| satis@siyeryayinlari

www.siyerkitap.com | [email protected]

3

1. Ashâb-ı Suffe..................................................................................................................................... 4Hilal & Abdullah Kara

2. Hanım Sahâbîler .............................................................................................................................. 7Hilal & Abdullah Kara

3. Çocuk Sahâbîler ............................................................................................................................. 10Hilal &Abdullah Kara

4. Câhiliye’de Yönetim ...................................................................................................................... 13Abdullah Turhan

5. Bediüzzaman Said Nursî ve Hadis................................................................................................ 24Mehmet Bilen

6. Siyer-Tefsir İlişkisi ......................................................................................................................... 31Nurdan Mendeş

7. Muhammed B. Ömer el-Vâkıdî .................................................................................................... 40Kasım Şulul

8. Orta Çağ Kara Belası Amvâs Vebası ............................................................................................ 46İlyas Uçar

9. Arap Yarımadasında Kabile Hayatı ............................................................................................. 51Hakan Temir

10. Endülüs Tefsir Geleneğinde Kıraat İbn Atiyye Örneği ............................................................. 66Rıfat Ablay

11. İlk Dönem İslâm Tarihinde İktidar Muhafelet İlişkisi .............................................................. 76Mücahit Yüksel

12. Harb-i Umûmî Gölgesinde Siyer Telifi ........................................................................................ 87Selim Argun

13. Hz. Osman (ra) ve Hadis Rivayetindeki Yeri ............................................................................. 92Ömer Faruk Akpınar

14. Allah’ın Yardımı Peygamber’in Zaferi ......................................................................................110Murat Sülün

15. Sahâbe Ailesinde Sorumluluklar ................................................................................................113Ahmet Acarlıoğlu

16. Hz. Peygamber’in (sas) Amcası Hz. Abbas ............................................................................... 120Mustafa Ağırman

17. İslâm Öncesi Arap Toplumunda Emân ..................................................................................... 127Büşra Sıdıka Kaya

18. Hz. Peygamber (sas) Döneminde Cennetü’l-Bakî‘................................................................... 133Gülay Özkan

19. Allah’ın Aslanı Hz. Hamza (ra).................................................................................................. 142Yasemin Alanur-Ramazan Önal-Şeyma Kaan-Zeynep Terzioğlu

20. Siyer Usûlü ................................................................................................................................... 145Kasım Şulul

21. Hz. Peygamber’in Kişisel Bakımı .............................................................................................. 163Ramazan Önal

22. Büyük Selçuklu ve Eyyûbîler’de Siyaset Eksenli Sünni Faaliyetler ...................................... 167İlhan Baran

23. Selâhaddîn-i Eyyûbî ve Tasavvuf ............................................................................................... 179Ömer Tay

İÇİNDEKİLER

4

SİYER YAYINLARI-2020 ATIF BÜLTENİ

ASHÂB-I SUFFEHilal & Abdullah Kara

Siyer Yayınları: 162Siyer: 113

Eser AdıAshâb-ı Suffe

YazarHilal&Abdullah Kara

Yayın YönetmeniÖmür Yıldırım

Son OkumaSercan Geyik

İç TasarımMevlüt Sami Ertem

KapakMuhammed Onur Özçelikçi

BaskıGül Mat. Matbaacılık Yayıncılık San. Tic. A.Ş.

Maltepe Mah. Fazıl Paşa Cad. No:8/4Topkapı-Zeytinburnu/İstanbul • Tel.: 0212 577 79 77

Sertifika No: 34712

1. Baskı: Temmuz 2020

ISBN: 978-605-7689-61-0

Bağlar Mh. 24. Sk. No: 10/A Güneşli Bağcılar/İstanbulTel & Fax: (0212) 544 76 96 – (0212) 544 58 46 • Gsm: (0554) 930 07 04

Sertifika No: 22574www.siyerkitap.com | [email protected]

5


KAYNAKLAR

Abdu’s-Settâr, Ebû Hüreyre, Dımışk, 2003.________, Abdullah b. Mes’ûd, Dımışk, 1982.Ahmed b. Hanbel, Müsned, I-VI, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları.Ahmed Halîl Cuma, Fursân min Asri’n-Nebevî, Beyrut, 2005.________, Ulamâu’s-Sahâbe, Beyrut, 2006.Ahmed Sâyih el-Hüseyni, el-Edvâ fî Menâkibi ez-Zehrâ, Kahire.‘Aynî, Bedruddin, Umdetü’l-Kârî, I-XVI, Beyrut, 1998.Bağdâdî, Hatîb, el-Câmi’ li-ahlâḳı’r-râvî ve âdâbi’s-sâmi, Riyad 1403/1983.Belâzürî, Ahmed b. Yahya b. Câbir, Ensâbü’l-Eşrâf, I-XXV, Dımışk, 1997.Beyhakî, Ahmed b. Hüseyn, Delâilu’n-Nübüvve, I-VII, Beyrut, 1985.________, es-Sünenü’l-Kübrâ, I-X, Beyrut.Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahih, I-VIII, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları.________, Edebü’l-Müfred, Kahire, 2005.________, Târühü’l-kebîr, I-XII, Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut.Dârekutnî, Sünenü’d-Dârekutnî, Beyrut, 2004.Dârimî, Abdullah b. Abdirrahman, es-Sünen, I-II, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, Heyet, İstanbul, 1986.Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as, es-Sünen, I-V, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.Ebû Bekir ibnü’l-Arabî, el-Avâsım mine’l-Kavâsım, Dâru’l-Beşâir, Dımışk.Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf el-Endelüsî, el-Bahru’l-Muhît fi’t-Tefsîr, I-XI, Dâru’l-Fikr, Beyrut 2000.Ebû Nu’aym, Ahmed b. Abdillah el-İsbehânî, Delâilu’n-Nübüvve, Haydarabad, 1950.________, Hilyetü’l-Evliyâ, I-X, Beyrut.________, Marifetü’s-Sahâbe, I-V, Beyrut, 2002.Hâlid Abdurrahman Akk, Uzama Havle’r-Resûl, I-III, Beyrut, 1991.Hâkim, Muhammed b. Abdillah, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, I-IV, Beyrut, 1990.Heysemî, Ali b. Ebîbekir, Mecma’u’z-Zevâid ve Menbau’l-Fevâid, I-X, Beyrut, 1967.Hindî, Aliyyü’l-Müttekî, Kenzü’l-Ummâl fî Süneni’l-Akvâl ve’l-Efâl, I-II, Beyrut, 2005.İbn Abdilber, Yusuf b. Abdillah, el-İstîâb fî Ma’rifeti’l-Ashâb, I-IV, Kahire, ts.İbn Abdürabbih, Ahmed b. Muhammed el-Endelûsî, Ikdu’l-Ferid, I-III, Kahire, 1293.İbn Cezerî, Şemsüddîn Ebü’l-Hayr, Gâyetü’n-Nihâye fî Tabakâti’l-Kurrâ, Beyrut, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye.İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Âskalânî, el-İsâbe fî Temyîzî’s-Sahâbe, I-IV, Beyrut, 2004.________, Fethu’l-Bârî bi-Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, I-XII, Mısır, 1319-1329.________, Tehzîbü’t-Tehzîb, Beyrut 1404/1984.İbn Hibbân, Muhammed İbn Ebî Hâtim, Sahîh-u İbn Hibbân, I-XIIV, Beyrut, 1993.________, es-Sikât, I-X, Haydarabad, 1973.İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik, es-Sîretu’n-Nebeviyye, I-IV, Mısır, ts.İbn Kayyim el-Cevziyye, İ’lâmü’l-Muvakkıîn, I-IV, Kahire, 2004.İbn Kesîr, İsmail b. Ömer, el-Bidâye ve’n-Nihâye, I-II, Beytü’l-Efkâr, Lübnan, 2004.________, Tefsiru’l-Kur’âni’l-azîm, I-VIII, Kahraman Yayınlar, İstanbul, 1985.________, Sîretü’n-Nebevî, I-II, Beyrut.İbn Kudâme, Muhammed el-Makdisî, et-Tebyîn fî Ensâbi’l-Kureyşiyyîn, Beyrut, 1988.İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah, el-İmâme ve’s-Siyâse, I-II, Kahire, 1379/1960.________, eş-Şi’r ve’ş-Şuarâʾ, I-II, (nşr. Ahmed M. Şâkir), Kahire, 1364-69/1945-50.İbn Mâce, Muhammed b. Yezid, es-Sünen, I-II, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.

6


İbn Manzûr, Cemaluddin, Muhtasar Tarih-i Dımeşk li İbn Asâkir, I-XXIX, Dımeşk, 1984.İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, I-VIII, Beyrut.İbn Seyyidü’n-Nâs, Fethuddin, Uyûnu’l-Eser fî Funûni’l-Meğâzî ve’ş-Şemâil ve’s-Siyer, I-II, Beyrut, 1993.İbnü’l-Cevzî, Abdurrahman b. Ali Muhammed, Sıfatü’s-Safve, Beyrut, 2005.İbnü’l-Esîr, Ali b. Muhammed, Üsdü’l-Gâbe fi Ma’rifeti’s-Sahâbe, I-VII, Kahire, 1970.________, el-Kâmil fi’t-Târih, I-V, Beytü’l-Efkâr, Beyrut, ts.Kal’acî, Muhammed Revvâs, Mevsû’atü Fıkhi Abdullah b. Mes’ûd, Beyrut, 1992.________, Mevsû’atü Fıkhi Abdullah b. Ömer, Beyrut, 1995.________, Mevsû’atü Fıkhi Zeyd b. Sâbit ve Ebû Hüreyre, Beyrut, 1993.Kandehlevî, Yusuf, Hayâtü’s-Sahâbe, I-III, Dâru’l-Ma’refe, Beyrut.Kur’ân- Kerim Açıklamalı Meâli, TDV, Ankara, 1999.Kurtubî, Muhammed b. Ahmed, el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, I-XII, Kahire, 2005.Makrîzî, Takiyyüddin Ahmed b. Ali, İmtâu’l-Esmâ’, I-XV, Beyrut, 1999.Mâlik b. Enes, el-Muvatta, I-II, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları.Muhammed Hüseyin, ez-Zehebî, et-Tefsir ve’l-Müfessirûn, I-II, Dâru’l-Kütübü’l-Hadis, 1976.Muhyiddin Müstevî, Abdullah b. Ömer, Dımışk, 1973.Mustafa Fayda, Allah’ın Kılıcı Hâlid b. Velîd, İstanbul, 2007.Münâvî, Şeyh Abdurra’uf, Feyzu’l-Kadîr Şerhu’l-Camiu’s-Sağîr, I-VI, Beyrut, 1988.Müslim, el-Haccâc, el-Camiu’s-Sahih, I-III, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları.Mes’ûdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali, Murûcu’z-Zeheb, I-IV, Mısır, 1964.Nesâî, Ahmed b. Ali b. Şuayb, es-Sünennu’l-Kübrâ, I-VIII, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları.Nevevî, Muhyiddin Ebû Zekeriyyâ, el-Minhâc Şerh-u Sahîh-i Müslim, I-XVIII, Beyrut, 1998.Nisâbûrî, Ebû Saîd Abdülmelik, Şerefü’l-Mustafâ, I-VI, Mekketü’l-Mükerrame, 2003.Razî, Fahrettin, et-Tefsiru’l-Kebîr, I-XXXII, Tahran.Sallâbî, Ali Muhammed, Osman b. Affân, Mekke, 2003.Sehâvî, Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân, Fethu’l-muğîs bi şerhu Elfiyyetü’l-hadîs li’l-Irâkî, I-III, Beyrut,

1992.Serahsî, Şerhu’s-Siyeri’l-kebîr, (nşr. Selâhaddin el-Müneccid), Kahire, 1971-72.Şâmî, Muhammed b. Yusuf, Sübülü’l-Hüdâ ve’r-Reşâd fî Sîret-i Hayrî’l-Ibâb, I-XIV, Beyrut, 1993.Taberânî, Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemü’l-Kebîr, I-XXV, Kahire, ts.Taberî, Muhammed b. Cerîr, Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülk, I, Beytü’l-Efkâr.Tirmizî, Muhammed b. İsâ, Sünen-i Tirmizî, I-VI, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.________, İlelü’l-Kebîr, (es-Sünen içinde nşr. İbrâhim Atve İvaz), Kahire 1382/1962.Vâkıdî, Muhammed b. Ömer, Kitabü’l-Megâzî, I-III, Beyrut, 1984.Vekî’, Muhammed b. Halef, Ahbâru’l-Kudât, Beyrut, 2001.Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyerü A’lâmü’n-Nübelâ, I-III, Beyrut, 2004.Zürkânî, Muhammed Abdu’l-Azîm, Şerhu’l-Mevâhibü’n-Ledüniyye, I-XII, Beyrut, 1996.

7



Eser AdıHanım Sahâbîler








Sertifika No: 34712

1. Baskı: Şubat 2020 2. Baskı: Aralık 2020 (Gözden geçirilmiş)

ISBN: 978-605-7689-60-3

Bağlar Mah. 24. Sok. No: 10/A Güneşli Bağcılar/İstanbulTel & Fax: (0212) 544 76 96 – (0212) 544 58 46 • Gsm: (0554) 930 07 04


HANIM SAHÂBÎLERHilal & Abdullah Kara

8


KAYNAKLAR

Ahmed b. Hanbel, Müsned, I-VI, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları.Ahmed Halîl Cum’a, Fursân min Asri’n-Nebevî, Beyrut, 2005.________, Nisâ min ‘asri’n-nübüvve, I-II, Beyrut, 1412/1992.‘Aynî, Bedruddin, Umdetü’l-Kârî, I-XVI, Beyrut, 1998.Belâzürî, Ahmed b. Yahya b. Câbir, Ensâbü’l-Eşrâf, I-XXV, Dımışk, 1997.Beyhakî, Ahmed b. Hüseyn, Delâilu’n-Nübüvve, I-VII, Beyrut, 1985.________, es-Sünenü’l-Kübrâ, I-X, Beyrut.Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahih, I-VIII, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları.________, Edebü’l-Müfred, Kahire, 2005.Dârimî, Abdullah b. Abdirrahman, es-Sünen, I-II, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları. Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as, es-Sünen, I-V, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları. Ebû Nu’aym, Ahmed b. Abdillah el-İsbehânî, Delâilu’n-Nübüvve, Haydarabad, 1950.________, Hilyetü’l-Evliyâ, I-X, Beyrut.________, Marifetü’s-Sahâbe, I-V, Beyrut, 2002.Fayda Mustafa, Allah’ın Kılıcı Hâlid b. Velîd, İstanbul, 2007.Halebî, Nûreddîn Ali b. Burhâniddîn, İnsânü’l-uyûn fî Sîreti’l-Emîn ve’l-Me’mûn, I-III, Beyrut, 2006.Hâlid Abdurrahman Akk, Uzama Havle’r-Resûl, I-III, Beyrut, 1991.Hâkim, Muhammed b. Abdillah, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, I-IV, Beyrut, 1990.Hamîdullah, Muhammed, İslâm Peygamberi, I-II, İstanbul 1990. Heysemî, Ali b. Ebîbekir, Mecma’u’z-Zevâid ve Menbau’l-Fevâid, I-X, Beyrut, 1967.Hindî, Aliyyü’l-Müttekî, Kenzü’l-Ummâl fî Süneni’l-Akvâl ve’l-Efâl, I-II, Beyrut, 2005.İbn Abdilberr, Yusuf b. Abdillah, el-İstîâb fî Ma’rifeti’l-Ashâb, I-IV, Kahire, ts.İbn Abdürabbih, Ahmed b. Muhammed el-Endelûsî, Ikdu’l-Ferîd, I-III, Kahire, 1293.İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Âskalânî, el-İsâbe fî Temyîzî’s-Sahâbe, I-IV, Beyrut, 2004.________, Tehzîbü’t-Tehzîb, Beyrut 1404/1984.İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik, es-Sîretu’n-Nebeviyye, I-IV, Mısır, ts.İbn Kesîr, İsmail b. Ömer, el-Bidâye ve’n-Nihâye, I-II, Beytü’l-Efkâr, Lübnan, 2004.________, Tefsiru’l-Kur’âni’l-azîm, I-VIII, Kahraman Yayınlar, İstanbul, 1985.________, Sîretü’n-Nebevî, I-II, Beyrut.İbn Kesrevî, Hasan, Câmi’ Terâcîm ve Mesânîdi’s-Sahâbiyyati’l-Mübâi’ât, I-III, Beyrut 2002. İbn Kudâme, Muhammed el-Makdisî, et-Tebyîn fî Ensâbi’l-Kureyşiyyîn, Beyrut, 1988.İbn Mâce, Muhammed b. Yezid, es-Sünen, I-II, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları.İbn Manzûr, Cemaluddin, Muhtasar Tarih-i Dımeşk li İbn Asâkir, I-XXIX, Dımeşk, 1984.İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, I-VIII, Beyrut.İbn Şebbeh, Ebû Zeyd Ömer b. Şebbeh, Târihu’l-Medineti’l-Münevvere, I-IV, Beyrut 1990. İbnü’l-Cevzî, Abdurrahman b. Ali Muhammed, Sıfatü’s-Safve, Beyrut, 2005.________, el-Muntazam fî târîhi’l-Mulûk ve’l-Ümem, I-XIX, Beyrut, 1992.İbnü’l-Esîr, Ali b. Muhammed, Üsdü’l-gâbe fi Ma’rifeti’s-Sahâbe, I-VII, Kahire, 1970.________, el-Kâmil fi’t-Târih, I-V, Beytü’l-Efkâr, Beyrut, ts.Kettânî, Terâtîbu’l-İdariye, I-II, Beyrut. Kur’ân- Kerim Açıklamalı Meâli, TDV, Ankara, 1999.Kurtubî, Muhammed b. Ahmed, el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, I-XII, Kahire, 2005.Makrîzî, Takiyyüddin Ahmed b. Ali, İmtâu’l-Esmâ’, I-XV, Beyrut, 1999.

9


Mâlik b. Enes, el-Muvatta, I-II, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları.Mizzî, Cemâlüd-dîn Ebû’l-Haccâc, Tehzîbu’l-Kemâl fî Esmâi’r-ricâl, I-XXXV, Beyrut, 1980.Muhammed Saîd Mübeyyiz, Mesû’at Hayâtu’s-Sahâbiyât, Suriye 1990. Müslim, el-Haccâc, el-Camiu’s-Sahih, I-III, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları.Nesâî, Ahmed b. Ali b. Şuayb, es-Sünennu’l-Kübrâ, I-VIII, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları.Nisâbûrî, Ebû Saîd Abdülmelik, Şerefü’l-Mustafâ, I-VI, Mekketü’l-Mükerrame, 2003.Semhûdî, Nureddin Ali b. Abdullah, Vefâü’l-vefâ bi Ahbâri dâri’l-Mustafâ, I-II, Mısır, 1326.Suyûti, Celâleddin, Dürrü’l-Mensur fi’t-Tefsîri bi’l-Mesûr, I-VIII, Beyrut, 2001. ________, Târihi Hulefâ, İstanbul 1952. Süheylî, Ravdü’l-ünf fî Tefsîr’s- Sîreti ibn Hişâm, I-VI, Beyrut. Şâmî, Muhammed b. Yusuf, Sübülü’l-Hüdâ ve’r-Reşâd fî Sîret-i Hayrî’l-Ibâb, I-XIV, Beyrut, 1993.Taberânî, Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemü’l-Kebîr, I-XXV, Kahire, ts.Taberî, Muhammed b. Cerîr, Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülk, I, Beytü’l-Efkâr.Tirmizî, Muhammed b. İsâ, Sünen-i Tirmizî, I-VI, İstanbul, 1992, Çağrı Yayınları.Vâkıdî, Muhammed b. Ömer, Kitabü’l-Megâzî, I-III, Beyrut, 1984.Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyerü A’lâmü’n-Nübelâ, I-III, Beyrut, 2004.Zürkânî, Muhammed Abdu’l-Azîm, Şerhu’l-Mevâhibü’n-Ledüniyye, I-XII, Beyrut, 1996.

10


ÇOCUK SAHÂBÎLERHilal &Abdullah Kara


Eser AdıÇocuk Sahâbîler








Sertifika No: 34712


ISBN: 978-605-7689-59-7



11


KAYNAKLAR

AHMED b. HANBEL, Müsned, I-VI, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.AHMED HALÎL CUM’A, Ulamâu’s-Sahâbe, Beyrut, 2006.ABDURREZÂK, B. HEMMÂM, el-Musannef, I-XII, Beyrut, 1983.‘AYNÎ, Bedruddin, Umdetü’l-Kârî Şerhu Sahihi’l-Buhârî, I-XVI, Beyrut, 1998.BELÂZÜRÎ, Ahmed b. Yahya b. Câbir, Ensâbu’l-Eşrâf, I-XXV, Dımışk, 1997._________, Fütûhu’l-büldân, I-III, Kahire 1956-60.BEYHAKÎ, Ahmed b. Hüseyn, Delâilu’n-Nübüvve, I-VII, Beyrut, 1985._________, es-Sünenü’l-Kübrâ, I-X, Beyrut._________, Şu’abu’l-îmân, Kahire, 2003.BUHÂRÎ, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahih, I-VIII, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.________, Edebü’l-Müfred, Kahire, 2005.DÂRİMÎ, Abdullah b. Abdirrahman, es-Sünen, I-II, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.DİA, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul.EBÛ DÂVÛD, Süleyman b. Eş’as, es-Sünen, I-V, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.EBÛ NU’AYM, Ahmed b. Abdillah el-İsbehânî, Hilyetü’l-Evliyâ, I-X, Beyrut._________, Marifetü’s-Sahâbe, I-V, Beyrut, 2002.EBÛ YA’LA, Ahmed İbn Ali el-Mevsılî, Müsned, I-VII, Beyrut, 1998.HALİFE b. HAYYÂT, Târih, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1993.HÂKİM, Muhammed b. Abdillah, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, I-IV, Beyrut, 1990.HATTÂB, Mahmûd Şît Mustafâ el-Mevsılî, Süferâu’n-Nebî, Beyrut 1996.HEYSEMÎ, Ali b. Ebîbekir, Mecma’u’z-Zevâid ve Menbau’l-Fevâid, I-X, Beyrut, 1967.HİNDÎ, Aliyyü’l-Müttekî, Kenzü’l-Ummâl fî Süneni’l-Akvâl ve’l-Efâl, I-II, Beyrut, 2005.İBN ABDİLBERR, Yusuf b. Abdillah, el-İstîab fî Ma’rifeti’l-Ashâb, I-IV, Kahire, ts.İBN ABDİ RABBİH, Ahmed b. Muhammed el-Endelûsî, Ikdu’l-Ferid, I-III, Kahire, 1293.İBN EBÎ ŞEYBE, Abdullah b. Muhammed, Musannef, XVI, Riyad, 2004.İBN HACER, Ahmed b. Ali el-Âskalânî, el-İsâbe fî Temyîzî’s-Sahâbe, I-IV, Beyrut, 2004.__________, Fethu’l-Bârî bi-Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, I-XII, Mısır, 1319-1329.İBN HİŞÂM, Ebû Muhammed Abdülmelik, es-Sîretu’n-Nebeviyye, I-IV, Mısır, ts.İBN KESÎR, İsmail b. Ömer, el-Bidâye ve’n-Nihâye, I-II, Beytü’l-Efkâr, Lübnan, 2004._________, Tefsiru’l-Kur’âni’l-azîm, I-VIII, Kahraman Yayınlar, İstanbul, 1985._________, Sîretü’n-Nebevî, I-II, Beyrut.İBN KUDÂME, Muhammed el-Makdisî, et-Tebyîn fî Ensâbi’l-Kureyşiyyîn, Beyrut, 1988.İBN KUTEYBE, Abdullah b. Müslim b. Kuteybe, eş-Şiʿr ve’ş-şuʿarâʾ, I-II, Dârü’l-maârif, Kahire, ts.İBN MÂCE, Muhammed b. Yezid, es-Sünen, I-II, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.İBN MANZÛR, Cemaluddin, Muhtasar Tarih-i Dımeşk li İbn Asâkir, I-XXIX, Dımeşk, 1984.İBN SA’D, Ebû Abdillah Muhammed, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, I-VIII, Beyrut.İBN ŞEBBE, Ebû Zeyd, Târihu’l-Medineti’l-Münevvere, I-IV, Beyrut, 1990.İBNÜ’L-CEVZÎ, Abdurrahman b. Ali Muhammed, Sıfatü’s-Safve, Beyrut, 2005.İBNÜ’L-ESÎR, Ali b. Muhammed, Üsdü’l-Gâbe fi Ma’rifeti’s-Sahâbe, I-VII, Kahire, 1970.___________, el-Kâmil fi’t-Târih, I-V, Beytü’l-Efkâr, Beyrut, ts.KAL’ACÎ, Muhammed Revvâs, Mevsû’atü Fıkhı Abdullah b. Abbâs, Beyrut, 1996.

12


_______, Mevsû’atü Fıkhı Abdullah b. Ömer, Beyrut, 1995._______, Mevsû’atü Fıkhı Zeyd b. Sâbit ve Ebû Hüreyre, Beyrut, 1993.KANDEHLEVÎ, Yusuf, Hayâtü’s-Sahâbe, I-III, Dâru’l-Ma’refe, Beyrut.KUR’ÂN-KERÎM Açıklamalı Meâli, TDV, Ankara, 1999.KURTUBÎ, Muhammed b. Ahmed, el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, I-XII, Kahire, 2005.MAKRÎZÎ, Takiyyüddin Ahmed b. Ali, İmtâu’l-Esmâ’, I-XV, Beyrut, 1999.MÂLİK b. ENES, el-Muvatta, I-II, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.MİZZÎ, Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdurrahmân el-Halebî, Tehzîbu’l-Kemâl, I-XXXV, Beyrut, 1980.MUHAMMED HÜSEYİN, ez-Zehebî, Dr, et-Tefsir ve’l-Müfessirûn, I-II, Dâru’l-Kütübü’l-Hadis, 1976.MUHAMMED SAÎD MÜBEYYİZ, Mesû’at Hayâtu’s-Sahâbiyât, Suriye, 1990.MÜSLİM, el-Haccâc, el-Camiu’s-Sahih, I-III, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.NESÂÎ, Ahmed b. Ali b. Şuayb, es-Sünennu’l-Kübrâ, I-VIII, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.NİSÂBÛRÎ, Ebû Saîd Abdülmelik, Şerefü’l-Mustafâ, I-VI, Mekketü’l-Mükerrame, 2003.SAFEDÎ, Selahâhaddîn Halîl b. Aybek, el-Vâfî bi’l-vefâyât, I-XXIX, Dâru’l-İhya, Beyrut, 2000.SALLÂBÎ, Dr. Ali Muhammed, Ömer el-Hattâb, Beyrut, 2003.ŞÂMÎ, Muhammed b. Yusuf, Sübülü’l-Hüdâ ve’r-Reşâd fî Sîret-i Hayrî’l-Ibâb, I-XIV, Beyrut, 1993.SEHÂVÎ, Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân, Silsiletü’z-Zeheb, Beyrut 1406/1986.SUYÛTÎ, Celâleddin Abdurrahman b. Ebîbekir, Dürrü’l-Mensur fi’t-Tefsîri bi’l-Mesûr, I-VIII, Beyrut, 2001.TABERÂNÎ, Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemü’l-Kebîr, I-XXV, Kahire, ts.TABERÎ, Muhammed b. Cerîr, Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk, I-V, Beytü’l-Efkâr, ts.TİRMİZÎ, Muhammed b. İsâ, Sünen-i Tirmizî, I-VI, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.VÂKIDÎ, Muhammed b. Ömer, Kitabü’l-Megâzî, I-III, Beyrut, 1984.VEKÎ’, Muhammed b. Halef b. Hayyân, Ahbâru’l-Kudât, Beyrut, 2001.ZEHEBÎ, Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ, I-III, Beyrut, 2004.ZÜRKÂNÎ, Muhammed Abdu’l-Azîm, Şerhu’l-Mevâhibü’n-Ledüniyye, I-XII, Beyrut, 1996.

13


CÂHİLİYE’DE YÖNETİMAbdullah Turhan

Siyer Yayınları: 165

Siyer: 116

Eser Adı

Câhiliye’de Yönetim

Yazar

Abdullah [email protected]

Editör

Muhammed Ali Alioğlu

İç Tasarım

Mevlüt Sami Ertem

Kapak

Muhammed Onur Özçelikçi

BaskıGül Mat. Matbaacılık Yayıncılık San. Tic. A.Ş.Maltepe Mah. Fazıl Paşa Cad. No:8/4

Topkapı-Zeytinburnu/İstanbul • Tel.: 0212 577 79 77Sertifika No: 34712

1. Baskı: Eylül 2020

ISBN: 978-605-7689-68-9



14


KAYNAKLAR

Abduh Muhammed ve Reşid Rıza M.. Kur’ân Okumaya Giriş (Çev.Yûsuf Aydın), Ekin Yayınları, İstanbul 1996.Abdullah b. Abbâs. Ğarîbü’l-Kur’ân fî Şi’ri’l-Arab(Mesâilü Nafi’ b. el-Ezrak li Abdillah b. Abbâs), el-Mektebetü’ş-Şâ-

mile/ Ulûmü’l-Kurân, s. 108: Abdülbâkî, Muhammed Fuâd. Mu’cemü’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’ân, Dâru’l-Hadîs, Kahire 1422/ 2001.Abdülkadir Hamit. T.. Mekke Döneminde Siyasi DüşünceMetodolojisi, Ekin Yay., İstanbul 2001.Abdürrezzak b. Hemmâm. Musannef, thk. Habiburrahman el-A’zami, Beyrut 1403/1983. Abîd b. el-Abras. Dîvânü Abîd b. el-Abras, thk. Ömer Faruk et-Taba, Dâru’l-Kalem, Beyrût ts.Afif Abdurrahman. Eş’-Şi’ru ve Eyyâmü’l-Arab fi’l-Asri’l-Câhilî, Dâru’l-Endelüs, Beyrut 1984.Afşan, Timuçin. “Korkunun İktidarı”, Felsefelogos,sayı:16, 2001/4 s.19.Ahmed Emîn Selîm. Meâlimü Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm, Mektebi Küreydiyye, Beyrut t.s.Ahmed İbn Hanbel. Müsned. thk. Ahmed Muhammed Şakir, Dâru’l-Hadis, Kâhire 1416.Ahmed Şevki Ebû Dayf. Dirâsât fî Tarihi’l-Arab münzü Mâ kable’l-İslam ilâ Zuhuri’l-Emeviyyîn. İskenderiye 1982.Ahmet Şevki Ebû Dayf. Târîhu’l-Edebi’l-Arabî (el-Asru’l-Câhilî). Kâhire 2009.Ahmet Vefik Paşa. Lehçe-i Osmânî. Mahmut Bey Matbaası, İstanbul 1306.Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü, Savaş Yay., Ankara 1975.Akdemir Furat. “Kur’ân’da İtaat Kavramı ve Peygambere İtaatin Mahiyeti”, Kelam Araştırmaları Dergisi 11:1

(2013).Akıllıoğlu, Tekin. “Adâlet Kavramı ve İnsan Hakları”, Adâlet Kavramı, ed. Adnan Güriz. Aksan Doğan, Her Yönüyle Dil, TDK yay. 2.baskı, Ankara 1998.Akşit, Oktay. Roma İmparatorluk Tarihi, İstanbul 1976. Aktaş Sururi, Hayek’in Hukuk ve Adâlet Teorisi, Liberte Yay., İstanbul 2001.Akyüz,Vecdi. Kur’ân’da Siyasal Kavramlar, Kitabevi Yay., İstanbul 1992.Albayrak, Halis. “Tefsir Nasıl Bir İlimdir”, İsav İlmî Müzakereler, Ensâr Neşriyat, İstanbul 2011.Algül Hüseyin, “Himyerîler”, DİA, İstanbul 1998, c. XVIII.Algül, Hüseyin. “Emin”, DİA, İstanbul 1995, c. XI.Alper, Ömer Mahir. “İtaat”, DİA, İstanbul 2001, c. XXIII.Âlûsî, Mahmûd Şükrî. Bülûğu’l-Ereb fî Ma’rifeti Ahvâli’l-Arab, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût ts. Ankara 2016. Apak, Adem. Erken Dönem İslam Tarihinde Asabiyet, Ensâr Neşriyat, İstanbul 2016.Apak, Adem. Kur’ân’ın Geliş Ortamında Arap Toplumu, Kuramer yay., İstanbul 2017. Arafe, Mahmut. el-Arab Kable’l-İslam, Kahire 1995.Askerî, Ebû Hilal. Cemheratü’l-Emsâl, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl - Abdülmecid Katâmiş, Kâhire 1964.Asmaî, Ebû Saîd Abdülmelik b. Garîb b. Ali b. Asma. el-Asmaiyyât, thk. Ahmed Muhammed Şâkir- Abdüsselâm

Muhammed Hârûn, Dâru’l-Meârif, Mısır 1993.Ateş, Ahmet. “Asabiyet”, İA, I, MEB Yay., İstanbul 1978. Ateş, Ali Osman. “Kusay b. Kilâb”, DİA, İstanbul 2002, c. XXVI. Aydın M. Âkif, “Köle”, DİA, Ankara 2002, c. XXVI.Aydın, Nafiz. Hammurabi Yasaları, Alfa Yay., İstanbul 2017.Aydınlı, Abdullah. “Adî b. Ka’b”, DİA, İstanbul 1988, c. I.Aydınlı, Yaşar. “Fârâbî’nin Siyaset Felsefesinde İlk Başkan (er- Reîsü’l-Evvel) Kavramı”, Uludağ Üniversitesi İlahi-

yat Fakültesi Dergisi 1987, c. II, sayı 2, s. 293.Aykıt, Dursun Ali. Etiyopya Kilisesi, İstanbul 2013. Ayverdi, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul 2005.

15


Babilli, Mahmut. Şûrâ, trc. Nihat Armağan, Kemal Çobanoğlu, Fikir Yayınları, İstanbul 1972.Bağdatlı Mehmet Fehmi. Târih-i Edebiyyât-ı Arabiyye, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1917.Bardakoğlu Ali, “Ehliyet”, DİA, İstanbul 1994, c. X.Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyin b. Mesud b. Muhammed b. el-Ferrâ. Meâlimu’t-Tenzîl fî Tefsîri’l-Kur’ân, thk.

Abdurrezzak Mehdî, Beyrut 1420.Belâzurî, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Yahya b.Câbir b. Davud. Fütûhu’l-Büldân, trc. Mustafa Fayda, Kültür Bakanlığı-

Yay. (İkinci Baskı), Ankara 2002.Belâzürî, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Yahya b. Câbir. Ensâbu’l-Eşrâf, thk. Muhammed Bâkır, Beyrut 1974. Bertrand, de Jouvenel. İktidarın Temelleri, trc. Nejat Muallimoğlu, Birleşik Yay., İstanbul 1997. Beydâvî, Abdullah b. Ömer b. Muhammed (Kâdı). Envâru’t-Tenzil ve Esrâru’t-Te’vîl, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye,

Beyrut 1988.Bıçak, Ayhan. Devlet Felsefesi, Dergah Yay., İstanbul 2016.Bilge, Mustafa L., “Necran”, DİA, İstanbul 2006, c. XXXII.Bilge, Mustafa L.. “Yemâme”, DİA, Ankara 2013, c. XXXXIII.Blachere, Regis. Tarihu’l-Edebi’l-Arabî, Beyrut-Dımeşk 1988.Bolay, Süleyman Hayri. Felsefî Doktrinler ve Terimler Sözlüğü, Akçağ Yay., Ankara 1997 (7. Baskı).Bouthol, Gaston. Siyaset Sosyolojisi, Trc. Ali Türkay Yazıcı, Remzi Kitabevi, İstanbul 1968.Bozkurt Nebi, Küçükaşcı Mustafa Sabri, “Medine”, DİA , Ankara 2003, c. XXVIII.Brockelmann C. İslam Milletleri ve Devletleri Tarihi, trc. Neşet Çağatay, Ankara 1964.Brockelmann C.,Târîhu’l-Edebi’l-Arabî, trc. (Arapça): Abdülhalim en-Neccâr, Dâru’l-Maârif, Mısr 1959.Brockelmann, C. “Makâma”, İA, VI, MEB Yay., İstanbul 1978.Brockelmann, C.“Arap Edebiyatı”, İ.A., I, MEB Yay., İstanbul 1978.Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl. El-Câmiu’s Sahîh, Dâru İbni Kesîr, Beyrût 1423.Buhârî. Kitabü’t-Târîhu’l-Kebîr, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut t.s.Buhl F.R..“Medîne”, İA, VI, MEB Yay., , İstanbul 1978. Buhl F.R..“Hîre”, İA, V, MEB Yay., İstanbul 1978.Burns J.H.. The Cambridge History of Medieval Political Thought, Cambridge University Press 1988.Câbirî, Muhammed Âbid. Arap- İslam Siyasal Aklı, trc. Vecdi Akyüz, Kitabevi, İstanbul 2001.Câbirî, Muhammed Âbid. Fikru İbn Haldûn el-Asabiyye ve’d-Devle, Dâru’l-Beyda 1984. Câhız, Ebû Amr Osman. el-Hayevân, thk. Abdüsselam Harun (2.baskı), Matba’atü’l-Halebî, Mısır h.1364.Câhız. el-Beyân ve’t-Tebyîn, Beyrut 1423/2002.Câhız. Resâilü’l-Câhız, Mektebetü’l-Hancı, Kâhire 1384/1964.Cevâd, Ali. el-Mufassal Fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm, Bağdat 1987.Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd el-Cevherî el-Fârâbî. Es-Sıhâhu Tâcü’l-Lüğati ve Sıhâhu’l-Arabiyye, Dâ-

ru’l-İlm-i Li’l-Melâyîn, Beyrut 1987, 4. Baskı.Cihan Ahmet Kamil, “Farabi’nin Siyaset Felsefesinde Türk Devlet Anlayışının İzleri”, Bilimname IV, 2004/1.Cündioğlu Dücane, Kurân’ı Anlamanın Anlamı, Tibyan Yay. İstanbul 1995, s.107.Cürcânî, Şerîf. Kitâbu’t-Ta’rîfât, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1983.Cüzeynî İbrahim, Şerhu Dîvâni’l-A’şâ, Beyrut 1388/ 1968.Çağatay Neşet. İslam Dönemine Dek Arap Tarihi, Ankara 1989, s.100. Çağatay Neşet. İslam Öncesi Arap Tarihi ve Câhiliye Çağı, A.Ü.İ.F. yayınları, Ankara 1982 (IV. Baskı).Çağrıcı Mustafa, “Asabiyet”, DİA, İstanbul 1991, c. III.Çağrıcı Mustafa, “İnat”, DİA, İstanbul 2000, c. XXII.Çağrıcı, Mustafa, Kur’ân’ın Geliş Ortamında Ahlak ve İnsan İlişkileri, Kuramer, İstanbul 2017.Çağrıcı, Mustafa, “Asabiyet”, DİA, İstanbul 1991, c.III.

16


Çağrıcı, Mustafa, “İslam Ahlak Düşüncesinde Adâlet”, Din ve Hayat: İstanbul Müftülüğü Dergisi, 2013, sayı: 18, s. 18.

Çaha Ömer- Şahin Bekir. Siyasal İdeolojiler, Orion yay.Çalışkan İsmail. Siyasal Tefsir’in Oluşum Süreci, Ankara Okulu Yay., Ankara 2012 (2. Baskı).Çantay, Hasan Basri, Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm, Risale Yayınları, İstanbul 1993.Çelikkol, Yaşar. İslam Öncesi Mekke, Ankara Okulu yay., Ankara 2013.Çetin, Halis. Siyasal İktidar ve Meşruiyet, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti-

tüsü, Ankara 2001.Çetin, Nihat. Eski Arap Şiiri, İstanbul 1973.Çubukçu Asri, “Sümâme b. Üsâl”, DİA, İstanbul 2010, c. XXXVI. Çubukçu, İbrahim Agâh. “Gazzâlî ve Siyâset”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1961. Dabaşi, Hamit. İslam’da Otorite, trc. Süleyman Gündüz, İnsan Yay., İstanbul 1995.Demircan, Adnan. “Son Peygamber’in Geldiği Coğrafya ve Toplum”, Câhiliye Toplumundan Günümüze Hz.

Muhammed (Sempozyum tebliğ ve müzakereleri), 13-15 Nisan 2007, Konya 2007, s.39-98. Demircan, Adnan. Câhiliye Arapları, Beyan yay., İstanbul 2015.Demircan, Adnan. Kabîle Topluluklarından Akîde Toplumuna, Beyan Yay., İstanbul 2009.Derveze İzzet. Kur’ân’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı, trc. Mehmet Yolcu, İstanbul 1989.Devellioğlu Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi Yay., Ankara 1997. Dihlevî, Şah Veliyyullah. Huccetullahü’l-Bâliğa, trc. Mehmet Erdoğan, İz Yay., İstanbul 1994.Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, Editör: Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız, Konya 1994, Kombassan Yay.Dûrî, Abdülaziz. İlk Dönem İslam Tarihi, trc. Hayrettin Yücesoy, İstanbul 1991.Düzgün, Şaban Ali. Allah Tabiat ve Tarih, Lotus Yayınevi, Ankara, 2005, 216-217. Ebû Abdullah Muhammed b. Sellâm b. Ubeydillâh el-Cümehî. Tabakâtü Fuhûli’ş-Şuarâ, tah. Mahmûd Muham-

med Şâkir, Dâru’l-Medenî, Cidde ts. Ebû Amr eş- Şeybânî (?). Şerhu Muallakati’s- Seba, Müessesetü’l-A’lemî, Beyrût 1422.Ebû Bekr el-Havârezmî, Muhammed b. el-Abbâs. el-Emsâlü’l-Müvellede, el-Mecmaü’s- Sakâfî, Abudabi 1424.Ebu Hayyan, el-Endelûsî. el-Bahru’l-Muhît, thk. Âdil Ahmed Abdülmevcud, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye Beyrut

1993/1413. Ebû Hilâl el-Askerî, Hasan b. Abdullah b. Sehl b. Saîd b. Yahyâ b. Mihrân. Cemheratü’l-Emsâl, Dâru’l-Fikr, Beyrût

ts.Ebû Hilâl el-Askerî, Furûku’l-Luğaviyye, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2010.Ebû Mansur Muhammed b. Ahmed b. el-Ezherî el-Herevî. Tehzîbü’l-Lüğa, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut

2001.Ebû Rebi’, Muhammed, Fî Târihi’l-Arabiyyi’l-Kadîm, Dâru’l-Fikr, Amman 1990Ebû Temmâm, Habib b. Evs et-Tâî. Dîvânü’l-Hamâse, el-Mektebetü’l-Ezheriyye, Mısır 1927. Nakl. Harun Öğ-

müş. Kur’ân Yorumunda Şiirin Yeri, s. 55.Ebû Ubeyde Ma’mer el-Müsennâ et’-Teymî. Kitâbü Eyyâmi’l-Arab Kable’l-İslâm, thk. Âdil Câsim el-Beyâtî, Mek-

tebetü’n-Nehdati’l-Arabiyye, Beyrut 1987.Ebû Zeyd el-Kureşî, Cemheratü Eş’âri’l-Arab, Kahire ts.Ebussuûd Efendi. İrşâdü’l-Akli’s- Selîm ilâ Mezâyâ’l-Kitâbi’l-Kerîm, thk. Abdülkâdir Ahmed Atâ, Mektebetü’r-

Riyâdi’l-Hadîse, Riyâd t.s.Eflâtun. Devlet, trc. Hüseyin Demirhan, Hürriyet Yayınları, İstanbul 1973.El-Bağdâdî, Abdülkâdir b. Amr. Hizânetü’l-Edeb, thk. ve şerh: Abdüsselâm Muhammed Hârûn, Mektebe-

tü’l-Hancı, Kâhire 1418/ 1997.El-Bekrî, Ebû Ubeyd. Câhiliye Arapları, trc. Levent Öztürk, İz Yay., İstanbul 1998.El Hatîb et’- Tebrîzî. Şerhu İhtiyârâtü’l-Mufaddal, Dâru’l-Fikr, Dimeşk 1423/ 2002.

17


El-Kettânî, Muhammed Abdülhay. Et-Terâtibü’l-İdâriyye (Hz. Peygamber’in Yönetiminde Sosyal Hayat ve Ku-rumlar), trc. Ahmet Özel, İz Yay., İstanbul 1990.

El-Kurtûbî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmiu’l-Ahkâmu’l-Kur’ân, thk. Abdullah b. Ab-dülhasen et’- Türkî, Müessetü’r- Risâle, Beyrut 1427.

el-Beyhakî, Ahmed b. el-Huseyn b. Ali b. Musa el-Husrevcirdî el-Horasânî Ebû Bekr. Delâilü’n-Nübüvveti ve Ma’ri-fetü Ahvâl-i Sâhibi’ş-Şerîa, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1405.

El-Livâ, Mahmûd Şît Hattâb. eş-Şûrâ’l-Askeriyyetü fî Ahdi’r- Risâleti, Dâru’l-Kıbleti li’s- Sekâfeti’l-İslâmiyye, Cid-de 1992.

Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Neşriyat, ts.el-Milîcî Yakup Muhammed, Mebdeü’ş-Şûra fi’l-İslam Mea’l Mukâreneti bi Mebâidi’d-Dimukratiyyâti’l-Ğarbiyyeti

ve Nizâmu’l-Marks, Müessesetü’s-Sekâfetü’l-Câmiiyye, İskenderiye ts. En-Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn b. Şeref. Tehzîbü’l-Esmâi ve’l-Lüğât, thk. Mustafa Abdülkâdir el-‘Atâ, ts.Erk, H. Basri. Adâlet Edebiyatı Antolojisi, İstanbul 1950.Esed Muhammed. Kur’ân Mesajı, trc. Ahmet Ertürk, Cahit Koytak, İşaret Yay., İstanbul 1996.Eski, Genel Fatma. Adâlet Teriminin Tekâmülü ve Kazandığı Anlamlar, Kelam Araştırmaları Dergisi, 2012,10; 2,

s. 121-128. Eş- Şeybî, Ebu’l-Mehâsin, Timsâlü’l-Emsâl, nşr. Esad Zibyat, Beyrut 1982.Evkuran, Mehmet. Sünnî Paradigmayı Anlamak, Ankara Okulu Yay., Ankara 2012, II. Baskı.Ezrâkî Ebu’l-Velîd Muhammed b. Abdillah b.Ahmed, Ahbâru Mekke ve mâ câe fîhâ mine’l-Âsâr, thk. Rüşdi Salih

Melhas, Mekke 1996, 8. Baskı.Fahruddîn er-Râzî, Muhammed b. Ömer, Mefâtihu’l-Ğayb. Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut ts.Fârâbî, el-Medînetü’l-fâzıla, Kahire, ts. (Matbaatü’n-Nîl).Fârâbî, es-Siyâsetü’l-medeniyye, Haydarâbâd 1346.Fares, Bichr. “Hicaz” , İA, V, MEB Yay., İstanbul 1978.Fayda, Mustafa. “Ensâb”, DİA, İstanbul 1995,c. XI.Fazlıoğlu İhsan. Kayıp Halka, Papersense yay. İstanbul 2015.Ferrâ, Ebû Zekeriyya Yahya b. Ziyâd el-Ferrâ. Meâni’l-Kur’ân, Dâru’l-Mısriyye, Kahire, ts.Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tahir Mecdüddin Muhammed b. Ya’kub b. Muhammed. el-Kâmûsu’l-Muhît, el Matbaatü’l-Mıs-

riyye, ts.Gaston, Bouthaul. Siyaset Sosyolojisi, Remzi Kitabevi.Gazzâlî. İhyâ-i Ulûmiddîn, Beyrut 1403/1983.Gezer, Süleyman. Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre Kur’ân, Ankara Okulu Yay. Ankara 2008.Goeje M.J. de, “Yemen”, İ.A. , XII, MEB Yay., İstanbul 1978.Goeje, M.J. De, “Ensâb”, İ.A., I, MEB Yay., İstanbul 1978.Goeje, M.J. De, “Arap”, İ.A., I, MEB Yay., İstanbul 1978.Göçmen, Doğan. “Karl Marx’ın Ahlak Felsefesi ve Adâlet Teorisiyle Olan İlişkisi Üzerine”, Praksis: Üç Aylık

Sosyal Bilimler Dergisi, no: 10, Yaz-Güz 2003, s. 255.Göze, Ayferi. Siyasi Düşünceler ve Yönetimler, Beta yay., İstanbul t.s.Grohmann A., Rep. Epıg, s. 128, nkl. Cevât Ali, Mufassal, IX/213-214, 218. Günaltay,Şemsettin. İslam Öncesi Araplar ve Dinleri, Sadeleştiren: Mahfuz Söylemez- Mustafa Hizmetli, Ankara

1997.Gündüz, Şinasi. “Kur’ân Vahyinin Dinler Tarihi Bağlamı”, Kur’ân ve İslâmî İlimlerin Anlaşılmasında Tarihin Rolü,

Derleyen: Mahfuz Söylemez , Ankara Okulu yay., Ankara 2013.Gündüz, Şinasi. “Câhiliye Dönemi Arap Putperestliği”, Câhiliye Araplarının İlahları, Ed. M. Mahfuz Söylemez,

Ankara Okulu yay., Ankara 2016Gürbüz, Deniz. İbn Sînâ’nın Ahlâka ait Risâlesi (Risâle fi’l-Birr ve’l-İsm), Diyanet İlmî Dergi, c. 50, sayı 1, s. 234-

239.

18


Güriz, Adnan. Adâlet Kavramı, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara 1994.Haddûrî, Mâcid. İslam’da Adâlet Kavramı, trc. Selahattin Ayaz, Yöneliş yay. İstanbul 1991.Haftacı, Vasfi. Yöneticilik Özellikleri Açısından Cennetle Müjdelenmiş On Sahâbe, Arel Kitap, Kocaeli 2016.Halil b.

Ahmed, Ebû Abdurrahman el-Halil b. Ahmed b. Amr b. Temîm el-Ferâhidî el-Basrî. Kitabu’l-Ayn, Dâ-ru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.

Halil b. Ahmedel-Ferâhîdî, Ebû Abdurrahman. Kitâbu’l-Ayn, thk. Mehdi el-Mahzûmî, İbrahim es-Samerrâî, Dâr ve Mektebetü’l-Hilâl, t.s.

Hamîdullah, Muhammed. “Hz. Peygamber’in İslam Öncesi Seyahatleri” trc. Abdullah Aydınlı, Ankara Üniversi-tesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 4, s. 327.

Hamîdullah, Muhammed. İslam Müesseselerine Giriş, Beyan yay., İstanbul ts.Hamîdullah, Muhammed. İslam Peygamberi, İrfan Yay., İstanbul 1993.Hamidullah, Muhammed. İlk İslam Devleti, Beyan yay., İstanbul 1992.Hâris b. Hıllîze Ebû Ubeyde (Ebü’z- Zâlim). Yedi Askı, trc. Nurettin Ceviz, Kenan Demirayak, Nevzat Yanık,

Ankara Okulu Yay., Ankara 2013. Hasan İbrahim Hasan. Târîhu’l-İslâm, Mektebetü’n-Nehdâ,4. Baskı, 1957.Hassan b. Sâbit el-Ensârî. Dîvânü Hassan b. Sâbit, Beyrut t.s. Hattâbî, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed b. İbrahim b. el-Hattâb el-Büstî, Ğarîbü’l-Hadîs,thk. Abdülkerim

İbrahim el-Ğarbâvî, Dâru’l-Fikr h.1402, Herodotos, Tarih, trc. Müntekim Ökmen, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 13. Baskı, İstanbul 2017; Herodo-

tus, Vol., I, P., 254; nkl. Cevâd Ali, el-Mufassal, II/ 262. Heywood, Andrew. Political Ideologies, New York: Palgrave Macmillan, 2003. Nakl. Nevzat Can, Siyaset Felsefesi

Problemleri, Elis yay., Ankara 2005.Heywood, Andrew. Siyaset Teorisine Giriş, trc. Hızır Murat Köse, Küre Yay., İstanbul 2011.Hitti Philip, History of the Arabs, 1967. Hobbes Thomas, Leviathan, trc. Semih Lim, Yapı Kredi Yay., İstanbul 1993.Hodgson Marshall G.S., İslam’ın Serüveni, İz Yay., İstanbul 1995.Hommel F. “Arap”, İ.A, I, MEB Yay., İstanbul 1978.Ignatios Yakub es-Sâlis, eş- Şühedâü’l-Himyerriyyûne’l-Arab fi’l-Vesâiki’s- Süryâniyye, Dimeşk 1966.Işın Demirkent , “Bizans”, DİA, İstanbul 1992, c. VI.Izutsu Toshihiko, İslam Düşüncesinde İman Kavramı, Pınar yay. İstanbul ts. Izutsu Toshihiko, Kur’ân’da Dînî ve Ahlâkî Kavramlar, İstanbul 1991.Izutsu Toshihiko. Kur’ân’da Allah ve İnsan, trc. Süleyman Ateş, Yeni Ufuklar neş. İstanbul, ts.İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf. Câmiu Beyâni’l-İlm ve Fadlihî, Dâru İbni’l-Cevzî, ts.İbn Abdürrebih, el-İkdü’l-Ferîd, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1404/ 1980. İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. İslam İnsan ve Toplum Felsefesi, trc. Vecdi Akyüz, Rağbet Yay. İstanbul 2000.İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. et-Tahrîru ve’t-Tenvîr, Dâru Sahnûn, Tunus ts.İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Ğalib. b. Abdirrahmân el-Endelusî. Tefsîru İbni Atiyye (el-Muharra-

ru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz), Vezâratü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l – İslâmiyye, Katar 1428/2007.İbn Cemâa, Bedreddin. Tahrîru’l-Ahkâm fî Tedbîri Ehli’l-İslâm (Ehl-i İslam’ın Yönetimi İçin Hükümler), trc. Öz-

gür Kavak, Klasik yay., İstanbul 2010.İbn Düreyd el-Ezdî. el-İştikâk, thk. Abdusselam Muhammed Harun, Bağdat 1979.İbn Düreyd el-Ezdî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen. Cemheratü’l-Lüğa, Dâru’l-İlm-i Li’l-Melâyîn, Beyrut

1987.İbn Ebî Hâtim, Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er- Râzî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîmi Müsneden an Resûlillâ-

hi ve’s- Sahâbeti ve’t-Tâbiîn, thk. Esad Muhammed et-Tayyib, Mektebetü Nezâr Mustafâ el-Bâz, Mekke 1417/1997.

19


İbn Fâris, Ebu’l-Huseyn Ahmed Zekeriyyâ er- Râzî. Mekâyîsü’l-Lüğa, thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn, Dâ-ru’l-Fikr 1399.

İbn Habîb, Muhammed el-Bağdâdî. el-Munammak fî Ahbâri Kureyş, Âlimü’l-Kütüb Yay., Beyrut 1985.İbn Hacer el-Askalânî. Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut ts.İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Muhammed b. Ahmed. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, thk. Âdil Ahmed

Abdülmevcûd ve Ali Muhammed Muavvad, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1. Baskı h.1415. İbn Haldûn, Abdurrahman. Mukaddime, thk. Halil Şehhâde, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1421/ 2001.İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelûsî. Cemheratü Ensâbi’l-A’rab, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye,

Beyrut 2003, 3. Baskı.İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Hımyerî, es-Sîretü’n-Nebeviyyetü li İbni Hişâm,

thk. Tâhâ Abdürraûf Sa’d, Dâru’l-Ceyl, Beyrut 1411.İbn İshak, Muhammed. Sîretü İbn İshâk, thk. Muhammed Hamîdullah, Matbaatü Muhammed el-Hâmis, Fas

(el-Mağrib) 1396/ 1976.İbn Kesîr, Ebu’l Fidâ İsmâîl. Muhtasaru İbni Kesîr, İhtisâr ve thk. Muhammed Ali es-Sâbûnî, Dâru’l-Kur’â-

ni’l-Kerîm, Beyrût h. 1401 (4. Baskı).İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim. eş- Şi’ru ve’ş-Şuarâ, Dâru İhyâi’l-Ulûm, Beyrût 1987.İbn Manzûr, el-Ensârî er-Ruveyfi’î’l-İfrîqî. Lisânü’l-Arab, Dâru Sadır 3. Baskı, Beyrut h.1414.İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed. Tabakâtu’l-Kübrâ, thk. Muhammed Abdülkadir Atâ, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiy-

ye, Beyrut 1990.İbn Teymiyye, Takiyu’d-Din Ahmed b. Abdülhalim. es-Siyâsetü’ş-Şer’iyye, Vezaretu’ş-Şuuni’l-İslamiyye, Riyad

1418.İbnü’l-Cevzî. Zâdü’l-Meysir fî İlmi’t-Tefsîr, Thk. Abdürrezzak el-Mehdî, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî 1422.İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen Ali b. Ebi’l-Kerem. el-Kâmil fi’t-Târîh, thk. Ebi’l-Fidâ Abdullah el-Kâdî, Dâru’l-Kütü-

bi’l-İlmiyye, Beyrut 1987/ 1407.İbnü’l-Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed b. Sâib b. Bişr el-Kelbî el-Kûfî. Kitâbu’l-Esnâm (Putlar Kitabı),

trc. Beyza Düşüngen, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., Ankara 1969.İbnü’l-Mukaffa’. El-Edebü’s- Sağir, (İslam Siyaset Üslûbu), trc.Vecdi Akyüz, Dergâh Yay., İstanbul 2016. İsfahânî, Râğıb el-Isfahânî. el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 2010 (6. baskı).İsfahânî, Ebu’l-Ferec Ali b. Huseyn b. Muhammed el-Kuraşî. Kitabü’l-Eğânî, thk. İbrahim el-Ebyârî, Kahire 1970.Jacob Ben-Amittay. Siyasal Düşünceler Tarihi, trc. Mehmet Ali Kılıçbay- Levent Köker, Ankara 1983.Kahtan, Abdurrahman ed-Dûrî. Akdü’t-tahkîm fi’l-fıkhi’l-İslâmî ve’l-kânûni’l-vad’î, Bağdat 1405/1985.Kallek Cengiz. “Biat”, DİA, İstanbul 1992, c.VI. Kapani, Münci Politika Bilimine Giriş, Bilgi yay., Ankara 2000, s. 46.Kapar, Mehmet Ali. “Mev’ûde”, DİA, Ankara 2004, c. XXVIIII.Kapar, Mehmet Ali. İslam’ın İlk Döneminde Bey’at ve Seçim Sistemi, Beyan Yayınları, İstanbulKaragöz, Mustafa. Dil Merkezli Tefsir Çalışmaları, Otto yay., Ankara 2013.Karagözoğlu, Hümeyra. “Ahlak Düşüncesinde Siyaseti Aramak: İbn Miskeveyh’te ‘Adalet’ Kavramının Siyasi

Yansımaları”, Dîvân: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 2009/2, cilt: XIV, sayı: 27, s.103- 106. Karaman, Hayrettin. “Asabe”, DİA, İstanbul 1991, c. III.Kâtip Çelebi, Mîzânü’l-Hak, haz. Orhan Şaik Gökyay, Kültür Bak. Yay., İstanbul 1980.Kaya Mahmut. İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, Klasik yay., İstanbul 2007, Kelpetin, Mahmut. İslam Öncesi Güney ve Kuzey Arabistan, Kuramer Yay., İstanbul 2016.Kenneth Cragge. The Historical Geography of the Qur’an: A Study in Asbâb al- Nuzûl, Nakl. Gözeler Esra, Kur’ân

Ayetlerinin Tarihlendirilmesi, Kuramer, İstanbul 2016.Kerîm, Zekî Husâmuddîn. el-Karâbet: Dirâsetun Ansro-lugaviyye li-Elfâzi ve ‘Alâkâti’l-Karâbe fî’s-Sekâfeti’l-‘Arabiy-

ye, Mektebetu’l-Angelo el-Mısriyye, Kahire, 1990.Kılıç, Cevdet. Bilgelik Hikayeleri, İstanbul 2015.

20


Kılıçlı, Mustafa, Arap Edebiyatında Şuûbiyye, İstanbul 1992. Kınalızâde Ali Efendi, Ahlâk-ı Âlâî, haz. M. Koç, Klasik Yay., İstanbul 2007.Kınalızâde Ali Efendi, Tehzîbü’l-Ahlâk, Beyrut 1398. Kotan, Şevket. “Kur’ân’da Câhiliye Araplarının Allah İnancı”, Câhiliye Araplarının Ulûhiyet Anlayışı, ed. M. Mah-

fuz Söylemez, Ankara Okulu Yay., Ankara 2015.Kuçuradi Ionna, Adâlet Kavramı, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara 1994.Kur’ân-ı Kerim Meâli, haz. Halil Altuntaş- Muzaffer Şahin, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay. , Ankara 2010.Kur’ân-ı Kerim ve Açıklamalı Meâli, haz. Hayrettin Karaman v.d., Türkiye Diyanet Vakfı Yay. , Ankara 1993. Kurtûbî Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferah el-Ensârî el-Hazrecî, Tefsîru’l-Kurtubî (el-Câ-

mi’ li Ahkâmi’l-Kur’an), tah. Ahmed el-Berdûnî ve İbrahim Itfiyyiş, Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye.Kutluer İlhan. “Glasser Eduard”, DİA, İstanbul 1996, c. XIV.Kutsal Kitap (Tevrat, Zebur, İncil), Kitabı Mukaddes Şirketi, İstanbul 2013.Kutup Seyid, Yoldaki İşaretler, trc. İ. Nuri, İhya Yay. 4. Baskı, İstanbul 1980.Küçükaşçı Mustafa Sabri, “Hicaz”, DİA, İstanbul 1998, c. XVII.Lewis, Bernard. Tarihte Araplar, trc. Hakkı Dursun Yıldız, İstanbul 1979.Manzuriddin, Ahmed. “Kur’ân’da Anahtar Siyâsî Kavramlar”, İslam Siyaset Düşüncesi içinde, Derleyen: Kazım

Güleçyüz, İnsan Yay., İstanbul 1995.Mâtûrîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Te’vîlâtü’l-Kur’ân, thk. Mecdî Baslûm, Dâru’l-Kü-

tübi’l-İlmiyye, Beyrut 1426/2005.Mâverdî, Ahkâmü’s- Sultâniyye, trc. Ali Şafak, İstanbul 1994.Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habib el-Basrî, Teshîlü’n- Nazar ve Ta’cîlü’z- Zafer, trc. Mehmet Ali

Kara, İstanbul 2003. Mâverdî, en-Nüketü ve’l-Uyûn Tefsîru’l-Mâverdî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut t.s..Mengüşoğlu, Takiyettin. Felsefeye Giriş, Remzi Kitabevi (4. Baskı), İstanbul 1988.Merzûkî. Şerhu Dîvânü’l-Hamâse, Beyrut 1424/ 2003.Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ. Tefhîmü’l-Kur’ân, İnsan Yay., İstanbul 1996. Meydânî.“Mecmau’l-Emsâl, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, İsa el-Bâbî el-Halebî ve şûrâkâuh, ts.Morıtz B. “Arap Yazısı”, İ.A., I, MEB Yay., İstanbul 1978.Mufaddal b. Muhammed b. Ya’lâ b. Sâlim ed-Dabbî. Mufaddaliyyât, thk. ve şerh: Ahmed Muhammed Şâkir ve

Abdusselâm Muhammed Harun, Dâru’l-Meârif, Kâhire ts.Muhammed Tevfîk Ebû Ali. el-Emsâlü’l-Arabiyye ve’l-Asru’l-Câhilî, Dâru’n-Nefâis, Beyrut 1408.Mukâtil b. Süleyman, Ebu’l-Hasen Beşîr el-Ezdî el-Belhî. Tefsiru Mukatil b.Süleyman, thk. Abdullah b. Mahmud

Şehhâte, Dâru İhyâi’t-Türâs, Beyrut 1423.Müberred, el-Kâmil, Beyrut 1386.Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. Haccâc. Sahîhu’l-Müslim, Dâru Tîbe, Riyad 1427/ 2006.Mütercim Âsım Efendi, El-Okyanusu’l-Basît fî Tercümeti’l-Kâmûsi’l-Muhît (Kâmus Tercümesi), Bulak Matbaası,

Kâhire 1250. Nasıruddin el-Esed, Mesâdiru’ş-Şi’ri’l-Câhilî, Dâru’l-Maârif (2. Baskı), Mısır 1962.Naskali Esko, “Sâsânî”, DİA, İstanbul 2009, XXVIII.Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd.Tefsîru’n- Nesefî, thk. Mecdî Mansûr, el-Mektebetü’t-Tevfî-

kıyye, Kâhire ts.Niray, Nasır. “Sâsâni İmparatorluğu’nun Devlet Yapısı Üzerine Bir İnceleme”, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi

Güz 2001.Nizâmü’l-mülk, Siyâsetnâme,(Haz. Mehmet Altay Köymen), Kültür Bakanlığı Yayınları Ankara 1990.Noble Margaret E. (Rahibe Nivedita), “Vikramaditya’nın Yargı Tahtı”, Hindu Söylenceleri, trc. Günil Özlem Aya-

yadın, İmge yay., Ankara 2002, s. 243. Nakl. Ayhan Bıçak, Devlet Felsefesi, s.117.

21


Nuss İhsan. el-Asabiyyetü’l-Kabeliyye ve Eseruhâ fi’ş-Şi’ri’l-Emeviyye, Beyrut 1964.Nüveyrî, Şihabüddin Ahmed b. Abdülvahhab. Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb, Kâhire ts.Onat Hasan. “İslam Bilimleri ve Yöntemi açısından Tarihin Anlam ve Önemi”, (Kur’ân ve İslâmî İlimlerin Anla-

şılmasında Tarihin Rolü kitabı içinde, Derleyen: Mahfuz Söylemez), Ankara Okulu Yay., Ankara 2013. Öğmüş, Harun. Kur’ân Yorumunda Şiirin Yeri, İSAM Yay., İstanbul2010.Öğmüş, Harun. Cahiliyye Döneminde Araplar, İz Yay., İstanbul 2013.Öner, Necati. Felsefe Yolunda Düşünceler, Milli Eğitim Bakanlığı Yay., İstanbul 1995.Öner, Necati. Klasik Mantık, A.Ü.İ.F Yay., Ankara 1982.Öz, Mustafa- İlhan Avni,“İmâmet”, DİA, İst 2000, c. XXII.Özkuyumcu Nadir. “Hilf ”, DİA, İstanbul 1998, c. XVII.Öztürk Levent, İlk Hicret Habeşistan, Siyer Yay., İstanbul Nisan 2015.Pala, İskender. Ansiklopedik Dîvân Şiiri Sözlüğü, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1989.Palabıyık M. Hanefi, “İslam Öncesi Arap Düşüncesinde Din ve Din Adamı Algısı”, Câhiliye Araplarının Uluhiyet

Anlayışı, ed. M. Mahfuz Söylemez, Ankara Okulu Yay., Ankara 2015.Palmer F.R.. Semantik: Yeni bir Anlam Projesi, trc. Ramazan Ertürk (Mütercim olarak kitabın önsözünde),

Kitâbiyât Yay., Ankara2001.Parkinson. Siyasal Düşüncenin Evrimi, trc. Mehmet Harmancı, İstanbul 1984. Nakl. Mehmet Ali Ağaoğulları,

Levent Köker, İmparatorluktan Tanrı Devletine, Ankara 1991.Pellat Charles. Risâle fi’l-Hilm, Beyrut 1973.Platon, Yasalar, trc. Candan Şentuna-Saffet Babür, Ara Yay., İstanbul 1994.Rawls J.. A Theory of Justice, Harvard University Press, 1971, s. 60; nakl. Savaş Vural Fuat, “Ekonomik Haklar Re-

fah Devleti ve Adâlet Üstüne Bazı Düşünceler”, Adâlet Kavramı, ed. Adnan Güriz, İstanbul 1994,s. 88.Rosenthal M., Yudin P.. Felsefe Sözlüğü, trc. Aziz Çalışlar, Sosyal Yay., İstanbul 1997.Rousselet, Marcel,.Adâlet Tarihi, trc. Adnan Cemgil, İstanbul 1993.Russell, Bertrand. İktidar, trc. Mete Ergin, Cem Yay., İstanbul 1994.Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed. El-Keşf ve’l-Beyân (Tefsîru’s- Sa’lebî), Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût 1422.Sargon Erdem. “Amâlika”, D.İ.A, İstanbul 1989, c. II.Sarıçam İbrahim. Emevî- Hâşimî İlişkileri, Ankara 1997.Sarıçam İbrahim. Hz. Muhammed’in Evrensel Mesajı, DİB Yay. 9. Baskı, Ankara 2014. Sawyer Ralph D.. “Sun Tzu’nun Savaş Sanatı”, Kadim Çin’in Askeri Klasikleri, trc. Utku Umut Bulsun, Pınar Erbı-

yık, Kırmızı Kitap yay., İstanbul 2010.Seâlebî, Ebû Abdurrahmân b. Muhammed b. Mahlûf. el-Cevâhirü’l-Hısân fî Tefsîri’l-Kur’ân, thk. Muhammed Ali

Muavved-Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1418.Seber Abdülkerim. “Semantik- Delâlet Kavramlarının Mukâyesesi ve Anlambilim Kavramının Muhtevasının

Tespiti”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XVII, sayı: 2, s. 97-130.Seıdler G. L.. Bizans Siyasal Düşüncesi. trc. Mete Tuncay, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları,

Ankara 1980. Selıghsohn M.. “Alkame”. İA., MEB Yay.; İstanbul 1978.Sem’ânî, İmam EbûSa’d Abdülkerim b. Muhammed b. Mansur et-Temîmî. el-Ensâb. Tah. Abdurrahman b. Yahya

el-Muallimî, Mektebetü İbni Teymiye, el-Kahire, II. Baskı, 1400/1980.Semerkandî, Ebu’l-Leys. Tefsîru’s- Semerkandî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut ts.Soyalan, Mehmet Yaşar. Elmalılı Tefsirinde Kur’ânî Terimler ve Deyimler, İstanbul: Ağaç Yay., ts.Sönmez, Abidin. Şûrâ ve Resûlullah’ın Müşâveresi. İstanbul: İnkılab Yayınları, 1984.Sönmez, Zekiye. İslam’ın Ortaya Çıktığı Dönemde Arap Yarımadası’nda Hıristiyanlık. Ankara: Türkiye Diyanet

Vakfı Yayınları, 2012. Özdeş, Talip. Maturidi’nin Tefsir Anlayışı. 2. Baskı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003.

22


Söylemez, Mahfuz. “Kur’ân’ın Anlaşılmasında Tarihin Etkisi”, Kur’ân ve İslâmî İlimlerin Anlaşılmasında Tarihin Rolü, Ankara Okulu Yay., Ankara 2013.

Söylemez, Mahfuz. “Câhiliye Arap İnancında Putların Yeri”, Câhiliye Araplarının Ulûhiyet Anlayışı, Ankara Okulu Yay., Ankara 2015.

Sururi, Aktaş. Hayek’in Hukuk ve Adâlet Teorisi, Liberte Yay., İstanbul 2001. Suyûtî, Celâluddîn b. Abdurrahman b. Ebî Bekr. el-Mezher fî Ulûmi’l-Lüğati ve Envâıhâ, thk. Muhammed Câ-

dü’l-Mevlâ v.d.,Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabî (4. Baskı) 1958.Suyûtî, ed-Dürrü’l-Mensûr fî Tefsîri’l-Mensûr. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Merkezü Hecr, Kahire 1424.Sühreverdî, eş- Şeyzerî Ebü’n- Necib. en-Nehcü’l-Meslûk fî Siyâseti’l-Mülûk, (İslam Siyaset Düşüncesi ve Siyaset-

name Geleneği içinde), haz. ve trc. Kadir Canatan , İstanbul 2014.Sykes. History of Persia, I/ 418; nakl. Cevâd Ali, el-Mufassal, II/ 642.Şâtıbî. el-Muvâfakât, thk. Ebu Ubeyde Âl-i Selman, 1417/1997.Şemseddin Sâmi. Kâmûs-ı Türkî, Sahip ve Naşiri Ahmed Cevdet, İkdam Matbaası, İstanbul 1318.Şenel, Alâaddin. Siyasal Düşünceler Tarihi, Teori yay., Ankara 1986.Şenkıtî, Şerhu Muallakâti’l-Aşara, Dâru’l-Kalem, Beyrut ts.Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Fethu’l-Kadîr, thk. Abdurrahman Umeyra, Dâru’l-Vefâ ts.Şiblî Nûmânî. Peygamberimizin Risaleti ve Şahsiyeti, trc. Ahmet Karataş, Timaş Yay. I. baskı., İstanbul 2002.Şimşek, M. Sait. Kur’ân Kıssalarına Giriş, Yöneliş Yay. İstanbul 1993.Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-Beyân An Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, thk. Dr. Abdullah Abdulmuhsin

Türkî, Dâru Hecr, Kâhire 2001. Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Beyrut

ts.Taylan, Necip. “Bilgi” , DİA, İstanbul 1992, c. VI. Tayyib Lokman, İslam’ın Politik Sistemi, İlke Yay., İstanbul 1996.Tirmingham, J. Spencer. Christianity Among the Arabs in Pre Islamic Times, London and New York 1979; nkl.

Zekiye Sönmez. İslam’ın Ortaya Çıktığı Dönemde Arap Yarımadası’nda Hıristiyanlık.Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre b. Mûsâ b. ed-Dahhâk. Sünenü’t-Tirmizî, thk. Ahmed Muhammed

Şâkir v.d., Şirketü Mektebetü ve Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Mısır 2. Baskı 1395/ 1975.Topaloğlu, Bekir. “Adl”, DİA, İstanbul 1988, c. I.Topuz, Neva Tezcan. “Bir Erdem Olarak Adâlet: Nâsirüddin Tûsî, Kınalızâde Ali ve Alasdair Mac Intyre Üzerine

Karşılaştırmalı Bir Çalışma”, Beytulhikme An International Journal of Philosophy, Volume 2, Issue 2, December 2012, s.91.

Turan, Sebahattin. Kur’ân’da İtâat Kavramı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bi-limler Enstitüsü, Bursa 2006.

Turhan, Abdullah. Kur’ân’da Yönetim Kavram ve İlkeleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2010.

Turtûşî, Muhammed b. Sirâcü’l-Mülûk (İslam Siyaset Düşüncesi ve Siyasetnâme Geleneği içinde), haz. ve trc. Kadir Canatan , İstanbul 2014.

Tûsî, Nasîrüddin. Ahlâk-ı Nâsırî, trc. A. Gafarov ve Z. Şükürov, Litera yay., İstanbul 2007.Türcan, Talip. “Şûrâ”, DİA, İstanbul 2010, c. XXXIX.Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yay., 11. Baskı, Ankara 2011.Ulukütük, Mehmet. “Geçmişteki Fârâbî’yi Anlama Usûlü Çağdaş Fârâbî’yi Yorumlama Sorunu”, Diyanet İlmî

Dergi, c. 52 sayı: 1, s. 127-145.Umâra, Muhammed. Mutezile ve İnsanın Özgürlüğü Sorunu, trc. Vahdettin İnce, İstanbul 1998.Usta, İbrahim. İslam Öncesi Arap Mitolojisi, Ankara Okulu Yay., Ankara 2015, Üçok Bahriye, İslam’dan Dönenler ve Yalancı Peygamberler, Ankara 1967.Ülken Hilmi Ziya. Türk Tefekkür Tarihi, Yapı Kredi Yay., İstanbul 2004.

23


Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer, Kitâbü’l-Meğâzî, Âlimü’l-Kütüb 1404/1984.Vardar, Berke. Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, T.D.K. Yay., Ankara 1980.Watt, Montgomary. Hz.Muhammed Mekke’de, trc. Süleymen Kalkan, Kuramer Yay., İstanbul 2016.Watt, Montgomary. Peygamber ve Devlet Adamı Hz. Muhammed, trc. Ünal Çağlar, İstanbul 2001.Wensinck A. J., “Mekke”, İA, MEB Yay., ts., c. VI.Wensinck A.J. M. Th. Houtsma, , “Şûrâ”, İ.A., MEB Yay., ts., c. III.Yakıt İsmail. “Semantik Analizler Işığında Kur’ân’da Reyb ve Yakîn Kavramları”, Kelam Araştırmaları I: 2 (2003),

s. 49.Yakut el-Hamevî, Şihâbüddîn Ebû Abdullah. Mu’cemu’l-Büldân, Dâru Sâdır, Beyrut 1397/ 1977.Yıldız, Hakkı Dursun. “Arap”, DİA, İstanbul 1991, c. III.Yılmaz, Hasan. Semantik Anlama Yönteminin Kur’ân’a Uygulanması, Kurav yay., Bursa 2007. Yurdagül, Mehmetoğlu. “Evrensel Ahlak Anlayışının Oluşumuna Klasiklerden Bir Katkı: Tehzîbü’l-Ahlâk”, İslam

ve Klasik, Klasik yay., İstanbul 2008. Yûsuf Has Hâcib. Kutadgu Bilig, haz. Yaşar Çağbayır, TDV yay. (18. Baskı), Ankara 2016.Yüce Kur’ân ve Açıklamalı- Yorumlu Meâli, haz. Abdülkadir Şener, M.Cemal Sofuoğlu, Mustafa Yıldırım, İzmir

2011.Yücesoy, Hayrettin. “Bir Kurgu Olarak Klasik İslam Siyaset Düşüncesinde Rasyonel Ahlak Hakkındaki Ana An-

latıya Alternatif Yaklaşımlar”, Klasiği Yeniden Düşünmek Sempozyumu, İslam ve Klasik, Klasik yay., İs-tanbul 2008.

Zebîdî, Seyyid Muhammed Murtaza. Tâcü’l-Arûs, thk. Abdüssettâr Ahmed Ferâc, Matbaatü Hukûmeti Kuveyt 1965.

Zevzenî. Şerhu’l-Muallakati’s- Seb’a, Beyrut 1382/1963.Zeydan, Corci. el’Luğatü’l-Arabiyyetü Kâinün Hay, Daru’l-Ceyl 2.Baskı., Beyrut 1988. Zeydan, Corci. Medeniyyet-i İslamiyye Târihi, trc. Zeki Megâmiz, Dersâadet 1914 (1330).Zübeyr b. Bekkâr. Cemheratu Nesebu Kureyş ve Ahbâruhâ, thk. Mahmud Muhammed Şakir, Mektebetu Hayyat,

Beyrut, h. 1381.Zübeyrî, Ebû Abdullah ez- Zübeyrî. Nesebü Kureyş, Dâru’l-Meârif, Kâhire ts.

24


Mehmet Bilen

BEDİÜZZAMAN SAİD NURSÎ VE HADİS


Siyer: 117

Eser Adı

Bediüzzaman Said Nursî ve Hadis

Yazar

Mehmet Bilen

Editör


İç Tasarım

Mevlüt Sami Ertem

Kapak



Maltepe Mah. Fazıl Paşa Cad. No:8/4

Topkapı-Zeytinburnu/İstanbul • Tel.: 0212 577 79 77

Sertifika No: 34712


ISBN: 978-605-7689-62-7



25


KAYNAKLAR

Abdu Rabbih, M. Ahmed, es-Sunnetu’n-Nebeviyye ve Beyanuha li’l Kur’âni’l-Kerim, Kahire, 1979.el-Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ ve Muzîlu’l-İlbâs amma’ş-tehere mine’l-Ehadîs alâ Elsineti’n-Nâs, I-II,

Beyrut, 1352.el-Âmidî, el-İhkam fi Usuli-l-Ahkam, I-IV, thk. Seyyid el-Cemîlî, Beyrut, 1998.Albayrak, Halis, Kur’ân’da İnsan-Gayb İlişkisi, Şule Yay. İstanbul, 1993.Aliyyu’l-Kârî, Nurettin Ali b. Muhammed b. Sultan, el-Esraru’l- Merfû’a fi’l-Ahbâri’l-Mevdû’a, thk. Muhammed

Lutfi es-Sebbağ, el-Mektebu’l-İslamî, Beyrut, 1987.………., Şerhu Şerhi Nuhbeti’l-Fiker, thk. Muhammed Nizar Temim ve Heysem Nizar Temim, Beyrut, tsz.………., Mirkâtu’l-Mefâtîh Şerhu Mişkâti’l-Mesâbîh, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 2002.el-Allâ’î, Salahattin Ebû Said, Kitâbu’l-Muhtalitîn, thk. Rif ’at Fevzi Abdulmuttalib ve Ali Abdulbasit Mezid, Ka-

hire, 1996.Apaydın, H. Yunus, “Mütevâtir”, DİA, XXXII, 208-211.Aşıkkutlu, Emin, Hadiste Ricâl Tenkidi, İFAV Yay. İstanbul, 1997.Aşkar, Mustafa, Mehmed Niyazî’i Mısrî el-Malatî Hayatı Eserleri ve Tasavvuf Anlayışı, (A.Ü. Sosyal Bil. Enst. Ya-

yınlanmamış Doktor Tezi) Ankara, 1997.Aydemir, Abdullah, Tefsirde İsrâîliyyât, DİB Yay. Ankara, 1979.Ateş, Süleyman, İşârî Tefsîr Okulu, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1998.Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, Timaş Yay. İstanbul, 1987.el-Aynî, Bedruddin, Umdetu’l-Kari Şerhu Sahihi’l-Buhari, I–XXV, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2001.el-A’zamî, Mustafa, İlk Devir Hadis Edebiyatı, çev. Hulusi Yavuz, İz Yay. İstanbul, 1993.Babanzâde, Ahmed Naim, Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, DİB. Yay., Ankara,1979.el-Bâcî, Ebu’l-Velid, et-Ta’dîl ve’t-Tecrîh li men Harrece anhu’l-Buhârî fi’l-Cami’i’s-Sahîh, I-III, thk. Ahmed Lebzar,

Fas, 1991.Badıllı, Abdulkadir, Risale-i Nur’un Kudsî Kaynakları, Envar Neşriyat, İstanbul, 2007.Bağcı, H. Mûsâ, Beşer Olarak Hz. Peygamber, Ankara Okulu Yay. Ankara, 2010.………., Hadis Tarihi ve Metodolojisi, Ankara Okulu Yay. Ankara, 2012.………., Hadis Rivayetinde Sahâbenin Kavrama ve Nakletme Sorunu, İlahiyat Yay. Ankara, 2004.………., Hadis Tarihi, Ankara Okulu Yay. Ankara, 2009.el-Bağdâdî, Ebû Mansur Abdulkahir, Usûlu’d-dîn, İstanbul, 1928.el-Bağdâdî, Hatîb, el-Kifâye fî İlmi’r-Rivâye, thk. Ahmed Omer Haşim, Beyrut, 1986.………., Tarihu Bağdâd, I-XVI, thk. Beşşâr Avvâd Maruf, Beyrut, 2002.el-Bağdâdî, İsmail Paşa, Hediyyetu’l-Arifîn, I-II, İstanbul, 1951.el-Bakîllânî, Kadi Ebû Bekr, et-Temhîdu’l-Evâil fî Telhîsi’d-Delâil, thk. İmaduddin Ahmed Haydar, Beyrut, 1987. Başaran, Selman, “Hadislerin Lafız ve Mana Olarak Rivayeti Meselesi”, Uludağ Ü. İ. F. Dergisi, III/3 1991, 51-

64.………., “Hadislerde Mana Rivayetinin Sonuçları”, Uludağ Ü. İ. F. Dergisi, III/3, 1991, s. 65-76.el-Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Huseyn, Delâilu’n-Nubuvve ve Ma’rifetu Ahvali Sahibi’ş-Şerî’a, thk. Abdul-

mu’ti Kal’aci, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1985.………., Şuabu’l-İmân, I-XIV, thk. Hamid Abdulali Abdulhamid, Riyad, 2003.………., es-Sunenu’l-Kubrâ,I-X, Haydarabad, 1344.Bilen, Mehmet, İbn Hacer’in Buhârî Savunusu, Ankara Okulu Yay. Ankara, 2013.………., “Hadis Şarihi Olarak İbn Hacer el-Askalânî”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, sayı II, Kasım 2009,

s. 50-66.Bozan, Metin, İmamiyye Şiasının İmamet Tasavvuru, İlâhiyât Yay. Ankara, 2007.Bozhöyük, M. Emin, “Hurûf ”, DİA, XVIII, 397-401.

