NHAÁT ÑEÅ COÙ THEÅ PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC CAÙC BAÁT

LIEÂN TUÏC NHOÛ

- ÑOÄ ÑEN PHIM THÍCH HÔÏP ÑEÅ TAÏO RA AÛNH COÙ CHAÁT LÖÔÏNG PHUØ HÔÏP

VIEÄC CHOÏN ÑIEÄN THEÁ MAÙY TIA X HAY LOAÏI NGUOÀN GAMMA PHAÛI PHUØ

HÔÏP VÔÙI CHIEÀU DAØY VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA; THÖÔØNG ÑÖÔÏC CHO TRONG

CAÙC BAÛNG TRA HAY ÑOÀ THÒ

Trang số 101/126

Trang số 102/126

BAØI TAÄP BAØI 15

Söû duïng ñoà thò tính lieàu cho nhoâm sau ñeå thöïc hieän toaøn boä caùc tính toaùn trong caùc baøi taäp

sau

Trang số 103/126

1. Ñoà thò tính lieàu treân duøng cho vaät lieäu kieåm tra gì ?

2. SFD trong ñoà thò tính lieàu treân laø bao nhieâu

3. Loaïi maùy tia X naøo coù theå duøng ñoà thò tính lieàu treân

4. Ñoà thò tính lieàu treân chæ ñuùng khi coù hay khoâng coù duøng maøn taêng quang. Neáu coù, ñoù laø

loaïi maøn taêng quang gì

5. Thôøi gian hieän cuûa phim trong ñoà thò tính lieàu treân laø bao nhieâu

6. Baïn muoán chuïp phim 1" nhoâm baèng maùy tia X trong khoaûng töø 300 - 1 000 mAs. Theo

ñoà thò tính lieàu treân neân choïn ñieän theá laø bao nhieâu

7. Trong tröôøng hôïp treân, lieàu chieáu thöïc teá laø bao nhieâu

8. Trong tröôøng hôïp treân, neáu ñaët maùy ôû cöôøng ñoä 5 mA thì thôøi gian chuïp laø bao laâu

9. Tính cheá ñoä chuïp bao goàm ñieän theá KV, cöôøng ñoä mA vaø thôøi gian chuïp baèng phuùt

trong caùc tröôøng hôïp sau

- Maãu daøy 2" , söû duïng ñieän theá thaáp nhaát coù theå söû duïng vaø cöôøng ñoä doøng ñieän laø

8mA

- Maãu daøy 2" , söû duïng ñieän theá cao nhaát coù theå söû duïng vaø cöôøng ñoä doøng ñieän laø

5mA

- Maãu Magieâ daøy 1.7" vaø cöôøng ñoä doøng ñieän laø 6mA

Trang số 104/126

OÂN TAÄP BAØI 15

1. Ñoà thò tính lieàu maùy tia X ñöôïc xaây döïng cho 1 loaïi phim naøo ñoù vaø coù theå duøng cho moïi loaïi maùy tia X coù cuøng ñieän theá.

2. Ñoà thò tính lieàu maùy tia X ñöôïc xaây döïng ñeå duøng cho theùp nhöng cuõng coù theå duøng cho ñoàng neáu söû duïng heä soá töông ñöông

3. Ñeå söû duïng ñoà thò tính lieàu gamma, kyõ thuaät vieân phaûi bieát hoaït ñoä cuûa nguoàn taïi thôøi ñieåm ñoù

4. Ñoà thò phaân raõ cuûa ñoàng vò phoùng xaï ñöôïc xaây döïng treân cô sôû hoaït ñoä ban ñaàu cuûa nguoàn

5. Sau khi bieát hoaït ñoä nguoàn baèng Curie, kyõ thuaät vieân coù theå duøng ñoà thò phaân raõ cuûa ñoàng vò phoùng xaï ñeå xaùc ñònh khoaûng caùch töø nguoàn ñeán phim SFD

6. Neáu bieát heä soá töông ñöông, coù theå duøng ñoà thò tính lieàu maùy tia X ñeå tính heä soá chieáu thay cho vieäc söû duïng ñoà thò tính lieàu gamma.

7. Heä soá töông ñöông chæ laø heä soá nhaân ñôn giaûn ñeå tìm chieàu daøy cuûa vaät lieäu chuaån töông ñöông

8. Khi caàn chuïp X quang maãu ñoàng daøy 1" ôû 150 KV vaø heä soá töông ñöông cuûa ñoàng ôû 150 KV laø 1.6, chieàu daøy theùp töông ñöông cuûa ñồng seõ laø 2.6"