26


Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, Sahîhu’l- Buhârî, I-VIII, Çağrı Yay. İstanbul, 1992. (Matbaay-ı Ami-re, İstanbul, 1315 baskısından tıpkıbasım).

………., et-Tarihu’l-Kebîr, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut,tsz. Canan, İbrahim, “Bedîüzzaman’da Sahâbe Telakkisi”, Uluslararası Bedîüzzaman Sempozyumu-III, Nesil Yay., İs-

tanbul, 1995, s. 416-452.el-Cessâs, Ahmed b. Ali, el-Fusûl fi’l-Usûl, thk. Acîl Casım en-Neşmî, Kuveyt, 1994.el-Cezâirî, Tahir, Tevcîhu’n-Nazar ilâ Usûl’il-Eser, thk. Abdulfettah Ebû Gudde, Haleb, 1995.el-Curcânî, es-Seyyid eş-Şerîf, et-Ta’rîfât, thk. İbrahim el-Ebyârî, Beyrut, 1405. el-Cuveynî, İmamu’l-Harameyn Abdulmelik b. Abdullah, el-Burhân fî Usûli’l-Fıkh, Beyrut, 1997.Çakın, Kamil, “Buhârî’nin Otoritesini Kazanma Süreci”, İslami Araştırmalar Dergisi, X/1-2-3 (Hadis-Sünnet

Özel Sayısı) Ankara, 1997, s. 100- 109.Çelebi, İlyas, İtikadî Açıdan Uzak ve Yakın Gelecekle İlgili Haberler, Kitabevi yay, İstanbul, 1996.………., “Gayb”, DİA, XIII, s. 404-409. Darimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman, Sunen, I-II, Çağrı Yay. İstanbul, 1992.ed-Dehlevî, Şah Veliyullah, Huccetullahi’l-Bâliğa, I-II, thk. Muhammed Sâlim Haşim Beyrut, 1995.ed-Deylemî, Ebû Şucâ’ Şireveyh b. Şehredâr b. Şireveyh, el-Firdevs bi Me’sûri’l-Hitâb, I-VI, thk. Saîd b. Besyûnî

Zağlûl Beyrut, 1986.Ebu Davud, Suleyman b. Eş’as es-Sicistanî, Sunen, I-V, Çağrı yay, İstanbul, 1992.Ebu Şâme, Şihabuddin Ebû Muhammed b. Abdurrahman el-Makdisi, Şerhu Hadîsi’l-Muktefâ fî Meb’asi’n-Nebiy

el-Mustafâ, Şarika, 1999.Ebu Zehra, Muhammed, Tarihu’l-Mezahibi’l-İslâmiyye, Dâru’l-Hadîs, 1979.el-Elbânî, Nasiruddin, Daifu Suneni Ebi Davud, Kuveyt, 2002.………., Silsiletu’l-Ehâdisi’d-Daifa ve’l-Mavdu’a, I-XIV, Riyad, 1992.Elmalılı, M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, I-X, İstanbul, tsz.el-Ensarî, Abdu’l-Ali, Fevatihu’r-Rahamut bi şerh-i Musellemi’s-Sebut, I-II, Dar Sadr, Beyrut, tsz. (el- Mustasfa’nın

zeylinde).Eraslan, Abdulvasıf, “Haber Naklinin Aklen Temellendirilmesi Bağlamında İcmâ’ Rivayetleri Üzerine Bir İnce-

leme”, Şırnak Üniv. İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 10, s. 23, Aralık 2019.………., Kâdî Abdülcebbâr’da Haber Nazariyesi, (Doktora Tezi, Diyarbakır, 2019) Ertürk, Mustafa, Metin Tenkidi (Gayb ve Fiten Hadisleri Örneği), Fecr Yay. Ankara, 2005. ………., “Haber-i Vâhid”, DİA, XIV, s. 349-352.Erul, Bünyamin, Sahâbenin Sünnet Anlayışı, Ankara, 1999.………., Siret Tedkikleri, Otto Yay. Ankara, 2013.el-Eşkar, Muhammed Süleyman, Ef’alu’r-Rasul, I-II, Beyrut, 1993.Fazlurrahman, Tarih Boyunca İslami Metodoloji Sorunu, Çev. Salih Akdemir, Ankara, 1995.………., İslam, Çev. Mehmet Dağ, Mehmet Aydın, Selçuk Yay. İstanbul, 1992el-Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, el-Mustasfâ min İlmi’l-Usûl, Dâr Sadr, Beyrut, tsz.………., Fedâ’ihu’l-Bâtıniyye, thk. Abdurrahman Bedevî, tsz., s. 66 vd.Gazalî, Muhammed, Fakihlere ve Muhaddislere Göre Nebevî Sünnet, çev. Ali Özek, İstanbul, 1992.Guraya, Muhammed Yousuf, “The Concept Of The Sunna-, A Historical Study-”, Islamic Studies, XI, March,

1971.el-Hakîm, Suad, İbnü’l-Arabî Sözlüğü, çev. Ekrem Demirli, Kabalcı Yay. İstanbul, 2005.Hansu, Hüseyin, Mütevâtir Haber Bilgi Değeri ve İslam Düşüncesindeki Yeri, Bilge Adamlar, Van, 2008.el-Hatîb, Muhammed Acac, es-Sunnetu Kable-t-Tedvîn, Beyrut, 1980.Hatîboğlu, Mehmed Said, Müslüman Kültürü Üzerine, Kitabiyât, Ankara, 2004.………., İslami Tenkid Zihniyeti ve Hadis Tenkidinin Doğuşu, OTTO Yay. Ankara 2015.………., Hz. Peygamber ve Kur’ân Dışı Vahiy, Ankara, 2012.………., Hadis Tetkikleri, Otto Yay. Ankara, 2009.Hatîboğlu, İbrahim, “İsrâîlliyât”, DİA, XXIII, s. 195-199.

27


el-Hâzimî, Şurûtu’l-Eimmeti’l-Hamse, thk. Abdulfettah Ebû Ğudde, Mektebetu’l-Matbuati’l-İslamiyye, (Selâsu Resâil fi İlmi Mustalahi’l-Hadîs adlı kitap içinde) Halep, 1997.

el-Hût, Muhammed b. Derviş el-Beyrutî, Esna’l-Metâlib, Beyrut, tsz.el-Irâkî, Zeynuddin Abdurrahim b. el-Huseyn, Tahrîcu Ehâdisi’l-İhyâ (el-Muğnî an Hamli’l-Esfâr), I-II, thk. Eşref

Abdulmaksud, Riyad, 1995.………., et-Takyîd ve’l-İdâh lima Utlika ve Uğlika min Mukaddimeti İbni’s-Salâh, Beyrut, 1997.………., Fethu’l-Muğîs bi Şerhi Elfiyeti’l-Hadîs, thk. Mahmud Rebî’, Beyrut, 1988.İbn Abdi’l-Berr, Ebû Amr Yusuf b. Abdillah b. Muhammed en-Nemri el-Endelusi, el-İsti’âb fî Ma’rifeti’l-Ashâb,

thk. Muhammed Ma’vid ve Adil Ahmed Abdulmevcud, Daru’l-Kutubi’l-İmiyye, Beyrut, 1995.İbn Adiy, Ebû Ahmed Abdullah b. Adi b. Abdullah el-Curcanî, el-Kamil fi Duafâi’r-Ricâl, I-VII, thk. Yahya Muh-

tar Gazzavî, Daru’l-Fikr, Beyrut, 1988.İbn Aşûr, Muhammed Tahir, İslam Hukuk Felsefesi, Çev. Vecdi Akyüz, Mehmet Erdoğan, İstanbul, 1988.İbn Cemâ’a, Muhammed b. İbrahim, el-Menhelu’r-Revî fî Muhtasari Ulumi’l-Hadîsi’n-Nebevî, thk. Muhyiddin Ab-

durrahman Ramazan, Şam, 1406.İbn Ebi Hatim, Abdurrahman Ebû Muhammed er-Razî, el-Cerh ve’t-Ta’dîl, I-IX, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabî,

Beyrut, 1952.İbn Ebi Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed, el-Musannef, I-VII, thk. Kemal Yusuf el-Hut, Riyad, 1409.İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalanî, Fethu’l-Bari Şerhu Sahihi’l-Buharî, I-XV, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut,

1997.………., el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, thk. Ali Muhammed el-Becavî, Daru’l-Cîl, Beyrut, 1992.………., Tehzîbu’t-Tehzîb, thk. İbrahim ez-Zeybak ve Adil Murşid, Muessesetu’r-Risale, Beyrut, tsz.………., Tehzîbu’t-Tehzîb, I-XII, Daru’l-Fikr, Beyrut, 1984.………., Takrîbu’t-Tehzîb, thk. Muhammed Avvame, Daru’r-Reşîd, Haleb, 1991.………., et-Telhîsu’l-Habîr fî Tahrici Ehadîsi’r-Râfi’iyyi’l-Kebîr, I-IV, Beyrut, 1989.………., Nuzhetu’n-Nazar Şerhu Nuhbeti’l-Fiker, thk. Abdulkerim el-Fudaylî, Beyrut, 2009.………., Lisânu’l-Mizân, I-X, thk. Abdulfettah Ebû Gudde, Beyrut, 2002.………., en-Nuketu alâ Kitâbi İbni’s-Salâh, I-II, thk. Rabî’ b. Hadi Umayr, Riyad, 1994.İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed, Müsned, I-VI, Çağrı Yay. İstanbul, 1992. (Mısır, 1313 baskısından tıpkıba-

sım).………., Müsned, I-L, thk. Şuayb el-Arnavut ve diğerleri, Muessesetu’r-Risale, Beyrut, 1995.İbn Hibbân, Ebû Hatim Muhammed b. Ahmed et-Temimi el-Busti, Kitabu’s-Sikât, thk. es-Seyyid Şerefuddin

Ahmed, Daru’l-Fikr, Beyrut, 1975.İbn Hişâm, es-Sîretu’n-Nebeviyye, I-II, thk. Mustafa es-Sakâ, İbrahim el-Ebyârî, Abdulhafiz Şelebî, byy., tsz. İbn Kayyim el-Cevziyye, İ’lamu’l-Muvakki’în an Rabbi’l-Alemîn, I-VII, thk. Ebû Ubeyde Meşhur b. Hasan, Daru

İbni’l-Cevzi, Suud-i Arabistan, 1423.………., el-Menâru’l-Munîf fi’s-Sahîhi ve’d-Da’îf, thk Abdulfettah Ebû Gudde, Beyrut, 1994.İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İsmail. b. Ömer, es-Sîretu’n-Nebeviyye, thk. Mustafa Abdulvahid, Daru’l-Ma’rife, Beyrut,

1976.………., Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, I-IV, Çağrı Yay. İstanbul, 1986.………., el-Bidaye ve’n-Nihaye,I-XIV, Beyrut, 1988.………., İhtisaru Ulumi ’l-Hadis (A. Muhammed Şakir şerhiyle) Mısır, 1951.İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim, Te’vilu Muhtelefi’l-Hadis, Beyrut, 1989, (Türkçesi, Hadis

Müdafaası, Çev. Hayri Kırbaşoğlu Kahraman Yay. İstanbul)İbn Mace, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid, Sunen, I-II, Çağrı yay, İstanbul, 1992. (M. Fuad Abdulbaki’nin

1954 tahkikli baskısından tıpkıbasım).İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl, Lisanu’l-Arab, I-XV, Beyrut, tsz.İbn Sa’d, Muhammed, Kitabu’t-Tabakâti’l-Kebîr, I-VIII, Dar Sadr, Beyrut, 1985.İbn Seyyidi’n-Nâs, ’Uyûnu’l-Eser fî Funûni’l-Mağâzî ve’ş-Şemâil ve’s-Siyer, I-II, thk. Muhammed el-Hadrâvî, Muh-

yuddin Mistû, Beyrut, tsz.İbn Şâhîn, Tarîhu Esmâi’s-Sikât, thk. Abdulmu’ti Emin Kal’acî, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1986.

28


İbn Teymiyye, Takiyuddin Ahmed, Mecmûatu’l-Fetâvâ, I-XXXVII, Dâru’l-Vefâ, Mısır, 2005.………., Ehâdîsu’l-Kussâs, el-Mektbu’l-İslâmî, Beyrut, tsz.İbnu’l-Arabî, Muhyiddin, el-Futûhâtu’l-Mekkiyye, I-VIII, Beyrut, 1994.İbnu’l-Arabî, Ebû Bekir, Ahkâmu’l-Kur’ân, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2003.İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed el-Bağdadî, ed-Duafâ ve’l-Metrûkîn, thk. Abdullah

el-Kâdî, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1402.………., el-İlelu’l-Mutenâhiyye fi’l-Ehâdisi’l-Vâhiyye, I-II, thk. Halil el-Mays, Beyrut, 1403.İbnu’l-Esîr, İzu’d-Dîn Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed el-Cezerî, Usdu’l-Ğâbe fî Ma’rifeti’s-Sahâbe, I-VI, thk. Ali

Muhammed Muavvid ve Adil Ahmed Abdulmevcud, Daru’l-Kutubi’l-İmiyye, Beyrut, tsz.İbnu’l-Kattân, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammmed el-Fâsî, Beyanu’l-Vehm ve’l-îhâm el-Vakiayn fî Kitabi’l-Ahkâm,

I-VI, thk. Huseyin Ayt Said, Dar Taybe, Riyad, 1997.İbnu’l-Keyyâl, Ebu’l-Berekât Muhammed b. Ahmed, el-Kevâkibu’n-Neyyirât fî Ma’rifeti Men İhtalata mine’r-Ruv-

vâti’s-Sikât, thk. Abdulkayyum Abdu’r-Rabbi’n-Nebî, Mekke, 1999.İbnu’l-Mulakkin, Ömer b. Ali b. Ahmed, el-Bedru’l-Munîr fî Tahrici’l-Ehâdîs ve’l-Asâri’l-Vaki’a fi’ş-Şerhi’l-Kebîr,

I-X, thk. Mustafa Ebu’l-Gayt, Abdullah b. Suleyman, Yasir b. Kemal, Riyad, 2004.………., el-Mukni’ fî Ulumi’l-Hadîs, thk. Abdullah b. Yusuf, Suud-i Arabistan, 1413.İbnu’s-Salâh, Ebû Amr, Ulumu’l-Hadis, thk. Nurettin Itr, Daru’l-Fikr, Dimaşk, 1986.………., Sıyânetu Sahîhi Muslim mine’l-İhlal ve’l-Galat ve Himâyetuhu mine’l-İskât ve’s-Sakat, thk. Muvaffik b.

Abdullah b. Abdulkadir, Daru’l-Garbi’l-İslamî, Beyrut, 1984. el-İclî, Ebu’l-Hasan Ahmed b. Abdullah b. Salih, Ma’rifetu’s-Sikât, I-II, thk. Abdulâlim Abdulazim el-Bestevî,

Medine, 1985.el-İsfahânî, er-Ragıb el-İsfahânî, Mufredâtu Elfâzi’l-Kur’ân, thk. Safvân Adnan Davudi, Dimaşk, 1998.el-İsfahânî, Ebû Nuaym, Marifetu’s-Sahâbe, thk. Adil b. Yusuf el-Azâzî, Daru’l-Vatan, Riyad, 1998.………., Hilyetu’l-Evliyâ ve Tabakâtu’l-Asfiyâ, I-X, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1409.Kâdı Iyâd, İbn Mûsâ el-Yahsubî, eş-Şifâ bi Ta’rifi Hukûki’l-Mustafâ, Beyrut, 1995.Kandemir, Yaşar, “el-Kemâl”, DİA, XXV, 222-224.Kaplan Doğan, “Ehl-İ Beyt’in Gizli İlmi: Hz. Ali’ye Nispet Edilen Kitâb-ı Ali (Sahîfe-Câmia), Cefr ve Mushaf-ı

Fâtıma Hakkında Bir İnceleme”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fak. Dergisi, 30/Güz 2010, ss. 75-92.el-Karadavî, Yusuf, Sünneti Anlamada Yöntem, Çev. Bünyamin Erul, İstanbul, 1993.el-Kâsımî, Muhammed Cemaluddin, Kavâidu’t-Tahdîs, thk. Muhammed Behçet el-Baytar, Beyrut, 1993.Katib Çelebi, Keşfu’z-Zunûn an Esami’l-Kutub ve’l-Funun, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1971.el-Kettânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ca’fer, Nazmu’l-Mutenâsir mine’l-Hadîsi’l-Mütevâtir, Kahire, tsz.Kırbaşoğlu, M. Hayri, İslam Düşüncesinde Sünnet, Ankara Okulu yay,. Ankara, 2011.………., İslam Düşüncesinde Hadis Metodolojisi, Ankara Okulu Yay., Ankara, 2006. ………., Alternatif Hadis Metodolojisi, Kitâbiyât Yay., Ankara, 2002.Koçyiğit, Talat, Hadis Istılahları, A.Ü.İ.F. Yay., Ankara, 1985.………., Hadis Tarihi, A.Ü.İ.F. Yay., Ankara, 1988.Konyar, Mesut, Risale-i Nur’dan Hadis Üzerine Metodolojik Bir Yaklaşım, www.zehra.com.tr (e-kitap).Köse, Saffet, “İbn Vehb”, DİA, XX, 441-442.Kuleynî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Ya’kûb b. İshâk, el-Usûlu’l-Kâfî, Tahran, 1385.Kurt, Ali Vasfi, Endülüs’de Hadis ve İbn Arabî, İnsan Yay., İstanbul, 1998.el-Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed, el-Câmi’u li Ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Ahmed el-Berdunî ve İbra-

him Atfîş, Kahire, 1964.Küçük, Raşit, “İsnad”, DİA, XXIII, 154-159.el-Leknevî, Abdulhayy, el-Âsâru’l-Merfû’a fi’l-Ahbâri’l-Mevdû’a, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1984, s. 21………., et-Ta’lîku’l-Mumecced alâ Muvatta’i Muhammed, Dâru’l- ç, Dimaşk, 2005.el-Mahallî, Celalu’d-Din, Şerhu Metni Cemi’l-Cevami li’s-Subkî, I-II, Mısır, 1937.el-Mazherî, Muhammed Senâullah Pânîpetî, et-Tefsîru’l-Mazherî, Mektebetu’r-Ruşdiyye, Pakistan, 1412.

29


Mevdudi, Ebul Alâ, Tarih Boyunca Tevhid Mücadelesi ve Hz. Peygamber, I-II, Çev. N. Ahmed Asrar, Pınar Yay. Ankara, 1983.

el-Mubarekfûrî, Tuhfetu’l-Ahvezî Şerhu Câmi’i’t-Tirmizî, I-X, Daru’l-Fikr, Beyrut, tsz.el-Munâvî, Muhammed Abdurrauf, el-Yevâkît ve’d-Durer Şerhu Şerhi Nuhbeti’l-Fiker, I-II, thk. Rabi’ b. Muham-

med es-Suudî, Riyad, tsz.el-Munzirî, et-Tergîb ve’t-Terhîb, I-IV, thk. İbrahim Şemsuddin, Beyrut, 1417.Muslim, Ebu’l-Huseyn b. el-Haccac b. Muslim el-Kuşeyri, Sahîhu Müslim, I-III, Çağrı Yay. İstanbul, 1992. (M.

Fuad Abdulbaki’nin tahkikli baskısından tıpkıbasım).………., Kitabu’t-Temyîz, thk Mustafâ el-A’zamî, Riyad, 1982.Müfîd, Ebû Abdillah Muhammed b. Muhammed b. Nu’mân el-’Akberî el-Bağdâdî, el-İrşâd fî Ma’rifeti Hucecillâhi

ale’l-İbâd, Beyrut, 1993.en-Nevevî, Ebû Zekeriya Yahya b. Şeref, Şerhu Müslim, I-XVIII, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, Beyrut, 1972.en-Nisâbûrî, Hâkim Ebû Abdillah, el-Müstedrak ala’s-Sahîhayn ve bi zeylihi et-Telhîs li’l-Hâfız ez-Zehebî, thk. Yu-

suf Abdurrahman el-Mar’aşlî, Daru’l-Ma’rife, Beyrut, tsz.Nursî, Bedîüzzaman Said, Muhakemat, Tenvir neş. İstanbul, 1988. ………., Mektubât, Zehra Yay. İstanbul, 1998.………., Sözler, Tenvir neş. İstanbul, 1988, Zehra Yay. İstanbul, 2011. ………., Lem’alar, Tenvir neş. İstanbul, 1990, Zehra yay, İstanbul, 2011.………., Şualar, Zehra Yay. İstanbul, 22011.………., Lemeat, (İçtimaî Dersler içinde), İstanbul, 2006.………., Sunuhat, (İçtimaî Dersler içinde), İstanbul, 2006.………., Tuluat, (İçtimaî Dersler içinde), İstanbul, 2006.………., Hutbe-i Şamiye, (İçtimaî Dersler içinde), İstanbul, 2006.………., İşaratu’l-İ’câz, Zehra Yay. İstanbul, 2011.………., Sikke-i Tasdik-i Gaybî, Zehra Yay. İstanbul, 2011.………., Müdafaalar, Zehra Yay. İstanbul, 2011.………., İşarat, (İçtimaî Dersler içinde), İstanbul, 2006.………., Risale-i Nur Müellifi Bedîüzzaman Said Nursî Tarihçe-i Hayatı, Zehra Yay. İstanbul, 2004.Okiç, Mehmet Tayyib, Bazı Hadis Meseleleri Üzerinde Tetkikler, A.Ü.İ.F. Yay. İstanbul, 1959.Özsoy, Ömer, Sünnetullah Bir Kur’ân İfadesinin Kavramlaşması, Fecr Yay. Ankara, 1994.Öztürk, Mustafa, Kur’ân ve Aşırı Yorum, Kitâbiyât, Ankara, 2003.Polat, Salahattin, Hadis Araştırmaları, İnsan Yay. İstanbul, 1997.er-Râzî, Fahruddin, Esâsu’t-Takdîs, Kahire, 1986.………., et-Tefsîru’l-Kebîr, I-XXXII, Beyrut, 1981, XI, 150.er-Râzî, Zeynuddin Ebû Abdullah Muhammed b. Ebû Bekr, Tefsîru Garîbi’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Hüseyin Elma-

lı, Ankara, 1997.Rıza, Muhammed Reşit, Tefsîru’l-Menâr, I-XII, Mısır, 1990.es-Sâ’âtî, Ahmed Abdurrahman el-Bennâ, Fethu’r-Rebbânî li Tertîbi Müsnedi Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî, Dâru

İhyai’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, tsz.Saffâr, Muhammed b. Hasan b. Ferrûh, Besâiru’d-Derecât el-Kubrâ fî Fadâili Âl-i Muhammed, Kum, 1374.Sağman, Ali Rıza, İslâm Tarihinde Rahip Bahirâ Meselesi, İstanbul, 1959.Sakallı, Talat, “Sünnet’in Bağlayıcılık Açısından Taksimi”, S.D.Ü. İlahiyat Fak. D., sayı 2, 1995, s. 39-102.es-Salih, Subhi, Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, çev. M. Yaşar Kandemir, DİB Yay., Ankara, 1986.es-San’ânî, Ebû İbrahim Muhammed b. İsmail el-Emîr, Tavdîhu’l-Efkâr li Ma’âni Tenkîhi’l-Enzâr, I-II, thk. Ebû

Abdurrahman Salah b. Muhammed b. Avîda, Beyrut, 1997.Seccâdî, Seyyid Cafer, Tasavvuf ve İrfan Sözlüğü, Ensar neş. İstanbul, 2007.es-Sehavî, Muhammed b. Abdurrahman, el-Makasidu’l-Hasene fî Beyâni Kesirin mine’l-Ehadîsi’l-Muştehire

ale’l-Elsine, thk. Abdullah Muhammed es-Sıddîk, Beyrut, 1979.………., Fethu’l-Muğîs Şerhu Elfiyeti’l-Hadîs, I-III, thk. Salâh Muhammed Avida, Beyrut, 1996.

30


es-Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed, Usûlu’s-Serahsi, I-II, Beyrut, 1973.Sezgin, M. Fuad, Buhari’nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar, Kitabiyat, Ankara, 2000.es-Suyûtî, Tedrîbu’r-Râvî fî Şerh-i Takrîbi’n-Nevevî, thk. Ahmed Ömer Haşim, Beyrut, 1993.eş-Şafiî, Muhammed b. İdris, er-Risâle, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Beyrut, 1940.eş-Şâmî, Muhammed b. Yusuf es-Sâlihî, Subulu’l-Hudâ ve’r-Reşâd fî Sîreti Hayri’l-İbâd, I-XII, thk. Mustafa Ab-

dulvahit, Kahire, 1995.eş-Şâtıbî, İbrahim b. Mûsâ, el-Muvâfakât, I-VI, thk. Ebû Ubeyde Meşhur b. Hasan, Dâru İbn Affân, Suud-i Ara-

bistan, 1997.eş-Şerîf, Abdullah b. Abdirrahman, Hucciyyetu Haberi’l-Âhâd fi’l-Akâidi ve’l- Ahkâm, Medine, tsz. eş-Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, el-Fevaidu’l-Mecmu’a fi’l-Ehadisi’l-Mevdu’a, thk. Abdurrahman

Yahya el-Muallimî, Beyrut, 1407.………., İrşadu’l-Fuhul ilâ Tahkîki’l-Hakk min İlmi’l-Usûl, Beyrut, tsz.Şiblî, Mevlânâ Numânî, Son Peygamber Hz. Muhammed, Çev. Yusuf Karaca, İz Yay. İstanbul, 2002.et-Taberanî, Ebu’l-Kasım Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemu’l-Kebîr, I-XXV, thk. Hamdi Abdulmecid es-Selefî,

Kahire, tsz.………., el-Mu’cemu’l-Avsat, I-X, Kahire, 1415.et-Taberî, Muhammed b. Cerir, Camiu’l-Beyân fî Te’vîli’l-Kur’ân, I-XXIV, thk. A. Muhammed Şakir, Kahire, tsz.Tabersî, Ahmed b. Ali b. Ebi Tâlib, el-İhticâc, thk. Seyyid Muhammed Bâkır el-Musevî, Meşhed, 1981. et-Tahhân, Mahmut, Teysîru Mustalahi’l-Hadîs, Riyad, 1996.Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, Sunen, I-V, Çağrı Yay. İstanbul, 1992. (A. Muhammed Şakir, M. Fuad Abdul-

bâki ve İbrahim Atve Avd’ın tahkik ettikleri Mısır, 1937 baskısından tıpkıbasım).Toprak, Mehmet Sait, Talmud ve Hadîs, Kabalcı Yay. İstanbul, 2012.Uludağ, Sülyman, “Keşf ”, DİA, XXV, 315-317.Uysal, Muhittin, Tasavvuf Kültüründe Hadis, Yediveren Yay. Konya, 2001.Yatkın, Nihat, Hadisin Mana ile Rivayeti ve Neticeleri, (basılmamış yüksek lisans tezi) Erzurum, 1992.Yavuz, Yusuf Şevki, “Haber”, DİA, XIV,346-349.………., “Haber-i Vâhid”, DİA, XIV, 353-354.Yazçiçek, Ramazan, “Bilgi Değeri Açısından Cefr ve Ebced –Harfler ve Rakamlar Metafiziği”, Milel Nihal Dergisi,

2/1, 75-114, Aralık 2004.Yıldırım, Enbiya, Hadis Problemleri, Rağbet Yay. İstanbul, 2001.………., “Hz. Mûsâ’nın Ölüm Meleğini Tokatlaması”, C. Ü. İ. F. D., XIII/2, 2009, ss. 21-37.Yıldırım, Ahmet, Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları, TDV Yay. Ankara, 2000.Yurdagür, Metin, “Cefr”, DİA, VII, 215-218.Yücel, Ahmet, Başlangıctan Günümüze Hadis Usûlü, İFAV Yay. İstanbul, 2009.ez-Zehebî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz, Mîzânu’l-İ’tidâl fî Nakdi’r-Ricâl, thk. Ali

Muhammed en-Neccâr, Daru’l-Ma’rife, Beyrut, tsz. ………., Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ, thk. Şuayb el-Arnavut ve M. Nuaym el-Arkasusî, Beyrut, 1413.………., el-Muğnî fi’d-Du’afâ, thk. Nurettin Itr, Katar, 1987.………., Tarihu’l-İslam ve Vefeyâtu’l-Meşâhîr ve’l-A’lâm, thk. Beşşâr Avvâd Maruf, Daru’l-Garbi’l-İslâmî, 2003.………., Tezkiretu’l-Huffâz, I-IV, Beyrut, 1998.Zehebî, Muhammed Huseyin, el-İsrâîliyyât fi’t-Tefsîri ve’l-Hadîs, Dimaşk, 1985 (Türkçesi: Tefsir ve Hadiste İsrâî-

liyyât, çev. Enbiya Yıldırım, Rağbet Yay. İstanbul, 2007).ez-Zerkeşî, Bedruddin, et-Tezkire fi’l-Ehâdisi’l-Muştehire, thk. Mustafa Abdulkadir Ata, Beyrut, 1986.………., el-İcâbe li İrâdi Mâ’stedrekthu’A’işe ’ala’s-Sahâbe, thk. Saîd el-Afgani, el-Mektebetü’l-İslamî, Beyrut, 1985.

(Türkçesi, Hz. Aişe’nin Sahâbeye Yönelttiği Eleştiriler, çev. Bünyamin Erul, Kitabiyat, Ankara, 2000).………., en-Nuketu alâ Mukaddimeti İbni’s-Salâh, I-II, thk. Zeynulabidin b. Muhammed, Riyad, 1998.

31


Nurdan Mendeş

SİYER-TEFSİR İLİŞKİSİ-İbn Hişâm ve es-Sîretü’n-Nebeviyye Örneği-


Eser AdıSiyer-Tefsir İlişkisi

-İbn Hişâm ve es-Sîretü’n-Nebeviyye Örneği-

YazarDr. Nurdan Mendeş

EditörProf. Dr. Alican Dağdeviren





1. Baskı: Kasım 2020

ISBN: 978-605-7689-63-4


Sertifika No: 22574www.siyerkitap.com | satİ[email protected]

32


KAYNAKLAR

Kitaplar

ABBÂS, Fazl Hasan (ö. 1432/2011), İtkânu’l-burhân fî ulûmi’l-Kur’ân, Ürdün: Dârü’n-nefâis, 1430/2010.ABDÜRREZZÂK es-SAN‘ÂNÎ, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi‘ es-San‘ânî el-Himyerî (ö. 211/826-

27), Tefsîru Abdirrezzak, tahk. Mahmûd Muhammed Abduh, 1. Basım, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1419/1998.

AHMED b. HANBEL, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî (ö. 241/855) el-Müsned, danış. Semir Tâhâ el-Meczûb, haz. Muhammed Selim İbrâhim Semârâ, Ali Naif el-Bikâî, Ali Hasen et-Tavîl, Semir Hüseyn Ğâvî, 1. Basım, Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1413/1993.

ALBAYRAK, Halis, “Vahiy Gerçeği”, Kutlu Doğum Haftası, TDV Yay., 12-17 Ekim 1989, ss. 107-127.el-ÂLÛSÎ, Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh el-Hüseynî (ö. 1270/1854), Rûhu’l-me‘ânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-azîm

ve’s-seb‘i’l-mesânî, tahk. Ali Abdülbâri Atiyye, 1. Basım, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415/1994.ARSLAN, Ahmet Turan, İmam Birgivî Hayatı ve Eserleri ve Arapça Tedrisatındaki Yeri, İstanbul: Seha Neşriyat,

1992.AYDEMİR, Abdullah, Ebussuûd Efendi ve Tefsirdeki Metodu, Ankara: DİB Yay., 1993. AYDIN, Mehmet Zeki, Din Öğretiminde Yöntemler, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2009.AYDINLI, Abdullah, “Merfû”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2004, XXIX, 180-181.AYDINLI, Abdullah, “Mevkuf ”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2004, XXIX, 437-438. el-AYNÎ, Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Mûsâ (ö. 855/1451), Umdetü’l-kârî fî şerhi sahî-

hi’l-Buhârî, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, t.y.el-A‘ZAMİ, Muhammed Mustafa (ö. 1439/2017), Vahyedilişinden Derlenişine Kur’an Tarihi, terc. Ömer Türker,

Fatih Serenli, İstanbul: İz Yayıncılık, 2006. BAYRAKTAR, M. Faruk, İslâm Eğitiminde Öğretmen-Öğrenci Münasebetleri, İstanbul: MÜ İlahiyat Fak. Vakfı

Yay., 1989.el-BEĞAVÎ, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ (ö. 516/1122), Me‘â-

limü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân, tahk. Abdürrezzâk el-Mehdî, 1. Basım, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1420/1999.

el-BEYHAKÎ, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali (ö. 458/1066), Delâilü’n-nübüvve ve ma‘rifetü ahvâli sâhi-bi’ş-şerî‘a, tahk. Abdülmu‘ti Kal‘acî, 1. Basım, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1408/1988.

el-BEYHAKÎ, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali (ö. 458/1066), Şuabü’l-îman, tahk. Abdülalî Abdülhumeyd Hâmid, 1. Basım, Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 1423/2003.

el-BEYHAKÎ, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali (ö. 458/1066), es-Sünenü’l-Kübrâ, tahk. Muhammed Ab-dülkâdir Atâ, 3. Basım, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1424/2003.

el-BEYZÂVÎ, Nâsiruddîn Ebû Saîd Abdullâh b. Ömer b. Muhammed (ö. 685/1286), Envâru’t-tenzîl ve es-râru’t-te’vîl, tahk. Muhammed Abdurrahmân Mar‘aşlî, 1. Basım, Beyrut: Dâru ihyai’t-türâsi’l-arabî, 1418/1997.

el-BİKÂÎ, İbrâhim b. Ömer b. Hasen er-Ribât (ö. 885/1480), Nazmü’d-dürer fî tenâsübi’l-ây ve’s-süver, Kahire: Dârü’l-kitâbi’l-İslâmî, t.y.

BİRIŞIK, Abdülhamit, “Kur’ân”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2002, XXVI, 383-388.BİRIŞIK, Abdülhamit, “Ulûmü’l-Kur’ân”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2012, XLII, 132-135.BİRIŞIK, Abdülhamit, MUHAMMED, Hüseyin Abdülhâdî, “Mübhemâtü’l-Kur’ân”, DİA, I-XLIV, İstanbul:

TDV Yay., 2006, XXXI, 437-439.BOZKURT, Nahide, “Me’mûn”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2004, XXIX, 101-104.BOZKURT, Nahide, “Hârûnürreşîd”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1997, XVI, 258-261.BOZKURT, Nebi, “Kıyafet”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2002, XXV, 508-510.BROCKELMANN, Carl (ö. 1375/1956), Geschichte der Arabischen Litteratür (Târîhu’l-edebi’l-Arabî), terc. Ab-

dülhalîm en-Neccâr, 5. Basım, Beyrut: Dârü’l-ma‘rife, 1983.

33


BROCKELMANN, Carl (ö. 1375/1956), “İbn Hişâm”, İA, I-XIII, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1988, V/II, 754.

BULUT, Halil İbrahim, “Mûcize”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2005, XXX, 350-352.el-BUHÂRÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil b. İbrâhim (ö. 256/869), Sahîhu’l-Buhârî, tahk. Muhammed

Fuâd Abdülbâki, İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, 1315/1897.el-CÂHİZ, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb el-Kinânî (ö. 255/869), et-Tâc fî ahlâki’l-mülûk, tahk. Ahmed

Zeki Paşa, 1. Basım, Kahire: el-Matbaatü’l-emiriyye, 1332/1914.CERRAHOĞLU, İsmâil, “Garîbü’l-Kur’ân”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1996, XIII, 379-380.CERRAHOĞLU, İsmâil, Tefsir Tarihi, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., 1988.CERRAHOĞLU, İsmâil, Tefsir Usûlü, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., 1976.el-CESSÂS, Ebû Bekr Ahmed b. Ali er-Râzî (ö. 370/981), Ahkâmu’l-Kur’ân, tahk. Muhammed Sadık el-Kam-

hâvî, Beyrut: Dâru ihyaî’t-türâsi’l-Arabî, 1405/1985.CEVDET, Ahmet, Kısas-ı enbiyâ ve tevârih-i hulefâ, İstanbul: Bedir Yayınevi, 1977.el-CEVHERÎ, Ebû Nasr İsmâil b. Hammâd (ö. 400/1009’dan önce), es-Sıhâh tâcu’l-luğah ve sıhâhu’l-Arabiyyeh,

Beyrut: Dârü’l-ilm li’l-melâyîn, 1987.CLOT, Andre (ö. 1423/2002), Harun Reşid ve Abbâsîler Dönemi, Fransızcadan terc. Nedim Demirtaş, İstanbul:

Tarih Vakfı Yurt Yay., 2007.el-CÜRCÂNÎ, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Ali es-Seyyid eş-Şerîf (ö. 816/1413), Kitâbu’t-ta‘rifât, tahk.

Hey’et, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1403/1983.ÇETİN, Abdurrahman, Kur’ân-ı Kerim Tarihi, İstanbul: Dergâh Yay., 1. Basım, 1982.ÇETİN, Abdurrahman, “Nesih”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2006, XXXII, 579-581. ÇETİN, Nihad M., “Arap”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1991, III, 276-309.DAĞDEVİREN, Alican, Kur’ân’da Sorular ve Cevaplar, İzmir: Yeni Akademi Yay., 2006.ed-DÂRİMÎ, Ebû Muhammed Abdullâh b. Abdirrahmân b. el-Fazl (ö. 255/869), Sünenü’d-Dârimî, tahk. Hüseyn

Süleym Esed ed-Dârânî, Suudi Arabistan: Dârü’l-muğnî, 1. Basım, 1412/2000.DEMİRCİ, Muhsin, “Esbâb-ı Nüzûl”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1995, XI, 360-362.DEMİRCİ, Muhsin, Tefsir Tarihi, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay., 4. Basım, 2008.ed-DERVİŞ, Muhyiddin b. Ahmed Mustafa, İ‘râbü’l-Kur’ân ve beyânuhû, Suriye: Dârü’l-irşâd li’ş-şuûni’l-câmiâ,

1410/1989. DOĞRUL, Ömer Rıza (ö. 1371/1952), Tanrı Buyruğu, İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi, 1947.EBÛ BEKR B. EBÎ ŞEYBE, Abdullâh b. Muhammed b. İbrâhim, (ö. 235/849), el-Kitâbü’l-musannef fi’l-ehâdîsi

ve’l-âsâr, tahk. Kemâl Yûsuf el-Hût, 1. Basım, Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 1409/1988.EBÛ DÂVÛD, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî (ö. 275/889), es-Sünen, tahk. Muhammed Muh-

yiddîn Abdülhamît, İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, t.y.EBÛ HAYYÂN, Muhammed b. Yûsuf b. Ali el-Endelüsî (ö. 745/1344), el-Bahru’l-muhît, tahk. Sıtkı Muhammed

Cemîl, Beyrut: Dârü’l-fikr, 1420/1999.EBÛ UBEYD, el-Kâsım b. Sellâm b. Miskîn el-Herevî (ö. 224/838), Garîbü’l-hadîs, tahk. Muhammed Abdül-

muîd Hân, 1. Basım, Haydarâbâd: Matbaatu dâireti’l-meârifi’l-Osmâniyye, 1384/1964. EBÛ UBEYD, el-Kâsım b. Sellâm b. Miskîn el-Herevî (ö. 224/838), en-Nâsih ve’l-mensûh fi’l-Kur’âni’l-azîz vemâ

fîhi mine’l-ferâizi ve’s-sünen, tahk. Muhammed b. Sâlih el-Müdeyfir, Riyad: Mektebetü’r-rüşd/şirke-tü’r-Riyad, 1418/1997.

EBÛ UBEYDE, Ma‘mer b. el-Müsennâ et-Teymî el-Basrî (ö. 209/824 [?]), Mecâzü’l-Kur’ân, tahk. Mehmed Fuat Sezgin, Kahire: Mektebetü’l-hancî, 1381/1961.

EBÛ ZEHRA, Muhammed b. Ahmed b. Mustafâ (ö. 1394/1974), İslâm’da Siyasî, İtikâdî ve Fıkhî Mezhepler Tari-hi, terc. Sıbğatullah Kaya, İstanbul: Şura Yay., 1996.

EBÛ ZEHRA, Muhammed b. Ahmed b. Mustafâ (ö. 1394/1974), el-Mu‘cizetü’l-kübrâ, y.y.: Dârü’l-fikri’l-Arabî, t.y.

EBÜSSUÛD EFENDİ, el-İmâdî Muhammed b. Muhammed b. Mustafa (ö. 982/1574), İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâye’l-Kitâbi’l-Kerîm, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, t.y.

ERGÜN, Mustafa, ÖZDAŞ, Ali, Öğretim İlke ve Yöntemleri, İstanbul: 1997 (Türkiye Sanal Eğitim Bilimleri Kü-tüphanesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi).

34


ELMALI, Hüseyin, ARSLAN, Şükrü, “Garîb”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1996, XIII, 374-375.el-ENBÂRÎ, Ebü’l-Berekât Kemâlüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. Ubeydillâh (ö. 577/1181), Nüzhetü’l-e-

libbâ fî tabakâti’l-üdebâ, tahk. İbrâhim es-Sâmirâî, Ürdün: Mektebetü’l-menâr, 1405/1995.ERÜNSAL, İsmâil E., “Kütüphane”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2003, XXVII, 11. el-EZHERÎ, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed b. Ezher el-Herevî (ö. 370/980), Tehzîbü’l-luğa, tahk. Muham-

med Ivaz Mür‘ib, 1. Basım, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 2001.FAYDA, Mustafa, “İbn Hişâm”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1999, XX, 71-73.FEHMİ, Abdurrahmân (ö. 1322/1904), Medresetü’l-Arab, İstanbul: Matbaatü Ebi’z-Ziyâ, 1304/1886.FERRUH, Ömer (ö. 1987/1408), Târîhu edebi’l-Arabî (el-Asru’l-Abbâsî), Beyrut: Dârü’l-ilim, 6. Basım, t.y.el-FÎRÛZÂBÂDÎ, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kûb b. Muhammed (ö. 817/1415), el-Kâmûsü’l-

muhît, tahk. Mektebü tahkiki’t-türâs-Muhammed Nuaym el-Arkasûsî, 8. Basım, Beyrut: Müessese-tü’r-risâle, 1426/2005.

GÖKALP, Yusuf, “Zeydiyye”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2013, XLIV, 328-331.GÜLŞEN, Ekrem, “Kurtubî Tefsirinde Esbâb-ı Nüzûl”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Sakarya Üniversitesi Sos-

yal Bilimler Enstitüsü, 2002. GÜMÜŞ, Sadreddin, Kur’ân Tefsîrinin Kaynakları, İstanbul: Kayıhan Yay., 1990.GÜNDÜZ, Şinasi, “Maniheizm”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2003, XXVII, 575-577.el-HÂKİM en-NÎSÂBÛRÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh (ö. 405/1014), el-Müstedrek ale’s-sahihayni

fi’l-hadîs, Telhis: Şemsüddin Ebû Abdillâh, Muhammed b. Ahmed ez-Zehebî, Haydarâbâd: Dârü’l-kütü-bi’l-ilmiyye, 1334-1346/1915-1927.

HASAN, H. İbrâhim (ö. 1387/1968), İslâm Tarihi, İstanbul: Kayıhan Yay., 1985.HATÎB el-BAĞDÂDÎ, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit (ö. 463/1071), el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye, tahk. Ebû Abdillâh

es-Surkî, İbrâhim Hamdî el-Medenî, Medine-i Münevvere: el-Mektebetü’l-ilmiyye, t.y. el-HATTÂBÎ, Ebû Süleymân Hamd (Ahmed) b. Muhammed b. İbrâhim el-Büstî (ö. 388/998), Beyânü i‘câ-

zi’l-Kur’ân, tahk. Muhammed Halefullah Ahmed ve Muhammed Zağlûl Sellâm, 3. Basım, Mısır: Dâ-rü’l-meârif, 1976.

HOLT, Peter Malcolm, SWYNFORD, Ann Katherine, LEWIS, Bernard, İslâm Tarihi Kültür ve Medeniyeti, terc. Hamdi Aktaş, İrfan Pamuk, Kürşat Demirci, Salih Şimşek, Kemal Kahraman, Kasım Turhan, Turan Koç, Ufuk Uyan, İlhan Kutluer, Hulusi Yavuz, Mehmet Maksudoğlu, Yûsuf Yazar, Yaşar Nuri Öztürk, Hürrem Yılmaz, İstanbul: Hikmet Yay., 1988.

HODGSON, Marshall G.S. (ö. 1388/1968), İslâm’ın Serüveni Bir Dünya Medeniyetinde Bilinç ve Tarih, İstanbul: İz Yayıncılık, 1993.

ITR, Nûreddîn, “Dâvûd ez- Zâhirî”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1994, IX, 49-50.IZUTSU, Toshihiko (ö. 1413/1993), Kur’ân’da Allah ve İnsan, terc. Süleyman Ateş, Ankara: Ankara Üniversitesi

Basımevi, 1975.İBN ABBÂS, Ebü’l-Abbâs Abdullâh b. el-Abbâs b. Abdilmuttalib el-Kureşî (ö. 68/687-88), Tenvîrü’l-mikbâs min tefsîri

İbn Abbâs, derl. Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kûb b. Muhammed el-Fîrûzâbâdî, Lübnan: Dâ-rü’l-kütübi’l-ilmiyye, t.y.

İBN ABDİ’L-BERR, Ebû Amr Yûsuf b. Abdillâh b Muhammed (ö. 463/1071), Câmi‘u beyâni’l-ilm ve fadlih, tahk. Ebi’l-Eşbal ez-Züheyrî, Suudi Arabistan: Dâru İbni’l-Cevzî, 1414/1994.

İBN ÂBİDÎN, Muhammed Emîn b. Ömer el-Hüseynî ed-Dımeşkî (ö. 1252/1836), Reddü’l-muhtâr ale’d-dür-ri’l-muhtâr, terc. Ahmed Davudoğlu, Şamil Yayınevi, İstanbul, 1983.

İBN ÂDİL, Ebû Hafs Ömer b. Ali ed-Dımeşkî el-Hanbelî (ö. 880/1475), el-Lübâb fî ulûmi’l-kitâb, tahk. Âdil Ah-med Abdülmevcûd, Ali Muhammed Muavviz, Beyrut: Dârü’l-ilmiyye, 1419/1997.

İBN ÂŞÛR, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tûnisî (ö. 1393/1973), et-Tahrîr ve’t-tenvîr, Tunus: ed-Dârü’t-Tûnusiyye li’n-neşr, 1984.

İBN ATIYYE, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib b. Abdirrahmân el-Muhâribî el-Gırnâtî el-Endelüsî, (ö. 541/1147), el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-azîz, tahk. Abdüsselâm Abdüşşâfî Muhammed, 1. Ba-sım, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1422/2001.

İBN EBÎ HÂTİM, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî (ö. 327/938), Tefsîrü’l-Kur’â-ni’l-azîm, tahk. Es‘ad Muhammed et-Tayyîb, Suudi Arabistan: Mektebetü nizâr Mustafa el-Bâz, 1419/1998.

35


İBN HACER el-ASKALÂNÎ, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalânî (ö. 852/1449), Fethu’l-bârî bi şerhi sahîhi’l-Buhârî, tahk. Beyrut: Dârü’l-ma‘rife, 1379/1959.

İBN HACER el-HEYTEMÎ, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Muhammed el-Heytemî es-Sa‘dî (ö. 974/1567), el-Hayrâtu’l-hisân, Beyrut: Dârü’l-erkâm, t.y.

İBN HALLİKÂN, Şemsüddîn Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim (ö. 681/1282), Vefeyâtü’l-a‘yân ve enbâ’ü eb-nâ’i’z-zemân, tahk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd, Kahire: Mektebetü’n-nahdati’l-Mısriyye, t.y.

İBN HAZM, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî el-Kurtubî (ö. 456/1064), en-Nâsih ve’l-mensûh fi’l-Kur’âni’l-Kerîm, tahk. Abdülgaffâr Süleyman el- Bündârî, 1. Basım, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1406/1986.

İBN HİŞÂM, Ebû Muhammed Cemâlüddin Abdülmelîk (ö. 218/833), es-Sîretü’n-nebeviyye, tahk. Mustafa es-Sekâ, İbrâhim el-Ebyârî, Abdülhafîz eş-Şelebî, 5. Basım, Beyrut: Dârü’l-ma‘rife, 1427/ 2006.

İBN HİŞÂM, Ebû Muhammed Cemâlüddin Abdülmelîk (ö. 218/833), es-Sîretü’n-nebeviyye, tahk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd, Beyrut: Dârü’l-fikr, 1356/1934.

İBN HUZEYME, Ebû Bekr Muhammed b. İshâk b. Huzeyme es-Sülemî en-Nîsâbûrî (ö. 311/924), Sahîh, tahk. Muhammed Mustafa el-A‘zamî, Beyrut: Mektebü’l-İslâmî, 1395/1975.

İBN İSHÂK, Ebû Abdillâh Muhammed b. İshâk b. Yesâr b. Hıyâr el-Muttalibî el-Kureşî el-Medenî (ö. 151/768), Sîretü İbn İshâk (Kitâbü’s-siyer ve’l-meğâzî), tahk. Süheyl Zekkâr, 1. Basım, Beyrut: Dârü’l-fikr, 1398/1978.

İBN KESÎR, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmâil b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr (ö. 774/1373), Tefsîrü’l-Kur’âni’l-azîm, tahk. Sâmî b. Muhammed Sellâme, Riyad: Dâru taybe, 1420/1999.

İBN KESÎR, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmâil b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr (ö. 774/1373), es-Sîretü’n-nebeviyye, tahk. Mustafa Abdülvâhid, Beyrut: Dârü’l-ma‘rife, 1395/1976.

İBN KESÎR, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmâil b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr (ö. 774/1373), el-Bidâye ve’n-nihâye, tahk. Ali Şîrî, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsî’l-Arabî, 1407/1988.

İBN KUTEYBE, Ebû Muhammed Abdullâh b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî (ö. 276/889), Garîbü’l-Kur’ân, tahk. Saîd el-Lihâm, y.y., t.y.

İBN MÂCE, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî (ö. 273/887), es-Sünen, tahk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, t.y.

İBN MANZÛR, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî er-Rüveyfiî (ö. 711/1311), Lisânu’l-Arab, 3. Basım, Beyrut: Dâru sâdir, 1414/1993.

İBN SA‘D, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Hâşimî (ö. 230/845), et-Tabakâtü’l-kübrâ, tahk. İhsan Abbas, 1. Basım, Beyrut: Dâru sâdir, 1968.

İBN TEYMİYYE, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm b. Mecdiddîn Abdisselâm el-Harrânî, (ö. 728/1328), Mukaddime fî usûli’t-tefsir, Beyrut: Dârü’l-mektebeti’l-hayâh, 1490/1980.

İBN TEYMİYYE, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm b. Mecdiddîn Abdisselâm el-Harrânî, (ö. 728/1328), Mecmû‘u’l-fetâvâ, tahk. Abdurrahmân b. Muhammed b. Kâsım, Suudi Arabistan: Mec-me‘u’l-melek, 1416/1995.

İBN USFÛR, Ebü’l-Hasen Ali b. Mü’min b. Muhammed el-Hadramî el-İşbîlî en-Nahvî (ö. 669/1271), el-Mukar-rib fi’n-nahv, tahk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Ali Muhammed Muavviz, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiy-ye, 1418/1998.

İBNÜ’L-CEVZÎ, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed el-Bağdâdî (ö. 597/1201), Nevâ-sihu’l-Kur’ân (Nâsihu’l-Kur’ân ve mensûhuhû), tahk. Ebû Abdillâh el-Âmilî es-Selefî ed-Dânî b. Münîr, 1. Basım, Beyrut: Şirketü ebnâi Şerifi’l-Ensârî, 1422/2001.

İBNÜ’L-ESÎR, Ebü’s-Seâdât Mecdüddîn el-Mübârek b. Esîriddîn Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Ce-zerî (ö. 606/1210), en-Nihâye fî ğarîbi’l-hadîs ve’l-eser, tahk. Tahir Ahmed ez-Zâvî, Mahmûd Muhammed et-Tanâhî, Beyrut: el-Mektebetü’l-ilmiyye, 1399/1979.

İBNÜ’L-ESÎR, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Ali b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî (ö. 630/1233), el-Kâmil fi’t-târîh, tahk. Ömer Abdüsselâm Tedmürî, 1. Basım, Beyrut: Dârü’l-kitâbi’l-Arabî, 1417/1997.

İBNÜ’L-İMÂD, Ebü’l-Felâh Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed es-Sâlihî el-Hanbelî (ö. 1089/1679), Şe-zerâtü’z-zeheb fî ahbâri men zeheb; Beyrut: el-Mektebü’t-ticârî, t.y.

İBNÜ’L-KIFTÎ, Ebü’l-Hasen Cemâlüddîn Ali b. Yûsuf b. İbrâhim (ö. 646/1248), İnbâhû’r-ruvât alâ enbâ-hi’n-nuhât, tahk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim, Kahire: Dârü’l-fikri’l-Arabî, 1406/1986.

İBNÜ’N-NEDÎM, Ebü’l-Ferec Muhammed b. Ebî Ya‘kûb İshâk b. Muhammed en-Nedîm (ö. 385/995?), Kitâbü’l-fihrist, tahk. İbrâhim Ramazan, 1. Basım, Beyrut: Dârü’l-ma‘rife, 1997.

36


İBNÜ’S-SALÂH, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî (ö. 643/1245), Mukaddimetü İbni’s-Salâh (Ma‘rifetü envâi ulûmi’l-hadîs), tahk. Nûreddîn Itr, Suriye: Dârü’l-fikr- Beyrut: Dârü’l-fikri’l-muasır, 1406/1986.

el-KÂDÎ, Abdülfettâh (ö. 1403/1982), Esbâbü nüzûl ani’s-sahâbeti ve’l-müfessirîn, terc. Salih Akdemir, Ankara: Fecr Yay., 1986.

KARAGÖZ, İsmâil, İslâm’ın Ana Kaynakları Kur’ân ve Sünnet, 1. Basım, Ankara: DİB Yay., 2007.KARAMAN, Hayreddin, ÇAĞRICI, Mustafa, DÖNMEZ, İbrâhim Kâfi, GÜMÜŞ, Sadreddin, Kur’ân Yolu Türk-

çe Meal ve Tefsir, Ankara: DİB Yay., 2006.el-KÂSIMÎ, Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed Saîd b. Kâsım ed-Dımeşkî (ö. 1332/1914), Mehâsi-

nü’t-te’vîl, tahk. Muhammed Bâsil Uyûn es-Sûd, 1. Basım, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1417/1996. KÂTİP ÇELEBÎ, Hacı Halîfe Mustafa b. Abdillâh (ö. 1067/1657), Keşfü’z-zünûn an esâmi’l-kütübi ve’l-fünûn, y.y.,

Dârü’l-fikr, 1402/1982. KÂTİPOĞLU, Hasan, “Huneyn b. İshâk”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1998, XVIII, 377-380.el-KATTÂN, Menna‘ b. Halîl (ö. 1420/1999), Mebâhis fî ulûmi’l-Kur’ân, Mektebetü’l-meârif, 1421/2000.KAYA, Mahmut, “Beytü’l-Hikme”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1992, VI, 88-90.el-KELBÎ, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed b. Sâib el-Kûfî (ö. 204/819 [?]), Kitâbu’l-esnâm, tahk. Muham-

med Abdulkadir Ahmed, Ahmed Muhammed Ubeyd, Kahire: Mektebetü’n-nahda el-Mısriyye, t.y.el-KAYSÎ, Ebû Muhammed Mekkî b. Ebî Tâlib (ö. 437/1045), el-Umde fî ğarîbi’l-Kur’ân, tahk. Yûsuf Abdurrah-

mân Mar‘aşlî, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1984.KOCA, Ferhat, “Hanbelî Mezhebi”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1997, XV, 525-547. KOÇYİĞİT, Talat, CERRAHOĞLU, İsmâil, Kur’ân-ı Kerim Meâl ve Tefsiri, Ankara: TDV Yayın-Matbaacılık ve

Ticaret İşletmesi, 1985.el-KURTUBÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr el-Ensârî el-Hazrecî (ö. 671/1273), el-Câmi‘ li

ahkâmi’l-Kur’ân, tahk. Ahmed el-Berdûnî, İbrâhim Etfîş, 2. Basım, Kahire: Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.

KÜÇÜKAHMET, Leyla, Öğretim İlke ve Yöntemleri, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2009.KÜÇÜKAŞÇI, Mustafa Sabri, “Süheylî”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2010, XXXVIII, 30-32.el-MÂVERDÎ, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habîb el-Basrî (ö. 450/1058), en-Nüket ve’l-‘uyûn, tahk. es-Sey-

yid b. Abdilmaksûd b. Abdirrahîm, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, t.y.el-MEVDÛDÎ, Ebü’l-A‘lâ (ö. 1399/1979), Tefhîmü’l-Kur’ân/Kur’ân’ın Anlam ve Tefsiri, terc. Muhammed Han

Kayanî, Yusuf Karaca, Nazife Şişman, İsmâil Bosnalı, Ali Ünal, Hamdi Aktaş, İstanbul: İnsan Yay., 1991. el-MEVSILÎ, Ebû Ya‘lâ Ahmed b. Ali b. el-Müsennâ et-Temîmî (ö. 307/919), Müsnedü Ebî Ya‘lâ, tahk. Hüseyn

Selim Esed, 1. Basım, Dımeşk: Dârü’l-me’mûn li’t-türâs, 1404/1984.el-MÜBÂREKPÛRÎ, Ebü’l-Ûlâ Muhammed Abdurrahmân b. Abdirrahîm (ö. 1865/1935), Tuhfetü’l-ahvezî şer-

hu câmi‘i’t-Tirmizî, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, t.y.MÜCÂHİD, Ebü’l-Haccâc Mücâhid b. Cebr el-Mekkî el-Mahzûmî (ö. 103/721), Tefsîru Mücâhid, tahk. Muham-

med Abdüsselam Ebü’n-Nîl, 1. Basım, Mısır: Dârü’l-fikri’l-İslâmiyyi’l-hadîse, 1410/1989.MUKÂTİL, Ebü’l-Hasen b. Süleymân b. Beşîr el-Ezdî el-Belhî (ö. 150/767), Tefsîru Mukâtil b. Süleymân, tahk.

Ahmed Ferîd, 1. Basım, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1424/2003.MÜSLİM, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî (ö. 261/874), Sahîh-i Müslim, tahk. Muhammed Fuâd

Abdülbâki, y.y.: Dâru ihyâi’l-kütübi’l-Arabiyye, 1236/1918.MÜSLİM, Mustafa, Mebâhis fî i‘câzi’l-Kur’ân, Dımeşk: Dârü’l-kalem, 2005.en-NESÂÎ, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Ali (ö. 303/915), es-Sünen, şerh: Celâlüddîn es-Süyûtî, hâşiye:

el-İmam es-Sindî, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, t.y.NICHOLSON, Reynold Alleyne (ö. 1364/1945), a Literary History of the Arabs, Cambridge: University Press,

1907.OCAK, Gürbüz, ÇOBAN, Ahmet, ÖZDEMİR, Soner Mehmet, BEYDOĞAN, H. Ömer, ÖZBEK, Ramazan,

ŞAHİN, Abdurrahman, DUMAN, Bilal, GÜNDÜZ, Mevlüt, Öğretim İlke ve Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi Yay., 2008.

ÖCAL, Mustafa, Din Eğitimi ve Öğretiminde Metodlar, Ankara: TDV Yay., 1990.ÖĞÜT, Salim, “Evzâî”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1995, XI, 546-548.

37


ÖMER, Ahmed Muhtar (ö. 1424/2003), Mu‘cemu’l-lüğati’l-arabiyyeti’l-muâsıra, Kahire: Âlemü’l-kütüb, 1429/2008.

ÖZ, Mustafa, “Ca‘fer es-Sâdık”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1993, VII, 1-3.ÖZ, Şaban, İlk Siyer Kaynakları ve Müellifleri, İstanbul: İsar Vakfı Yay., 2008.ÖZEL, Mustafa, Mu‘cemu ğaribi’l-Kur’ân müstahracen min siret-i İbn Hişâm, İzmir: Birleşik Matbaacılık, 2005.ÖZEN, Şükrü, “Leys b. Sa‘d”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2003, XXVII, 164-168.er-RÂGIB el-İSFAHÂNÎ, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal (ö. V./XI. yüzyılın ilk çeyreği),

el-Müfredât fî ğarîbi’l-Kur’ân, tahk. Safvan Adnan ed-Dâvedî, Dımeşk-Beyrut: Dârü’l-kalem-Dâru’ş-Şâ-miye, 1412/1991.

er-RÂZÎ, Ebû Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn (ö. 606/1210), Mefâtîhu’l-ğayb, 3. Basım, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1420/1999.

er-RÂZÎ, Ebû Abdillâh Zeynüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdilkâdir (ö. 666/1268’den sonra), Muhtâru’s-sı-hah, tahk. Yûsuf eş-Şeyh Muhammed, Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyye-ed-Dârü’n-nemûzeciyye, 1999.

es-SÂBÛNÎ, Muhammed Ali (ö. 1436/2015), et-Tibyân fî ulûmi’l-Kur’ân, Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyye, 2010.es-SA‘LEBÎ, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim (ö. 427/1035), el-Keşf ve’l-beyân, tahk. Ebû Muham-

med b. Âşûr, 1. Basım, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1422/2002.es-SÂLİH, Subhî (ö. 1407/1986), Mebâhis fî ulûmi’l-Kur’ân, y.y., Dârü’l-ilm li’l-melâyîn, 2000. es-SEÂLİBÎ, Ebû Zeyd Abdurrahmân b. Muhammed b. Mahlûf (ö. 875/1471), el-Cevâhirü’l-hisân fî tefsî-

ri’l-Kur’ân, tahk. eş-Şeyh Muhammed Muavviz, eş-Şeyh Âdil Ahmed Abdülmevcûd, 1. Basım, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1418/1997.

es-SEMERKANDÎ, Ebü’l-Leys İmâmü’l-Hüdâ Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhim (ö. 373/983), Bah-ru’l-ulûm, tahk. Mahmûd Metarcî, Beyrut: Dârü’l-fikr, t.y.

es-SEMÎN el-HALEBÎ, Ebü’l-Abbas Şihâbüddîn Ahmed b. Yûsuf b. Abdiddâim (ö. 756/1355), ed-Dürrü’l-masûn fî ulûmi’l-kitâbi’l-meknûn, tahk. Ahmed Muhammed el-Harrât, Dımeşk: Dârü’l-kalem, t.y.

SERİNSU, Ahmet Nedim, Kur’an’ın Anlaşılmasında Esbâb-ı Nüzulün Rolü, Şule Yay., İstanbul, 1994.SEZGİN, Fuat, Târîhu’t-türâsi’l-arabî, Arapçaya terc. Mahmûd Fehmi Hicâzî, Suudi Arabistan, 1983.KUTUB, Seyyid b. Kutb b. İbrâhim b. Hüseyn eş-Şâzilî, (ö. 1385/1966), fî Zılâli’l-Kur’ân, 17. Basım, Beyrut/

Kahire: Dârü’ş-şurûk, 1412/1991.SOYSALDI, Mehmet, “Kur’ân’da Salât Kavramının Semantik Analizi”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 1,

Ekim 2010-Mart 2011, ss. 43-57.es-SÜHEYLÎ, Ebü’l-Kâsım Abdurrahmân b. Abdillâh b. Ahmed el-Has‘amî (ö. 581/1185), er-Ravzü’l-ünüf fî şer-

hi’s-sîreti’n-nebeviyyeti li’bni Hişâm, tahk., tlk. ve şerh Abdurrahmân el-Vekîl, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâ-si’l-Arabî, 1412/1991.

es-SÜYÛTÎ, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî (ö. 911/1505), Buğye-tü’l-vuât fî tabakâti’l-luğaviyyîn ve’n-nuhât, Beyrut: Dârü’l-ma‘rife, t.y.

es-SÜYÛTÎ, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî (ö. 911/1505), ed-Dür-rü’l-mensûr, Beyrut: Dârü’l-fikr, t.y.

es-SÜYÛTÎ, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî (ö. 911/1505), el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân, tahk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim, Mısır: el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-âmme li’l-kitâb, 1394/1974.

es-SÜYÛTÎ, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî (ö. 911/1505), Lüba-bü’n-nükûl fî esbâbi’n-nüzûl, Zabt ve tash. Ahmed Abdüşşâfî, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, t.y.

es-SÜYÛTÎ, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî (ö. 911/1505), Târi-hu’l-hulefâ, tahk. Hamdî ed-Demirdâş, y.y.: Mektebetü nizâr Mustafa el-Bâz, 2004.

es-SÜYÛTÎ, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî (ö. 911/1505), el-Mü-hezzeb fîmâ veka‘a fi’l-Kur’ân mine’l-mu‘arreb, tahk. et-Tihâmî er-Râcî el-Hâşimî, y.y.: Matbaatü fedâle (Biişrâfi sundûki ihyai’t-türâsi’l-İslâmiyyi, el-Müşterek beyne’l-memleketi’l-Mağribiyyeti ve Devleti’l-i-marâti’l-Arabiyyeti’l-müttehideh), t.y.

eş-ŞÂMÎ, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Yûsuf b. Ali es-Sâlihî (ö. 942/1536), Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîret-i hayri’l-ibâd, tahk: Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Ali Muhammed Muavviz, 1. Basım, Beyrut: Dâ-rü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1414/1993.

38


eş-ŞÂTIBÎ, Ebû İshâk İbrâhim b. Mûsâ el-Lahmî (ö. 790/1388), el-Muvâfakât, tahk. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Ha-san Âlü Selmân, y.y.: Dâru b. Affan, 1417/1997.

eş-ŞEVKÂNÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ali b. Muhammed (ö. 1250/1834), Fethu’l-kadîr, Dımeşk-Beyrut: Dâru İbn Kesîr, Dârü’l-kelimi’t-tayyib, 1. Basım, 1414/1993.

et-TABATABÂÎ, Muhammed Hüseyn (ö. 1401/1981), el-Mîzân fî tefsîri’l-Kur’ân, terc. Vahdettin İnce, İstanbul: Kevser Yay., 2005.

et-TABERÂNÎ, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb (ö. 360/971), el-Mu‘cemu’l-evsât, tahk. Târık b. İvazillâh, Abdülmuhsin b. İbrâhim el-Hüseynî, Kahire: Dârü’l-Harameyn, 1415/1994.

et-TABERÎ, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî (ö. 310/923), Câmi‘u’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân, tahk. Ahmed Muhammed Şâkir, 1. Basım, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1420/2000.

et-TABERÎ, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî (ö. 310/923), Târîhu’t-Taberî (Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk), Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1407/1988.

et-TAHÂVÎ, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme el-Ezdî el-Hacrî el-Mısrî (ö. 321/933), Müşkilü’l-Âsar, Beyrut: Dâru sâdir, 1333/1914.

et-TİRMİZÎ, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (ö. 279/892), el-Câmi‘u’s-sahîh ve hüve sünenü’t-Tirmizî, tahk. thr. ve tlk. Ahmed Muhammed Şakir, Muhammed Fuâd Abdülbaki, İbrâhim Atve İvaz, y.y.: el-Mektebe-tü’l-İslâmiyye, t.y.

TOPUZOĞLU, Tevfik Rüştü, “Halîl b. Ahmed”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1997, XV, 309-312.UĞUR, Mücteba, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDV Yay., 1992.UĞUR, Mücteba, “Cülâs b. Süveyd”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1993, VIII, 107.UZUN, Mehmet, “İlk Dönem Tarih Eserlerinde Tefsir Rivayetleri (es-Siretu’n-Nebeviyye’ye Göre)”, (Yayınlan-

mamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.ÜNLÜ, Nuri, İslâm Tarihi (Başlangıçtan Osmanlılara Kadar), İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

Vakfı Yay., 1992. el-VÂHİDÎ, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî (ö. 468/1076), Esbâbü nüzûli’l-Kur’ân, tahk.

Kemâl Besyûnî Zağlûl, 1. Basım, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1411/1991.el-VÂHİDÎ, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî (ö. 468/1076), el-Basît fî tefsîri’l-Kur’ân, 1.

Basım, neşr. İmadetü’l-bahsi’l-ilmî, Câmiatü’l-imâm Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye, 1420/1999. el-VÂKIDÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer b. Vâkıd el-Eslemî el-Medenî (ö. 207/823), Kitâbu’l-Meğazî,

tahk. Marsden Jones, 3. Basım, Beyrut: Dârü’l-e‘lemî, 1409/1989.YÂKÛT el-HAMEVÎ, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn Yâkût b. Abdillâh (ö. 626/1229), Mu‘cemü’l-üdebâ (İrşâdü’l-erîb

ila ma‘rifeti’l-edîb), tahk. İhsan Abbas, Beyrut: Dârü’l-ğarbi’l-İslâmiyyi, 1414/1993.YÂKÛT el-HAMEVÎ, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn Yâkût b. Abdillâh (ö. 626/1229), Mu‘cemü’l-büldân, 2. Basım,

Beyrut: Dâru sâdir, 1995.YAVUZ, Salih Sabri, “Mi‘rac”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2005, XXX, 132-135. YAVUZ, Yusuf Şevki, “Vahiy” DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2012, XLII, 440-443.YAZIR, Elmalılı Muhammed Hamdi (ö. 1343/1942), Hak Dini Kur’ân Dili, İstanbul: Feza Gazetecilik, t.y.YERİNDE, Adem, “Müşkilü’l-Kur’ân”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2006, XXXII, 164-167.YILDIZ, Hakkı Dursun, “Abbâsîler”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1988, I, 31-48. YILDIZ, Hakkı Dursun, “Emîn”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 1995, XI, 112-114.YILDIZ, Hakkı Dursun, Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, Konya: Kombassan Şirketler Topluluğu, 1994.YİĞİT, İsmâil, “Mevâlî”, DİA, I-XLIV, İstanbul: TDV Yay., 2004, XXIX, 424-426.ez-ZEBÎDÎ, Zeynüddîn Ahmed b. Ahmed b. Abdillatif (ö. 893/1488), Sahih-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarih

Tercemesi ve Şerhi, terc. Kamil Miras, 2. Basım, Ankara: TTK Basımevi, 1972.ez-ZEBÎDÎ, Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed b. Muhammed el-Hüseynî (ö. 1205/1791), Tâcu’l-arûs,

tahk. Hey’et, y.y.: Dârü’l-hidâye, t.y. ez-ZECCÂC, Ebû İshâk İbrâhim b. es-Serî b. Sehl (ö. 311/923), Me‘âni’l-Kur’ân ve i‘râbuhû, tahk. Abdülcelîl

Abdüh Şelebî, 1. Basım, Beyrut: Alemü’l-kütüb, 1408/1988.ez-ZEHEBÎ, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman (ö. 748/1374), Siyerü a‘lâmi’n-nübelâ, haz. ve thr. Şu-

ayb el-Erneûd, tahk. Muhammed Nuaym el-Arkûsî, 8. Basım, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1996.

39


ez-ZEHEBÎ, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman (ö. 748/1374), Târîhu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîri ve’l-a‘lâm (211-220 seneleri), tahk. Ömer AbdüsselâmTedmürî, Beyrut: Daru’l-kitabi’l-Arabî, t.y.

ez-ZEHEBÎ, Muhammed Hüseyn (ö. 1397/1977), et-Tefsîr ve’l-müfessirûn, Beyrut: Dârü’l-kalem, t.y.ez-ZEMAHŞERÎ, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî (ö. 538/1144), el-Keşşâf ‘an hakâikı

ğavâmizi’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vil, 3. Basım, Beyrut: Dârü’l-kitâbi’l-Arabî, 1407/1986. ez-ZEMAHŞERÎ, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî (ö. 538/1144), el-Fâik fî ğarîbi’l-ha-

dîs ve’l-eser, tahk. Ali Muhammed el-Bicâvî, Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim, 2. Basım, Lübnan: Dâ-rü’l-ma‘rife, t.y.

ez-ZERKEŞÎ, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır b. Abdillâh et-Türkî (ö. 794/1392), el-Bur-hân fî ulûmi’l-Kur’ân, tahk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim, Beyrut: Dâru ihyâi’l-kütübi’l-Arabiyye, 1376/1957.

ZEYD, Mustafa, en-Nesh fi’l-Kur’âni’l-Kerîm, y.y: Dârü’l-vefâ, 1407/1987.ZEYDÂN, Corcî (ö. 1332/1914), Medeniyyetü’l-İslâmiyye Tarihi, terc. (Osmanlıcaya) Zeki Meğamiz, İstanbul:

Dersaadet Kanaat Matbaası, 1329/1911. ez-ZİRİKLÎ, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd b. Muhammed (ö. 1396/1976), el-A‘lâm kâmûs-u

terâcîm li eşhuri’r-ricâl ve’n-nisâ mine’l-Arab ve’l-müste‘ribîn ve’l-müsteşrikîn, y.y., 1969. ez-ZÜRKÂNÎ, Muhammed Abdülazîm (ö. 1367/1948), Menâhilü’l-irfân fî ulûmi’l-Kur’ân, 3. Basım, y.y: Matba-

atu Îsa el-Bâbî el-Halebî, t.y. Süreli Yayınlar AĞIRAKÇA, Ahmed, “Kaynaklar Işığında İsrâ ve Miraç Olayı”, Mardin Artuklu Üniversitesi İlahiyat Bilimleri Fa-

kültesi Dergisi, 2014, c. 1, sayı: 2, ss. 1-30.AYDINLI, Osman, “Mezheplerin Oluşum Sürecinde Mevâlî’nin Rolü”, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi

Dergisi, 2003, Sayı: 1, ss. 1-26.BULUT, Zübeyir, “Peygamberleri Tasdik Aracı Olarak Mucizeler”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakül-

tesi Dergisi, 2015, c. 3, Sayı: 5, ss. 1-31.CERRAHOĞLU, İsmâil, “İbn Hişâm ve Sîresindeki Garîbü’l-Kur’ân’ı”, İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi, Ankara:

AÜİF İslâm İlimleri Enstitüsü Yay., 1977, Sayı: 3, ss. 1-29. CERRAHOĞLU, İsmâil, “Tefsirde Atâ b. Ebî Rabah ve İbn Abbâs’tan Rivayet Ettiği Ğaribu’l-Kur’an’ı”, Ankara

Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1978, c. 22, Sayı: 1, ss. 17-104.DEMİRCİ, Muhsin, “Kur’ân Vahyinin Nüzûl Keyfiyeti ve Korunması”, Diyanet İlmî Dergi, Ankara: DİB Yay.,

2011, Kur’ân Özel Sayısı, ss. 15-39. GÜMÜŞ, Sadreddin, “Garîbu’l-Kur’ân Tefsirinin Doğuşu”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1987-

1988, Sayı: 5-6, ss. 9-26.KILIÇ, Ünal, “Düşmanlarına Bile Merhametli Muhammed (Savaşlar Çerçevesinde)”, Cumhuriyet Üniversitesi İla-

hiyat Fakültesi Dergisi, 2013, c. 17, sayı: 2, ss. 11-34. ÖZTÜRK, Levent, “Halîl b. Ahmed’in Kitâbü’l-Ayn Adlı Eserinde Yer Alan Tıbbî Terimler Işığında Erken Dö-

nem İslâm Tıp Tarihine Yeniden Bir Bakış”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl, 2004, Sayı: 10, ss. 1-15.

40


MUHAMMED B. ÖMER EL-VÂKIDÎHayatı, Eserleri, Tarihçiliği ve Etkileri

Kasım Şulul


Eser Adı İlk Devir Siyer ve Megâzî Müelliflerinden

Muhammed b. Ömer b. Vâkıd el-Vâkıdî (130-207/747-823) Hayatı, Eserleri, Tarihçiliği ve Etkileri

YazarProf. Dr. Kasım Şulul

EditörMuhammed Ali Alioğlu





Sertifika No: 34712

1. Baskı: Aralık 2020

ISBN: 978-605-7689-48-1



41


KAYNAKLAR

ABDULMÜNİM, Şakir Mahmud, İbn Hacer el-Askalani ve Diraseti Musannefatihi ve Menhecihi ve Mevaridihi fi Kitabihi’l-İsâbe, nşr. Müessetü’r-Risâle, Beyrut 1417/1997, 1. Baskı.

el-ADAVÎ, İbrahim Ahmed, “Megâzî Rasûlillah Li’l-Vâkıdî”, Mavsuatu Türâsi’l-İnsaniyye, Kahire ts.AHMED B. HANBEL, el-Müsned, thk. Abdullah Muhammed ed-Derviş, Dârü’l-Fikr yayını, byb., 1991. -------------, Kitâbü’l-’İlel ve Ma’rifeti’r-Rical, thk. Talat Koçyiğit-İsmail Cerrahoğlu, İstanbul 1987.AHMET, İMTİAZ, “Wakıdi as a Traditionist”, İslâmic Studies, Pakistan 1979, c. XVIII/3, s. 243-253.ALGÜL, Hüseyin, İslâm Tarihi, İstanbul 1991.ALİ B. EBÎ TALİB, Nehcü’l-Belâğa, metin terceme ve şerhi: Abdülbâki Gölpınarlı, Kum/İran ts.AVVÂD, Corcis, Hazâini’l-Kutubi’l-Kadîme fi’l-Irâk münzü Akdami’l-Usûr hatta Elf li’l-Hicreti, Beyrut 1986.AYDEMİR, Abdullah, Tefsirde İsrailiyyât, Ankara ts.el-A’ZAMÎ, M. M., İlk Devir Hadîs Edebiyatı, çev. Hulusi Yavuz, İstanbul 1993.el-AZRAKÎ, Muhammed b. Abdillah b. Ahmed, Ahbâru Mekke ve Macâe fîha Mine’l-Asar, thk. Reşîd Salih Mel-

hese, Beyrut 1979.el-HATÎB el-BAĞDÂDÎ, Ahmed b. Ali (v. 463/1071), Tarihu Bağdâd ev Medineti’s-Selâm, Beyrut ts.BAĞDATLI, İsmail Paşa, Hediyyetü’l-’Ârifîn Esmâi’l-Müellifîn ve Asâri’l-Musannifîn, İstanbul 1951.BARTHOLD, W., İslâm Medeniyeti Tarihi, çev. M. Fuad Köprülü, Ankara 1973.BAYSUN, M. Cavid, “Bağdat”, İA (MEB), İstanbul 1979, II,201.BECKER, C. H. “Belâzürî”, İA (MEB), İstanbul 1979, II,467.BELÂZÜRÎ, Fütûhü’l-Büldân, çev. Mustafa Fayda, Ankara 1987.BOULATTA, Issa J. “The Kitâb el-Mağhazi of al-Wakıdî”, The Muslim World, ABD 1967, c. 59/2, s. 160.BROCKELMANN, C., Târihü’l-Edebi’l-Arabî, Arapça’ya çev. Abdulhalim en-Neccâr, Mısır 1962. -------------, İslâm Milletleri ve Devletleri Tarihi, çev. Neşet ÇAĞATAY, Ankara 1964.BUHÂRÎ, Ebû Abdillah b. İsmâîl, Sahîh-i Buhârî ve Tercemesi, mütercimi: Mehmed Sofuoğlu, İstanbul 1987.BUHL, Fr. “Medine”, İA (MEB), İstanbul 1979, VII,466.el-CEVZÎ, Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Kitâbü’z-Zuafa ve’l-Metrukîn, Beyrut 1986.el-CEZZÂR, Fikri Zeki, Medahili’l-Müellifîn ve’l-A’lami’l-Arab Hatta 1215/1800, Riyad 1994.COLLİNGWOOD, R. G., Tarih Felsefesi Üzerine Denemeler, çev. Erol Özvar, İstanbul 2000. el-CÜRCÂNÎ, Cürcânî, Seyyid Şerif (v. 816/1413), Kitâbü’t-Ta’rîfat, çev. Arif Erkan, İstanbul 1997.ÇAĞATAY, Neşet, İslâm Öncesi Arap tarihi ve Câhiliye Çağı, Ankara 1982.ÇAKAN, İsmail Lütfi, Hadîs Edebiyatı, İstanbul 1989.ÇELEBİ, Ahmet, İslâm’da Eğitim Öğretim Tarihi, çev. Ali Yardım, İstanbul 1983.DAVUTOĞLU, Ahmet, “Tarih İdraki Oluşumunda Metodolojinin Rolü: Medeniyetlerarası Etkileşim Açısından

Dünya Tarihi ve Osmanlı”, Divan, İstanbul 1999/2 (yıl: 4, sayı: 7), s. 17.DURANT, Will, İslâm Medeniyeti, çev. Orhan Bahaeddin, Tercüman 1001 Temel Eser.ed-DÛRÎ, Abdülaziz, Bahsun fi Neşeti İlmi’t-Tarih İnde’l-Arab, Beyrut ts.;İlk Dönem İslâm Tarihi: Bir önsöz, çev. Hayrettin Yücesoy, İstanbul 1991.EBÜ’L-FEREC el-İsfahânî (v. 356/967), el-Eğânî, thk. İbrahim el-Ebyârî, Kahire 1969.EBÛ NUAYM, Ahmed b. Abdillah el-İsfahanî, Hilyetü’l-Evliya ve Tabakâti’l-Asfiya, Beyrut 1967.EBÛ ZEHRA, Muhammed, İslâm’da Siyasi, İtikadi ve Fıkhi Mezhepler Tarihi, çev. Abdulkadir Şener vd., İstanbul

1983.EMİN, Ahmed, Duha’l-İslâm, Beyrut ts. 10. Baskı.-------------, Fecrü’l-İslâm, çev. Ahmed Serdaroğlu, Ankara 1976.FAYDA, Mustafa, “Siyer Sahasında İlk Telif Çalışmaları”, Uluslararası I. İslâm Araştırmaları Sempozyumu (Tebliğ

ve Müzakereler), İzmir 1985, s. 357.EL-FÎRÛZÂBÂDÎ, Mecduddin Muhammed b. Ya’kûb, el-Kâmusü’l-Muhît, Beyrut 1993.

42


GİBB, H. A. R., “Tarih”, İA (MEB), İstanbul 1979, XI,783.GOLDZİHER, Ignace, Klasik Arap Literatürü, çev. Azmi Yüksel, Rahmi Er, Ankara 1993.GÜNALTAY, M. Şemseddin, İslâm Tarihinin Kaynakları: Tarih ve Müverrihler, Haz. Yüksel Kanar, İstanbul 1991.el-HAKÎM, Hasan İsa Ali, Kitâbü’l-Muntazam Li’bni’l-Cevzî Dirasa fî Menhecihî ve Mevaridihî ve Ehemmiyetihî,

Beyrut 1985.HALİL, İmaduddin, İslâm’ın Tarih Yorumu, çev. Ahmet Ağırakça, İstanbul 1988. -------------, İslâm Tarihi: Bir yöntem araştırması, çev. Ubeydullah Dalar İstanbul 1985.HAMİDULLAH, Muhammed, İslâm Tarihine Giriş, çev. Ruhi Özcan, Beyan Yayınları: 184.-------------, Muhtasar Hadîs Tarihi ve Sahife-i Hemmam İbn Münebbih, çev. Kemal Kuşçu, İstanbul 1967.-------------, İslâm’da Devlet İdaresi, çev. Kemal Kuşçu, Ankara ts.-------------, Mecmuatü’l-Vesaiki’s-Siyasîyye li’l-Ahdi’n-Nebevî ve’l-Hilafeti’r-Râşide, Beyrut 1987.-------------, İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, İstanbul 1990.-------------, Hazreti Peygamberin Savaşları, çev. Salih Tuğ, İstanbul 1991.-------------, “Allah’ın Elçisi (sas) ve Sahabe Devrinde Yazı Sanatı”, çev. Hasan Çağlar, İslâmî Araştırmalar Dergisi,

Ankara 1988, II/7, 95.HAMMAD, Muhammed Mahir, Merâci’ Muhtarât an Hayati Resûlillah, Dârü’l-Ulûm Yayını, byb. 1982.HÂRİZMÎ (v. 387/997), Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Yusuf, Mefâtihü’l-Ulûm, Mısır ts.HARTMANN, R. “Dâbık”, İA (MEB), İstanbul 1979, III,446.HEARNSHAW, F. J. C., İlmü’t-Tarih, Arapça’ya çev. Abdulhamid el-İbâdî, Mısır 1944.HİTTİ, Philip K., Siyasi ve Kültürel İslâm Tarihi, çev. Salih Tuğ, İstanbul 1989.HİZMETLİ, Sabri, İslâm Tarihçiliği Üzerine, Ankara 1991.HOROVİTZ, Josef, el-Megâzî’l-Ulâ ve Müellifihâ, Arapça’ya çev. Hüseyin Nassâr),Mısır 1949.IŞILTAN, Fikret, “Taberî”, İA (MEB), İstanbul 1979, XI,594.İBN ABDİLBER, Yusuf b. Abdillah b. Muhammed, el-İstiâb fî Esmâi’l-Ashâb, Beyrut 1328 (Bu eser İbn-Hacer’in

el-İsâbe fî Temyizi’s-Sahâbe adlı eserinin kenarında yer almaktadır).İBN ADİY EL-CÜRCÂNÎ, Ebî Ahmed Abdullah, el-Kâmil fî Duafâî’r-Rical, thk. Süheyl Zekkar, Dârü’l-Fikr ya-

yını, byb. ts. 3. baskı.İBN ASAKİR (v. 571/1176), Ali b. Hasan b. Hibetillah b. Abdillah, Tarihü Medîneti Dımaşk, Dâri’l-Beşîr’in Şam,

Zahiriyye Kütüphanesi yazmasının Kahire, Marakeş ve İstanbul yazmalarıyla tamamlanmış tıpkı basıkı-sı, baskı yeri ve tarihi belirtilmemiş;

-------------, Tarihü Medîneti Dımaşk, thk. Muhibbuddîn Ebî Saîd Ömer, Beyrut 1415/1995.İBN EBÎ HÂTİM ER-RÂZÎ (V. 327/938), el-Cerh ve’t-Ta’dî, nşr. Meclisu Dâireti’l-Ma’ârifi’l-Osmaniyye, Hay-

darâbâd/Dekkan 1271/1952.İBN EBİ’L-HADÎD, Şerhu Nehci’l-Belâğa, thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim, Dâr İhya Kütubi’l-Arabî, byb.

1967, 2. baskı.İBN HACER EL-ASKALÂNÎ, Ahmed b. Ali, el-İsâbe fî Temyizi’s-Sahâbe, Beyrut 1328.-------------, Takrîbü’t-Tehzîb, thk. Muhammed Avvame, Haleb 1986.-------------, Lisanü’l-Mizan, byb. 2. baskı, 1971.-------------, Tehzîbü’t-Tehzîb, Haydarabad 1326.İBN HACER EL-HEYTEMÎ, Şahabuddin Ahmed, en-Ni’metü’l-Kübrâ ale’l-Alem, İstanbul ts.İBN HALLİKÂN, Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekir, Vefayâtü’l-A’yan ve Enbâu Ebnâi’z-Zaman, Beyrut 1977.İBN HAYYAN, Vekî’ Muhammed b. Halef, Ahbârü’l-Kudât, Beyrut ts.İBN HAZM EL-ENDELÜSÎ, Cevâmi’ü’s-Sîreti’n-Nebeviyye, Beyrut 1983.İBN HİŞAM, es-Siretü’n-Nebeviyye, thk. Mustafa es-Sika, İbrahim el-Ebyarî, Abdulhafiz Şelbî, Mısır 1936.İBNÜ’L-İMÂD (v. 1089/1679), Ebü’l-Felâh Abdülhay, Şezerâtü’z-Zeheb fî Ahbârî Men Zeheb, Dâru İhyâi’t-Tu-

rasi’l-Arabî yayını, Beyrut ts.İBN İSHÂK, Muhammed, es-Sîre: Kitâbü’l-Mübtede’ ve’l-Meb’as ve’l-Megâzî, thk. M. Hamidullah, Konya 1981.İBN KESÎR, Ebü’l-Fida İsmâil İsmâîl b. Ömer (v. 774/1372), el-Bidaye ve’n-Nihaye, Kahire 1932.İBN KUTEYBE, el-Maârif: Nebîler ve Sahabelerin Sîreti, çev. Hasan Ege, İstanbul ts.

43


İBN MANZÛR (v. 711/1311), Muhtasar Tarihi Dımaşk li İbn Asâkir, thk. Revhiyye en-Nehhâs – Riyâd Abdül-hamid Murad – Muhammed Mutî’, nşr. Dârü’l-Fikr, Dımaşk 1402/1984, 1. Baskı.

İBN SA’D, Muhammed, et-Tabakâtü’l-Kebîr, thk. İhsân Abbâs, nşr. Dâr Sâdır, Beyrut 1968, 1. Baskı. -------------, et-Tabakâtü’l-Kebîr: el-Kısmü’l-Mutemmem, thk. Ziyad Mansûr, Medine 1983 (biz bu eseri; “İbn Sa’d,

Tetimme” şeklinde kaynak gösterdik).İBN SEYYİDİNNÂS, Uyûnü’l-Eser fî Funûni’l-Megâzî ve’ş-Şemâil ve’s-Siyer, Beyrut 1974; -------------, Nûrü’l-Uyûn fî Telhîs Siyeri’l-Emîni’l-Me’mûn, Süleymaniye Kütüphanesi, Laleli: 2062/2 (yazmanın

İbn Seyyidinnâs’a ait olan kısmı, varak 10/b’den 17/b’ye kadar).İBN TAĞRİBERDÎ, Cemaleddin Ebü’l-Mahâsin Yusuf, en-Nucumü’z-Zâhire fî Mülûki Mısır ve’l-Kahire, Kahire

1929.İBNÜ’N-NEDÎM, el-Fihrist, Matbaatü’l-İstikame neşri, Kahire ts.İKBAL, Muhammed İkbal, İslâm’da Dini Düşüncenin Yeniden Doğuşu, çev. N. Ahmet Asrar, İstanbul 1984. İZMİRLİ İSMAİL HAKKI, Siyer-i Celile-i Nebeviyye -mukaddimât-, Dârü’l-Hilâfe: Tevsî’-i Tibâet Matbaası 1332.İZUTSU, Toshihiko, Kur’ân’da Allah ve İnsan, çev. Süleyman Ateş, Ankara ts.İZZETİ, Ebûlfazl, İslâm’ın Yayılış Tarihine Giriş, çev. Cahit Koytak, İstanbul 1984.JENKINS, Keith, Tarihi Yeniden Düşünmek, çev. Bahadır Sina Şener, Ankara 1997. JONES, J. M. B., “İlk Kaynaklara Göre Peygamber’in Megâzîsinin Kronolojisi: Bir Metin Tahlili”, çev. Kâsım Şulul,

Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2001/VIII-2,115-164. -------------, “İntihal açısından İbn İshâk ve Vâkıdî’ye göre Âtike’nin Rüyası ve Nahle Seriyyesi”, çev. Kâsım Şulul, Do-

kuz Eylül Üniversitesi İlahiyât Fak. Dergisi, İzmir 2002, XVI,309-328.KADI IYÂZ, Şifâ-i Şerif, çev. Suat Çelebi, Ankara 1992.KÂTİP ÇELEBİ, Keşfü’z-Zunûn, Maarif matbaası neşri, byb., 1941.KEHHÂLE, Ömer Rıza, Mu’cemü’l-Müellifîn, Beyrut ts.el-KELBÎ, Hişâm b. Muhammed b. Sâib, Kitâbü’l-Esnâm, Kahire 1924.el-KETTÂNÎ, Muhammed b. Ca’fer, Hadîs Literatürü: er-Risaletü’l-Mustatrafe, çev. Yusuf Özbek, İstanbul 1994.KIRBOĞA, M. Ali, Kamusü’l-Kütub, Konya 1974.KİTAPÇI, Zekeriya, Yeni İslâm Tarihi ve Türkler, Konya 1994.KOÇYİĞİT, Talat, Hadîs Istılahları, Ankara 1985. -------------, Hadîs Tarihi, Ankara 1981. -------------, Hadîs Usûlü, Ankara 1987.el-MAVERDÎ, İmam Ebü’l-Hasan, el-Ahkâmü’s-Sultaniyye, çev. Ali Şafak, İstanbul 1976.el-MEKKÎ, Muhammed b. Amr b. Musa b. Hammâd el-Ukeylî, Kitâbü’z-Zuafâi’l-Kebir, Beyrut ts.MESÛDÎ, Ali b. Hüseyin b. Ali, Murucü’z-Zeheb ve Maâdini’l-Cevher, thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid,

Mısır 1965.el-MEŞHEDÂNÎ, Muhammed Casım Hammadî, Mevâridü’l-Belâzürî an Usreti’l-Emevîyye fi Ensâbi’l-Eşrâf, Mek-

ke 1986.MİTTWOCH, E. “İbn Sa’d”, İA, (MEB), İstanbul 1979, V/2,798.Mollaibrahimoğlu, Süleyman, Süleymaniye Kütüphanesi’nde Bulunan Yazma Tefsirler (Metot ve Kaynaklar), İstan-

bul 2002.en-NECCÂR, Muhammed et-Tayyib, Menâbi’i’t-Tarihi’l-İslâmî ve Bedi’l-Kitâbeti fîhi, Mecelletü’l-Ezher, 52. yıl,

Zilhicce 1400/Kâsım 1980, IX,1597.NEDVÎ, Süleyman, Asr-ı Saadet, çev. Ömer Rıza, İstanbul 1928.ÖZEK, Ali, Hadîs Ricâli: Hadîs İlimleri ve Kaynakları, İstanbul 1967.ÖZEL, Ahmet, İslâm Hukukunda Ülke Kavramı, İstanbul 1984; -------------, “Mevlid: Tarihi ve Dinî Hükmü”, Dîvân: İlmî Araştırmalar, 2002/1, XII,235-246.RABSON, James, “es-Sîre”, Ankara Ü. İlâhiyât Fakültesi Dergisi, Ankara 1962, X,119.ROSENTHAL, F., İlmü’t-Tarih İnde’l-Arab, Arapça’ya çev. Salih Ahmed el-Ali, Beyrut 1983.es-SAFEDÎ, Salahaddin Halil b. Aybeg, el-Vâfi bi’l-Vefayât, thk. Sven Dedering, Wiesbaden 1981.es-SEHAVÎ (v. 902/1497), el-İlân bi’t-Tevbih Limen Zemme’t-Tarih, thk. F. Rosenthal, Beyrut ts.

44


SALİH, Subhi, Hadîs İlimleri ve Hadîs Istılahları, çev. M. Yaşar Kandemir, Ankara 1981.SALİM, Abdülaziz, et-Tarih ve ve’l-Müerrihune’l-Arab, İskenderiyye 1987.SÂMÎ, Şemseddin, Kâmusü’l-A’lâm, İstanbul 1989.SANDIKÇı, S. Kemal, İlk Üç Asırda İslâm Coğrafyasında Hadîs, Ankara 1991.SEM’ANÎ, Abdulkerim b. Muhammed b. Mansûr et-Temimî, el-Ensâb, thk. Abdullah Ömer el-Barûdî, Beyrut

1988.SEZGİN, M. Fuad, “İslâm tarihinin kaynağı olmak bakımından hadîsin ehemmiyeti”, İslâm Tetkikleri Enstitüsü

Dergisi, İstanbul 1957, II/1,19. -------------, Buhârî’nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar, İstanbul 1956. -------------, Târihü’t-Turâsi’l-Arabî, Arapça’ya çev. Muhammed Fehmi Hicâzî, Suûdî Arabistan 1983 (İmam Mu-

hammed b. Suud İslâm Üniversitesi yayınları).SIDDIKÎ, Mazharuddin, Kur’ân’da Tarih Kavramı, çev. Süleyman Kalkan, İstanbul 1982.SIDDIKÎ, Muhammed Zübeyr, Hadîs Edebiyatı Tarihi, çev. Yusuf Ziya Kavakçı, İstanbul 1966.es-SÜYÛTÎ, Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekir, Tedrîbü’r-Râvî fî Şerhi Takribi’n-Nevevî, thk. Abdulvahab

Abdullatif, Dâru İhyai’s-Sunneti’n-Nebevîyye yayını, byb. 1979 (2. baskı).SÜHEYLÎ, Abdurrahmân (508-581/1114-1185), er-Ravzü’l-Ünüf fî Şerhi’s-Sîreti’n-Nebeviyye li İbn Hişâm, thk.

Ömer Abdüsselâm es-Selâmî, Beyrut 1421/2000. eş-ŞAFİÎ, Muhammed b. İdris, el-Umm, Beyrut 1990.ŞEŞEN, Ramazan, “İslâm Dünyasında İlk Tercüme Faaliyetlerine Umumi Bir Bakış: Başlangıçtan IV/X. asrın son-

larına kadar”, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, İstanbul 1979, VII/3-4,12. -------------, “Vâkıdî”, İA (MEB), İstanbul 1979, XIII,50.TABERÎ, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerir, Tarihü’l-Ümem ve’l-Mülûk, Beyrut 1987 (çalışmamızda esas aldığımız

Taberî’nin et-Tarih’inin bu neşri ek cilt ve fihristlerle beraber 13 cilttir. Eserin 12 ve 13. fihristtir: Feharis Târihi’l-Ümem ve’l-Mülûk.

-------------, Milletler ve Hükümdarlar Tarihi, çev. Zakir Kadiri Ugan, Ahmet Temir, İstanbul 1991 (Çalışmamızda Taberî’nin et-Tarih’inin bu tercümesinden de yararlandık. Ancak referansları hep Arapça’sından verdik).

TAHRÂNÎ, Ağabüzürg, ed-Darîa İlâ Tasanifi’ş-Şîa, Beyrut 1983.TEKİN, Hikmet, Sahîh-i Buharî ve Tercemesi Endeksi, İstanbul 1990.TOGAN, Z. V., Ortaçağ İslâm Aleminde Tenkidî Tarih Telakkisi, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, İstanbul 1954,

I/1-4,43-49.TUĞ, Salih, Züheyr b. Harb ve Kitâbü’l-İlm Adlı Eseri, İstanbul 1984.UMERÎ, Ekrem Ziya, Medine Toplumu, çev. Nureddin Yıldız, İstanbul ts.URVE B. ZÜBEYR, Megâzî Resûlillah, haz. M. M. el-A’zamî, Riyad 1981.ÜÇOK, Bahriye, İslâm’dan Dönenler ve Yalancı Peygamberler, İstanbul 1982.el-VÂKIDÎ, Muhammed b. Ömer b. Vâkıd (130-207/747-823), Kitâbü’l-Megâzî, thk. Marsden Jones, London

1966. -------------, Kitâbü’r-Ridde ve Nebzetin min Fütûhi’l-Irak, thk. M. Hamidullah, Paris 1989 (çalışmamızda Hamidul-

lah’ın tahkikini esas almakla birlikte aşağıda kaydettiğimiz tahkikleri de inceleyip onlardan yararlandık). -------------, Kitâbü’r-Ridde, thk. Mahmud Abdullah Ebü’l-Hayr, Amman/Ürdün 1411/1991.-------------, Kitâbü’r-Ridde maa Nebzetin min Fütûhi’l-Irâk ve Zikri’l-Müsennâ b. Hârise, thk. Yahya el-Ceburî, Bey-

rut Beyrut 1410/1990.-------------, Mechûlü’l-İsm fî Hayati’n-Nebî (sas) Kable’l-Meb’as, Berlin Devlet Kütüphanesi, Doğu yazmaları, No:

9548.-------------, Fütûhü’l-Irâk ve Bilad İrminiye, Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya: 0.334 (yazma, 161 varak). -------------, Fütûhü’l-Irâk, Halep ts. -------------, Fütûhü’ş-Şâm, Mısır ts.-------------, Tarih-i Fütûhü’ş-Şâm, mütercimi: Azimzade Sadık el-Müeyyed, İstanbul 1302.-------------, Küffara Karşı İslâm Zaferleri İlk İslâm Fütûhatı, çev. Selami Münir Yurdatap, İstanbul 1964.VİDA, G. Levi Della, “Sîre” md., İ. A. (MEB), İstanbul 1988, X,699.WANSBROUGH, J. “Marsden Jones (ed): The Kitâb al-Makhazi of al-Wakidi”, BSOAS, Hertford 1986, XXXI,148.

45


WATT, W. Montgomery, Hz. Muhammed Mekke’de, çev. Rami Ayas-Azmi Yüksel, Ankara 1986. -------------, İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri, çev. Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara 1986.el-YAFİ’Î, Abdullah b. Es’ad b. Ali b. Süleyman, Mirâtü’l-Cinân ve İbreti’l-Yakzân fî Ma’rifeti mâ Yü’tabaru min

Havâdisi’z-Zaman, Beyrut 1970.YÂKÛT, Mu’cemü’l-Üdebâ, Dârü’l-Fikr yayını, byb., 1980.ez-ZEHEBÎ (v. 748/1348), Muhammed b. Ahmed b. Osman, Tezkiretü’l-Huffâz, Haydarabad 1956.-------------, Mîzânü’l-İ’tidâl fî Nakdi’r-Ricâl, thk. Ali Muhammed el-Becavî, Beyrut ts.-------------, Siyerü A’lami’n-Nübela, thk. Şuayb el-Arnavut, Beyrut 1982.-------------, el-Kâşif fî Ma’rifeti men lehu rivâyeten fi’l-Kutubi’s-Sitteti, thk. İzzet Ali Atiyye-Musa Muhammed Ali

el-Muşî, Baskı yeri ve tarihi yok.ez-ZİRİKLÎ, Hayreddin, el-A’lam, byb., 3. baskı.ZÜRKÂNÎ (v. 1122/1710), Şerhü’z-Zürkânî ale’l-Mevâhibi’l-Ledünniyye bi’l-Minehi’l-Muhammediyye li’l-Al-

lame el-Kastallânî, zabt ve tashih: Muhammed Abdülaziz Hâlidî, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1417/1996, 1. Baskı.

46


İlyas Uçar

ORTA ÇAĞ KARA BELASI

-İslâm Tarihinde İlk Salgın-

AMVÂS VEBASI

Siyer Yayınları: 174Araştırma: 2

Eser AdıOrta Çağ Kara Belası: Amvâs Vebası

-İslâm Tarihinde İlk Salgın-

Yazarİlyas Uçar






1. Baskı: Mayıs 2020

ISBN: 978-605-7689-77-1



47


KAYNAKLAR

Aberth, John. Plagues in World History. Rowman & Littlefield, 2011.Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî (ö. 241/855). el-Câmi-

u’l-Ulûm. XXII Cilt. Dâru’l-Felâh, 2009.Akgün, Sevim Demir - Öztürk, Levent. “Hz. Ömer ve Kıtlık (Âmü’r-Ramâde) Yılı”. Uluslararası Hz. Ömer Sem-

pozyumu II (2018): 333-340.Ammar, Mahmud el-Mısri Ebu. Rasulullah’ın (sav) Ashabı. Trc. İshak Doğan. İstanbul: Kitap Dünyası, 2016.Athamina, Khalil. “Abū ʿUbayda b. al-Jarrāḥ”. Encyclopaedia of Islam, Three. 01 Aralık 2007. https://referen-

ceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/abu-ubayda-b-al-jarrah-SIM_0036.Bekrî, Ebû ‘Ubeyd Abdullâh b. Abdulazîz Endelûsî, (487/1094). Mu’cem Mâsta’cem min Esmâi’l-Bilâdi ve’l-Mevâ-

di’. 4 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 2009.Benedictow, Ole Jørgen. The Black Death, 1346-1353: The Complete History. Boydell Press, 2006.Boccaccio, Giovanni. Decameron. Trc. Rekin Teksoy. 4. Baskı. İstanbul: Oğlak Yayıncılık, 2002.Buhârî, Ebû Abdullâh Muhammed b. İsmâil (256/870). et-Târihu’l-Evsât. Ed. Muhammed İbrâhim Zâyid. I-II

Cilt. Kâhire: Mektebetü Dâru’t-Türâs, 1977.Byrne, Joseph Patrick. Daily Life During the Black Death. Greenwood Publishing Group, 2006.Carr, John Cecil. Plague. Basılmamış Doktora Tezi. Edinburgh University Library, 1899.Cengiz, Ercan. “Hz. Ömer Döneminde Meydana Gelen Amvas Tâunu ve Etkileri”. Kafkas Üniversitesi İlahiyat

Fakültesi Dergisi 7/13 (15 Ocak 2020): 129-150. https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.663827.Cipolla, Carlo M. Fighting the Plague in Seventeenth-Century Italy. Univ of Wisconsin Press, 1981.Clermont-Ganneau, Charles - Fund (Palestine), Palestine Exploration. Archaeological Researches in Palestine Du-

ring the Years 1873-1874. Palestine Exploration Fund, 1896.Compendium de Epidemia. Bnf Latin 11227. Paris, t.y.Conrad, Lawrance Irwin. The Plague in The Early Medieval Near East. Basılmamış Doktora Tezi. New Jersey:

Princeton University, 1981.Çağatay, Neşet. Başlangıçtan Abbasilere Kadar İslâm Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1993.De’ Mussi, Gabriele. Ystoria de Morbo sive Mortalitate quae fuit Anno Dni MCCCXLVIII. Ms. R 262. Wroclaw,

Polonya: Wroclaw Üniversitesi Kütüphanesi, t.y.Di Coppo Stefani, Marchionne. Cronaca fiorentina di Marchionne di Coppo Stefani. Raccolta degli Storici Italiani:

Rerum Italicarum Scriptores, 1903.Dols, Michael W. “Plague in Early Islamic History”. Journal of the American Oriental Society 94/3 (1974): 371-

383. https://doi.org/10.2307/600071.Duncan-Jones, R. P. “The Impact of the Antonine Plague”. Journal of Roman Archaeology 9 (1996): 108-136.

https://doi.org/10.1017/s1047759400016524.Ebû Zür‘a, Abdurrahmân b. Amr b. Abdillâh ed-Dımaşkī (ö. 281/894). Tarihu Ebi Zür’a ed-Dimaşkî. Ed. Şükrul-

lah Nimetullahi Kavceni. I Cilt. Dımaşk: Mecmeu’l-Lüğati’l-Arabiyye, t.y.Efe, Zehra Gençel. “İbn Sa‘dın Kitâbüt-Tabakâtil-Kebîr’ine Göre Hz. Peygamber, Sahâbe Ve Tabiun Döneminde

Hastalıklar Ve Tedâvileri”. Dicle İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/1 (2017): 87-136.Fayda, Mustafa. “Amvâs”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 3: 100. İstanbul, 1991.Fisher, Greg. Between Empires: Arabs, Romans, and Sasanians in Late Antiquity. Oxford University Press, 2011.Fleckenstein, Karl-Heinz - Fleckenstein, Louisa. Emmaus-Nicopolis. novum publishing gmbh, 2010.Garrett, Laurie. The Coming Plague: Newly Emerging Diseases in a World Out of Balance. New York: Farrar, 1994.Gottfried, Robert S. Black Death. Simon and Schuster, 2010.

48


Gökhan, İlyas. 13-16. Yüzyıllarda Mısır ve Suriye`de Krizler, Kıtlıklar ve Vebalar. Basılmamış Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998.

Greenwood, David - Slack, Richard C. B. - Barer, Michael R. - Irving, Will L. Medical Microbiology E-Book: A Guide to Microbial Infections: Pathogenesis, Immunity, Laboratory Diagnosis and Control. Elsevier Health Sciences, 2012.

Guérin, Victor. Description géographique, historique et archéologique de la Palestine. Impr. Nationale, 1875.Guillemot, J. B. Emmaus-Nicopolis. Paris: Folio, Noizette, 1886.Halîfe b. Hayyât, Ebû ‘Amr b. Ebû Hubeyre Leysî ‘Usfurî, (240/854). et-Tabakât li Halife b. Hayyât. Ed. Süheyl

b. Zekkâr. Dâru’l-Fikr, 1993.Halîl b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed b. Amr b. Temîm el-Ferâhîdî (el-Fürhûdî) (ö. 175/791).

Kitâbu’l-Ayn. VIII Cilt. Dâru ve Mektebetü’l-Hilâl, t.y.Horrox, Rosemay. The Black Death. Manchester University Press, 1994.Hoyland, Robert G. Seeing Islam as Others Saw It: A Survey and Evaluation of Christian, Jewish, and Zoroastrian

Writings on Early Islam. Darwin Press, 1997.Humphreys, R. Stephen. Mu‘awiya Ibn Abi Sufyan: From Arabia to Empire. Oneworld, 2006.İbn Asâkir, Ebü’l-Kāsım Alî b. el-Hasen b. Hibetillâh b. Abdillâh b. Hüseyn ed-Dımaşkī eş-Şâfiî (ö. 571/1176).

Târîḫu Medîneti Dımaşḳ. 80 Cilt. Dâru’l-Fikr, 1995.İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekîr, (235/852). Kitâbu’l-Musannef fî’l-Ehâdîsi ve’l-Âsâr. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, t.y.İbn Hâcer Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (ö. 852/1449). Bezlü’l-Mâûn

fî Fazli’t-Tâûn. I Cilt. Riyad: Dâru’l-Âsife, 1379.İbn Hâcer Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (ö. 852/1449). Fetḥu’l-Bârî

bi-Şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. XIII Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1379.İbn İsḥâḳ, Ebû ’Abdullâh Muḥammed b. İsḥâḳ b. Yesâr el-Muṭṭalibî (ö.151/768). es-Sîre (Kitâbu’s-Siyer ve’l-Me-

ğâzî). Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1987.İbn Kayyım el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb ez-Züraî ed-Dımaşkī

el-Hanbelî (ö. 751/1350). et-Tıbbu’n Nebevi. I Cilt. Beyrut: Dâru’l-Hilâl, t.y.İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullâh b. Müslim (276/889). Meârif. Ed. Servet Akkâşe. Kâhire: Hey’e-

tü’l-Mısriyye, 1992.İbn Sa’d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî (ö. 230/845). eṭ-Ṭa-

baḳātü’l-Kübrâ. VIII Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.İbnü’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Cemâluddîn Abdurrahmân b. Alî, (597/1200). el-Muntazam fî Tevârihi’l-Mulûk ve’l-Ü-

mem. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.İbnü’l-Esîr, İzzeddîn Ebu’l Hasen Alî b. Ebü’l-Kerem (630/1233). Üsdü’l-Gâbe fî Marifeti’s-Sahâbe. I-VII+Fihrist

Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.İbnü’l-Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed b. Sâib b. Bişr el-Kelbî el-Kûfî (ö. 204/819 [?]). Cemhere-

tü’n-Neseb. I Cilt. Beyrut, 2004.Kennedy, Hugh. “From Polis to Madina: Urban Change in Late Antique and Early Islamic Syria”. Past & Present.

106 (1985): 3-27.Kohn, George C. Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times to the Present. Infobase Publishing,

2007.Langmuir, Alexander D. - Worthen, Thomas D. - Solomon, Jon - Ray, George - Petersen, Eskild. “The Thucydides

Syndrome. A New Hypothesis for the Cause of the Plague of Athens”. The New England Journal of Medi-cine 313/16 (1985): 1027-1030. https://doi.org/10.1056/NEJM198510173131618.

Lindemann, Mary. Medicine and Society in Early Modern Europe. 1. Basım. Cambridge University Press, 1999.Lindemann, Mary. Medicine and Society in Early Modern Europe. Cambridge University Press, 2010.Little, Lester K. “Life and Afterlife of the First Plague Pandemic”. Plague and the End of Antiquity: The Pandemic

of 541-750. Ed. Lester K. Little. 3-32. New York: Cambridge University Press, 2007.

49


Littman, Robert J. “The Plague of Athens: Epidemiology and Paleopathology”. Mount Sinai Journal of Medicine: A Journal of Translational and Personalized Medicine 76/5 (2009): 456-467. https://doi.org/10.1002/msj.20137.

Mâlik b. Enes, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes b. Mâlik b. Ebî Âmir Asbahî Yemenî (179/795). Muvatta’. Müessesetü Zâyid b. Sultân, 2004.

Martin, Sean. The Black Death. Oldcastle Books, 2011.Merî b. Yûsuf, Zeynüddîn Mer‘î b. Yûsuf b. Ebî Bekr b. Ahmed b. Ebî Bekr el-Kermî (ö. 1033/1624). İhlâsu’l-Vi-

dâd fî Sıdki’l-Mîâd. Beyrut: Dâru’l-Beşâiru’l-İslâmiyye, 2000.Moltke, Helmuth Graf von. Moltke’nin Türkiye Mektupları. Trc. Kemal Vehbi Gül. İstanbul: Varlık Yayınevi, 1967.Mullen, Gary R. - Durden, Lance A. Medical and Veterinary Entomology. Elsevier, 2002.Murphy-O’Connor, Jerome. The Holy Land: An Oxford Archaeological Guide from Earliest Times to 1700. OUP

Oxford, 2008.Mücâhid b. Cebr, Ebü’l-Haccâc Mücâhid b. Cebr el-Mekkî el-Mahzûmî (ö. 103/721). Tefsîru Mücâhid. I Cilt.

Mısır: Dâru’l-Fikri’l-İslâmiyye, 1989.Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. Haccâc b. Müslim Kuşeyrî (261/875). Sahîhu Müslim. Riyad: Dâru Taybe,

2002.Nâfî b. Ezrâk. Garibü’l-Kur’an fi Şi’ri’l-Arab. yy., ts.Nikiforuk, Andrew. Mahşer’in Dört Atlısı: Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi. İstanbul: İletişim, 2001.Northrup, Cynthia Clark - Bentley, Jerry H. - Jr, Alfred E. Eckes - Manning, Patrick - Pomeranz, Kenneth - Topik,

Steven. Encyclopedia of World Trade: From Ancient Times to the Present: From Ancient Times to the Present. Routledge, 2015.

Oldstone, Michael B. A. Viruses, Plagues, and History: Past, Present and Future. Oxford University Press, 2009.Önkal, Ahmet. Ebû Ubeyde b. Cerrâh”. 249-250. İstanbul: TDV İslâm Ansiklopedisi, 1994.Özdinç, Rıdvan. “Allah’ın Kaderine Kaçmak: Veba ve Kolera Etrafında Tedbir Düşüncesi”. KADER Kelam Araş-

tırmaları Dergisi 12/1 (01 Şubat 2014): 0. https://doi.org/10.18317/kader.90415.Panzac, Daniel. Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba (1700-1850). Trc. Serap Yılmaz. 2. Bs. Tarih Vakfı Yurt Yayın-

ları, 2011.Perry, R. D. - Fetherston, J. D. “Yersinia Pestis -Etiologic Agent of Plague.” Clinical Microbiology Reviews 10/1 (01

Ocak 1997): 35-66. https://doi.org/10.1128/CMR.10.1.35.Ridley, Ronald T., ed. Zosimus: New History. Australian Association for Byzantine Studies. Brill, 1982.Roberts, Jennifer T. The Plague of War: Athens, Sparta, and the Struggle for Ancient Greece. Oxford University

Press, 2017.Robinson, Edward. Later Biblical Researches in Palestine, and in the Adjacent Regions: A Journal of Travels in the

Year 1852. Drawn Up from the Original Diaries, with Historical Illustrations, with New Maps and Plans. Crocker & Brewster, 1856.

Rosen, William. Justinian’s Flea: Plague, Empire, and the Birth of Europe. Viking, 2007.Sallâbî, Muhammed Ali. İkinci Halife Hz. Ömer Hayatı, Şahsiyeti, Dönemi. Trc. Mehmet Akbaş. İstanbul: Ravza

Yayınları, 2018.Sallares, Robert. The Ecology of the Ancient Greek World. Duckworth, 1991.Sarıbaş, Serap. “Biyolojik Silahlar: Marina Fiorato’nun Şifacı Romanı’nda Veba Hastalığını Biyolojik Ajan Ola-

rak Kurgulaması Üzerine Bir Değerlendirme”. Journal of Social and Humanities Sciences Research 6/39 (2019): 1854-1863.

Šārôn, Moše. Corpus Inscriptionum Arabicarum Palaestinae (CIAP).: A. Volume One. BRILL, 1997.Sarris, Peter. “The Justinianic plague: origins and effects”. Continuity and Change 17/2 (2002): 169-182. https://

doi.org/10.1017/S0268416002004137.Seyyid Bey. Usûl-i Fıkıh Dersleri Mebâhisinden İrade, Kaza ve Kader. İstanbul: Matbaa-i Âmire, t.y.Sienalı Aldobrandino. Le Régime du Corps. Sloane Ms. 2435. Londra: British Library, t.y.

50


Surremerrî, Ebu’l-Muzaffer Cemâluddin Yûsuf b. Muhammed b. Mes’ûd b. Muhammed. Kitâbun fîhi Zikru’l-Ve-bâ ve’t-Tâûn. Amman: Dâru’l-Esribe, 2004.

Şânîzâde, Mehmed Atâullah Efendi. Şanîzâde Tarihi (1223-1237/ 1808-1821). Trc. Ziya Yılmazer. 2 Cilt. İstan-bul: Çamlıca, 2008.

Thiede, Carsten Peter. The Emmaus Mystery: Discovering Evidence for the Risen Christ. A&C Black, 2006.Thomine, J. Sordel. “Amwas”. Encyclopaedia of Islam, new edition. 1: 460-461. A-B. Leiden: Brill, 1986.Thukydides. Peloponnessos Savaşları. Trc. Furkan Akderin. 3. Bs. İstanbul: Belge Yayınları, 2019.Turan, Olcay. “Thukydides’in Aktarımına Göre Atina Salgınının Gerçek Etkileri”. Journal of History and Future

4/2 (24 Ağustos 2018): 89-108. https://doi.org/10.21551/jhf.450225.Uçar, İlyas. Hz. Muhammed Zamanında Medine’de Gündelik Hayat & Mekânın Üretimi. 1. Baskı. Ankara: Fecr,

2019.Uçar, İlyas. “Hz. Peygamber Zamanında Medîne’de Ortaya Çıkan Hastalıklar ve Tedavi Yöntemleri”. Pamukka-

le Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/8 (30 Eylül 2017): 196-218. https://doi.org/10.17859/pau-ifd.337827.

Unger, Merrill F. Unger’s Bible Handbook. 1. Baskı. Chicago: Moody Press, 1967.Varlık, Nükhet. Akdeniz Dünyasında ve Osmanlılarda Veba 1347-1600. Trc. Hazal Yalın. İstanbul: KitabYayınevi,

2017.Vincent, Louis-Hugues. PP. L.-H. Vincent et F.-M. Abel, O.P. Emmaüs, sa basilique et son histoire... E. Leroux, 1932.Wagner, David M - Klunk, Jennifer - Harbeck, Michaela - Devault, Alison - Waglechner, Nicholas - Sahl, Ja-

son W - Enk, Jacob v.dğr. “Yersinia Pestis and the Plague of Justinian 541–543 AD: A Genomic Analy-sis”. The Lancet Infectious Diseases 14/4 (01 Nisan 2014): 319-326. https://doi.org/10.1016/S1473-3099(13)70323-2.

Yıldırım, Selahattin. Peygamberimizle Buluşmanın Yolu Salât ü Selâm. İstanbul: Dârulhadis, 2007.Yıldırım, Taner - Altungök, Ahmet. “Nil, Fırat ve Dicle Suyollarının Ortaçağ Dünyası Açısından Önemi”. Fı-

rat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 25/1 (31 Ocak 2016): 317-337. https://doi.org/10.18069/fus-bed.00509.

Yıldız, Hakkı Dursun. Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi. 1-14+Ek Cilt. İstanbul: Çağ Yayınları, 1992.Zuqnin. Cronicle of Zuqnin (Pseudo-Dionysius of Tel-Mahre Chronicle). Trc. Witold Witakowski. Liverpool Uni-

versity Press, 1996.British Library, Londra, Add. Ms. 15505.https://www.health.harvard.edu/a_to_z/plague-yersinia-pestis-a-to-z, Çevrimiçi, 05.02.2020.https://www.google.com.tr/maps, Çevrimiçi, 08.02.2020.https://kuran.diyanet.gov.tr

51


ARAP YARIMADASINDA KABİLE HAYATI(Ortaya Çıkışından Hz. Peygamber Dönemine Kadar)

Hakan Temir


Eser Adı Arap Yarımadasında Kabile Hayatı

(Ortaya Çıkışından Hz. Peygamber Dönemine Kadar)

YazarHakan Temir






Sertifika No: 34712


ISBN: 978-605-7689-80-1



52


KAYNAKLAR

1. Temel Kaynaklar:Abdullah Mahmud, Hüseyin. Kabiletü Temîm, thk. İhsan en-Nâs. Dımaşk: Dârü’n-Nemîr, 2000.Abdüllatif Hammudî. et-Tâî, Kabiletü Dabbe ahbâruhâ ve eş‘aruhâ. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.Abdülvehâb, Lütfî. el-Arab fî usûri’l-kadîme. Mısır: Dâru’l-Ma‘rifeti’l-Camiyye, trz.Afife Abdurrahman. eş-Şiir ve eyyâmü’l-Arap fî asri’l-Câhiliye. Beyrût: Daru’l-Endülüs, 1984.Ahmed, Büşrâ Ca‘fer. Kabiletü Tağlib ve devrühâ. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1971.Ahmed Muhtar Ömer. Esesü ilmü’l-luğa. Beyrût: ‘Âlimü’l-Kütüb, 1419/1998.Ahmed Muhtar Ömer. el-Garîb ve’l-me‘âcim ve’l-lugatü’l-fıkh. Beyrût: Dâru’l-Kütüb, 1429/2008.Âişe Abdullah, es-Süleytî. Benî Temîm ve sâ‘irihim. Medine: Mektebetü Mescidü’n-Nebevî, 1413.‘Akîl b. İbrahim. Târihü Tay. Suudi Arabistan: Mektebetü Melik Fehd, 1420/2000.Aktaş, Ömer. Muğire b. Şu‘be. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2019.Âmidî, Ebu’l-Kâsim el-Hasen b. Bişr (ö. 371/981), el-Mu’telif ve’l-muhtelif fî esmâi’ş-şu‘arâ. Beyrût: Dâru’l-Cîl,

1411/1991.Ansary, Abdurrahman Tayyib. Qaryat Al-Fau a Portrait of Pre-Islamic Civilisation in Saudi Arabia. Riyad: Câmia-

tü’r-Riyad, 1982.Âlûsî, Mahmud Şükri (ö. 1857-1924). Bulûgu’l-ereb fi mârifet-i ahvâli’l-Arab, thk. Muhammed Behcet el-Eş’ârî. 2.

Baskı. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, trz.Âlûsî, Mahmud Şükri (ö. 1857-1924). Gâyetü’l-emânî fi’r-red ʿ ale’n-nebhânî, thk. Ebû Abdullah ed-Dânî. 1-2. Cilt.

Memleketü Arabiyyetü’l-Suudiyye: Mektebetü Rüşd, 1422/2001.Ali el-Kâlî, İsmâil b. Kâsım Ebû el-Bağdâdî (ö. 356/976). el-Emâlî. Beyrût: Darû’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2002.Âmir b. Tufeyl (ö. 11/632). Divân-ı Âmir b. Tufeyl. Beyrût: Dâru’l-Kalem, trz.Apak, Adem. Asabiyet ve Erken Dönem İslâm Siyasî Tarihindeki Etkileri. İstanbul: Düşünce Kitapevi, 2004.Apak, Adem. Kabile. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2017.Apak, Adem. Ana Hatlarıyla İslâm Öncesi Arap Tarihi ve Kültürü. İstanbul: Ensâr Yayınları, 2016.Apak, Adem. Kur’ân’ın Geliş Ortamında Arap Toplumu (Sosyal, Kültürel ve İktisadi Hayat). İstanbul: KURAMER,

2017.Aras, Ömer. İslâm Öncesinden Hz. Muhammed’in (S) Vefatına Kadar Kinde Kabilesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.Asîrî, Mansûr. Kabiletü Anz b. Vâil. Kâhire: Dâru’t-Tanânî, 1438/2017.Askerî, Hasan b. Sehl Ebû Hilal (ö. 400/1009). Cemheretü’l-emsâl. Beyrût: Dârul Fikr, 1988.Askerî, Hasan b. Sehl Ebû Hilal (ö. 400/1009). el-Evâil. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1407/1987.Askerî, Hasan b. Sehl Ebû Hilal (ö. 400/1009). Kitâbü’ṣ-sınâʿateyn: el-kitâbe ve’ş-şiʿr, thk. Ali Muhammed el-Bi-

câvî-Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahim, Dâru İhyâ, Beyrût 1371/1952, s. 138.Asmaî, Ebû Saîd Abdülmelik b. Kureyb el-Bâhilî (ö. 216/831). Asmaiyyât, nşr. Ömer Faruk et-Tabba’. Beyrût:

Daru’l-Erkam, trz.Asmaî, Ebû Saîd Abdülmelik b. Kureyb el-Bâhilî (ö. 216/831). Târîḫu’l-ʿArab ḳable’l-İslâm, thk. M. Hasan Âl-i

Yâsîn. Bağdad: yy. 1379/1959.Asmaî, Ebû Saîd Abdülmelik b. Kureyb el-Bâhilî (ö. 216/831). Kitabü’l-ibil, thk. Hâtim Sâlih. Dımaşk: Dâ-

ru’l-Beşâir, trz.Ataöv, Türkkaya. ”Rus Devletinin Kuruluşu”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 23/4 (1968): 215-243.Atar, Fahrettin. İslâm Adliye Teşkilatının Ortaya Çıkışı ve İşleyişi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, trz.Ateş, Ali Osman. İslâm’a Göre Câhiliye ve Ehl-i Kitap Örf ve Adetleri. İstanbul: Beyan Yayınları, 1996.Avn, Abdürrauf. Fennü’l-Harb fî Sadri’-İslâm. Kâhire: Daru’l-Me’arif, 1961.‘Azâvî, Abbas el-Muhâmî. Aşâirü’l-Irak. Beyrût: Dâru’l-Arabiyyetü’l-Müessesât, 1425/2005.Azimli, Mehmet. Câhiliye’yi Farklı Okumak. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.Bachofen, J. Jakob, Söylence, Din ve Anaerki, çev. Nilgün Şarman. İstanbul: Payel Yay, 1997.

53


Bağdadî, Hatîb. Târihu Bağdad ev Medinetu’s-Selâm. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, trz.Bağdâdî, Ebû Mansûr Tâhir b. Muhammed (ö. 429/1037). Usûlü’d-dîn. İstanbul: Matbaatü Devlet, 1346/1928.Bağdâdî, Abdülkadir b. Ömer (1030/1093). Hizânetü’l-edeb ve lübbü lübâbi lisânü’l-Arab, thk. Abdüsselam Mu-

hammed Harun. Kâhire: Mektebetü Hancî, trz.Bâlburrî, Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdullah b. Mûsâ (ö. 645/1247). el-Cevhere fî nesebi’n-nebî ve ashabihi’l-aşere,

thk. Muhammed Tevenci. Riyad: Dârü’r-Rifaî, 1983.Barnard, Hans. “The Archaeology of the Pastoral Nomads Between the Nile and the Red Sea”, Nomads, Tribes,

and the State in the Ancient Near East. Chicago: The University of Chicago, 2009.Bednarik, Robert G. – Khan, Majeed, “New Rock Art Complex in Saudi Arabia”, Rock Art Research 34 (2017):

179-188.Bekir b. Abdullah, Ebû Zeyd. Tabakâtü’n-nessâbîn. Riyâd: Dâru’r-Rüşd, 1407/1987.Bekrî, Ebû Ubeyd Abdullah b. Abdülaziz el-Endülüsî (ö. 487/1094). Mu‘cem mâ ista’cem min esmâi’l-bilâdî ve

mevâdi, thk. Mustafa Saka. 1. Cilt. Beyrût: Â’limü’l-Kütüb, trz.Bekrî, Ebû Ubeyd Abdullah b. Abdülaziz el-Endülüsî (ö. 487/1094). Câhiliye Arapları, çev. Levent Öztürk. İstan-

bul: İz Yayıncılık, 1998.Belâdî, Âtik b. Gays. Nesebü Harb (Kabiletü Harb: ensâbuhâ ve furûuhâ). Mekke: Dâru Mektebe, 1984/1404.Belâzürî, Ahmed b. Yahya b. Câbir (ö. 279/892). Ensâbu’l-eşrâf. thk. Süheyl Zekkar- Riyâd Zirikli 1- 13. Cilt.

Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1417/1996.Belâzürî, Ahmed b. Yahya b. Câbir (ö. 279/892). Fütûhu’l-buldân, trc. Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yayınları,

2013.Belyaev, E.A., Arabs. İslâm and the Arap caliphate in the early middle ages. New York: Pall Mall, 1969.Berrû, Tevfîk, Târihü’l-Arabi’l-kadîm. 2. Baskı (Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1422/2001.Bettî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Abdülvelî el-Endülüsî (ö. 488/1095). Tezkiretü’l-elbâb bî usulüli’l-ensâb, thk. Ali Amr.

Kâhire: Mektebetü’l-Sakâfeti’l-Dinî, 2006/1426.Beyhakî, Ebû’l-Hasan Ali b. Ebû’l-Kasım b. Zeyd (ö. 565/1169). Lübâbü’l-ensâb ve’l-elkâb ve’l-a’kâb, thk. Mehdî

ez-Zeccânî. İrân: Mektebetü Ayetullah el-Azmî, 1328/2007.Beyhakî, İbrahim b. Muhammed. el-Muhâsin ve’l-mesâî’, nşr. Friedrich Schwally. Giessen: 1318.Blachere, Regis. Tarihu’l-edebî’l-Arabî, trc. İbrahim Geylani. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1998.Brockelmann, Carl. İslâm Milletleri ve Devletleri Tarihi, çev. Neşet Çağatay. 2. Baskı (Ankara: Ankara Üniversitesi

Basımevi, 1964.Brockelmann, Carl. Târîhu’ş-Şuûbi’l-İslâmiyye, Arapçaya çev. Nebîh Emin Fâris- Münîr el-Ba‘lbekkî. Beyrût: Dâru

İlmi’l-Melâyîn, 1973.Câbirî, Muhammed Âbid. Fikrü ibn Haldûn el-‘asabiyye ve’d-devle. Beyrût: Merkezü’d-Dırasâtü’l-Vahdeti’l-Ara-

biyye, 1994.Câbirî, Muhammed Âbid. İslâm’da Siyasal Akıl, çev. Vecdi Akyüz. İstanbul: Kitapevi Yayınları, 1997.Câhiz, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb (ö. 255/869). Kitâbü’l-hayevân, thk. Abdüsselam Muhammed Hârûn.

1-8. Cilt. 2. Baskı. Matbaatü Mustafa, 1348/1965.Câhiz, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb (ö. 255/869). el-Beyân ve’t-tebyîn, thk. Abdüsselam Muhammed

Hârûn. 1-4. Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Hâncî, 1418/1998.Caetani, Leone. İslâm Tarihi, trc. Hüseyin Cahid Yalçın. İstanbul: Tanin Matbaası, 1924.Câsir, Muhammed. Bâhile el-kabiletü’l-müfterâ aleyhâ. Riyâd: Dâru’l-Yemâme, 1410/1990.Cevâd Alî. el-Mufassal fî târihi’l-Arab kable’l-İslâm. 1- 10. Cilt. 2. Baskı. Bağdat: Câmiatü Bağdat, 1413/1993.Cevâd Alî. İbhâs fî Târihi’l-Arab kable’l-İslâm. Beyrût: Mektebetü Mü’min Kureyş, 2011.Cevvânî, Ebû Alî Şerefüddîn Muhammed b. Es’ad b. Alî el-Hüseynî (ö. 588/1192). el-Mukaddimetü’l-fazliyye

(Tuhfetün zarife ve mukaddimetün latife ve hediyyetün münife fî usuli’l-ahsab ve fusuli’l-ensâb, thk.Türkî b. Mutlak el-Kaddah el-Uteybi. Riyad: Matabiü’l-Humeydî, 1427/2006

Cündî, Ali. fî Târihi’l-edebi’l-Arab. Mısır: Mektebetü Dâru’t-Turâs, 1412/1991.Çağatay, Neşet. İslâm’dan Önce Arap Tarihi ve Câhiliye Çağı. Ankara: MARS T. ve S. A. S. Matbaası, 1957.Dabbî, Mufaddal b. Muhammed b. Ya’lâ b. Salim (ö. 178/794). Mufaddaliyât, thk. Ahmed Muhammed Şâkir.

Kâhire: Dâru’l-Mearif, trz.

54


Dârekutnî, Ebu’l-Hasen Alî b. Ömer (ö. 385/995). el-Muʾtelif ve’l-Muhtelif, thk. Muvaffak b. Abdullah. Beyrût: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1406/1986.

Dayf, Şevki. Târîhu’l-Edebi’l-Arab (Asrü’l-Câhiliye). Kâhire: Dâru’l-Meârif, trz.Dimyâtî, Ebû Muhammed Şerefüddîn Abdülmü’min. Ahbârü kabâili Hazrec, thk. Abdülaziz b. Ömer el-Beytî.

Medine: Câmiatü İslâmiyye, 1429.Dineverî, Ebû Hanîfe Ahmed b. Davûd (ö. 282/895). el-Ahbâru’t-tıvâl, thk. Abdülmünim Âmir. Kâhire: Mekte-

betü Müsennâ, 1960.Dineverî, Ebû Hanîfe Ahmed b. Davûd (ö. 282/895). Kitâbü’n-nebât, thk. Bernard Lewin. Beyrût: Dâru’l-Kalem,

1394.Dineverî, Ebû Bekir Ahmed b. Mervân el-Mâlikî (ö. 333/994). el-Mücâlesetü ve cevâhirü’l-ilm, thk. Yusuf Ahmed.

Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, trz.Diodorus. Bibliotheke Historike (Books II), Translation By C. H. Oldfather. London: Harvard Unıversity Press,

1967.Demircan, Adnan. Kabile Topluluklarından Akide Toplumuna. İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.Demircan, Adnan. İslâm Tarihinin İlk Döneminde Arap-Mevâlî İlişkisi, Beyan Yayınları, İstanbul 1996.Della Vida, Giorgio Levi. Pre- İslâmic Arabia in the Arap Heritage. New York: Russell & Russell, 1963.Dellû, Burhaneddin. Ceziretü’l-Arab kable’l-İslâm : et-Tarihü’l-İktisadi - el-İctimai - es-Sekafi - ve’s-Siyasî. Beyrût:

Darü’l-Farabi, 2001.Demir, İsmail. “Câhiliyet ve İslâm’ın İlk Dönemlerinde Yaşamış Bazı Cömertler”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat

Fakültesi Dergisi. 18 (2002).Derveze, İzzet. Kur’ana Göre Hz. Muhammed (sav), çev. Mehmet Yolcu. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2011.Dervîş, Câsim Yasin - Hüseyin, Selîme Kâzım, Mu‘cemü elkâbü’l-kabâilü’l-arabiyye ve butûnihâ. Dımaşk: Dâru

Temmûz, 2014.Dimyâtî, Ebû Muhammed Şerefüddîn Abdülmü’min (ö. 705/1306). Ahbârü kabâili Hazrec, thk. Abdülaziz b.

Ömer el-Beytî. Medine: Câmiatü İslâmiyye, 1429.Dugaym, Semîh, Edyân ve mu‘tekadate’l-Arab kable-l İslâm. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1995.Dugmî, Muhammed Râkân. et-Tecessüs ve ahkâmuhu fi’ş-şeriati’l-İslâmiyye. Beyrût: Dâru’s-Selâm, 1406/1985.Duran, Asim - Aydın, Mahmud. Kur’an ve Hıristiyanlar. İstanbul: Kuramer, 2019.Dûrî, Abdülaziz. İlk Dönem İslâm Tarihi, çev. Hayrettin Yücesoy. İstanbul: Endülüs Yayınları, 1991.Durkheim, Emile. Dini Hayatın İlkel Biçimleri, çev. Fuat Aydın. İstanbul: Ataç Yayınları, 2005.Ebû Amr eş-Şeybânî, İshâk b. Mirâr (ö. 213/828). Kitâbü’l-cîm, thk. İbrahim el-Abyârî. Kâhire: Matbaatü Emi-

riyye, 1394/1974.Ebû Bekir ed-Dineverî, Ahmed b. Mervân el-Mâlikî (ö. 333/994). el-Mücâlesetü ve cevâhirü’l-ilm, thk. Yusuf Ah-

med. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, trz.Ebû Hayyân et-Tevhîdî, Alî b. Muhammed b. Abbâs (ö. 414/1023). el-Besâʾir ve’z-zehâʾir, thk. Vedâd el-Kâdî.

Beyrût: Dâru’s-Sâdır, 1408/1988.Ebû ‘Iyâne, Fethi Muhammed. Coğrafya Şibhü Cezîretiü’l-‘Arab. İskenderiyye: Dâru’l-Ma‘rife, 1994.Ebû Temmâm, Habîb b. Evs b. Hâris et-Tâî (ö. 231/846). Divânu’l-hamâse, nşr. Muhammed Said er-Rafî. Mısır:

Mektebetü’l-Ezheriyye, 1927.Ebü’l-Fidâ’, İmâdüddîn İsmâîl b. Alî el-Eyyûbî (ö. 732/1331). Muhtasar-ı fî ahbar-ı beşer. 1-4. Cilt. Mısır: Matba-

atü’l-Hüseyniyye, trz.Ebü’l-Fidâ’, İmâdüddîn İsmâîl b. Alî el-Eyyûbî (ö. 732/1331). Takvîmü’l-buldân. Beyrût: Dâru Sâdır, trz.Ebû’l-Mehâsin, Muhammed. Me‘alimü târihü’ş-şarki’l-ednâ’l-kadîm. Beyrût: Dâru’n-Nahdetü’l-Arabiyye, trz.Edgell, H. Stewart. Arabian Deserts (Nature, Origin, and Evolution). Switzerland: Springer, 2006.Eichhorn, Johann Gottfried. Repertorium für biblische und morgenländische Litteratur. Leipzig: 1781.Emel ‘Acîl İbrahim. “Kanavâtü’l-tefâül’l-fikrî ve’d-dînî’l-mekâniyyeti fî şibhi’l-cezîreti’l-arab kable’l-islâm”, Me-

celletü Külliyetü’t-Terbiyyetü’l-İslâmiyye 34 (2017): 511-524.Emin, Ahmed. Fecrü’l-İslâm. Beyrût: Dârü’l-Kitâbü’l-Arabî, trz.Ensârî, Abdurrahman Tayyib - el-Uteybî. Muhammed Sultân, et-Tâif ihdâ’l-Karyeteyn. Suudi Arabistan: Dâ-

ru’l-Kavafil, 2005.

55


Ensârî, Abdülkuddûs. Benû Süleym. Beyrût: Mektebetü’l-Arabiyyetü’s-Suûdiyye, 1391/1971.Enbârî, Ebü’l-Berekât Muhammed b. Ubeydullah (ö. 577/1181). Nüzhetü’l-elibbâ’ fî tabakati’l-udebâ’, thk. M.

Ebü’l-Fazl İbrâhîm. Kâhire: yy., 1386/1967.Evs b. Hacer, et-Temîmî (ö. m. 620), Divân, thk. Muhammed Yusuf Necm. Beyrût: Dâru’s-Sâdır, 1967.Ezherî, Ebu Mansur Muhammed b. Ahmed (370/980). Tehzîbu’l-luga. Kâhire: yy. 1964-1967.Ezrakî, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Abdillâh (ö.250/864). Ahbâru Mekke vemâ câe fîhâ mine’l-â’sar, thk. Abdulme-

lik b. Abdullah Duheyş. Arabistan: Mektebetü’l-Esedî, 1424/2003.Fahd, Tevfîk. el-Kehânetü’l-Arabiyye kable’l-İslâm, trc. Hasan Avde. Beyrût: Şireketü Kadme, trz.Fâsî, Takıyyüddin Muhammed b. Ahmed b. Ali (ö. 832/1429). Şifâü’l-garam bî ahbâri’l-beledi’l-Harâm, thk.

Ömer Abdüsselâm Tedmürî. Beyrût: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1985.Fayda, Mustafa. İslâmiyetin Güney Arabistan’a Yayılışı. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları,

1982.Fâyid, Yusuf Abdülmecid. Coğrafiyyetü’l-minâh ve’n-nebât. Beyrût: Dâru’l-Nehdeti’l-Arab, trz.Ferâhîdî, Halil b. Ahmed (ö. 170/786). Kitâbü’l-ayn, thk Mehdî el-Mahzûmî-İbrahim es-Sâmerâî. Beyrût: Dâru

Mektebeti’l-Hilâl, trz.Ferrûh, Ömer, Târîhu Sadrü’l-İslâm ve’d-Devletü’l-Ümeviyye. Beyrût: Dâru İlmi’l-Melâyin, 1386/1966.Ferrûh, Ömer, Târîhu Sadri’l-İslam ve’d-Devletü’l-Ümeviyye. Beyrût: Dâru’l-İlmi’l-Melâyin, 1987.Fesevî, Ebû Yûsuf Ya‘kūb b. Süfyân (ö. 277/890). el-Ma‘rife ve’t-tarîh, thk. Ekrem Ziya Ömerî. Beyrût: Müesse-

setü Risale, 1401/1981.Fevzi, Faruk Ömer. el-Ceyş ve’s-siyâse fî asri’l- Emevî ve matlaği’l-asri’l-Abbâsî. Ammân: Dâru’l-Mecdalâvî, 2005.Feyûmî, Muhammed İbrahim. Târihü’l-fikri’d-dîni’l-câhilî. Beyrût: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1415/1994.Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya’kūb b. Muhammed (ö.817/1415). Beşâ’irü zevi’t-tem-

yîz fî letâ’ifi’l-kitâbi’l-azîz, thk. Muhammed Ali en-Neccâr. Kâhire: Meclisü’l-A’lâ lil Şuûnî’l-İslâmi, 1412/1992.

Frazer, James George. Totemism and Exogamy. Hamburg: Severus Verlag, 2011.Fuad Hamza. Kalbü Cezîretü’l-Arab. Beyrût: Mektebetü es-Sekafetü’d-Diniyye, 2002/1423.Freiherr, Max von Oppenheim. el-Bedu, Arapça trc. Macid Şübber. Beyrût: Darü’l-Verrak, 2012.Freud, Sigmun. Totem ve Tabu, çev: Niyazi Berkes. İstanbul: Dünya Klasikleri, 1998.Garbal, Muhammed Şefik. Mevsuâtü’l-Arabiyyeti’l-müyessere, Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1987.Giddes, Anthony - Sutton, Philip W., Sosyoloji, çev: Mesut Şenol. İstanbul: Kırmızı Yayınları, 2016.Goldziher, Ignaz, Muhammedanich Studiem. New York: University of Toronto, 1889.Goldziher, Ignaz, Muslim Studies, Edited by S. M. Stern, New York: State University of New York Press Albany,

trz.Guidi, Ignazio. Muhâdarât fî tarihi’l-Yemen, Arapça trc. İbrahim es-Sâmiraî. Beyrût: Dâru’l-Hadâse, 1986.Goitein, S. D. Yahudiler ve Araplar Çağlar Boyu İlişkileri, trc. Nuh Arslantaş-Emine Buket Sağlam. İstanbul: İz

Yayıncılık, 2004.Göl, Yavuz Selim. “Hz. Peygamber’in (sav) Aile Kurumunun Devamına Yönelik Tutumu”, II. Uluslararası Mev-

lid-i Nebi Sempozyumu, 2019.Gurayfî, Mahmud el-Mukaddes, Mu‘cemü mustalahâti’n-nessâbîn. 3. Baskı. Beyrût: Dâru’r-Rafideyn, 2008.Gurayfî, Mahmud el-Mukaddes, Vakfe maa’n-neseb ve’n-nessâbîn. 3. Baskı. Beyrût: Dârü’r-Râfideyn, 2010/1431.Günaltay, Şemseddin. İslâm Öncesi Araplar ve Dinleri, Sadeleştiren M. Mahfuz Sözleymez-Mustafa Hizmetli. An-

kara: Ankara Okulu Yayınları, 1997.Günaltay, Şemseddin. İslâm Öncesi Arap Tarihi, Sadeleştiren M. Mahfuz Sözleymez, Ankara: Ankara Okulu Ya-

yınları, 2006. Gündüz, Şinasi. “Câhiliye Dönemi Arap Putperestliği”, Câhiliye Araplannın İlahları. Ankara: Ankara Okulu Ya-

yınları, 2016.Halil ed-Düleymî, b. İbrahim b. Halef b. Zeyd ez-Zübeydî. Mukaddemât fî ilmi’l-ensâb. Mektebetü Ulumu’n-Ne-

seb, 2012Halîf, Yûsuf. eş-Şuarâu’s-saâlîk fî’l-asri’l-Câhiliyye. Kâhire: Dâru’l-Meârif, 1996.

56


Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi, trc. Salih Tuğ, 1-2. Cilt. 5. Baskı. İstanbul: İrfan Yayımcılık ve Tica-ret, 1991.

Hammudî, Abdüllatif et-Tâî. Kabiletü Dabbe Ahbâruhâ Ve Eş‘aruhâ. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.Hân, Mâcid. Dirasât ilmü’r-rusûmi’s-sahriyye. Arabistan: Memleketü Arabüyyetü’s -Suudiyye Vizâretü’t-Ta‘lim,

2007.Hansa, Ümmü Amr Tümâdır bint Amr b. el-Hâris b. eş-Şerîd. Divân-ü Hansâ, thk. Ömer Faruk et-Tabbâ‘. Bey-

rût: Şirketü Dâru’l-Erkâm, trz.Harfûş, Abdülkadir Feyyâd. Kabiletü Huzâa fî’l-Câhiliye ve’l-İslâm. Dımaşk: Dâru’l-Beşâir, 1417/1996.Harfûş, Abdülkadir Feyyâd. Kabiletü Tay fî’l-Câhiliye ve’l-İslâm. Dımaşk: Dâru’l-Beşâir, 1416/1995.Harfûş, Abdülkadir Feyyâd. Kabiletü Temîm fî’l-Câhiliyeti ve’l-İslâm. Dımaşk: Dâru’ş-Şâm, 1423/2002.Harfûş, Abdülkadir Feyyâd. Kabiletü Tağlib fî’l-Câhiliyeti ve’l-İslâm. Dımaşk: Dârü’l-Beşâir, trz.Harîrî, Ebû Muhammed Kâsım b. Alî (ö. 516/1122). el-Makâmetü’l-Harîrî. Beyrût: Matbaatü’l-Me‘arif, 1873.Harun, Abdüsselam Muhammed. Kennaşetü’n-nevâdir. Kâhire: Mektebetü Hâncî, 1405/1985.Hattâbî, Ebû Süleymân Ahmed b. Muhammed (ö. 388/998), Meʿâlimü’s-sünen. Haleb: Matbatü’l-İlmiyye,

1351/1932.Hatîb, Muhammed. “Nizâmü’l-Kabali inde’l-Arab fî’l-Câhiliye”, el-Ma’rife, 521 (2007): 166-183.Hâtim et-Tâî. Divân-ü Hâtim et-Tâî. Beyrût: Dâru’s-Sadr, 1981.Havtî, Sa‘d Ebû Yusûf. Mevsûatü’l-ilmiyye fî ensâbi’l-kabâili’l-Arabiyye. İskenderiyye, Matbaatü Ebû’l-Azm,

1422/2002.Hâzimî, Ebû Bekr Zeynüddîn Muhammed b. Mûsâ b. Osmân b. Hâzim el-Hemedânî (ö. 584/1188). ʿUcâle-

tü’l-mübtedî ve fuḍâletü’l-müntehî fi’n-neseb, thk. Abdullah Kennûn. Kâhire: Matbaatü’l-Emîriyye, 1393/1973.

Haxhiu, Faruk Idrızı. Başlangıçtan Emevîlerin Sonuna Kadar Siyasi Olaylarda Ezd Kabilesi. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.

Hemdânî, Ebû Muhammed Hasen b. Ahmed b. Ya’kūb (ö. 360/971). Sıfatü Cezîretü’l-Arab. Leiden: Brill, 1884.Hemdânî, Ebû Muhammed Hasen b. Ahmed b. Ya’kūb (ö. 360/971). el-İklîl. San’a: Dâru’l-Kelime, trz.Hicâzî, Mahmud Fehmi. İlmü’l-lüğatü’l-Arabiyye. Mısır: Dârü Garîb, trz.Hitti, Philip K. Siyasî ve Kültürel İslâm Tarihi, çev. Salih Tuğ. İstanbul: İFAV Yayınları, 2001.Hitti, Philip K. Tarihu Arabi’l-mutavvel. Beyrût: Daru’l-Keşşâf, 1965.Hoyland, Robert G. “Arab kings, Arab tribes and the beginnings of Arab Historical Memory in late Roman Epig-

raphy”. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.Hoyland, Robert G. “Late Roman Arabia Monophysite Monks and Arab Tribes”, Semitica Classica 2 (2009).İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah b. Muhammed en-Nemirî (ö. 463/1071). el-İnbâh alâ kabâili’r-ruvât.

Beyrût: Dâru’l-Kitâbu’l-Arabî, 1405/1985.İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah b. Muhammed en-Nemirî (ö. 463/1071). el-Kasd ve’l-ümem fî’t-tâ’rîf

bi usûli ensâbü’l-arab ve’l-acem. Kâhire: Mektebetü Kudsî, 1350.İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah b. Muhammed en-Nemirî (ö. 463/1071). el-İstîâb fî ma’rifeti’l-ashâb,

thk. Âdil Mürşid. Beyrût: Dâru’l-Cîl, 1412/1992.İbn Abdürabbih, Ahmed b. Muhammed el-Endülisî (ö. 327/939). el-İkdu’l-ferîd, thk. Abdülmecid er-Ruhaynî.

Beyrût: Dâru’l-İlmiyye, 1404/1983.İbn Asâkir, Alî b. el-Hasen ed-Dımaşkī eş-Şâfiî (ö. 571/1176). Târîḫu Dımaşḳ, thk. Ömer b. Karaâme. Beyrût:

Dâru’l-Fikr, 1415.İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osman el-Mevsilî (ö. 392/1002). Sırrü sınâ‘atü’l-i‘rab. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye,

1421/2000.İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osman el-Mevsilî (ö. 392/1002). el-Hasâis, thk. Abdülhamid el-Hindâvî. Beyrût: Dâ-

ru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1429/2008.İbn Düreyd, Ebû Bekir b. Muhammed b. Hasan el-Ezdî (ö. 321/933). el-İştikâk, thk. Abdüsselâm Muhammed

Hârûn. Beyrût: Dâru’l-Cîl, 1411/1991.İbn Ebû Âsım, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. ed-Dahhâk (ö. 287/900). el-Âḥâd ve’l-messânî, thk. Basım Faysal Ah-

med. Riyad: Dâru’r-Râye, 1411/1911.

57


İbn Ebî Heyseme, Ebû Bekir Ahmed (ö. 279/892). et-Târîhü’l-kebîr, thk. Salâh b. Fethî Hilal. 1-2. Cilt. Kâhire: el-Farûki’l-Hadîs, 1427/2006.

İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed (159/235), el-Musannef fî’l-âhâdîs ve’l-âsar. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2012.

İbn Ebî Usaybia, Muvaffakuddîn Ebu’l-Abbâs Ahmed. Uyûnu’l-enbâ fî tabakâti’l-etibbâ, thk. Nizâr Rizâ. Beyrût: Dâru Mektebeti’l-Hayât, trz.

İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Zekeriyyâ b. Muhammed (ö. 395/1004), Mu‘cemü mekâyîsü’l-luğa, thk. Ab-düsselam Muhammed Hârun. 1- 6. Cilt. Kâhire: Dâru’l-Fikir, trz.

İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Zekeriyyâ b. Muhammed (ö. 395/1004). eṣ-Ṣâḥibî fî fıḳhi’l-luğa, nşr. Muham-med Ali Beydûn. Beyrût: Dâru Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1997.

İbn Habîb, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ümeyye el-Hâşimî (ö.245/860). Muhtelefü’l-kabâil ve mu’telefuhâ, thk. İbrahim el-Ebyârî. Kâhire: Dâru’l-Kitâbü’l-İslâmiyye, trz.

İbn Habîb, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ümeyye el-Hâşimî (ö.245/860). Kitâbû’l-Muhabber, thk. Elisa Lichtens-tadter. Beyrût: yy. trz.

İbn Habîb, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ümeyye el-Hâşimî (ö.245/860), Esmâü’l-mugtâîlin mine’l-eşraf fî’l-Cahiliy-ye ve’l-İslâm, Thk. Kisrevi Hasan, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1422/2001.

İbn Habîb, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ümeyye el-Hâşimî (ö.245/860), Kitabu’l-Münemmak fi ahbari Kureyş, thk. Hurşit Ahmed Faruk. Beyrût: yy., 1985.

İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî (ö. 241/855). Müsnedî Ahmed b. Hanbel, thk. Şuayb Arnavût- Adil Mürşid. Beyrût: Müessesetü Risâle, 1421/2001.

İbn Hacer el-Askalânî. Muhtasar fethu’l-bârî, Terc: Beşir Eryarsoy, Polen Yayıncılık, İstanbul 2007.İbn Hacer el-Askalânî. el-İsâbe fi temyizi’s-sahâbe, thk. Ömer Yusuf b. Abdullah b. Muhammed b. Abdi’l-Ber (Kâ-

hire: Mektebetü İbn Teymîyye, 1993/1414.İbn Haldûn, Abdurrahman b. Muhammed (ö. 732/808). Tarihû İbn Haldun, thk., Halil Şahhade -Süheyl Zekkâr.

1-8. Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1421/2000.İbn Haldûn, Abdurrahman b. Muhammed (ö. 732/808). Mukaddime, çev. Halil Kendir. Ankara: Yeni Şafak Ya-

yınları, 2004.İbn Hallikân. Vefeyâtü’l-ayân. Beyrût: Dâru’s-Sadr, 1900.İbn Hazm, Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endülüsî (ö. 456/1064). Cemheretü ensâbi’l-Arab, thk. Abdüs-

selam Muhammed Hârun. 5. Baskı. Kâhire: Dâru’l-Meârif, trz.İbn Hazm, Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endülüsî (ö. 456/1064). Tavku’l-hamâme, thk. Tahir Ahmet

Mekkî. Kâhire: Dâru’l-Mâ’rife, trz.İbn Hazm, Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endülüsî (ö. 456/1064). Cevâmiü’s-sîre, thk. İhsan Abbas.

Mısır: Dâru’l-Meârif, trz.İbn Hişâm, Ebu Muhammed Cemâlüddin Abdülmelik (ö. 218/833). es-Sîretü’n-nebeviyye, çev. Hasan Ege. 1-4.

Cilt. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2006.İbn Hişâm, Ebu Muhammed Cemâlüddin Abdülmelik (ö. 218/833). et-Tîcân fî mulûki Himyer. 2. Baskı. San’a:

Merkezu’d-Derâsât ve’l-Ebhâsi’l-Yemeniyye, 1347/1928.İbn Hurdâzbih, Ubeydullah b. Abdullah (300/913). Kitabu’l-mesâlik ve’l-memâlik, Leiden: yy., 1967.İbn İshâk, Muhammed b. Yesâr b. Hıyâr el-Kureşî (ö. 151/768). es-Sîretü’n-nebeviyye, thk.Ahmed Ferîd el-Mezî-

dî. Beyrût: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1424/2004.İbn Kayyim el-Cevziyye, Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb (ö. 751/1350). Miftâḥu dâri’s-saʿâde ve menşûru velâ-

yeti’l-ʿilm ve’l-irâde. 1-2. Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, trz .İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ el-Hafız. el-Bidâye ve’n-nihâye (Büyük İslâm Tarihi), çev. Mehmet Keskin. İstanbul: Çağrı

Yayınları, 1995.İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dineverî (ö. 276/889). el-Me’ârif, thk. Servet Ukkaşe. 4.

Baskı. Kâhire: Dâru’l-Meârif, trz.İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dineverî (ö. 276/889). Kitâbü’l-envâ’ fî mevâsimi’l-Arab.

Kâhire: Dâru’l-Kütübü’l-Mısriyye, 1338/1919.İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dineverî (ö. 276/889). eş-Şi‘r ve’ş-şuâra, thk. Ahmed

Muhammed Şâkir. Kâhire: Dâru’l-Me‘ârif, 1996.

58


İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dineverî (ö. 276/889). Uyûnü’l-ahbâr. Kâhire: Dâru’l-Kü-tüb, 1418.

İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dineverî (ö. 276/889). el-İmâme ve’s-siyâse, Lübnan: Dâ-ru’l-İlim, 2009.

İbn Kutrub, Muhammed b. el-Müstenîr b. Ahmed Ebû Alî (ö. 210/825). el-Ezmine ve telbiyetu’l-Câhiliyye, thk. Hâtim Sâlih ed-Dâmin. Bağdad: Müessesetu’r-Risâle, 1985.

İbn Mâkûlâi Ebû Nasr Alî b. Hibetullâh (ö. 475/1082). el-İkmâl fî refi’l-irtiyâb. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.

İbn Manzûr, Ebû’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Ali (ö. 711/1311). Lisânu’l-Arab. 1-15. Cilt. Beyrût: Dârus’s-Sadr, trz.

İbn Münkız, Müeyyidüddevle Necmüddîn Üsâme b. Mürşid (ö. 584/1188). Kitâbü’l-iʿtibâr, thk. Philip Hitti. Mısır: Mektebetü Sakafetü’d-Diniyye, trz.

İbn Nedîm, Muhammed b. İshâk (ö. 380/990). el-Fihrîst, çev. Mehmet Yolcu ve Arkadaşları. İstanbul: Çıra Ya-yınları, 2017.

İbn Reşîk, Ebû Ali Hasan el-Kayravânî (ö. 456/1064). el-Umde fî mehâsini’ş-şi‘r ve âdâbih ve nakdih, thk. Muham-med Muhyuddin Abdulhamid. Beyrût: Dâru’l-Cîl, 1981.

İbn Rüste, Ebû Alî Ahmed b. Ömer (ö. 300/913). el-Alâķu’n-nefîse. Leiden: Brill, 1892.İbn Sa‘d, Ebû Abdullah Muhammed (ö. 230/845). et-Tabakâtü’l-kübrâ, çev. Musafa Kazım Yılmaz. 1-11. Cilt. 2.

Baskı. İstanbul: Siyer Yayınları, 2015.İbn Saîd, el-Mağribî (ö. 685/1286). Neşvetü’ṭ-ṭarab fî târîḫi Câhiliyyeti’l-ʿArab, thk. Nusret Abdurrahman. Ür-

dün: Mektebetü’l-Aksâ, trz.İbn Sellâm el-Cumahî, Muhammed (ö. 231/846). Tabakâtü fuhûlu’ş-şuârâ, thk. Mahmud Muhammed Şâkir. Kâ-

hire: Dâru’l-Medenî, 1974.İbn Seyyidü’n-Nâs. Uyûnu’l-eser fi fünûni’l-meğâzî ve’ş-şemâili ve’s-siyer. Beyrût: Dâru’l-Âfâk, 1982/1402.İbn Sîde, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâîl ed-Darîr el-Mürsî (ö.458/1066). el-Muhassas. Beyrût: Dâru’l-Kitabü’l-İlmiy-

ye, trz.İbn Sikkît, Ebû Yusûf Ya‘kub b. İshâh (ö. 244/858). Islâhü’l-mantık, thk. Muhammed Mer‘ab. Beyrût: Dâru

İhyâü Turasi’l-Arabî, 1423/2002.İbn Ebî Usaybia, Muvaffakuddîn Ebu’l-Abbâs Ahmed. Uyûnu’l-enbâ fî tabakâti’l-etibbâ, thk. Nizâr Rizâ. Beyrut:

Dâru Mektebeti’l-Hayât, trz.İbn Vehb, Ebû Muhammed b. Abdullah b. Müslim (ö. 197/813). Câmiu fî’l-hadîsi İbn Vehb, thk. Mustafa Hasan

Hüseyin. Riyâd: Dâru İbnü’l-Cevzî, 1416/1995.İbn Zebâle, Muhammed b. Hasen (ö. 199/814). Ahbâru’l-Medine, Medine: Merkezü Buhûs ve Dirâsâti’l-Medine,

2003.İbnü’l-Esîr, Mecdüddîn el-Mübârek b. Muhammed (ö. 606/1210). en-Nihâye fî garibî’l-hadîs ve’l-Eser, thk. Mu-

hammed et-Tenâhî. Kâhire: el-Mektebetu’l-İslâmiyye, 1963.İbnü’l-Esîr, İzzeddün Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed (630/1232), el-Kâmil fî’t-târih (İslâm Tarihi), çev. Ahmet

Ağırakça, M. Beşir Eryarsoy ve arkadaşları. İstanbul: Bahar Yayınları, 1989.İbnü’l-Esîr, İzzeddün Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed (630/1232). el-Lübâb fî tehẕîbi’l-ensâb. Beyrût: Dâru Sâdır,

trz.İbnü’l-Esîr, İzzeddün Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed (630/1232). Üsdü’l-ğâbe fi ma’rifeti’s-sâhâbe, thk. Muham-

med Abdülmenâm el-Berî- Abdulfettah Ebû Senne. Beyrût: Darû’l-İlmiyye, trz.İbnü’l-Enbârî, Ebû Bekir (ö. 328/940). Şerhu’l-kasâiidi’s-sebi’t-tıvâli’l-Cahiliyyât, thk. Abdüsselâm M. Hârûn. Kâ-

hire: yy., 1963.İbnü’l-Fakîh, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed el-Hemedânî (ö. 365/976). el-Buldân, thk. Yusûf el-Hâdî.

Beyrût: ‘Âlimü’l-Kütüb, 1416/1996.İbnü’l-İmâd, Abdülhey b. Ahmed (ö. 1089/1679). Şezerâtü’z-zeheb fî aḫbâri men zeheb, thk. Mahmûd Arnavut.

Beyrût: Dâru İbn Kesîr, 1406/1986.İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed (ö. 597/1201). el-Muntaẓam fî

târîḫi’l-mulûk ve’l-ümem, thk. Muhammed Abdülkadir Ata- Mustafa Abdülkadir Ata. Beyrût: Dârü’l-Kü-tübi’l-İlmiyye, 1412/1992.

59


İbnü’l-Kelbî, Hişâm b. Muhammed b. Sâib b. Bişr (ö. 204/819). Cemheretü’n-neseb, thk. Nâcî Hasan. Beyrût: Mektebetü’l-Nahdati’l-Arab, 1407/1986.

İbnü’l-Kelbî, Hişâm b. Muhammed b. Sâib b. Bişr (ö. 204/819). Nesebü Mead ve Yemenü’l-Kebîr, thk. Nâcî Hasan. Beyrût: Mektebetü’l-Nahdati’l-Arab, 1408/1988.

İbnü’l-Kelbî, Hişâm b. Muhammed b. Sâib b. Bişr (ö. 204/819). Ensâbü’l-hayl fî’l-Câhiliyye ve’l-İslâm ve Ahbâ-ruhâ, thk. Ahmed Zeki Paşa. Kâhire: Dâru’l-Kütüb, 1946.

İbnü’l-Kayserânî, Muhammed b. Tâhir eş-Şeybânî (ö. 507/1113). el-Ensâbü’l-müttefiḳa fî haṭṭi’l-mütemâsile, thk. De Jong. Leiden: Brill 1282/1865.

İbnü’l-Verdî, Ebû Hafs Ömer b. Muzaffer. Târih, (Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1996.İsfahânî, Ebü’l-Ferec Ali b. Hüseyin b. Muhammed. Kitâbü’l-Eğânî. Beyrût: Dâru’s-Sekâfe, 1374/1955.İsfehânî, Ragıb. Müfredât, çev. Abdülbaki Güneş-Mehmet Yolcu. İstanbul: Çıra Yayınları, 2012.İsferâyînî, Ebû Avâne Ya‘kûb b. İshâk b. İbrâhîm (ö. 316/929). Müstahrecü Ebî ʿAvâne, thk. Eymen b. ‘Arif ed-Dı-

meşkî. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 1419/1998.Kabbanî, Abdülaziz. el-Asabiyye bünyetü’l-müctemei’l-Arabî. Beyrut: Dâru’l-Afâk, 1997.Kalkaşendî, Ebü’l-Abbas Şihâbüddîn Ahmed b. Ali (ö. 821/1418). Subhu’l-a‘şa fî sınâati’l-inşâ. 1-3. Cilt. Kâhire:

Dâru’l-Kitâbü’l-Mısrîyye, 1340/1922.Kalkaşendî, Ebü’l-Abbas Şihâbüddîn Ahmed b. Ali (ö. 821/1418). Kalâidü’l-cüman fi’t-ta’rîf bi-kabâili ‘Ara-

bi’z-zaman, thk. İbrahim Abyârî. 2. Baskı (Beyrût: Dâru’l-Kitabü’l-İslâmiyye, 1402/1982.Kalkaşendî, Ebü’l-Abbas Şihâbüddîn Ahmed b. Ali (ö. 821/1418). Nihâyetü’l-ereb fî ma’rifeti ensâbi’l-Arab, thk.

İbrahim Abyârî. 2. Baskı. Beyrût: Dâru’l-Kitabü’l-Lübnânî, 1400/1980.Karmıli, Antas. Edyânü’l-Arab ve hurafâtihim, thk. Velîd Mahmud Halis. Beyrût: Dâru’l- Fâris, 2005.Kâriü’l-Medenî, Abdülaziz b. Abdülfettah b. Abdürrahim b. Muhammed Azîm. Dirâsâtü fî usûlü lugâtü’l-Arabiy-

ye. Medine-i Münevvere: Câmiatü İslâmiyyye, 1394/1974.Kâsım b. Sellâm, Ebû Ubeyd el-Herevî (ö. 224/838). Kitâbü’n-Neseb, thk. Meryem Muhammed Hayrüddir‘. Bey-

rût: Dâru’l-Fikr, 1410/1949.Kâsım b. Sellâm, Ebû Ubeyd el-Herevî (ö. 224/838). el-Garîbü’l-musannef, thk. Safvân Adnân el-Dâvûdî. 1-2.