9. Khoaûng caùch töø nguoàn ñeán phim SFD aûnh höôûng ñeán ñoä khoâng saéc neùt hình hoïc

10. Khoaûng caùch töø maët tröôùc maãu kieåm tra ñeán phim aûnh höôûng ñeán ñoä khoâng saéc neùt hình hoïc

11. Thoâng thöôøng, lieàu chieáu X quang neân choïn trong khoaûng 300 - 1 000 mA.s

12. Thoâng thöôøng khi chuïp phim baïn neân coá gaéng ñaït ñoä töông phaûn cuûa phim caøng thaáp caøng toát

13. Ñoä khoâng saéc neùt taêng khi taêng khoaûng caùch töø nguoàn ñeán phim SFD

14. Ñoà thò töông ñöông tieâu chuaån khi chuïp aûnh gamma luoân luoân duøng theùp laøm vaät lieäu chuaån

15. Neáu duøng ñoà thò tính lieàu xaùc ñònh ñöôïc lieàu chieáu caàn thieát laø 645 mA.s vaø duøng doøng toái ña cuûa maùy X quang laø 8mA, baïn phaûi ñaët thôøi gian chuïp laø 10.75 giaây

16. Ñoà thò tính lieàu maùy tia X khoâng thay ñoåi baát keå coù hay khoâng coù söû duïng giaáy chì

17. Boùng môø treân phim coù theå kieåm soaùt baèng caùch taêng hay giaûm ñieän theá maùy tia X tuyø theo boùng môø ñoù laø aâm baûn hay döông baûn.

Trang số 105/126

BAØI 16: CAÙC KYÕ THUAÄT ÑAËC BIEÄT TRONG CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ

1. FLUOROSCOPY - LAØ QUAÙ TRÌNH KIEÅM TRA BIEÁN TIA X THAØNH AÙNH SAÙNG

THAÁY ÑÖÔÏC, TAÏO RA AÛNH CUÛA VAÄT KIEÅM TRA TREÂN MAØN HUYØNH QUANG

- MAØN HUYØNH QUANG COÙ TÍNH CHAÁT VAØ HOAÏT ÑOÄNG TÖÔNG TÖÏ VÔÙI

MAØN TAÊNG QUANG HUYØNH QUANG. SÔ ÑOÀ NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG

CUÛA FLUOROSCOPY ÑÖÔÏC MOÂ TAÛ NHÖ HÌNH VEÕ TREÂN, AÛNH VAÄT KIEÅM

TRA ÑÖÔÏC CHIEÁU LEÂN TREÂN MAØN HUYØNH QUANG VAØ NGÖÔØI KIEÅM

TRA QUAN SAÙT MAÃU TÖØ MAËT COØN LAÏI CUÛA MAØN HUYØNH QUANG. TUY

NHIEÂN, AÛNH CUÛA FLUOROSCOPY LAØ AÛNH DÖÔNG BAÛN, NGÖÔÏC LAÏI VÔÙI

PHIM X QUANG LAØ AÛNH AÂM BAÛN. ÑIEÀU NAØY COÙ NGHÓA LAØ AÛNH CAÙC

BAÁT LIEÂN TUÏC THÖÔØNG LAØ MAØU SAÙNG HÔN.