Cilt. Medine: Mecelletü Câmiatü’l-İslamiyye, 1414.Kazvinî, Zekeriyâ b. Muhammed b. Mahmûd (ö. 682/1283), Âsârü’l-bilâd ve ahbarü’l-ibâd. Beyrût: Dâru Sâdır,

trz.Kazvînî, Muhammed Mehdî (ö. 1300). Ensâbü’l-kabâili’l-Irak, thk. Muhammed Kazım. 2. Baskı Necef: Mekte-

betü Haydariyye, 1963.Kehhâle, Ömer Rızâ (ö.1408/1987). Mu‘cemü kabâilü Arabü’l-kadîme ve’l-hadîse. 1-5. Cilt. 8. Baskı. Beyrût: Mü-

essesetü Risâle, 1418/1997.Kehhâle, Ömer Rızâ (ö.1408/1987). Mu‘cemü’l-müellifin. Beyrût: Mektebetü Müsennâ ve Dâru’l-İhyâi’t-Turâ-

si’l-Arabî, trz.Kehhâle, Ömer Rızâ (ö.1408/1987), Ulumü’l-ilmiyye fî’l-usûri’l-İslâmiyye. Dımaşk: yy., 1972.Keleş, Nejdet, “İndo-Germenlerin ve Germenlerin Kökeni, Dili ve Anayurdu Tezleri”, Pamukkale Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (2015): 77-92.Kelpetin, Mahmut, İslâm Öncesi Güney ve Kuzey Arabistan. İstanbul: KURAMER Yayınları, 2016.Kerîm, Ahmed Abdürrızâ, Ensâbü’l-Munkata’. Kâhire: Mektebetü Medbûlî, 1999.Khan, Majeed. Wusum - The Tribal Symbols of Saudi Arabia-. Suudi Arabistan: Kingdom Of the Arabia Ministry

Education, 1421/2000.Khan, Majeed. “Suudi Arabistan’daki Kaya Resimleri”, Siyer Araştırmalar Dergisi, çev. Hakan Temir, sayı: 3, Ocak-

Haziran 2018.Krachkovsky, Ignaty. Dirâsâtü fî târihi’l-edebi’l-Arabî müntehabât, Tercüme an Rusiyye. Dâru’n-Neşr, 1965.Kılıç, Ünal. “Dini İçerikli Ekonomik Bir Kavram: Hums”, CÜİFD 8/1 (2004): 75 – 92.Kılıç, Ünal. “Ensâbın Câhiliye Arapları ve Hz. Peygamber Nazarındaki Yeri ve Önemi”, Siyer Araştırmaları Dergisi

2 (Aralık 2017).Kızıldağ, Hasan. “Onondaga Kızılderililerinin Kozmogoni Miti: Kaplumbağanın Sırtındaki Dünya”, Uluslararası

Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 6/2 (2017): 1019 – 1027.Kister, M.J. “Mekke İle İlgili Bazı Rivayetler Cahiliyye’den İslâm’a”, CÜİFD, çev. Ali Aksu, CÜİFD 6/2 (2002).

60


Koçyiğit, Tahsin. Hz. Peygamber’in Günlük Hayatında Hurma Deri Deve. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2016.Köroğlu, Kemalettin. Eski Mezopotamya Tarihi (Başlangıcından Perslere Kadar). İstanbul: İletişim Yayınları, 2008.Kunû, Muhammed Şihâb. “Mekânetü’l-İbil inde’l-‘Arab kable’l-İslâm”, Mecelletü Terbiyetü ve’l-İlm 20/3 (2013).Kurt, Abdurrahman. Din Sosyolojisi. Ankara: Sentez Yayınları, 2017.Kuzgun, Şaban. İslâm Kayanklarına Göre Hz. İbrahim ve Haniflik. Ankara: Üçbilek Matbası, 1985.Kürd Ali, Muhammed b. Abdürrezak. Hıtatü’ş-Şâm. Şâm: Mektebetü’n-Nûrî, 1403/1983.Lebîd b. Rebîa, Ebû Akîl (ö. 40/660). Şerhü Divan Lebîd b. Rebîa, thk. İhsan Abbas. Kuveyt: Vizâretü’l-İrşâd,

1962.Lewis, Bernard. Tarihte Araplar, çev. Hakkı Dursun Yıldız. İstanbul: Anka Yayınları, 2000.Lombard, Maurice. İlk Zafer Yıllarında İslâm, çev. Nezih Uzel. İstanbul: Pınar Yayınları, 1983.Mâcidî, Haz‘al. el-Âmurriyyûn es-Sâmiyyûne’l-Evâil. Şam: Dâru’s-Safahât, 2016.Mahmud Es‘ad. Tarih-i Dîn-i İslâm (İslâm Tarihi), Sadeleştiren Ahmet Lütfi Kazancı. İstanbul: Marifet Yayınları,

1983.Mahmud el-Ubeydî, Abdullah. Benû Şeybân ve devruhum fî’t-târih. Irak: Dâiretü’ş-Şuûn, trz.Makdisî, Mutahhar b. Tâhir (ö. 355/966). el-Bed’ ve’t-târih. Kâhire: Mektebetü’s-Sekâfetü’d-Diniyye, trz.Makhufî, İbrahim Ahmed. Mu‘cemü’l-buldân ve kabâilü’l-Yemen. San’a: Dâru’l-Kelime, 2002.Makrîzî, Ahmed b. Alî b. Abdilkādir b. Muhammed (ö. 845/1442), İmtâʿu’l-esmâʿ bimâ li’r-Resûl, thk. Muham-

med Abdülhamid en-Nemîsî. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420/1999.Mansûr el-Asîrî, Kabiletü Anz b. Vâil, Kahire :Dâru’t-Tanânî, 1438/2017.Man, Jhon. Atilla el-Hûnî (Melikü’l-Barâbira ve Sukûtu Româ), trc. Amr el-Mellâh. Abudabi: Dâru’l-Kitâbu’l-Va-

tan, 2013.Mahoney, Daniel. The Political Construction of a Tribal Genealogy. Leiden: Brill, trz.Ma‘mer b. Râşid, el-Ezdî (ö. 153/770). el-Câmi‘, thk. Habibü’r-Rahman el-A‘zemî. Beyrût: Mektebetü’l-İslâmî,

1403.Maraqten, Mohammed. “Hunting in pre-Islamic Arabia İn Light of The Epigraphic Evidence”, Arabian Archaeo-

logy Epigraphy 26/2 (2015).Margoliouht, David Samuel. Mohammed and the Rise of İslâm. Newyork: University of Toronto, 1905.Mâverdî, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib. Kitabü’l-ahkâmu’s-sultanîyye ve’l-vilayâti’t-dinîyye, thk., Mu-

hammed Mübarek el-Bağdadî. Kuveyt: Mektebetü Dâru İbn. Kuteybe, 1409/1989.Mclennan, Jhon F. Primative Marriage. Edinburgh: Adam and Charles Black, 1865.Mehran, Muhammed Beyûmî. Dirâsât fî târihi ‘Arabi’l-kadîm. Mısır: Dâru’l-Ma‘rifeti’l-Câmiiyye, trz.Mehran, Muhammed Beyûmî, Hadârâti’ş-şarki’l-ednâ. Mısır: Dâru’l-Ma‘rifeti’l-Cami‘iyye, 2005.Melikü’l-Eşref er-Rasûlî, Ömer b. Yusuf (ö. 696/1296). Turfetu’l-ashâb fî ma’rifetî’l-ensâb, thk. K.V. ZetterstenKa-

hire: Dâru’l-Afâkü’l-Arabiyye, 1422/2001.Mergînânî, Ebû Bekir b. Abdülcelil. el-Hidaye fî şerhi bidâyeti’l-mübtedâ. Beyrût: Dâru İhyâu’t-Turasi’l-Arab, trz.Merzûkî, Ebû Ali Ahmed b. Muhammed (ö. 421/1030). el-Ezmine ve’l-emkine. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye,

1417.Mes’udî, Hüseyin b. Ali (ö. 345/956). et-Tenbîh ve’l-işrâf. Kahire: Dâru’s-Sâvâ, trz.Mes’udî, Hüseyin b. Ali (ö. 345/956). Murûcu’z-zeheb ve me’âdinü’l-cevher, thk. Müfîd Muhammed Kumeyha.

Beyrût: Dâru’l-Kitâbü’l-İlmiyye, 1971.Metz, Adam, el-Hadâratü’-Arabiyyetü’l-İslâmiyye fî’l-karni’r-râbii’l-hicrî ev asri’l-nehdeti fî’l-İslâm, Arapça trc: Mu-

hammed Abdü’l-Hâdî. Beyrût: Darû’l-Kütübü’l-Arabiyye, 1967.el-Mevsuatü’l-Arabiyyetü’l-Alemiyye. Mevsuatü A’mâl. Riyâd: 1419/1999.Meydânî, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm en-Nîsâbûrî (ö. 518/1124). Mecmaü’l-emsâl.

1-2. Cilt. İrân: el-Meâveniyetü Sekâfiyye, 1407/1987.Meydânî, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm en-Nîsâbûrî (ö. 518/1124). Ecnihatü’l-mek-

ri’s-selas ve havafiha. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 1420/2000.Mieroop, Marc Van De. Antik Yakındoğu’nun Tarihi, çev. Sinem Gül. Ankara: Dost Yayınları, 2004.Minhâcî, Şemseddin Muhammed b. Ahmed (ö. 889/1484). İthâfü’l-ehissâ bî fadâili mescid-i Aksâ, thk. Ahmed

Ramazan. Mısır: el-Heyetü’l-Mısrıyye, 1982-1984.

61


Mufaddal ed-Dabbî, Ebû Tâlib b. Seleme (ö. 290/903). el-Fâḫir, thk. Muhammed Osman. Beyrût: Dâru’l-Kütü-bi’l-İlmiyye, 1971.

Muhammed, Salâh Emin Abdullah. el-Berâbiratü’l-Cermaniyye ve devrühüm fî sukûtü’l-imratoriyyeti’l-Romaniyye. Bingazi: Mecelletü Ulûmu’d-Dirâsetü’l-İnâniyye, 2014.

Muhammed el-Câsir, Muhammed. Mu‘cemü kabâilü memleketi’l-Arabiyyeti’l-Suûdiyye. Riyâd: en-Nâdî’l-Edebî, 1404/1981.

Mukâtil b. Süleyman, Beşir el-Ezdî (ö. 150/767). Tefsîrü Mukâtil b. Süleyman. Beyrût: Dâru İhyai’t-Turâs, 1423.Mûsâ, Mahmud Yusuf. el-Kabiletü ve asâruhâ fî’s-siyâseti Somâlî 1960-1997, Camiatü İfrikiyya, Somali 1999.Mûtî, Ali Muhammed. Târihü’l-Arabi’l-İktisâdî kable’l-İslâm. Beyrût: Dâru’l-Menhal, 1423/2003.Musil, Alois. Northern Negd : a topographical itinerary. Frankfurt: Institute for the History of Arabic-Islamic

Science at the Johann Wolfgang Goethte University, 1938.Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürraûf (ö. 1031/1622). et-Teysîr bi-şerḥi’l-câmiʿi’s-sağîr. Riyâd: Mektebeü

İmâm Şâfî, 1408/1988.Mübarek Muhammed, el-Harbî. Melâmih min târih kabileti Harb. Dımaşk: Dâru’l-Beyrûtî, 1423.Müberred, Muhammed el-Ezdî (ö. 286/900). Nesebü ʿAdnân ve Ḳaḥtân, thk. Abdülaziz el-Meymenî. Kâhire:

Matbaatü Lecne, 1354/1936.Müberred, Muhammed el-Ezdî (ö. 286/900). el-Kâmil, thk. Wilhelm Writght. Leipzig: 1864.Müerric b. Amr, es-Sedusî, (ö. 195/810). Kitâb-ü hazf min nesebi Kureyş, thk. Selâhaddin el-Müneccid. Kâhire:

Mektebetü Dâru’l-Arûb, 1960.Mürüvve, Hüseyin. en-Nizaâtü’l-mâddiyye fî’l-felsefeti’l-Arabiyye. Beyrût: Dâru’l-Fârâbî, 1978.Müsâid b. Müslim, el-Behîme el-Müzenî. Kabiletü Müzeyne. Medine: Memleketü’l-Arabiyye, 1408/1988.Müslim, İbn Haccâc Ebû Hasan el-Kureşî (ö. 261/885). Müsnedü’l-Sahîh, thk. Muhammed Fuâd Abldülbakî.

Beyrût: Dâru İhyâu Turâsi’l-Arabî, trz.Nâfi’, Muhammed Mübarek. Târihü’l-Arab (Asrü ma kable’l-İslâm). Kahire: yy., 1952.Nallino, Carlo Alfonso. Târîhu’l-Adâbi’l-Arabiyye mine’l-Câhiliyye hatta Asri Benî Ümeyye. Kâhire: Daru’l-Me‘arif,

trz.Nâmî, Hâlil Yahyâ. Neşrü nukûş sâmiyetü kadime min cenûbi bilâdi’l-Arab ve şerhûhâ. Kâhire: Matbaatü Ma’ha-

dü’l-İlmî 1943.en-Nas, İhsân. Kitabû kabâilî’l-Arabiyye ensâbuhâ ve a’lâmuhâ. 1.-2. Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2000.en-Nas, İhsân. Kütübü’l-ensâbi’l-Arab. Dımaşk: el-Mecmu’l-İlmi’l-Arabiyye, 1991.en-Nas, İhsân. el-Asabiyetü’l-kabaliyye ve eseruhâ fî’ş-şiiri’l-Emevî. Beyrût: Dâru Yakazati Arab, 1964.Necefî, Seyyid Muhammed b. Ahmed b. Amidüddin. Bahrül-ensâb, thk. Enes Ya‘kub el-Ketbî. Medine: Dâru’l

Müctebâ, 1419/1999.Neşvân el-Himyerî, Saîd (ö. 573/1178). Müntehabâtü fî ahbâr-ı Yemen min şemsü’l-ûlum, şerh: Azümiddîn Ah-

med. Leiden: Brill, 1916. Neşvân el-Himyerî, Saîd (ö. 573/1178). Mulûk-ü Himyer ve akyâlü’l-Yemen, thk. Ali b. İsmâil el-Mu’ted- İsmâil b.

Ahmed el-Cerâfî. Beyrût: Dâru’l-Avde, 1978.Neşvân el-Himyerî, Saîd (ö. 573/1178). Şemsü ulûm ve devâu kelâmi’l-Arab , thk. Hüseyin b. Abdullah el-Ömerî.

Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1420/1999.Nicholson, Reynold A., A Litearary of the Arabs. Cambridhe: Universite of the Cambridhe, 1969.Nuaym b. Hammâd, Ebû Abdillâh el-Huzâî (ö. 228/843). Kitâbü’l-fiten, thk. Semîr Emîn ez-Züheyrî. Kahire:

Mektebetü’t-Tevhid, 1412.Nüveyrî, Şihâbüddîn Ahmed b. Abdülvehhâb (ö. 732/1332). Nihâyetül-ereb fî fünûni’l-edeb, thk., Müfîd Kumey-

ha-Hasan Nureddîn. 1-33. Cilt. Beyrût: Dâru’l-İlmiyye, 1424/2004.O’leary, De Lacy, Arabia before Muhammad. New York: K. Paul- Trench- Trubner & Company, 1927.Ortakçı, Halil, “Himyerîler”, İslâm Tarihi Araştırmaları Dergisi 2 (Aralık 2017).Öğmüş, Harun. Câhiliyye Dönemi Araplar. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.Önkal, Ahmed. “Araplarda Ensab İlmi ve İslam Tarihi Açısından Önemi”, Konya İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/3

(1990): 117-132.Özcan, Emine Sonnur. “İslâmiyet Öncesi (Câhiliye Devri) Arap Kültüründe Rivâyet ya da Tarih Bilinci”, Tarih

Okulu, 11 (Aralık 2011): 33-51.

62


Plinius. Naturalis Historia, By The Late John Bostock, M.D., F.R.S. London: F.R.S., trz.Pîrneyâ, Hasan. Târihu İrâni’l-kadîm mine’l-bedaeiyye hatta nihâyetü’l-ahdi’s-Sâsânî, trc. Muhammed Nuredddin

Abdülmün’im ve Sibâî Muhammed es-Sibâî. Kâhire: yy. 2014.Prufer, Keith M. “Totemism”, Encyclopedia of Anthropology, editör: H. James Birx. New Delhi: trz.Radloff, Wilhelm. Türklük ve Şamanlık, trc. A. Temir- T.Andaç - N. Uğurlu. İstanbul: Örgün Yayınevi, 2008.Ravdân, Abdü Avn. Mevsûatü’l-kabâilü’l-Arabiyye. Ürdün: İlahiyat, 2002.Râzî, Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn (ö. 606/1210). Tefsîr-i kebîr mefâtihu’l-gayb, trc. Suat Yıldırım

ve ark. İstanbul: Akçağ Yayınları, 1994.Rıza, Ahmed. Mu‘cemü metni’l-luğa. Dâru’l-Mektebetü’l-Hayat, 1378/1959.Saâlebî, Ebû Mansur Abdülmelik b. Muhammed b. İsmâil. Semârü’l-kulüb fî’l-mudâfi ve’l-mansûb. Kâhire: Dâ-

ru’l-Meârif, 1965.Sa‘lebî Abdülmelik b. Muhammed (ö. 429). Fıkhü’l-luğâ ve sırrü’l-Arabiyye, thk. Abdürrezzak el-Mehdî. Mısır:

İhyâü Turâsi’l-Arabî, 1422/2002.Sakkal, Deyzire. el-Arab fi’l-asri’l-Cahili. Beyrût: Dârü’s-Sadakati’l-Arabiyye, 1995.Sakkout, Ihab Hamdi. The Arab Tribes from Jâhiliya to Islâm: Sources and Historical Trends, (Unpublished Docto-

ral Thesis). İskoçya: University of St. Andrews, 1998.Salih, Abdülaziz. Târihü şibhü cezîretü’l-Arap fî usûrihâ’l-kadîm. Mısır: Mektebetü’l-Encelû, trz.Sâlim, es-Seyyid Abdülaziz. Tarihü Arab fî asri’l-Câhiliye. Beyrût: Dâru Nahdetü’l- Arabiyye, 1970.Sâlim, es-Seyyid Abdülaziz. Târihu Şibhü’l-Cezîretü’l-Arab. İskenderiyye: Müessesetü Şebâbü’l-Câmia, 1999.Sarıçam, İbrahim. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2004.Savaş, Rıza. “İslâm’dan Önce Hicaz Bölgesindeki Araplarda Tarih”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Der-

gisi 7 (1992): 257-268Seâlibî, Ebû Mansûr Abdülmelik b. Muhammed b. İsmâîl (ö. 429/1038). el-Leṭâif ve’ẓ-zerâif. Beyrût: Dâ-

ru’l-Menâhil, trz.Sekâfetü’t-taklidiyyetü fî’l-memleketü’l-Arabiyyetü’s-suûdiyyetü, ed. Sa‘d Abdullah es-Saveyân. Riyad: Dârü’d-Dâi-

re, 1420/2000.Sem‘ânî, Ebû Sa’d Abdülkerîm b. Muhammed b. Mansûr (ö. 562/1166). el-Ensâb, thk. Abdullah Ömer el-Barûdî.

1-5. Cilt. Beyrût: Dâru’l-Cenân, 1408/1988.Semmâr, Sa’d Abûd. “Takdisü’l-Mülûk ve Sâdâtü’l-Kabâil İnde’l-‘Arab kable’l-İslâm”, Mecelletü Külliyetü’t-Terbiy-

ye 9 (2012).Semmâr, Sa’d Abûd. “Âdâtü’l-Harb inde’l-Arab kable’l-İslâm”, Mecelletü Külliyeti’t -Terbiyye, 2013/1. Serahsî, Şemseddin. el-Mebsût. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, trz.Seyyid Muhammed, Seyyid Hasen (h.866). er-Râmûz ale’s-sıhâh, Dımaşk: Dâru Usâme, 1986.Sicistânî, Ebû Hâtim Sehl b. Muhammed b. Osmân b. Kāsım (ö. 255/869). Kitâbü’l-Mu’ammerîn mine’l-’Arab ve

turafun min Ahbarihim ve mâ Kâluhu fî Münteha A’marihim. Mısır: yy. 1323/1905Smith, Robertson. Kinship and Marriage in Early Arabia. London: Adam And Charles Black, 1903.Sinha, Surajit Chandra. Tribel Caste and Tribe Peasant Continue in Central India, Man in India 1965.Slttery, Martin. Sosyolojide Temel Fikirler, çev: Ümit Tatlıcan-Gülhan Demiriz. İstanbul: Sentez Yayıncılık, 2010.Söylemez, Mahfuz. Câhiliye Araplarının İlahları. Ankara: Anakara Okulu Yayınları, 2016.Stebbins, Susan. Native Peoples of North America. New York: Open Suny Textbooks, 2013.Strabon. Geography, English Translation By Horace Leonard Jones. New York: William Heinemann Ltd, trz.Subhî Sâlih, İbrahim. Dırâsât fî fıkhi’l-luğa, (Beyrût: Dâru İlmi’l-Melâyin, 1397/1960).Suhârî, Ebû Münzir Seleme b. Müslim b. İbrahim (ö.511/1117). el-Ensâb, thk. İhsan en-Nas. 4. Baskı. yy,

1427/2006.Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekir Celâleddin. el-Müzhir fî ulûmi’l-luğâ ve envâihâ, thk. Fâid Ali Mansûr. Beyrût:

Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1998.Süheylî, Ebü’l-Kâsım Abdurrahmân b. Abdillâh b. Ahmed el-Has’amî (ö. 581/1185). Ravdû’l-unûf fî tefsîri’s-sîre-

ti’n-nebevî lî ibn Hişâm, thk. Abdurrahman el-Vekîl. 1-7. Cilt. Beyrût: Dâru İhyâü’t-Turâsi’l-Arabî, 1412.Süveydî, Ebü’l-Meâlî Alî b. Muhammed Saîd b. Abdillâh b. el-Hüseyn el-Bağdâdî eş-Şâfiî (ö. 1237/1822). Sebâ’i-

kü’z-zeheb fi ma’rifeti kabâili’l-Arab. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, trz.

63


Szuchman, Jeffrey. “Egrating Approaches to Nomads, Tribes, and the St ate in the Ancient Near East”, Nomads, Tribes, and the State in the An Cient Near East. Chicago: The University of Chicago, 2009.

Şâkir, Mahmud. Şibhü Cezîretü’l-‘Arab. Beyrût: Mektebetü’l-İslâmî, trz.Şamî, Muhammed b. Yusuf es-Sâlihî. Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîret-i hayrî’l-ibâd, thk. Mustafa Abdulvahid. Kâ-

hire: yy, 1990/1410.Şehristânî, Ebü’l-Feth Abdilkerîm b. Ahmed (ö. 548/1153). el-Milel ve’n-nihal, thk.Ahmed Fehmî Muhammed.

Beyrût: Dâru’l-Kitabü’l-İlmiyye, trz .Şener, Cemal. Şamanizm. İstanbul: BDS Yayınları, 1996.Şenûde, Zeki. el-Müctemeü’l-Yehûdî. Kâhire: Mektebetü Hanci, trz.Şerif, Ahmed İbrahim. Mekke ve Medine fî’l-Câhiliye ve ahdi’r-Râsul. Kâhire: Dâru’l-Fikr, 1985.Şeybânî, Ebû Zekeriyâ Yahya b. Alî b. Muhammed et-Tirmizî (ö. 502/1108). Şerhu divânü’l-hamâseti lî Ebî Tem-

mâm, thk. Ahmed Şemseddîn. Beyrût: Darû’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2000.Şeybânî, Ebû Ömer (ö. 206). Şerhü Muallakatü Tıs‘a, thk. Abdülmecit Hamû. Beyrût: Müessesetü ‘l-A‘lemî,

1422/2001.Taberî, Muhammed b. Cerîr (ö.310/922). Tarîhü’l-ümem ve’l-mülûk, thk. Ebû Fadıl İbrahim. 2. Baskı (Kâhire:

Dâru’l-Me‘ârif, 1960.Taberî, Muhammed b. Cerîr (ö.310/922), Câmiü’l-beyân fî te’vili’l-Kur’ân, thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Bey-

rût: Müessesetü Risale, 1420/2000.Takkûş, Muhammed Süheyl. Târihü’l-Arab kable’l-İslâm, Dârü’n-Nefâis. Beyrût: Dârü’n-Nefâis, 1430/2009.Tayyîb, Abdülcevâd. Hüzeyl fî Câhiliyyetihâ ve’l-İslâmihâ. Libya: ed-Dâru’l-‘Arabiyyetü lil Kitâb, 1982.Tevfîk Ebû Ali. el-Emsâlü’l-Arabiyye ve’l-asrü’l-Cahili. Beyrut: Dârü’n-Nefâis, 1408/1988.Tirmizî, Muhammed b. Îsâ b. Sevre (ö. 279/892). Sünen, thk. Beşâr İmâd, (Beyrût: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1998)Tirmânînî, Abdüsselâm. “ez-Zivvâc inde’l-Arab (fî’l-Câhiliyete ve’l-İslâm)”, Âlemü’l-Marife (Silsiletü Kütübü Se-

kafiye, (1998).Turfe b. Abd, b. Süfyan b. Sa’d el-Bekrî. Divân-ı Turfe b. Abd, thk. Kerem el-Bostânî. Beyrût: Dâru’s-Sadr, trz.Ubeydî, Abdülcebbar. Kabiletü Temîmi’-Arabiyye beyne’l-Câhiliyye ve’l-İslâm. Kuveyt: Havliyyâtü Külliyeti’l-Â-

dâb, 1406/1986.Uçar, İlyas. Hz. Muhammed Zamanında Medine’de Gündelik Hayat -Mekânın Üretimi-, Ankara: Fecr Yayınları,

2019.Uteyvî, Feriha Hâdî. “el-Edîretü ve Eseruhâ fî İntişâri’l-Nasraniyyeti kable’l-İslâm”, Mecelletü Diyâlâ 44 (2010):Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer (ö. 207/823). Futûhu’ş-Şam, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye,

1417/1997.Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer (ö. 207/823). el-Meğâzî, thk. Marsden Jones, çev. Musa Kazım Yıl-

maz. İstanbul: İlk Haf Yayınları 2014.Varisco, Daniel Martin. “Metaphors and Sacred History: The Genealogy of Muhammad and the Arab ‘Tribe’”,

Anthropological Quarterly. 68/3 (Temmuz 1995).Vezîr el-Mağribî. Ebü’l-Kāsım el-Kâmil Zü’l-Vizâreteyn el-Hüseyn b. Alî b. el-Hüseyn (ö. 418/1027). el-inâs fî

ilmi’l-neseb, thk. Hamad el-Câsir. Riyâd, yy. 1980/1400.Yahaya, Nurfadzilah. “Arabia, Pre İslamic”, Encyclopedia of World History. New York: Fact on File, 2007.Yahyâ b. Mâin (ö. 158/775). et-Târih, nşr. Ahmed Muhammed Nûr Seyf. Mekke: yy.,1979.Ya’kûbî, Ca‘fer b. Vehb b. Vâdıh (ö. 292/905). Târîhü Yâ’kûbî, thk. Abüdlemir Mühennâ. (Beyrût: Şirket İl-

mü’l-Matbuât, 1431/2010.Ya’kûbî, Murad. el-Kabile ve devletü’l-Medine fî ahdi Rasûl (sas). Tunus: Camiatü Tunus, 2002.Yâkut el-Hamevî, Şihabüddin Yâkut b. Abdullah (ö. 626/1229). Mu‘cemu’l-buldân. 1-5. Cilt. Beyrût: Dâru’s-Sâdr,

1977/1397.Yâkut el-Hamevî, Şihabüddin Yâkut b. Abdullah (ö. 626/1229). Mu‘cemü’l-üdebâ, thk. İhsan Abbas, Dâru’l-Gar-

bi’l-İslâmî. 1-7. Cilt. Beyrût: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1414/1993.Yâkut el-Hamevî, Yâkut b. Abdullah (ö. 626/1229). el-Müktedab min kitâbi cemhereti’n-neseb, thk. Nâcî Hasan.

Beyrût: Dâru’l-Arabiyye, 1987.Yiğit, Turgut. “Akkadlar Devrinde Anadolu’nun Siyasal Yapısı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi

Dergisi, 40/3-4 (2000): 13-28

64


Zâciye, Abdürrezzak Hasan. “İbâdetü’l-‘Arab lil Kamer kable’l-İslâm”, Mecelletü Âdâbü’l-Basra 46 (2008).Zakzuk, Mahmud Hamdi. “Neseb”, el-Mevsûâtü’l-İslâmiyyetü’l-Âmme, Kahire: yy., 1422/2001.Zebîdî, Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed (ö. 1205/1791). Tâcu’l-arûs min cevâhiri’l-kâmus. Kuveyt: Mat-

baatü Hukumatü Kuveyt, 1395/1975.Zehebî, Ebû Abddullah Muhammed b. Ahmed b. Osman (ö. 748/1348). Târihü’l-İslâm ve vefatatü’l-meşâhî-

rü’l-‘alâm, thk. Ömer Abdüsselam et-Tedmürî. Beyrût: Dâru’l-Kitâbü’l-Arabî, 1413/1993.Zehebî, Ebû Abddullah Muhammed b. Ahmed b. Osman (ö. 748/1348). Tezkiretü’l-huffâz, Dâru’l-İhyâ, Beyrût

trz.Zehebî, Ebû Abddullah Muhammed b. Ahmed b. Osman (ö. 748/1348). Siyerü a’lâmi’n-nübelâ. thk. Beşar Avvar

Mağruf, Beyrût: Müessesetü Risâle, 1412/1992.Zekkâr, Süheyl. Târîhu’l-Arab ve’l-İslâm, Dımaşk: yy., 1992.Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Mahmûd b. Ömer (ö. 538/1144). el-Fâʾiḳ fî garîbi’l-hadîs, thk. Ali Muhammed el-Bi-

câvî-Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim. Kâhire: Dâru’l-Fikr, 1414/1993.Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Mahmûd b. Ömer (ö. 538/1144). el-Keşşâf ‘an hakâiki gavâmidi’t-tenzîl. 1-4. Cilt. Bey-

rût: Dâru’l-Kitâbü’l-Arabî, 1407.Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Mahmûd b. Ömer (ö. 538/1144). Rebî‘il-ebrâr ve nusûsu’l-ahyâr. Beyrût: Müessese-

tü’l-A‘lemî, 1412.Zenâtî, Mahmûd Selam. en-Nazmü’l-Arab kable’l-İslâm, (yy. 1992).Zevzenî, Hüseyin b. Ahmed (ö. 486/1093). Şerhü Muallakatü Seb‘a, thk. Abdurrahman Mustavâ. 2. Baskı. Bey-

rût: Dâru’l-Ma’rife, 2004.Zeydân, Corci. Ensâbü’l-Arabi’l-Kudemâ. Kâhire: Müessetü Hindâvî, 2012.Zeydân, Corci. İslâm Uygarlıkları Tarihi, çev. Nejdet Gök. 1-2. Cilt. 3. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.Zeydân, Corci. el-Arab kable’l-İslâm. Mısır: Matbaatü’l-Hilal, 1922.Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd. el-Aʿlâm. 15. Baskı. Beyrût: Dâru’l-İlmi’l-Melâyîn, trz.Zübeyr b. Bekkâr, el-Kureyşî ez-Zübeyrî(ö. 256/859), Cemheret nesebi Ķureyş ve aħbâruhâ, thk. Abbâs Hânî

el-Cerrâh. Beyrût: Dâru’l-Kütübü’l İlmiyye, 2010.Zübeyrî, Mus‘ab b. Abdullah (ö. 236/850). Kitâbü nesebi Ķureyş, thk. E. Lévi-Provençal. 2. Baskı. Kâhire: Dâ-

ru’l-Me‘ârif, 1953.Zübyânî, Nâbiğa. Divan-ı Nâbiğa ez-Zübyânî, thk. Şükri Faysal. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1968.Waldman, Carl. Encyclopedıa Of Natıve Amerıcan Trıbes, Infobase Publishing, New York 2006.Waskey, Andrew J. “Libya”, Encyclopedia of World History. New York: Fact on File, 2007.Watt, W. Montgomery. Hz. Muhammed Mekke’de, çev. Süleyman Kalkan. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2016.Wellhausen, Julius. Arap Devleti ve Sukutu, çev. Fikret Işıltan. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1963.Wilken, Georg Alexander. el-Umumât inde’l-‘Arab, Arapçaya trc. Bendelî Saleybâ el-Cevzî. Müessetü Hindavî,

yy. 2017.Wolfensohn, Israel. Târihü’l-Yehûd fî Bilâdi’l-Arab. Mısır: Matba‘atu’l-İ‘timâd, 1345/1967.Wustenfeld, Ferdinand. Genealogische Tabellen der arabischen Stämme und Familien. Göttingen: 1852.2. Ansiklopedi Maddeleri:Albayrak, Kadir, “Keldânîler”, DİA. 25/207-210. Ankara: TDV Yayınları, 2002. Aras, M. Özgü, “Ad Koyma”, DİA. 1/332-333. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.Avcı, Casim, “Kureyş”, DİA. 26/442-444. Ankara: TDV Yayınları, 2002.Avcı, Casım- Şentürk, Recep, “Kabile”, DİA. 24/30-32. İstanbul: TDV Yayınları, 2001. Azizova, Elnure, “Tihâme”, DİA. 41/153-154. İstanbul: TDV Yayınları, 2012. Azizova, Elnure, “Zübyân”, DİA. 44/527. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.Azizova, Elnure, “Teym b. Mürre”, DİA. 41/52-53. İstanbul: TDV Yayınları, 2012. Bardakoğlu, Ali, “Hidâne”, DİA. 17/467-471. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.Benli, Mehmet Sami, “Muhammed b. Habîb”, DİA. 30/533-534. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.Çağrıcı, Mustafa, “Hamiyet”, DİA. 15/481. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.Çağrıcı, Mustafa, “Asabiyet”, DİA. 3/453-455. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.

65


Çakan, İsmail L., “Cezm”, DİA, 7/513. İstanbul: TDV Yayınları, 1993. Çakan, İsmail L., “Abdullah b. Atîk”, DİA, 1/86. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.Çandarlıoğlu, Çünçin “Çin”, DİA. 8/318-321. İstanbul: TDV Yayınları, 1993. Della Vida, G. Levi, “Nizar”, İA. 9/334. Eskişehir: MEB Yayınları, 2001. Demircan, Adnan, “Sâmîler”, DİA. 36/75-76. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.Erdem, Sargon, “Bâbil”, DİA. 4/392-395. İstanbul: TDV Yayınları, 1991. Erdem, Sargon, “Amâlika”, DİA. 2/556-558. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.Ertek, T. Ahmet, “Amerika”, DİA. 3/30-37. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.Fayda, Mustafa, “Adnân”, DİA. 1/391-392 İstanbul: TDV Yayınları, 1988.Fayda, Mustafa, “Abs”, DİA. 1/312. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.Fayda, Mustafa, “Âmir b. Sa‘sa‘a”, DİA. 3/66-67. İstanbul: TDV Yayınları, 1991. Fayda, Mustafa, “Bedevî”, DİA. 5/311-317. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.Fayda, Mustafa, “Ebû Bekir”, DİA. 10/101-108. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.Fayda, Mustafa, “Ensâb”, DİA. 11/244-249. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.Fayda, Mustafa, “Kahtân”, DİA. 24/201-202. İstanbul: TDV Yayınları, 2001. Güç, Ahmet, “Güneş”, DİA. 14/291-292. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.Hommel, Fritz, “İslâmiyet’ten Evvel Arabistan”, İA. 1/487. Eskişehir: MEB Yayınları, 2001. Kallek, Cengiz, “Eş’ar”, DİA. 11/442-443. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.Kallek, Cengiz, “Esed”, DİA. 11/363-365. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.Kapar, Mehmet Ali, “Ehâbiş”, DİA. 10/496-497. İstanbul: TDV Yayınları, 1994. Karaismailoğlu, Adnan, “Acem”, DİA. 1/321. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.Kırca, Celal, “Semûd”, DİA. 36/500-501. İstanbul: TDV Yayınları, 2009. Kırca, Celal, “Âd”, DİA. 1/333-334. İstanbul:TDV Yayınları, 1988.Köprülü, M. Fuad, “Berîd”, İA. 2/543. Eskişehir: MEB Yayınları, 2001. Naskali, Esko, “İran”, DİA. 22/394-395. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.Tüccar, Zülfikar, “Cerîr b. Atiyye”, DİA. 7/412-413. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.Tülücü, Süleyman, “ Hişâm b. Muhammed”, DİA. 25/204-205. Ankara: TDV Yayınları, 2002.Okay, M. Orhan, “Hiciv”, DİA. 17/447-449. İstanbul: TDV Yayınları, 1998. Önkal, Ahmed, “Bâhile”, DİA. 4/483. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.Öz, Mustafa, “Cevvânî”, DİA. 7/464. İstanbul:TDV Yayınları, 1993. Özafşar- Mehmet Emin - Demir, Mahmut, “Vehb b. Münebbih”, DİA. 42/608-610. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.Özaydın, Abdülkerim, “Amr b. Luhay”, DİA. 3/87-88. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.Özaydın, Abdülkerim, “Behrâ”, DİA. 5/356. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.Özel, Ahmet, “Âl”, DİA. 2/305. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.Özgüdenli, Osman Gazi, “Mâverâünnehir”, DİA. 28/177-180. Ankara: TDV Yayınları, 2003. Özkuyumcu, Nadir, “Hilf ”, DİA. 18/29-30, İstanbul: TDV Yayınları, 1998.Şafak, Ali, “Batın”, DİA. 5/186-187. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.Şahin, M. Süreyya, “Esbât”, DİA. 11/363. İstanbul: TDV Yayınları, 1995. Şentürk, Recep, “Kavim”, DİA. 25/68-69. Ankara: TDV Yayınları, 2002.Uslu, Recep “Hums”, DİA. 18/364-365. İstanbul: TDV Yayınları, 1998. Yıldız, Hakkı Dursun “Arap”, DİA. 3/272-276. İstanbul: TDV Yayınları, 1991. 3. İnternet Siteleri:http://www.usemb-ankara.org.tr/ABDAnaHatlar/Tarih.htmhttps://jakubmarian.com/origin-of-the-words-camelopard-and-giraffe/https://timesofoman.com/extra/frankincense/phone/the-frankincense-trail.htmlhttps://essentialoilsage.com/?p=9685

66


İBN ATİYYE ÖRNEĞİENDÜLÜS TEFSİR GELENEĞİNDE KIRAAT

Rıfat Ablay


Tefsir: 6

Eser Adı

Endülüs Tefsir Geleneğinde Kıraat

İbn Atiyye Örneği

Yazar

Dr. Rıfat Ablay

Editör

Dr. Halil Batur

İç Tasarım

Mevlüt Sami Ertem

Kapak





ISBN: 978-605-7689-86-3


Sertifika No: 22574www.siyerkitap.com | satı[email protected]

67


KAYNAKLAR

ADEVÎ, Hamdi Sultan Hasan Ahmed, el-Kırâati’ş-Şâzze: Dirâsetün Savtiyye ve Delâliyye, Dârû’s-Sahâbe li’t-Türâs, Tanta 2006.

ADIGÜZEL, Cumhur Ersin, “Endülüslü Bir Muhaddisin İlim Dünyası: İbn Hayr el-İşbîlî ve Fehrese’si” Milel ve Nihal, 2015, Sayı:1, s.35-54.

AHFEŞ, Ebû’l-Hasan Saîd b. Mes’ade el-Mücâşiî el-Belhî el-Ahfeş el-Evsat, Me’ani’l-Kur’ân, Mektebetü Hânci, Kahire 1990.

AHMED B. HANBEL, Müsnedü’l-İmam Ahmed b. Hanbel, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1999.

ALTIKULAÇ, Tayyar, “İbn Mücâhid”, DİA, TDV Yayınları, Ankara 1999.

_______, “Mekkî b. Ebî Tâlib” DİA, TDV Yayınları, Ankara 2003.

_______, “Nasr b. Âsım” DİA, TDV Yayınları, İstanbul 2006.

ÂLÛSÎ, Şehâbeddin Mahmûd, Ruhü’l-Me’âni fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azim ve’s-Seb’i’l-Mesânî, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiy-ye, Beyrut 1995.

ALÛ İSMAİL, Nebîl b. Muhammed İbrahim, İlmü’l-Kırâat, Mektebetü’t-Tevbe, Riyad 2000.

ÂMİDÎ, Seyfüddîn Ali b. Muhammed b. Sâlim, el-İhkâm fi Usûli’l-Ahkâm, el-Mektebü’l-İslamî, Beyrut tsz.

BÂKILLÂNÎ, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed Basri, el-İntisâr li’l-Kur’ân, Dârû İbn Hazm, Beyrut 2001.

BAŞKAN, Ömer, Tefsirin Bilgi Alanlarından Biri Olarak Anlamı Etkileyen Kıraat Farklılıklarının Tevcihi el-Muhar-rerü’l Veciz Örneği, Rağbet Yayınları, İstanbul 2016.

BÂZEMÛL, Muhammed b. Ömer b. Sâlim, el-Kırâat ve Eseruha fi’t-Tefsîr ve’l-Ahkâm, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Mekke 1993.

BEGAVÎ, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes’ud b. Muhammed el-Ferrâ, Me’âlimü’t-Tenzîl, Dârû Taybe li’n-Neşri ve’t-Tevzi’, Riyad 1997.

_______, Şerhü’s-Sünne, el-Mektebetü’l-İslamî, Beyrut 1983.

BESÂTÎ, Emin Yusuf, el-İstinbât inde’l-İmam İbn Atiyye el-Endelüsî fî Tefsirihi’l-Muharreri’l-Vecîz, (Basılmamış Doktora Tezi), Camiâtu Ümmi’l-Kurâ, Mekke 2008.

BEYHAKÎ, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali el-Câmi’ li Şu’âbi’l-İman, Mektebetü’r-Rüşd, Riyad 2003.

_______, es-Sünenü’l-Kübra, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.

_______, el-Medhâl ila İlmi’s-Sünen, Dârû’l-Yüsr li’n-Neşr, Kahire 2017.

BEYZÂVÎ, Ebû Saîd Nasırüddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envarü’t-Tenzîl ve Esrarü’t-Te’vil, Dârû İhya-i’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut 1997.

BİRIŞIK Abdülhamit, “Katâde b. Diâme” DİA, TDV Yayınları, Ankara 2002.

_______, “İbn Atiyye”, DİA, TDV Yayınları, Ankara 1999.

_______, “Kıraat” DİA, TDV Yayınları, Ankara 2002.

BUHÂRÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail b. İbrahim Cu’fî, Sahihü’l-Buhârî, Dârû Tavki’n-Necah, Beyrut 2001.

BULADI, Kerim, “Klasik Tefsir Mukaddimelerinde Yedi Harf Meselesi ve Yorumları”, Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt No:2, s.113-139.

68


CERRAHOĞLU, İsmail, “Abdullah b. Mes’ud”, DİA, TDV Yayınları, Ankara 2006.

ÇETİN, Abdurrahman, “Ebû Amr ed-Dânî ve Kıraat İlmindeki Yeri” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1991, Sayı: 3, s.13-30.

_______, “Kur’ân Kıraatlerine Yönelik Oryantalist Yaklaşımlar”, Marife Dergisi, 2002, say: 3, s.65-106.

_______, “Kur’ân-ı Kerîm’in İndirildiği Yedi Harf ”, İslâmî Araştırmalar, Sayı:3, s.71-88.

_______, Endülüslü Âlim Ebû Amr ed-Dânî ve Kıraat İlmindeki Yeri, Ensar Neşriyat, İstanbul 2015.

ÇETİN, Nihad M., “Arap [Yazı]” DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1991.

DAĞ, Mehmet, “İbn Mücâhid’in Kıraat Ekollerini Yedi ile Sınırlaması: Eleştirel Bir Yaklaşım”, Ekev Akademi Dergisi, 2006, Sayı: 27, s.81-104.

_______, Geleneksel Kıraat Algısına Eleştirel Bir Yaklaşım, İsam Yayınları, İstanbul 2011.

DÂNÎ, Ebû Amr Osman b. Saîd b. Osman, Câmiu’l-Beyân fi’l-Kırâati’s-Seb’, Camiâtu’ş-Şarika, Birleşik Arap Emir-likleri 2007.

_______, el-Mukni’ fi Resmi Mesâhifi’l-Emsâr, Mektebetü’l-Külliyati’l-Ezheriyye, Kahire tsz.

_______, et-Teysîr fi’l-Kırâati’s-Seb’, Dârû’l-Kitabi’l-Arabi, Beyrut 1984.

DÂVÛDÎ, Muhammed b. Ali b. Ahmed Şemsüddin, Tabakatü’l-Mufessirin li’d-Dâvûdî, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut tsz.

DAYF, Şevkî, el-Asrü’l-Cahiliyyi, Dârû’l-Meârif, Kahire 1960.

DEMİRCİ, Muhsin, “Ebû Abdurrahman Es-Sülemî” DİA, TDV Yayınları, Ankara 1994.

DEMİRCİGİL, Bayram, “İbn Cinnî’nin El-Muhteseb’inde Şâz Kıraatlere Yaklaşımı” Sauifd, 2017, Sayı: 35, s.77-101.

_______, Hasan-ı Basrî Kıraati ve Kur’ân Tefsirine Katkısı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 2016.

DERVÎŞ, Muhsin Hâşim, “Mevkıfu’l-Ferrâ mine’l-Kırâati’l-Mütevâtira fî Kitâbihî Me’âni’l-Kur’ân”, Meceletü Kül-liyeti Dirâsâti’l-İslâmiyye ve’l-Arabiyye, Sayı: 27, Dibbâ 2004, s.17-43.

DÎB, Abdülazîm Mahmûd, “Cüveynî” DİA, TDV Yayınları, Ankara 1993.

DİMYÂTÎ, Ahmed b. Muhammed b. Muhammed, İthâfu Fudalâi’l-Beşer, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 2006.

DURMUŞ, İsmail, “Şiir” DİA, TDV Yayınları, İstanbul 2010.

EBÛ DÂVÛD, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistanî, Sünenü Ebî Dâvûd, Dârû’l-Kitabi’l-Arabî, Beyrut tsz.

EBÛ HAYYÂN, Muhammed b. Yusuf el-Endelüsî, el-Bahrü’l-Muhît, Dârû’l-Fikr, Beyrut 2000.

EBÛ HEVLA, Riyad Rizkullah, “Nasb Cevabi’t-Tâlebi fi Kırâeti İbn Amir” Mecelletü Camiâti Taybe, 2017, Sayı; 13, s.431-474.

EBÛ ŞAME, Abdurrahman b. İsmail b. İbrahim el-Makdisî, el-Mürşidü’l-Vecîz ila Ulum Tetealleku bi’l-Kitâbi’l-Azîz, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.

_______, İbrazü’l-Me’âni min Hırzi’l-Emânî, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut tsz.

EBÛ UBEYD, el-Kasım b. Sellâm b. Miskîn el-Herevî, Fedâilü’l-Kur’ân, Dârû İbn Kesîr, Beyrut 1995.

EDNEREVÎ, Ahmed b. Muhammed, Tabakatü’l-Mufessirin, Mektebetü’l-Ulum ve’l-Hikem, Medine 1997.

EMİN, Ahmed, Zuhrü’l-İslâm, Müessesetü Hindavî, Kahire 2013.

ENBÂRÎ, Ebü’l-Berekât Kemâleddin Abdurrahman b. Muhammed, el-İnsaf fî Mesâili’l-Hilâf beyne’n-Nahviyyîn el-Basriyyîn ve’l-Kûfiyyîn, el-Mektebetü’l-Asriyye, Kahire 2003.

69


ERDİM, Enes, Zemahşerî ve İbn Atiyye’nin Tefsirlerine Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım (Basılamamış Doktora Tezi) Erzurum 2010.

ERGÜVEN, Şahabettin, “Ana Hatlarıyla XI. Yüzyılda Endülüs’te Sosyal Hayat” İstem, 2010, Sayı:14, s.145-153.

_______, “X. Ve XI. Yüzyıllarda Endülüs’ün İlmî ve Edebî Panoramasına Genel Bir Bakış” İstem, 2010, Sayı:15, s.19-27.

EROĞLU, Muhammed, “Aşr-ı Şerif ” DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1991.

ESTERÂBÂDÎ, Radıyyüddîn Muhammed b. el-Hasan, Şerhü’r-Ridâ ale’l-Kâfiye, Menşurât Camiâtu Kanyunus, Bingazi 1996.

EZHERÎ, Ebû Mansur Muhammed b. Ahmed, Kitabu Me’âni’l-Kırâat, Merkezü’l-Bûhus fi Külliyyeti’l-Âdab, Ri-yad 1991.

FARİSÎ, Ebû Ali Hasan b. Ahmet b. Abdulgaffar, el-Hüccet li’l-Kurrâi’s-Sab’a, Dârû’l-Me’mun li’t-Türâs, Beyrut 1993.

_______, el-Hüccet fi İleli’l-Kırâati’s-Sab’, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 2007.

FÂSÎ, Takıyyüddin Muhammed b. Ahmed el-Hasenî el-Mekkî, el-İkdü’s-Semin fi Târîhi’l-Beledi’l-Emin, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.

FAYDA, Mustafa, “İbn Şebbe”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1999.

FAYİD, Abdü’l-Vahab b. Abdü’l-Vahab, Menhecü İbn Atiyye fi Tefsîri’l-Kur’a’ni’l-Kerim, el-Hey’etü’l-Amme li Şüu-ni’l-Metabiî’l-Emîriyye, Kahire 1973.

FERRÂ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd b. Abdillâh el-Absî, Me’âni’l-Kur’ân, Alemü’l-Kütub, Beyrut 2011.

FEVZÎ, Emir, el-İhtiyaratü’l-Fıkhiyye li’l-İmam İbn Atiyye min Hilal el-Muharrerü’l-Vecîz, (Basılmamış Doktora Tezi), Camiâtu Vahran, Cezayir 2019.

FİRUZABADÎ, Ebü’t-Tahir Mecdü’d-din Muhammed b. Yakub b. Muhammed, el-Bulga fî Terâcimi Eimme-ti’n-Nahvi ve’l-Luga, Dârû Sa’di’d-Din, Dımaşk 2000.

GAZÂVÎ, Faysal b. Cemil b. Hasan, Menhecu’l-İmâm İbn Atiyye el- Endelüsî fî Arzi’l-Kırâati ve Eseru Zâlike fî Tefsî-rihî, (Basılmamış Doktora Tezi), Camiâtu Ümmi’l-Kurâ, Suudi Arabistan 2002.

GÖLCÜK, Şerafettin, “Bâkıllânî” DİA, TDV, Ankara 1991.

HACCÎ, Abdurrahmân Ali, et-Târihu’l-Endelüsî mine’l-Fethi’l-İslâmî hattâ Sukûti Gırnâta, Dârû’l-Kalem, Beyrut 1981.

HAMİDULLAH, Muhammed, İslam Peygamberi, Yeni Şafak Yayınevi, Ankara 2002.

HAMÎTU, Abdülhadi, Mü’cemü Müellefât el-Hafiz Ebî Amr ed-Dânî, el-Cem’iyyetü’l-Mağribiyye li Esâtize-ti’t-Terbiyyeti’l-İslâmîyye, Safi 2000.

HANAY, Necattin, “Taberî’ye Yöneltilen Tenkitler Bağlamında Yedi Harf ve Kıraatleri Savunma Refleksi”, Müte-fekkir, Sayı: 4, s.299-327.

HARÎRÎ, Ebû Muhammed Kasım b. Ali, Dürretü’l-Ğavvas fi Evhami’l-Havass, Müessestü’l-Kütûbi’s-Sakâfiyye, Beyrut 1998.

HEYTEMÎ, Ahmed b. Muhammed b. Ali b. Hacer, el-Fetava’l-Hadisiyye, Dârû’l-Fikr, Beyrut tsz.

_______, Tuhfeti’l-Muhtâc bi Şerhi’l-Minhâc, Dârû İhyai’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut 1983.

70


HUMEYDİ Ebû Abdullah Muhammed b. Fütuh b. Abdullah Mayurkî Ezdî, Cezvetü’l-Muktebes fî Zikri Vülâti’l-Endelûs, ed-Dârû’l-Mısriyye, Kahire 1996.

HÜSAMUDDİN, Kerim Zeki, el-Arabiyye Tatavvur ve Tarih, el-Mektebetü’l-Amme, Şarkiye 2002.

İBN ADİL, Ebû Hafs Siracüddin Ömer ed-Dimeşkî, el-Lübâb fi Ulûmi’l-Kitab, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.

İBN ATİYYE, Ebû Muhammed Abdülhak b. Ğâlib b. Temam, el-Endelüsî, el-Muharrerü’l-Vecîz fi Tefsîri’l-Kita-bi’l-Azîz, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, (tah. Abdüsselam Abdüşşafî Muhammed) Beyrut 2001.

_______, Fihrisü İbn Atiyye (tah. Muhammed el-Hâdî Ebû’l-Ecfân-Muhammed ez-Zâhî), Dârû’l-Ğarbi’l-İs-lamî, Beyrut 1983.

_______, el-Muharrerü’l-Vecîz fi Tefsîri’l-Kitabi’l-Azîz, (tah. Komisyon) Vüzaretü’l-Evkaf ve’ş-Şüûni’l-İslâmîyye, Katar 2007.

İBN ARFE, Muhammed b. Muhammed et-Tunusî, Tefsîrü’l-İmam İbn Arefe, Merkezü’l-Bûhus bi’l-Külliye-ti’z-Zeytuniyye, Tunus 1986.

İBN BEŞKÜVAL, Ebû’l-Kasım Halef b. Abdilmelik b. Mes’ud b. Musa, es-Sılatu fi Tarih Eimmeti’l-Endelüs, Mek-tebetü’l-Hânci, Kahire 1955.

İBN CİNNÎ, Ebû’l-Feth Osman el-Mevsılî, el-Muhteseb fi Tebyîn vücûh Şevazzi’l-Kırâati ve’l-İzâhi anha, Vüzare-tü’l-Evkaf, Kahire 1999.

_______, el-Hasais, el-Hey’etü’l-Mısriyyeti’l-Amme li’l-Kâtib, Kahire tsz.

İBN EBİ DÂVÛD, Ebû Bekr Abdullah b. Süleyman b. Eş’as, Kitabü’l-Mesâhif, Dârû’l-Beşairi’l-İslâmîyye, Beyrut 2002.

İBN EBÎ ŞEYBE, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed İbrahim el-Absî el-Kûfî, el-Musannef, Mektebetü’r-Rüşd, Riyad 1987.

İBN FERHÛN, İbrahim bin Ali b. Muhammed, ed-Dîbâcü’l-Müzheb fi Ma’rifeti A’yani Ulemâi’l-Mezheb, Dârû’t-Turâs, Kahire tsz.

İBN HAKAN, el-Feth b. Muhammed b. Ubeydillah, el-Kaysî el-İşbîlî, Kalaidu’l-İkyan ve Mehasinu’l-A’yan, Mek-tebetu’l-Menâr, Mısır 1989.

İBN HİBBÂN, Ebû Hâtim Muhammed b. Ahmed el-Büstî, Sahihu İbn Hibbân, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1993.

İBN KESÎR, Ebû’l-Fidâ İsmail b. Ömer el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkî eş-Şâfiî, Tefsîrü’l-Kurʾâni’l-Azîm, Dârû Taybe li’n-Neşr, Riyad 1999.

İBN KUTEYBE, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî, Edebü’l-Kâtib, Mevkiü’l-Varik, yrs. tsz.

İBN MÜCAHİD, Ebû Bekr Ahmed b. Musa b. el-Abbas et-Temîmî, es-Seb’a fi’l-Kırâat, Dârû’l-Maarif, Kahire 1980.

İBN SÎDE Ebû’l-Hasan Ali b. İsmail el-Mürsî, el-Muhkem ve’l-Muhîti’l-A’zam, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 2000.

İBN ŞEBBE, Ebû Zeyd Ömer en-Nümeyrî el-Basrî, Târihu’l-Medine, es-Seyyid Habib Mahmûd Ahmed, Cidde 1978.

İBN YAÎŞ, Ebü’s-Süreyya Muhammed b. Ali, Şerhü’l-Mufassal li’z-Zemahşerî, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 2001.

İBN AŞUR, Muhammed Tahir b. Muhammed b. Muhammed et-Tunusî, Tefsirü’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Dârû Süh-nun li’n-Neşri ve’t-Tevzi’, Tunus 1997.

71


İBN HALDUN, Abdurrahman b. Muhammed el-Hadramî el-Mağribî, Târîhu İbn Haldun: Kitâbü’l-İber ve Diva-nü’l-Mübtede ve’l-Haber fî Eyyami’l-Arab ve’l-Acem ve’l-Berber ve men Asarahum min Zevi’s-Sultâni’l-Ekber, Dârû’l-Fikr, Beyrut 1988.

İBN TEYMİYYE, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhâlim, Mukaddime fi Usûli’t-Tefsîr, Dârû Mektebe-ti’l-Hayah, Beyrut 1980.

_______, el-Fetava’l-Kübra, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 1987.

İBNÜ’L-ARABÎ, Ebû Bekr Muhammed b. Abdillâh, Ahkâmü’l-Kur’ân, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.

İBNÜ’L-FERES, Ebû Muhammed Abdü’l-Mün’im b. Abdürrahim el-Endelüsî, Ahkâmû’l-Kur’ân, Dârû İbn Hazm, Beyrut 2006.

İBNÜ’L-MÜNZİR, Ebû Bekr Muhammed b. İbrahim en-Nîsâbûrî, Tefsîrü’l-Kur’ân, Dârû’l-Meâsir, Medine 2002.

İBNÜ’L-CEZERÎ, Ebû’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ali b. Yusuf, en-Neşr fi’l-Kırâati’l-Aşr, (thk. Ali Muhammed Dabba’), Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut tsz.

_______, Ğayetü’n-Nihâye fi Tabakâti’l-Kurrâ. Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 1971.

_______, Muncidü’l-Mukriîn, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 1999.

İBNÜ’L-HACİB, Cemaleddin Ebî Amr Osman b. Ömer b. Ebî Bekr, Munteha’l-Vusul ve’l-Emel fi İlmeyi’l-Usûl ve’l-Cedel, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 1985.

İBNÜ’L-HATÎB, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah b Said es-Selmanî, el-İhâta fî Ahbâri Gırnâta, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.

İNANÇ, Yonis, Teşekkül Sürecinde Nahiv-Kıraat İlişkisi, İFAV Yayınları, İstanbul 2016.

İŞBİLÎ, Ebû Bekr Muhammed b. Hayr b. Ömer el-İşbîlî, Fihristetu İbnü’l-Hayr, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.

KADÎ, Abdü’l-Fettah, el-Kırâatü’ş-Şâzze ve Tevcihuha min Lüğati’l-Arab, Dârû’l-Kitabi’l-Arabi, Beyrut 1981.

KANDEMİR, M. Yaşar “Müslim b. Haccâc”, DİA, TDV Yayınları, Ankara 2006.

KARAÇAM, İsmail, Kur’ân-ı Kerim’in Nüzûlü ve Kıraati, İFAV Yayınları, İstanbul 2011.

KATÂDE, Ebû’l-Hattâb Katâde b. Diâme es-Sedûsî el-Basrî, en-Nâsih ve’l-Mensûh, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1985.

KAVASİM, Ahmed, Tea’kkubat Ebî Hayyân ala İbn Atiyye fi Babi’l-Kırâat min Hilal Tefsirihi’l-Bahri’l-Muhît, (Ba-sılmamış Doktora Tezi), Camiâtu Ümmi’l-Kura, Mekke 2015.

KEHHALE, Ömer b. Rıza b. Muhammed, Mu’cemü’l-Muellifin, Dârû İhyai’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut 1987.

KELLEK, Cengiz, “İbn Hacer el-Heytemî” DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1999.

KILIÇ, Mustafa, Kıraat Tefsir İlişkisi (Zemahşerî Örneği), İFAV Yayınları, İstanbul 2015.

KIRCA, Celal, “İbn Ya’mer” DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1999.

KIZIKLI, Salih Zafer, “Bağdat Gramer Ekolüne Genel Bir Bakış” Marife Dergisi, 2013. S.133-149.

KOÇAK, İnci, “Ahfeş” DİA TDV Yayınları, Ankara 1998.

KURTUBÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh, el-Cami’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, Dârû’l-Kütû-bi’l-Mısriyye, Kahire 1964.

KURTULUŞ, Rıza, “Jeffery Arthur” DİA, TDV Yayınları, İstanbul 2001.

MA’MER B. EL-MÜSENNÂ, Ebû Ubeyde, Mecâzü’l-Kur’ân, Mektebetü’l-Hancî, Kahire 1959.

72


MAHLÛF, Muhammed b. Muhammed, Şeceratu’n-Nûri’z-Zekiyye fî Tabakâti’l-Mâlikiyye, el-Matba’atu’s-Selefiy-ye, Kahire 1927.

MALİK, Ebû Abdullah b. Enes, el-Muvatta, Dârû’l-Kalem, Şam 1991.

_______, el-Müdevvene, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 1994.

MAŞALI, Mehmet Emin, Kur’ân’ın Metin Yapısı Mushaf Tarihi ve İmlâsı, İlahiyat Yayınları, Ankara 2004.

_______, Tarihi ve Temel Meseleleriyle Kıraat İlmi, Otto Yayınları, Ankara 2016.

MEKKÎ Ebû Muhammed b. Hammus b. Muhammed b. Ebî Tâlib, et-Tebsıra fi’l-Kırâat, ed-Dârû’s-Selefiyye, Bombay 1982.

_______, el-Hidâye İla Bülüği’n-Nihâye, Mecmua Bûhusi’l-Kitabi ve’s-Sünne, Şarika 2008.

_______, el-İbane an Me’âni’l-Kırâat, (thk. Abdülfettâh İsmail Şelebî), Dârû Nehdati Mısr, Kahire tsz.

_______, el-Keşf an Vücûhi’l-Kırâati’s-Seb’i ve İleliha ve Hüceciha, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1984.

MEKREM Abdülâl Sâlim, Eserü’l-Kırâati’l-Kur’âniyye fi’d-Dirâsati’n-Nahviyye, Müessesetü Ali Cerrah es-Sabah, Kuveyt tsz.

MERAKEŞÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed b. Abdü’l-Melik el-Ensarî, ez-Zeyl ve’t-Tekmile li Kitabey es-Sıla ve’l-Mevsule, Dârû’l-Ğarb el-İslâmî, Tunus 2012.

MERSAFÎ, Abdülfettâh es-Seyyid Acemî, Hidâyetü’l-Karî ila Tecvidi’l-Kitabi’l-Barî, Mektebetü Taybe, Medine 1986.

MES’UL, Abdü’l-Âlî b. Abdürrahman, el-Kırâatü’ş-Şâzze Davabitüha ve’l-İhticacü biha fi’l-Fikhi ve’l-Arabiyye, Dârû İbn Affan, Kahire 2008.

MEŞÎNÎ, Mustafa İbrahim, Medresetü’t-Tefsîr fi’l-Endelüs, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1986.

MÜBERRED, Ebû’l-Abbâs Muhammed b. Yezîd b. Abdilekber b. Umeyr, el-Muktedab, (thk. Muhammed Ab-dü’l-Halik Azime), Alemü’l-Kütub, Beyrut tsz.

MÜFLİH, Ahmed Muhammed; Ahmed Halid ŞÜKRİ, Muhammed Halid MANSUR, Mukaddimat fi Ulû-mi’l-Kırâat, Dârû Amman, Amman 2001.

MÜSLİM, Ebû’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî b. el-Haccâc, el-Câmiu’s-Sahih, Dârû İhyai Turâsi’l-Arabi, Bey-rut tsz.

NEHHAS, Ebû Ca’fer Ahmed b. Muhammed b. İsmail el-Murâdî el-Mısrî, Me’âni’l-Kur’ân, Camiâtu Üm-mi’l-Kurâ, Mekke 1988.

_______, İ’rabü’l-Kur’ân, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 2000.

NÜBÂHÎ, Ebû’l-Hasan b. Abdullah b. Hasan el-Endelüsî, Tarihu Kudâti’l-Endelûs, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Bey-rut 1995.

NÜVEYHİD Adil, Mu’cemü’l-Mufessirin, Müessesetü Nüveyhid es-Sekafiyye li’t-Te’lif ve’n-Neşr, Beyrut 1988.

NÜVEYRÎ, Ebû’l-Kasım Muhammed b. Muhammed b. Muhammed, Şerhû Tayyibeti’n-Neşr fi’l-Kırâati’l-Aşr, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 2009.

OKÇU, Abdülmecit, Kıraat açısından Taberî ve Tefsiri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum 2000.

ÖĞMÜŞ, Harun, “İbn Atiyye’nin Tefsirinin Şiirle istişhad Yöntemi Açısından Değeri” Sauıfd, 2009, Sayı: 20, s.105-128.

_______, “Taberî Tefsirinin Şiirle İstişhad Yöntemi Açısından Değerlendirilmesi” Bir Müfessir Olarak Muham-med b. Cerîr et-Taberî Sempozyumu, Konya 2010, s.89-100.

73


_______, “Tefsirde Şiirle İstişhad Açısından Hicri 2. Asrın Önemi”, ilim Yayma Vakfı Kur’ân ve Tefsir Akademisi, İstanbul 2009, s.345-361.

ÖNEN, Hacı, “Kurtûbî ve Taberî’ye Göre Kur’ân’ın İstinsahının Kıraatla İlişkisi” The Journal of Academic Social Science Studies, 2017, Sayı: 64, s.167-174.

_______, Kıraat Tarihi ve Kıraat Farklılıklarının Kur’ân Tefsirine Etkisi, Rağbet Yayınları, İstanbul 2017.

ÖZ, Şaban, “Endülüs’te Tarih ve Kehhâle’ye Göre Endülüs’te Tarih ve Kehhâle’ye Göre Endülüslü Tarihçiler” İstem, 2009, Sayı:14 s.79-100.

ÖZBALIKÇI, Mehmet Reşit, “Sîbeveyhi”, DİA, TDV Yayınları, Ankara 2009.

_______, “Ebû Ali el-Fârisî” DİA, TDV Yayınları, Ankara 1994.

ÖZDEMİR Mehmet, “Endülüs Tarihi’nin Mevcut Kaynakları Üzerine(I)” İstem, 2009, Sayı:14, s.11-40.

_______, Mehmet, “Endülüs’ün Yılış Sürecinde Ortaya Çıkan Bazı Hususlar”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fa-kültesi Dergisi, Cilt No. 36, s.23-254.

_______, “Endülüs”, DİA, TDV Yayınları, Ankara 1995.

_______, “Müvelledûn”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 2006.

PARLAK, Nizamettin, “Endülüs’te Toplumsal Kutuplaşmanın Sebepleri ve Kültürel Sonuçları” Milel ve Nihal, 2015, Sayı:1, s.81-106.

RÂZÎ, Ebû Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn, Mefâtîhü’l-Gayb, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Bey-rut 2000.

RUMÎ, Fehd b. Abdürrahman b. Süleyman, Dirâsat fi Ulûmi’l-Kur’âni’l-Kerim, Merkez Tefsir li’d-Dirâsat Kur’â-niyye, Riyad 2005.

SA’LEBÎ, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrahim en-Nîsâbûrî, el-Keşf ve’l-Beyân an Tefsîri’l-Kur’ân, Dârû’t-Tefsîr, Cidde 2015.

SA’LEBÎ, Ebû Muhammed Abdü’l-Vahhâb b. Ali b. Nasr, Şerhü’r-Risâle, Dârû İbn Hazm, Riyad 2007.

SAÎD B. MANSÛR, Ebû Osmân b. Şu’be el-Horasânî, Sünen, Dârû’l-Usaymî, Riyad 1994.

SAN’ÂNÎ, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm el-Himyerî, Musannef Abdürrezzâk, Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1981.

SARI, Alpaslan, M. Kemal ATİK, “Ubey b. Ka’b Mushaf ’ı-I (1-22. Sureler)”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üni-versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2009, sayı: 13, s.161-194.

SEÂLİBÎ, Ebû Mansûr Abdülmelik b. Muhammed b. İsmail, Fıkhü’l-Lüğa, Dârû İhyai’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut 2002.

SEFAKUSÎ, Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Sâlim en-Nurî en-Nefü’l-Ğays fi’l-Kırâati’s-Seb’, Dârû’l-Kütûbi’l-İl-miyye, Beyrut 2004.

SEHÂVÎ, Ebû’l-Hasan Alemüddin Ali b. Muhammed b. Abdüssamed, Cemalü’l-Kurrâ ve Kemâlü’l-İkrâ, (thk. Ali Hüseyin Bevvâb), Mektebetü’t-Turâs, Mekke 1987.

SEM’ÂNÎ, Ebû’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed b. Abdilcebbâr et-Temîmî el-Mervezî, Tefsîrü’l-Kur’ân, Dârû’l-Vatan, Riyad 1997.

SEMİN EL-HALEBÎ, Ahmed b. Yusuf, ed-Dürrü’l-Masûn fî Ulûmi’l-Kitâbi’l-Meknûn, Dârû’l-Kalem, Dımaşk 1993.

SİBEVEYHİ, Ebû Bişr Amr b. Osman b. Kanber el-Harisi, el-Kitâb, (thk. Abdüsselam Muhammed Harun), Mektebetü’l-Hânci, Kahire 1988.

74


SİNDÎ, Abdülkayyum b. Abdülğafur, Safahat fi Ulûmi’l-Kırâat, Mektebetü’l-İmdâd el-İlmi, Mekke 2013.

SÜBKÎ, Ebû Nasr Tâcüddîn Abdülvehhâb b. Ali b. Abdilkâfî es-Sübkî, Cem’u’l-Cevâmi’ fî Usûli’l-Fıkıh, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 2002.

SÜYÛTÎ, Celaleddin Abdurrahman b. Ebû Bekr, el-İtkân fi Ulûmi’l-Kur’ân, el-Hey’etül’l-Mısrriyye, Kahire 1974.

_______, Büğyetü’l-Vuât fi Tabakâti’l-Luğaviyyîn ve-Nuhât, Darü’l-Asriyye, Lübnan tsz.

_______, Ebû’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr, Tabakâtü’l-Müfessirin, Mektebetü Vehbe, Kahire, 1976.

ŞAN, Lokman, “Goldzıher’e Göre Kıraatlerin Kaynağı”, Diyanet İlmî Dergi, 2017, Sayı: 4, s.11-34.

ŞELEBÎ, Abdü’l-Fettah İsmail, Ebû Ali el-FârisîHayatühu ve Mekanetühu beyne Eimmeti’t-Tefsîri’l-Arabiyye ve Asarûhu fi’l-Kırâati ve’n-Nahv, Dârû’l-Matbuâti’l-Hadisiyye, Cidde 1989.

ŞEVKÂNÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethü’l-Kadîr, Dârû İbn Kesîr, Beyrut 1993.

ŞİHRÎ, Abdurrahman b. Mu’âda, eş-Şahidü’ş-Şi’rî fi Tefsîri’l-Kur’âni’l-Kerim, Dârû’l-Minhac, Riyad 2010.

TABERÎ, Ebû Cafer İbn Cerîr Muhammed b. Cerîr b. Yezid, Câmiü’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Müessesetü’r-Risâ-le, Beyrut 2000.

TASAN, Muhammed b. Abdurrahman b. Muhammed, el-Mesâhifü’l-Mensûbe li’s-Sahâbe ve’r-Red ale’ş-Şübü-hâti’l-Mesâre Havlehâ Arz ve Dirâse, Dârû’t-Tedmuriyye, Riyad 2012.

TAYYÂR, Musaid b. Süleyman b. Nasir, Şerhû Mukaddime fi Usûli’t-Tefsîr li İbn Teymiyye, Dârû İbni’l-Cevzî, Ri-yad 2006.

_______, Şerhû Mukaddimeti’t-Teshil li Ulûmi’t-Tenzîl li İbn Cizzî, Dârû İbni’l-Cevzî, Riyad 2010.

TEKRURÎ, Ahmed b. Baba b. Ahmed et-Tekrurî es-Sudânî, Neylü’l-İbtihâc fi Tatrizi’d-Dibâc, Dârû’l-Kitab, Trab-lus 2000.

TEMEL, Ali, Dilbilimsel Tefsirlerde Kıraatlere Yaklaşım, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara 2015.

TİRMİZÎ, Ebû İsa Muhammed b. İsa, Sünenü’t-Tirmizî, Dârû İhyai’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut tsz.

TOPUZOĞLU, Tevfik Rüştü, “Ebû’l-Esved ed-Düelî”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1994.

TULBE, Cemal, Fehârisü’l-Muharrerü’I-Veciz fi Tefsîri’l-Kitabi’l-Azîz, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 2001.

TURAN, Abdülbaki, “İbn Mâlik” DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1999.

TÛSÎ, Ebû Ca’fer Muhammed b. el-Hasan b. Ali, et-Tibyân fi Tefsîri’l-Kur’ân, Dârû İhyai’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut tsz.

UKBERÎ, Ebû’l-Beka Abdullah b. el-Hüseyn, et-Tibyân fi İ’rabi’l-Kur’ân, İsa el-Babî el-Halebî ve Şürekah, Mısır 1976.

ÜNAL, Mehmet, Kur’ân’ın Anlaşılmasında Kıraat Farklılıklarının Rolü, Fecr Yayınları, Ankara 2005.

ÜVEYS, Abdülhâlim, İbn Hazm el-Endelüsî ve Cühüduhü fi’l-Bahsi’t-Târih ve’l-Hadari, Şeriketü Suzler li’n-Neşr, Kahire 2002.

VELED EBBAH, Muhammed Muhtar, Târîhu’l-Kırâat fi’l-Meşriki ve’l-Mağrib, Menşurât Munezzemeti’l-İslâmîy-ye, Salé 2001.

YAVUZ, Mehmet, “İbn Cinnî”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1999.

ZEHEBÎ Muhammed b. Ahmed b. Osman, Tezkiretu’l-Huffaz, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.

_______, el-Kâşif fi Ma’rifeti men lehu Rivaye fi’l-Kütûbi’s-Sitte, Dârû’l-Kıble li’s-Sekâfeti’l-İslâmiyye, Cidde 1992.

75


_______, Ma’rifetü’l-Kurrâi’l-Kibar ale’t-Tabakât ve’l-A’sâr, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.

_______, Tabakâtü’l-Kurrâ, Merkezi’l-Melik Faysal li’l-Bûhus ve’d-Dirâsati’l-İslâmîyye, yrs. 1997.

_______, Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1985.

ZEMAHŞERİ, Ebü’l-Kasım Carullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed, el-Keşşâf an Hakâiki Gavamizi’t-Tenzîl ve Uyuni’l-Ekâvil fî Vücûhi’t-Te’vil, Dârû’l-Kitâbi’l-Arabi, Beyrut 1982.

ZERKEŞİ, Bedrüddin Muhammed b. Abdullah, el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, (thk. Muhammed Ebû’l-Fazl İbra-him), Dârû İhyai’l-Kütûbi’l-Arabiyye, Kahire 1957.

ZÜRKÂNÎ, Abdü’l-Baki b. Yusuf b. Ahmed, Şerhü’z-Zürkânî ala Muhtasâri Halil, Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, Bey-rut 2002.

ZÜRKÂNÎ, Muhammed Abdü’l-Azim, Menâhilu’l-İrfan fi Ulûmi’l-Kur’ân, Dârû’t-Tevfîkiyye li’t-Türâs, Kahire 2011.

76


İlk Dönem İslâm Tarihinde İKTİDAR MUHAFELET İLİŞKİSİ


Eser Adıİlk Dönem İslâm Tarihinde

İktidar Muhalefet İlişkisi

Yazar

Dr. Mücahit Yüksel






Sertifika No: 34712

1. Baskı: Ağustos 2020

ISBN: 978-605-7689-88-7


Sertifika No: 22574www.siyerkitap.com | satı[email protected]

Mücahit Yüksel

77


KAYNAKÇA

Kur’ân-ı Kerim ve Açıklamalı Meâli, Haz. Hayrettin Karaman vdgr., TDV Yayınları, Ankara, 2017.ABDULHAMİ�D, İ�rfan, İslâm’da İtikadi Mezhepler ve Akaid Esasları, Çev. M. Saim Yeprem, Marifet Yayınları,

İ�stanbul, 1981.

ABDULLATİ�F, Abduşşâfı� Muhammed, el-Âlemu’l-İslâmî fi’l-Asri’l-Umevî, Dâru’s-Selâm, Kâhire, 2008.

AĞ� İRAKÇA, Ahmet, İslâm Tarihinde İlk Siyasî Hareketler, 3. Baskı, Akdem Yayınları, İ�stanbul, 2011.

AHMED B. HANBEL, Ebû Abdullah, Müsnedü’l-İmam Ahmed İbnü Hanbel, thk. Şuayb el-Arnaût vdgr., Mües-sesetü’r-Risâle, Beyrut, 2001.

AHMED EL-KATİ�P, Çağdaş İslâm Siyaset Sisteminde Anayasal Meşruiyet, Çev. Sümeyra Ö� zkan, Mana Yayınları, İ�stanbul, 2013.

AKBULUT, Ahmet, Sahâbe Dönemi İktidar Kavgası, 5. Baskı, Ötto Yayınları, Ankara, 2017.

AKBULUT, Ahmet, “Hariciliğin Siyasi Ğörüşlerinin İ�tikadileşmesi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Der-gisi, 1989, cilt: XXXİ, s. 331-348.

AKSU, Ali, “Asr-ı Saadet, Hulefâ-i Râşidin ve Emeviler Döneminde Fikir Hürriyeti U� zerine Bazı Mülâhaza-lar (İ�stişare, Emri bi’l-Ma’ruf Nehyi Ani’l-Münker ve Muhalefet Kavramları Bağlamında)”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2001, cilt: V, sayı: 2, s. 203-228.

ALĞU� L, Hüseyin, “Ğazve”, DİA, İ�stanbul, 1996, Xİİİ, 488-489.

ALĞU� L, Hüseyin, “Mûte Savaşı”, DİA, İ�stanbul, 2006, XXXİ, 385-387.

ANİK, Cengiz, Meşruiyetin Sosyal Psikolojisi, Kaknüs Yayınları, İ�stanbul, 2015.

APAK, Adem, İslâm Tarihi Araştırmaları, Ensar Yayınları, İ�stanbul, 2016.

APAK, Adem, Anahatlarıyla İslâm Tarihi (Emevîler Dönemi), 5. Baskı, Ensâr Yayınları, İ�stanbul, 2012.

APAK, Adem, İslâm Siyaset Geleneğinde Amr b. el-Âs, 2. Baskı, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2016.

APAK, Adem, “Hz. Ösman’ın Halifeliği Döneminde Meydana Ğelen Siyası� Problemler ve Sebepleri U� zerine Bazı Değerlendirmeler”, Usûl: İslâm Araştırmaları, 2005, sayı: 4, s. 157-170.

ARKÖUN, Muhammed, “Hristiyanlık ve İ�slâm ‘da Manevi/Yüce Ötorite ile Siyasi Ğüç Arasındaki İ�lişkinin Serüveni = The Story of Relation Between the Supreme Authority and Political Power in Christianity and İslam”, Çev. İ�lhami Ğüler, İslâmî Araştırmalar, 1995, cilt: Vİİİ, sayı: 3-4, s. 173-178.

ARNÖLD, T. W., ed-Da‘vetü ile’l-İslâm, Arapçaya çev: Hasan İ�brahim Hasan, Abdulmecid Abidı�n, İ�smail en-Nehravı�, Kahire, 1947.

ARSLANTAŞ, Nuh, Emevîler Döneminde Yahûdiler, Ğökkubbe Yayınları, İ�stanbul, 2005.

ARSLANTAŞ, Nuh, “Hz. Peygamber’in Çağdaşı Yahudilerin İ�nanç-İ�badet ve Dini Hayatları ile İ�lgili Bazı Tes-pitler”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2008/1, sayı: 34, s. 55-92.

ATÇEKEN, İ�smail Hakkı, Devlet Geleneği Açısından Hişâm b. Abdülmelik, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2001.

AVCİ, Casim, “Tağlib”, DİA, İ�stanbul, 2010, XXXİX, 374-375.

AYAR, Kenan, Sahâbe Dönemi Siyasî Olaylarında Kur’ân’ın Rolü, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2014.

AYBAKAN, Bilal-Dönmez, İ�brahim Kâfi , “Meşrû”, DİA, 2004, Ankara, XXİX, 378-383.

AYCAN, İ�rfan, Saltanata Giden Yolda Muâviye b. Ebî Süfyân, 4. Baskı, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2014.

AYCAN, İ�rfan-Sarıçam, İ�brahim, Emevîler, TDV Yayınları, Ankara 2008.

AYCAN, İ�rfan, “Ziyâd b. Ebı�h”, DİA, İ�stanbul, 2013, XLİV, 480-482.

AYCAN, İ�rfan, “Haccâc b. Yûsuf es-Sekafı�”, DİA, İ�stanbul, 1996, XİV, 427-428.

78


AYCAN, İ�rfan, “Emevı�ler Dönemi İ�ç Siyası� Ğelişmeleri (41-132/661-750)”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakül-tesi Dergisi, 1999, cilt: XXXİX, s. 147-174.

AYCAN, İ�rfan, “Emevı� İ�ktidarının Devamında Sakı�f Kabı�lesinin Rolü”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1997, cilt: XXXVİ, s. 119-141.

AYCAN, İ�rfan vdgr., Emevîler Dönemi Bilim, Kültür ve Sanat Hayatı, 2. Baskı, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2011.

AYDİN, Mehmet Akif, “İ�stihlâf”, DİA, İ�stanbul, 2001, XXİİİ, 337-339.

AYDİN, Mustafa, Siyasetin Sosyolojisi, 4. Baskı, Açılım Kitap, İ�stanbul 2015.

AYDİNLİ, Ösman, Kaderı� Anlayışın İ�lk Tezahürleri, İ�slâmı� Araştırmalar, 2003, cilt: XVİ, sayı: 2, s. 249-262.

AYDİNLİ, Yaşar, “Farabi”, Siyaset Felsefesi Tarihi, 2. Baskı, Ed: Ahu Tınçel, Kurtul Ğülenç, Doğubatı Yayınları, Ankara, 2014.

AZİ�MLİ�, Mehmet, Siyeri Farklı Okumak, 3. Baskı, Ankara okulu Yayınları, Ankara, 2010.

AZİ�MLİ�, Mehmet, “Saʻd b. Ubâde”, DİA, İ�stanbul, 2008, XXXV, 377-378.

BAĞ� DADİ�, Abdulkâhir, Mezhepler Arasındaki Farklar, 8. Baskı, Çev. Ethem Ruhi Fığlalı, TDV Yayınları, Anka-ra, 2017.

BAKKAL, Ali, İslâm’da Savaşın Meşruiyet Sebepleri, Rağbet yayınları, İ�stanbul, 2018.

BALCİ, İ�srafil, “Hz. Ebû Bekr Döneminde İ�ç Siyâset ve İ�dare”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1999, sayı: 11, s. 185-215.

BAR HEBREAUS, Ebu’l-Ferec Cemaluddin, Abû’l-Farac Tarihi, Çev. Ö� mer Rıza Doğrul, Ankara, 1987.