- ÖU ÑIEÅM CUÛA FLUOROSCOPY LAØ

o KIEÅM TRA NHANH HÔN

o KHOÂNG CAÀN HEÄ THOÁNG TRAÙNG RÖÛA PHIM

o ÑÔN GIAÛN VAØ REÛ TIEÀN

o COÙ THEÅ KIEÅM TRA CHI TIEÁT ÑANG CHUYEÅN ÑOÄNG, DO ÑOÙ COÙ THEÅ

QUAN SAÙT MAÃU KIEÅM TRA TÖØ NHIEÀU GOÙC ÑOÄ KHAÙC NHAU

Trang số 106/126

- NHÖÔÏC ÑIEÅM CUÛA FLUOROSCOPY LAØ

o KHOÂNG COÙ HOÀ SÔ LÖU

o NGÖÔØI KIEÅM TRA PHAÛI TAÄP TRUNG LIEÂN TUÏC, DEÃ MEÄT MOÛI

o ÑOÄ NHAÏY THAÁP

o CHÆ DUØNG ÑEÅ KIEÅM TRA MAÃU COÙ CHIEÀU DAØY MOÛNG

- MOÄT SOÁ ÖÙNG DUÏNG THÖÏC TEÁ CUÛA FLUOROSCOPY NHÖ SAU

o KIEÅM TRA TREÂN DAÂY CHUYEÀN SAÛN XUAÁT : CHI TIEÁT KIEÅM TRA

CHAÏY TREÂN DAÂY CHUYEÀN NAÈM GIÖÕA MAÙY TIA X VAØ MAØN HUYØNH

QUANG. ÑEÅ BAÛO ÑAÛM AN TOAØN BÖÙC XAÏ CHO NGÖÔØI SÖÛ DUÏNG, PHAÛI

COÙ HEÄ THOÁNG CHE CHAÉN TOÁT, DUØNG KÍNH CHÌ ÔÛ SAU MAØN HUYØNH

QUANG VAØ DUØNG HEÄ THOÁNG GÖÔNG QUAN SAÙT AÛNH GIAÙN TIEÁP

o FLUOROSCOPY DUØNG BOÄ KHUEÁCH ÑAÏI HÌNH AÛNH ÑEÅ GIAÛI QUYEÁT

NHÖÔÏC ÑIEÅM ÑOÄ SAÙNG CUÛA MAØN HUYØNH QUANG TRONG

FLUOROSCOPY. OÁNG TIA SEÕ CHUYEÅN HÌNH AÛNH TREÂN MAØN HUYØNH

QUANG SANG ELECTRON, SAU ÑOÙ CHUØM ELECTRON ÑÖÔÏC HOÄI TUÏ

Trang số 107/126

TREÂN MAØN NHOÛ HÔN ÑEÅ QUAN SAÙT TRÖÏC TIEÁP HAY CHIEÁU LEÂN TV

MONITOR

2. XERORADIOGRAPHY : LAØ PHÖÔNG PHAÙP CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ KHOÂ DUØNG

HEÄ THOÁNG TÓNH ÑIEÄN ÑEÅ TAÏO RA BAÛN SAO CUÛA HÌNH AÛNH VAÄT KIEÅM

TRA.

LUÙC NAØY, PHIM ÑÖÔÏC THAY BAÈNG MOÂT TAÁM NHOÂM MOÛNG COÙ PHUÛ

SELENIUM ÔÛ 1 MAËT.

Trang số 108/126

SELENIUM SAU KHI ÑÖÔÏC NAÏP ÑIEÄN SEÕ MANG ÑIEÄN TÍCH TÓNH ÑIEÄN

NHAÏY VÔÙI AÙNH SAÙNG.

ÔÛ TRONG TOÁI, SELENIUM SEÕ GIÖÕ ÑÖÔÏC ÑIEÄN TÍCH. KHI ÑEM RA AÙNH

SAÙNG HAY BÒ TIA X TAÙC DUÏNG, ÑIEÄN TÍCH TREÂN BÒ PHAÂN HUÛY. KEÁT QUAÛ

TAÏO RA HÌNH AÛNH KHOÂNG THAÁY ÑÖÔÏC CUÛA CAÙC ÑIEÄN TÍCH TÓNH ÑIEÄN

TREÂN

SAU KHI ÑÖÔÏC RAÉC LEÂN 1 LOAÏI BOÄT ÑAËC BIEÄT, CAÙC ÑIEÄN TÍCH TÓNH ÑIEÄN

SEÕ HUÙT VAØ GIÖÕ COÁ ÑÒNH BOÄT TREÂN TAÁM SELENIUM TAÏO THAØNH AÛNH CUÛA

VAÄT KIEÅM TRA.

CUOÁI CUØNG, DUØNG BAÊNG KEO TRONG LAÁY AÛNH VAÄT KIEÅM TRA RA

SELENIUM TAÏO THAØNH BAÙO CAÙO LÖU VAØ TAÁM SELENIUM ÑÖÔÏC NAÏP

ÑIEÄN ÑEÅ TAÙI SÖÛ DUÏNG

3. STEREORADIOGRAPHY : LAØ PHÖÔNG PHAÙP CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ TAÏO

NEÂN HIEÄU ÖÙNG AÛNH NOÅI 3 CHIEÀU

KHI CHUÏP PHIM PHAÛI CHUÏP 2 LAÀN ÔÛ 2 VÒ TRÍ NGUOÀN CAÙCH NHAU 1 ÑOAÏN

BAÈNG KHOAÛNG CAÙCH GIÖÕA 2 MAÉT TAÏO RA 2 PHIM KHAÙC NHAU

KHI GIAÛI ÑOAÙN, PHIM ÑÖÔÏC GAÙ ÑAËT TREÂN HEÄ THOÁNG KÍNH NHÖ HÌNH VEÕ

ÑEÅ TAÙI TAÏO HÌNH AÛNH COÙ HIEÄU ÖÙNG AÛNH NOÅI 3 CHIEÀU

Trang số 109/126

4. FLASHRADIOGRAPHY : LAØ PHÖÔNG PHAÙP CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ PHAÙT RA NAÊNG LUÔÏNG RAÁT LÔÙN TRONG 1 THÔØI GIAN RAÁT NGAÉN, THÖÔØNG DUØNG ÑEÅ CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ CHI TIEÁT ÑANG CHUYEÅN ÑOÄNG

5. DOUBLE EXPOSURE ( PARALLAX ) KYÕ THUAÄT CHUÏP 2 LAÀN TREÂN CUØNG 1 PHIM ( CHUÏP SONG SONG ) ÑÖÔÏC DUØNG ÑEÅ XAÙC ÑÒNH CHIEÀU SAÂU CUÛA BAÁT LIEÂN TUÏC TRONG MAÃU KIEÅM TRA