BARTHÖLD, Vasilij Vladimiroviç, İslâm’da İktidarın Serüveni: Halife ve Sultan, 2. Baskı, Çev. İ�lyas Kamalov, Yeditepe Yayınları, İ�stanbul, 2012.

BEK, Muhammed Hudari, Muhâdarâtu Tarihi’l-Ümemi’l-İslâmiyye: ed-Devletü’l-Ümeviyye, thk. Muhammed el-Usmânı�, Dâru’l-Kalem, Beyrut, 1986.

BELA� ZURİ�, Ebu’l-Hasen Ahmed b. Yahya b. Câbir b. Dâvud, Kitabu Cümel min Ensâbi’l-Eşrâf, thk. Muhammed Hamidullah, Dâru’l-Meârif, Mısır, ty.

BELA� ZURİ�, Ebu’l-Hasen Ahmed b. Yahya b. Câbir b. Dâvud, Futûhu’l-Buldân, thk. Abdullah Enı�s et-Tabbâʻ, Müessesetü’l-Maarif, Beyrut, 1987.

BERKİ�, Ali Himmet-KESKİ�ÖĞ� LU, Ösman, Hz. Muhammed ve Hayatı, 30. Baskı, Dİ�B Yayınları, Ankara, 2015.

BEYA�Tİ�, Münir Hamid, en-Nizâmu’s-Siyâsiyyi’l-İslâmî, 4. Baskı, Dâru’n-Nefâis, Beyrut, 2013.

BLACK, Antony, Siyasal İslâm Düşüncesi Tarihi, çev: Sevda Çalışkan-Hamit Çalışkan, Dost Kitabevi, Ankara, 2010.

BÖZKURT, Nahide, Oluşum Sürecinde Abbâsî İhtilali, 2. Baskı, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2016.

BÖZKURT, Nebi, “Hucr b. Adı�”, DİA, İ�stanbul, 1998, XVİİİ, 277-278.

BRÖCKELMANN, Carl, Tarihu’ş-Şuûbi’l-İslâmiyye, 5. Baskı, Arapçaya Çev. Nebı�h Emı�n Fâris-Münı�r el-Baʻle-bekı�, Dâru’l-İ�lm li’l-Melâyı�n, Beyrut, 1968.

BUHA� Rİ�, Muhammed b. İ�smail Ebû Abdullah el-Cuʻfı�, Sahîhu’l-Buhari, thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır, Dâru Tavkı’n-Necât, Beyrut, 1422.

BU� Tİ�, Muhammed Saı�d Ramazan, Fıkhu’s-Sîre, 10. Baskı, çev. Ali Nar, Örhan Aktepe, Ğonca Yayınevi, İ�stan-bul, 1992.

BUTLER, Alfred, Fethu’l-Arab li-Mısr, 2. Baskı, Arapçaya çev. Muhammed Ferid Ebû Hadı�d, Mektebetu Med-bûlı�, Kahire, 1996.

BU� SEYNE İ�BN HU� SEYN, ed-Devletü’l-Ümeviyye ve Mukavvimâtuhâ el-İdyûlûciyye ve’l-İctimâiyye, Matbaâ-yı Resmiyye li’l-Cumhuriyyeti’t-Tunusiyye, Rades, ty.

CA� Bİ�Rİ�, Muhammed A� bid, Çağdaş Arap-İsâm Düşüncesinde Yeniden Yapılanma, 2. Baskı, Çev. Ali İ�hsan Pala, Mehmet Şirin Çıkar, Düşün Yayıncılık, İ�stanbul, 2011.

79


CA� Bİ�Rİ�, Muhammed A� bid, Arap-İslâm Siyasal Aklı, 2. Baskı, Çev. Vecdi Akyüz, Kitabevi Yayınları, İ�stanbul, 2001.

CERRAHÖĞ� LU, İ�smail, “Ğarânı�k”, DİA, İ�stanbul, 1996, Xİİİ, 361-366.

CEVHERİ�, Ebû Nasr İ�smail b. Hammâd, es-Sıhâh Tâcu’l-Luga ve Sıhâhu’l-Arabiyye, thk. Ahmed Abdulgafûr Attâr, Dâru’l-İ�lm li’l-Melâyı�n, Beyrut, 1987.

CU� RCA� Nİ�, Ali b. Muhammed es-Seyyid eş-Şerif, Muʻcemu’t-Taʻrîfât, thk. Muhammed Sıddı�k el-Minşâvı�, Dâ-ru’l-Fadı�le, Kahire, ty

Çİ�Lİ�NĞİ�R, Lokman, Farabi ve İbn Haldun’da Siyaset, Araştırma Yayınları, Ankara, 2009.

DAFTARY, Farhad, Şii İslâm Tarihi, Çev. Ahmet Fethi Yıldırım, Alfa Yayınları, İ�stanbul, 2016.

DEMİ�RCAN, Adnan, Ali-Muâviye Kavgası, 4. Baskı, Beyan Yayınları, İ�stanbul, 2015.

DEMİ�RCAN, Adnan, Fitne: Kardeşlerin Savaşı, 2. Baskı, Beyan Yayınları, İ�stanbul, 2015.

DEMİ�RCAN, Adnan, Hz. Peygamber Döneminde Münafıklar, 4. Baskı, Beyân Yayınları, İ�stanbul, 2016.

DEMİ�RCAN, Adnan, Hâricîlik Mezhebinin Doğuşu Bağlamında Din-Siyaset İlişkisi, 2. Baskı, Beyan Yayınları, İ�stanbul, 2015.

DEMİ�RCAN, Adnan, İslâm Tarihinin İlk Asrında İktidar Mücadelesi, 3. Baskı, Beyan Yayınları, İ�stanbul, 2016.

DEMİ�RCAN, Adnan, “U� çüncü Halife Ösman’a Yöneltilen Bazı Eleştirilere Bâkıllâni’nin Cevapları”, İSTEM: İs-lâm San’at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi, 2006, cilt: İV, sayı: 8, s. 9-20.

DERVEZE, İ�zzet, Kur’ân’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı, Çev. Mehmet Yolcu, Düşün Yayıncılık, İ�stanbul, 2011.

Dİ�NEVERİ�, Ebû Hanife Ahmed b. Dâvûd, el-Ahbâru’t-Tıvâl, thk. İ�sâm Muhammed el-Hac Ali, Dâru’l-Kütü-bi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 2012.

DÖĞ� AN, İ�sa, Ebû Hanı�fe’nin Dı�nı� ve Siyâsı� Duruşu, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2006, sayı: 22, s. 37-47.

DOĞUŞTAN GÜNÜMÜZE BÜYÜK İSLÂM TARİHİ, Ed. Kenan Seyithanoğlu, Çağ Yayınları, İ�stanbul, 1986.

DURANT, Will, İslâm Medeniyeti, Çev. Örhan Bahaeddin, Elips Yayınları, Ankara, 2004.

DU� Rİ�, Abdülazı�z, Evrâk fi’t-Tarih ve’l-Hadâra, Dâru’l-Ğarbi’l-İ�slâmı�, Beyrut, 2007.

DU� Rİ�, Abdulazı�z, İlk Dönem İslâm Tarihi, Çev. Hayrettin Yücesoy, Endülüs Yayınları, İ�stanbul, 2016.

EBU� DA�VU� D Süleyman İ�bnü’l-Eş‘as b. İ�shâk b. Beşı�r b. Şeddâd b. Amr el-Ezdı�, Sünenü Ebî Dâvûd, thk. Mu-hammed Muhyiddin Abdulhamid, el-Mektebetü’l-Asriyye, Saydâ-Beyrut, ty.

EBU’L-FEREC, Kudâme b. Ca’fer b. Kudâme b. Ziyâd el-Bağdâdı�, Kitâbu’l-Harâc ve Sınâatu’l-Kitâbe, Dâ-rü’r-Reşı�d, Bağdat, 1981.

EBU� HALİ�L, Şevki, Fi’t-Tarihi’l-İslâm, Dâru’l-Fikr-Dâru’l-Fikri’l-Muâsır, Dımaşk-Beyrut, 1991.

EBU� UBEYD, Kâsım b. Sellâm, Kitabu’l-Emvâl, Çev. Cemaleddin Saylık, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2016.

EBU� YA’LA� , Muhammed İ�bnü’l-Hüseyn el-Ferrâ el-Hanbelı�, el-Ahkâmu’s-Sultâniyye, thk. Muhammed Hâmid el-Fakı�, Dârü’l-Kütübi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 2013.

EBU� YU� SUF, Yakub b. İ�brahim b. Habı�b b. Sa῾d, el-Harâc, thk. Taha Abdurraûf Sa῾d, Sa῾d Hasen Muhammed, el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Turâs, Kahire, ty.

EBU� ZEHRA, Muhammed, Mezhepler Tarihi, Çev. Sıbğatullah Kaya, Çelik Yayınevi, İ�stanbul, 2011.

EBU� ZEHRA, Muhammed, İslâm’da Fıkhî Mezhebler Tarihi, çev. Abdulkadir Şener, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1968.

EMİ�N, Ahmet Emin, Fecru’l-İslâm, Müessesetü Hindâvı�, Kahire, 2011.

ENĞELS, Marks, Komünist Manifesto, çev: Levent Kavas, İ�thaki Yayınları, İ�stanbul, 2003.

ENSARİ�, Abdülhamid İ�smail, “Ehlü’l-Hal ve’l-Akd”, DİA, İ�stanbul, 1994, X, 539-541.

ER, İ�brahim Halil, Siyasal İslâm Düşüncesinin Doğuşu ve Devlet, Mevsimler Yayınevi, İ�stanbul, 2016.

80


ERYARSÖY, Beşir, İslâm Devlet Yapısı, 4. Baskı, Beka Yayıncılık, İ�stanbul, 2013.

ESER, Mithat, “Hz. Peygamber’in Zulmü Engelleme Amaçlı Hilfu’l-Fudûl’a Katılması”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2009, cilt: 13, sayı: 2, s. 311-329.

ESER, Mithat, “Hz. Ö� mer ve Ö� mer b. Abdülazı�z Dönemlerinde Ğayrimüslimlere Karşı Politikalarda Ö� tekileş-tirmeye Dâir Rivayetlerin Değerlendirilmesi”, V. Uluslararası Dini Araştırmalar ve Küresel Barış Sem-pozyumu-Toplum-Birey İ�kileminde Örtak Değerler ve Farklılıklar- Ed. Muhittin Ökumuşlar-Ösman Zahid Çifçi, Sebat Öfset, Konya, 2019, 137-151.

EZDİ�, Ebû Bekr Muhamed b. el-Hasen b. Düreyd, Cemheratü’l-Lüğa, thk. Remzı� Münir Ba῾lebekı�, Dâru’l-İ�lm li’l-Melâyı�n, 1987.

EZHERİ�, Muhammed b. Ahmed el-Herevı�, Tehzîbu’l-Luga, thk. Muhammed Avd Mur῾ib, Dâru İ�hyâi’t-Turâ-si’l-Arabı�, Beyrut, 2001.

FAYDA, Mustafa vdgr., Son Peygamber Hz. Muhammed, Ed. Casim Avcı, 7. Basım, İ�sam Yayınları, Ankara, 2015.

FAYDA, Mustafa, Hz. Ömer Zamanında Gayrimüslimler, 3. Baskı, İ�FAV yayınları, İ�stanbul, 2006.

FAYDA, Mustafa, “Hulefâ-yi Râşidı�n”, DİA, İ�stanbul, 1998, XVİİİ, 324-338.

FAYDA, Mustafa, “Ebû Bekir”, TDV, İ�stanbul, 1994, X, 101-108.

FAYDA, Mustafa, “Ö� mer”, DİA, İ�stanbul, 2007, XXXİV, 44-51.

FAYDA, Mustafa, “Cerâcime”, DİA, İ�stanbul, 1993, Vİİ, 389-390.

FERİ�D, Ahmed, Fıkhu’s-Sîre, 2. Baskı, Çev. M. Ahmed Varol, Öktay Yılmaz, Ğuraba Yayınları, İ�stanbul 2015.

FİĞ� LALİ, Ethem Ruhi, “Cemel Vakası”, DİA, İ�stanbul, 1993, Vİİ, 320-321.

FİĞ� LALİ, Ethem Ruhi, “Hâricı�liğin Doğuşuna Tesir Eden Bazı Sebepler”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1975, cilt: XX, 219-247.

FİĞ� LALİ, Ethem Ruhi, “Ali”, DİA, İ�stanbul, 1989, İİ, 371-374.

ĞADBAN, Münir Muhammed, Nebevî Hareket Metodu, Çev. Tarık Akarsu, Nehir Yayınları, İ�stanbul, 1992.

ĞAZALİ�, Muhammed, Fukhu’s-Sîre, Çev. Resul Tosun, Risale Yayınları, İ�stanbul 1991.

ĞÖİ�TEİ�N, S. D., Yahûdiler ve Araplar, Çev. Nuh Arslantaş- Emine Buket Sağlam, İ�z Yayıncılık, İ�stanbul, 2004.

ĞRAETZ, Heinrich Hirsch, History of the Jews, Philadelphia, 1898.

ĞU� LENÇ, Kurtul, “Niccolo Machiavelli”, Siyaset Felsefesi Tarihi, 2. Baskı, Ed: Ahu Tınçel, Kurtul Ğülenç, Doğu-batı Yayınları, Ankara, 2014.

HAKİ�M en-Nİ�SA� BURİ�, Ebû Abdullah, el-Müstedrek Ale’s-Sahîhayn, thk. Mustafa Abdulkadir Atâ, Dâru’l-Kütü-bi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 1990.

HA� Lİ�Dİ�, Salâh Abdülfettah, el-Hulefâu’r-Râşidûn Beyne’l-İstihlâf ve’l-İstişhâd, Dâru’l-Kalem-ed-Dâru’ş-Şâmiy-ye, Dımaşk-Beyrut, 1995.

HALİ�FE B. HAYYA�T, Tarihu Halife b. Hayyât, thk. Süheyl Zekkâr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1993.

HALİ�L B. AHMED, Ebû Abdurrahman el-Halil b. Ahmed b. Amr b. Temı�m el-Ferâhı�dı� el-Basrı�, Kitabu’l-Ayn, thk. Mehdı� el-Mahzûmı�, İ�brahim es-Sâmerrâı�, Dâru’l-Mektebeti’l-Hilâl, ty.

HALİ�L, İ�madüddin, İslâm Tarihi Bir Yöntem Araştırması, İ�nsan Yayınları, İ�stanbul 1996.

HALİ�L, İ�madüddin, Ömer b. Abdülazîz, Çev. Mustafa Solmaz, Timaş Yayınları, İ�stanbul, 2019.

HALİ�L, İ�madüddin, Muhammed Aleyhisselam, Çev. İ�smail Hakkı Sezer, Konya, 2003.

HALİ�L, İ�mâdüddin, İslâm Tarihine Giriş, Çev. Abdurrahim Şen, İ�limyurdu Yayıncılık, İ�stanbul 2011.

HALLA� F, Abdülvehhâb, es-Siyasetü’ş-Şer῾iyye fi’ş-Şuûni’d-Düstûriyye ve’l-Hâriciyye ve’l-Mâliyye, Dâru’l-Kalem, Beyrut, 1988.

HAMİ�DULLAH, Muhammed, İlk İslâm Devleti, Çev. İ�hsan Süreyya Sırma, Beyân Yayınları, 2013.

HAMİ�DULLAH, Muhammed, İslâm Peygamberi, 5. Baskı, çev. Salih Tuğ, İ�rfan Yayıncılık, İ�stanbul, ty.

81


HAMİ�DULLAH, Muhammed, “Hayber”, DİA, İ�stanbul, 1998, XVİİ, 20-22.

HAMİ�DULLAH, Muhammed, “Hilfü’l-Fudı�l”, DİA, İ�stanbul, 1998, XVİİİ, 31-32.

HAMİ�DULLAH, Muhammed, Mecmûatu’l-Vasâiki’s-Siyasiyye, 5. Baskı, Dâru’n-Nefâis, Beyrut, 1985.

HAMİ�DULLAH, Muhammed, Hz. Peygamber’in Savaşları, Çev. Nazire Erinç Yurter, Beyan Yayınları, İ�stanbul, 2015.

HAMİ�DULLAH, Muhammed, İslâm’da Devlet İdaresi, Çev. Hamdi Aktaş, Beyan Yayınları, İ�stanbul, 2012.

HAMİ�DULLAH, Muhammed, İslâm Anayasa Hukuku, Çev. Abdülazı�z Hatip, Ed. Vecdi Akyüz, Beyan Yayınları, İ�stanbul, 2012.

HARBUTLİ�, Ali Husnı�, el-İslâm ve Ehlüzzimme, el-Meclisü’l-Aʻlâ li’ş-Şuûni’l-İ�slâmiyye, Kahire, 1969.

HASAN, Hasan İ�brahim, Siyasî-Dinî-Kültürel-Sosyal İslâm Tarihi, 3. Baskı, çev: İ�smail Yiğit-Sadrettin Ğümüş, Kayıhan Yayınları, İ�stanbul, 1991.

HATİ�BÖĞ� LU, Mehmet Said, Hilafetin Kureyşliliği, 6. Baskı, Ötto Yayınları, Ankara, 2017.

HATTAB, Mahmud Şit, er-Rasûlu’l-Kâid, 2. Baskı, Dâru Mektebetü’l-Hayat-Mektebetü’n-Nahda, Bağdat, 1960.

HEREVİ�, Muhammed el-Emin b. Abdullah el-Uremı� el-Alevı�, el-Kevkebü’l-Vehhâc Şerh-i Sahîh-i Müslim, thk. Haşim Muhammed Ali Mehdı� vdgr., Dâru’l-Minhâc-Dâru Tavkı’n-Necât, Beyrut, 2009.

HEYKEL, Muhammed Hüseyin, Hayatu Muhammed, 14. Baskı, Dâru’l-Meʻârif, Kahire, ty.

Hİ�TTİ�, Philip K., Siyasî ve Kültürel İslâm Tarihi, Çev. Salih Tuğ, İ�FAV Yayınları, İ�stanbul, 2011.

Hİ�ZMETLİ�, Sabri, İslâm Tarihi: İlk Dönem, 9. Baskı, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2015.

Hİ�ZMETLİ�, Sabri, “Tarihı� Rivâyetlere Ğöre Hz. Ösman’ın Ö� ldürülmesi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1985, cilt: XXVİİ, s. 149-176.

HÖBBES, Thomas, Leviathan, çev: Semih Lim, Yapı Kredi Yayınları, İ�stanbul 2001.

HÖNİ�ĞMANN, Ernst, Bizans Devletinin Doğu Sınırı, Çev. Fikret İşıltan, İ�U� EF. Yayınları, İ�stanbul, 1970.

HU� Fİ�, Ahmed Muhammed, Edebu’s-Siyâse fi’l-Asri’l-Ümevî, Dâru’l-Kalem, Beyrut, 1975.

HUMEYDİ�, Abdulaziz b. Abdullah, et-Tarihu’l-İslâmî Mevâkıf ve İber, Dâru’d-Daʻve-Dâru’l-Endelüs el-Hadrâ, İ�skenderiye-Cidde, 1998.

HU� SEYİ�N, Taha, el-Fitnetü’l-Kübrâ, Dâru’l-Me῾ârif, Mısır, ty.

İŞ, Yusuf, ed-Devletu’l-Ümeviyye, 2. Baskı, Dâru’l-Fikr, Dımaşk, 1985.

İ�BN ABDU� LHAKEM, Abdullah b. Abdulhakem b. Aʻyen b. Leys b. Râfiʻ, Sîretu Ömer b. Abdulazîz alâ Ma Ravâ-hu’l-İmam Mâlik b. Enes ve Ashâbuhû, 6. Baskı, thk. Ahmed Ubeyd, A� lemu’l-Kütüb, Beyrut, 1984.

İ�BN ABDİ�RABBİ�H ,Ebû Ö� mer Şihabuddin Ahmed b .Muhammed ,el-Ikdü‘l-Ferîd, Dâru’l-Kütübi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 1404.

İ�BNU� ’L-ADİ�M, Ö� mer b. Ahmed b. Hibetullah b. Ebû Cerâde el-Ukaylı�, Zübdetü’l-Haleb fî Tarihi Haleb, thk. Halil el-Mansûr, Daru’l-Kütübi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 1996.

İ�BN AʻSEM el-KU� Fİ�, Ahmed b. Muhammed Ali, el-Fütûh, thk. Ali Şı�rı�, Dâru’l-Edvâ, Beyrut, 1991.

İ�BNU� ’L-CEVZİ�, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, el-Muntazam fî Tarihi’l- Mulûk ve’l- Ümem, thk. Muhammed Abdulkâdir Ata, Mustafa Abdulkâdir Ata, Dâru’l-Kütübi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 1992.

İ�BNU� ’L-ESİ�R, İ�zzeddin Ebu’l-Hasan Ali b.Muhammed, el-Kâmil fi’t-Tarih, thk. Ebu’l-Fidâ Abdullah el-Kâdı�, Dâru’l-Kütübi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 1987.

İ�BNU� ’L-ESİ�R, İ�zzeddin Ebu’l-Hasan Ali b.Muhammed, Üsdü’l-Gâbe fî Ma‘rifeti’s-Sahâbe, thk. Ali Muhammed Muavvid-A� dil Ahmed Abdulmevcûd, Dâru’l-Kütübi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 1994.

İ�BNU� ’L-EZRAK EL-ĞİRNA�Tİ�, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali, Bedaiü’s-Silk fî Tabaii’l-Mülk, thk. Ali Sami en-Neşşâr, Vizâratü’l-İʻlâm, Irak, ty.

İ�BN HABİ�B, Muhammed, Muhammed, Kitabü’l-Muhabber, thk. Eliza Lichten-Stadter, Haydarâbad, 1942.

82


İ�BN HACER EL-ASKALA� Nİ�, Ahmed b. Ali İ�bn Hacer Ebu’l-Fadl, Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, thk. Muhib-buddin el-Hatı�b, Dâru’l-Maʻrife, Beyrut, 1379.

İ�BN HACER EL-ASKALA� Nİ�, Ahmed b. Ali İ�bn Hacer Ebu’l-Fadl, el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, thk. Ali Muham-med Muavvid-A� dil Ahmed Abdulmevcûd, Dâru’l-Kütübi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 1415.

İ�BNİ� HALDUN, Mukaddime, 7. Baskı, Haz: Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İ�stanbul, 2011.

İ�BN HALDUN, Abdurrahman, Dîvânu’l-Mübtede’ ve’l-Haber fî Tarihi’l-Arab ve’l-Berber ve Min Âsarahum Ze-vi’ş-Şe’ni’l-Ekber, thk. Halil Şehâde, Süheyl Zekkâr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 2000.

İ�BN Hİ�BBA� N, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed b. Hibbân b. Muâz b. Ma‘bed et-Temı�mı�, es-Sikât, Ed. Muham-med Abdulmuı�d Hân, neşr. Dâiratü’l-Meʻârif’l-Usmâniyye, Haydarabâd, 1973.

İ�BN Hİ�ŞA� M, Abdulmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Himyerı�, es-Sîretü’n-Nebeviyye, 3. Baskı, thk. Ö� mer Abdusselâm Tedmurı�, Dâru’l-Kitabi’l-Arabı�, Beyrut, 1990.

İ�BN İ�SHA� K, Muhammed b. İ�shâk b. Yesâr el-Muttalibı�, Sîretu İbn İshâk, thk. Süheyl Zekkâr, Dâru’l-Fikr, Bey-rut, 1978.

İ�BN KAYYİM EL-CEVZİ�YYE, İ�bn Kayyim, Fıkhu’s-Sîre, çev. Hanifi Akın, Karınca ve Polen Yayınları, İ�stanbul, 2011.

İ�BN KAYYİM EL-CEVZİ�YYE, İ�bn Kayyim, Zâdu’l-Meâd fî Hedyi Hayri’l-İbâd, çev. Şükrü Ö� zen, H. Ahmed Ö� zde-mir, Mustafa Erkekli, İ�klim Yayınları, İ�stanbul, 1989.

İ�BN KAYYİ�M EL-CEVZİ�YYE, Ahkâmu Ehlizzimme, thk. Yusuf b. Ahmed el-Bekrı�-Şakir b. Tevfı�k el-A� rûrı�, Ramâ-dı� li’n-Neşr, Suudi Arabistan,1997.

İ�BN KESİ�R, İ�maduddin Ebu’l-Fidâ İ�smail İ�bn Ö� mer, el-Bidâye ve’n-Nihâye, thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkı�, Dâru Hicr, Beyrut, 1997.

İ�BN KUTEYBE, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. Kuteybe, el-Meârif, 2. Baskı, thk. Servet Ukkâşe, el-Hey’etü’l-Mısrıyyetü’l-A� mme li’l-Kitab, Kahire, 1992.

İ�BN KUTEYBE, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. Kuteybe, el-İmame ve’s-Siyase, 3. Baskı, Dâru’l-Kütü-bi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 2009.

İ�BN KUTEYBE, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. Kuteybe, Uyûnu’l-Ahbâr, 4. Baskı, thk. Yusuf Ali et-Tavı�l, Dâru’l-Kütübi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 2009.

İ�BN MANZU� R, Muhammed b. Mukrim b. Ali, Cemaluddin, Lisânu’l-Arab, Dârı Sâdır, Beyrut, 1414.

İ�BNU’N-NEDİ�M, Ebu’l-Ferec Muhammed b. İ�shak b. Muhammed, el-Fihrist, 2. Baskı, thk. İ�brahim Ramazan, Dâru’l-Maʻrife, Beyrut, 1997.

İ�BN SAʻD, Muhammed b. Sa῾d b. Munı�̔ ez-Zührı�, Kitabu’t-Tabakâti’l-Kebîr, thk. Ali Muhammed Ö� mer, Mekte-betü’l-Hâncı�, Kahire, 2001.

İ�BN Şİ�HA� B ZU� HRİ�, Muhammed, b. Müslim b. Ubeydullah, el-Meğâzî en-Nebevî, thk: Süheyl Zekkâr, Dâ-ru’l-Fikr, ty.

İ�BN TEYMİ�YYE, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddı�n Ahmed b. Abdilhalı�m b. Mecdiddı�n Abdisselâm el-Harrânı�, es-Sâ-rimü’l-Meslûl Alâ Şâtimi’r-Rasûl, thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, el-Haresü’l-Vatanı�, Suudi Arabistan, 1983.

İ�BN Tİ�KTAKA� , Muhammed b. Ali b. Tabâtabâ, el-Fahrî fi’l-Âdâbi’s-Sultâniyye ve’d-Duveli’l-İslâmiyye, Dâru Sâ-dır, Beyrut, ty.

İ�BN ZEKVA� N, Salim, es-Sîre, Çev. Harun Yıldız, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2017.

İ�SFAHANİ�, Rağıb, el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, Çev. Abdulbaki Ğüneş-Mehmet Yolcu, Çıra Yayınları, İ�stan-bul, 2006.

İ�SFEHA� Nİ�, Ebu’l-Ferec Ali b. el-Hüseyin, Mekâtilu’t-Tâlibîn, thk. Muhammed Hasan Muhammed Hasan İ�sma-il, Dâru’l-Kütübi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 2007.

İ�SFAHA� Nİ�, Ebu’l-Ferec Ali b. el-Hüseyn, Kitabu’l-Eğânî, 3. Baskı, thk. İ�hsan Abbas, İ�brahim es-Saâfı�n, Bekr Abbas, Dâr-u Sâdır, Beyrut, 2008.

İ�ZZETİ�, Ebulfazl, İslâm’da Siyaset Teorisi, Çev. Yasin Demirkıran, İ�nsan Yayınları, İ�stanbul, 2014.

83


KALAYCİ, Nazile, “Aristoteles”, Siyaset Felsefesi Tarihi, 2. Baskı, Ed: Ahu Tınçel, Kurtul Ğülenç, Doğubatı Ya-yınları, Ankara, 2014.

KALLEK, Cengiz, “Biat”, DİA, İ�stanbul, 1992, Vİ, 120-124.

KAPAR, Mehmet Ali, “Ehâbı�ş”, DİA, İ�stanbul, 1994, X, 496-497.

KARA, Cahid, “İ�slâm Coğrafyasında Mecûsı�ler (Emevı�lerin Sonuna Kadar)”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013, cilt: İ, sayı: 2, s. 19-59.

KELA� ʻİ�, Ebu’r-Rabı�̒ Süleyman b. Mûsâ el-Endelüsı� (634), el-İktifâ bimâ Tezammenehû min Megâzî Rasûlillah ve’s-Selâseti’l-Hulefâ, thk. Muhammed Kemaluddin İ�zzuddin Ali, A� lemu’l-Kutub, Beyrut, 1997.

KERİ�M, Muhammed Bâ, Abdullah, Muhammed Bâ, Vasatiyyetü Ehli’s-Sünne Beyne’l-Fırak, Dâru’r-Râye, Ri-yad, 1994.

KİLAVUZ, Ahmed Saim, “Bih-âferı�d b. Mâhferdı�n” DİA, İ�stanbul, 1992, Vİ, 138.

KİLİÇ, U� nal, “Kufelilerin Hz. Ösman’a Muhalefet Etmelerinin Sebepleri”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fa-kültesi Dergisi, 2002, cilt: Vİ, sayı: 2, s. 239-260.

Kİ�STER, M. J., İlk Dönem İslâm Tarihi Üzerine Makaleler, Çev. Ali Aksu, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2014.

KÖRKMAZ, Sıddık, Tarihin Tahrifi İbn Sebe Meselesi, 3. Baskı, Araştırma Yayınları, Ankara, 2016.

KULAK, Ö� nder, “Thomas Hobbes”, Siyaset Felsefesi Tarihi, 2. Baskı, Ed: Ahu Tınçel, Kurtul Ğülenç, Doğubatı Yayınları, Ankara, 2014.

KUTLU, Sönmez, Tarihsel Din Söylemleri Üzerine Zihniyet Çözümlemeleri, 2. Baskı, Ötto Yayınları, Ankara, 2016.

KUTLU, Sönmez, “Mürcie Mezhebi: Doğuşu, Fikirleri, Edebiyatı ve İ�slâm Düşüncesine Katkıları”, Gazi Üniver-sitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002/1, cilt: İ, sayı: 1, s. 168-210.

KUTLUAY, Yaşar, İslâm ve Yahûdi Mezhepleri, Pınar Yayınları, İ�stanbul, 2019.

KU� ÇU� KAŞCİ, Mustafa Sabri, “Harre Savaşı”, DİA, İ�stanbul, 1997, XVİ, 245-247.

KU� RD ALİ�, Muhammed, Hıtatu’ş-Şam, 3. Baskı, Mektebetü’n-Nûrı�, Dımaşk, 1983.

LAPİ�DUS, İra M., İslâm Toplumları Tarihi, 5. Baskı, Çev. Yasin Aktay, İ�letişim Yayınları, İ�stanbul, 2013.

LA� Şİ�N, Musa Şahin, Fethu’l-Munʻim Şerhi Sahîh-i Müslim, Dâru’ş-Şurûk, Amman, 2002.

MACİ�T, M. Hanifi, Faşizm ve Nazizm, Savaş Yayınevi, Ankara, 2007.

MAKDİ�Sİ�, Ebû Hâmid Muhammed b. Halil, Mukaddimetü Risâle fi’r-Reddi Ale’r-Râfıza, thk. Abdülvehhâb Ha-lilurrahman, Dâru Selefı�, Bombay, 1983.

MAKRİ�Zİ�, Takiyuddin, Tarihu’l-Akbât, thk. Abdulmecid Diyab, Dâru’l-Fadı�le, ty.

MAKRİ�Zİ�, Takiyuddin, el-Mevâiz ve’l-İʻtibar bi-Zikri’l-Hıtat ve’l-Âsâr, Dâru’l-Kütübi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 1418.

MAKRİ�Zİ�, Takiyyuddin, en-Nizâ ve’t-Tehâsum fîmâ beybe Benî Ümeyye ve Benî Hâşim, thk. Hüseyin Mu’nis, Dâru’l-Meârif, Kahire, 1984.

MA� Lİ�K B. ENES b. Mâlik b. A� mir el-Asbahı�, el-Muvatta’, thk. Muhammed Mustafa el-Aʻzamı�, Müessesetü Zâ-yid b. Sultan, Abu Dabi, 2004.

MARSHALL, Peter, Anarşizmin Tarihi, çev: Yavuz Alogan, İ�mge Kitabevi, Ankara, 2003.

MA�VERDİ�, Ebu’l-HAsen Ali b. Muhammed b. Habı�b, el-Ahkâmu’s-Sultâniyye, thk. Nebı�l Abdurrahman Hay-yâvı�, Dâru’l-Erkâm, Beyrut, ty.

MES῾U� Dİ�, Ebu’l-Hasen Ali İ�bnü’l-Hüseyn b. Ali, Murûcu’z-Zeheb ve Me῾âdinü’l-Cevher, thk. Kemal Hasan Mer’ı�, el-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut, 2005.

MES῾U� Dİ�, Ebu’l-Hasen Ali İ�bnü’l-Hüseyn b. Ali, et-Tenbîh ve’l-İşrâf, thk. Abdullah İ�smail es-Sâvı�, Mektebe-tü’ş-Şarki’l-İ�slâmiyye, Kahire, 1938.

Mİ�NKA� Rİ�, Ebu’l-Fadl Nasr b. Müzâhim b. Seyyâr, Vak῾atu Sıffîn, thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn, Dâ-ru’l-Cı�l, Beyrut, 1990.

84


MÖRÖNY, Michael Ğ., Iraq After The Muslim Conkuet, Princeton Univercity Press, New Jersey, 1984.

MUBAREKFU� Rİ�, Safiyyurrahman, Hz. Peygamber’in Sîreti, Ahlâkı ve Daveti, Çev. Mustafa Ğenç, Beka yayınla-rı, İ�stanbul, 2015.

MUHA� Cİ�R, Abdurrahman, Rasûlullah’ın Hayatı ile İslâm’ın Hareket Metodu, 6. Baskı, Çev. Eyüp Aslan, Hak Yayınları, İ�stanbul, 2017.

MU� SEVİ�, Muhsin, Devletü’r-Rasûl, Dâru’l-Beyâni’l-Arabı�, Beyrut, 1990.

MUSTAFA, Nevin Abdülhâlık, İslâm Düşüncesinde Muhalefet, 2. Baskı, Çev. Vecdi Akyüz, Ayışığı Kitapları, İ�s-tanbul, 2001.

MU� BERRED, Muhammed b. Yezı�d, el-Kâmil fi’l-Luğa ve’l-Edeb, 3. Baskı, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İ�brahim, Dâru’l-Fikri’l-Arabı�, Kahire, 1997.

MU� SLİ�M İ�bnü’l-Haccâc Ebu’l-Hasen el-Kuşeyrı� en-Nı�sâbûrı�, Sahîhu’l-Müslim, thk. Muhammed Fuâd Abdul-baki, Dâru İ�hyâi’t-Turâsi’l-Arabı�, Beyrut, ty.

NEDVİ�, Muı�niddin Ahmed-Ansari, Said Sahib, Asr-ı Saâdet, Çev. Ali Ğenceli, Haz. Eşref Edip, Doğan Öfset Matbaa, İ�stanbul, 1985.

NESA� İ�, Ebû Abdurrahamn Ahmed b. Şuayb b. Ali el-Horasânı�, el-Mücteba mine’s-Sünen, 2. Baskı, thk. Abdul-fettâh Ebû Ğ� udde, Mektebü’l-Matbûâti’l-İ�slâmiyye, Halep, 1986.

ÖKUMUŞ, Ejder, Meşruiyet Ekseninde Din ve Devlet, Pınar Yayınları, İ�stanbul, 2003.

Ö’LEARY, De Lacy, İslâm Düşüncesi ve Tarihteki Yeri, 2. Baskı, Çev. Hüseyin Yurdaydın, Yaşar Kutluay, Ankara U� niversitesi İ�lahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1971.

Ö� NKAL, Ahmet, Rasûlullah’ın İslâm’a Davet Metodu, 23. Baskı, Kitap Dünyası Yayınevi, İ�stanbul, 2015.

Ö� NKAL, Ahmet, “Hicret”, DİA, İ�stanbul, 1998, XVİİ, 458-462.

Ö� Z, Şaban, Sahâbe Sonrası İktidar Mücadelesi, 2. Baskı, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2015.

Ö� Z, Şaban, Farklı Siyer’i Okumak, 2. Baskı, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2015.

Ö� ZKAN, Mustafa, Dört Halife ve Emevîler Döneminde Din-Devlet İlişkisi, 2. Baskı, Araştırma Yayınları, Anka-ra, 2015.

Ö� ZKAN, Mustafa, Emevı�ler Döneminde İ�ktidar-Ulema İ�lişkisi, 3. Baskı, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2016.

Ö� ZKAN, Mustafa, “Kerbela’dan Ö� nce Hz. Hüseyin’i Doğru Anlamak”, Şırnak U� niversitesi İ�lahiyat Fakültesi Dergisi, 2010, cilt: İ, sayı: 1-2, s. 87-109.

Ö� ZKAN, Mustafa, “Emevi İ�ktidarının İ�şleyişinde Biat Kavramına Yüklenen Anlam ve Biatın Fonksiyonu”, Hi-tit U� niversitesi Çorum İ�lahiyat Fakültesi Dergisi [Ğazi U� niversitesi Çorum İ�lahiyat Fakültesi Dergisi], 2008/1, cilt: Vİİ, sayı: 13, s. 113-128.

Ö� ZKUYUMCU, Nadir, “Hâris b. Süreyc”, Dİ�A, İ�stanbul, 1997, XVİ, 201.

Ö� ZTU� RK, Levent, İ�slâm Toplumunda Hıristiyanlar, Ensar Yayınları, İ�stanbul, 2012.

İ�BN ABDİ�LHAKEM, Abdullah b. Abdulhakem b. Aʻyen b. Leys b. Râfiʻ, Sı�retu Ö� mer b. Abdulazı�z alâ Ma Ravâ-hu’l-İ�mam Mâlik b. Enes ve Ashâbuhû, 6. Baskı, thk. Ahmed Ubeyd, A� lemu’l-Kütüb, Beyrut, 1984.

RA� Zİ�, Zeyneddin Ebû Abdullah Muhammed b. Ebû Bekr b. Abdulkadir el-Hanefı�, Muhtâru’s-Sıhâh, thk. Yûsuf eş-Şeyh Muhammed, el-Mektebetü’l-Asriyye-rd-Dâru’n-Nemûzeciyye, Beyrut-Saydâ, 1999.

RAYYİS, Ziyauddin, İ�slâm’da Siyası� Düşünce Tarihi, Çev. İ�brahim Sarmış, Nehir Yayınları, İ�stanbul, 1995.

SA� Lİ�M B. ZEKVA� N, es-Sı�re, Çev. Harun Yıldız, Ankara Ökulu Yayınları, Ankara, 2017.

SALLA� Bİ�, Ali Muhammed, Hz. Hasan, 2. Baskı, Çev. Harun U� nal vdgr., Ravza Yayınları, İ�stanbul, 2010.

SALLA� Bİ�, Ali Muhammed, Siyer-i Nebı�, 2. Baskı, Çev. Mustafa Kasadar-Sadullah Ergin-Şerafeddin Şenaslan, Ravza Yayınları, İ�stanbul, 2012.

SALLA� Bİ�, Ali Muhammed, Hz. Ösman, Çev. Ayhan Ak, Ravza Yayınları, İ�stanbul, 2009.

SALLA� Bİ�, Ali Muhammed, Emeviler, Çev. Harun U� nal, Ravza Yayınları, İ�stanbul, 2009.

85


SARİÇAM, İ�brahim, Emevı�-Haşimı� İ�lişkileri: İ�slâm Ö� ncesinden Abbâsı�lere Kadar, 4. Baskı, TDV Yayınları, An-kara, 2015.

SERCA� Nİ�, Râgıb, Mustakbelü’n-Nasârâ fı�’d-Devleti’l-İ�slâmiyye, 2. Baskı, Dâru Aklâm, Kahire, 2011.

SİBT İ�BNU� ’L-CEVZİ�, Ebü’l-Muzaffer Şemsüddı�n Yûsuf b. Kızoğlu et-Türkı� el-Avnı� el-Bağdâdı�, Mir’âtu’z-Za-man fı� Tevârihi’l-Aʻyân, thk. Muhammed Berekât vdgr., Dâru’r-Risâleti’l-A� lemiyye, ımaşk, 2013.

SİDDİKİ�, Mazharuddin, İ�slâm Dünyasında Modernist Düşünce, Çev: Murat Fırat-Ğöksel Korkmaz, Dergâh Yayınları, İ�stanbul, 1990.

SİDDİKİ�, Mazharuddin, Kur’ân’da Tarih Kavramı, 3. Baskı, Çev. Süleyman Kalkan, Pınar Yayınları, ty, 153.

SÖ� YLEMEZ, Mehmet Mahfuz, “İ�lk Dönem İ�slâm Toplumunda Ğayrimüslimlerin Yeri: Haklar ve Hoşgörü”, İ�s-tanbul U� niversitesi İ�lahiyat Fakültesi Dergisi [Darulfunun İ�lahiyat], 2010, sayı: 22, s. 99-124.

SÖ� YLEMEZ, Mehmet Mahfuz, “Emevi İ�ktidarına Karşı Kûfe’den İ�lk Sivil Muhalefet: Hucr b. Adiy Hareke-ti”, Ğazi U� niversitesi Çorum İ�lahiyat Fakültesi Dergisi, 2004/2, cilt: İİİ, sayı: 6, s. 31-48.

SUYU� Tİ�, Celaleddin Abdurrahman, Tarihu’l-Hulefâ, Dâru İ�bn Hazm, Beyrut, 2003.

SU� LEYM B. KAYS, Esrâru A� l-i Muhammed, thk. Muhammed Bâkır el-Ensârı� ez-Zincânı�, Matbaatu’l-Hâdı�, Kum, 1420.

ŞAKİ�R, Mahmud, et-Tarihu’l-İ�slâmı�, 8. Baskı, el-Mektebü’l-İ�slâmı�, Beyrut, 2000.

ŞEHRİ�STANİ�, Ebu’l-Feth Tacuddin, Milel ve Nihal, 4. Baskı, Çev. Mustafa Ö� z, Litera Yayıncılık, İ�stanbul, 2017.

ŞEN, Abdurrahim, İ�slâm hukuk Düşüncesinde İ�ktidar ve Meşruiyet, Klasik Yayınları, İ�stanbul, 2020.

ŞEYHÖ, Luis, Vüzerâu’n-Nasrâniyye ve Küttâbuhâ fi’l-İ�slâm, thk. Eb Kemı�l Haşı�me, el-Yesûı�, el-Mektebe-tü’l-Bûlisiyye, Lübnan, 1987.

Şİ�BLİ�, Mevlana, Asr-ı Saâdet, Çev. Ö� mer Rıza Doğrul, Sadeleştiren: Zeki Mollamehmedoğlu, Eser Neşriyat, İ�stanbul, 1977.

ŞULUL, Cevher, İ�bni Rüşd’ün Siyaset Felsefesi, İ�nsan Yayınları, İ�stanbul, 2015.

ŞULUL, Kasım, İ�lk Kaynaklara Ğöre Hz. Peygamber Devri Kronolojisi, 5. Baskı, İ�nsan Yayınları, İ�stanbul, 2014.

TABERİ�, Muhammed b. Cerı�r, Tarihu’l-U� mem ve’l-Mülûk, Dâru’l-Kütübi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 1407.

TAKKU� Ş, Muhammed Süheyl, Emevı� Devleti Tarihi, Çev. Mücahit Yüksel, Hikmetevi Yayınları, İ�stanbul, 2016.

TAKKU� Ş, Muhammed Süheyl, et-Târı�hu’l-İ�slâmı� el-Vecı�z, 5. Baskı, Dâru’n-Nefâis, Beyrut, 2011.

TAKKU� Ş, Muhammed Süheyl, Siyer-i Nebı�, Çev. Mücahit Yüksel, Hüner Yayınları, Konya, 2019.

TAŞKİN, Ali, “Hugo Ğrotius”, Siyaset Felsefesi Tarihi, 2. Baskı, Ed: Ahu Tınçel, Kurtul Ğülenç, Doğubatı Yayın-ları, Ankara, 2014.

TEKİ�N, Yusuf, Şeriat Meşruiyet ve Meşrutiyet, Pınar Yayınları, İ�stanbul, 2020.

Tİ�RMİ�Zİ�, Ebû Musa Muhammed b. İ�sa b. Sevre, Sünenü’t-Tirmizi, 2. Baskı, thk. Ahmed Muhammed Şâkir vdgr., Şeriketü Mektebeti ve Matbaati Mustafa el-Bâbı� el-Halebı�, Mısır, 1975.

TÖRUN, Yıldırım, Hugo Ğrotius’un Hukuk ve Siyaset Felsefesi, Kaknüs Yayınları, İ�stanbul, 2005.

TÖRUN, Yıldırım, Siyaset Felsefesi Tarihinde Devlet, Örion Kitabevi, Ankara, 2011.

UÇAR, Şahin, Tarih Felsefesi Açısından Mülk ve Hilafet, 4. Baskı, Şûle Yayınları, İ�stanbul, 2011.

UMERİ�, Ekrem Ziya, Sahih Rivayetlere Ğöre Hz. Peygamber’in Hayatı, Çev. Kasım Koç, Beka Yayıncılık, İ�stan-bul, 2017.

UMERİ�, Ekrem Ziya, Sahih Rivayetlere Ğöre Dört Halife Dönemi, Çev. Kasım Koç, Beka Yayıncılık, İ�stanbul, 2018.

U� NALAN, Abdullah, Sahâbı�’nin Muhalefeti, Mevsimler Kitap, İ�stanbul, 2019.

VAĞLİ�ERİ�, Laura Veccia, “Raşid Halifeler ve Emevı� Halifeleri”, İ�slâm Tarihi Kültür ve Medeniyeti, 2. Baskı, Çev. İ�lhan Kutluer, Kitabevi Yayınları, İ�stanbul, 1997, İ, 70-148.

86


VA� KİDİ�, Muhammed b. Ö� mer b. Vâkıd, Kitabu’l-Meğâzı�, 3. Baskı, thk. Marsden Jones, Dâru’l-Aʻlemı�, Beyrut, 1989.

VA� KİDİ�, Muhammed b. Ö� mer b. Vâkıd, Kitabu’r-Ridde Mea Nebze min Fütûhi’l-İrak, thk. Yahya el-Cebbûrı�, Dârü’l-Ğ� arbi’l-İ�slâmı�, Beyrut, 1990.

VA� KİDİ�, Muhammed b. Ö� mer b. Vâkıd, Fütûhu’ş-Şam, Dâru’l-Kütübi’l-İ�lmiyye, Beyrut, 1997.

VAN VLÖTEN, Ğerlof, Emevı� Dervrinde Arap Hâkimiyeti, Şı�a ve Mesı�h Akideleri U� zerine Araştırmalar, Çev. Mehmed S. Hatiboğlu, AU� İ�F yayınları, Ankara, 1986.

VARÖL, M. Bahaüddin, Siyasallaşma Sürecinde Ehli Beyt, Yediveren Kitap, Konya 2004.

VEKİ�L, Muhammed es-Seyyid, Cevle Tarihiyye fı� Asri’l-Hulefâi’r-Râşidı�n, 5. Baskı, Dâru’l-Muctemaʻ, Cidde, 2002.

VELİ�, Abdulazı�z Muhammed Nûr, Şı�a ve Tarihi Rivâyetler, Çev. Mücahit Yüksel, Ankara Ökulu Yayınları, An-kara, 2014.

WATT, W. Montgomery, Hz. Muhammed’in Mekkesi, 2. Baskı, çev. Mehmet Akif Ersin, Kuramer Yayınevi, İ�s-tanbul, 2017.

WATT, W. Montgomery, “Hz. Muhammed”, İ�slâm Tarihi Kültür ve Medeniyeti, 2. Baskı, Çev. İ�lhan Kutluer, Kitabevi Yayınları, İ�stanbul, 1997, İ, 46-66.

WATT, W. Montgomery, İ�slâmı� Tetkikler, Çev. Süleyman Ateş, AU� İ�F Yayınları, Ankara U� niversitesi Basımevi, Ankara 1968.

WEBER, Max, Sosyoloji Yazıları, 3. Baskı, Haz. H. H. Ğerth-C. Wrights Mills, Çev. Taha Parla, Hürriyet Vakfı Yayınları, İ�stanbul, 1993.

WELLHAUSEN, Julius, İ�slâmiyetin İ�lk Devrinde Dinı�-Siyası� Muhalefet Partileri, 2. Baskı, Çev. Fikret İşıltan, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1996.

WELLHAUSEN, Julius, Arap Devletinin Sukutu, Çev. Fikret İşıltan, Ankara U� niversitesi Basımevi, Ankara 1963.

YA� KUBİ�, Ahmed b. Ebû Ya‘kûb b. Ca‘fer b. Vehb b. Vâdıh, Tarihu’l-Ya‘kûbı�, thk. Abdulemir Mihnâ, Şerike-tü’l-A‘lemı�, Beytur, 2010.

YAMAN, Ahmet, İ�slâm Hukuku’nun Öluşum Süreci ve Sonrasında Siyaset-Hukuk İ�lişkisi, Esra Yayınları, İ�s-tanbul, 1999.

Yİ�Ğ� İ�T, İ�smail, Emevı�ler, İ�sam Yayınları, İ�stanbul, 2016.

Yİ�Ğ� İ�T, İ�smail, “Emevı�ler”, Dİ�A, İ�stanbul, 1995, Xİ, 87-104.

Yİ�Ğ� İ�T, İ�smail, “Mevâlı�”, Dİ�A, Ankara, 2004, XXİX, 424-426.

Yİ�Ğ� İ�T, İ�smail, “Ösman”, Dİ�A, İ�stanbul, 2007, XXXİİİ, 438-443.

ZEBİ�Dİ�, Muhammed b. Muhammed b. Abdurrezzâk el-Huseynı�, Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs, thk. He-yet, Dâru’l-Hidâye, ty.

ZEHEBİ�, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed b. Ösman, Tarihu’l-İ�slâm ve Vefeyâtu’l-Meşâhı�ri’l-Aʻlâm, thk. Ö� mer Abdusselam Tedmurı�, Dâru’l-Kitabi’l-Arabı�, Beyrut, ty.

ZEYDAN, Corci, İ�slâm Uygarlığı Tarihi, 3. Baskı, Çev. Nejdet Ğök, İ�letişim Yayınları, İ�stanbul, 2013.

ZÖRLU, Cem, A� lim ve Muhalif, 2. Baskı, İ�z Yayıncılık, İ�stanbul, 2013.

ZÖRLU, Cem, İ�slâm Tarihinde İ�lk İ�ktidar Mücadelesi, İ�z Yayıncılık, İ�stanbul, 2014.

87


Selim Argun

HARB-İ UMÛMÎ GÖLGESİNDE SİYER TELİFİ

Süleyman Sırrı Efendi ve Makâsıd-ı Münciye Adlı Eseri


Eser AdıHarb-i Umûmî Gölgesinde Siyer Telifi

Süleyman Sırrı Efendi ve Makâsıd-ı Münciye Adlı Eseri

YazarDr. Selim Argun







Sertifika No: 34712

1. Baskı: Ekim 2020

ISBN: 978-625-7274-03-6



88


KAYNAKLAR

Abdullah Cevdet. Tarih-i İslamiyet. Kahire: Matbaa-i İctihad, 1908.Ahmed Refik. Gazavât-ı Celile-i Peygamberi. İstanbul: İbrahim Hilmi, 1324/1906-07.Akman, Zekeriya. “Kılıçzâde Hakkı’nın Siyer Yazıcılığı ile İlgili Görüşleri”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

Dergisi 14/26 (2012), 55-73.Akpınar, Turgut. “Hüseyin Hüsâmeddin Yasar” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 28 Temmuz

2020, https://islamansiklopedisi.org.tr/huseyin-husameddin-yasar.Alak, Musa. “Süleyman Sırrı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 25 Temmuz 2020, https://isla-

mansiklopedisi.org.tr/suleyman-sirri.Albayrak, Sadık. Son Devir Osmanlı Uleması. 5 cilt. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire

Başkanlığı, 1996. Algül, Hüseyin. “el-Mevâhibü’l-Ledünniyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 11 Ağustos 2020,

https://islamansiklopedisi.org.tr/el-mevahibul-ledunniyye.Arazlı, Gülsüm Merve. Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi Kelâmi Görüşleri ve Kelâma Dair Eserleri. İstanbul: İstan-

bul 29 Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.Aslan, Dursun. Tevfik Sırrı Gür ve İçel Valiliği. Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek

Lisans Tezi, 2001.Aycan, İrfan. “Dahlân, Ahmed b. Zeynî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 5 Ağustos 2020, htt-

ps://islamansiklopedisi.org.tr/dahlan-ahmed-b-zeyni.Bayram, İbrahim. “Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fa-

kültesi Dergisi 8/1 (2020) 1-26.Berk, Süleyman. “Yaşar Şâdi Efendi’nin “Hutût-ı Meşâhir” İsimli Hatıra Defteri ve Muhtevası.” FSM İlmî Araştır-

malar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. 5 (2015), 149-216.Berkes, Niyazi. Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, 2002.Beyhaki. Şuabu’l-iman, Riyad: Mektebetu’r-Rüşd, 2003.Bilgili, İsmail. “Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’nin Medhal-ı Fıkh Eserinin Fıkhî Tahlili”, Ermenek Araştırma-

ları- II Coğrafya- Edebiyat- Eğitim- Gastronomi- Güzel Sanatlar- İktisat- İşletme- İlahiyat- İletişim- Kamu Yönetimi- Turizm – Ziraat. ed. Hüseyin Muşmal vd. Konya: Palet Yayınları, 2018.

Bilgin, Muharrem Samet. “Dozy’nin Tarih-i İslamîyet’ine İslamcı Dergilerde Verilen Tepkiler”. “İslam’ı Uyan-dırmak”: Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İslamcı Düşünce ve Dergiler. ed. Lütfi Sunar İstanbul: İlmi Etüdler Derneği, 2018.

Buhârî, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail. Sahihu’l-Buhârî. (Dımaşk: Dâru’l-Ulûm, 1990).Bursalı Mehmet Tahir. Osmanlı Müellifleri. 3 cilt. haz. Mehmet Ali Yekta Saraç. Ankara:Türkiye Bilimler Akade-

misi, 2016.Celal Nuri. Hâtemü’l-Enbiyâ. İstanbul: Yeni Osmanlı Matbaa ve Kütüphanesi, 1332/1913-14.Ceyhan, Semih. “Eski Bir Polemiğin Yeni Yorumları: Osmanlı Sufilerinin Ebeveyn-i Resûl Literatürüne Kazan-

dırdığı Perspektif ”, Osmanlı Düşüncesi: Kaynakları ve Tartışma Konuları, Fuat Aydın vd. (İstanbul: Mah-ya Yayıncılık, 2019), 653-685.

Coğ, Mehmet. “II. Meşrutiyet Dönemi İslam Tarihçiliğimiz”, TYB Akademi: Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Der-gisi 3/8 (2013), 46-47.

Çankaya, Ali. Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler. 5 cilt. Ankara: Mars Matbaası, 1968-69.Çelebioğlu, Amil. “Türk Edebiyatında Manzum Dini Eserler”, Şükrü Elçin Armağanı, (Ankara: Hacettepe Üni-

versitesi Edebiyat Fakültesi, 1983.Demirayak, Kenan. Arap İslam Edebiyatı Manzum Münacat Antolojisi. İstanbul: Akdem Yayınları; 2019.Demircan, Adnan. Siyer. İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.Demirci, Mehmet. “Hakîkat-i Muhammediyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 16 Ağustos

2020, https://islamansiklopedisi.org.tr/hakikat-i-muhammediyye.

89


Develi, H. Şinasi. Eserleriyle Anıtlaşan Vali Tevfik Sırrı Gür. Mersin: Akdeniz Belediyesi, 2004.Deylemi. el-Firdevs. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986Dığıroğlu, Filiz. “II. Abdülhamid Döneminde Dinî Yayıncılık: İslâmî Metinleri Kim Üretir?-II”. Marmara Üniver-

sitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 54 (2018), 1-44.Dihlevî, Süleyman Sırrı b. Halil. Risale-i vazifetü’l-müminîn. Selânik: Selânik Vilayet Matbaası, 1303/1885-86.Donuk, Suat. “Siyer-i Veysî’ye Yazılan Zeyiller ve Nev’î-Zâde Atâyî’nin Zeyl-i Siyer-i Veysî’si”, Uluslararası Sosyal

Araştırmalar Dergisi 8/38 (2015) 103-141.Düzceli Yusuf Suad. Akvemu’s-Siyer. İstanbul: Yeni Osmanlı Matbaası, 1327/1909/10.------------- Akvemü’s-Siyer Cevab: İctihad Gazetesindeki Kılıçzâde Hakkı İmzalı Makaleye. İstanbul: Yeni Osmanlı

Matbaa ve Kütübhanesi, 1331/1912-13.Duman, Ahmet. “Diyarbekrî ve Tarihçiliği” Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi 7/3 (2020).Erdem, Abdullah. Âcurrûmiyye Şerhlerinden Tuhfetu’s-Seniyye ile es-Seyyid’in Şerhinin Karşılaştırması. Erzurum:

Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.Erkan, Mustafa. “Dürretü’t-Tâc”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 5 Ağustos 2020, https://isla-

mansiklopedisi.org.tr/durretut-tac.Erkan, Mustafa. “Sîretü’n-Nebî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 27 Temmuz 2020, https://

islamansiklopedisi.org.tr/siretun-nebi.Erşahin, Seyfettin. “Osmanlı Toplumunun Hz. Muhammed Hakkındaki Bilgi Kaynakları Üzerine Bir Bibliyog-

rafya Denemesi”, İslâmî Araştırmalar, 18/3 (2005), 335-358.Eski, Duran. “Ermenekli Süleyman Sırrı ve İtikâdi Görüşleri”. Abdülhamid Dönemi Osmanlı Coğrafyasında İslâmî

İlimler, ed. Hidayet Aydar vd. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.Eskin, Şerif. “Klasik, Modern ve Postmodern Anlatılar Arasında Siyer”, Siyer-Edebiyat İlişkisi, haz. Şerif Eskin.

İstanbul: Meridyen Kitaplığı, 2010.Fayda, Mustafa. “Ensâb”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 14 Ağustos 2020, https://islamansik-

lopedisi.org.tr/ensab--soybilimi.Görmez, Mehmet. “Sâgānî, Radıyyüddin”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 29 Temmuz 2020,

https://islamansiklopedisi.org.tr/sagani-radiyyuddin.Hagen, Gottfried. ““Kumandan” Olarak Peygamber [Hz.] Muhammed: Birinci Dünya Savaşı Öncesinde Os-

manlılar’da Siyer Yazıcılığı”. çev. Gülgün Uyar, İSTEM: İslâm San‘at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi 8/15, (2010). 321-343.

Hanioğlu. Şükrü, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1981.Haykır, Yavuz. “Tek Parti Dönemi Valilerinden Tevfik Sırrı Gür ve Elâzığ Valiliği”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler

Dergisi 27/2 (2017). 311-347.İbn Abdilberr. Câmiu Beyâni’l-İlm ve Fadlihi. Riyad: Dâru İbnü’l-Cevzi, 1994.İsmail Fenni Ertuğrul. Kitab-ı İzâle-i Şükûk: Dozy’nin Tarih-i İslamiyet Unvanlı Kitabı Üzerine Reddiyedir. İstan-

bul: Orhaniye Matbaası, 1928.İzgi, Cevat. “Halebî, Nûreddîn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 28 Temmuz 2020, https://

islamansiklopedisi.org.tr/halebi-nureddin.İzmirli İsmail Hakkı. Gazilere Armağan İstanbul: Matbaa-i Askeriye, 1332/1913-14.İzmirli İsmail Hakkı. Siyer-i Celile-i Nebeviye. İstanbul: Sebilürreşad Kütüphanesi, 1332/1913-14.Kandemir, M. Yaşar. “Kütüb-i Sitte”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 10 Ağustos 2020, https://

islamansiklopedisi.org.tr/kutub-i-sitte.Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Şehabeddin Ahmed b. Muhammed. Mevahibü’l-Ledünniye bi’l-minahi’l-Muhammediyye

Tercümesi: Mealimü’l-Yakin fi Sireti Seyyidi’l-Mürselin, çev. Bâkî sad. H. Rahmi Yananlı. İstanbul: Divan Yayınları, 1983.

------------- Ebü’l-Abbâs Şehabeddin Ahmed b. Muhammed. Mevâhibü’l-ledünniye Tercümesi: Meâlimü’l-yakîn fî sîreti seyyidi’l-mürselîn. çev. Bâkî. İstanbul: Tabhane-i Âmire, 1261.

Kâtip Çelebi. Mîzânu’l-Hak fi İhtiyâri’l-Ehak. İstanbul: Ebuzziya Matbaası, 1305/1887-88.Kaya, Bayram Ali. “Veysî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 5 Ağustos 2020, https://islamansik-

lopedisi.org.tr/veysi.Kılıçzâde Hakkı. İtikadât-ı Batılaya İlan-ı Harb. İstanbul: Şems Matbaası, 1332/1913-14.

90


------------- Son Cevap. İstanbul: Yeni Osmanlı Matbaa ve Kütüphanesi 1331/1912-1913Koçin, Abdulhakim. Divân Şiirinde Münâcât. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi,

1998.Macit, Muhsin. “Münâcât”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 29 Temmuz 2020, https://islaman-

siklopedisi.org.tr/munacat.Mardin, Ebül‘ulâ. Huzur Dersleri. nşr. İsmet Sungurbey. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1966.Mehmet Şakir. Mucizâtü’l-Enbiyâ. İstanbul: y.y., 1327/1909-10.Mütercim Âsım Efendi, el-Okyânûsu’l-Basît fî Tercemeti’l-Kâmûsi’l-Muhît Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi. İstanbul:

Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2013.Nâbî, Yusuf. Zeyl-i Siyer-i Veysî, haz. Abdulsamet Özmen. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı,

2020.Oğuz, Orhan - Dabbagh, Serkut Mustafa. “Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’nin Pratik Arapça Öğretim Metodu”,

Ermenek Araştırmaları - II Coğrafya - Edebiyat - Eğitim - Gastronomi - Güzel Sanatlar - İktisat - İşletme - İla-hiyat - İletişim - Kamu Yönetimi - Turizm – Ziraat. ed. Hüseyin Muşmal vd. Konya: Palet Yayınları, 2018.

Oral, Mustafa. “Osmanlı Son Dönemi Hadis Müelliflerinden Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’nin Hayatı”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5/9 (2018), 515-536.

------------- Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi ve Kifâyetü’l-Müntehî Alâ Kifâyeti-l-Mübtedî Adlı Eserinin Tahkiki. İs-tanbul: Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.

Öz, Şaban. İlk Siyer Kaynakları ve Müellifleri (İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı [İSAR], 2008), 11.

Özdemir, Mehmet. “Dozy, Reinhart Pieter Anne”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 06 Ağustos 2020, https://islamansiklopedisi.org.tr/dozy-reinhart-pieter-anne.

------------- “Siyer Yazıcılığı Üzerine”, Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 4/3 (2007). 129-162.

Özel, Elif. Giritli Sırrı Paşa’nın Türk Düşüncesine Katkıları Mi’yârü’l-Makâl Adlı Eserinin Tercümesi ve Mantık Anla-yışı. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.

Özen, Şükrü. “Teftâzânî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 12 Ağustos 2020, https://islamansik-lopedisi.org.tr/teftazani.

Öztürk, Nuran. Siyer Türü ve Siyer-i Veysî (Dürretü’t-tâc fî sîreti Sâhibi’l-Mi‘râc). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sos-yal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1997.

Pekdoğan, Celal. “Kılıçzâde Hakkı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 2 Ağustos 2020, https://islamansiklopedisi.org.tr/kiliczade-hakki.

es-Sagânî, Radiyyüddin. el-Mevzûât. Dımeşk: Dâru’l-Me’mûn li’t-Türâs, 1405/1984-85.Seyyid Muhammed Hakkı en-Nazillî. Nusretü’l-Cünûd ve Uhdetü’ş-Şühûd. Kahire: y.y., 1293/1876. Nazillili------------- Dua ve Havas Hazinesi (Nusretü’l-Cünûd). İstanbul: Pamuk Yayıncılık, 2019.Sezen, Tahir. Osmanlı Yer Adları. Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, 2017.Süyûtî, el-Leâli’l-masnûa. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1966. Süleyman Sırrı Efendi, Esbâbü’l-felâh. İstanbul: Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Veliyyüddin Efendi, nr. 3901; İstan-

bul: Mekteb-i Sanayi Matbaası, 1302/1884-85.------------- Hulâsatü’l-efkâr alâ şerhi’l-‘Alâka İstanbul: Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Veliyyüddin Efendi, nr. 4077;

İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1305/1887-88.------------- Hulâsatü’l-Muhtâreyn. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1324/1906-07.------------ İcâzetnâme, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Yazma Bağışlar, 2715.------------- İcâzetnâme, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Osman Huldi Öztürkler Bölümü, 7.------------- Îzâhu’l-Eşbâh, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Celal Ökten, nr. 148.------------- Îzâhu’l-Hidâye İstanbul: Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Veliyyüddin Efendi, nr. 3955-3962; İstanbul:

Hukuk Matbaası, 1330/1911-12.------------- Kenzü’l-akâid. İstanbul: Ahter Matbaası, 1316/1897-98. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1315/1897-

98.------------- Kifâyetü’l-müntehî fî şerhi Kifâyeti’l-mübtedî. İstanbul: Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Veliyyüddin Efen-

di, nr. 4093; İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1312.

91


------------- Kitâbü’l-ibâdât (İstanbul: Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Veliyyüddin Efendi), nr. 3968.------------- Makâsıd-ı Münciye fi Siyeri Fahri’n-Nübüvve. İstanbul: Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Veliyyüddin Efen-

di, nr. 4052-4056.------------- Miftâhu’l-akâid. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1321/1903-04.------------- Medhal-i fıkıh. İstanbul: Matbaa-i Ebüzziyâ, 1329/1911.------------- Mi‘yâru’l-makâl. İstanbul: Mekteb-i Sanâyi Matbaası, 1303/1885-86.------------- Tâcü’l-mefârık fî îzâhi’l-Meşârık. İstanbul: Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Veliyyüddin Efendi nr. 3907.------------- Teshîlü’l-lehceti ve’s-sarf fî usûli’l-mükâlemeti’l-Arabiyye. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1316/1898-99;

İstanbul: Şirket-i Mürettibiyye Matbaası, 1325/1907-08; İstanbul: Bekri Efendi-Karagöz Matbaası, 1328/1910.

------------- Vesîletü’l-felâh. İstanbul: Vezirhanında 48 Numaralı Matbaa, 1328-1329/1910-1911.Şehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi. Tarih-i İslam. İstanbul: Hikmet Matbaası, 1326-27/1908-10.Taberânî. el-Mu‘cemu’l-Kebîr. Kahire: Mektebetu İbn Teymiye, ty.Taberî. Câmiu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân,. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.Tergip, Ayhan. “Siyer Yazıcılığı ve Türklerin Siyer İlmine Katkıları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 3/15

(2010), 221-232.Tirmizî. Sünenü’t-Tirmizî. İstanbul: Cağrı Yayınları, 1413/1992.Tunaya, Tarık Zafer. Türkiye’de Siyasal Gelişmeler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2001.Ulusal Tez Merkezi, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.Utku, Nihal Şahin. “Biyografik Tarih Yazımı İçinde Siyer”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 44

(2013), 263-290.------------- “Prototip Modern Türkçe Siyerler ve Peygamber Algısı”. Siyer-Edebiyat İlişkisi. haz. Şerif Eskin. İstan-

bul: Meridyen Kitaplığı, 2010.Uzun, Mustafa İsmet. “Siyer ve Megāzî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 29 Temmuz 2020, htt-

ps://islamansiklopedisi.org.tr/siyer-ve-megazi#2-turkce-siyer-kitaplari.Yazıcı, İshak. “Nazillili”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 6 Ağustos 2020, https://islamansiklo-

pedisi.org.tr/nazillili-muhammed-hakki.Yıldırım, Yavuz. “İzmirli İsmail Hakkı’nın İslam Tarihyazıcılığı ile İlgili Bir Eseri: İnceleme ve Çevrimyazı”, İstan-

bul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1/12 (2005), 105-130.Yıldız, Güllü. “II. Meşrutiyet Dönemi Siyer Müellifleri Arasında Geleneğin Sesi: Düzceli Yusuf Suad”, Dîvân:

Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 15/29 (2010/2), 63-92.Yılmaz, Necdet. “Erzurumlu Darir Mustafa Hayatı, Eserleri ve Tasavvuf Anlayışı”, Türk-İslam Düşünce Tarihinde

Erzurum Sempozyumu, (Erzurum: Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2007) 2/57-90.Yılmaz, Nuran. “Veysî’nin Dürretü’t-Tâc Adlı Siyeri ve Nüshalarının Tanıtımı”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü Dergisi, 8 (1999), 35-43.Yuca, İrşad Sami. “Cumhuriyetin Kent Modernleşmesine Bir Örnek: Vali Tevfik Sırrı Gür’ün Muş’taki Faaliyet-

leri (1937-1943)”, Türk ve İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi 3/4 (2015). 79-95.Yurdagür, Metin. “Fetret”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, erişim: 16 Ağustos 2020, https://islaman-

siklopedisi.org.tr/fetret.Zorlu, Harun. Süleyman Sırrı Efendi’nin (Ermenekli) Fıkha Dair Eserlerinin Tahlili: İbadet Bahisleri Bağlamında.

İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019. ------------- Süleyman Sırrı Efendi’nin Fıkha Dair Eserlerinin Tahlili: İbadet Bahisleri Bağlamında. İstanbul: İstanbul

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.

92


HZ. OSMAN (ra) ve HADİS RİVAYETİNDEKİ YERİ

Ömer Faruk Akpınar

Siyer Yayınları: 184Hadis: 5

Eser Adı Hz. Osman (ra) ve Hadis Rivayetindeki Yeri

YazarDr. Öğr. Üyesi Ömer Faruk Akpınar

EditörDr. Öğr. Üyesi Hakan Temir





Sertifika No: 34712


ISBN: 978-625-7274-06-7



93


KAYNAKLAR

‘Aynî (v. 855/1451), ‘Umdetü’l-Kârî Şerh Sahîhi’l-Buhârî, nşr. Dâr İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut ts.--------, el-Binâye fî Şerhi’l-Hidâye, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1420/2000.--------, Nühbetü’l-Efkâr fî Tenkîhi Mebâni’l-Ahbâr fî Şerhi Me’âni’l-Asâr, thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrâhim, nşr.

Vezâratü’l-Evkâf ve’ş-Şüûni’l-İslâmiyye, Katar 1429/2008, 1. Baskı.--------, Şerh Elfiyeti’l-Irâkî fî ‘Ulûmi’l-Hadîs, thk. Şâdî b. Muhammed b. Sâlim Âl Nu’mân, nşr. Merkez en-Nu’mân

li’l-Buhûs ve’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye ve Tahkîki’t-Tirâs ve’t-Tercüme, San’a/Yemen 1432/2011, 1. Baskı. A. Ahmed Ebû Süleyman, İslâm’ın Uluslararası İlişkiler Kuramı, çev. Fehmi Koru, İstanbul 1985. A. Aydınlı, “İmam”, DİA, XXII,190.--------, Hadîs Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2009, 3. Baskı. A. H. Vidyarthi – U. Ali, Zerdüşt, Hindu, Budist Doğu Kutsal Metinlerinde Hz. Muhammed, çev. Kemal Karataş,

İnsan Yayınları, İstanbul 1994.A. Lütfi Kazancı, “Bi’set”, DİA, VI,217.A. Necati Akgür, “Takvim”, XXXIX, 487-490. A. Özel, “Mâlik b. Enes”, DİA, XXVII,506.A. Zeki Velîdî Togan, Tarihte Usûl, İstanbul 1985.Abdurrahim Arslan, İbn Seyyidinnâs (v. 734/1334) ve ‘Uyûnü’l-Eser Adlı Eseri, (HRÜ SBE, Şanlıurfa 2017, basıl-

mamış doktora tezi).Abdülaziz Dûrî, Bahs fî Neşeti İlmi’t-Tarih İnde’l-Arab, Beyrut ts.Abdülhamid Muhammed b. Bâdîs es-Sinhâcî, Mebâdi’ü’l-Usûl, thk. Ammâr et-Tâlibî, nşr. eş-Şeriketü’l-Vataniyye

li’l-Kitâb, 2. Baskı, 1988.Abdülkâhir el-Cürcânî (v. 471/1078), Dercü’d-Dürer fî Tefsîri’l-Âyi ve’s-Suver, thk. Velid b. Ahmed b. Salah el-Hü-

seyin – İyâd Abdüllatif el-Kaysî, nşr. Mecelletü’l-Hikme, Biritanya 1429/2008, 1. Baskı.--------, Delâilü’l-İ’câz, thk. Mahmud Muhammed Şakir, Kahire ts.Abdülkerim Cîlî (v. 832/1428), Hakîkat-i Muhammediyye: el-Kemâlâtü’l-İlahiyye fî Sıfâti’l-Muhammediyye, çev.

Muhammed Bedirhan, İstanbul 2016, 4. Baskı.Abdülkerim Zeydan, Fıkıh Usûlü, çev. Ruhi Özcan, ikinci baskı, Emek Matbaacılık, 1982.Abdülmelik b. Hüseyin el-Âsımî (v. 1111/1699), Simtü’n-Nücûmi’l-’Avâlî fî Enbâ’i’l-Evâ’il ve’t-Tevâlî, thk. Adil Ah-

med Abdilmevcud – Ali Muhammed Muavviz, nşr. Dârü’l-Ktübi’l-İlmiyye, Beyrut 1419/1998, 1. Baskı.Abdürrezzâk es-San’ânî (v. 211/826-27), el-Musannef (ekinde Ma’mer b. Râşid’in -v. 153/ 770-, el-Câmi’i bulun-

maktadır), thk. Habiburrahman el-’Azamî, Beyrut 1403.Abdüsselâm b. İbrâhîm el-Lekânî (v. 1078/1668), Cevheretü’t-Tevhîd: Akâid Risâleleri, tercüme: Ali Nar, Muham-

rrem 1375 Mısır.Aclûnî (v. 1162/1748), Keşfü’l-Hafâ ve Müzilü’l-İlbâs, thk. Abdülhamit b. Ahmet b. Yusuf b. Hindavi, el-Mekte-

betü’l-Asriyye nşr. I. baskı, 1420/2000, I,244-245.Ahmed b. Abdülvehhâb en-Nüveyrî (v. 733/1333), Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb, nşr. Dârü’l-Kütüb ve’l-Vesâi-

ki’l-Kavmiyye, Kahire 1423, 1. Baskı.Ahmed b. Hanbel (v. 241/855), el-Müsned, thk. Şuayb el-Arnavut v.dğr., nşr. Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.--------, Kitâbü’l-İlel ve Ma‘rifeti’r-Ricâl, thk. Vâsillâh b. Muhammed b. Abbâs, Riyad 1422/2001.--------, Usûlü’s-Sünne, nşr. Dârü’l-Menâr, el-Harc (Suudi Arabistan) 1411, 1. Baskı.Ahmed b. İsmail el-Kurânî (v. 893/1487), el-Kevserü’l-Cârî ilâ Riyâz Ehâdisi’l-Buhârî, Ahmed İzzo İnayet, Dâr

İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1429/2008.Ahmed b. Kasım el-’Abbâdî eş-Şafiî (v. 994/1585), el-Ayâti’l-Beyyinât alâ Şerhi’l-Cem’i’l-Cevâmi’ li Celâleddîn

muhammed b. Ahmed el-Mahallî (v. 881/1476), thk. Zekeriya Humeyrât, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2. Baskı.

Ahmed b. Mervân ed-Dineverî (v. 333/944), el-Mucâlese ve Cevâhirü’l-’Alem, thk. Ebû Ubeyde Meşhur b. Hasan Âl Selmân, nşr. Cemiyyetü’t-Terbiyeti’l-İslâmiyye/Bahreyn – Dâr İbn Hazm/Beyrut, 1419.

94


Ahmed b. Muhammed b. Ali el-Feyyûmî (v. 770/1368), el-Misbâhü’l-Munîr fî Garîbi’ş-Şerhi’l-Kebîr, thk. Abdüa-ziz eş-Şinnâvî, nşr. Dârü’l-Meârif, Kahire ts. 2. Baskı.

Ahmed b. Yusuf et-Teyfâşî (v. 651), Sürûrü’n-Nüfûs bi Medâriki’l-Havâssi’l-Hamse, thk. İhsan Abbas, Beyrut 1980. Ahmed Emin, Duha’l-İslâm, Beyrut ts. 10. Baskı.Ahmed Muhtar Abdülhamid Ömer (v. 1424/2003), Mu’cemü’l-Lüğati’l-Arabiyyeti’l-Muâsıra, nşr. Âlemü’l-Kütüb,

1429/2008, 1. Baskı.Ahmed Teymur Paşa, el-Âsârü’n-Nebeviyye, Kahire 1971.Ahmed Ziyaeddin Gümüşhanevî, Câmi’ü’l-Mütûn fî Hakki Envâ’s-Sıfâti’l-İlâhiyye ve’l-Akaidi’l-Mâturidiyye (Akâdi

Kısmı), tercüme: Sezai Özel, Der-i Saadet 1310.Ahmet Özel, “Huzâî”, DİA, XVIII,433-434.Ahmet Yücel, “İbn Sirîn”, DİA, XX, 358-359.Alâî (v. 761/1359), Tahkîku Münîfi’r-Rütbe limen Sebete lehu Şerîfi’s-Suhbe, thk. Abdürrahim Muhammed Ahmed

el-Kaşkarî, nşr. Dârü’l-’Âsime, Riyad 1410, 1. Baskı.Ali b. Ahmed el-Azîzî, es-Sirâcü’l-Münîr Şerhü’l-Câmi’i’s-Sağîr fî Hadîsi’l-Beşîri’n-Nezîr, nşr. el-Matabaatü’l-Hay-

riyye, Mısır 1305, 1. Baskı.Ali b. Hüseyinali el-Ahmedî, Mekâtibü’r-Resûl, Beyrut ts.Ali el-Kârî (v. 1014), Şerhü Nühbeti’l-Fiker fî Mustalahâti Ehli’l-Eser, thk. Muhammed Nizar Temîm – Heysem

Nizar Temîm, nşr. Dârü’l-Erkâm, Beyrut ts.--------, Mirkâtü’l-Mefâtîh Şerhü Mişkâti’l-Mesâbîh, nşr. Dârü’l-Fikr, Beyrut 1422/2002.--------, Şerhü’ş-Şifâ, Beyrut 1421.--------, Hüsnü’s-Sıhâbe fî Şerhi Eş’âri’s-Sahâbe, İstanbul, Ruşen Matbaası 1324.Ali İbnü’l-Ca’d el-Cevherî (v. 230/844), Müsnedü İbn Ca’d, thk. ‘Âmir Ahmed Haydar, nşr. Müessesetü Nâdir,

Beyrut 1410/1990, 1. Baskı.Âlûsî (v. 1270/1853), Rûhü’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Sebi’l-Mesânî, thk. Ali Abdülbârî Atiye, Beyrut

1415.Âmirî (v. 893/1487), Yahya b. Ebî Bekir, Behcetü’l-Mehâfil ve Buğyetü’l-Emâsil fî Telhîsi’s-Siyer ve’l-Mu’cizât ve’ş-

Şemâil bi Şerhi Cemâleddin Muhammed el-Eşhar el-Yemînî, Mısır 1330; tıpkıbasım: Dâr Sâdır, Beyrut.Arif Ulu, “Tâbiîn”, DİA, XXXIX,328-330.--------, “Tebeü’t-tâbiîn”, DİA, XL,217-218.Âtik b. Gays el-Bilâdî, Mu’cemü’l-Me’âlimi’l-Coğrafiyye fi’s-Sîreti’n-Nebeviyye, Dâru Mekke neşir ve dağıtımı

1402/1982.Azîmâbâdî (v. 1329/1911), Avnü’l-Ma’bûd Şerh Sünen Ebî Dâvûd (Hâşiyetu İbnü’l-Kayyim: Tehzîb Sünen Ebî Da-

vud ve İzâh İlelihi ve Müşkilâtihi ile birlikte), nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1415, 2. Baskı.Bağdatlı İsmail Paşa (v. 1920), Hediyyetü’l-Ârifîn, İstanbul 1951.Bâkıllânî (v. 403/1013), Kitâbü’t-Temhîd fi’r-Red ‘ale’l-Mülhideti’l-Mu’attıla ve’r-Râfiza ve’l-Havâric ve’l-Mu’tezile,

thk. R. J. McCarthy, Beyrut 1957.--------, Temhîdü’l-Evâil fî Telhîsi’d-Delâil, thk. İmadüddîn Ahmed Haydar, nşr. Müessetü’l-Kütbi’s-Sikâfiyye, Bey-

rut 1407/1987, 1. Baskı.Bedreddin Çetiner, Fâtiha’dan Nâs’a Esbâb-ı Nüzûl: Kur’ân Âyetlerinin İniş Sebepleri, İstanbul 2002.Bedrüddîn Hasen b. Kâsım el-Murâdî (v. 749/1348), el-Cene’d-Dânî fî Hurûfi’l-Me’ânî, thk. Fahreddin Kabâve ile

Muhammed Nedîm Fâzıl, nşr. Dârü’’-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1413/1992, 1. Baskı.Begavî (v. 516/1122), Şerhü’s-Sünne, thk. Şuayb el-Arnavut – Muhammed Züheyr eş-Şaviş, Beyrut 1403/1983.--------, el-Envâr fî Şemâ’ili’n-Nebiyyi’l-Muhtâr, thk. İbrahim el-Yakubi, Dımaşk 1416/ 1995.Bekir b. Abdillah Ebû Zeyd, Ma’rifetü’n-Nüsah ve’s-Suhufü’l-Hadîsiyye, Riyad 1412/1992.Bekir Topaloğlu, “Muhammed”, DİA, XXX, 439-441.Bekr b. Abdillah Ebû Zeyd b. Muhammed (v. 1429/2008), Tabakâtü’n-Nessâbîn, nşr. Dârü’r-Rüşd, Riyad

1407/1987, 1. Baskı.Belâzürî (v. 279/892), Cümel min Ensâbü’l-Eşrâf, thk. Süheyl Zekkar - Riyaz Zerkeli, Beyrut 1417/1996, nşr.

Dârü’l-Fikr, 1. Baskı.--------, Fütûhü’l-Büldân, thk. Abdullah Uneys et-Tabbâ’, Beyrut 1987.

95


Beyhâkî (v. 458/1065), Şuabü’l-İmân, thk. Abdülalî Abdülhamid Hâmid, Riyad 1423/2003.--------, Delâilü’n-Nübüvve ve Ma’rifeti Ahvâli Sâhibi’ş-Şerî’a Min Yevmi Vulide İla En Tuvuffiye (Sallallahu Aleyhi

Vesellem), thk. Abdülmu’tî el-Kal’acî, Beyrut 1985.--------, es-Sünenü’l-Kübrâ, thk. Muhammed Abdülkadir ‘Atâ, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1424/2003, 3.