KYÕ THUAÄT NAØY TÖÔNG TÖÏ NHÖ STEREORADIOGRAPHY NHÖNG COÙ ÑOÄ CHÍNH XAÙC CAO HÔN DO COÙ THEÅ DUØNG ÑEÅ ÑEÅ ÑO ÑAÏC THAY VÌ CHÆ NHÌN BAÈNG MAÉT

Trang số 110/126

PHIM ÑÖÔÏC CHUÏP 2 LAÀN SAU KHI DI CHUYEÅN NGUOÀN 1 KHOAÛNG ÑAÕ ÑÒNH

CHÖÕ CHÌ ÑÖÔÏC GAÉN VAØO MAËT TRÖÔÙC VAØ MAËT SAU MAÃU KIEÅM TRA. SAU KHI TRAÙNG RÖÛA MOÃI CHÖÕ CHÌ TAÏO THAØNH 2 AÛNH GAÀN NHAU, TRONG ÑOÙ AÛNH CHÖÕ GAÉN ÔÛ MAËT TRÖÔÙC MAÃU KIEÅM TRA SEÕ DI CHUYEÅN NHIEÀU HÔN

TÖÔNG TÖÏ, BAÁT LIEÂN TUÏC CUÕNG TAÏO THAØNH 2 AÛNH CAÙCH NHAU 1 ÑOAÏN . BAÈNG CAÙC PHEÙP TÍNH TAM GIAÙC ÑOÀNG DAÏNG COÙ THEÅ TÍNH ÑÖÔÏC CHIEÀU

SAÂU BAÁT LIEÂN TUÏC

PHÖÔNG PHAÙP NAØY CHÆ COÙ KHAÛ NAÊNG XAÙC ÑÒNH ÑOÄ SAÂU BAÁT LIEÂN TUÏC SAU KHI ÑAÕ PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC BAÁT LIEÂN TUÏC BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ THOÂNG THÖÔØNG PHÖÔNG PHAÙP NAØY ÍT ÑÖÔÏC DUØNG VÌ HIEÄN NAY COÙ THEÅ THÖÏC HIEÄN COÂNG VIEÄC TÖÔNG TÖÏ BAÈNG SIEÂU AÂM ÑÔN GIAÛN HÔN RAÁT NHIEÀU.

6. IN-MOTIONRADIOGRAPHY DUØNG ÑEÅ KIEÅM TRA CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ CHI TIEÁT ÑANG CHUYEÅN ÑOÄNG. COÙ NHIEÀU KYÕ THUAÄT KIEÅM TRA NHÖNG THOÂNG THÖÔØNG NHAÁT LAØ GIÖÕ TÖÔNG QUAN PHIM VAØ MAÃU KIEÅM TRA KHOÂNG THAY ÑOÅI.

Trang số 111/126

OÂN TAÄP BAØI 16

1. Stereoradiography caàn phaûi söû duïng 2 loa ñeå coù theå nhaän bieát ñöôïc chieàu saâu caàn

thieát.

2. Treân maøn huyønh quang, caùc khuyeát taät nhö roã seõ taïo thaønh chaám traéng treân maøn.

3. Maøn huyønh quang seõ taïo ra hình aûnh toát nhaát khi duøng vôùi ñieän theá cao nhaát vì ñieän

theá cao seõ taïo ñoä töông phaûn toát hôn.

4. Fluoroscopy coù ñoä nhaïy cao hôn phöông phaùp chuïp aûnh phoùng xaï thoâng thöôøng

5. Xeroradiography duøng oáng kính ghi hình ñaëc bieät ñeå ghi hình aûnh vaät kieåm tra vaø

phoùng ñaïi ra treân TV monitor

6. Kyõ thuaät stereoradiography cho pheùp öôùc löôïng chieàu saâu baát lieân tuïc döôùi beà maët

maãu kieåm tra

7. Kyõ thuaät chuïp song song cho pheùp öôùc löôïng chieàu saâu baát lieân tuïc döôùi beà maët maãu

kieåm tra

8. Stereoradiography vaø flashradiography laø 2 teân khaùc nhau cuûa cuøng 1 phöông phaùp

kieåm tra

9. In-motion radiography laø kyõ thuaät di chuyeån phim chaäm ngay sau maãu kieåm tra ñeå coù

theå duy trì ñöôïc vieäc chieáu xaï lieân tuïc cho nhöõng maãu töông ñoái daøi

10. Trong kyõ thuaät chuïp song song caàn phaûi ñaët chöõ chì ôû maët tröôùc vaø maët sau maãu kieåm

tra ñeå coù theå öôùc löôïng ñoä saâu cuûa baát lieân tuïc döôùi beà maët maãu kieåm tra

Trang số 112/126

BAØI 17: KHUYEÁT TAÄT HOÏC

1. BAÁT LIEÂN TUÏC VAØ KHUYEÁT TAÄT :

- TAÁT CAÛ CAÙC CHÆ THÒ MAØ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TRA KHOÂNG PHAÙ