Baskı.Beyzâvî (v. 685/1286), Minhâci’l-Vusûl ilâ İlmi’l-Usûl, thk. Şaban Muhammed İsmail, Beyrut 1429/2008.Bîrûnî (v. 440/1048 -?-), Kitâbün fî Tahkîk Mâ li’l-Hind, Haydarabâd 1958.--------, Kitâbü’l-Kânûni’l-Mes’ûdî, Haydarabâd 1373/1953.--------, el-Âsârü’l-Bâkıye ani’l-Kurûni’l-Hâliye, thk. Eduard Sachau, Leipzig 1878.Burhaneddîn Ebû İshâk İbrahim b. Musa el-Ebnâsî el-Kâhirî (v. 802/1399), eş-Şezâ el-Feyyâh min ‘Ulûmi İbn

Salâh –Rahimehullahu Taâla-, thk. Salâh Fethî Helel, nşr. Meketebetü’r-Rüşd, 1418/1998, 1. Baskı.Büceyremî (v. 1221/1850), Tuhfetü’l-Habîb alâ Şerhi’l-Hatîb: Hâşiyetü’l-Büceyremî Ale’l-Hatîb, nşr. Dârü’l-Fikr,

1415/1995.Câhız (v. 255/869), el-Beyân ve’t-Tebyîn, nşr. Dâr ve Mektebetü’l-Hilâl, Beyrut 1423.--------, Kitâbü’l-Heyevân, thk. Abdüsselam Muhammed Harun, 2. Baskı, 1384/1965.Cemaleddîn Muhammed Tahir b. Ali el-Hindî el-Fettenî (v. 986/1578) (v. 986/1578), Mecma’u Bihâri’l-Envâr

fî Garâ’ibi’t-Tenzîl ve Letâ’ifi’l-Ahbâr, nşr. Matbaatü Meclisi Dâireti’l-Maârifil’l-Osmaniyye, 1387/1967, 2. Baskı, III,325.

Celâleddîn Mahallî (v. 864/1459), Şerhü’l-Varakât fî Usûli’l-Fıkıh, thk. Hüsâmeddîn b. Musa ‘Afâne, nşr. Cami’e-tü’l-Kudüs, Filistin 1420/1999, 1. Baskı.

Cemâleddîn el-Kâsımî (v. 1332/1914), Kavâi’dü’t-Tahdîs min Fünûni Mustalahi’l-Hadîs, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İl-miyye, Beyrut.

Cemil Sena, Filozoflar Ansiklopedisi, İstanbul 1974.Cemmâîlî (v. 600/1203), el-İktisâd fi’l-İ’tikâd, thk. Ahmed b. Atiyye b. Ali el-Ğâmidî, nşr. Mektebetü’l-Ulûm

ve’l-Hikem, Medine-i Münevvere 1414/1993.Cengiz Kallek, “Müd”, DİA, XXXI,457-459.Cessâs (v. 370/981), el-Fusûl fi’l-Usûl, nşr. Vezâretü’l-Evkâfi’l-Kuveytiyye, 1414/1994, 2. Baskı.Cevâd Ali, Ebhâs fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm, nşr. Merkez Akademi li’l-Ebhâs – Mektebetü Mümin Kureyş, Bey-

rut 2011, 1. Baskı.Cevher Şulul, Nübüvvet Felsefesi Ya Da İbnü’n-Nefîs’in Felsefî Romanı: Fâzıl Bin Nâtık, İnsan Yayınları, İstanbul

2010.Cevherî (v. 393/1002), es-Sihâh Tâcü’l-Lüga ve Sihâhü’l-Arabiyye, thk. Ahmed Abdülgaffâr Attâr, nşr. Dâr el-İlm

li’l-Melâyîn, Beyrut 1407/1987.Ch. V. Langlois - Ch. Seignobos, Tarih Tetkiklerine Giriş, çev. Galip Ataç, İstanbul 1937.Christian Snouck Hurgronje, Bilder Aus Mekka, 1889. Corcis Avvad, Hazainü’l-Kütübi’l-Kadime fi’l-Irak Münzü Akdami’l-Usûr Hatta Seneti Elfin li’l-Hicre, Beyrut 1986.Cürcânî (v. 816/1413), Kitâbü’t-Ta’rifât, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1403/1983.--------, Şerhü’l-Mevâkıf: Mevâkıf Şerhi, tercüme: Ömer Türker – İbrahim Halil Üçer, Yazma Eserler Kurumu ya-

yınları, İstanbul 2015, 1. Baskı.Dârekutnî (v. 385/995), el-Mü’telif ve’l-Muhtelif, thk. Muvaffak b. Abdillah b. Abdilkadir, nşr. Dârü’l-Garbi’l-İs-

lâmî, Beyrut 1406/1986, 1. Baskı.Dârimî (v. 255/868), Müsnedü’d-Dârimî (Sünenü’d-Dârimî), thk. Hüseyin Süleym ed-Dârânî, nşr. Dârü’l-Muğnî

Suudi Arabistan 1412/2000.Delhili Rahmetullah b. Halîlurrahmân el-Hindî (1036/1888 -?-), İzhârü’l-Hak, mütercimler: Ömer Fehmi –

Nüzhet Efendi, Sönmez Neşriyat, İstanbul 1972.Demîrî (v. 808/1405), en-Necmü’l-Vehhâc fî Şerhi’l-Minhâc, nşr. Dârü’l-Minhâc, Cidde 1425/2004.Deylemî (v. 509/1115), el-Firdevs bi Me’sûri’l-Hitâb, thk. es-Saîd b. Besyûnî Zağlûl, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye,

Beyrut 1406/1986, 1. Baskı.Dımaşkî (v. 727/1327) Nuhbetü’d-Dehr fî ‘Acâibi’l-Berri ve’l-Behr, thk. M. A. F. Mehren, Leipzig 1923.Dımaşkî (v. 727/1327) Nuhbetü’d-Dehr fî ‘Acâibi’l-Berri ve’l-Behr, thk. M. A. F. Mehren, Leipzig 1923.

96


Divânü’l-Hüzeliyyîn, nşr. Dârü’l-Kavmiyye li’t-Tibâ’eti ve’n-Neşr, Kahire 1385/1965.E. Azizova, “Vâdilkurâ”, DİA, XLI,421-423.E. Cavaignac, Tarihî Kronolojinin Esasları, çev. Osmân Turan, Ankara 1954.Ebû Abdirrahman Abdullah b. Ahmed eş-Şeybânî (v. 290/902), es-Sünne, thk. Muhammed b. Said el-Kahtânî,

nşr. Dâr İbni’l-Kayyim, Dammâm 1406/1986, 1. Baskı.Ebû Alî el-Fârisî (v. 377/987), el-Mesâ’ilü’l-Basriyyât, thk. Muhammed eç-Şâtır Ahmed Muhammed Ahmed, nşr.

Matbaatü’l-Medenî, 1405/1985, 1. Baskı.Ebû Ali el-Hasan b. Şihâb el-‘Abkarî el-Hanbelî (v. 428/1036), Risâletün fî Usûli’l-Fıkıh, thk. Muvaffak b. Abdillah

b. Abdilkadir, nşr. el-Mektebtü’l-Mekkiyye, Mekketü’l-Mükerreme 1413/1992, 1. Baskı.Ebû Ali el-Merzûkî (v. 421/1030), el-Ezmine ve’l-Emkine, Haydarabad 1332.Ebû Arûbe el-Harrânî (v. 318/931), Müntekâ Tabakâti Ebî ‘Arûbe, thk. İbrahim Salih, nşr. Dârü’ş-Şâm, 1994.Ebû Bedir Muhammed b. Bekir Âl Âbid, Hadîsü’l-Kur’ân an Gazavâti’r-Resûl (a.s.), nşr. Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî,

Tunus 1994, 1. Baskı.Gazzâlî (v. 505/1111), İtkad’da Orta Yol (el-İktisâd fi’l-İ’tikâd), önsöz ve notlarla çeviren: Kemal Işık, Ankara

Üniversitesi Basımevi 1971.--------, İhyâ’ü ‘Ulûmi’d-Dîn, nşr. Dârü’l-Ma’rife, Beyrut.Ebû Hayyân et-Tevhîdî (v. 414/1023), el-Besâir ve’z-Zehâir, thk. Vedâd el-Kâdî, nşr. Dâr Sâdır, Beyrut 1408/1988.Ebû İshâk el-Fezârî (v. 188/804 -?-), Kitâbü’s-Siyer, thk. Faruk Hamâde, nşr. Müessesetü’r-Risâle, Beyrut

1408/1987, 1. Baskı.Ebû İshâk İbn Karkul İbrahim b. Yusuf el-Vahrânî el-Hamzî (v. 569/1173), Metâli’ el-Envâr alâ Sihâhi’l-Asâr, thk.

Dârü’l-Felâh, nşr. Vezâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, Katar 1433/2012.Ebû İshâk İsmail b. Ca’fer el-Medenî (v. 180/796), Hadîs Ali b. Hacer es-Sa’dî an İsmail b. Ca’fer el-Medenî, thk.

Ömer b. Refûd b. Refîd es-Süfyânî, nşr. Mektebetü’r-Rüşd, Riyad 1418/1998, 1. Baskı.Ebû Sehl Muhammed b. Ali el-Herevî (433/1041), İsfârü’l-Fesîh, thk. Ahmed b. Said b. Muhammed Kaşâş, Me-

dine-i Münevvere 1420, 1. Baskı.Ebû Ubeyde Kâsım b. Sellâm (v. 224/838), el-Hutab ve’l-Mevâ’iz, thk. Ramazan Abdütevvâb, nşr. Mektebe-

tü’s-Sikâfeti’d-Diniyye, 1. Baskı.Ebû Ya’lâ el-Halîlî (v. 446/1054), el-İrşâd fî Ma’rifeti Ulemâi’l-Hadîs, thk. Muhammed Said Ömer İdrîs, nşr. Mek-

tebetü’r-Rüşd, Riyad 1409, 1. Baskı.Ebû Zekeriyya İbn Mende (v. 512/1119), Cüz’ün fîhi men ‘âşe Mi’e ve ‘İşrîne sene mine’s-Sahâbe, thk. Mecdi es-Sey-

yid İbrahim, nşr. Mektebetü’l-Kur’ân, Bulak/Kahire 1989.Ebû Zer el-Huşenî (v. 604/1207), Şerhü’s-Sîreti’n-Nebeviyye Rivâyetü İbn Hişâm, thk. Paul Brönnle, Kahire

1329/1911.Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Farah el-İşbîlî (v. 699/1299), el-Garâmiyye fî Mustalahi’l-Hadîs, thk. Merzûk b. Heyâs

ez-Zehrânî, nşr. Dârü’l-Meâsir, Medine-i Münevvere 1424/2003, 1. Baskı.Ebü’l-Bekâ el-Kefevî (v. 1094/1683), el-Külliyât Mu’cem fî’l-Mustalahât ve’l-Fürûk el-Lüğaviyye, thk. Adnan Der-

viş – Muhammed el-Mısrî, nşr. Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1419/1998, 2. Baskı.Ebü’l-Ferec el-İsfahânî (v. 356/967), el-Eğânî, nşr. Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 1415/1994, 1. Baskı.Ebü’l-Ferec İbnü’l-Cevzî (v. 597/1201), el-Muntazam fî Târihi’l-Ümem ve’l-Mülûk, thk. Muhammed Abdilkadir

Ata – Mustafa Abdilkadir Ata, nşr. Dâr el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut 1412/1992, 1. Baskı.Ebü’l-Fidâ (v. 732/1331), el-Muhtasar fî Ahbâri’l-Beşer, nşr. Matbaatü’l-Hüseyniyye, Mısır ts.Ebü’l-Kâsım İbn Mende (v. 470/1078), et-Târîhü’l-Müstahrec min Kütübi’n-Nâs li’t-Tezkire ve’l-Müstetraf min Ah-

vâli’n-Nâs li’l-Ma’rife, thk. Âmir Hasan Sabrî et-Temimî, İdâretü’ş-Şuûni’d-Diniyye, Bahreyn.Ebü’l-Münzir Seleme b. Müslim el-’Avtebî es-Suhârî (v. 511/1117), el-Ensâb, thk. Muhammed İhsân en-Nas,

1427/2006, 4. Baskı.Ebü’t-Tayyib Muhammed Sıddîk Han b. Hasan el-Kınnavcî (v. 1307/1889), Ebcedü’l-Ulûm, nşr. Dâr İbn Hazm,

1423/2002, 1. Baskı.Ekrem Keleş, “Rüyet-i Hilâl Meselesi”, Marife Dergisi, Konya 2002, II,37-38.Elmalılı M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, haz. İsmâil Karaçam v.dğr., İstanbul ts.Ergun Göze, Mukayeseli İslâm Tarihi Kronolojisi, İstanbul 1971 (eserin, 94-277. sayfaları arasında İsmâil Hamî

Danişmend’in “Mevlidi Saâdet Araştırması” yer almaktadır).

97


Eymen Fuâd es-Seyyid, “Makrizî”, DİA, XXVII,450.F. A. Şemsî, “The Meaning Of Nasî’: An İnterpretation Of Verse 9:37”, IS, İslâmabad 1987, XXVI/2,143-164; --------, “Three Proposed Calendars With Special Reference To The Date Of Hijrah”, İslâmic Quarterly, Third Quarter

1409/1988, XXXII/3,139.F. J. Hearnshaw, İlmü’t-Tarîh, Arapça’ya çev. Abdülhamîd el-İbâdî, Mısır 1944.Franz Rosenthal, İlmü’t-Tarîh İnde’l-Arab, Arapça’ya çev. Salih Ahmed el-Ali, nşr. Müessesetü’r-Risâle, Beyrut

1403/1983.Fuad Sezgin, Buhârî’nin Kaynakları, İstanbul 2001.--------, “İslâm Tarîhinin Kaynağı Olmak Bakımından Hadîsin Ehemmiyeti”, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, İs-

tanbul 1957, II/1,22.--------, “İsnâdın Arap Dili ve İslâmî İlimlerdeki Yeri”, çev. Hüseyin Kahraman, Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi,

Bursa 1993, V,304.--------, İslâm’da Bilim ve Teknik, çev. Abdurrahman Aliy, Ankara 2007. --------, Târihü’t-Türâsi’l-Arabî, Arapça’ya çev. Arafe Mustafa – Saîd Abdürrahim, Câmiatü Muhammed b. Suûd

el-İslâmiyye, Suudi Arabistan 1411/1991.Fahreddîn er-Râzî (v. 606/1210), ‘İsmetü’l-Enbiyâ’, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.--------, Mefâtîhü’l-Gayb: Tefsîrü’l-Kebîr, nşr. Dâr İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1420.--------, Nihâyetü’l-Îcâz fî Dirâyeti’l-Î’câz, thk. Nasrullah Hacıhüftüoğlu, nşr. Dâr Sâdır, Beyrut 1414/2004.Fâkihî (v. 272/885), Ahbâru Mekke Fî Kadîmi’d-Dahri ve Hadîsihi, thk. Abdülmelik Abdullâh Düheyş, Beyrut

1414/1994.Ferhat Yılmaz – Tahsin Deliçay, “Tek Dilli ve İki Dilli Sözlükler (Arapça-Türkçe)”, Çukurova Ü. İlahiyat F. Dergisi,

yıl: 2011, sayı: 11/2, s. 63-85.Ferrâ’ (v. 207/822), el-Eyyâm ve’l-Leyâlî (ve’ş-Şühûr), thk. İbrahim el-Ebyârî, nşr. Dârü’l-Kütüb el-Mısrî - Dâ-

rü’l-Kütüb el-Lübnânî, Beyrut 1400/1980.Ferrâ’ (v. 458/1066), el-’Udde fî Usûli’l-Fıkh, thk. Ahmed b. Ali b. Seyr el-Mubarekî, Riyad 1410/1990.Ferzende İdiz, “Tasavvufta Hakîkat-ı Muhammediyye Meselesi ve Mesnevî’den Örnekler”, EKEV Akademi Dergisi

Yıl: 18 Sayı: 59 (Bahar 2014), s. 179-199.Fesevî (v. 277/890), el-Ma’rife ve’t-Târîh, thk. Ekrem Ziya el-Ömerî, nşr. Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1401/1981,

2. Baskı.Fîrûzâbâdî (v. 817/1415), el-Kâmûsü’l-Muhît, thk. Mektebetü’t-Tahkîki’t-Türâs fî Müesseseti’r-Risâle, ed. Mu-

hammed Nuaym el-Arksûsî, Beyrut 1426/2005, 8. Baskı.George C. Miles, Early Islamiq İnscription Near Taif The Hijaz, Journal of Eastern Stadies, 1948.Gregor Schoeler, Mûsâ b. Ukbe’nin Kitâbü’l-Meğâzî’si İle İlgili Yeni Bulgular, İSTEM, yıl: 11, sayı: 22, 2013, sayfa:

11-21.H. Özkan, “Zührî”, DİA, XLIV,544-549.H. Yazıcı, “İbn Kuteybe”, DİA, XX,145-149.Hafâcî (v. 1069/1659), Hâşiyetü’ş-Şihâb alâ Tefsîri’l-Beyzâvî/İnâyetü’l-Kâdî ve Kifâyetü’r-Râdî alâ Tefsîri’l-Beyzâvî,

nşr. Dârü’s-Sâdır, Beyrut.Hâkim en-Nîsâbûrî (v. 405/1014), el-Müstedrek ale’s-Sahîheyn, thk. Mustafa Abdülkadir ‘Atâ, Beyrut 1411/1990.Hakîm es-Semerkandî (v. 342/953), Sevâd-ı A’zam: Akaid Risâleleri, tercüme: Ali Nar, Dersaadet 1309.Hakîm et-Tirmizî (v. 320/932), Nevâdirü’l-Usûl fî Ehâdisi’r-Resûl, thk. Abdurrahman Umeyre, nşr. Dârü’l-Cîl –

Beyrut.Halîfe b. Hayyât (v. 240/854), et-Tarih, thk. Süheyl Zekkâr, Beyrut 1993.--------, Kitâbü’t-Tabakât: Mûsâ b. Zekeriyyâ et-Tüsterî rivâyeti, thk. Ekrem Ziya el-Umerî, Bağdat 1387/1967.Halil b. Ahmed (v. 175/791), Kitâbü’l-’Ayn, thk. Mehdî el-Mahzûmî – İbrahim es-Samarrâî, nşr. Dârü’l-Hilâl.Hamdullah el-Müstevfî (v. 740/1340’tan sonra), Târîh-i Güzîde, çev. Mürsel Öztürk, TTK Yayınları, Ankara

2018.Hamed el-Câsir, Resâil fî Tarihi’l-Medîne, Riyad.

98


Harekûşî (v. 406/1015), Menâhilü’s-Şifâ ve Menâhilü’s-Sefâ bi Tahkiki Kitâbi Şerefi’l-Mustafa, rivâyet: Ebü’l-Kâsım Abdülkerim b. Hevâzin el-Kuşeyrî, thk. Ebû Âsım Nebil b. Haşim el-Gamrî Âl Ba’lâvî, nşr. Dâr Beşâir el-İslâmiyye, 1424/2003.

Hârizmî (v. 387/997), Mefâtihü’l-Ulûm, Mısır ts.Harun Öğmüş, Câhiliye Döneminde Araplar: Câhiliye Şiirine Göre İslâm Öncesi Arap Toplumu ve Kur’ân’ın Getirdiği

Değişim, İstanbul 2013.Hasan b. Muhammed el-Müzhirî (v. 727/1326), el-Mefâtîf fî Şerhi’l-Mesâbîh, ed. Nûreddîn Talib, Kuveyt Hatîb el-Bağdâdî (v. 463/1071), el-Câmi’ li Ahlâkı’r-Râvî, thk. Mahmud et-Tahhân, nşr. Mektebetü’l-Me’ârif, Ri-

yad ts.--------, el-Kifâye fî İlmi’r-Rivâye, thk. Ebû Abdillah es-Sûrkî – İbrahim Hamdi el-Medenî, nşr. el-Mektebetü’l-İl-

miyye.--------, Nasîhatü Ehli’l-Hadîs, thk. Abdülkerim Ahmed el-Vureykât, nşr. Mektebetü’l-Menâr, ez-Zerkâ 1408, 1.

Baskı.--------, Takyîdü’l-İlm, thk. Said Abdülğaffar Ali, nşr. Dârü’l-İstikame, Kahire 1429/2008.--------, Tarihu Bağdâd ve Züyûlihî, thk. Mustafa Abdülkadir ‘Atâ, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1417, 1.

Baskı.--------, el-Câmi’ li Ahlâkı’r-Râvî ve Âdâbi’s-Sâmi’, thk. Mahmud et-Tahhân, nşr. Mektebetü’l-Maârif, Riyad

1403/1983.Hattâbî (v. 388/998), Meâlimü’s-Sunen: Şerh Sünen Ebî Dâvud, nşr. el-Matbaa el-İlmiyye, Haleb 1351/1932.Hattabi el-Büsti, Garîbü’l-Hadîs, thk. Abdülkerim İbrahim el-Azbavî, Dımaşk 1402/1982.Hegel, Tarihte Akıl, çev. Önay Sözer, İstanbul 1995.Herevî (v. 434/1042), el-Cüz min Fevâidi Hadîs Ebû Zer Ubeyd el-Herevî, thk. Ebü’l-Hasan Semir, Riyad

1418/1998.Herevî (v. 482/1089), Zemmü’l-Kelam ve Ehlihi, thk. Abdürrahman Abdülaziz eş-Şebel, Mektebetü’l-Ulûm

ve’l-Hikem nşr. Medine 1418/1998, V,82.--------, Zemmü’l-Kelam ve Ehlihi, thk. Abdürrahman Abdülaziz eş-Şebel, nşr. Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, Me-

dine 1418/1998.Hilmi Ziya Ülken, Felsefeye Giriş I, Ankara 1958.Hulusi Kılıç, “Ebü’l-Bekâ el-Kefevî”, DİA, X,298. Hüseyin b. Ahmed ez-Zevzanî (v. 486/1093), Şerhü’l-Muallakât es-Seb’a, nşr. Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî,

1423/2002.Hüseyin-i Cisrî (1845-1909), Risâle-i Hamîdiyye, terceme ve şerh: Manastırlı İsmail Hakkı, yayına haz. Muham-

met Sait Konar, İstanbul 2008.Ignati Iulianovic Krachkovski, Târihü’l-Edebi’l-Coğrafiyyi’l-Arabî (Istoria Arabskoi Geograficheskoi Literatury,

Moskova – Leningrad 1957), Arapça’ya çev. Selahaddîn Osman Haşim, nşr. el-İdâretü’s-Sikâfiyye fi’l-Câmi’eti’d-Düveli’l-Arabiyye, Kahire 1965, iki cilt.

Immanuel Kant, Devletler Hukuku, çev. Seha L. Meray.İ. Çelebi, “Fiten ve Melâhim”, DİA, XIII,149-153.İ. H. Ünal, “İsmail b. Ebî Üveys”, DİA, XXIII,95.İ. Sarıçam, “Hakîm b. Hizâm”, DİA, XV,187. İ. Yiğit, “Ömer b. Abdilazîz”, DİA, XXXIV,53-55. İ. Yücel, “Hilâl”, DİA, XVIII, 1-2.İbn Abdilber (v. 463/1070), et-Temhîd limâ fi’l-Muvatta’ mine’l-Me’ânî ve’l-Esânîd, thk. Mustafa b. Ahmed el-Alevî

– Muhammed Abdülkebîr el-Bekrî, nşr. Vezâretu Umûmi’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, Mağrib 1387.--------, Câmi’u Beyâni’l-’İlim ve Fazlihi, thk. Ebi’l-Eşbâl ez-Züheyrî, nşr. Dâr İbnü’l-Cevzî, Suudi Arabistan

1414/1994.--------, ed-Dürer fi İhtisâri’l-Megâzî ve’s-Siyer, thk. Şevki Zayf, nşr. Dârü’l-Meârif, Kahire 1403, 2. Baskı.--------, el-İstî’âb fî Ma’rifeti’l-Ashâb (İbn Hacer’nin -v. 852/1449- el-İsâbe fî Temyizi’s-Sahabe’sinin Beyrut 1328

baskısının kenarında).--------, el-Kasd ve’l-Ümem fi’t-Ta’rîf bi Usûli Ensâbi’l-’Arab ve’l-’Acem min Evveli men Tekelleme bi’l-’Arabiyyeti mi-

ne’l-Ümem: ekinde İnbâh ale’l-Kabâili’r-Ruvât, nşr. Mektebetü’l-Kudüs, Kahire 1350.

99


İbn Abdilmün’im es-Senhâcî (v. 727/1327 -?-), er-Ravzü’l-Mi’târ fî Haberi’l-Aktâr, thk. İhsan Abbas, Beyrut 1980, 2. Baskı.

İbn Abdirabbih (v. 328/940), ’İkdü’l-Ferîd, Beyrut 1404, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye nşr. İbn Adî (v. 365/976), el-Kâmil fî Zuafâi’r-Rical, Beyrut 1418/1997.İbn Asâkir (v. 571/1175), Tarîhu Dımaşk, thk. Amr b. Ğarâme el-Ömerî, nşr. Dârü’l-Fikr, 1415/1995.İbn Battâl (v. 449/1057), Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrahim, nşr. Mektebetü’r-Rüşd, Riyad

1423/2003.İbn Cemâ’a (v. 733/1332), el-Menhelü’r-Râvî fî Muhtasar ‘Ulûmi’l-Hadîsi’n-Nebevî, thk. Muhyiddîn Abdurrah-

man Ramazan, Dımaşk 1406, 2. Baskı.--------, Tahrirü’l-Ahkâm Fi Tedbiri Ehli’l-İslâm, thk. Fuad Abdülmünim Ahmed, Doha/Katar 1408/1988, s. 239-

240; Adle Boyun Eğmek (Tahrirü’l-Ahkâm Fi Tedbiri Ehli’l-İslâm), çev. Özgür Kavak, İstanbul 2010.İbn Dihye el-Kelbi (v. 633/1235), A’lâmü’n-Nasri’l-Mübîn Fi’l-Mufâdala Beyne Ehley Sıffîn, thk. Muhammed Em-

hezun, Darü’l-Mağri’l-İslâmi neşri 1998.İbn Düreyd (v. 321/923), Cemheretü’l-Lüga, thk. Remzi Münir Ba’lebekkî, nşr. Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, Beyrut

1987, I. Baskı.--------, el-İştikâk, thk. ve şerh: Abdüsselâm Muhammed Harûn, nşr. Dârü’l-Cîl, Beyrut 1411/1991, 1. Baskı.--------, Kitâbü’l-Müctenâ, nşr. Dâiretü’l-Meârifi’l-Osmaniyye, Haydarabâd-Dekkân 1382/1962. İbn Dürüsteveyh (v. 347/958), Tashîhü’l-Fasîh, thk. Muhammed Bedevî el-Mahtûn, nşr. el-Meclisü’l-A’lâ

li’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, Kahire 1419/1998.İbn Ebî Davud (v. 316/928), Kitâbü’l-Mesâhif, thk. Muhibuddin Abdüssebhan Vaiz, Beyrut 1323/1995, 2. Baskı.İbn Ebî Hâtim (v. 327/938), el-Cerh ve’t-Ta’dîl, nşr. Dâire el-Meârif el-Osmâniyye, Haydarâbâd/Dekkân-Hindis-

tan, Dâr İhyâ et-Turâs el-Arabî, Beyrut 1271/1952.İbn Ebî Hayseme (v. 279/892-93), et-Târîhü’l-Kebîr (Târîh İbn Ebî Hayseme), thk. Salah b. Fethi Helel, nşr. el-

Fârûk el-Hadise, Kahire 1424/2004, 1. Baskı.İbn Ebî Şeybe (v. 235/849), el-Musannef fi’l-Ahâdîs ve’l-Asâr, thk Kemal Yusuf el-Hût, Riyad 1409.İbn Ebi’l-Hadîd (v. 656/1258), Şerhu Nehci’l-Belâğa, thk. Muhammed İbrahim, nşr. Dârü’l-Kitâbi’l-Ğarbî/Bağ-

dat – Dârü’l-Amîra/Beyrut, 1428/2007, 1. Baskı. İbn Ebi’l-Hattâb el-Kureşî (v. 170/786), Cemheretü Eş’âri’l-’Arab, thk. Ali Muhammed el-Bicâdî, nşr. Nahdatü

Mısır.İbn Ebi’l-‘İz (v. 792/1390), Şerhü’l-’Akîdeti’t-Tahâviyye, thk. Şuayb el-Arnavut – Abdullah b. el-Muhsin et-Türkî,

nşr. Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1417/1997, 10. Baskı.İbn Habîb (v. 245/860), Kitâbü’l-Muhabber, nşr. Ilse Lichtenstädater, Beyrut ts.İbn Hacer (v. 852/1448) el-Mu’cemü’l-Müfehres ev Tecrîd Esânîdi’l-Kütübi’l-Meşhûre ve’l-Eczâi’l-Mensûre, thk. Mu-

hammed Şakir el-Meydânî, nşr. Müessetü’r-Risâle, Beyrut 1418/1998, 1. Baskı.--------, el-İsâbe fî Temyizi’s-Sahâbe, Beyrut 1328.--------, el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, Âdil Ahmed Abdülmevcud – Ali Muhammed Muavviz, nşr. Dârü’l-Kütü-

bi’l-İlmiyye, Beyrut 1415, 1. Baskı.--------, et-Telhîsü’l-Habîr fî Tahrîci Ehâdîssi’r-Râfi’iyyi’l-Kebîr, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1419/1989.--------, Fethü’l-Bârî, nşr. Dârü’l-Ma’rife, Beyrut 1379.--------, Lisânü’l-Mizân, Beyrut 1390/1971.--------, Nühbetü’l-Fiker fî Mustalahi Ehli’l-Eser (Subulü’s-Selâm adlı eserin ekinde), thk. İsâm es-Sibâbtî – İmâd

es-Seyyid, nşr. Dârü’l-Hadîs, Kahire 1418/1997.--------, Nüzhetü’n-Nazar fî Tavzîh Nühbeti’l-Fiker fî Mustalah Ehli’l-Eser, thk. Abdullah b. Dayfullah er-Ruhaylî, 2.

Baskı 1429/2008.İbn Hacer el-Heytemî (v. 974/1567), ed-Dürrü’l-Menzûd fi’s-Salati ve’s-Selâmi ala Sahibi’l-Makami’l-Mahmûd,

nşr. Dârü’l-Minhâc, Cidde 1426.--------, Tuhfetü’l-Muhtâc bi Şerhi’l-Minhâc, nşr. el-Mektebetü’t-Ticariyye, Mısır 1357/1983, tıpkıbasım: Dâr İh-

yâ’ü’t-Türâsi’l-Arabî.İbn Haldûn (v. 808/1405), el-İber, thk. Halil Şehade, Beyrut 1408/1988.İbn Havkal (IV./X. yüzyıl)], 10. Asırda İslâm Coğrafyası (Sûretü’l-Arz), çev. Ramazan Şeşen, İstanbul 2004.İbn Hayyan el-Endelüsî (v. 745/1344), Tefsîru Bahri’l-Muhît, thk. Âdil Ahmet el-Mevcud v.dğr., Beyrut

100


İbn Hazm (v. 456/1064), Cevâmi’ü’s-Sîreti’n-Nebeviyye, Beyrut 1986.--------, el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâ’ ve’n-Nihal, nşr. Mektebetü’l-Hancı, Kahire ts.--------, el-Fasl: Dinler ve Mezhepler Tarihi, metin-tercüme: Halil İbrahim Bulut, Yazma Eserler Kurumu yayınları,

İstanbul 2017, 1. Baskı.--------, Esmâ’ü’s-Sahâbe Vemâ Li Külli Vâhidin Minhum Mine’l-Aded, thk. Mes’ade Abdülhamid es-Sa’dini, Kahire

ts.İbn Hibbân (v. 354/890), es-Sikât, ed. Muhammed Abdülmuid Han, nşr. Dâiretü’l-Ma’ârifi’l-Osmaniyye –Hay-

darâbâd 1393/1973.--------, Ravzatü’l-Ukalâ ve Nüzhetü’l-Fuzalâ’, thk. Muhyiddin Abdülhamîd – Muhammed Abdürezzak Hamza

–Muhammed Hâmid el-Fekî, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1397/1977. İbn Hişâm (v. 218/833), es-Sîretü’n-Nebeviyye, thk. Mustafa es-Sakkâ - İbrahim el-Ebyarî - Abdülhâfız Şelbî, Mı-

sır 1936.İbn Hişâm (v. 761/1360), Muğni’l-Lebîb ’an Kütübi’l-E’ârîb, thk. Mâzin el-Mübârek – Muhammed Ali Hamdul-

lah, nşr. Dârü’l-Fikr, Dımaşk 1985, 6. Baskı.--------, Evdahü’l-Mesâlik ilâ Elfiyyeti İbn Mâlik, thk. Yusuf eş-Şeyh Muhammed el-Bikâ’î, nşr. Dârü’Fikr.İbn Hubeyş (v. 584/1188), Kitâbü’l-Gazavât, thk. ve nşr. Abdullah Guneym, Kahire 1404-1408/1983-1987.İbn Hudeyde el-Ensârî (v. 783/1381), el-Misbâhu’l-Muzî fî Kuttâbi’n-Nebiyyi’l-Ümmiyyi İlâ Mülûki’l-‘Arz Mi-

ne’l-Arab ve’l-Acam, thk. Muhammed Azimuddin, Beyrut 1405/1985, 2. Baskı.İbn İshâk, es-Sîre: Kitâbü’l-Mübtede’ ve’l-Meb’as ve’l-Megâzî, thk. M. Hamidullah, Konya 1981.İbn Kayyim el-Cevziyye (v. 751/1350), Zâdü’l-Me’âd fî Hedyi Hayri’l-’İbâd, nşr. Müessesetü’r-Risâle/Beyrut –

Mektebetü’l-Menâre el-İslâmiyye/Kuveyt, 1415/1994, 27. Baskı.İbn Kesîr (v. 774/1372), es-Sîretü’n-Nebevviye, thk. Mustafa Abdülvâhit, Beyrut 1976.--------, Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Sâmi b. Muhammed Selâme, nşr. Dârü’t-Taybe, 2. Baskı, 1420/1990.--------, el-Bidâye ve’n-Nihâye, thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Dârü’l-Hecer, 1424/2003.İbn Kuteybe (v. 276/889), ‘Uyûnü’l-Ahbâr, nşr. Dâr el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut 1418.--------, Edebü’l-Kâtib, thk. Muhammed ed-Dâlî, nşr. Müessesetü’r-Risâle.--------, el-Maârif, thk. Servet Ukkâşe, Mısır 1960.--------, Te’vîlu Muhtelefi’l-Hadîs, el-Mektebü’l-İslâmiyye – Müessesetü’l-İşrâk nşr. 2. Baskı 1419/1999.İbn Mâlik et-Tâî (v. 672), İkmâlü’l-’Alâm bi teslîsi’l-Kelâm, thk. Sa’d b. Hamdân el-Ğâmidî, Mekke, 1404/1984.İbn Manzûr (v. 711/1311), Lisânü’l-Arab, nşr. Dâr Sâdır, Beyrut 1414.İbn Melek (v. 854/1450), Şerh Mesâbîhi’s-Sünne li’l-İmâm’l-Begavî, ed. Nûreddîn Talib, nşr. İdâretü’s-Sikâfeti’l-İs-

lâmiyye – Kuveyt 1433/2012.İbn Miskeveyh (v. 421/1030), Tecâribü’l-Ümem ve Te’âkibü’l-Himem, thk. Ebü’l-Kasım İmâmî, Tahran 2000.İbn Nâsirüddîn (v. 842/1438), Câmi’ü’l-Âsâr fî Siyer ve Mevlidi’l-Muhtâr, thk. Ebû Yakûb Neş’et Kemâl, Katar

1431/2010.--------, Selvetü’l-Ke’îb bi Vefâti’l-Habîb, thk. Sâlih Yusuf Ma’tûk – Haşim Salih Mennâ’, nşr. Dârü’l-Buhûsi’l-İslâ-

miyye – el-İmârat.İbn Receb (v. 795/1392), Fethü’l-Bârî fî Şerhi’l-Câm’i’s-Sahîh li’l-Buhârî, 2. Cildi tahkik eden: Mecdi Abdülhalik

eş-Şâfiî, nşr. Mektebetü’l-Gurabâi’l-Eseriyye/Medine-i Münevvere – Mektebetü Tahkîk Dâri’l-Hare-meyn/Kahire, 1417/1996, 1. Baskı.

İbn Sa’d (v. 230/845), et-Tabakâtü’l-Kebîr, thk. İhsân Abbâs, nşr. Dâr Sâdır, Beyrut 1968, 1. Baskı;--------, Kitâbü’t-Tabakâti’s-Sağîr, thk. Beşşâr Avvâd Marûf – Muhammed Zahid Col, nşr. Dârü’l-Mağribi’l-İslâmî,

Tunus 2009, 1. Baskı.İbn Seb’în (v. 669/1270), Envâru’n-Nebî (a.s.) ve Esrâruhâ ve Envâ’uhâ, thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî, nşr. Dâ-

rü’l-Afâk el-Arabiyye, Kahire 1428/2007, 1. Baskı.İbn Sellâm el-Cumahî (v. 231/846), Tabakât Fuhûli’ş-Şua’râ’, Beyrut 1422/2001.İbn Serrâc (v. 316/928), el-Usûl fi’n-Nahv, thk. Abdülhüzeyin el-Fetelî, nşr. Müessetü’r-Risâle, Beyrut.İbn Seyyidinnâs (v. 734/1333), Minahü’l-Midah ev Şuarâü’s-Sahabe mimmen Medehe’r-Resûle (a.s.) ev Resâhu,

thk. İffet Visâl Hamza, Dımaşk 1407/1987.

101


İbn Seyyidinnâs (v. 734/1333), Uyûnü’l-Eser fî Funûni’l-Megâzî ve’ş-Şemâil ve’s-Siyer, thk. Muhammed el-’Îd el-Hatrâvî – Muhyiddîn Meto, nşr. Mekteb et-Turâs/Medine-i Münevvere – Dâr İbn Kesîr/Dımaşk-Bey-rut, 1413/1992.

--------, el-Makâmâtü’l-’Aliyye fî Kerâmâti’l-Celiyye li ba’zi’s-Sahâbe, thk. İffet Visâl Hamza, nşr. Dârü’l-Mellâh, 1406/1986, 1. Baskı.

İbn Sîde (v. 458/1066), el-Muhkem ve’l-Muhîti’l-’Azam, thk. Abdülhamid Hindâvî, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1421/2000.

İbn Şebbe (v. 262/876), Kitâbü Târîhi’l-Medîneti’l-Münevvere, thk. Fehîm Muhammed Şeltut, Cidde 1399.İbn Teymiyye (v. 728/1327), es-Sârimü’l-Meslûl ‘alâ Şatimi’r-Resûl, thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamid,

nşr. el-Hırsi’l-Vatanî es-Suûdî, Suudi Arabistan; --------, el-Cevâbü’s-Sahîh li men Beddele Dîne’l-Mesîh, thk. Ali b. Hasan – Abdüaziz b. İbrahim – Hamdan b. Mu-

hammed, nşr. Dârü’l-’Âsime, Suudi Arabistan 1419/1999, 2. Baskı.--------, Mukaddime fî Usûli’t-Tefsîr, Dâr Mektebetü’l-Hayat nşr. Beyrut 1490/1980.İbn Tolun (v. 953/1546), İ’lâmü’s-Sâilîn An Kütübi Seyyidi’l-Murselîn, thk. Abdulkadir el-Arnavut – Mahmud

el-Arnavut, Beyrut 1407/1978.İbn Ümmi Kâsım Hasen b. Kâsım el-Murâdî (v. 749/1348), el-Cene’d-Dânî fî Hurûfi’l-Me’ânî, thk. Fahreddin

Kubâvet – Muhammed Nedim Fazıl, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1413/1992, 1. Baskı. İbn Yunus (v. 374/958), Tarih İbn Yunus el-Mısrî, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1421, 1. Baskı.İbnü’d-Devâdârî (v. 736/1336’dan sonra), ed-Dürrü’s-Semîn fî Ahbâri Seyyidi’l-Mürselîn, nşr. Muhammed es-Saîd

Cemaleddin, Kahire 1981.--------, Kenzü’d-Dürer ve Câmi’ü’l-Gurer, I-IX, nşr. Bernd Ratke-Edward Badeen-Ulrich Haarmann-Hans R. Roe-

mer-Saîd A. Âşûr vd., Kahire-Beyrut 1960-1994.İbnü’l-Cevzî (v. 597/1201), el-Vefâ bi Ahvâli’l-Mustafa, thk. Muhammed Zührî en-Neccâri, Riyad ts.--------, Telkîh Fuhûm Ehli’l-Eser fî Uyuni’t-Tarih ve’s-Siyer, nşr. Mektebetü’l-Âdâb, Kahire 1975.İbnü’l-Emîn Mahmud Esad (1855-1917), Fıkıh Usûlü: Telhîs-u Usûl-i Fıkıh, İstanbul 2002. İbnü’l-Fuvatî (v. 723/1323), Mu’cemü’l-Udebâ fî Mu’cemi’l-Elkâb, thk. Muhammed el-Kazım, İran 1416, İbnü’l-Harrât (v. 581/1186), el-Ahkâmü’l-Vustâ min Hadîsi’n-Nebî, thk. Hamdî es-Selefî – Subhi es-Sâmarrâî, nşr.

Meketebetü’r-Rüşd, Riyad 1416/1995.--------, el-Ahkâmü’ş-Şeriyyeti’l-Kübrâ, thk. Ebû Abdullah Hüseyin Ükkâşe, nşr. Meketebetü’r-Rüşd, Riyad

1422/2001.İbnü’l-Hümâm (v. 861/1456), Fethü’l-Kadîr, nşr. Dârü’l-Fikr.İbnü’l-Mülakkin (v. 804/1401), el-Mukni’ fî ‘Ulûmi’l-Hadîs, thk. Abdullah b. Yusuf el-Cedî’, nşr. Dârü’l-Fevz, Su-

udi Arabistan 1413, 1. Baskı.--------, et-Tavzîh li Şerhi’l-Câmi’i’s-Sahîh, thk. Dârü’l-Felâh li’l-Bahsi’l-İlmî ve Tahkîki’t-Türâs, nşr. Dârü’n-Nevâ-

dir, Dımaşk 1429/2008.İbnü’n-Nedîm (v. 438/1046), el-Fihrist, thk. İbrahim Ramazan, nşr. Dârü’l-Marife, Beyrut 1417/1997, 2. Baskı.İbrahim Barca, es-Semhûdî ve Medine Tarihi, Siyer Yayınları, İstanbul, 2016.--------, “Çeviri Eleştiriciliğine Uygulamalı Bir Örnek Olarak Eş-Şâmî’nin “Sübülü’l-Hüdâ ve’r-Reşâd fî Sîreti Hay-

rı’l-ʻİbâd” Adlı Eserinin Türkçe Çevirisinin Eleştirisi”, Şarkiyat Mecmuası Sayı 24 (2014-1) 1-32.İbrahim Kâfi Dönmez, “Amel-i Ehl-i Medîne”, DİA, III,21-25. İlyas Çelebi, “Hüsün ve Kubh” md. DİA, İstanbul 1999, XIX,59-63.İmadüddin Halil, İslâm Tarihi Bir Yöntem Arayışı, çev. Ubeydullah Dalar, İstanbul 1985.İmam A’zam Ebû Hanîfe, Fıkh-ı Ekber (İlk Tevhid Akaid Risalesi): Akaid Risaleleri, tercüme eden: Ali Nar, Derse-

adet 1331.İmam eş-Şâfiî (v. 204/820), Kitâbu Fıkhi’l-Ekber fi’t-Tevhîd: Akaid Risaleleri II, tercüme eden: Sezai Özel, Derse-

adet 1331.İmâmü’l-Haremeyn el-Cüveynî (v. 478/1085), Metnü’l-Varakât fî Usûli’l-Fıkh: ekinde Şerefuddîn e-Şafiî; Naz-

mü’l-Varakât, Riyad 1417/1996.İshâk b. İbrahim el-Fârâbî (v. 350/961), Mu’cemu Divâni’l-Edeb, thk. İbrahim Enîs, Kahire 1424/2003.İsmail Cerrahoğlu, “Tefsir ve Hadîs Kitâbetine Karşı Peygamber ve Sahabenin Durumu”, AÜ İlahiyat F. Dergisi, yıl:

1961, c. IX, s. 43.

102


İsmâil Hakkı İzmirli, Siyer-i Celile-i Nebeviyye -mukaddimât-, Dârü’l-Hilâfe, Tevsî’-i Tibâet Matbaası 1332.İsmâil Lütfi Çakan, Hadîs Edebiyatı, İstanbul 1989.İsnevî (v. 772/1370), Nihâyeti’s-Sûl Şerh Minhâci’l-Vusûl, Beyrut 1420/1999.İstahrî (v. 340/951-52’den sonra), Ülkelerin Yolları: Kitâbü’l-Mesâlik ve’l-Memâlik, çev. Murat Ağarı, İstanbul

2015.İzzeddîn İbn Abdisselâm (v. 660/1262), Bidâyetü’s-Sûl fî Tafzîli’r-Resûl, thk. Muhammed Nasirüddîn el-Elbânî,

nşr. el-Mektebetü’l-İslâmiyye, Beyrut 1986.İzzeddîn İbnü’l-Esîr (v. 630/1233), Üsdü’l-Gâbe, nşr. Dârü’l-Fikr, Beyrut 1409/1989.İzmirli İsmail Hakkı, Siyer-i Celîle-i Nebeviyye: Mukaddimât, yayına hazırlayan: İsmail Hakkı Uca, Konya 1996.J. M. B. Jones, “İntihal Açısından İbn İshâk ve el-Vâkıdî’ye Göre Âtike’nin Rüyası ve Nahle Seriyyesi”, çev. Kasım Şulul,

Dokuz Eylül Ü. İlahiyât Fk. Dergisi, İzmir 2002, XVI,309-328.Jean Sauvaget, La Mosquée Omeyyade De Médine, Vanoest Les Éditions D’art Et D’histoire 3 et 5 Rue Du Peti-

ti-Pont, Paris Ve MCMXLVII.Johannes Pedersen, İslâm Dünyasında Kitabın Tarihi, çev. Mustafa Macit Karagözoğlu, İstanbul 2012.K. Demirci, “Hafta Tatili”, DİA, XV,128. Kadı Abdülcebbâr (v. 415/1025), Tesbîtu Delâili’n-Nübüvve: Mucizelerle Hz. Peygamber’in Hayatı, çev. M. Şerif

Eroğlu – Ömer Aydın, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları: 83, İstanbul 2017.Kâdî Beyzâvî (v. 685/1286), Tevâli’ü’l-Envâr min Metâli’i’l-Enzâr, tercüme: İlyas Çelebi – Mahmut Çınar, Yazma

Eserler Kurumu yayınları, İstanbul 2014, 1. Baskı.Kadı Ebû Ya’lâ Muhammed b. Hasan (v. 458/1065), el-Udde fî Usûli’l-Fıkıh, thk. Ahmet b. Ali el-Mubârkî,

1410/1990, II,420.Kâdî Ebû Bekir İbnü’l-Arabî el-İşbilî (v. 543/1148), Ahkâmü’l-Kur’ân, thk. Muhammed Abdülakdir ‘Atâ, nşr.

Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1424/2003, 3. Baskı.Kâdı İyâz (v. 544/1149), eş-Şifâ bi Ta’rîfi Hukûki’l-Mustafa, nşr. Dârü’l-Feyhâ, Ammân 1407, 2. Baskı.--------, eş-Şifâ’ bi Ta’rîfi Hukûki’l-Mustafa (zeylde: Ahmed b. Muhammed b. Muhammed eş-Şumnî’nin -v.

873/1468- Muzîlü’l-Hafâ an Elfâzi’ş-Şifâ adlı eseri bulunmaktadır), nşr. Dârü’l-Fikr 1409/1988.--------, Meşârikü’l-Envâr ‘ala Sıhâhi’l-Âsâr, nşr. el-Mektebetü’l-’Atîke/Tunus – Dârü’l-Türâs/Kahire.Kâfiyeci (v. 879/1474), el-Muhtasar fî İlmi’t-Târîh, thk. Muhammed Kemaleddin İzzeddin, Beyrut 1990. --------, et-Teysîr fî Kavâ’idi İlmi’t-Tefsîr, thk. Mustafa Muhammed Hüseyin ez-Zehebî, nşr. Meketebetü’l-Kudüs,

Kahire 1419/1998, 1. Baskı.--------, Kitabü’t-Teysîr Fî Kavâidi İlmi’t-Tefsîr, tercüme: İsmail Cerrahoğlu, Ankara 1974.Karâfî (v. 684/1285), el-Furûk, nşr. Âlemü’l-Kütüb.Kasım Şulul, İlk Kaynaklara Göre Hz. Peygamber Devri Kronolojisi, İnsan Yayınları, İstanbul 2013, 4. Baskı.--------, Kâfiyeci’de Tarih Usûlü, İnsan Yayınları, İstanbul 2011, 2. Baskı.Kastallânî (v. 923/1517), el-Mevâhibü’l-Ledünniyye bi’l-Minehi’l-Muhammediyye, thk. Salih Ahmed eş-Şamî, Bey-

rut 1991.--------, İrşâdü’s-Sârî li Şerh Sahîhi’l-Buhârî, nşr. el-Matbaatü’l-Kübrâ el-Emiriyye, Mısır 1323, 7. Baskı.Kâtip Çelebi (v. 1067/1657), Keşfü’z-Zunûn ‘an Esâmi’l-Kütüb ve’l-Fünûn, nşr. Mektebetü’l-Müsennâ, Bağdat

1941.Kelâî (v. 634/1237), el-İktifâ fi Meğâzî Resulillah ve’s-Selâseti’l-Hulafâ, nşr. Dâr Kütüb el-İlmiyye, Beyrut 1420, 1.

Baskı.Kemâleddîn el-Enbârî (v. 577/1181), el-İnsâf fî Mesâili’l-Hilâf Beyne’n-Nahviyyîn el-Basriyyîn ve’l-Kûfiyyîn, nşr.

el-Mektebetü’l-Asriyye, 1424/2003, 1. Baskı.el-Kettânî (1857-1927), Muhammed b. Ca‘fer, Hadîs Literatürü: er-Risâletü’l-Müstatrefe, dipnotlar ve ilaveler ile

tercüme eden: Yusuf Özbek, İstanbul 1994.el-Kettânî (1886-1962), Muhammed Abdülhay, Resûl-i Ekrem’in Yönetimi: et-Terâtîbü’l-İdâriyye, çev. A. Özel, İs-

tanbul 1990.Kevserî, Muhammed Zâhid, Makalâtü’l-Kevserî, Kahire 1372.Kıftî (v. 646/1248), Ahbârü’l-Ulemâ’ bi Ahbâri’l-Hükemâ’, İbrahim Şemseddin, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye,

Beyrut 1426/2005, 1. Baskı.

103


Kirmânî (v. 786/1384), el-Kevâkibi’d-Derârî fî Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, nşr. Dâr İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1401/1981, 2. Baskı.

Kudâî (v. 454/1062), ‘Uyûnü’l-Meârif ve Funûn Ahbâri’l-Hilâf, thk. Cemîl Abdullah Muhammed el-Mısrî, Mekke 1415/1995, Ümmü’l-Kura Üniversitesi neşri.

--------, Müsnedü’ş-Şihâb, thk. Hamdî b. Abdilmecid es-Selefî, nşr. Müessestü’r-Risâle, Beyrut 1407/1986.Kudret Büyükcoşkun, Mantık Metinleri –II-: Ahmet Cevdet Paşa’nın Mi’yâr-ı Sedâd, Âdâb-ı Sedâd’ı, İstanbul 1998.Kurtubî (v. 671/1273), el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Ahmed el-Berdûnî – İbrahim Atfîş, nşr. Dâr el-Kütüb

el-Mısrıyye, Kâhire 1384/1964.Kutrub (v. 206/821), Kitâbü’l-Ezmine ve Telbiyeti’l-Câhiliyye, thk. Hâtim Sâlih Zâmin, nşr. Müessesetü’r-Risâle,

1405/1985.Lâlkâ’î (v. 418/1027), Şerh Usûl İ’tikâd Ehli’s-Sünne ve’l-Cemâ’a, thk. Ahmed b. Saîd el-Ğâmidî, nşr. Dârü’t-Taybe,

Suudi Arabistan 1423/2003, 2. Baskı.Leon E. Halkın, Tarih Tenkidinin Unsurları, çev. Bahaeddin Yediyıldız, Ankara 1989.Lütfi Göker, “İslâm Ülkelerinde Niçin Hicrî-Kamerî Takvim Kullanılır”, Diyanet Dergisi, Temmuz-Ağustos 1978,

XVII/4, s. 209-214. M. Asım Köksal, Hz. Muhammed (a.s.) ve İslâmiyet, İstanbul 2012.M. Bedir, “Sünnet”, DİA, XXXVIII,151. M. Çelebi, “Amr b. Külsûm”, DİA, III,85. M. Çelebi, “Envâ”, DİA, XI,257-258.M. Dizer, “Ay”, DİA, IV,185.M. Fayda, “Halîfe b. Hayât”, DİA, XV,302.--------, “İbn İshâk”, DİA, XX,93-96.--------, “Siyer Sahasındaki İlk Telif Çalışmaları,” Uluslararası I. İslâm Araştırmaları Sempozyumu, İzmir 1985, s.

358.--------, “Siyer ve Megâzî”, DİA, XXXVII,319-324.--------, “Cevâd Ali”, DİA, VII,429-430. --------, “Ensâb”, DİA, XI, 244-249.--------, “İbn İshâk”, DİA, XX,93-96.--------, “İbn Sa’d”, DİA, XX,294-297.--------, “Tarih”, DİA, XL,30.--------, Hulefâ-yı Râşidîn, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 2014.M. Hamidullah, “Allah’ın Elçisi (a.s.) ve Sahabe Devrinde Yazı Sanatı”, çev. Hasan Çağlar, İslâmî Araştırmalar,

Ankara 1988, II/7,98.--------, “Hicrî Takvim ve Tarihî Arkaplanı”, çev. Kasım Şulul, Uludağ Ü. İlahiyât Fk. Dergisi, Bursa 2000, IX,671-

685.--------, İslâm Müesseselerine Giriş, çev. İhsan Süreyya Sırma, İstanbul 1992.--------, İslâm Peygamberi: Hayatı ve Eseri, çev. Mehmet Yazgan, Beyan Yayınları, İstanbul ts.--------, İslâm’da Devlet İdaresi, çev. Kemal Kuşcu, Ankara ts., Nur Dağıtım, s. 43.--------, “Hicrî Takvimin Tarihi Arkaplanı”, çev. Kasım Şulul, Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi Dregisi, sayı: IX, yıl:

2000, cilt: s. 672-675.--------, Mecmuatü’l-Vesâiki’s-Siyasîyye li’l-Ahdi’n-Nebevî ve’l-Hilâfeti’r-Râşide, Beyrut 1987. --------, el-Vesâiku’s-Siyâsiyye: Hz. Peygamber Döneminin Siyasi – İdari Belgeleri, çev. Vecdi Akyüz, Kitabevi Neşri-

yat, yayın no: 93.--------, Hz. Peygamber’in Altı Orijinal Diplomatik Mektubu, çev. Mehmet Yazgan, İstanbul 1990.M. Hamidullah, Muhammed el-Casnazânî el-Hüseynî, J. Marsden B. Jones, Hicri Takvim ve Siyer Kronolojisi Etüt-

leri, Makaleler, çev. Kasım Şulul, Siyer Yayınları.M. J. Kister, “Hulbân Seferi (Ebrehe’nin seferi üzerine yeni bir bakış)” çev. Fatih Erkoçoğlu, C. Ü. İlahiyat Fakültesi

Dergisi, 2010, Cilt: XIV, Sayı: 2 Sayfa: 575-586.M. Kamil Yaşaroğlu, “Muharrem”, DİA, İstanbul 2006, XXXI,4.M. M. el-A’zamî, İlk Devir Hadis Edebiyatı, çev. Hulusi Yavuz, İstanbul 1993.

104


--------, Kur’ân Tarihi, çev. Ömer Türker – Fatih Serenli, İstanbul 2006.M. Ö. Aras, “Arefe”, DİA, III,351. M. S. Benli, “Mehammed b. Habîb”, DİA, XXX,533-534.M. S. Küçükaşçı, “Mevsim”, DİA, XXIX,491.M. Sinanoğlu, “İman”, DİA, XXII,213,214.M. Y. Kandemir, “Hafız”, DİA, XV,78.--------, “Sünen”, DİA, XXXVIII,141-142. --------, “Abdullah b. Ömer b. el-Hattâb” DİA, I,126-128.--------, “eş-Şemâ’ilü’n-Nebeviyye”, DİA, XXXVIII,500-501. --------, “Hadîs”, DİA, XV, 27-64.--------, “Hıfz”, DİA, XV,78-80.--------, “İbn Nâsırüddîn”, DİA, XX,226-229. --------, “Muhammed”, DİA, XXX,424.Mahmut Olgaç - Nuh Arslantaş, “Mûsâ b. Ukbe’ye Atfedilen Kitâbü’l-Megâzî”, Tarih Dergisi, Sayı 67 (2018/1),

İstanbul 2018, s. 1-22.Ma’mer b. Râşid (v. 153/770), el-Câmi’ (Abdurrezzâk’ın el-Musannef’ine ekinde), thk. Habiburrahman el-’A-

zamî, Beyrut 1403.Makdisî (v. 378/988), Ahsenü’t-Tekâsîm fî Ma’rifeti’l-Ekâlîm, thk. Gazi Tulaymat, Dımaşk 1980.Makrizî (v. 845/1442), İmtâ’u’l-Esmâ’ bimâ li’r-Nebiyyi mine’l-Ahvâl ve’l-Emvâl ve’l-Hafede ve’l-Metâ’, thk. Mu-

hammed Abdülhamied en-Numeysî, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1420/1999, 1. Baskı.Mâtürîdî (v. 333/944), et-Tevhîd, thk. Fethullah Hüleyf, nşr. Dârü’l-Câmi’eti’l-Mısrıyye, İskenderiye.--------, Kitâbü’t-Tevhîd ve Risâltetü’l-Akâid: Akâid Risâleleri, tercüme: Ali Nar.--------, Te’vîlât Ehlü’s-Sünne (Tefsîrü’l-Mâtürîdî), thk. Mecdi Bâsellûm, nşr. Dârü’l-Ktübi’l-İlmiyye, Beyrut

1426/2005, 1. Baskı.--------, Kitâbü’t-Tevhîd: Açıklamalı Tercüme, tercüme: Bekir Topaloğlu, İSAM yayınları, Ankara 2016, 8. Baskı.Mâverdî (v. 450/1058), el-Ahkâmu’s-Sultâniyye, nşr. Dârü’l-Hadîs, Kahire. Kalkaşendî (v. 821/1418), Nihâye-

tü’l-Ereb fî Ma’rifeti Ensâbi’l-’Arab, thk. İbrahim el-İbyârî, nşr. Dârü’l-Mektebetü’l-Lübnâniyye, Beyrut 1400/1980.

Mecdüddîn İbnü’l-Esîr (v. 606/1210), Câmi’ü’l-Usûl fî Ehâdisi’r-Resûl, thk. Abdülkadir el-Arnavut – Beşîr Uyûn, 1.

--------, en-Nihâye fî Ğarîbi’l-Hadîs ve’l-Eser, thk. Tahir Ahmed ez-Zâvî – Mahmud Muhammed et-Tenâhî, nşr. el-Mektebetü’l-İlmiyye, Beyrut 1399/1979.

Mehmed Sofuoğlu, Sahih-i Buhari ve Tercemesi, Ötüken Yayınları.Mehmet Demirci, “Hakîkat-i Muhammediyye”, DİA, XV,180.Mehmet Efendioğlu, “Sahâbe”, DİA, XXXV,491-500. --------, “Sahabe Hukuku ve Ashaba Saygısızlığın Dini Hükmü”, Hadîs Tetkikleri Dergisi (HTD), cilt: VIII, sayı: 1,

yıl: 2010, s. 7-32.Mehmet Suat Mertoğlu, “Salâtü Selâm” DİA, XXXVI,24.Mervezî (v. 294/906), es-Sünne, thk. Salim Ahmed, Beyrut 1408, s. 70. Mes’ûdî (v. 345/956), Murûcü’z-Zeheb, thk. Kâsım eş-Şumâî er-Rufâî, Beyrut 1408/1989.--------, et-Tenbîh ve’l-İşrâf, neşir: Michael Jan de Goeje, Leiden 1893 [“Bibliotheca Geographorum Arabicorum”

serisinin VIII. cildi].Metin Yurdagür - Khalıd Zafarullah Daudı , “Hatm-ı Nübüvvet”, DİA, XVI,477. Mevsılî (v. 683/1284), el-İhtiyâr li Ta’lili’l-Muhtâr, talikât: Muhammed Ebû Dakîka, nşr. Matbaatü’l-Halebî, Ka-

hire 1356/1937, tıpkıbasım: nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.Mizzî (v. 742/1341), Tehzîbü’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl, thk. Beşşâr Avâd Maruf, Beyrut 1400/1980.Molla Hüsrev (v. 885/1480), Dürerü’l-Hükkâm fî şerhi Gureri’l-Ahkâm, nşr. Dâr İhyâ el-Kütüb el-Arabiyye.Muhammed b. Abdilhâdî es-Sindî (v. 1138/1726), Fethü’l-Vedûd fî Şerhi Süneni Ebî Dâvûd, thk. Muhammed

Zeki el-Hûlî, nşr. Mektebetü Lîne – Demenhûr/Mısır – Mektebetü Advâi’l-Menâr – Medine-i Münev-vere, 1431/2010.

105


Muhammed b. Ahmed el-Hıfzî (v. 1237/1821), Mefâtihü’l-Meârif ve Mesâbihü’l-’Avârif, thk. Salih Selâm Avâd, nşr. Emvâc li’n-Neşri ve’t-Tevzî’, Amman 2015.

Muhammed b. Bîr Ali el-Berkevî (el-Berkelî: v. 981/1573), et-Tarikâtü’l-Muhammediyye ve’s-Sîreti’l-Ahmadiy-ye, thk. Muhammed Rahmetullah Hafız Muhammed Nazım en-Nedvî, nşr. Dârü’l-Kalem, Dımaşk 1432/2011, 1. Baskı.

Muhammed b. Ebî Bekir el-Ensârî et-Tilmisânî el-Bürrî (v. 645/1247), el-Cevhere fî Nesebi’n-Nebî ve Ashâbihi’l-’Â-şere, thk. Muhammed et-Tûncî (et-Tevencî), nşr. Dârü’r-Râfi’î, Riyad 1403/1983, 1. Baskı.

Muhammed el-Hüseynî el-Casnazânî, v.dğr., “Hz. Peygamber Devri Kronolojisinin Miladi Karşılığı ile İlgili bir Araş-tırma”, çev. Kasım Şulul, HRÜ İlahiyât Fk. Dergisi, Şanlıurfa 2001, VI,151.

Muhammed b. Fütûh el-Mayurki el-Humeydî (v. 488/1095), Tefsîr Garîb mâ fî’s-Sahîheyn el-Buhârî ve Müslim, thk. Zübeyde Muhammed Said Abdülaziz, nşr. Mektebetü’s-Sünne, Kahire 1415/1995.

Muhammed b. İsmail es-San’ânî (v. 1182/1768), et-Tenvîr Şerhü’l-Câmi’i’s-Sağîr, thk. Muhammed İshak Muham-med İbrahim, nşr. Mektebetü Dâri’s-Selâm, Riyad 1432/2011, 1. Baskı.

Muhammed b. Muhâmmed el-’Avâcî, Merviyyâtü’z-Zührî fi’l-Megâzî, el-Câmi’atü’l-İslâmiyye, Medine-i Münev-vere 1424/2004, 1. Baskı.

Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî er-Rüveyfiî (v. 711/1311), Nisârü’l-Ezhâr fi’l-Leyli ve’n-Nehâr, nşr. Matbaa-tü’l-Cevâib, I. baskı, Kostantiniyye 1298.

Muhammed Fuad Abdülbaki, el-Mu’cemü’l-Müfehres Li Alfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, İstanbul 1984.Muhammed Hudarî Bey, Târihü’l-Ümemi’l-İslâmiyye, Beyrut ts.Muhammed İkbal, İslâm’da Dinî Düşüncenin Yeniden Doğuşu, çev. Ahmet Asrar, İstanbul 1984.Muhammed Kelâmurrahmân, “Perpetual Hijrah Calender”, International Institute of İslâmic and Arabic Studies,

Indiana 1986.Muhammed Mustafa ez-Züheylî, el-Kavâidü’l-Fıkhıyye ve Tatbikâtihâ fi’l-Mezâhibi’l-Arba’a, Dımaşk 1427/2006.Muhyissünne el-Begavî (v. 516/1122), Kitâbü’s-Siyer mine’t-Tehzîb, thk. Raviye bint Ahmed ez-Zahir, nşr. el-Câ-

mi’etü’l-İslâmiyye, Medine-i Münevvere 1422.Mukâtil b. Süleymân (v. 150/767), Tefsîru Mukâtil b. Süleymân, thk. Abdullah Mahmûd Şehhâte, nşr. Dâr İh-

yâi’t-Tirâs, Beyrut 1423, 1. Baskı.Mûsâ b. Ukbe, el-Meġâzî, cem’, dirâse ve tahrîc: Muhammed Bakşîş Ebû Mâlik, Rabat 1994.Muslihuddin Mustafa Ahterî (v. 968/1560), Ahterî-i Kebîr, nşr. Nadir Eserler Kitaplığı, İstanbul 2014, 2. Baskı.Mustafa Takî Efendi, Varlığın Nuru: Târîh-i Nûr-i Muhammedî, yayına hazırlayan: Fatih Çınar, İstanbul 2016.Mutahhar el-Makdisî (v. 355/966’dan sonra), el-Bed’ ve’t-Tarih, thk. Cl. Huart, I-Vl, Paris 1899-1919 (tıpkıba-

sım: Mektebetü’s-Sekafeti’d-Diniyye, Port Said – Mısır).Mutarrizî (v. 610/1213), el-Muğrib fî tertîbi’l-Mu’rib, nşr. Darü’l-Kütüb el-Arabiye.Müessesetü’l-Furkân li’t-Türâsi’l-İslâmî, Mevsûʻatü Mekkete’l-Mükerreme ve’l-Medîneti’l-Münevvere, Müeyyed-Billâh Yahyâ b. Hamza (v. 749/1348), et-Tırâzü’l-Mütezammin li Esrâri’l-Belâğa, nşr. el-Mektebe-

tü’l-Unsuriyye, Beyrut 1423.Münâvî (v. 1031/1622), el-Yâkût ve’d-Dürer fî Şerhi Nühbeti İbn Hacer, thk. el-Murtaza ez-Zeyn Ahmed, nşr. Mek-

tebetü’r-Rüşd, Riyad 1999.--------, et-Tevkîf Alâ Muhimmâti’t-Teârîf, Kahire 1410/1990.--------, et-Teysîr bi Şerhi’l-Câmi’s-Sağîr, Riyâd 1408/1988, 3. Baskı.--------, Feyzü’l-Kadîr Şerhü’l-Câmi’i’s-Sağîr, nşr. Mektebetü’t-Ticâriyyeti’l-Kübrâ, Mısır 1356, 1. Baskı.Müslim b. Haccâc (v. 261/875), Ricâl Urve b. Zübeyr ve Cemâatün Mine’t-Tâbiîn ve Ğayrihim, thk. Hüseyin Ali

Hüseyin el-Cebûrî, Dımaşk 1426/2004.--------, Sahîh-i Müslim, mütercimi: Mehmet Sofuoğlu, İstanbul 1988.Müttekî el-Hindî (v. 975/1567), Kenzü’l-Ummâl fî Süneni’l-Akvâl ve’l-Ef’âl, thk. Bekrî Hayyânî – Safve es-Sakkâ,

nşr. Müessese er-Risâle 1401/1981, 5. Baskı.N. Aşık, “Tahammül”, DİA, XXXIX,380-382. N. Hacımüftüoğlu, “Berâat-i İstihlâl”, DİA, V,470. Nabia Abbot, Studies in Arabic Literary Papyri, Volume I-II- III: Language and Literature, 1972. Süheyle Yâsîn

el-Cübûrî, Aslü’l-Hatti’l-’Arabî ve Tetavvuruhû, Bağdad 1977.

106


--------, The Rise of The North Arabic Script and its Kur’ânic Development, with a ful Description of The Kur’ân Ma-nuscripts in The Oriental Institute, Chicago 1930.

Nahhâs (v. 338/950), ‘Umdeti’l-Küttâb, thk. Bâsim Abdülvahhâb el-Câbî, nşr. Dâr ibn Hazm – Dârü’l-Ceffân ve’l-Câbî, 1425/2004, 1. Baskı.

Necip Taylan, Mantık Tarihçesi Problemleri, İstanbul 1996.Necmeddîn en-Nesefî (v. 537/1142), Ṭılbetü’t-Talebe fi’l-Istılâhâti’l-Fıkhiyye, nşr. el-Matbaatü’l-Âmire – Mekte-

betü’l-Müsenna, Bağdat 1311.Nesefî (v. 537/1142) – Teftâzânî (v. 792/1390), Şerhü’l-Akâidi’n-Nesefiyye maa Hevâşihi, nşr. Mektebetü’l-Medî-

ne, Karaçi-Pakistan 1433/2012, 2. Baskı.Nevevî (v. 676/1277), el-Minhâc Şerhi Sahîhi Müslim b. el-Haccâc, nşr. Dâr İhyâ et-Tirâs el-Arabi, Beyrut 1392,

2. Baskı.--------, el-Mecmû’ Şerhü’l-Mühezzeb (maa tekmileti’s-Sübkî ve’l-Mut’iî), nşr. Dârü’l-Fikr.Nihad M. Çetin, “Ahbâr”, DİA, I,486.Nizâmeddin en-Nîsâbûrî (v. 850/1446), Ğarâibü’l-Kur’ân ve Reğâibü’l-Furkân, thk Zekeriya Umeyrât, nşr. Dâ-

rü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1416, 1. Baskı.Nureddîn el-Eşmûnî (v. 900/1494), Şerhü’l-Eşmûnî alâ Elfiyeti İbn Mâlik, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut

1419/1998, 1. Baskı.Nureddin el-Halebî (v. 1044/1635), İnsânü’l-’Uyûn fî Sîreti’l-Emîni’l-Me’mûn: es-Sîretü’l-Halebiyye, nşr. Dâ-

rü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1427, 2. Baskı.--------, İnsanü’l-Uyûn fî Sîreti’l-Emîni’l-Me’mûn: es-Sîretü’l-Halebî, Beyrut 1980.Osmân Turan, İstanbul’un Fethinden Önce Yazılmış Tarihî Takvimler, Ankara 1984.--------, On iki Hayvanlı Türk Takvimi, İstanbul 1941.Ömer Rıza Kehhâle -1905-1987- Mu’cemü’l-Müellifîn, nşr. Mektebetü’l-Müsennâ – Dâr İhyâi’t-Tirâsi’l-Arabî,

Beyrut.R. G. Collingwood, Tarih Felsefesi Üzerine Denemeler, çev. Erol Özvar, İstanbul 2000.Râgıb el-İsfahânî (v. 502/1108), el-İ’tikâdât, thk. Şamrân el-İclî, nşr. Müessesetü’l-Eşrâf, Beyrut 1988, 1. Baskı.--------, Muhâdarâtü’l-Üdebâ’ ve Muhaverâtü’ş-Şü’arâ ve’l-Büleğâ, nşr. Şeriketü Dâri’l-Erkam b. Ebi’l-Erkam, Beyrut

1420, 1. Baskı.Ramazan Şeşen, Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı, İstanbul 1998.Râmehürmüzî (v. 360/971), el-Muhaddisü’l-Fâsıl beyne’r-Râvî ve’l-Vâ’î, thk. Muhammed el-‘Accâc Hatîb, nşr. Dâ-

rü’l-Fikr, Beyrut 1404, 3. Baskı, s. 386-387. Refîk el-Acem, Mevsuatu Mustalahati’t-Tasavvufi’l-İslâmî, 1. Baskı, Beyrut 1999.Richard J. Evans, Tarihin Savunusu, çev. Uygur Kocabaşoğlu, İstanbul 1999.Rudânî (v. 1094/1683), Cem’ü’l-Fevâid min Câmi’i’l-Usûl ve Mecma’i’z-Zevâid, thk. Ebû Ali Süleyman b. Düray’,

Beyrut 1418/1998.Rüknüddîn Hasen b. Muhammed b. Şerefşâh Esterâbâdî (v. 715/1315), Şerh Şafiyeti İbnü’l-Hâcib, thk. Abdül-

maksûd Muhammed Abdülmasûd, nşr. Mektebetü’s-Sikâfeti’d-Dîniyye, 1425/2004, 1. Baskı.Sadeddîn Taftazânî (v. 792/1390), el-Mutavvel ale’t-Telhîs: Muhammed b. Abdirrahman el-Kazvinî’nin Telhî-

sü’l-Meâni adlı eserinin şerhi, Âmire matbaası, Cemaziyelevvel 1268, Taş baskı.--------, Risâletü’l-Hudûd, thk. Abdülfettah Ebû Gudde, Dârü’l-Kütübi’l-İslâmiyye Neşri.--------, Şerhü’t-Telvîh ala’t-Tevzîh, nşr. Mektebetu Sabîh, Mısır.Safedî (v. 764/1363), el-Vâfî bi’l-Vefeyât, thk. Ahmed el-Arnavut – Türkî Mustafa, Beyrut 1420/2000.Sağânî (v. 650/1252), el-Ubâbü’z-Zâhir ve’l-Lübâbü’l-Fâhir –Harfü’s-Sîn-, thk. Muhammed Hasan Âl Yasin, Bağ-

dad 1987.Sehavî (v. 902/1497), ed-Dav’ü’l-Lâmi’ li Ehli’l-Karni’t-Tâsi’, nşr. Dâr Mektebeti’l-Hayât, Beyrut.--------, el-İntihâz fî Hatmi’ş-Şifâ’ li’l-’İyâz, thk. Abdüllatif b. Muhammed el-Geylânî, nşr. Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiy-

ye, Beyrut 1422/2001.--------, Fethü’l-Muğîs bi Şerhi Elfiyeti’l-Hadîs, thk. Ali Hüseyin Ali, nşr. Meketebetü’s-Sünne, Mısır 1424/2003, 1.

Baskı.--------, el-Cevâhir ve’d-Dürer fî Tercemeti Şeyhi’l-İslâm İbn Hacer, thk. İbrahim Bacis Abdülmecid, Beyrut

1419/1999.

107


--------, el-İ’lân bi’t-Tevbih limen Zemme’t-Tarîh, thk. Franz Rosenthal, Beyrut ts.--------, el-Kavlü’l-Bedî’ fi’s-Salâti ‘ale’l-Habîbi’ş-Şefî’ , nşr. Dârü’r-Reyyân.--------, Fethü’l-Muğîs bi Şerhi Elfiyeti’l-Hadîs li’l-Irâkî, thk. Ali Hüseyin Ali, nşr. Mektebetü’s-Sünne, Mısır

1424/2003.Sekkâkî (v.626/1228), Miftâhü’l-Ulûm, thk. Nuaym Zarzûr, Beyrut 1407/1987.Selâhaddin el-Müneccid, Dirâsât fî Târîhi’l-Hatti’l-’Arabî, Beyrut 1972.--------, Mu’cemu Mâ Ullife An Resûlillah Sallahu Aleyhi Vesellem, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-Cedîde, Beyrut 1402/1982.Seleme b. Müslim el-Evtebî es-Suhârî (H. 5-6. Asır), el-İbânetu fi’l-Lüğati’l-Arabiyye, thk. Abdülkerim Halife ve

diğerleri, Maskat 1420/1999.Sem’ânî (v. 562/1166), Edebü’l-İmlâ’ ve’l-İstimlâ, thk. Max Weisweiler, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut

1401/1981, 1. Baskı.Semhûdî (v. 911/1505), Vefâ’ü’l-Vefâ bi Ahbâri Dâri’l-Mustafa, thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, nşr.

Dâr İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut ts.Semîn el-Halebî (v. 756/1355), ‘Umdetü’l-Hâfız fî Tefsîr Eşrefi’l-Elfâz, thk. Muhammed Bâsil Uyûnü’l-Esvâd, nşr.

Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, I. baskı 1417/1996.Senûsî-i Eş’arî: Muhammed b. Yusuf (v. 895/1490), Senûsiye Akaidi (Eş’arî Akidesi): Akaid Risâleleri, tercüme: Ali

Nar, Matbaatü’l-Hayriyye 1310.Serahsî (v. 483/1090 -?-), el-Mebsût, Beyrut 1409/1989.--------, el-Mebsût, çev. Şerafettin Kalay ve diğerleri, İstanbul 2008, X,6).Seyfeddin el-Âmidî (v. 631/1233), el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, thk. Abdürezzak Afifî, nşr. el-Mektebetü’l-İslâmiy-

ye, Beyrut 1402, 2. Baskı.Seyyid Mustafa Rasim Efendi, Tasavvuf Sözlüğü: Istılâhât-ı İnsân-ı Kâmil, hazırlayan: İhsan Kara, İstanbul 2013,

2. Baskı.Seyyid Süleyman Nedvi, Hazret-i Muhammed Hakkında Konferanslar, çev. Osmân Keskioğlu, Ankara 1974.--------, Kur’ân-ı Kerîm’de Kavimler ve Toplumlar: Âd, Semûd, Medyen, çev. Abdullah Davudoğlu, İstanbul

1424/2003.Sıbt İbnü’l-‘Acemî (v. 841/14380), Nûrü’n-Nibrâs ‘alâ Sîreti İbn Seyyidinnâs, thk. Nureddin Talib’in başkanlığını

yaptığı bir heyet, nşr. Dâr en-Nevâdir, Dımaşk 1435/2014, ı. Baskı.Sıbt İbnü’l-Cevzî (v. 654/1256), Mir’âtü’z-Zamân fî Tevârihi’l-’Â’yân, thk. Muhammed Berekât v.dğr., Dımaşk

1434/2013.Siyâlkûtî (v. 1067/1657), Haşiyetü’s-Siyâlkûtî alâ Kitâbi’l-Matlûb li’t-Taftazânî, thk. Muhammed es-Seyyid Os-

man, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.Subhi es-Salih, Hadîs İlimleri ve Hadîs Istılahları, çev. M. Y. Kandemir, Ankara 1981.Sübkî – Sehâvî – Zehebî, Erba’atü Resâil fî İlmi’l-Hadîs: Kâide fi’l-Cerh ve’t-Tadîl ve Kâide fi’l-Muerrihîn; el-Müte-

kellimûn fi’r-Ricâl; Zikru men Yu’temedu Kavluhu fi’l-Cerh ve’t-Ta’dîl, derleyen: Abdülfettâh Ebû Gudde, nşr. Mektebetü’l-İslâmiyye bi Haleb, Beyrut 1410/1990, 5. Baskı.

Süheylî (v. 581/1185), er-Ravzü’l-Ünüf fî Şerhi’s-Sîreti’n-Nebeviyye li İbni Hişâm, thk. Ömer Abdüsselam es-Selâmî, Beyrut 1421/2000.

Süyûtî (911/1505), Kûtü’l-Müğtedî alâ Câmi’i’t-Tirmizî, thk Nasır b. Muhammed b. Hâmid el-Ğaribî, Mekke 1424.

--------, ed-Dürrü’l-Mensûr fi’t-Tefsîr bi’l-Me’sûr, Darü’l-Fikr nşr. Beyrut, VIII,242.--------, el-Bahrü’llezî Zehar fî Şerhi Elfiyyeti’l-Eser, thk. Ebî Enes Üneys b. Ahmed b. Tahir el-Endonosî, nşr. Mek-

tebetü’l-Gurebâi’l-Eseriyye, Suudi Arabistan.--------, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim, Mısır 1394/1974.--------, eş-Şemârîh fî İlmi’t-Târîh, thk. Muhammed b. İbrahim eş-Şeybânî, Kuveyt ts.--------, Rîhu’n-Nesrîn fîmen ‘Âşe mine’s-Sahâbe Mi’e ve ‘İşrîn, thk. Adnan Ahmed Mücevved, nşr. Dârü’l-Vefâ, Cid-

de 1405/1985.--------, Tedrîbü’r-Râvî fi Şerhi Takribi’n-Nevevî, Beyrut 1979.--------, Tedrîbü’r-Râvî fî Şerhi Takrîbi’n-Nevevî, thk. Ebû Küteybe Nazar Muhammed el-Fâryâbî, nşr. Dâr Teybe.İmam eş-Şâfiî (v. 204/820), Kitâbu Fıkhi’l-Ekber fi’t-Tevhîd: Akaid Risaleleri II, tercüme eden: Sezai Özel, Derse-

adet 1331.

108


Şâşî (v. 344/955), Usûlü’ş-Şâşî (Mevlâ Muhammed Feyzü’l-Hasen el-Kenkûhî’nin ‘Umdetü’l-Hevâşî Şerh Usû-li’ş-Şâşî adlı eseriyle birlikte), thk. Abdullah Muhammed el-Halilî, nşr. Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1424/2003, 1. Baskı.

Şâtibî (v. 790/1388), el-Makâsıdü’ş-Şâfiye fî Şerhi’l-Hulâsati’l-Kâfiye, thk. Heyet, Mekke-i Mükerreme 1428/2007.Şehristânî (v. 548/1153), Dinler ve Mezhepler Tarihi. el-Milel ve’n-Nihal, çev. Muharrem Tan, İstanbul 2006.Şemseddin Günaltay, Tarîh ve Müverrihler: İslâm Tarîhinin Kaynakları, haz. Yüksel Kenar, İstanbul 1991.Şemseddîn Muhammed b. Yusuf eş-Şâmî (v. 942/1536), Sübülü’l-Hudâ ve’r-Reşâd Fî Sîreti Hayri’l-İbâd, thk.

Adil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Muavviz, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1414/1993.

Şemseddîn Muhammed İbn Ammâr el-Mısrî (v. 844/1440), Miftâhü’s-Saîdiyye fî Şerhi’l-Elfiyet’l-Hadîsiyye, thk. Şâdî b. Muhammed b. Sâlim Âl Nu’mân, nşr. Merkez en-Nu’mân li’l-Buhûs ve’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye ve Tahkîki’t-Tirâs ve’t-Tercüme, San’a/Yemen 1432/2011, 1. Baskı.

Şevkânî (v. 1250/1834), İrşâdü’l-Fuhûl ilâ Tahkiki’l-Hakki min İlmi’l-Usûl, thk. Ahmed İzzu İnâye, nşr. Dâr el-Kü-tüb el-Arabî, 1419/1999.