HUÛY PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC GOÏI CHUNG LAØ CAÙC BAÁT LIEÂN TUÏC. BAÁT LIEÂN

TUÏC CHÆ LAØ NHÖÕNG CHOÃ BAÁT THÖÔØNG CUÛA VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA

- NHÖÕNG BAÁT LIEÂN TUÏC COÙ TÍNH CHAÁT NGUY HIEÅM, COÙ THEÅ AÛNH

HÖÔÛNG ÑEÁN TÍNH NAÊNG SÖÛ DUÏNG CUÛA VAÄT LIEÄU ÑÖÔÏC GOÏI LAØ

KHUYEÁT TAÄT. DO ÑOÙ, KHUYEÁT TAÄT PHAÛI ÑI KEØM VÔÙI TIEÂU CHUAÅN HAY

YEÂU CAÀU KYÕ THUAÄT CUÛA SAÛN PHAÅM

- MOÏI KHUYEÁT TAÄT ÑEÀU LAØ BAÁT LIEÂN TUÏC NHÖNG MOÄT BAÁT LIEÂN TUÏC

BAÁT KYØ CHÖA CHAÉC LAØ KHUYEÁT TAÄT.

2. PHAÂN LOAÏI BAÁT LIEÂN TUÏC :

- BAÁT LIEÂN TUÏC CÔ BAÛN ÑÖÔÏC CHIA LAØM 3 NHOÙM :

o BAÁT LIEÂN TUÏC NGUYEÂN THUÛY ÑÖÔÏC TAÏO THAØNH KHI KIM LOAÏI

ÑANG NOÙNG CHAÛY

BAÁT LIEÂN TUÏC NGUYEÂN THUÛY CUÛA VAÄT REØN CAÙN LAØ CAÙC BAÁT LIEÂN

TUÏC TAÏO THAØNH KHI CHEÁ TAÏO CAÙC PHOÂI ÑUÙC BAN ÑAÀU TRÖÔÙC

NGUYEÂN COÂNG CAÙN ÑAÀU TIEÂN

BAÁT LIEÂN TUÏC NGUYEÂN THUÛY CUÛA VAÄT ÑUÙC LAØ CAÙC BAÁT LIEÂN TUÏC

TRONG QUAÙ TRÌNH NAÁU CHAÛY, ÑUÙC VAØ ÑOÂNG RAÉN CUÛA VAÄT ÑUÙC,

THÖÔØNG DO CAÙC SAI SOÙT KHI ROÙT, RAÕNH DAÃN, NHIEÄT ÑOÄ ROÙT, KHÍ

HOAØ TAN .v.v.

o BAÁT LIEÂN TUÏC CHEÁ TAÏO DO CAÙC QUAÙ TRÌNH GIA COÂNG TAÏO RA

NHÖ GIA COÂNG CÔ KHÍ, REØN, CAÙN, ÑUØN EÙP, HAØN, XÖÛ LYÙ NHIEÄT, MAÏ

Trang số 113/126

o BAÁT LIEÂN TUÏC DO SÖÛ DUÏNG DO ÑIEÀU KIEÄN LAØM VIEÄC CUÛA CHI TIEÁT

TAÏO RA NHÖ ÖÙNG SUAÁT, AÊN MOØN, MOÛI VAØ GÆ.

TRONG QUAÙ TRÌNH GIA COÂNG, NHIEÀU BAÁT LIEÂN TUÏC ÔÛ BEÂN TRONG VAÄT

LIEÄU SEÕ LOÄ RA NGOAØI GAÂY AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN TÍNH NAÊNG SÖÛ DUÏNG CUÛA CHI

TIEÁT

- NGOAØI RA COÙ THEÅ PHAÂN LOAÏI BAÁT LIEÂN TUÏC THEO PHÖÔNG PHAÙP GIA

COÂNG : ÑUÙC, REØN, CAÙN, HAØN .v.v.

3. BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT ÑUÙC

3.1 BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT ÑUÙC

TRONG PHOÂI ÑUÙC BAN ÑAÀU

- TAÏP CHAÁT PHI KIM LOAÏI NHÖ XÆ,

OXYT, SULPHIDE TRONG PHOÂI BAN ÑAÀU

- ROÃ KHÍ DO CAÙC KHÍ KHOÂNG TAN TRONG KHI KIM LOAÏI NOÙNG CHAÛY

NOÅI LEÂN NHÖNG KHOÂNG THOAÙT RA KHOÛI KIM LOAÏI ÑÖÔÏC

- ROÃ HÌNH OÁNG / PIPE NAÈM ÔÛ TAÂM VAÄT ÑUÙC DO SÖÏ CO NGOÙT CUÕA VAÄT

ÑUÙC KHI ÑOÂNG RAÉN TAÏO THAØNH

3.2 BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT ÑUÙC TRONG VAÄT ÑUÙC

- NÖÙT NGUOÄI / COLD SHUT DO KIM LOAÏI NOÙNG CHAÛY ÑÖÔÏC ÑOÅ LEÂN

TREÂN PHAÀN KIM LOAÏI ÑAÕ ÑOÂNG RAÉN

Trang số 114/126

- NÖÙT NOÙNG ( NÖÙT DO CO NGOÙT ) DO SÖÏ CO NGOÙT KHOÂNG ÑEÀU GIÖÕA

CAÙC PHAÀN COÙ MAËT CAÉT NGANG KHAÙC NHAU CUÛA VAÄT ÑUÙC

- LOÃ TROÁNG DO CO NGOÙT / SHRINKAGE CAVITY DO THIEÁU HAY ÑAÄU

NGOÙT KHOÂNG ÑUÛ ÑEÅ ÑIEÀN ÑAÀY BOÅ SUNG KHI VAÄT ÑUÙC CO NGOÙT TAÏO

THAØNH CHOÃ TROÁNG, TÖÔNG TÖÏ NHÖ ROÃ HÌNH OÁNG

Trang số 115/126

- ROÃ TEÁ VI / MICROSHRINKAGE THÖÔØNG LAØ VOÂ SOÁ CAÙC BOÏT NHOÛ DÖÔÙI

BEÀ MAËT ÔÛ CAÙC RAÕNH DAÃN CUÛA VAÄT ÑUÙC HOAËC ÔÛ PHAÀN VAÄT ÑUÙC COÙ

MAËT CAÉT NGANG NHOÛ LAØM VIEÄC TÖÔNG TÖÏ NHÖ RAÕNH DAÃN, NGHÓA

LAØ KHI ROÙT, KIM LOAÏI LOÛNG CHAÛY TÖØ CHOÃ COÙ MAËT CAÉT NGANG NHOÛ

SANG PHAÀN COÙ MAËT CAÉT LÔÙN HÔN.

- ROÃ KHÍ BEÀ MAËT / BLOW HOLE DO CAÙC KHÍ TRONG KHUOÂN TAÏO RA,

ÑAËC BIEÄT TRONG KHUOÂN CAÙT, NÖÔÙC TRONG CAÙT BÒ HOAÙ HÔI TAÏO

THAØNH

- ROÃ KHÍ / POROSITY DO KHÍ NOÅI LEÂN KHOÂNG KÒP BÒ KEÏT LAÏI TRONG

VAÄT ÑUÙC, THÖÔØNG NAÈM NGAY DÖÔÙI BEÀ MAËT, DO KEÁT CAÁU KHUOÂN

ÑUÙC QUYEÁT ÑÒNH

4. BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT CAÙN :

- CAÙC PHOÂI ÑUÙC BAN ÑAÀU SEÕ ÑÖÔÏC CAÙC THAØNH PHOÂI CAÙN TAÁM / SLAB,

PHOÂI CAÙN THANH TROØN / BILLET HOAËC PHOÂI CAÙN THANH MAËT CAÉT

Trang số 116/126

KHOÂNG TROØN / BLOOM

- CAÙC BAÁT LIEÂN TUÏC CAÙN TRONG THEÙP TAÁM THÖÔØNG LAØ TAÙCH LÔÙP /

LAMINATION DO XÆ, ROÃ HÌNH OÁNG HAY ROÃ KHÍ BÒ CAÙN DEÏT ÔÛ NHIEÄT

ÑOÄ KHOÂNG ÑUÛ TAÏO THAØNH

- CAÙC BAÁT LIEÂN TUÏC CAÙN TÖÔNG TÖÏ TRONG THEÙP THANH ÑÖÔÏC GOÏI LAØ

STRINGER

5. BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT HAØN

Trang số 117/126

Trang số 118/126

6. BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT GIA COÂNG CÔ KHÍ

- NÖÙT MAØI / GRIDING CRACK THÖÔØNG NAÈM VUOÂNG GOÙC VÔÙI HÖÔÙNG

MAØI, DO NHIEÄT CUÏC BOÄ SINH RA KHI MAØI TAÏO THAØNH

- NÖÙT DO NHIEÄT LUYEÄN / HEAT TREATING CRACK DO QUAÙ TRÌNH GIA

NHIEÄT HAY LAØM NGUOÄI KHOÂNG PHUØ HÔÏP TAÏO THAØNH, THÖÔØNG XUAÁT

HIEÄN ÔÛ NHÖÕNG VÒ TRÍ TAÄP TRUNG ÖÙNG SUAÁT NHÖ NHÖÕNG CHOÃ COÙ

MAËT CAÉT NGANG THAY ÑOÅI, CAÙC GOÙC SAÉC

7. BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT REØN

- REØN LAØ QUAÙ TRÌNH TAÏO HÌNH CHI TIEÁT BAÈNG ÑAÙNH BUÙA HAY EÙP VÔÙI

KIM LOAÏI VAÄT REØN THÖÔØNG ÔÛ NHIEÄT ÑOÄ CAO. VAÄT REØN THÖÔØNG COÙ

ÑOÄ BEÀN CAO DO COÙ SÖÏ THAY ÑOÅI HÌNH DAÙNG HAÏT TINH THEÅ KIM

LOAÏI.