--------, Neylü’l-Evtâr, thk. İsâmuddîn es-Sebâbtî, nşr. Dârü’l-Hadîs, Mısır 1413/1993, I. baskı.Şirbînî (v. 977/1570), Muğnî’l-Muhtâc ilâ Ma’rifeti Meânî Elfâzi’l-Minhâc, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, I. baskı,

1415/1994, I,536. T. Altıkulaç, “İkrime el-Berberî”, DİA, XXII,40.Taberî (v. 310/922), Câmi’ü’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, nşr. Dâ-

rü’l-Hicre, 1422/2001.--------, Tarihü’l-Ümem ve’l-Mülûk, Beyrut 1987.Tâceddîn el-Fâkihî (v. 734/1333), Riyâzü’l-Efhâm fî Şerh ‘Umdeti’l-Ahkâm, thk. Nureddîn Tâlib, nşr. Dâ-

rü’n-Nevâdir, Suriye 1431/2010, 1. Baskı. Tâcüddîn İbnü’s-Sâ’î (v. 674/1275), ed-Dürrü’s-Semîn fî Esmâi’l-Musannifîn, thk. Ahmed Şevki Benîn – Muham-

med Said Huneşi, nşr. Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, Tunus 1430/2009, 1. Baskı.Tâcüddîn Sübkî (v. 771/1369), Tabakâtü’ş-Şafiiyyeti’l-Kübrâ, 1964; ---------, Kâide fi’l-Cerh ve’t-Tadîl ve Kâide fi’l-Muerrihîn, thk. Abdülfettâh Ebû Gudde, Kahire 1978;---------, es-Seyfü’l-Meslul ala men Sebbe’r-Resûl, nşr. İyad Ahmed el-Avc, Amman 1421/2000.Tahâvî (v. 321/933), Akîdetü’t-Tahaviyye, tercüme: Ali Nar, Dersaadet 1309.Tahir b. Sâlih (veya Muhammed Sâlih) b. Ahmed es-Sem’ûnî el-Cezâirî ed-Dımaşkî (v. 1338/1919), Tevcî-

hü’n-Nazar ilâ Usûli’l-Eser, thk. Abdülfettâh Ebû Gudde, nşr. Mektebetü’l-Matbuâti’l-İslâmiyye, Haleb 1416/1995.

Tahtâvî (v. 1873), Nihâyetü’l-Îcâz fî Sîreti Sâkini’l-Hicâz, nşr. Dârü’z-Zehâir, Kahire 1419, 1. Baskı.Takiyyuddîn es-Sübkî (v. 756/1355) – Taceddîn es-Sübkî (v. 771/1369), el-İbhâc fî Şerhi’l-Minhâci’l-Vusûl ilâ

İlmi’l-Usûl li’l-Kâdî el-Beyzâvî, nşr. Dâr el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut 1416/1995.Talat Koçyiğit, Hadîs Istılahları, Ankara 1985Tehânevî (v. 1158/1745’ten sonra), Keşşâfü Istılâhâti’l-Fünûn ve’l-’Ulûm, ed. Refîk el-Acem, thk. Ali Duhrûc,

Farsça metinleri Arapça’ya çev. Abdullah el-Hâlidî, terimlerin İngilizce, Fransızca ve kısmen Latince kar-şılıklarını tesbit eden: Curc Zînâtî, Beyrut 1996, 1. Baskı.

Teymî (v. 535/1141), Kitâbü’l-Meb’as̱ ve’l-Megâzî, thk. Muhammed Halîfe er-Rebâh, Trablus 1431/2010.Tîbî (v. 743/1342), el-Hülâsa fî Ma’rifeti’l-Hadîs, thk. Ebû Âsım eş-Şevâmî el-Eserî, nşr. el-Meketebetü’l-İslâmiy-

ye – er-Ruvvâd, 1430/2009, 1. Baskı.--------, Fütûhü’l-Gayb fi’l-Keşf ‘an Kınâ’i’r-Reyb (Hâşiyetü’t-Tîbî ale’l-Keşşâf), ed. Muhammed Abdürrahman Sul-

tanü’l-Ulemâ’, Dubai 1434/2013.--------, Şerhü’t-Tîbî alâ Mişkâti’l-Mesâbîh el-Müsemmâ bi’l-Kâşif ‘an Hakâiki’s-Sünen, thk. Abdülhamid el-Hindâvî,

nşr. Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz, Mekke-i Mükerreme – Riyâd 1417/1997, 1. Baskı.Toshihiko Izutsu, Kur’ân’da Allah ve İnsan, çev. Süleyman Ateş, İstanbul ts.Uluğ Bey, Astronomi Cetvelleri, çev. Mustafa Kaçar – Atilla Bir, Ankara 2012.Urve b. Zübeyr, Megâzî Resûlillah, derleyen M. M. el-A’zamî: Riyad 1401/1981.Vâkıdî (v. 207/823), Kitâbü’l-Megâzî, thk. Marsden Jones, London 1966.--------, Kitâbü’r-Ridde, thk. Mahmud Abdullah Ebü’l-Hayr, Ürdün ts.

109


Y. Dağlı – C. Üçer, Tarih Çevirme Kılavuzu, Ankara 1997.Y. Unat, “Güneş”, DİA, XIV,293.Ya’kûbî (v. 292/905’ten sonra), et-Tarih, Beyrut 1995.Yakût el-Hamevî (v. 626/1229), Mu’cemü’l-Üdebâ’, thk. İhsân Abbâs, nşr. Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut

1414/1993, 1. Baskı;--------, Mu’cemü’l-Büldân, Beyrut 1995, 2. Baskı, nşr. Dâr Sâdır.Yazarı Meçhul (372/982’de telif edilmiş), Hudûdü’l-Âlem Mine’l-Meşrik ile’l-Mağrib, thk. V. Minorsky, çev. Ab-

dullah Duman – Murat Ağarı, İstanbul 2008.Yunus Emre, Divan, hazırlayan: Mustafa Tatlıcı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2016.Yûsuf b. Muhammed İbn Kâdî Şühbe (v. 789/1385), Ehâdîs Müntehabe min Megâzî Mûsâ b. ‘Ukbe, nşr. Meşhûr

Hasan Selmân, Beyrut 1412/1991.Zebîdî (v. 1205/1791), Tâcü’l-‘Arûs min Cevhiri’l-Kâmûs, Dârü’l-Hidâye nşr. Zehebî (v. 748/1347), el-Mûkiza fî ‘Ulûmi Mustalahi’l-Hadîs, thk. Abdülfettah Ebû Gudde, nşr. Meketebe-

tü’l-Matbûati’l-İslâmiyye, Haleb 1412, 2. Baskı. Zehebî (v. 748/1347), Tecrîdu Esmâi’s-Sahâbe, Haydarabad 1315.--------, Cüz’ün fîhi Ehlü’l-Mi’e, thk. Ebû Yahyâ Abdullah el-Kinderî, nşr. Dâr İbn Hazm, Beyrut 1418/1997.--------, Siyeru ‘Alâmi’n-Nübelâ’, ed. Şuayb el-Arnavut, nşr. Müessesetü’r-Risâle, Kahire 1405/1985.--------, Târîhü’l-İslâm ve Vefeyâti’l-Meşâhîr ve’l-A’lâm, thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf, nşr. Dârü’l-Ğarb el-İslâmî, I. Baskı

2003.Zekeriyya b. Muhammed el-Kazvinî (v. 682/1283), Acâibü’l-Mahlûkât ve Gârâibü’l-Mevcûdât, nşr. Dâr İh-

yâü’t-Türâsi’l-Arabî, Kemâleddîn ed-Dumeyrî’nin Hayâtü’l-Hayavâni’l-Kubrâ adlı eserinin kenarında, Beyrut ts.

--------, Müfîdü’l-’Ulûm ve Mübîdü’l-Hümûm, thk. M. Abdülkâdir Atâ, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Baskı, Bey-rut 1405.

Zemahşerî (v. 538/1144), el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Akvâl fî Vucûhi’t-Te’vîl, Beyrut 1997.--------, Esâsü’l-Belağa, thk. Muhammed Bâsil ‘Uyûnü’l-Esed, Beyrut 1419/1998.--------, el-Mufassal fî Sınâ’ati’l-İ’râb, thk. Ali Bûmilhem, nşr. Mektebetü’l-Hilâl, Beyrut 1993, 1. Baskı.Zerkeşî (v. 794/1391), en-Nüket alâ Mukaddimeti İbn Salâh, thk. Zeynelâbidîn b. Muhammed, nşr. Edvâ’ü’s-Se-

lef, Riyad 1419/1998, 1. Baskı.--------, el-Bahrü’l-Muhît fî Usûli’l-Fıkh, Dârü’l-Kütübî nşr. 1414/1994.Zeynüddîn el-Irâkî (v. 806/1404), Zeylü Mîzâni’l-İ’tidâl, thk. Ali Muhammed Meûz – Âdil Ahmed Abdilmevcûd,

nşr. Dâr el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut 1416/1995;--------, Şerhü’t-Tebsire ve’t-Tezkire: Elfiyetü’l-Irâkî, thk. Abdüllatif el-Hemîm – Mahir Yasin Fehl, nşr. Dârü’l-Kütü-

bi’l-İlmiyye, Beyrut 1423/2002, 1. Baskı.Ziyâeddîn İbnü’l-Esîr (v. 637/1239), el-Meselü’s-Sâir fi Edebi’l-Kâtip ve’ş-Şâir, Mısır 1312 (kenarında İbn Kütey-

be’nin Edebü’l-Kâtib adlı eseri bulunmaktadır).Zübeyr b. Bekkâr (v. 256/870), el-Müntehab min Kitâbi Ezvâci’n-Nebî, thk. Sekîne eş-Şihâbî, nşr. Müessese-

tü’r-Risâle, Beyrut 1403/1983, 1. Baskı.Züheyr b. Harb (v. 234/848), Kitâbü’l-’İlm, thk. ve çev. Salih Tuğ, İstanbul 1984.Zürkânî (v. 1122/1710), Şerhü’l-Muvatta’ (Ebhecü’l-Mesâlik bi Şerhi Muvatta’i’l-İmâm Mâlik), thk. Taha Abdur-

raûf Sa’d, Kahire 1424/2003.--------, Şerhü’z-Zürkânî ale’l-Mevâhibi’l-Ledünniyye bi’l-Minehi’l-Muhammediyye li’l-Allame el-Kastallânî, zabt ve

tashih: Muhammed Abdülaziz Hâlidî, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1417/1996, 1. Baskı.

110


Murat Sülün

Siyer Yayınları: 184Araştırma: 3

Eser AdıKur’ân-ı Kerîm Açısından

Allah’ın Yardımı Peygamber’in Zaferi

YazarProf. Dr. Murat Sülün

EditörMuhammed Ensar Sözgen





Sertifika No: 34712


ISBN: 978-625-7274-05-0



Kur’ân-ı Kerîm Açısından

ALLAH’IN YARDIMI PEYGAMBER’İN ZAFERİ

111


KAYNAKLAR

Aktürk, Veysel, Hazreti Peygamber Devrinde Öldürülmeleri Emredilenler ve Öldürülme Nedenleri, Konya Sel-çuk Üniversitesi SBE, YL tezi, dnş. Bahaüddin Varol, XIII + 341 sh.

Altuntaş, Halil – Şahin, Muzaffer, Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) meali.Balcı, İsrafil, “Hz. Peygamber’in Savaşlarında İlâhî Yardım”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlâhîyat Fakültesi Dergisi,

2010, sayı: 29.Bardakoğlu, Ali, “Hak” md. DİA. Bayındır, Abdulaziz, Kur’ân-ı Kerîm’in Açıklamalı Meali, İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yy., 2003. Bilgiseven, Âmiran K., Din Sosyolojisi, İstanbul, 1985.Buhârî, Ebu ‘Abdullah Muhammed b. İsmâ‘îl, el-Câmi‘u’s-sahîh el-müsned min hadîsi Rasûlillâh ve sünenih ve eyyâ-

mih, M. Fuad Abdülbâkî - Muhibbüddîn el-Hatîb, Kahire 1979.Cürcanî, Seyyid Şerif, et-Ta‘rîfât, Beyrut 1988.Çelebi, İlyas, “İsa / Kelâm İlminde” md., DİA (Bir miktar tasarrufla).Çelik, Ömer, “Kur’ân-ı Kerîm’e Göre Meleklerin Rasulullah’a Yardımı”, Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlmî Der-

gisi, Kırgızistan / Araşan, 2008, sayı: 5-6.Elmalılı, HDKD, İstanbul: Matba‘a-i Ebüzzıya, 1935.Gölpınarlı, Abdülbaki, Mevlâna Celaleddin, İnkılap, İstanbul 1951.Karaman, Hayrettin vdğr., DİB Kur’ân Yolu Meali.Koç, Hümeyra, “Kādî Abdulcebbâr’a Göre Allah - İnsan İlişkisinde İlâhî Yardım” (Kelâm Araştırmaları Dergisi,

2014, XII, 1.Koçar, Mûsâ, “Hz. Peygamber’in Savaşlarında Meleklerin Yardımı Problemi”, IV. Kutlu Doğum Sempozyumu, Is-

parta 2002.Markos İncili.Matta İncili .Mevlâna Celâleddin, Mesnevî, çev. Veled İzbudak, gözden geçiren: Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbul: MEGSB,

1988.Mevlâna Muhammed Ali, Kur’ân-ı Kerîm Tercümesi ve Meali, çev. Ender Gürol, USA / Ohio: Ahmadiyye AIIL

Inc., 2008.Mısıroğlu, Kadir, “Gündem Özel”, Beyaz TV, 27 Mart 2016. [a.mlf., Bir Mazlum Padişah Sultan II. Abdulhamid

Han].Muhammed ‘Abduh – Reşîd Rızā, Tefsîru’l-Menâr, www.altafsir.comNursî, Sa‘îd, Mektûbât, İstanbul, 2000.Nursî, Sa‘îd, Hutbe-i Şâmiyye https://www.hizmetvakfi.org/risaleinur/hutbe-i-samiye/Özek, Ali vdğr., Türkiye Diyanet Vakfı meali.Öztürk, Mahmut, Kur’ân’da Allah’ın Yardımı, Harran Üniversitesi SBE Tefsir Anabilim Dalı, Şanlıurfa 2004.______“Kur’ân-ı Kerîm’e Göre Allah’ın Yardımının Gecikmesinin Nedenleri ve Hikmetleri”, Harran Üniversite-

si İlâhîyat Fakültesi Dergisi, 2010, cilt: XV, sayı: 23. Râgıb el-Isfahanî, el-Müfredât.Sunar, Cavit, “İslam Dininin Kaynağı ve Gayesi,”, Ankara Üniversitesi İlâhîyat Fakültesi Dergisi, 1978, XXIII/1.Sülün, Murat, Kur’ân Kılavuzu, Mutlak Gerçeğin Sesi, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2013. _____Kur’ân Ne Diyor Biz Ne Anlıyoruz, İstanbul: Ensar Nşr., 2015._____Kur’ân-ı Kerîm Açısından İman-Amel İlişkisi, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015._____“Makām-ı Mahmûd Ayetine Farklı Bir Yaklaşım”, Ankara Üniversitesi İlâhîyat Fakültesi Dergisi, Ankara

2009, 50/2._____“Kur’ân’da Arınma Amaçlı Verişlerin (زكوة) Kavramsal Çerçevesi”, Bir Sosyal Güvenlik Kurumu Olarak

Kur’ân ve Sünnette Zekât, İSAV Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları Sempozyumu-IX, İstanbul 2008.____“Demirin İnzâlinden Kur’ân’ın İnzâline –Bir Nüzûl Analizi-”, Akademik Araştırmalar Dergisi, İstanbul 2009,

sayı 43,

112


Tirmizî, Muhammed b. İsa Sevre, el-Câmi‘u’s-sahîh, İstanbul, 1992.Topaloğlu, Aydın, “Tanrısal İnâyetin Felsefî Anlamı ve Tarihsel Arka-Plânı” (Marmara Üniversitesi İlâhîyat Fakül-

tesi Dergisi, 2004/2, sayı: XXVII.Waardenburg, Jacques, “Mesih” md., DİA.Zemahşerî, Cârullah, el-Keşşâf ‘an hakāikı ğavâmizı’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-ekāvîl fî vücûhi’t-te’vîl, nşr. M. Mürsî Âmir,

Kahire ts.

113



Siyer: 126

Eser Adı

Sahâbe Ailesinde Sorumluluklar

Yazar

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Acarlıoğlu

Editör

Dr. Mehmet Şeker

İç Tasarım

Mevlüt Sami Ertem

Kapak





Sertifika No: 34712


ISBN: 978-625-7274-18-0



SAHÂBE AİLESİNDE SORUMLULUKLARAhmet Acarlıoğlu

114


KAYNAKLAR

Abbott, Nabia, Hz. Muhammed’in Sevgili Eşi Ayşe, Çev. Tuba Asrak Hasdemir, Yurt Kitap Yayın, Ankara, 1999.Abdullah el-Afifi, el-Mer’e fi Cehiliyyetihe ve İslâmihe, Mektebetü’s Sikafe, Medine, İkinci Baskı, 1932.Abdurrahman Muhammed Abdulğani, Hz. Muhammed’in (sav) Eşleri ve Çok Evliliğinin Sebepleri, Mektebetü

Medbuli, Kahire, 1988.Acarlıoğlu, Ahmet, Ahlak-ı Alâi’de Aile, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dan. Prof. Dr. Ziya Kazıcı, MÜSBE,

2010.Adasal, Rasim, Çocuğun Ruh Sağlığı ve Terbiye Esasları, İstanbul: Kader Basımevi, 2005.Aflazurrahman, Siret Ansiklopedisi, İnkılab Yay. İkinci Baskı, İstanbul, t.y.Ağırman, Mustafa, “Hz. Peygamber’in ailesine genel bir bakış,” Aile Sempozyumu, Medeniyet Vakfı, Tebliğler.

Ankara, 2015, Sistem Ofset.Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî, Müsnedü Ahmed b. Hanbel, İstan-

bul, Çağrı Yayınları, t.y.Ahmed b. Yahya b. Cabir b. davud el-Belâzurî (ö.h. 279), Futûhu’l-Buldân, Darü’l Hilal, Beyrut, 1988. Aişe Abdurrahman bt. Şatı, Rasulullah (sav) Efendimizin Kızları Ve Torunları, Üçüncü Baskı, Çev. İsmail Kaya,

Konya, 1991.Âişe Abdurrahman bt. Şatı, Resûlullah (sav)’in Hanımları (Annelerimiz), Ter. İsmail Kaya, Uysal Kitapevi, Konya,

1987.Akyüz Vecdi, “Ana-Baba”, DİA, III, 1991, 101-103.Alauddin Ali b. Abdülmelik b. Kadı Han Müttaki (ö.h. 975/1567), Kenzü’l-Ummal fî Süneni’l-Akval ve’l-Ef’al,

Thk. Bekrî Hayyânî, Müessesetü’r Risâle, 5.Baskı, 1401/1981.Altıntaş, Ramazan, Bütün Yönleriyle Câhiliyye, Ribat Yayınları, Konya, t.y.Apak, Adem, “Hz Peygamber’in (sav) Çocuklarla İlişikileri Üzerine Tespit ve Değerlendirmeler” Uludağ Üniver-

sitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.19, Sayı 1, Yıl 2010.Ateş, Süleyman, “Kur’an’ı Kerim’de Evlenme ve Boşanma ile İlgili Ayetlerin Tefsiri”, AÜİFD, sy.23, Ankara, 1978.Ateş, Süleyman, Kur’an-ı Kerim’in Yüce Meali ve Çağdaş Tefsiri, İstanbul, Yeni Ufuklar Neşriyat, t.y.Ay, Mehmet Emin, Din Eğitimi ve Öğretiminde Mükafat ve Ceza, Doktora Tezi, Danışman: Yrd. Doç.Dr. Mustafa

Öcal, UÜSBE, 1992.Aydın, M. Akif, “Mehir”, DİA, XXVIII, 389-391.Aydın, M. Akif, İslâm-Osmanlı Aile Hukuku, MÜİFV, İstanbul, 1985.Aydın, Mehmet Akif, “Aile”, DİA, II, 1989, 196-200.Aydın, Mustafa, Kurumlar Sosyolojisi: Kurumlara Başlangıç Çerçevesinde Bir Çalışma, Yay. Haz. Yasin Aktay, An-

kara, Vadi Yayınları, 1997.Aydın, Mustafa, Tekin, Mustafa, Türkiye’de Aile, Proje Koordinatörü Cevat Özkaya, Sekam, İstanbul, 2011.Baltacı, Cahit, XV-XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Medreseleri, İFAV, İstanbul, 2.Baskı, 2005.Barnabas, The Gospel Of Barnabas, İslamic Publications Limited, Lahore, 1986.Bayraklı, Bayraktar, “Kur’an-ı Kerime Göre Ailede Çocuk Eğitimi”, İslâm’da Aile ve Çocuk Terbiyesi-2, Ensar Neş-

riyat, İkinci Basım.İstanbul, 2005.Bayraklı, Bayraktar, İslamda Eğitim: Batı Eğitim Sistemleriyle Mukayeseli, İstanbul, Dergah Yayınları, 1980. Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’ân Tefsiri, İstanbul, Bayraklı Yayınları, 2007.Bayraktar, M. Faruk, “İslâm’a Göre Kadının Eğitim ve Öğretimi”, İslâm’da Aile Ve Çocuk Terbiyesi -2, İbrahim

Canan (edt.), Ensar Neşriyat, 2005, s. 89Belazûrî, Ahmed b. Yahya b. Cabir b. Davud el Belâzurî (ö.h.279), Fütûhu’l Büldân, Dâr’ül Hilâl, Beyrut, 1998.Belazûrî, Ahmed b. Yahya b. Cabir, Ensâbü’l Eşrâf, Thk.Süheyl Zekkar, Riyad Zerkay, Darü’l Fikir, Beyrut, 1997.Beşer, Faruk, “İslâm Ailesinin Belirleyici Özellikleri”, Aile Sempozyumu, Medeniyet Vakfı, Tebliğler. Ankara,

2015, Sistem Ofset.Bican, Hayriye, “İslami Davette Ailenin Rolü”, Aile Sempozyumu, Medeniyet Vakfı, Tebliğler. Sistem Ofset An-

kara, 2015.

115


Birekul Mehmet, Yılmaz Mehmet, Peygamber Günlerinde Sosyal Hayat ve Aile, Yediveren Yayınları, Konya, 2001.Bozkurt, Nebi, “Eğlence”, DİA, X. İstanbul 1994.Buhârî, Ebû Abdullah Muhammmed b. İsmail el-Buhârî, Sahîh, İstanbul, Çağrı Yayınları, t.y.Buhârî, el-Edebü’l-müfred, thk. Muhammed Fuâd Abdulbâki, Beyrut, Dâru’l-beşâiri’l İslâmî, 1989.Canan, İbrahim, “Aile Reisi ve Baba Olarak Hz. Peygamber”, Aile Yazıları 2, Tcbaak, Ankara, 1991.Canan, İbrahim, Hz. Peygamber’in (sas) Sünnetinde Terbiye, Işık Akademi Yayınları, 2008.Canan, İbrahim, Peygamberimizin Tebliğ Metodları, İzmir: Işık Akademi Yayınları, 2007.Carrel, Alexis, İnsan Bu Meçhul, Çev.Vedat B. Nazikoğlu, İstanbul, Arif Bolat Kitabevi, 1959.Cemâlü’d Din Ebü’l Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed el-Cevzî (ö.h.597), el-Muntazam fî Târîhi’l Ümemi

ve’l Mülûk, Thk. Muhammed Abdulkadir Atâ, Darü’l Kütüb el İlmiyye, Beyrut, 1992.Cevad Ali, Mufassal Tarihü’l Arab Kable’l İslâm, Bağdat Üniversitesi, h.1413.Çağlar, Doğan, Uyumsuz Çocuklar ve Eğitimi, Ankara: AÜEFY, 1974.Çeker, Orhan, “İslâm Hukukunda Kadın Hakları”, Aile Sempozyumu, Medeniyet Vakfı, Tebliğler. Ankara, 2015,

Sistem Ofset.Çevikoğlu, Nurten, “İslama Göre Çocuk Terbiyesinde Annenin Yeri”, İslâm’da Aile ve Çocuk Terbiyesi (II), Ed.

Prof. Dr. İbrahim Canan, Ensar Neşriyat, İkinci Baskı,İstanbul, 2005.Demircan, Adnan, Hz Peygamber’in (sas) Ailesi ve Aile Hayatı, Ufuk Yayınları, İstanbul, 2014.Döndüren. Hamdi, “Eğitimde Ailenin Misyonu”, Aile Sempozyumu, Medeniyet Vakfı, Tebliğler. Ankara, 2015,

Sistem Ofset.Dönmezer, Sulhi, Toplumbilim, Beta Yayınları, 11. Baskı, İstanbul, 1994.Dönmezer, Sulhi. Sosyoloji, 10. Bs., İstanbul: Beta Yay., 1990.Duman, Zeki, “Asr-ı Saâdette Adab-ı Muaşeret”, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saâdet’te İslâm, Ed.: Prof.Dr. Vecdi Akyüz,

Ensar Yayınları, İkinci Basım, İstanbul, 2007.Ebi Abdullah el-Musab b. Abdullah b. el Musab ez-Zübeyrî (156-256 H), Kitabu Nesebu Kureyş, Thk. Livi Prof-

nesal,Üçüncü Baskı, Daru’l Ma’rife, 1953.Ebi’l Ferec Ali b. el-Hüseyin el- İsfehânî, (Ö. H. 356/M. 976), Kitebu’l Eğânî, Thk. Dr. İhsan Abbas, Daru’s Sadr,

Beyrut, 1429, Üçüncü Baskı. 2008.Ebi’l Ferec Ali b. el-Hüseyin el-İsfehani (ö. h. 356/m. 976), Kitâbu’l Eğânî, thk. Dr. İhsan Abbas, Daru’s Sadr,

Beyrut, 3. Baskı, 1429.Ebû Abdullah el-Hâkim Muhammed b. Abdullah b. Muhammed b. Hamdeviyye b. Nu’aym b. el-hük-mü’d Dabiy

et-Tahmânî en-Nîsabûrî el Maruf bi ibni’l bey’ (ö.405 h.), el-Müstedrek ‘ale es-Sahihayn, Thk. Mustafa Abdulkadir Atâ, Darül Kitab, Birinci Baskı, Beyrut, 1990.

Ebû Abdullah Muhammed b. İshâk b. el-Abbâs Fâkıhî, (ö. 272/885), Ahbâru Mekke fî kadîmi’d-Dehr ve Hadîsih, Thk. Abdulmelik Abdullâh Dehiş, Daru Hadra, Beyrut, H.1414.

Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmam Abdürrezzâk es-San’ani, 211/827, el-Musannef, Thk. Habiburrahman A’za-mi, Beyrut, el-Meclisü’l-İlmi, ikinci baskı, 1983.

Ebû Dâvûd Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî, Sünen, İstanbul, Çağrı Yayınları, t.y.Ebû Îsâ Muhammed b. Îsa b. Sevre et-Tirmizî, Câmiü’t-Tirmizî, İstanbul, Çağrı Yayınları, t.y.Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman b. Fadl b. Behrâm ed-Dârimî, Sünenü’d-Dârimî, İstanbul, Çağrı Ya-

yınları, t.y.Ebû Muhammed Cemaleddin Abdülmelik İbn Hişam, 213/828, es-Siretü’n-Nebeviyye, Thk. Ömer Abdüsselam

Tedmiri, Trablus-Şam, Darül Kitabil Arabi,1990.Ebû Muhammed Cemaleddin Abdülmelik İbn Hişam, (ö.h. 213/828), es-Siretü’n-nebeviyye, Tahkik Ömer Ab-

düsselam Tedmiri, Trablus-Şam, Darül Kitabil Arabi, 1990.Ebû Süleyman Ahmed b. Muhammed el-Hattâbî el-Büstî, Garîbü’l-Hadîs, Thk: Abdülkerîm İbrahim, Mekke, Câ-

miatü Ümmi’l-kurâ, 1402.Ebu’l Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer el Askalânî (ö. h. 852), el İsâbe fi Temyizi’s-Sahâbe,

Thk. Adil Ahmed Abdülmevcud ve Ali Muhammed Muavvid, Darül Kütüb el İlmiyye, Beyrut, İlk Baskı, h. 1415.

Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Mısrî b. Manzûr, Lisânü’l-Arab, Beyrut, Dâru’s Sadr, h.1415.Ebu’l A’lâ el-Mevdudi, Tefhimu’l Kur’an, çev. Heyet, İnsan Yayınları, 2.Basım İstanbul, 1996.

116


Ebu’l Fidâ İsmâil b. Ömer b. Kesir el-Kureşî (ö.h.774), el-Bidâye ve’n Nihâye, Thk. Ali Şîrî, Darü İhyâü’t Türâsi’l Arabî, Birinci Baskı, t.y.

Ebu’l Fidâ İsmâil b. Ömer b. Kesir el-Kureşî (ö.h.774), Tefsirü’l Kur’âni’l-Azim, Beyrut, Darü’l Kütübü’l İlmiyye, h.1419.

Ebu’l Hasan Ali b. Ebi Kerem Muhammed b. Abdülkerim b. Abdülvahid eş-Şeybani el-Cezeri, İzzüddin İbnü’l Esîr (ö.h.630), Üsdü’l Gabe fi Ma’rifeti’s Sahabe, Thk. Ali Muhammed Muavviz, Darül Kütübü’l İlmiyye, t.y.

Ebu’l Hasan Ali b. el-Hüseyin b. Ali el-Mesûdî (ö.h. 346), Mürûcu’z-Zeheb ve Meâdinü’l Cevâhir, Darü’l Fikr, Bey-rut, 5.baskı, 1973.

Ebu’l Hassan Ali b. el-Hüseyin b. Ali el-Mesûdî (ö.h. 346), Mürûcu’z-Zeheb ve Meâdinü’l Cevâhir, Darü’l Fikr, Beyrut, 5.baskı, 1973.

Ebü’l Kâsım Mahmud b. Amr b. Ahmed ez-Zemahşerî (ö.h.538), el-Keşşaf an Hakâiki Gavamid et-Tenzil, Daru’l Kitab el-Arabî, Beyrut, Üçüncü Baskı, h.1407.

Ebü’l Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrahim es-Semerkandî (ö.h.373), Bahrü’l Ulûm, y.y., t.y.Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb, Edebü’d-Dünya ve’d-Din, Thk. Mustafa Sakka, Dâru Mektebetü’l Hayat,

y.y., 1986.Ebüssuud Efendi, Muhammed b. Muhammed b. Muhyiddin İmad Ebüssuud Efendi, 982/1574, Tefsiru Ebüs-

suud=İrşadü’l-akli’s-selim ila Mezaya’l-Kur’ân-ı Kerim, Dârü İhyâü’t Türâs, Beyrut, ’l-Mushaf, Kahire, t.yel-Ezheri, Ebû Mansur Muhammed b. Ahmed (h.ö.370), Tehzibu’l Luğa, Darü’l Mısriyye, Mısır, 1967.el-Heysemî, Ebul Hasan Nuriddin Ali b. Ebi bekir b. Süleyman el-Heysemî (ö. h. 807), Mecmü’z-Zevâid ve Men-

ba’ü’l Fevâid, Thk. Hüsâmüddin el Kudusî, Mektebetü’l Kudusî, Kahire, 1994.el-Müberred, el-İmam Ebi’l Abbas Muhammed b. Yezid el-Müberred (210-275), el-Kâmil, Thk. Dr Muhammed

Ahmed ez-Zâlî, Müessestü’r-Risâle, 1997, Üçünçu Baskı, Beyrut.el-Vahidi, Ebi’l Hasan Ali b. Ahmed el-Vahidi en-Nisaburi, Esbâbü’n Nüzûl en-Nasih ve’l-Mensuh, ‘Alemü’l-Kütüb,

Beyrut, t.y.el-Vâhidî, Ebu’l Hasan Ali b. Ahmed b. Ali el-Vâhidî en- Nisabûrî (h.468), el-Vasît fi Tefsîri’l Kur’âni’l Mecîd, Darü’l

Kütübü’l İlmiyye, Beyrut, Birinci Baskı, 1994/1415.en-Nevevî Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn b. Şeref en-Nevevî (ö. h. 677), İmam-ı Nevevi’nin Fetvaları, trc. Abdülbari

Polat, Kahraman Yayınları, İstanbul, t.y.er-Re’y Gazetesi, Ürdün, sayı 14933, Tarih: 7-9-2011.Erten, Hayri, “Aile Din Münasebeti (Osmanlı Ailesinden Kesitler)”, Bakü Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

Dergisi, Mart 2004 (1).Eryarsoy, M. Beşir, “Ailenin Korunmasında Dini Değerlerin Etkisi”, Aile Sempozyumu, Medeniyet Vakfı, Tebliğ-

ler. Sistem Ofset, Ankara, 2015.es-Seyyid Mahmud Şükri Alûsî el-Bağdadî, Bülûğu’l Ereb fi Ma’rifeti Ahvali’l Arab, Thk. Mahmut Behcet Eleseriy,

Daru’l Kütübü’l İlmiyye, Beyrut, t.y.ez-Zebîdî, Muhibuddîn, Ebü’l-Feyz Seyyid Muhammed Murtazâ el-Hüseynî ez-Zebîdî, Tâcü’l-arûs min Cevâhi-

ri’l-Kâmûs, y.y., t.y.ez-Zehebî, Şemsu’d Din Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz ez-Zehebî (ö.h.748), Târîhü’l

İslâm ve Vefeyâtü’l Meşâhîri ve’l A’lâm, Thk. Ömer Abdüsselam et-Tedmûrî, Darü’l Kitabü’l Arabiyye, Beyrut, 1993.

Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kûb b. Muhammed (ö. 817/1415), el-Kâmûsu’l-Muhît, Beyrut 1986.

Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed (ö.h. 505), İhyâu Ulûmi’d-Dîn, Ali Arslan (trc.), Yaylacık Matbaası, İstanbul, t.y.Gökalp, Ziya, “Aile Ahlakı”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, III, Ankara, Tcaakb, 1992.Guy, Jacquin, Çocuk Psikolojisinin Ana Çizgileri, Mehmet Toprak (Trc.) , İstanbul: Remzi Kitabevi, 1976.Güner, Ahmet, “Asr-ı Saâdet’te Mescidler/Camiler ve Fonksiyonları”, Beyan Yayınları, IV, 1995.Halîl b. Ahmed, Ebû Abdurrahman Halîl b. Ahmed b. Amr el-Ferahidî (ö.h. 175/791), Kitâbü’l-‘Ayn, Thk. Mehdi

Mahzûmî ve İbrâhim Samerrâî, I-VIII, Beyrut 1988.Hamdi Yazır, Hak Dini Kuran Dili, Azim Yayıncılık, İstanbul, t.y.Hamidullah, Muhammed, İslâm Müesseselerine Giriş, Trc. İhsan Süreyya Sırma, İstanbul, 1984.

117


Hamidullah, Muhammed, İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, 4. Basım, İstanbul.Hüseyin Ali ed-Dakûkî, “Hîre”, DİA, XVIII, 123.İbn Abdilber, Ebû Amr Yusuf b. Abdullah b. Muhammed b. Abdilber b. Asım en Nemri el Kurtubi (ö.h.463), el

İstîâb fi Marifeti’l Ashab, Thk.Ali Muhammed el-Becâvî, Daru’l Cil, Beyrut, Birinci Baskı, 1992.İbn Abdirabbih, Ahmed b. Muhammed el-Endelusi (ö. h. 328), İ’kdu’l Ferid, Thk. Dr. Müfid Muhammed Kami-

ha, Darü’l Kütübü’l İlmiyye, Beyrut, H. 1404, M. 1983.İbn Cerir et- Taberî, Tarihi’r-Rüsul ve’l-Mülûk, Thk. Muhammed Ebul Fadl İbrahim, Darul Marife, Mısır, İkinci

Baskı, t.y.İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir b. Ebi şeybe, Abdullah b. Muhammed b. İbrahim b. Osman (ö.h. 235), el Kitâbu’l Mu-

sannef fî el-Ehâdîsi ve’l Âsâr, Thk.kemal Yusuf el Hut, Mektebetü’r-Rüşd, Riyad, Birinci Baskı, H.1409.İbn Habib, Ebî Cafer Muhammed İbni Habîb, Kitâbü’l Muhabber, Thk. Dr. İlze lihtein, Darü’l Âfâk el-Cedîde, t.y.İbn Habib, Muhammed b. Habîb el Bağdadî, Kitabu’l Münemmak Ahbarü Kureyş, Thk.. Ahmed Faruk, Âlimü’l

Kitab, Beyrut, 2010.İbn Hacer el-Askalani, Sahabe-i Kiram Ansiklopedisi, Trc. Naim Erdoğan, İz Yayıncılık, İstanbul, 2010.İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer Ebu’l fadl el askalânî eş Şâfiî, Fethü’l Bârî Şerhu Sahihi’l Buhârî, Darü’l Ma’rife,

Thk.Muhammed Fuad Abdülbâki, Beyrut, h.1379.İbn Hacer, el-Metalibü’l-Aliye, Thk. Prof. Habîburrahman el A’zami, t.y.İbn İshak, es-Siretü’n-Nebeviyye, Thk. Ahmed Ferid el-Mezidi, Dar el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut, 2004.İbn Kayyım el-Cevziyye (ö.h. 751), Ahbaru’n Nisâ, Thk. Dr. Nizar Rıza, Mektebe el-Hayat, Beyrut, 1985.İbn Kayyim el-Cevziyye, et-Tıbbü’n-Nebevî, Darü’l Kütübül İlmiyye, Beyrut, t.y.İbn Kayyim el-Cevziyye, Muhammed b. Ebi bekir b. Eyyub b. Sa’d Şemsuddin b. Kayyim el-Cevziyye (ö.h. 751),

Zadü’l Meâd fi Hedyi Hayri’l İbâd, Müessesetü’r Risâle, 1-5, 1994. İbn Kuteybe, Ebi Muhammed Abdullah b. Müslim (ö.h. 276/889), el-Meârif, Thk Dr. Servet Ukkaşe, Darü’l

Meârif, Kahire, 4. Baskı, t.y.İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim (ö. 276/889), Garîbü’l-Hadîs, Thk. Abdullah el-Cebûrî, Bağ-

dat 1397.İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî (ö.h. 276), Tefsîrü Garîbi’l Kur’an,

Thk. Ahmed Sakar, Darü’l Kütübü’l İlmiyye, H.1398.İbn Ma’n Hüseyin b. Fahreddin b. Korkmaz (ö.h. 1109/1697), Kitâbü’t Temyiz, Tahkik Muhammed Adnan

El-Bahit, Nevfan El-Hamud Es-Süvariye. Amman: Dârü’ş-Şuruk, 2001.İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Meni’ Zühri İbn Sa’d (ö.h. 230/845), Kitâbü’t-Tabakati’l-Kebir, Thk. Dr. Ali Mu-

hammed Ömer, Mektebe Hancı, Kahire, 1. Baskı, 2001/1421. İbn Kuteybe Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim (ö.h.276/889), Uyunü’l-Ahbar, Thk. Yusuf Ali Tavil, c. 4,

Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1986.İbn Şebbe, Ebû Zeyd Ömer b. Şebbe b. Abide Nemeri İbn Şebbe, 262/876,Tarihü’l-Medîneti’l-Münevvere, Ahba-

rü’l-Medineti’l-Münevvere, Thk. Fehim Muhammed Şeltu, 2. Baskı, Cidde, Dârü’l-İsfahani, 1973.İbn-i Asâkir, Ebu’l Kasım Ali b. el-Hasan b. Hibetullah el Ma’ruf bi İbn-i Asâkir (ö.h. 571), Târihu Dımeşk, Thk.

Amr b. Ğarâme el-Amrî, Darül Fikir, Beyrut, 1995.İbni Hişam, Siyer, trc. Hasan Ege, Kahraman Yayınları, İstanbul, 1985.İbnü’l-Cevzî, Garîbü’l-Hadîs, thk. Abdülmu’tî Emin el-Kal’acî, Beyrut, Dâru’l-kütübi’l İlmiyye, 1985.İbnü’l-Esîr, Ebul Hasen Ali b. Ebi’l Kerem Muhammed b. Muhammed b. Abdülkerim b. Abdülvahid eş-Şey-

bani el-Cezerî (ö.h. 630), el-Kâmil fi’t Tarih, Thk. Ömeri Abdusselam Tedmuri, Darü’l Kitab, Beyrut, h.1417/M. 1997.

İlhan Ayverdi, Büyük Misalli Türkçe Sözlük, Kubbealtı Yayınları, 4. Baskı, İstanbul, 2011.İmamoğlu, Olcay, “Aile İçinde Kadın-Erkek Rolleri”, Türk Aile Ansiklopedisi, Tcbaak, Ankara, 1991.İsfehani, Rağıb, Müfredatü Elfazıl Kur’ân, Darü’l Ma’rife, Beyrut, 6. Baskı, 2010, Jersild, Arthur T., Çocuk psikolojisi. çev. Gülseren Günçe, Ankara, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 1976.Kadi İyaz Ebü’l Fazl İyaz b. Musa b. ‘İyaz el-Yahsubi (ö.h. 544/1149), Açıklamalı Şifa Şerif Tercemesi. çev. Ali Rıza

Doksanyedi. İstanbul 1949.Kanad, H.Fikret, Pedagoji Tarihi, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi, 1963.Kansu, Nafi Atuf, Pedagoji Tarihi, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı, 1952.

118


Kapar, Mehmet Ali, Hz. Muhammed’in Müşriklerle Münasebetleri, Esra Yayınları, Birinci Baskı, İstanbul, 1993. Karaman, Hayrettin, Mukayeseli İslâm Hukuku, İz Yayıncılık, Yedinci Baskı, İstanbul, 2001.Kazıcı, Ziya, Hz. Muhammed’in Aile Hayatı ve Eşleri, Çamlıca Yayınları, Altıncı Baskı, İstanbul, 2012.Kınalızâde Ali Çelebi, Ahlâk-ı Alâî, Bulak, 1833.Kitab-ı Mukaddes, Eski Ve Yeni Ahit, İstanbul, Kitab-ı Mukaddes Şirketi, 1972.Konuk, Numan, “Aile İçi İletişim”, Aile ve Eğitim, Tartışmalı İlmi Toplantı, İstanbul, 2000.Mâlik b. Enes, (Yahyâ b. Yahyâ rivayeti) el-Muvattâ, İstanbul, Çağrı Yayınları, 1981.Marshall, Gordon, Sosyoloji Sözlüğü, çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü, Bilim Sanat, Ankara,1999.Mecdü’d-dîn Ebû’s Saâdât el-Mübârek b. Muhammed b. Muhammed b. Muhammed ibni Abdi’l Kerim eş-Şey-

bânî el-Cezerî İbnü’l Esîr (ö.h. 606), en-Nihâye fî Ğarîbi’l Eser, thk. Tâhir Ahmed ez-Zâvî, el-Mektebetü’l İlmiyye, Beyrut, 1979.

Mehmed Ali Aynî, Ahlâk Dersleri, İstanbul: Evkaf-ı İslamiye Matbaası, 1343.Mu’cemü’l Vasît, Şurûku’t Devliyye matbaası, 4. Baskı, Mısır, 2004.Muhammed Abdülhay el-Kettani, et-Teratibu’l İdâriyye, İz yayıncılık, İstanbul, 1991.Muhammed b. Cerir b. Yezid b. Kesir Ebû Cafer et-Taberî (ö.h.310), Camiül Beyan fî Te’vili’l Kur’an, Thk. Ahmed

Muhammed Şakir, Müessesetü’r Risâle, t.y.Muhammed b. Ebi bekir b. Eyyub b. Sa’d Şemsuddin b. Kayyim el-Cevziyye (ö.h.751), Tuhfetü’l-Mevrûd bi-Ahkâ-

mi’l-Mevlud, Thk. Abdülkadir Arnavut, Dârü’l Beyan, Şam, 1971.Muhammed b. Ebû Bekir b. Eyyub b. Sa’d Şemsuddin İbnü’l Kayyim el-Cevziyye (ö.h.751), Zâdu’l-Meâd fî Hedyi

Hıyeri’l ‘İbâd, Müessesetü’r Risâle, Beyrut, 27.baskı, t.s. Muhammed Halef, Nizamül Üsra ve’l Müctema’ fi’l İslâm, Darul Fikir, Amman, 2015/1436.Muhammed Hüseyin Ebû Yahya, Nizamü’l Üsra fi’l İslâm, Amman, t.y.Mukâtil, Ebu’l Hasan Mukâtil b. Süleyman b. Beşir el-Ezdi el-Belhi (h.150), Tefsirü Mukatil b. Süleyman, Thk.

Abdullah Mahmud Şehate, Darü İhyaü’t Türas, Beyrut, 1.Baskı, 1423.Musa b. Ukbe, el-Meğâzî, tahric Muhammed Bakşiş Ebû Malik, İbn Zehr Üniversitesi, Fas, 1994. Mutahhir b. Tahir el-Makdisî (ö.h. 355), el-Bed’ ve’t Târîh, Bursaid (Mısır), t.s.Mutçalı, Serdar, Türkçe-Arapça Sözlük, Dağarcık, 1995.Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî, Sahîh, thk: Muhammed Fuâd Abdülbâkî, İstanbul, Çağrı

Yayınları, t.y.Nesâî, es-Sünenü’l-müctebâ, İstanbul, Çağrı Yayınları, t.y.Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref en-Nevevî, Şerhu’n-Nevevî alâ Sahîhi Müslim, Beyrut, Dâru ihyâi’t-türâ-

si’lArabî, 1392. Nirun Nihat, Sistematik Sosyoloji Yönünden Aile ve Kültür, Atatürk kültür merkezi yayını, Ankara, 1994.Nuriddin Ali b. Ahmed es-Semhûdî (ö.h.911), Vefâu’l-Vefâ, Thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, Darül

Kütübü’l İlmiyye, Beyrut, 4. Baskı, H.1404.Okiç, M.Tayyib, İslamiyet’te Kadın Öğretimi, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1978.Okuyan, Mehmet, “Kadına Karşı Şiddete Kur’an’ın Bakışı”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,

Sayı:23, Samsun, 2007.Ozankaya, Özer, Toplumbilim, Cem Yay. İstanbul, 1996.Öğüt, Salim, ”Nisâ Suresinin 34. Ayeti Bağlamında Aile Kurumunun İki Temeeli: İnfak ve İtaat”, İslâm Hukuku

Araştırmaları Dergisi, Sayı:11, yıl 2008.Önkal, Ahmet, Rasulullah’ın İslama Davet Metodu, İsra Yay., Yedinci Baskı, Konya, 1992.Özbek, Abdullah, “ Çalışan Kadın ve Aile”, Aile Sempozyumu, Medeniyet Vakfı, Tebliğler. Ankara, 2015, Sistem

Ofset.Özcan, A. Osman, “Din ve Ahlak Eğitiminde Ailenin Rolü”, Kubbealtı Akademi Mecmuası, 14/4.Öztürk, Hüseyin, “Türklerde Aile ve Ahlak Telakkileri”, Türk Aile Ansiklopedisi-1, Ankara 1991.Öztürk, Hüseyin, Kınalızâde Ali Çelebi’de Aile Ahlâkı, Ankara, Tcbaak, 1990.Parladır, Selahaddin “Asr-ı Saâdet’te Eğitim”, Beyan Yayınları, Vecdi Akyüz, c.4, s. 440-443.Râgıb el-İsfehânî, Ebi’l Kâsım el-Hüseyn b. Muhammed el-Maruf bi’r-Râgıb el-İsfehânî (Ö.H. 502), el-Müfredât

fi Garibi’l Kurân, Thk. Safvan Adnan ed-Davudî, Darü’l Kalem, Dimeşk-Beyrut, H.1412.

119


Rousseau, Jean-Jacques, Emil Yahut Terbiyeye Dair, Çev. Hilmi Ziya Ülken, Salahattin Güzey, Ali Rıza Ülgener, İstanbul, Türkiye Yayınevi, 1943.

Russell, Bertrand, Eğitim Üzerine, çev. Nail Bezel, İstanbul, 1993.Salzmann, Christian Gotthif, Yengeç Kitabı, Çocuğunuzu Fena Terbiye Edi yorsunuz, Çev, M. Cahit Gündoğdu, 4.

Baskı, İstanbul: Türkiye Basımevi, 1959.Sarıçam, İbrahim, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, Ankara, 2004.Savaş, Rıza, “Asr-ı Saâdet’te Kadın ve Aile Hayatı”, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saâdet’te İslâm, Ensar Neşriyat, İkinci

Basım, İstanbul, 2007.Savaş, Rıza, Hz. Peygamber Döneminde Kadın, Doktora Tezi, Deüsbe (Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler

Enstitüsü), İzmir, 1991.Savaş, Rıza, Raşit Halifeler Döneminde Kadın, Ravza Yayınları, İstanbul, 1996.Savaş, Rıza,“Asr-ı Saâdet’te Kadın ve Aile Hayatı”, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saâdet’te İslâm, III, Sayfa 89, Ensar Neş-

riyat, İkinci Basım, İstanbul, 2007.Saygılı, Sefa, “Anne Babanın Kişilik Gelişimindeki Rolü”, Aile Sempozyumu, Medeniyet Vakfı, Sistem Ofset.

2015.Söylemez, M. Mahfuz, “Asr-ı Saâdet’ten Günümüze Aile”, Aile Sempozyumu, Medeniyet Vakfı, Tebliğler. Ankara,

2015, Sistem Ofset.Süleyman b. Ahmed b. Eyyub b. Matir el-Lahmî Ebü’l Kâsım et-Taberânî (Ö.H. 360), el-Mu ‘cemu ‘l-Evsat, Tarık

b. Avzullah b. Muhammed, Darü’l Haremeyn, Kahire, t.y.Süleyman b. Ahmed b. Eyyüb Matir el Lahmi eş-Şâmî Ebu’l Kasım et Taberânî (ö.h.360), el Mu’cemü’l Kebir, Thk.

Hamdi b. Abdülmecid es-Selefî, Mektebetü İbn Teymiyye, Kahire, İkinci Baskı, t.y.Süleyman b. Ahmed b. Eyyüb Matir el Lahmi eş-Şâmî Ebu’l Kasım et Taberânî (ö.h.360), el Mu’cemü’s Sağir

(er-Ravdu’d Dânî), Thk. Muhammed Şekur Mahmud, Darü Ammar, Beyrut, 1985. Şensoy, Naci, Çocuk Suçluluğu-Küçüklük-Çocuk Mahkemeleri ve İn faz Müesseseleri, İstanbul, 1949.Şihabu’d-Din Ahmed b. Abdulvehhab Nüveyrî (Ö. H. 733), Nihâyetü’l ‘Ereb, thk, Dr. Müfid Kumeyha, Dr. Hasan

Nuruddin, Darul Kütübü’l İlmiyye, Beyrut, 2004.Tekin, Mustafa, Kutsal Sekülerizm, Açılım Kitap, İstanbul, 2011.Temel, Nihat, Kur’an-ı Kerîm’de Sosyal Güvenlik Kurumu Olarak İnfak, İfav, İstanbul, 2001.Tezcan, Demet, “ Toplumun İslamlaşmasında Kadının Rolü”, Aile Sempozyumu, Medeniyet Vakfı, Tebliğler. An-

kara, 2015.Türkçe Sözlük, Heyet, Tdk, Ankara, 2011.Uğur, Mücteba, “Asr-ı Saâdet’te Sosyal Hayat”, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saâdette İslâm, Ensar Yayınları, Editör: Prof.

Dr. Vecdi Akyüz, c. 1, İstanbul, 2007.Uğur, Mücteba, Hicri Birinci Asırda İslâm Toplumu, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1980.Ülgener, Sabri F., İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası, İstanbul: Der Yayınları, 1981.Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer b. Vakıd el-Eslemi Vakidi (ö.h. 207/823), el-Meğazi, thk Marsden

Jones, Darü’l Kütüb, 3. Baskı, y.y., 1984.Wensinck, A, J, “Hitân”, İA, V, 543-547.William James, Terbiye Müsâhabeleri, Mustafa Şekip (Ter.), İstanbul: 1342.Yeniçeri, Celal, “Asr-ı Saâdet’te Hz. Peygamber’in ve Ailesinin Geçimi”, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saâdet’te İslâm,

Ensar Yayınları, I-II, Baskı, Ensar Yayınları, 2007.Yörükoğlu, Atalay, Çocuk Ruh Sağlığı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1976, Birinci Baskı.Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig, trc. R. Rahmeti Arat, Ankara, Ttk, 1974Zebîdî, Muhibuddîn, Ebü’l-Feyz Seyyid Muhammed Murtazâ el-Hüseynî ez-Zebîdî, Tâcü’l-arûs min Cevâhi-

ri’l-Kâmûs, y.y., t.y.Zeynüddin Ahmed b. el-Med’uv bi Abdurra’uf b. Tâc el-Ârifîn b. Ali b. Zeyd el-Âbidin el-Münâvî (ö.h.1031),

Feyzü’l Kadîr Şerhü’l Kadîr, Mektebetü’t Ticâriyye, Mısır, H.1356, t.y.

120


Mustafa Ağırman


Eser AdıHz. Peygamber’in (sas) Amcası

Hz. Abbas (ra)

YazarProf. Dr. Mustafa Ağırman







ISBN: 978-625-7274-22-7



HZ. PEYGAMBER’İN (SAS) AMCASI HZ. ABBAS

121


KAYNAKLAR

Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San’ânî (211/827), el-Musannef (thk. Habîburrahmân el-A’zamî), I-XI, Beyrut 1972.

Ağırman, Mustafa, “Tarihi Bir Yanlışın Düzeltilmesi”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Degisi, Sayı: XXVII, s. 233-244, Erzurum 2007.

Ağırman, Mustafa, “Ümmü’l-Fadl’ın Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’e Süt Anneliği Yapması Konusundaki Rivâyetle-rin Tarih Açısından Tenkidli bir Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniveresitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı XVI, s. 107-122, Erzurum 2001.

Ahmed b. Hanbel (241/855), Müsned, I-VI, İstanbul 1982.Ahmed b. Hanbel, Kitâbu fedâili’s-sahâbe (thk. Vasiyyullâh b. Muhammed Abbas), I-II, Cidde 1983.Ahmed Naim-Kâmil Miras, Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, I-XII, Ankara 1980.Algül, Hüseyin, “Hamza”, DİA, XV, 500-502, İstanbul 1997.Algül, Hüseyin, İslâm Târihî, I-IV, İstanbul 1986-1987.Âlûsî, Mahmûd b. Abdullah (1270/1854), Rûhu’l-meânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-azîm ve’s-seb’i’l-mesânî, Beyrut 1985.Âlûsî, Mahmûd Şükrî (1342/1924), Bülûğu’l-ereb fî ma’rifeti ahvâli’l-‘Arab (thk. Muhammed Behcet el-Eserî),

I-III, Beyrut trz.Âmilî, Ca’fer Murtezâ, es-Sahîh min Sîreti’n-nebiyyi’l-a’zam, I-VI, Kum 1982.Apak, Âdem, İslâm Siyaset Geleneğinde Amr b. el-Âs, Ankara 2001.Âsimî, Abdülmelik b. Hüseyn (1111/1699), Semtu’n-nücûmu’l-‘avâlî fi enbâ’i’l-evâ’il ve t-tevâli (thk. Âdil Ahmed

Abdulmevcûd-Ali Muhammed Mu’avviz), I-IV, Beyrut 1998.Bakiy b. Mahled (276/889), el-Müsned (Mukaddime, ayrı basım, thk. Ekrem Ziyâ el-Umerî), Beyrut 1984.Başmîl, Muhammed Ahmed, Mevsû’atu’l-ğazavâti-l-kübrâ, I-X, Kahire 1988.Behbehânî, Muhammed Bâkır b. Abdilkerîm (1285/1868), ed-Deme’atu’s-sâkibe fî ahvâli’n-nebiyyi ve’l-‘itreti’t-tâ-

hire (thk. Hüseyn el- A’lemî), I-VIII, Beyrut 1988.Bekrî, Abdullah b. Abdilazîz (487/1094), Mu’cemu mesta’cem (thk. Mustafa es-Sekkâ), I-II Beyrut 1983.Belâzürî Ahmed b. Yahyâ b. Câbir (279/892), Ensâbü’l-eşrâf (thk. Süheyl Zekkâr-Riyâd Ziriklî), I-XIII, Beyrut

1996.Belâzürî, Fütûhü’l-büldân (ter: Mustafa Fayda), Ankara 1987.Berki, Ali Himmet-Keskioğlu, Osman, Hâtemü’l-enbiyâ Hz. Muhammed, Ankara 1981.Beyhakî, Ebu Bekr Ahmed b. Huseyn (458/1065), Delâ’ilü’n-nübüvve ve ma’rifetu ahvâli sâhibi’ş-şerî’a (tah. Ab-

dulmu’tî Kal’acî), I-VII, Kahire 1988.Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil (256/870), el-Edebü’l-müfred, Beyrut 1984.Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil (256/870), Sâhihü’l-Buhârî, I-VIII, İstanbul 1981.Buhl, Fr., “al-Abbas b. Abd al-Muttalib”, İA, I-XII, İstanbul 1993.Bulaç, Ali, “İlk Ev ve İlk Şehir”, İslâm Geleneğinden Günümüze Şehir ve Yerel Yönetimler, İstanbul 1996, s.15-44.Burrî, Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdullah b. Mûsâ (680/1281), el-Cevhere fi nesebi’n-nebiyyi ve ashâbihi’l-’aşere

(thk. Muhammed Altuncî), I-II, Riyâd 1983.Caetani, Leoni, İslâm Târihî (ter: Hüseyin Cahid), I-X, İstanbul 1924-1927.Cevâd Ali, el-Mufassal fî târîhi’l-‘Arab kable’l-İslâm, I-VIII, Beyrut 1980.Cülyân, Atâullah, Müctema’u Kureyş es-siyâsi ed-dînî fî ‘âmi’l-fil, Beyrut 1987.Çağatay, Neşet, İslâm Öncesi Arap Târihî ve Câhiliye Çağı, Ankara 1982.Çakan, İsmail Lütfi-Eroğlu, Muhammed, “Abdullah b. Abbas”, DİA, I, 76-79, İstanbul 1988.Çetin, Nihad M. “Arap” (yazı), DİA, III, 276, İstanbul 1991.Dahlân, Ahmed Zeynî (1886), es-Sîretü’n-nebeviyye ve’l-âsâri’l-Muhammediye, I-II, Mısır 1306.

122


Dârimî, Ebû Abdillah b. Abdirrrahmân (255/869), Sünen, İstanbul 1981.Dimyâtî, Şerefüddîn Abdülmü’min b. Halef (705/1306), es-Sîretü’n-nebeviyye (thk. Es’ad Muhammed et-Tay-

yib), Halep l996.Diyarbekrî, Hüseyn b. Muhammed b. Hasen (990/1582), Târihü’l-hamîs fî ahvâli enfesi nefis, I-II, Kahire 1302.Duman, Muhammet Fatih, Kureyş Kabilesi, Mardin 2017.Dûrî, Abdülazîz, “Divan”, DİA, IX, 377-381, İstanbul 1994.Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş’as es-Sicistânî (275/888), Sünen (thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd), I-V,

Mısır 1950.Ebû Nu’aym, Ahmed b. Abdullah el-İsbahânî (430/1038), Delâ’ilü’n-nübüvve (thk. Muhammed Ravvâs Kal’a-

cî-Abdulberr Abbas), I-II, Beyrut 1991.Ebû Nu’aym, Ahmed b. Abdullah el-İsbahânî (430/1038), Hilyetü’l-evliyâ’ ve tabakâtü’l-asfiyâ, I-X, Kahire 1987.Ebû Ubeyd, Kâsım b. Sellâm (224/839), Kitâbü’n-neseb (thk. Meryem Muhammed), Beyrut 1989.Ebû Ya’lâ, Ahmed b. Alî b. el-Musennâ et-Temîmî el Mevsılî (307/919), Müsnedü Ebû Ya’lâ el-Mevsılî (thk. Hü-

seyn Selîm Esed), I-XIII, Dımeşk 1984-1988.Ebû Zur’a, Abdurrahman b. Amr ed-Dımeşkî (281/894) Târîhu Ebî Zur’a ed- Dımeşkî (tah. Şükrüllâh b. Nime-

tullâh el-Kucânî), I-II, Dımeşk 1980.Erul, Bünyamin, “Vedâ Haccı”, DİA, XLII, 590-591, İstanbul 2012.Ezrakî, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Abdullah b. Muhammed b. Ahmed (250/864), Ahbâru Mekke (thk. Rüşdî

Sâlih Melhâs), I-II, Beyrut 1969.Fâkihî, Ebû Abdillah Muhammed b. İshâk (272-279?/885-892?), Ahbâru Mekke fî kadîmi’d-dehri ve hadîsihi (tah.

Abdülmelik b. Abdullah b. Duheyş), I-VI, Mekke 1986.Fâsî Takiyyüddîn Muhammed b. Ahmed (832/1429), el-İkdu’s-semin fî târihi’l-beledi’l-emîn (thk. Fuâd Seyyid ve

Arkadaşları), I-Vlll, Beyrut, 1986.Fayda, Mustafa, “Abdümenâf b. Kusay”, DİA, I, 287, İstanbul 1988.Fayda, Mustafa, “Âtike bint Abdülmuttalib”, DİA, IV, 73, İstanbul 1991.Fayda, Mustafa, “Fil Vak’ası”, DİA, XIII, 70-71, İstanbul 1996.Fayda, Mustafa, “Hz. Ömer’in Divan Teşkilatı”, Doğuştan Günümüze İslâm Târihî, II, 107-176, İstanbul 1986.Fayda, Mustafa, Allah’ın Kılıcı Hâlid b.Velîd, İstanbul 1992.Fayda, Mustafa, “Câbiye”, DİA, VI, 538, İstanbul, 1992.Fayda, Mustafa, “İbn Sa’d”, DİA, XX, 294-297, İstanbul 1999.Fesevî, Ebû Yûsuf b. Süfyân (277/890), Kitâbü’l-ma’rifeti ve’t-târih (thk. Ekrem Ziyâ el-Umerî), I-IV, Medine

1990.Fığlalı, Ethem Ruhi, “Ali b. Ebû Tâlib”, DİA, II, 371-378, İstanbul 1989.Fığlalı, Ethem Ruhi, “Ebû Tâlib”, DİA, X, 237-238, İstanbul 1994.Fığlalı, Ethem Ruhi, İmamiye Şiası, İstanbul 1984.Günel, Fuat, “Hicr”, DİA, XVII, 455, İstanbul 1998.Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdullah (405/1014), el-Müstedrek’ ale’s-sahîhayn, I-IV, Beyrut trz.Halebî, Nureddîn Ebü’l Ferec Ali b. Burhâneddîn (1044/1635), İnsânü’l-‘uyûn, I-III, Mısır 1308.Halife b. Hayyât (240/854), et-Târih (thk. Ekrem Ziyâ el-Umerî), Riyad 1982.Halife b. Hayyât (240/854), Kitâbu t-tabakât (tah. Ekrem Ziyâ el-Umerî), Riyad 1982.Halife b. Hayyât (240/854), Kitâbu’t-tabakât, (tah. Süheyl Zekkâr), I-II, Dımeşk 1966-1967.Hamîdullah, Muhammed, “el-Îlâf veya İslâm’dan Önce Mekke’nin İktisadî Diplomatik Münasebetleri” (ter: İs-

mail Cerrahoğlu), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, IX, 213-222, Ankara 1961.Hamîdullah, Muhammed, Hz. Peygamberin Savaşları (ter: Salih Tuğ), İstanbul 1972.Hamîdullah, Muhammed, İslâm Peygamberi (ter: Salih Tuğ), I-II, İstanbul 1980.Hamîdullah, Muhammed, el-Vesâ’iku’s-siyâsiyye, Beyrut 1983.

123


Hanefî, Abdullah b. Muhammed, İfâdetü’l-en’âm bi zikri ahbâri beledillahi’l-haram, Mekke 2009.Heykel, Muhammed Hüseyin, Hz. Muhammed’in Hayatı (ter: Vahdettin İnce), I-II, İstanbul 2000.Heysemî, Nureddîn Ali b. Ebî Bekr (807/1404), Mecma’u’z-zevâ’id ve menba’u’l-fevâ’id, I-X, Beyrut 1982.Hizmetli, Sabri, İslâm Târihî, Ankara 1999.Hughes, T. P., Dictionary of Islam, Lahore 1885.Huzâî, Alî b. Muhammed (789/1387), Tâhricu’d-delâleti’s-sem’iyye (tah. Muhammed Ebû Sellâm), Kahire 1980.İbn Abdilber, Ebû Umer Yûsuf b. Abdullah (463/1071), el-İsti’âb fî ma’rife-ti’l-ashâb (el-İsâbe kenarında), I-IV,

Beyrut 1328.İbn Abdirabbih, Ahmed b. Muhammed el-Endelüsî (327/939), el-İkdu’l-ferîd (thk. Abdulmecîd et-Terhînî),

I-IX, Beyrut 1987.İbn Asâkir, Ebû’l- Kâsım Alî b. el-Hasen (571/1176), Târihu medîneti Dımeşk, (thk. Ömer b. Ğarâme), I-LXX

(XXVI, 273-380), Beyrut 1995.İbn Devâdarî, Ebû Bekr Abdullah b. Aybek (736/1336), Kenzu’d-durer ve câmiu’l-ğurer (thk. Muhammed es-

Sa’îd Cemâleddîn), I-IX (III, 133-139), Kahire 1981.İbn Düreyd, Ebû Bekr Muhammed b. Hasen (321/933), el-İştikâk (thk. Abdusselâm Muhammed Hârûn), Ka-

hire 1958.İbn Fehd, Necmeddîn Umer (885/1480), İthâfü’l-verâ bi ahbâri ümmi’l-kurâ (thk. Fehîm Muhammed Şeltût),

I-IV, Kahire 1983.İbn Habîb, Muhammed b. Habîb el-Bağdâdî (245/859), Kitâbu’l-muhabber (thk. Eliza Lichten Stadter), I, Bey-

rut trz.İbn Habîb, Muhammed b. Habîb el-Bağdâdî (245/859), Kitâbü’l-munammak fî ahbâri Kureyş (thk. Hurşîd Ah-

med Fârûk), I, Beyrut 1985.İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Alî (852/1448), el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe, I-IV, Beyrut 1910.İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Alî (852/1448), Fethu’l-bârî bi şerh-i Sahîhi’l-Buhârî, I-XIII Beyrut 1981.İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Alî (852/1448), Tehzîbu’t-tehzîb, I-XII, Haydarâbâd 1325-1327/1907-1909.İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî (456/1064), Cemheretü ensâbi’l-Arab (thk. Abdus-

selâm Muhammed Hârûn), Kahire 1962.İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî (456/1064), Haccetu’l-vedâ (thk. Ebû Suheyb

el-Keremî), Riyad 1988.İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân (354/965), es-Sîretu’n-nebeviyye ve ahbâru’l-hulefâ, (thk. el-Hâfız es-Seyyid

Aziz Beg ve Arkadaşları), I-II, Beyrut 1998.İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân (354/965), Kitâbu’s-sikât, I-X, Haydarâbâd 1973.İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik (218/833), es-Sîretü’n-nebeviyye (thk. Mustafa es-Sekkâ ve Arkadaşla-

rı), I-IV, Beyrut 1971.İbn Kayyim, Şemsüddîn Ebî Abdillah Muhammed b. Ebî Bekr el-Cevziyye (751/1350), Zâdü’l-me’âd fî hedyi

hayri’l-‘ibâd, I-IV, Kahire 1970.İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâil (774/1373), el-Bidâye ve’n-nihâye, I-XIV, Beyrut 1966. İbn Kudâme, Muvaffikuddîn el-Makdisî (620/1223), et-Tebyîn fî ensâbi’l Kureşiyyîn (thk. Muhammed Nâyif

ed-Düleymî), Beyrut 1988.İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim (276/889), el-Ma’ârif (thk. Muhammed İsmaîl Abdullah

es-Sâvî), Beyrut 1970.İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim (276/889), ‘Uyûnu’l-ahbâr (thk. Yûsuf Alî Tavîl), I-IV, Bey-

rut 1986.İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim (276/889), el-İmâme ve’s-siyâse (thk. Tâhâ Muhammed

ez-Zeynî), I-II, Kahire 1967.İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâleddîn Muhammed (771/1369), Lisânü’l-’Arab, I-XV, Beyrut trz.İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed (230/844), et-Tabakâtü’l-kübrâ, I-VIII, Beyrut 1985.

124


İbn Seyyidinnâs (734/1334), ‘Uyûnu’l-eser fî-fünûni’l-meğâzî ve’ş-şemâ’il ve’s-siyer, I-II, Beyrut 1974.İbn Şebbe, Ebû Zeyd Umer (262/876), Târihu’l-Medîneti’l-münevvere (thk. Muhammed Fehim Şeltût), I-IV,

Cidde 1979.İbnü’d-Deybâ, Vecîhüddîn Abdurrahman (944/1537), Hadâ’iku’l-envâr ve metâli’u’l-esrâr fî sîreti’n-nebiyyi’l-muh-

târ (thk. Abdullah İbrahîm el-Ensârî), I-III, Mekke 1993.İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâleddîn Abdurrahman b. Alî (597/1200), Zâdü’l-mesîr fî’ ilmi’t-tefsîr, I-IX, Dımeşk

1964-1968.İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahman b. Alî (597/1200), el-Muntazam fî târihi’l-umem ve’l-mülûk

(thk. Muhammed Abdulkadir Atâ-Mustafa Abdulkadir Atâ), I-XVIII, Beyrut 1992.İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddin Abdurrahman b. Alî (597/1200), el-Vefâ bi ahvâli’l-Mustafâ (thk. Mustafâ

Abdulvahîd), Kahire 1966.İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahman b. Alî (597/1200), Sıfatu’s-safve (tah. Mahmûd Fâhûrî-Mu-

hammed Ravvâs Kal’acî), I-IV, Beyrut 1979.İbnü’1-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahman b. Alî (597/1200), Telkîhu fuhûmi ehli’l-eser fî’ uyûni’t-ıâ-

rihi ve’s-siyer, Kahire trz.İbnü’l-Esîr, İzzüddîn Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed (630/1232), el-Kâmil fî’t-târih, I-XII, Beyrut 1965.İbnü’l-Esîr, İzzüddîn Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed (630/1232), Üsdü’l-ğabe fî ma’rifeti’s-sahâbe, I-VII, Tahran

trz.İbnü’l-Kelbî, Hişâm b. Muhammed (204/820), Cemheretü’n-neseb (thk. Nâcî Hasen), I, Beyrut 1986.İbnü’l-Kelbî, Hişâm b. Muhammed (204/820) Kitâbu’l-asnâm (Putlar Kitabı, ter: Beyza Düşüngen), Ankara

1969.İbrâhim Mustafâ ve Arkadaşları, el-Mu’cemü’l-vasît, I-II, Kahire 1980.Kalkaşandî, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Alî (821/1418), Nihâyetü’l-ereb fî ma’rifeti ensâbi’l-’Arab, Beyrut 1948.Kallek, Cengiz, “Pazar”, DİA, XXXIV, 195, İstanbul 2007.Kandemir, Yaşar, “Câbir b. Abdullah”, DİA, VI, 530-532, İstanbul 1992.Karahan, Abdullah, “Ubeydullah b. Abbas”, DİA, XLII, 18, İstanbul 2012.Kastalânî, Ahmed b. Muhammed (923/l517), el-Mevâhibu’l-leduniyye bi’l-minahi’l-Muhammediyye (tah. Sâlih

Ahmed eş-Şamî), I-IV, Beyrut 1991.Kazıcı, Ziya, Hz. Muhammed’in (sas) Eşleri ve Aile Hayatı, İstanbul 1993.Kehhâle, Ömer Rızâ, A’lâmü’n-nisâ, I-V, Beyrut 1977. Kehhâle, Ömer Rızâ, Mu’cemu kabâ’ili’l-‘Arab, I-IV, Beyrut 1982.Kilâî, Süleymân b. Mûsâ el-Endelüsî (634/1237), el-İktifâ fî meğâzi Rasûlillâh ve’s-selâseti’l-hulefâ (thk. Muham-

med Kemâleddîn İzzeddîn Alî), I-lV, Beyrut 1997.Köknel, Özcan, Kaygıdan Mutluluğa Kişilik, İstanbul trz. (Altın Kitaplar Yayınevi, XI. Baskı).Köksal, Asım, İslâm Târihî, I-XVIII, İstanbul 1987.Kummî, Abbas, Münteha’l-emâl fî tevârihi’n-nebiyyi ve’1-âl (thk. Nadir et-Takiy), I-II, Beyrut 1994.Kütükoğlu, Mübahat, Tarih Araştırmalarında Usul, İstanbul 1990.Lammens, H., “Mekke”, İA, Vll, 630, İstanbul l986.Mahmûd Es’ad, Târih-i Dîn-i İslâm (İslâm Târihî, sad: Kazancı, Ahmet Lütfi-Kazancı, Osman), İstanbul 1983.Makrîzî, Takiyyuddîn Ahmed b. Alî (845/1442), en Nizâ’ ve’t-tehâsum fî mâ beyne Benî Ümeyye ve Benî Hâşim

(Resâ’ilu’l-Makrîzî içinde) (thk. Ramazân el-Bedrî-Ahmed Mustafâ Kâsım), Kahire 1998.Makrîzî, Takiyyuddîn Ahmed b. Alî (845/1442), İmtâ’u’l-esmâ’ (thk. Mahmûd Muhammed Şâkir), Katar trz.Mes’ûdî, Ebü’l-Hasen Ali b. el-Hüseyn (346/957), Mürûcü’z-zeheb ve me’âdinü’l-cevher (thk. Muhammed Muh-

yiddîn Abdulhamîd), I-IV, Kahire 1964.Mevsılî, Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd (683/1284), el-İhtiyâr li ta’lîli’l-muhtâr, I-V, Beyrut 1975.Muhibbuttaberî, Muhibbuddîn Ebû Ca’fer (694/1294), er-Riyâdu’n-nâdire fî menâkıbi’l-’aşere (thk. İsâ b. Abdil-

llâh), I-II, Beyrut 1996.

125


Muttakî el-Hindî, Alâuddîn Alî el-Muttakî el-Hindî (975/1567), Kenzü’1-‘ummâl fî-süneni’l-akvâl ve ‘l-ef ’âl, (nşr: Bekrî Hayyânî-Safvetü’s-Sekâ), I-XVI, Beyrut l979-1985.

Müberred, Ebü’l-Abbas Muhammed b. Yezîd (285/898), el-Kâmil fî’l-lüğa ve’l-edeb (thk. Zekî Mübârek), I-III, Mısır 1936.

Mübeyyiz, Muhammed Sa’îd, Mevsû’atu hayâti’s-sahâbiyyât, Katar 1990.Müslim, Ebû’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc (261/875) el-Câmi’ü’s-sahîh (thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî), I-V,

İstanbul 1981.Nevevî, Muhyiddîn Ebû Zekeriyyâ (676/1277), Tehzîbu’l-esmâ’ ve’l-lüğât, I-IV, Beyrut trz.Nüveyrî, Şihâbüddîn Ahmed b. Abdilvehhâb (732/1332), Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb, I-XVIII, Kahire 1923-

1955.Öcal, Mustafa, Din Eğitimi ve Öğretiminde Metodlar, Ankara 1991.Öğüt, Sâlim, “Ebtah” DİA, X, 82-83, İstanbul 1994.Önkal, Ahmet, “Akabe Bîatları”, DİA, II, 211, İstanbul 1989.Özaydın, Abdulkerim, “Zemzem”, İA, XIII, 519-520, İstanbul 1993.Sarıçam, İbrahim, “Hâris b. Abdülmuttalib”, DİA, XVI, 194, İstanbul l997.Sarıçam, İbrahim, “Hâşim b. Abdümenâf ”, DİA, XVI, 405, İstanbul 1997.Sarıçam, İbrahim, Emevî-Hâşimî İlişkileri, Ankara l997.Sedûsî, Mü’erric b. Amr (195/810), Kitâbü hazf min nesebi Kureyş (thk. Selâhaddîn el-Müneccid), Beyrut 1976.Semhûdî, Ali Nureddin b. Abdullah (911/1506), Vefâ’u’l-vefâ bi ahbâri dâri’l-Mustafâ’ (thk. Muhammed Muh-

yiddîn Abdulhamîd), I-IV, Beyrut l971.Seyyid Bekr Abdulmecid, Eşherü’l-mesâcid fî’l-İslâm, I-II, Cidde 1980.Sezikli, H. Ahmet. “Abdülmuttalib”, DİA, I, 272-273, İstanbul 1988.Sofuoğlu, Mehmed, Sahîhi Bııhâri ve Tercemesi, I-XVI, İstanbul 1987.Suheylî, Ebü’l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah (581/1885), er-Ravdu’l-ünüf (thk. Tâhâ Abdurraûf Sa’d), I-IV,

Kahire 1971.Süheyl Zekkâr, Kitâbu’t-târihi ’inde’l-‘Arab, Dımeşk 1974.Şâmî, Muhammed b. Yûsuf (942/1555), Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîreti hayri’l-‘ibad (thk. Mustafa Abdulvâcid),

I-XII, Kahire 1986.Şehristânî, Muhammed b. Abdilkerîm (548/1153), el-Milel ve’n-nihal (thk. Muhammed b. Fethullâh Bedrân),

I-II, Kahire 1951.Şeşen, Ramazan, “Vâkıdî”, İA, XIII, 152, İstanbul 1986.Şevkânî, Muhammed b. Alî (1250/1834), Derrü’s-sahâbe fî menâkıbi’l-karâbeti ve’s-sahâbe (thk. Hüseyn b. Abdul-

lah el-Umerî), Dimeşk 1984.Şiblî, Mevlânâ, Asr-ı Saadet (ter: Ömer Rıza Doğrul), I-V, İstanbul 1978.Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr (310/922), Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk (tah. Muhammed Ebü’l-Fazl

İbrâhîm), I-XI, Beyrut 1997.Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr (310/922), Câmiu’l-beyân ‘an te’vîli’l-Kur’ân, I-XXX, Kahire 1964.Tâhâ Hüseyn (1973), el-Fitnetü’l-kübrâ, I-II, Mısır 1951-1953.Termâninî, Abdusselâm, Ahdâsu’t-târîhi’l İslâmî bi-tertibi’s-sinîn, I-IV, Dımeşk 1988.Tezcan, Mahmut, Kültür ve Kişilik, Ankara 1987.Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ (279/892), es-Sünen, I-V, İstanbul 1981.Togan, A. Zeki Velidî, Tarihte Usul, İstanbul 1985.Uraler, Aynur, “Safiyye bint Abdülmuttalib”, DİA, XXXV, 475, İstanbul 2008.Urcûn, Sâdık İbrâhîm, Muhammed Rasûlullâh, I-IV, Dımeşk l985.Vâhidî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed (468/1075), Esbâbü’n-nüzûl, Beyrut 1978.Vâkıdî, Muhammed b. Umer (207/822), Kitâbü’l-meğâzî (thk. Marsden Jones), I-III, Beyrut l984.

126


Vekil, Muhammed es-Seyyid, el-Mescidü’n-Nebevî ‘abre’t-târih, Cidde 1988.Watt, W. Montgomery, “Abbas b. Abd al-Muttalib” The Encyclopaedia of Islam (New Edition), I, 8-9, Leiden 1986.Watt, W. Montgomery, “Abd al-Muttalıb b. Hâshım”, The Encyclopaedia of Islam (New Edition), I, 80, Leiden

1986.Watt, W. Montgomery, Muhammed Mekke’de (ter: R. Ayas - A. Yüksel), Ankara 1986.Wensinck, Aren Jean, Miftâhu künûzi’s-sünne (ter: Muhammed Fuâd Abdülbâki), Beyrut 1983.Ya’kûbî, Ahmed b. Ebî Ya’kûb b. Ca’fer (İbn Vâzıh) (294/897), Târîhu’l-Ya’kûbî, I-II, Beyrut trz.Yâkût el-Hamevî, Şihâbüddîn Ebû Abdillah b. Abdullah (626/1229), Mu’cemü’l-büldân, I-V, Beyrut 1979.Yazır, Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, I-IX, İstanbul trz.Yeniçeri, Celal, Hz. Muhammed ve Yaşadığı Hayat, İstanbul 2000.Yeniçeri, Celal, İslâm’da Devlet Bütçesi, İstanbul 1984. Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman (748/1374), Siyerü a’lâmi’n-nübelâ’ (thk. Şu’ayb el-Ar-

navûd), I-XXIII (II-78-103), Beyrut 1986.Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman (748/1374), Târihu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhiri ve’l-a’lâm

(thk. Ömer Abdusselâm Tedmürî), Beyrut 1987.Ziriklî, Hayreddîn, (1976) el-A’lâm (kâmûsü’t-terâcim), I-X, Beyrut 1969.Zübeyrî, Ebû Abdilâh el-Mus’ab b. Abdullah (236/850), Kitâbü nesebi Kureyş (thk. E. Levi Provençal), Kahire

1982.

127


Büşra Sıdıka KayaİSLÂM ÖNCESİ ARAP TOPLUMUNDA EMÂN


Siyer: 125

Eser Adı

İslâm Öncesi Arap Toplumunda Emân

Yazar

Büşra Sıdıka Kaya

Editör

Prof. Dr. Levent Öztürk

İç Tasarım

Mevlüt Sami Ertem

Kapak


Baskı

Gül Mat. Matbaacılık Yayıncılık San. Tic. A.Ş.



Sertifika No: 34712


ISBN: 978-625-7274-04-3

Bağlar Mah. 24. Sok. No: 10/A Güneşli Bağcılar/İstanbul

Tel & Fax: (0212) 544 76 96 – (0212) 544 58 46 • Gsm: (0554) 930 07 04

Sertifika No: 22574


128


KAYNAKLAR

AKTAN, Hamza, “Âkıle”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1989, II, 248-249.ALGÜL, Hüseyin, “Ficâr”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1996, XIII, 52.ALGÜL, Hüseyin, “Haram Aylar”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1997, XVI, 105-106.ÂLÛSÎ, Ebü’l-Meâli Cemâleddin Mahmûd Şükrî, Bülûgu’l-Ereb fî Ma‘rifeti Ahvâli’l-Arab (nşr. Muhammed Behce

Eserî), I-III, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut ts.APAK, Adem, Asabiyet ve Erken Dönem İslâm Siyasî Tarihindeki İzleri, Düşünce Kitabevi, İstanbul 2004.ATEŞ, Ali Osman, İslâma Göre Câhiliye ve Ehli Kitap Örf ve Adetleri, İstanbul 1996.ATEŞ, Ali Osman, “Kusay b. Kilâb”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2002, XXVI, 460-461.AVCI, Casim, “Kinâne”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2002, XXVI, 31-32.AVCI, Casim, “Kureyş”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2002, XXVI, 442-444.AVCI, Casim, İslâm-Devleti İlişkileri, Klasik, İstanbul 2003.AYNÎ, Ebû Muhammed Bedreddin Mahmûd b. Ahmed b. Mûsa el-Hanefî, Ikdü’l-Cümân fî Târîhi Ehli’z-Zaman,

I-IV, ez-Zehra li’l-İ’lami’l-Arabi, Kahire 1989.AYDIN, M. Akif, “Aile”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1989, II, 196-200.BAĞDÂDÎ, Ebü’l-Fevz Muhammed Emîn, Sebâikü’z-Zeheb fî Ma‘rifeti Kabâili’l-Arab, Bağdat 1863.BEKRÎ, Ebû Ubeyd Abdullah b. Abdulazîz el-Endelüsî, Mu‘cem Mesta‘cem Min Esmâi’l-Bilâdi ve’l-Mevâdı‘ (nşr.