- VEÁT XEÁP DO REØN / FORGING LAP DO VEÁT GAÁP TREÂN BEÀ MAËT KIM LOAÏI

GAÂY RA, THÖÔØNG DO COÙ MOÄT PHAÀN KIM LOAÏI BÒ EÙP VAØO KHOAÛNG GIÖÕA 2

KHUOÂN

Trang số 119/126

VEÁT CHAÙY DO REØN / FORGING BURST DO REØN ÔÛ NHIEÄT ÑOÄ KHOÂNG PHUØ

HÔÏP, COÙ THEÅ ÔÛ BEÂN TRONG HAY MÔÛ MIEÄNG RA MAËT NGOAØI

8. BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT DO SÖÛ DUÏNG

- LOAÏI BAÁT LIEÂN TUÏC NGUY HIEÅM NHAÁT VAØ KHOÙ NHAÄN BIEÁT NHAÁT LAØ MOÛI, CAÀN PHAÛI ÑAËC BIEÄT CHUÙ YÙ KHI KIEÅM TRA VAÄT LIEÄU ÑAÕ QUA SÖÛ DUÏNG

- BAÁT LIEÂN TUÏC MOÛI THÖÔØNG ÔÛ NGAY TREÂN BEÁ MAËT VAÄT LIEÄU, XUAÁT PHAÙT TÖØ NHÖÕNG VÒ TRÍ TAÄP TRUNG ÖÙNG SUAÁT.

- NÖÙT MOÛI CHÆ XAÛY RA ÔÛ CHI TIEÁT ÑAÕ QUA SÖÛ DUÏNG, THÖÔØNG COÙ NGUOÀN GOÁC TÖØ CAÙC BAÁT LIEÂN TUÏC ROÃ, XÆ .v.v. TRONG CHI TIEÁT LAØM VIEÄC ÔÛ ÖÙNG SUAÁT CAO

Trang số 120/126

OÂN TAÄP BAØI 17

1. Baát lieân tuïc nguyeân thuûy thöôøng laø nhöõng baát lieân tuïc ñöôïc taïo thaønh khi kim loaïi ôû traïng thaùi noùng chaûy

2. Nhoùm baát lieân tuïc trong ñoù coù moûi thöôøng ñöôïc xem laø nguy hieåm vaø ñöôïc xeáp vaøo nhoùm baát lieân tuïc gia coâng

3. Baát lieân tuïc vaø khuyeát taät laø 2 thuaät ngöõ khaùc nhau nhöng coù yù nghóa nhö nhau trong kieåm tra chuïp aûnh phoùng xaï

4. Naém ñöôïc lòch söû cuûa chi tieát kieåm tra laø raát quan troïng trong vieäc choïn phöông phaùp kieåm tra vaø loaïi baát lieân tuïc caàn phaûi tìm khi kieåm tra

5. Ñeå kieåm tra roã teá vi cuûa vaät ñuùc neân choïn phöông phaùp chuïp aûnh phoùng xaï

6. Roã trong phoâi caùn coù theå taïo thaønh taùch lôùp khi kim loaïi ñöôïc caùc thaønh taám

7. Khi caùn phoâi thaønh thanh kim loaïi, caùc taïp chaát phi kim loaïi coù theå bò caùn taïo thaønh baát lieân tuïc daøi vaø maûnh hôn goïi laø Stringer

8. Stringer vaø taùch lôùp coù theå toàn taïi treân saûn phaåm hoaøn thieän do taïp chaát phi kim loaïi trong phoâi ñuùc ban ñaàu

9. Nöùt noùng vaø nöùt do co ngoùt thöôøng do kim loaïi phoâi ñuùc ban ñaàu bò laøm nguoäi quaù nhanh

10. Roã khí do caùc khí trong kim loaïi noùng chaûy bò keït laïi trong quaù trình ñoâng raén

11. Veát xeáp / lap vaø chaùy / burst laø 2 thí duï cuûa baát lieân tuïc gia coâng

12. Phöông phaùp kieåm tra chuïp aûnh phoùng xaï raát coù hieäu quaû khi kieåm tra ngaäm xæ trong moái haøn

13. ÖÙng suaát do quaù nhieät cuïc boä beà maët kim loaïi laø nguyeân nhaân gaây nöùt do maøi.

14. Do kim loaïi khi nguoäi choaùn choã nhieàu hôn khi noùng, nöùt noùng laø nguy cô thoâng thöôøng trong quaù trình ñuùc

15. Haøn khoâng thaáu vaø haøn khoâng ngaáu laø 2 teân goïi khaùc nhau cuûa moät loaïi khuyeát taät haøn

16. Haøn khoâng ngaáu giöõa caùc lôùp haøn luoân luoân coù theå phaùt hieän ñöôïc baèng phöông phaùp chuïp aûnh phoùng xaï

Trang số 121/126

BAØI 18 : KYÕ THUAÄT CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ MOÁI HAØN

1. MOÁI HAØN GIAÙP MEÙP

2. MOÁI HAØN GOÙC

- MOÁI HAØN CHÖÕ T

- MOÁI HAØN GOÙC

3. MOÁI HAØN BOÀN CHÖÙA KÍN ( KHOÂNG COÙ CÖÛA NGÖÔØI CHUI )

Trang số 122/126

4. MOÁI HAØN COÙ CHIEÀU DAØY THAY ÑOÅI :

- ÑAËT NHIEÀU CASSETTE CHÖÙA ÑUÛ PHIM VAØ TAÊNG QUANG CUØNG MOÄT

LUÙC. PHIM DÖÔÙI CUØNG ÑÖÔÏC ÑAËT SAU NHIEÀU MAØN CHÌ COÙ TAÙC DUÏNG

TÖÔNG TÖÏ NHÖ BOÄ LOÏC FILTER. KEÁT QUAÛ COÙ THEÅ LAØM TAÊNG DAÛI

CHIEÀU DAØY CUÛA PHIM ( LATITUDE )

- NEÁU CAÀN COÙ THEÅ DUØNG NHIEÀU PHIM COÙ TOÁC ÑOÄ KHAÙC NHAU

Trang số 123/126

5. MOÁI HAØN BOÀN CHÖÙA HÌNH CAÀU

Trang số 124/126

6. MOÁI HAØN BOÀN CHÖÙA HÌNH TRUÏ LÔÙN

7. CHUÏP TOAØN CAÛNH NHIEÀU CHI TIEÁT TÖÔNG TÖÏ

Trang số 125/126

8. ÑÒNH HÖÔÙNG CUÛA KHUYEÁT TAÄT

- THOÂNG THÖÔØNG, BAÁT LIEÂN TUÏC TAÏO RA CHEÂNH LEÄCH CHIEÀU DAØY

NHOÛ HÔN 2% CHIEÀU DAØY TOAØN BOÄ SEÕ KHOÙ PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC TREÂN

PHIM PHOÙNG XAÏ. DO ÑOÙ, CAÙC BAÁT LIEÂN TUÏC NHÖ NÖÙT SEÕ KHOÙ PHAÙT

HIEÄN ÑÖÔÏC TREÂN PHIM

- TREÂN HÌNH VEÕ DÖÔÙI ÑAÂY, HÌNH BEÂN TRAÙI SEÕ KHOÂNG PHUØ HÔÏP ÑEÅ

PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC BAÁT LIEÂN TUÏC.

- ÑEÅ BAÛO ÑAÛM KIEÅM TRA TOAØN BOÄ MAÃU NEÂN KIEÅM TRA CHUÏP AÛNH

PHOÙNG XAÏ THEO NHIEÀU HÖÔÙNG KHAÙC NHAU

Trang số 126/126

OÂN TAÄP BAØI 18

1. Thoâng thöôøng, moái haøn goùc luoân luoân phaûi kieåm tra chuïp aûnh phoùng xaï theo phöông

nghieâng 45o ñeå coù theå xuyeân thaáu nhieàu nhaát vaøo trong kim loaïi cô baûn döôùi moái haøn

2. Moái haøn giaùp mí chöõ V phaûi chuïp theo phöông 90o ñeå coù theå baûo ñaûm kieåm tra ñaùnh

giaù toát nhaát maët ngaáu cuûa moái haøn

3. Khi kieåm tra phoùng xaï oáng hay boàn chöùa qua 2 thaønh, ñieàu quan troïng laø aûnh cuûa phaàn

moái haøn gaàn nguoàn phaûi choàng leân aûnh cuûa phaàn moái haøn ôû saùt phim

4. Kyõ thuaät chuïp aûnh toaøn caûnh goàm moät loaït laàn chuïp rieâng reõ ñeå khi keát thuùc seõ bieåu

thò ñöôïc toaøn boä moái haøn voøng

5. Khi kieåm tra chuïp aûnh phoùng xaï qua 2 thaønh, aûnh cuûa ñoaïn moái haøn gaàn nguoàn seõ " bò

chaùy " neáu ôû gaàn saùt vôùi nguoàn hay oáng tia

6. Vieäc ñaët thaúng haøng oáng tia vaø baát lieân tuïc nghi ngôø laø khoâng caàn thieát vì neáu phim

khoâng bieåu thò ñöôïc moïi khuyeát taät nhoû hôn 2% chieàu daøy thì chi tieát kieåm tra coi nhö

coù theå ñöa vaøo söû duïng an toaøn

7. Moät kyõ thuaät vieân chuïp aûnh phoùng xaï baäc 1 thöôøng laø ngöôøi quyeát ñònh söû duïng kyõ

thuaät chuïp aûnh phoùng xaï naøo cho saûn phaåm caàn phaûi kieåm tra.