Mustafa Sakkâ), I-II, Alemü’l-Kütüb, Beyrut ts.BELÂZÜRÎ, Ensâbü’l-Eşrâf (nşr. Muhammed Hamidullah), I, Dârü’l-Marife, Kahire 1959.BELÂZÜRÎ, Ensâbü’l-Eşrâf (nşr. Riyad Zirikli, Süheyl Zekkâr), I-XIII, Dârü’l-Fikr, Beyrut 1996.BELÂZÜRÎ, Fütûhu’l-Büldân (trc. Mustafa Fayda), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1987.BEYHAKÎ, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin b. Ali, Lübâbü’l-Ensâb ve’l-Elkâb ve’l-A‘kâb (nşr. Seyyid Mehdî Recâî),

I-II, Ayetullahü’l-Uzma el-Maraşî Yayınevi, Kum 1990.BEYZÛN, İbrahîm, el-Hicâz ve Devletü’l-İslâmiyye, Müessesetü’l-Câmiiyye, Beyrut 1983.BEYZÛN, İbrahîm, el-Ensâr ve’r-Rasûl, Beyrut 1989.BİCÂVÎ, Ali Muhammed - Ebü’l-Fazl İbrahîm, Muhammed, Eyyâmü’l-Arab fi’l-Câhiliyye, Dâru İhyai’l-Kütü-

bi’l-Arabiyye, Kahire ts.BOSTANCI, Ahmed, Kamû Hukuku Açısından Hz. Peygamberin Gayr-i Müslimlerle İlişkileri, Rağbet Yayınları,

İstanbul 2001.BOZKURT, Nebi, “Emân”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1995, XI, 75-77.BOZKURT, Nebi, “Himaye”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1998, XVIII, 56.BOZKURT, Nebi, “Mücâvir”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2006, XXXI, 445-446.BROCKELMANN, Carl, İslâm Milletleri Ve Devletleri Tarihi (trc. Neşet Çağatay), 2.bs., Ankara Üniversitesi İla-

hiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1964.BROCKELMANN, Carl, Târîhu’ş-Şuûbi’l-İslâmiyye (nşr. Nebih Emin Faris, Münir Ba‘lebekî), Dârü’l-İlm li’l-Me-

layin, Beyrut 1988.BULLİET, Richard W., The Camel And The Wheel, Colombia Univ. Press, New York 1990.CADELMEVLÂ, Muhammed Ahmed- Bicavî, Ali Muhammed - Ebü’l-Fazl İbrahîm, Muhammed, Eyyâmü’l-A-

rab fi’l-Câhiliyye, Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, Kahire t.s.CEVÂD ALİ, el-Mufassal fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm , I-X, 2.bs., Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, Beyrut 1973.CRONE, Patricia, Meccan Trade And The Rise Of Islam, Princeton 1987.ÇAĞATAY, Neşet, İslâm Öncesi Arap Tarihi ve Câhiliye Çağı, I, 4.bs., Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayın-

ları, Ankara 1971.ÇELİKOL, Yaşar, İslâm Öncesi Mekke, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2003.DÂNİŞMEND, İsmaîl Hakkı, İzahlı İslâm Tarihi Kronolojisi, Babıali Yayınevi, İstanbul 1960.DEMİRAYAK, Kenan - Savran, Ahmet, Arap Edebiyatı Tarihi: Câhiliye Dönemi, Erzurum 1993.DEMİRCAN, Adnân, İslâm Tarihinin İlk Döneminde Arap-Mevâli İlişkisi, Beyan Yayınları, İstanbul 1996.

129


DİYÂRBEKRÎ, Hüseyin b. Muhammed b. Hasan, Târîhu’l-Hamîs fî Ahvâli Enfesi Nefîs, I-II, Müessesetü Şaban, Beyrut ts.

DÎNEVERÎ, Ebû Hanîfe Ahmed b. Davûd, Ahbârü’t-Tivâl (nşr. Abdülmünim Âmir), Mektebetü’l-Müsenna, Bağdat ts.

DONNER, Fred McGraw, “The Bakr B. Wa’il Tribes And Politics In Northeastern Arabia On The Eve Of Islam”, Stvdia Islamica, LI, 9-10, Brill, London 1980.

EBÜ’L-FİDÂ, İmâdüddin el-Melîkü’l-Müeyyed İsmâil b. Ali, el-Muhtasar fî Ahbâri’l-Beşer: Târîhu Ebi’l-Fidâ, Dâ-rü’l-Kitâbi’l-Lübnani, Beyrut 1956.

EBÛ ZEHRE, Muhammed b. Ahmed b. Mustafa b. Muhammed, Hâtemü’n-Nebiyyîn, Dârü’l-Fikri’l-Arabi, Kahire 1979.

EFGÂNÎ, Saîd, Esvâku’l-Arab fi’l-Câhiliyye ve’l-İslâm, 2.bs., Dârü’l-Fikr, Dımaşk 1960.EMÎN, Ahmed, Fecrü’l-İslâm, Mektebetü’n-Nahdati’l-Mısriyye, Mısır 1996.ES‘AD, Mahmûd Seydişehrî, İslâm Tarihi Giriş Kısmı ve Mekke Devri (haz. Önder Avcı), Marifet Yayınları, İstan-

bul 1983.ESMAÎ, Ebû Saîd Abdülmelik b. Kureyb b. Ali, Târîhu’l-Arab Kable’l-İslâm (nşr. Muhammed Hasan Ali Yasin),

Menşûrâtü’l-Mektebeti’l-İlmiyye, Bağdat 1959.EZHERÎ, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed b. Ezher el-Herevî, Tehzîbü’l-Lüga (nşr. Abdüsselam Muhammed

Harun), I-XV, Dârü’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Terceme, Kahire ts.EZRAKÎ, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Abdullah b. Ahmed el-Ezrakî, Kitâbü Ahbâru Mekke (nşr. Ferdinand Wüs-

tenfeld), Medresetü’l-Mahruse, Göttingen 1958.EZRAKÎ, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Abdullah b. Ahmed el-Ezrakî, Kâbe ve Mekke Tarihi (trc. Y. Vehbi Yavûz),

I-IV, Feyiz Yayınları, İstanbul 1974.FAKÎHÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. İshâk b. Abbâs, Ahbâru Mekke fî Kadîmi’d-Dehr ve Hadîsihi, (nşr. Abdül-

melik Abdullah), Matbaatü’n-Nahdati’l-Hadîse, Beyrut 1986.FÂSÎ, Ebü’t-Tayyib Takiyyuddin Muhammed b. Ahmed b. Ali el-Fâsî, Şifâu’l-Garâm (nşr. Dr. Ömer Abdüsselam

Tedmürî), I-II, Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 1985.FAYDA, Mustafa, “Abdullah b. Cüd‘ân”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1989, I, 93-94.FAYDA, Mustafa, “Bedevî”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1992, V, 311-317.FAYDA, Mustafa, “Ensâb”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1995, XI, 244-249.FERRUH, Ömer, Târîhu’l-Câhiliyye, Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, Beyrut 1984.GÜNALTAY, M. Şemseddin, İslâm Öncesi Araplar ve Dinleri (nşr. M. Mahfuz Söylemez), Ankara Okulu, Ankara

1997.GÜNER, Ahmet, “Dûmetülcendel”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1994, X, 1-2.HAJI, Hasan A., “The Arabian Commercial Background In Pre-Islamic Times”, Islamic Culture, LXI/2, 70-83,

Haydarabad 1987.HAKKI İsmâil İbrâhim, Evsâkü’l-Arabi’t-Ticâriyye fî Şibhi’l-Cezîreti’l-Arabiyye, Amman 2002.HALÎFE B. HAYYÂT, Ebû Amr eş-Şeybânî, et-Tabakât (nşr. Süheyl Zekkâr), Vezaretü’s-Sekâfe ve’s-Seyaha

ve’l-İrşad ve’l-Kavmi, Dımaşk 1966.HALÎFE B. HAYYÂT, Ebû Amr eş-Şeybânî, Kitâbü’t-Târîh (nşr. Ekrem Ziya Ömerî), 2. bs., y.y., Darü’t-Tayyibe,

Riyad 1985.HALÎL b. AHMED, Ebû Abdurrahmân el-Ferâhîdî, Kitabü’l-Ayn (nşr. Mehdî Mahzûmî, İbrâhim Semerrâ),

I-VIII, Beyrut 1988.HAMÎDULLAH, Muhammed, “Îlâf ve İslâm’dan Önce Mekke’nin İktisadî Ve Diplomatik Münasebetleri” (trc.

İsmail Cerrahoğlu), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, X, 213-222, Ankara 1962.HAMÎDULLAH, Muhammed, “Hz. Peygamberin İslâm Öncesi Seyahatleri” (trc. Abdullah Aydınlı), Atatürk

Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslâmî İlimler Enstitüsü Dergisi, IV, 327-342, Erzurum 1980.HAMÎDULLAH, Muhammed, İslâm Peygamberi (nşr. Salih Tuğ), I-II, 5. bs., Beyan Yayınları, İstanbul 1990.HAMÎDULLAH, Muhammed, “Hilfü’l-fudûl”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1998, XVIII, 31-32.HAMÎDULLAH, Muhammed, “Îlâf ”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2000, XXII, 63-64.HARÎSÂT, M. Abdülkâdir, el-Asabiyyeti’l-Kabeliyye fî Sadri’l-İslâm, Beyrut 2005.HEYD, W, Yakın-Doğu Ticaret Tarihi (trc. Enver Ziyâ Karal), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1985.

130


HİTTİ, Philip K., Siyasî ve Kültürel İslâm Tarihi (trc. Salih Tuğ), I-II, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1989.HOROVİTZ, Josef, İslâm Tarihçiliğinin Doğuşu ve İlk Siyer/Megâzî Eserleri ve Müellifleri (trc. Ramazan Altınay,

Ramazan Özmen), Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2002.İBN ABBÂD, Ebü’l-Kâsım İsmail b. Abbâd b. Abbas Talekânî Sahib b. Abbâd, el-Muhît fi’l-Lüga (nşr. Muhammed

Hasan Ali Yasin), Alemü’l-Kütüb, Beyrut ts.İBN ABDÜRABBİH, Ebû Ömer Ahmed b. Muhammed el-Kutûbî, el-Ikdü’l-Ferîd (nşr. Muhammed Re.Abdül-

muttalip, Muhammed Abdülbâki), I-VII, Lecnetü’t-Telif ve’t-Terceme, Kahire 1953.İBN FÂRİS, Ebü’l-Hüseyin Ahmed, Mücmelü’l-Lüga (nşr. Züheyr Abdülmuhsin), I-IV, Müessesetü’r-Risâle, Bey-

rut ts.İBN HABÎB, Ebû Ca‘fer Muhammed, el-Muhabber, Dârü’l-Âfâki’l-Cedîde, Beyrut-Haydarabat 1942.İBN HABÎB, Ebû Ca‘fer Muhammed, el-Münemmak (nşr. Hurşid Ahmed Farûk), Beyrut 1985.İBN HABÎB, Bedrüddîn el-Hasen b. Ömer ed-Dımaşkî, el-Muktefâ min Sîreti’l-Mustafâ (nşr. Mustafa Muham-

med Zehebî), Kahire 1996.İBN HACER, Ebü’l-Fazl Şihâbeddin Ahmed İbn Hâcer el-Askalânî, Tehzîbü’t-Tehzîb, I-XII, Dâru Sâdır, Beyrut

1968.İBN HALDÛN, Ebû Zeyd Veliyyuddin Abdurrahmân b. Muhammed, Mukaddime (trc. Süleyman Uludağ),

I-III, Dergah Yayınları, İstanbul 1983.İBN HALDÛN, Ebû Zeyd Veliyyuddin Abdurrahmân b. Muhammed, Târîh, I-VI, Dârü’l-Fikr, Beyrut 1999.İBN HALLİKÂN, Ebü’l-Abbâs Şemseddin Ahmed b. Muhammed, Vefeyâtü’l-A‘yan ve Enbâu Ebnâi’z-Zamân

(nşr. İhsan Abbâs), I-VIII, Dâru Sâdır, Beyrut 1978.İBN HAZM, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd ez-Zâhirî, Cemherâtü Ensâbi’l-Arab (nşr. Abdüsselâm Mu-

hammed Hârun), 5. bs., Dârü’l-Maârif, Kahire 1982.İBN HİŞÂM, Ebû Muhammed Cemâleddin Abdülmelik, es-Sîretü’n-Nebeviyye (nşr. Süheyl Zekkâr), I-IV, Dâ-

rü’l-Fikr, Beyrut 1992.İBN HURDAZBİH, Ebü’l-Kasım Ubeydullah b. Abdullah, el-Mesâlik ve’l-Memâlik (nşr. Michael Jan De Goeje),

E. J. Brill, Leiden 1989.İBN İSHAK, Ebû Abdullah Muhammed b. İshak b. Yesâr, Sîretu İbn İshak (nşr. Muhammed Hamîdullah), 2.bs.,

El-Vakf Li’l-Hıdemati’l-Hayriy, Konya 1981.İBN KESÎR, Ebü’l-Fidâ İmâdüddin İsmâil b. Ömer, el-Bidâye ve’n-Nihâye, IXXI, 4.bs., Mektebetü’l-Maârif, Bey-

rut 1981.İBN KESÎR, Ebü’l-Fidâ İmâdüddin İsmâil b. Ömer, es-Sîretü’n-Nebeviye (nşr. Mustafa Abdülvâhid), I-IV, Beyrut

1976.İBN KUDÂME, Muvaffakuddin Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Muhammed, et-Tebyîn fî Ensâbi’l-Kure-

şiyyîn (nşr. Muhammed Nâyif Duleymî), 2. bs., Alemü’l-Kütüb, Beyrut 1988.İBN KUTEYBE, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim, Kitâbü’l-Meârif (nşr. Servet Ukkâşe), Dârü’l-Maârif, Ka-

hire 1981.İBN MAÎN, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ma‘in b. ‘Avn el-Bağdadî İbn Maîn, Kitâbü’t-Târîh (nşr. Ahmet Muhammed

Nurseyf), I-IV, Merkezü’l-Bahsi’l-İlmi ve İhyai’t-Türasi’l-İslami, Mekke 1979.İBN MANZÛR, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensarî, Lisânü’l-Arab (nşr. Emîn Muhammed Ab-

dülvehhâb, Muhammed es-Sâdık el-Ubeydî), I-XV, Dârü Sâdır, Beyrut 1997.İBN NEDÎM, Ebü’l-Ferec Muhammed b. İshak, el-Fihrist (nşr. Mustafa Şuveymî), Dârü’t-Tunusiyye, Tunus

1985.İBN SA‘D, Muhammed b. Sa‘d b. Müni ez-Zührî, Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr (nşr. Dr. Ali Muhammed Ömer), I-XI,

Mektebetü’l-Hanci, Kahire 2001.İBN SEYYİDÜNNÂS, Ebü’l-Feth Fethuddin Muhammed b. Muhammed, Uyûnü’l-Eser fî Fünûni’l-Megâzî ve’ş-

Şemâil ve’s-Siyer (nşr. Muhammed el-İd Hatrâvî, Muhyiddin Müstû), I-II, Dârü’t-Türas, Medine 1992.İBN SÎDE, Ebü’l-Hasan Ali b. İsmail, el-Muhkem ve’l-Muhîtü’l-A‘zam fi’l-Lüga (nşr. Yahya el-Hişâb, Abdülfettâh

Seyyid Avazullah), I-XII, Câmiatu Düveli’l-Arabiyye el-Munazzamatü’l-Arabiyye li’t-Terbiye ve’s-Sekâfe ve’l-Ulum Ma‘hedü’l-Mahtûtâti’l-Arabiyye, Kahire 1996.

İBNÜ’L-ESÎR, İzzuddin Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Abdülkerim, el-Kâmil fi’t-Târîh, I-XII, Dârü’l-Marife, Beyrut, 1979.

131


İBNÜ’L-KELBÎ, (Kitâbü’l-Asnâm) Putlar Kitabı (trc. Beyza Düşüngen), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Ankara 1969.

İBNÜ’L-VERDÎ, Ebû Hafs Zeynüddin Ömer b. Muzaffer b. Ömer, Tetimmetü’l-Muhtasar fî Ahbâri’l-Beşer: Târî-hu İbnü’l-Verdî (nşr. Ahmed Rif ‘at Bedrâvî), I-II, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1970.

İSFAHÂNÎ, Ebû Ali el-Merzûkî, Kitabü’l-Ezmine ve’l-Emkine, Kahire t.y..İSFAHÂNÎ, Ali b. Hüseyin Ebü’l-Ferec el-İsfehânî, Kitâbü’l-Egânî (nşr. Ebû Hâcer Muhammed es-Said Besyunî

Zağlûl), Beyrut 1985.KALKAŞENDÎ, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Ali b. Ahmed b. Abdullah, Nihâyetü’l-Ereb fî Ma‘rifeti Ahvâli’l-Arab, Dâ-

rü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1984.KALKAŞENDÎ, Ebü’l-Abbas Şehabeddin b. Ali b. Ahmed, Subhü’l-A‘şâ fî Sınâati’l-İnşâ (nşr. M. Hüseyin Şemsed-

din), XIV, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1987.KANDEMİR, M. Yaşar, “Ebû Reyhâne”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1994, X, 213.KAPAR, M. Ali, Hz. Muhammed’in Müşriklerle Münasebetleri, Esra Yayınları, İstanbul 1993.KAPAR, M. Ali, “Ehâbîş”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1995, X, 496-497.KAPAR, M. Ali, “Hevâzin”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1998, XVII, 276-277.KARA, Necati, “Ebü’t-Tamahân el-Kaynî”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1995, X, 344-345.KARAASLAN, Nasuhi Ünal, “Hüzeyl”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1999, XIX, 70-72.KARAMAN, Hayrettin, Mukayeseli İslâm Hukuku, I-III, İrfan Yayınevi, İstanbul 1996.KEHHÂLE, Ömer Rızâ, Edebü’l-Arabî fi’l-Câhiliyye ve’l-İslâm, Matbaatü’t-Tâvûniyye, Dımaşk 1972.KEHHÂLE, Ömer Rızâ, Mu‘cemü’l-Kabâili’l-Arab, I-V, 3.bs., Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1982.KEHHÂLE, Ömer Rızâ, Mu‘cemü’l-Müellifîn Terâcimu Musannifi’l-Kütübi’l-Arabiyye, Müessesetü’r-Risâle, Bey-

rut 1993.KETTÂNÎ, Muhammed Abdülhay b. Abdülkebîr b. Muhammed, Terâtîbü’l-İdâriye (trc. Ahmet Özel), I- II, İz

Yayıncılık, İstanbul 1991.KİSTER, M. J., “Mecca and Tamim: Aspect of Their Relations”, Studies in Jahiliyya and Early Islam, London 1980.KİSTER, M. J., Society and Religion from Jahiliyya in Islam, London 1990.KURTUBÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekir, el-Câmi‘ li-Ahkâmi’l-Kur’ân (nşr. Ahmet Abdülâ-

lim Berdûnî), XX, 3.bs., Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, Kahire 1967.KÜÇÜK, Abdurrahman, “Ahid”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1989, I, 532-533.KÜÇÜKAŞÇI, Mustafa S., Câhiliyeden Emevîlerin Sonuna Kadar Harameyn, İslâm, Tarih, Sanat ve Kültürünü

Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul 2003.KÜÇÜKAŞÇI, Mustafa S., “Mekke”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2003, XXVIII, 555-563.KÜTÜBÎ, Salahuddin Muhammed b. Şâkir b. Ahmed ed-Darânî, Uyûnü’t-Tevârîh (nşr. Hüsameddin Kudüsî),

Mektebetü’n-Nahdati’l-Mısriyye, Kahire 1980.LEWİS, Bernard, Tarihte Araplar (nşr. Hakkı Dursun Yıldız), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları,

İstanbul 1979.LİNGS, Martin, Hz. Muhammed’in Hayatı, (nşr. Nazife Şişman), 6. bs., İz Yayıncılık, İstanbul 2003.MAĞRİBÎ, Ebü’l-Kasım Hüseyin b. Ali Vezir, el-İnâs fî İlmi’l-Ensâb (nşr. İbrâhim Ebyârî), 2. bs., Dârü’l-Kütü-

bi’l-Mısri, Kahire 1980.MAKDİSÎ, Mutahhar b. Tahir, Kitâbü’l-Bed’ ve’t-Târîh (nşr. Halil İmrân el-Mansûr), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye,

Beyrut 1997.MES‘ÛDÎ, Ebü’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali, Ahbâru’z-Zamân, Dârü’l-Endelüs, Beyrut 1996.MES‘ÛDÎ, Ebü’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali, Mürûcü’z-Zeheb ve Meâdînü’l-Cevher (nşr. M. Muhyiddin Abdülha-

mid), I-IV, el-Mektebetü’t-Ticareti’l-Kübra, Kahire 1964.MERZÛKÎ, Ebû Ali Ahmed b. Muhammed b. Hasan Ebû Ali, el-Ezmine ve’l-Emkine, Kahire ts.MİKDÂD, Mahmûd, el-Mevâli ve Nizâmü’l-Velâ mine’l-Câhiliyye ilâ Evâhiri’l-Asri’l-Ümevî, Dârü’l-Fikr, Dımaşk

1988.NASS, İhsan, el-Kabâili’l-Arabiyye Ensâbiha ve A‘lâmiha, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2000.NÜVEYRÎ, Şehâbeddin Ahmed b. Abdülvehhâb b. Muhammed Nüveyrî, Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb, XX-

VII, el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Amme li’l-Kitâb, Kahire 1975.

132


ÖĞÜT, Salim, “Harem”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1997, XVI, 127-132.ÖNKAL, Ahmet, “Civâr”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1993, VIII, 34-35.ÖZEL, Ahmet, İslâm Hukukunda Ülke Kavramı Darulİslâm Darulharb, Marifet Yayınları, İstanbul 1998.ÖZKUYUMCU, Nadir, “Hilf ”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1997, XVIII, 29-30.RUBİN, U., “Meccan Trade And Qur’anic Exegesis” Bulletin of School of Oriental and African Studies, London

1990, LII/3, 421-428.SADREDDİN Şerefüddin, Hâşim ve Ümeyye, Beyrut 1981.SÂLİH, Ahmed Ali, Târîhu’l-Arabi’l-Kadîm ve’l-Bi’setü’n-Nebeviye, 2. bs., Şirketü’l-Matbûât li’t-Tevzî‘ ve’n-Neşr,

Beyrut 2003.SARICIK, Murat, İslâm Öncesi Dönemde Câhiliye Kültürü, Isparta 2002.SARICIK, Murat, İnanç ve Zihniyet Olarak Câhiliye, Nesil Yayınları, İstanbul 2004.SEHHÂB, Fektûr, Îlâfu Kureyş Rıhletü’ş-Şitâi ve’s-Sayf, el-Merkezü’s-Sekâfî el-Arabî, Beyrut 1992.SEM‘ÂNÎ, Ebû Sa‘d Abdülkerîm b. Muhammed b. Mansûr el-Mervezî, el-Ensâb (nşr. Abdurrahmân b. Yahyâ

el-Muallimî el-Yemanî), I-XIII, 2.bs., Dârü’l-Cinân, Beyrut 1980.SÜHEYLÎ, Ebü’l-Kâsım Abdurrahmân b. Abdullah b. Ahmed, Ravzü’l-Ünûf (nşr. Abdurrahmân Vekîl), I-VII,

Dârü’n-Nasr, Kahire 1967.ŞENTÜRK, Recep- Avcı, Casim, “Kabile”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2001, XXIV, 30-32.TABERÎ, Ebû Ca‘fer b. Muhammed b. Cerîr b. Yezîd, Târîhu’t-Taberî (nşr. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim), I-XI,

Matbuatu Muhammed Muhammed Matar, Kahire ts.TYAN, Emile, “Hilf ”, EI2, Brill, London 1971, III, 388-389.UMERÎ, Ekrem Ziyâ, Medine Toplumu (nşr. Nureddin Yıldız), Risale Yayınları, İstanbul 1988.WATT, Montgomery W., Hz. Muhammed Mekke’de (nşr. Azmi Yüksel, M. Rahmi Ayas), Ankara Üniversitesi İla-

hiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1986.YA‘KÛBÎ, Ahmed b. Ebî Yakub b. Câfer el-Mağribî, Târîh-i Ya‘kubî (nşr. Apuo E. J. Brill, Viris Clarissimis/De

Literis Orientalibus Meritissimis, M.J.De George (Er), W. Wright, Hunc Librum 1969), I-II, Dâru Sadır, Beyrut 1960.

YUSUF Azîzî, Benî Tarf, el-Kabâil ve’l-‘Aşâirü’l-‘Arabiyye fî ‘Arabistan (nşr. Câbir Ahmed), Dârü’l-Künuzi’l-Ede-biyye, Beyrut 1996.

ZEBÎDÎ, Ebü’l-Feyz Murtazâ Muhammed b. Muhammed b. Muhammed, Tâcü’l-‘Arûs min Cevâhiri’l-Kâmus, I-XXIV, el-Matbaatü’l-Hayriyye, Kahire 1888.

ZEHEBÎ, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyerü A‘lâmi’n-Nübelâ (nşr. M. Es`ad Tales), I-XXIII, Dârü’l-Maârif, Kahire 1962.

ZEYDAN, Corci, el-Arab Kable’l-İslâm, Dârü’l-Mektebeti’l-Hayat, Beyrut ts.ZÜBEYRÎ, Ebû Abdullah Mus‘ab b. Abdullah b. Mus‘ab, Nesebü Kureyş (nşr. E. Levi Provençal), 3. bs., Dâ-

rü’l-Maârif, Kahire 1982.

133


Gülay Özkan


Siyer: 129

Eser Adı

Hz. Peygamber Döneminde Cennetü’l-Bakî‘

Yazar

Gülay Özkan

Editör

Prof. Dr. Levent Öztürk

İç Tasarım

Mevlüt Sami Ertem

Kapak


Baskı

Gül Mat. Matbaacılık Yayıncılık San. Tic. A.Ş.



Sertifika No: 34712


ISBN: 978-625-7274-25-8


Tel & Fax: (0212) 544 76 96 – (0212) 544 58 46 • Gsm: (0554) 930 07 04

Sertifika No: 22574


HZ. PEYGAMBER (SAS) DÖNEMİNDE CENNETÜ’L-BAKÎ‘

134


KAYNAKLAR

Acar, H. İbrahim, “İddet”, DİA, İstanbul 2000, XXI, s. 466-471.Ağırman, Cemal, “et-Târîhu’l-Kebîr”, DİA, İstanbul 2011, XL, s. 89-90. Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî, el-Müsned (nşr. Heyet), I-XII,

Cem‘iyyetü’l-Meknez 1431/2010.Ahmed Sa‘îd Kaşşâş, en-Nebât fî Cibâli’s-Serât ve’l-Hicâz: Mu‘cemü Lügavî Nebâti Musavvar, Medine: Seravât 2006.Âmirî, Yahyâ b. Ebû Bekir b. Muhammed b. Yahyâ el-Hardî, Behcetü’l-Mehâfil ve Bugyetü’l-Emâsil, Beyrut: Dârü

Sâdır, ts. Apaydın, Mehmet, Resulullah’ın Günlüğü, İstanbul: İnsan Yayınları 1995.Apaydın, Mehmet, Siyer Kronolojisi, İstanbul: Kuramer Yayınları 2018.Aydın, Mehmet Âkif, Muhammed Hamîdullah, “Köle”, DİA, İstanbul 2002, XXVI, s. 246-248.Aykaç, Mehmet, “Fâtıma bint Esed”, DİA, XII, 1995, s. 225.Bâ Mahreme, Ebû Muhammed Tayyib b. Abdullah el-Hicrânî, Kılâdetü’n-Nahr fî Vefâyâti A‘yâni’d-Dehr (nşr. Bu

Cum‘a Mekrî-Hâlid Zevvârî), I-VI, Cidde: Dârü’l-Minhâc 2008.Bahraku’l-Yemenî, Muhammed b. Ömer b. Mübârek el-Hadramî, Hadâiku’l-Envâr ve Metâliu’l-Esrâr fî Sîreti’n-Ne-

biyyi’l-Muhtâr (nşr. Muhammed Gassân Nasûh Azkûl), Cidde Dârü’l-Minhâc 1419/1998.Bardakoğlu, Ali, “Had”, DİA, İstanbul 1996, XIV, s. 547-551. Begavî, Ebü’l-Kâsım Abdullah b. Muhammed, Mu‘cemü’s-Sahâbe (nşr. Muhammed Avd el-Menkûş-İbrahim İs-

mail el-Kâdî), I-IV, Kuveyt: Mibretü’l-Âl ve’l-Ashâb 1432/2011.Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir, Fütûhü’l-Büldân, Beyrut: Dâru ve Mektebetü’l-Hilâl 1988.Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir, Ensâbü’l-Eşrâf (nşr. Süheyl Zekkâr-Riyâd ez-Ziriklî), I-XIII, Beyrut: Dâ-

rü’l-Fikr 1417/1996.Belhî, Süleyman, Delilleriyle Ehl-i Beyt’e Meveddet I (çev. Adalet Çakır v.dğr.), İstanbul: Sufi Kitap 2018.Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyn b. Alî Hüsrevcirdî, Delâilü’n-Nübüvve (nşr. Abdülmutî‘ Kal‘acî), I-VII, Bey-

rut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1988.Boyalı Gürpınar, Hatice, İslâm Hukukunda İddet Bekleyen Kadının Nafaka ve Süknâ Hakkı, Yayımlanmamış Yük-

sek Lisans Tezi, Selçuk Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslâm Bilimleri Anabilim Dalı, Konya 2011.Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, et-Târîhu’l-Kebîr (nşr. Hey’et), I-VIII, Haydarâbâd: Dâiratü’l-Ma‘â-

rifi’l-Osmâniyye, ts.Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, es-Sahîh (thk. Ebu Abdullah Abdüsselâm b. Muhammed b. Ömer

Allûş), Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd 2006.Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, et-Târîhu’l-Evsat (nşr. Teysîr b. Sa‘d, Yahyâ b. Abdullah), I-V, Riyâd:

Mektebetü’r-Rüşd 1426/2005.Bürrî, Muhammed b. Ebî Bekir b. Abdullah et-Tilmsânî, el-Cevhere fî Nesebi’n-Nebî ve Ashâbihi’l-Aşere (nşr. Mu-

hammed et-Tûncî), I-II, Riyâd: Dârü’r-Rifâ‘î 1403/1983.Caner, Abdurrahman, “Cuma Namazının Sıhhati İçin Öngörülen Cemaat Sayısı Üzerine Bir İnceleme”, Academic

Knowledge, II/2, 2019, s. 121-140.Cevâd Alî, el-Mufassal fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm, I-XX, By., 2001.Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd el-Cevherî el-Fârâbî, Tâcü’l-Lüga ve Sıhâhu’l-Arabiyye (nşr. Ahmed Abdül-

gafûr Attâr), I-VI, Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn 1987.Cübbî, Şerhu Garîbi Elfâzi’l-Müdevvene (nşr. Muhammed Mahfûz), Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî 2005.Cürcânî, Ebû Bekir Abdülkâhir b. Abdurrahman, Dercü’d-Dürer fî Tefsîri’l-Âyi (nşr. Velîd b. Ahmed b. Sâlih el-Hu-

sayn), I-IV, İngiltere 2008.Cûzcânî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Ya‘kûb b. İshâk es-Sa‘dî, Ahvâlu’r-Ricâl (nşr. Abdül‘alîm Abdül‘azîm el-Bestevî),

Faysalâbâd: Hadîs Akademî, ts.Çalışkan, İbrahim, “İslâm Hukukunda Ceza Kavramı ve Hadd Cezaları”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

Dergisi, XXXI, 1989, s. 378-379. Dârekutnî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ömer el-Bağdâdî, Sünenü’d-Dârekutnî, I-V, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 2004.

135


Demircan, Adnan, Sabuncu, Ömer (ed.), Müminlerin Anneleri, İstanbul: Siyer Yayınları 2017.Demirci, Muhsin, “Nesih Bağlamında Recim Âyeti Sorunu”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,

XVIII, 2000, s. 101-119.Diyârbekrî, Hüseyn b. Muhammed b. Hasan, Târîhu’l-Hamîs fî Ahvâli Enfesi’n-Nefîs, I-II, Beyrut: Dâru Sâdır, ts.Dûlâbî, Ebû Bişr Muhammed b. Ahmed er-Râzî, ez-Zürriyyetü’t-Tâhire (nşr. Muhammed Cevâd), Müessese-

tü’n-Neşri’l-İslâmî 1407/1987.Ebû Ahmed en-Nîsâbûrî, Muhammed b. Muhammed b. Ahmed b. İshak, el-Esâmî ve’l-Künâ (nşr. Ebû Ömer

Muhammed b. Alî el-Ezherî), I-V, Dârü’l-Fârûk 1436/2015.Ebû Ubeyd el-Bekrî, Abdullah b. Abdülazîz el-Endelüsî, Mu‘cem Me’sta‘cem min Esmâi’l-Bilâdi ve’l-Mevâdi‘, I-IV,

Beyrut: Âlemü’l-Kütüb 1983.Ebû Ubeyd el-Bekrî, Ebû Ubeyd Abdullah b. Abdülazîz el-Endelüsî, el-Mesâlik ve’l-Memâlik, I-II, Dârü’l-Gar-

bi’l-İslâmî 1992.Ebû Ubeyd, Kâsım b. Sellâm el-Herevî, Tehzîbü Kitâbi Cemhereti’n-Neseb, b.y, ts.Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as b. İshak es-Sicistânî el-Ezdî, es-Sünen (thk. Şu‘ayb Arnâût, Muhammed Kâmil

Karabelli), I-V, Dârü’r-Risâleti’l-İlmiyye, ts.Ebü’l-Ferec el-İsfahânî, Ali b. Hüseyin b. Muhammed, Mekâtilü’t-Tâlibiyyin (thk. Seyyid Abbâs Ahmed Sakr),

Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife 1946.Ebü’l-Fidâ, İsmâîl b. Alî, Takvîmü’l-Büldân, Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye 1427/2006. Ebü’l-Fidâ, İsmâîl b. Alî, el-Muhtasar fî Ahbâri’l-Beşer, el-Matba‘atü’l-Hüseyniyye, ts.Ebü’l-Mehâsin el-Hüseynî, Muhammed b. Ali b. Hasan b. Hamza el-Hüseynî, el-İkmâl fî Zikri men lehu Rivâye,

Karaçi: Menşûrâtü Câmi‘ati’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, ts.Ebû Nu‘aym, Ahmed b. Abdullah b. Ahmed el-İsfahânî, Ma‘rifetü’s-Sahâbe (nşr. Âdil b. Yûsuf el-Azzâzî), I-VII,

Riyâd: Dârü’l-Vatan 1998.Ebû Nu‘aym, Ahmed b. Abdullah b. Ahmed el-İsfahânî, Delâilü’n-Nübüvve (nşr. Muhammed Ravâs Kal‘acî, Ab-

dülberr Abbâs), I-II, Beyrut: Dârü’n-Nefâis 1986.Ebû Süleyman er-Rab‘î, Muhammed b. Abdullah b. Ahmed b. Rabî‘a b. Süleyman b. Hâlid b. Abdurrahman b.

Zebri’r-Rab‘î, Târîhu Mevlidi’l-Ulemâ ve Vefeyâtihim (nşr. Abdullah Ahmed Süleymân el-Hamd), I-II, Ri-yad: Dârü’l-Âsıme 1989.

Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. Alî el-Mevsılî, Müsnedü Ebî Ya‘lâ (nşr. İrşâd el-Hak), Cidde: Dârü’l-Kıble 1988.Ebû Zür‘a ed-Dımaşkî, Târîhu Ebî Zür‘a (nşr. Nimetullah el-Kûcânî), Dımaşk: Mecmaü’l-Lügati’l-Arabîyye, ts. Ebû Zür‘a el-Irâkî, Ahmed b. Abdurrahîm el-Mısrî, Tuhfetü’t-Tahsîl fî Zikri Ruvâti’l-Merâsil (nşr. Abdullah Nevvâre),

Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, ts.Erdem, Sargon, “Abdesthane”, DİA, İstanbul, 1998, I, s. 70-72.Esen, Hüseyin, “Zina”, DİA, İstanbul 2013, XLIV, s. 444-445.Ertürk, Mustafa, “Şemmâs b. Osman”, DİA, İstanbul 2010, XXXVII, s. 507.Fârâbî, Ebû İbrahim İshak b. İbrahim el-Fârâbî, Mu‘cemu Dîvâni’l-Edeb (nşr. Ahmed Muhtâr Umer), I-IV, Kâhire:

2003. Fâkihî, Ebû Abdullah Muhammed b. İshak el-Mekkî, Ahbâru Mekke fî Kadîmi’d-Dehri ve Hadîsihi (nşr. Abdülme-

lik Abdullah Dehîş), I-VI, Beyrut: Dârü Hadar 1414/1994. Fâsî, Ebü’t-Tîb Muhammed b. Ahmed b. Alî el-Fâsî, el-Ikdü’s-Semîn fî Târîhi’l-Beledi’l-Emîn (nşr. Muhammed Ab-

dülkâdir Atâ), Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1998.Fâsî, Ebü’t-Tîb Muhammed b. Ahmed b. Alî el-Fâsî, Şifâü’l-Garâm bi Ahbâri’l-Beledi’l-Harâm, I-II, Beyrut: Dâ-

rü’l-Kütübi’l-İlmiyye 2000.Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddin Muhammed b. Ya‘kûb, el-Kâmûsü’l-Muhît (thk. Muhammed Naim el-Arak-

susî), Dımaşk: Müessesetü’r-Risâle 1998. Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddin Muhammed b. Ya‘kûb, el-Megânimü’l-Mütâbe fî Me‘âlimi Tâbe (nşr. Heyet),

Medine: Merkezü Buhûs ve Dirâsât 1423/2002.Gençel Efe, Zehra, İlk Dönem İslâm Toplumunda Ölüm, Teçhiz ve Defin, Konya: Çizgi Kitabevi 2019.Güner, Ahmet, “Dûmetülcendel”, DİA, İstanbul 1994, X, s. 1-2. Hadarî, Muhammed b. Afîfî el-Bâcûrî, Nûru’l-Yakîn fî Sîreti Seyyidi’l-Mürselîn, Dımaşk: Dârü’l-Feyhâ 1425/2004.

136


Hâkim, Ebû Abdullah b. Muhammed ed-Dabbî en-Nisâbûrî, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn (nşr. Mustafa Abdülkâ-dir Atâ), I-IV, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1990.

Halebî, Ebü’l-Ferec Ali b. İbrahim b. Ahmed Nûreddîn b. Burhâneddîn, İnsânü’l-Uyûn fî Sîreti’l-Emîni’l-Me’mûn, I-III, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1427/2006.

Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr Halîfe b. Hayyât el-Usfûrî, Tabakâtü Halîfe b. Hayyât (nşr. Süheyl Zekkâr), Beyrut: Dârü’l-Fikr 1993.

Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr el-Usfûrî, Târîhu Halîfe b. Hayyât (nşr. Ekrem Ziyâ el-Umerî), Beyrut: Müessese-tü’r-Risâle 1977.

Halîl b. Ahmed, Ebû Abdurrahman Halîl b. Ahmed el-Ferâhîdî, Kitâbü’l-Ayn (nşr. Mehdî el-Mahzûmî, İbrahim es-Sâmerrâî), I-VIII, Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl 1988.

Hamîdullah, Muhammed-Avcı, Casim, “Uhud Gazvesi”, DİA, İstanbul 2012, XLII, 2012, s. 54-57.Hârizmî, Muhammed b. İshak el-Hârizmî, İsâretü’t-Tergîb ve’t-Teşvîk ile’l-Mesâcidi’s-Selâse ve’l-Beyti’l-atîk (nşr.

Mustafâ Muhammed ez-Zehebî), Suudi Arabistan: Mektebetü Nizâr Mustafâ el-Bâz 1997.Harkûşî, Ebû Sa‘d Abdülmelik b. Muhammed, Şerefü’l-Mustafâ (nşr. Ebû Âsım Nebîl), I-VI, Mekke: Dârü’l-Beşâ‘ir

1424/2003. Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. Alî, Târîhu Bağdâd (nşr. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf), I-XVI, Beyrut: Dârü’l-Gar-

bi’l-İslâmî 2002.Hattâbî, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed b. İbrahim b. Hattâb el-Büstî, Islâhu Galati’l-Muhaddisîn (nşr.

Hâtim ed-Dâmin), Müessesetü’r-Risâle 1985.Herevî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ebû Bekir b. Ali, el-İşârât ilâ Ma‘rifeti’z-Ziyârât, Kâhire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniy-

ye 1423.Hökelekli, Hayati, “İntihar”, DİA, İstanbul 2000, XXII, s. 351-353.Humeydî, Ebû Bekir Abdullah b. Zübeyr el-Kureşî el-Esedî, el-Müsned (nşr. Habîbu’r-Rahmân el-A‘zamî), Bey-

rut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.Işık, Emin, “Ahzâb Sûresi”, DİA, İstanbul 1989, II, 195-196.İbn Abdülberr, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdullah b. Muhammed en-Nemerî, el-İstîâb fî Ma‘rifeti’l-Ashâb (nşr. Alî Mu-

hammed Mu‘avvid-Âdil Abdülmevcûd) I-IV, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1415/1994.İbn Abdülberr, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdullah b. Muhammed en-Nemerî, ed-Dürer fî İhtisâri’l-Megâzî ve’s-Siyer

(nşr. Şevkî Dayf), Kahire: Dârü’l-Ma‘ârif, ts.İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah b. Adî el-Cürcânî, el-Kâmil fî Du‘afâ’i’r-Ricâl (nşr. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Alî

Muhammed Mu‘avvid), I-IX, Beyrut: el-Kütübü’l-İlmiyye 1997.İbn Asâkir, Ebü’l-Kâsım Alî b. Hasen, Târîhu Dımaşk (nşr. Amr b. Gurâme el-Umrevî), I-LXXX, Beyrut: Dâ-

rü’l-Fikr 1995. İbn Battûta, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah b. Muhammed b. İbrahîm el-Livâtî et-Tancî İbn Battûta,

Rıhletu İbn Battûta, I-V, Ribât: Akademiyyetü’l-Memleketi’l-Mağribiyye, ts.İbn Beşkuvâl, Ebü’l-Kâsım Halef b. Abdülmelik b. Mes‘ûd b. Beşkuvâl el-Endelüsî, Gavâmidü’l-Esmâi’l-Mübheme

(nşr. İzzüddîn Alî es-Seyyid, Muhammed Kemâlüddîn İzzüddîn), Beyrut: Âlemü’l-Kütüb 1986.İbn Cemâ‘a, Abdülazîz b. Muhammed b. İbrahim el-Kinânî el-Mısrî, el-Muhtasaru’l-Kebîr fî Sîreti’r-Resûl (nşr.

Sâmî Mekkî el-Ânî), Ammân: Dârü’l-Beşîr 1993. İbn Düreyd, Ebû Bekir Muhammed b. Hasen b. Düreyd el-Ezdî, Cemheretü’l-Lüga (nşr. Remzî Münîr Ba‘lebek-

kî), I-III, Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn 1987.İbn Düreyd, Ebû Bekir Muhammed b. Hasen b. Düreyd el-Ezdî, el-İştikâk (nşr. Abdüsselâm Muhammed Hârûn),

Beyrut: Dârü’l-Cîl 1991.İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed er-Râzî, el-Cerh ve’t-Ta‘dîl, Haydarâbâd: Tab‘atü

Meclisi Dâireti’l-Maârifi’l-Osmâniyye 1952.İbn Ebû Hayseme, Ebû Bekir Ahmed b. Ebî Hayseme, et-Târîhü’l-Kebîr (nşr. Salâh b. Fethî), I-IV, Kahire: el-Fârû-

ku’l-Hadîse 2006.İbn Ebû Şeybe, Ebû Bekir b. Ebî Şeybe Abdullah b. el-Absî, el-Musannef (nşr. Sa‘d b. Nâsır eş-Şetrî), I-XXV, Riyâd:

Dâru Kunûzi İşbîliyâ 2015.İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris el-Kazvînî, Mücmelü’l-Lüga, I-II, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, ts.İbn Habîb el-Halebî, Ebû Muhammed el-Hasan b. Ömer Bedrüddîn, el-Muktefâ min Sîreti’l-Mustafâ (nşr. Mus-

tafâ M. Hüseyn ez-Zehebî), Kahire: Dârü’l-Hadîs 1996.

137


İbn Habîb, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Habîb el-Bağdâdî, Esmâü’l-Mugtâlîn mine’l-Eşrâf fi’l-Câhiliyyeti ve’l-İslâm (nşr. Seyyid Kisrevi b. Hasen), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 2001.

İbn Habîb, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Habîb el-Bağdâdî, el-Muhabber (nşr. Ilse Lichtenstadter), Beyrut: Dâ-rü’l-Âfâki’l-Cedîde, ts.

İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Alî el-Askalânî, Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîh el-Buhârî (nşr. Muhibbüd-dîn el-Hatîb), I-XIII, Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife 1959.

İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Alî, Takrîbü’t-Tehzîb (nşr. Muhammed Avvâme), Suriye: Dâ-rü’r-Reşîd 1986.

İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Alî, el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe (nşr. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî), I-XIV, Mısır: Dârü Hicr 2008.

İbn Hacer el-Heytemî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed b. Ali İbn Hacer el-Heytemî, Eşrefü’l-Vesâil ilâ Feh-mi’ş-Şemâil (nşr. Ahmed b. Ferîd el-Mezîdî), Beyrut 1998.

İbn Hadîde, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Abdurrahman el-Ensârî, el-Misbâhu’l-Mudî fî Küt-tâbi’n-Nebiyyi’l-Ümmî (nşr. Muhammed Azîmüddîn), I-II, Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, ts.

İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed el-Endelüsî, Cemheretü Ensâbi’l-Arab (nşr. Komisyon), Beyrut: Dâ-rü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1983.

İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed el-Endelüsî, Cevâmiu’s-Sîre (nşr. İhsân Abbâs), Mısır: Dârü’l-Maârif 1900.

İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî, es-Sikât (nşr. Şerefüddîn Ahmed), I-IX, Beyrut: Dâ-rü’l-Fikr 1975.

İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî, es-Sîretü’n-Nebeviyye ve Ahbâru’l-Hulefâ (nşr. Azîz Bey v.dğr.), I-II, Beyrut: el-Kütübü’s-Sekâfiyye 1996.

İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişâm, es-Sîretü’n-Nebeviyye (thk. Mustafa es-Sakkâ v.dğr.), I-II, Kahire: Mektebetü Mustafâ el-Bâbi’l-Halebî 1955.

İbn İshak, Ebû Abdullah Muhammed b. İshak b. Yesâr el-Muttalibî, es-Sîre (Kitâbü’s-siyer ve’l-Megâzî) (nşr. Süheyl Zekkâr), Beyrut: Dârü’l-Fikr 1978.

İbn Kâni‘, Ebü’l-Hüseyn Abdülbâkî b. Kâni‘ el-Bağdâdî, Mu‘cemü’s-sahâbe (nşr. Salâh b. Sâlim el-Mısrâtî) I-III, Medine: Mektebetü’l-Gurebâ’i’l-Eseriyye 1997.

İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer b. Kesîr ed-Dımaşkî, es-Sîretü’n-Nebeviyye (el-Bidâye ve’n-Nihâye’den), (nşr. Mustafâ Abdülvahid), Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife 1976.

İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer b. Kesîr ed-Dımaşkî, et-Tekmîl fi’l-Cerh ve’t-Ta‘dîl ve Ma‘rifeti’s-Sikât ve’d-Du‘afâ ve’l-Mecâhîl, I-IV, Yemen: Merkezü’n-Nu‘mân 2011.

İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer b. Kesîr ed-Dımaşkî, el-Bidâye ve’n-Nihâye (nşr. Abdullah b. Abdü’l-Muhsin et-Türkî), I-XXI, Dâru Hicr 1997.

İbn Kunfûz, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Hüseyn b. Ali b. el-Hatîb el-Kustantînî, Vesîletü’l-İslâm bi’n-Nebî (nşr. Süley-man el-Îd el-Muhâmî), Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî 1984.

İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî, el-Maârif (nşr. Servet Ukkâşe), Ka-hire: el-Hey’etü’l-Mısriyyeti’l-Âmme 1992.

İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî, es-Sünen (thk. Şu‘ayb Arnâût-Muhammed Kâmil Karabelli), I-V, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 2009.

İbn Mâkûlâ, Ebû Nasr Alî b. Hibetüllâh b. Ca‘fer b. Mâkûlâ, el-İkmâl fî Ref ‘i’l-İrtiyâb, I-VII, Beyrut: Dârü’l-Kütü-bi’l-İlmiyye 1990.

İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. Alî Cemâlüddîn b. Manzûr er-Ruveyfi‘î, Lisânü’l-Arab, I-XV, Beyrut: Dârü Sâdır 1993.

İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. Alî Cemâlüddîn b. Manzûr er-Ruveyfi‘î, Muhtasaru Târîhi Dımaşk (nşr. Rûhiyye en-Nehhâs), I-XXIX, Dımaşk: Dârü’l-Fikr 1984.

İbn Mende, Ebû Abdullah Muhammed b. İshak, Ma‘rifetü’s-Sahâbe (nşr. Âmir Hasen Sabrî), Matbûâtü’l-İmârat 2005.

İbn Mende, Ebü’l-Kâsım Abdurrahman b. Muhammed b. İshak b. Mende el-Abdî el-İsfahânî, el-Müstahrec min Kütübi’n-Nâs li’t-Tezkireti ve’l-Mustatrafi min Ahvâli’r-Ricâli li’l-Ma‘rife (nşr. Âmir Hasen Sabrî et-Temîmî), I-III, b.y., ts.

138


İbn Mende, Fethu’l-Elbâb fi’l-Künâ ve’l-Elkâb (nşr. Ebû Kuteybe Nazzar Muhammed el-Fâriyâbî), Riyad: Mekte-betü’l-Kevser 1996.

İbn Nâsıruddîn ed-Dımaşkî, Muhammed b. Abdullah el-Kaysî, Câmiu’l-Âsâr fî’s-Siyer ve Mevlidi’l-Muhtâr (nşr. Ebû Ya‘kûb Neş’et Kemâl), I-VIII, Dârü’l-Felâh 2010.

İbn Sa‘d, Ebû Abdullah Muhammed, Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr (thk. Ali Muhammed Ömer), I-XI, Kahire: Mek-tebetü’l-Hancî 2001.

İbn Sa‘d, Ebû Abdullah Muhammed, Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr (thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ), I-VIII, Bey-rut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1997.

İbn Seyyidünnâs, Ebü’l-Feth Muhammed b. Muhammed el-Ya‘mûrî, Uyûnü’l-Eser fî Funûni’l-Megâzî ve’ş-Şemâil ve’s-Siyer (nşr. İbrahim Muhammed Ramadân), I-II, Beyrut: Dârü’l-Kalem 1993.

İbn Şebbe, Ebû Zeyd Ömer b. Şebbe en-Nümeyrî, Târîhu’l-Medîne (nşr. Ali Muhammed Dengel), I-III, Dâ-rü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1996.

İbn Şebbe, Ebû Zeyd Ömer b. Şebbe en-Nümeyrî, Târîhu’l-Medîne, (nşr. Fehîm Muhammed Şeltût), I-IV, Cidde 1399/1979.

İbn Zebâle, Ebü’l-Hasen Muhammed b. Hasen b. Zebâle el-Medenî el-Mahzûmî, Ahbâru’l-Medîne (thk. Salâhud-dîn Abdülazîz), Merkezü Buhûs ve Dırâsati’l-Medine 2003.

İbnü’d-Devâdârî, Seyfüddîn Ebû Bekir b. Abdillâh b. Aybek ed-Devâdârî, Kenzü’d-Dürer ve Câmiu’l-Gurer (nşr. Heyet), I-IX, b.y., 1994.

İbnü’l-Âkûlî, Ebü’l-Mekârim Muhammed b. Muhammed b. Abdullah, er-Rasf limâ Ruviye ani’n-Nebî mine’l-Fi‘li ve’l-Vasf, I-II, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1994.

İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahmân b. Ali, el-Muntazam fî Târihi’l-Mülûk ve’l-Ümem (nşr. Muhammed Ab-dülkâdir Atâ, Mustafa Abdülkâdir Atâ), XIX, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1992.

İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Alî, el-Vefâ bi Ta‘rîfi Fedâili’l-Mustafâ, Dârü’l-Ma‘rife, ts.İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Alî, Telkîhu Fühûmi Ehli’l-Eser fî Uyûni’t-Târîh ve’s-Siyer, Beyrut 1997.İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed el-Cezerî, el-Kâmil fi’t-Târîh (nşr. Umar Abdüsselâm Tedmürî), I-X,

Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî 1997.İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed el-Cezerî, Üsdü’l-Gâbe fî Ma‘rifeti’s-Sahâbe (nşr. Âdil Ahmed er-

Rufâî) I-VIII, Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî 1996.İbnü’l-Esîr, Ebü’s-Sa‘âdât el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî, en-Nihâye fî Garîbi’l-Hadîs ve’l-Eser (nşr. Tâhir

Ahmed ez-Zâvî-Mahmûd Muhammed et-Tanâhî), I-V, Beyrut: el-Mektebetü’l-İlmiyye 1979.İbnü’l-İmâd, Abdülhayy b. Ahmed el-Akrî, Şezerâtü’z-Zeheb fî Ahbâr men Zeheb (nşr. Mahmûd el-Arnâût), I-XI,

Dımaşk-Beyrut: Dârü İbn Kesîr 1986.İbnü’l-Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed el-Kelbî, Nesebü Meâd ve’l-Yemeni’l-Kebîr (nşr. Nâcî Hasen),

I-II, Âlemü’l-Kütüb, Mektebetü’n-Nahda 1988.İbnü’l-Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed el-Kelbî, Cemheretü Ensâbi’l-Arab (thk. Nâci Hasan), b.y, 2016.İbnü’l-Kûtiyye, Ebû Bekir Muhammed b. Ömer, Kitâbü’l-Ef ‘âl (nşr. Alî Fevde), Kahire: Mektebetü’l-Hâncî 1993.İbnü’l-Verdî, Ebû Hafs Ömer b. Muzaffer b. Ömer Zeynüddîn b. el-Verdî el-Kindî, et-Târîh, I-II, Beyrut: Dâ-

rü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1996. İbnü’n-Neccâr, Ebû Abdullah Muhammed b. Mahmud, ed-Dürretü’s-Semîne fî Ahbâri’l-Medîne (nşr. Salâhuddîn b.

Abbâs Şâkir), Medine: Merkezü’l-Buhûs 2005. İsâmî, Abdülmelik b. Hüseyn b. Abdülmelik el-Mekkî, Samtü’n-Nücûmi’l-Avâlî fî Enbâi’l-Evâîli ve’t-Tevâlî (nşr.

Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Alî Muhammed Muavvid), I-IV, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1998. İshak b. Râheveyh, Ebû Ya‘kûb İshak b. İbrahim el-Mervezî, Müsnedü İbn Râheveyh (nşr. Abdülgafûr el-Belûsî

el-Mervezî), Medine: Mektebetü’l-Îmân, ts. Ka‘bî, Ebü’l-Kâsım Abdullah b. Ahmed el-Belhî, Kabûlü’l-Ahbâr ve Ma‘rifetü’r-Ricâl (nşr. Ebû Amr el-Hüseynî),

I-II, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 2000.Karaarslan, Nasuhi Ünal, “Hüzeyl”, DİA, İstanbul 1999, XIX, s. 70-72.Kapar, Mehmet Ali, “Ka‘b b. Eşref ”, DİA, İstanbul, 2001, XXIV, s. 3-4. Karabulut, Fuat, “Recm Cezasının Hz. Peygamber’in Uygulamaları Işığında Değerlendirilmesi”, EKEV Akademi

Dergisi, L, 2012, s. 89-112.Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed, el-Mevâhibü’l-Ledünniyye bi’l-Menhi’l-Muhammediyye, I-III, Ka-

hire: el-Mektebetü’l-Tevfîkiyye, ts.

139


Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed, İrşâdü’s-Sârî li-Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, I-X, el-Matbaatü’l-Küb-ra’l-Emîrîyye 1323/1905.

Kelâbâzî, Ebû Nasr Ahmed b. Muhammed b. Hüseyn b. Hasan Ebû Nasr el-Buhârî el-Kelâbâzî, Ricâlu’s-Sahî-hi’l-Buhârî=el-Hidâye ve’l-İrşâd fî Ma‘rifeti Ehli’s-Sika ve’s-Sedâd (nşr. Abdullah el-Leysî), Beyrut: Dâ-rü’l-Ma‘rife 1986.

Keskin, Yusuf Ziya, “Buhârî’nin et-Târîhu’l-Kebîr’ine Yönelik Tenkitler”, Marife, II/3, 2003, s. 103-120. Kıftî, Ebü’l-Hasan Alî b. Yûsuf el-Kıftî, İnbâhu’r-Ruvât alâ Enbâhi’n-Nühât (nşr. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrâhîm),

I-IV, Kahire: Dârü’l-Fikri’l-Arabî 1982.Kıvâmü’s-Sünne et-Teymî, Ebü’l-Kâsım İsmail b. Muhammed el-İsfahânî, Siyerü’s-Selefi’s-Sâlihîn (nşr. Kerem b.

Hilmî b. Ferhât b. Ahmed), Riyad: Dârü’r-Râye, ts.Kıvâmü’s-Sünne et-Teymî, Ebü’l-Kâsım İsmail b. Muhammed, Delâilü’n-Nübüvve (nşr. Muhammed Muhammed

el-Haddâd) Riyâd: Dârü Taybe 1988.Kıvâmü’s-Sünne et-Teymî, Ebü’l-Kâsım İsmail b. Muhammed, el-Meb‘as ve’l-Megâzî (nşr. Muhammed Halîfe

er-Rebâh) Beyrut: Dârü İbn Hazm 2010.Kelâ‘î, Ebü’r-Rebî Süleyman b. Mûsâ b. Sâlim b. Hassan, el-İktifâ bi-mâ Tedammenehu min Megâzî, I-II, Beyrut:

Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1420/1999. Koçak, Muhsin, “Gurre”, DİA, İstanbul 1996, XIV, s. 211-212.Koçyiğit, Tahsin, İslâm Tarihinin İlk Yıllarında İskân, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2006.Köksal, Asım, Hz. Muhammed ve İslâmiyet, I-VIII, İstanbul: Kampanya Kitapları 2015.Köse, Feyza Betül, “Hz. Peygamber’in Aile Bireylerinin Cenaze Merâsimleri”, FÜİDF, XXIII/1, 2018, s. 93-115.Küçükaşcı, Mustafa Sabri, “Semhûdî”, DİA, XXXVI, s. 489-491. Küleynî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ya‘kûb, el-Furû‘u’l-Kâfî (nşr. Alî Ekber el-Gıfârî), I-VIII, Tahran: Dârü’l-Kü-

tübi’l-İslâmiyye 1388/1968. Kummî, Ebü’l-Hasen Alî b. İbrahim, Tefsîrü’l-Kummî (nşr. Seyyid Tayyib el-Mûsevî), I-II, Kum: Dârü’l-Kitab

1387/1967. Kutbüddîn el-Hanefî, Muhammed b. Alâüddîn en-Nehrevânî el-Mekkî, Târîhu’l-Medîne (nşr. Muhammed Zîne-

him), Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye, ts.Makdisî, Ebû Muhammed Abdülganî b. Abdülvâhid ed-Dımaşkî, ed-Dürretü’l-Mudîe fî’s-Sîre, b.y., ts.Makdisî, Mutahhir b. Tâhir, el-Bed’ü ve’t-Târîh, I-VI, Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dînîyye, Port Sa‘îd, ts.Makrîzî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Alî el-Hüseynî, İmtâü’l-Esmâ (nşr. Muhammed Abdülhamîd en-Nemîsî), I-XV,

Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1999.Martı, Huriye, “Dini Referanslar Çerçevesinde İntihar Olgusu ve İntiharı Besleyen Düşünce Kalıplarıyla Müca-

dele”, Diyanet İlmi Dergi, LII/3, 2016, s. 69-80.Matarî, Muhammed b. Ahmed es-Sa‘dî el-Medenî, et-Ta‘rîf bi-mâ Enseti’l-Hicre min Me‘âlimi Dâri’l-Hicre (nşr.

Süleyman er-Ruhaylî), Riyâd: Dârü’l-Melik Abdülazîz 2005.Merâgî, Ebû Muhammed Ebû Bekir b. Hüseyn el-Kureşî, Tahkîku’n-Nusre bi-Telhîsi Me‘âlimi Dâri’l-Hicre (nşr.

Abdullah b. Abdülhalîm Useylân), b.y., 2002.Merzübânî, Ebû Ubeydullah Muhammed b. İmrân, Mu‘cemu’ş-Şu‘arâ (nşr. F. Krenkow), Beyrut: Dârü’l-Kütü-

bi’l-İlmiyye 1982.Mes‘ûdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Hüseyn b. Ali, et-Tenbîh ve’l-İşrâf (nşr. Abdullah İbrâhim es-Sâvî), Kahire: Dâ-

rü’s-Sâvî, ts. Mes‘ûdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Hüseyn b. Alî, Mürûcü’z-Zeheb ve Me‘âdinü’l-Cevher (nşr. Es‘ad Dâğır), I-IV, Kum:

Dârü’l-Hicre 1409/1989.Muhammed Emîn, Bakîu’l-Garkad, Tahrân: Dârü’l-Hadîs 1228/1813. Muhammed Enver el-Bekrî, Bakîu’l-Garkad, Medine: Mektebetü’l-Halebî 1424/2003.Muhammed Hamîdullah, İslâm Peygamberi (trc. Salih Tuğ), İstanbul: İrfan Yayınevi 2002.Muhibbüddîn et-Taberî, Ahmed b. Abdullah, Hulâsatü Siyeri Seyyidi’l-Beşer (nşr. Tallâl b. Cemîl er-Rufâ‘î) Mek-

ke: Mektebetü Nizâr Mustafâ el-Bâz 1997. Muhibbüddîn et-Taberî, Ahmed b. Abdullah, Zehâirü’l-Ukbâ fî Menâkıbi Zevi’l-Kurbâ, Mısır: Dârü’l-Kutu-

bi’l-Mısriyye 1937.

140


Mus‘ab ez-Zübeyrî, Ebû Abdullah Mus‘ab b. Abdullah, Nesebü Kureyş (nşr. Evariste Levi Provençal), Kahire: Dârü’l-Maârif, ts.

Mü’erric es-Sedûsî, Ebû Feyd Mü’erric b. Amr, Hazfun min Nesebi Kureyş (nşr. Salâhaddîn el-Müneccid), Mısır: Mektebetü Dâri’l-Arûbe, ts.

Müberred, Ebü’l-Abbâs Muhammed b. Yezîd el-Ezdî, Nesebü Adnân ve Kahtân (nşr. Abdülazîz el-Meymenî), Hindistan: Matba‘atü Lecneti’t-Te’lîf ve’t-Terceme 1936.

Müslim, Ebü’l-Hasen Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî, es-Sahîh (thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî), I-V, Beyrut, Lübnân: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1991.

Müslim, Ebü’l-Hasen Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî, el-Künâ ve’l-Esmâ (nşr. Abdurrahîm Muham-med Ahmed el-Kaşkarî), I-II, Medine: İmâdetü’l-Bahsi’l-İlmî 1984.

Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddin Yûsuf b. Abdurrahmân b. Yûsuf el-Mizzî, Tehzîbü’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl (nşr. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf), I-XXXV, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1980.

Nesâî, Ebû Abdurrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî en-Nesâî, es-Sünen (thk. Muhammed Nâsırüddîn Elbânî), Riyâd: Mektebetü’l-Meârif 1417/1996.

Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref, Tehzîbü’l-Esmâ ve’l-Lüga, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts. Nimetullah Saferi Furuşanî, Ammâr Ebû Talibî, Kâveşî der barei medfene Fâtıma bint Esed, Hac ve Ziyaret Dergisi,

3/6, 1397, s. 109-134.Ömer Rıza Kehhâle, Mu‘cemü Kabâili’l-Arab, I-V, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1997. Ömerî, es-Seyyid Necmeddîn Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Ali b. Muhammed el-Ulvî el-Ömerî, el-Mecdî fî

Ensâbi’t-Tâlibiyyin (trc. Ahmed Mehdevi Damigani), Kum: Ayetullahi’l-Uzma el-Mar’aşî 1988.Özaydın, Abdülkerim, “Ayyâş b. Ebû Rebîa”, DİA, İstanbul 1991, IV, s. 296-297.Özel, Ahmet, “Tahyîr”, DİA, İstanbul 2010, XXXIX, s. 442-443.Öztürk, Levent, Hz. Peygamber Döneminde Sağlık Hizmetlerinde Kadınların Yeri, İstanbul: Ayışığı Kitapları 2001.Öztürk, Levent, “Hz. Peygamber Döneminde Cenazeler ve Kabirler: Bakî‘a Uçan Vücûd-i Câvidânîler”, İSTEM,

IV, 2004, s. 131-146. Öztürk, Levent, İlk Hicret Habeşistan, İstanbul: Siyer Yayınları 2015.er-Ravzatü’l-Müstetâbe fîmen düfine bi’l-Bakî‘ mine’s-Sahâbe (nşr. Âdil Abdilmün‘im Ebü’l-Abbâs), Medine-

tü’l-Münevvere: Mektebetü’s-Sekâfe, ts.Râzî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer et-Teymî, Mefâtîhu’l-Gayb, I-XXXII, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye

2000. Ru‘aynî, el-Câmi‘ limâ fi’l-Cevâmi‘ min Esmâ’i’s-Sahâbeti’l-A‘lâm (nşr. Mustafâ Bâcû), I-VI, Kahire: Mektebe-

tü’l-İslâmî 2009.Rûyânî, Ebû Bekir Muhammed b. Hârûn, Müsnedü’r-Rûyânî (nşr. Eymen Alî Ebû Yemânî), I-II, Kahire: Müesse-

setü Kurtuba 1416/1995.Safedî, Salâhuddîn Halîl b. Aybek b. Abdullah, el-Vâfî bi’l-Vefeyât (nşr. Ahmed el-Arnâût-Türkî Mustafa), I-XXIX,

Beyrut: 2000. Sâhib, Ebü’l-Kâsım İsmail b. Abbâd et-Tâlikânî, el-Muhît fi’l-Lüga (nşr. Muhammed Hasen Âlu Yâsîn), I-X, Bey-

rut: Âlemü’l-Kütüb 1994.Sa‘îd b. Mansûr, Ebû Osmân Sa‘îd b. Mansûr el-Horâsânî, es-Sünen (nşr. Habîburrahmân el-A‘zamî), I-II, Hindis-

tan: ed-Dâru’s-Selefiyye 1982.Sa‘lebî, Ebû İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim, el-Keşf ve’l-Beyân (nşr. Heyet), Cidde: 2015. Sarı, Yavuz, Ebû Yûsuf’un (öl. 182/798) Kitâbü’l-Harâc’ındaki Siyer ve Meğâzî Rivayetlerinin Tespit ve Tahlili, Ya-

yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslâm Tarihi ve Sanat-ları Anabilim Dalı, Sakarya 2019.

Sarıçam, İbrahim, “Neccâr”, DİA, İstanbul 2006, XXXII, s. 480-481.Semhûdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Abdullah, Hulâsatü’l-Vefâ bi Ahbâri Dâri’l-Mustafâ (nşr. Muhammedü’l-Emîn Mu-

hammed Mahmûd Ahmed el-Cekînî), I-IV, b.y., ts.Semhûdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Abdullah, Vefâü’l-vefâ bi Ahbâri Dâri’l-Mustafâ (nşr. Hâlid Abdülganî Mahfûz), Bey-

rut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1998.Sıbt b. Acemî, Ebû Zer Ahmed b. İbrahim, Kunûzü’z-Zeheb fî Târîhi Haleb, I-II, Haleb: Dârü’l-Kalem, ts.

141


Sıbt İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Muzaffer Yusuf b. Kızoğlu, Tezkiretü Havâssi’l-E’imme fî Zikri Hasâisi’l-E’imme (nşr. Mu-hammed Sâdık), Tahran: Mektebetü Nînovâ el-Hadîse, ts.

Sıbt İbnül-Cevzî, Ebü’l-Muzaffer Yûsuf b. Kızoğlu, Mirâtü’z-Zamân fî Tevârîhi’l-A‘yân (nşr. Muhammed Berekât v.dğr.), I-XXIII, Dımaşk 2013.

Suhârî, Ebü’l-Münzir Seleme b. Müslim b. İbrâhîm, Ensâbü’l-Arab, b.y., ts.Süheylî, Ebü’l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah b. Ahmed, er-Ravdu’l-Ünüf fî Şerhi’s-Sîreti’n-Nebeviyye (nşr.

Umar Abdüsselâm es-Selâmî), I-VII, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî 2000.Süyûtî, Celâlüddin Abdurrahman b. Ebî Bekir, el-Hasâîsü’l-Kübrâ, I-II, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.Şâfiî, Ebû Abdullah Muhammed b. İdris, el-Müsned, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1951. Şâmî, Muhammed b. Yûsuf es-Sâlihî eş-Şâmî, Sübülü’l-Hüdâ ve’r-Reşâd fî Sîreti Hayri’l-İbâd (nşr. Âdil Ahmed-Alî

Muhammed Muavvid), I-XII, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1993.Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmilî, Câmiu’l-Beyân fî Te’vîli Âyi’l-Kur’ân (nşr. Ahmed Mu-

hammed Şâkir), I-XXIV, Müessesetü’r-Risâle 2000.Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmilî, Târîhu’r-Rusül ve’l-Mülûk, I-XI, Beyrut: Dârü’t-Türâs

1967.Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî, el-Müntehab min Zeyli’l-Müzeyyel, Beyrut: Müessese-

tü’l-Alemî, ts.Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleyman b. Dâvûd el-Basrî, el-Müsned (nşr. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türkî), I-IV,

Dârü Hecer 1999.Tahtâvî, Rifâa Râfi‘ b. Bedevî b. Ali b. Muhammed et-Tahtâvî el-Hüseynî el-Hâşimî, Nihâyetu’l-Îcâz fî Sîreti Sâki-

ni’l-Hicâz, Kahire: 1419/1999.Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre, el-Câmiu’s-Sahîh (thk. Muhammed Nâsırüddîn Elbânî), Riyâd: Mek-

tebetü’l-Meârif 1417/1996.Uraler, Aynur, “Ben Müşrikler Arasında Yaşayan Her Müslümandan Uzağım Hadîsi Üzerine Bir Tetkik”, Hadis

Tetkikleri Dergisi, XVII/2, 2019, s. 63-95.Uraler, Aynur, “Zeyneb”, DİA, İstanbul 2013, XLIV, 2013, s. 355-356.Uyar, Gülgûn, Ehl-i Beyt, İslâm Tarihinde Ali-Fâtıma Evlâdı, İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2004.Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer b. Vâkıd, Kitâbü’l-Megâzî (thk. Marsden Jones), I-III, Beyrut: Âle-

mü’l-Kütüb 1984.Ya‘kûb b. Süfyân el-Fesevî, Ebû Yûsuf Ya‘kûb b. Süfyân el-Fârisî, el-Ma‘rife ve’t-Târîh (nşr. Ekrem Ziyâ el-Ömerî),

I-III, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1981.Ya‘kûbî, Ebû Ya‘kûb Ahmed b. İshak, et-Târîh, b.y., ts.Ya‘kûbî, Ahmed b. İshak, el-Büldân, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1422/2001.Yâfiî, Ebû Muhammed b. Abdullah b. Es‘ad b. Alî b. Süleyman, Mir‘âtü’l-Cenân ve İbretü’l-Yakzân, Beyrut: Dâ-

rü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1997. Yâkût el-Hamevî, Ebû Abdullah Yâkût b. Abdullah er-Rûmî, Mu‘cemü’l-Büldân, I-VII, Beyrut: Dârü Sâdır 1995.Yardım, Ali, “Abdullah b. Huzâfe,” DİA, İstanbul 1988, I, s. 108.Yaşaroğlu, M. Kâmil, “Nûr Süresi”, DİA, İstanbul 2007, XXXIII, s. 247-248.Yıldırım, Büşra, Hz. Peygamber Döneminde Hacamat Kültürü, İstanbul: Siyer Yayınları 2019.Yılmaz, Beyza, Nesâî’nin es-Sünen’indeki Meğâzî Rivayetlerinin Tespiti ve Siyer-Megâzî Kaynaklarıyla Mukayesesi,

Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya 2019.Yılmaz, Hayati, “Reyhâne bint Şem‘ûn”, DİA, İstanbul 2008, XXXV, s. 41-42.Yitzhak, Ronen “Muhammad’s Jewis Wives: Rayhana bint Zayd and Safiya bint Huyayy” (çev. Ali Tekkoyun,

Hasan Yıldız), Siyer Araştırmaları Dergisi, V, Ocak-Haziran 2020, s. 162-180.Zehebî, Şemsüddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kâymâz, Siyeru A‘lâmi’n-Nübelâ (nşr.

Şu‘ayb el-Arnâût), I-XXV, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1985.Ziriklî, Hayreddin, el-A‘lâm, I-X, 2. baskı, Kahire: 1954-1959.Zührî, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘, Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr (thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ),

Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1997.

142



Eser AdıAllah’ın Aslanı Hz. Hamza (ra)

YazarYasemin Alanur- Ramazan ÖnalŞeyma Kaan-Zeynep Terzioğlu

EditörDr.Öğr. Üyesi Ramazan Önal

Son OkumaMuhammed Ensar Sözgen





Sertifika No: 34712


ISBN: 978-605-7689-94-8



Yasemin Alanur-Ramazan ÖnalŞeyma Kaan-Zeynep Terzioğlu

ALLAH’IN ASLANI HZ. HAMZA (ra)

143


KAYNAKLAR

Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezi (ö. 241/855). Fedâi-lü’s-Sahabe. thk. Vasiyullah Muhammed Abbas, 2 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1983.

Hüseyin Algül, “Hamza” DİA, XV, 501, 502, İstanbul, 1997.Ali el-Kârî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Ali b. Sultan Muhammed el-Kârî el-Herevî (ö. 1014/1605). Şerhu’ş-şifâ, 2

Cilt. Beyrut Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, ts.el-Amirî, Macid İbrahim. Seyyidu’ş-Şüheda Hamzetü’bnu Abdilmuttalib. Medine, b.y. 2001.Belâzürî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd el-Belâzürî (ö. 279/892), Ensâbü’l-eşrâf, 13 Cilt. thk.

Suheyl Zekkar - Riyaz Zerkeli. Beyrut, 1996. Cafer Berzencî, Menakıbu Seyyidi’ş-Şüheda, Beyrut: 1415.Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Huseyin b. Ali el-Beyhakî (ö. 458/1066), Delâ’ilü’n-Nübüvve ve ma’rifetu ahvali

Sahibi’ş-Şeri’a, 7 Cilt. 1. Baskı, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1405.el-Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdilhâlik el-Bezzâr el-Basrî (ö. 292/905). Müsnedü’l-Bezzâr, 18 Cilt.

Medine: Mektebetü’l-Ulum, 2009.Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-Buhârî (ö. 256/870). el-Camiu’s-sahîh, 9 Cilt. thk. Muhammed

Züheyr b. Nasır. 1. Baskı. Daru Tavki’n-Necât, 1422.Cevad Ali, el-Mufassal fi tarihi’l-Arab kable’l-İslâm. 20 Cilt. 4. Baskı. Daru’s-Saki, 2001.ed-Diyârbekrî, Hüseyin b. Muhammed b. el-Hasen ed-Diyârbekrî (ö. 966/1559). Tarihu’l-hamîs fi ahvâli enfe-

si’n-nefîs. 2 Cilt. Beyrut: Daru Sadır, ts.Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillah b. İshâk el-İsfahânî (ö. 430/1038). Delâ’ilü’n-nübüvve, 2 Cilt. Beyrut: Daru

Nefais, 1986.Mehmet Salih Gündüz, “Hz. Hamza’nın Hayatı, Kişiliği ve İslâm Tarihi’ndeki Yeri” Siirt Üniversitesi İlahiyat

Fakültesi Dergisi. C: 4, Sayı: 2, 211-242.İbn Abdilber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed en-Nemerî (ö. 463/1071). el-İsti’ab fi

ma’rifeti’l-ashâb. 4 Cilt. Thk. Ali Muhammed el-Bicâvî. 1. Baskı. Beyrut: Daru’l-Ciyl, 1992.İbnu’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed el-Bağdâdî (ö. 597/1201). Sıfa-

tu’s-safve. 2 Cilt. thk. Tarık Muhammed Abdulmunim. İskenderiye: Daru İbn Haldûn, ts.İbnu’l-Cevzî, Sıfatu’s-safve. 2 Cilt. thk. Ahmed b. Ali, (Kahire: Daru İbn Haldûn, 2000).İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ebî Şeybe el-‘Absî el-Kûfî (ö. 235/849). el-Musannef. 26

Cilt. thk. Muhammed Avvame. Cidde: Daru’l-Kible li’s-Sekafeti’l-İslâmîye, 2006.İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybân el-Cezerî (ö. 630/1233). Üs-

dü’l-ğâbe fi ma’rifeti’s-sahâbe. 8 Cilt. 1. Baskı. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişam b. Eyyub el-Hımyerî (ö. 213/828). es-Sire-

tu’n-nebeviyye. Thk. Mustafa es-Sekkâ vd. 2. Baskı. Mısır: Şirketu Mustafa el-Bâbî, 1975.İbn İshak, Ebû Abdillah Muhammed b. İshâk b. Yesâr b. Hıyâr el-Muttalibî el-Kuraşî el-Medenî (ö. 151/768),

Sîretü İbn İshâk, el-Mübtede’ ve’l-meb’as ve’l-megâzî, thk.Ahmed Ferid el-Mezîdî, (Beyrut: Daru’l-Kütü-bi’l-İlmiyye, 2004), 82.

İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâîl b. Ömer İbn Kesir (ö. 774/1372). el-Bidâye ve’n-nihâye fi’t-târîh, 15 Cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1986.

İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. Thk. Sâmî b. Muhammed, Dâru Taybe, 1999. İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed b. Sa’d (ö. 230/844). et-Tabakâtu’l-Kübrâ. 8 Cilt. 1. Baskı. Beyrut: Daru

Sadır, 1968. İbn Seyyidünnâs, Ebü’l-Feth Fethuddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed el-Ya’merî (ö. 734/1333).

Uyûnü’l-eser, 2 Cilt. Thk. Muhammed el-İd el-Hatrâvî - Muhyiddin Meto. Beyrut: b.y. 1992.

144


el-Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillah b. Muhammed el-Hâkim en-Nîsâburî (ö. 405/1014). el-Mustedrak ale’s-sahiheyn. 4 Cilt. Thk. Mustafa Abdulkadir Ata, 1. Baskı. Beyrut: Da-ru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990

el-Halebî, Ebü’l-Ferec Nûrüddîn Alî b. Burhâniddîn İbrâhîm b. Ahmed el-Halebî (1044/1635), İnsanu’l-Uyun fi Sîreti Emini’l-Me’mun. 3 Cilt. 2. Baskı. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, 1427.

Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr Halîfe b. Hayyât b. Halîfe eş-Şeybânî el-Basrî (ö. 240/854). et-Tarih, Thk. Ekrem Ziya el-Ömerî. Beyrut: Daru’l-Kalem, 1397.

Kandehlevî, Muhammed Yusuf b. Muhammed İlyas el-Kandehlevî (ö. 1384/1964). Hayatu’s-Sahabe. 5 Cilt. Thk. Beşşar Avvâd Marûf, Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1999.

el-Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed Ebü’n-Nadr b. Sâib b. Bişr el-Kelbî el-Kûfî (ö. 204/820). Cemhere-tu Ensâbi’l-Arab. (eş-Şamile).

el-Makrîzî, Ebû Muhammed (Ebü’l-Abbas) Takıyyuddîn Ahmed b. Alî b. Abdilkâdir b. Muhammed el-Makrîzî (ö. 845/1441), İmta’u’l-esma’. 15 Cilt. 2. Baskı. Thk. Muhammed Abdülhamid en-Nemisî. Beyrut: Da-ru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.

Muhammed Hamidullah, İslâm Peygamberi. 2 Cilt. Çev. Salih Tuğ. Beşinci Baskı, İstanbul: İrfan Yayımcılık, 1990.

Muhibuddin et-Taberî, Ebü’l-Abbas (Ebû Ca‘fer) Muhibbüddîn Ahmed b. Abdillâh b. Muhammed et-Taberî el-Mekkî (ö. 694/1295). Zehairu’l-Ukbâ fi Menâkibi Zevi’l-Kurbâ. Kahire: Mektebetü’l-Kudsî, 1356.

Nedvî, Ebü’l-Hasan, es-Sire. 2. Baskı. Dımaşk: Daru İbn Kesîr, 1425.en-Nüveyrî, Ebü’l-Abbas Şihâbüddîn Ahmed b. Abdilvehhâb b. Muhammed el-Bekrî et-Teymî el-Kureşî (ö.

733/1333), Nihayetu’l-Ereb fi Fünuni’l-Edeb. 33 Cilt. 1. Baskı. Kahire: Daru’l-Kütüb, 1423.Önal, Ramazan “Hz. Hamza’nın İslam’dan Önceki Hayatı ve Hz. Peygamber ile Olan Süt Kardeşliği Meselesi,

Hidayeti ve Mücadelesi”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı, 40 (Aralık 2018), s. 121-142.es-Semhûdî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Abdillâh b. Ahmed b. Alî el-Hasenî es-Semhûdî, (ö. 911/1506),

Vefâ’ü’l-vefâ bi ahbâri dâri’l-Mustafâ. 4 Cilt. 1. Baskı. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419.eş-Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbas eş-Şâfiî (ö. 204/820). el-Müsned. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İl-

miyye, 1400.eş-Şâmî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Yûsuf es-Sâlihî eş-Şâmî eş-Şâfiî (ö. 942/1535). Sübülü’l-hüdâ

ve’r-reşâd fi sîreti hayri’l-ibâd. 12 Cilt. Thk. Adil Abdülmevcud vd., 1. Baskı. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İmi-ye, 1993.

Şen, Ahmet, “Hassân b. Sabit’in Hz. Hamza İçin Söylediği Mersiyeler”, AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, C: 4, Sayı: 7, (Bahar 2016), s. 36-50.

Şulul, Kasım, İlk Kaynaklara Göre Hz. Peygamber Devri Kronolojisi. 4. Baskı, İstanbul: İnsan Yayınları, 2013.Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî (ö. 310/923), Târîhu’l-ümem ve’l-

mülûk. 11 Cilt. 2. Baskı. Beyrut: Daru’t-Turas, 1387.el-Vâkıdî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer b. Vâkıd el-Vâkıdî (ö. 207/822). Kitabu’l-Meğâzî. 3 Cilt. Thk. Mar-

sden Jones, London. 3. Baskı. Beyrut: Daru’l-A’lemî, 1989.ez-Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî et-Türkmânî el-Fârikî ed-Dı-

maşkî (ö. 748/1348). Siyeru a’lami’n-nübelâ’. 25 Cilt. Thk. Şuayb el-Arnaut vd. 3. Baskı. Beyrut: Mües-sesetu’r-Risâle, 1985.

ez-Zübeyrî, Ebû Abdillâh Mus’ab b. Abdillâh b. Mus’ab ez-Zübeyrî (ö. 236/851). Nesebu Kureyş. 3. Baskı. Kahi-re: Daru’l-Maarif, ts.

145


SİYER USÛLÜ- Temel Terimler, Kaynaklar ve Meseleler -

Kasım Şulul


Eser Adı Siyer Usûlü

- Temel Terimler, Kaynaklar ve Meseleler -

YazarProf. Dr. Kasım Şulul

EditörDoç. Dr. Cevher Şulul






ISBN: 978-625-7274-24-1



146


KAYNAKLAR

‘Aynî (v. 855/1451), ‘Umdetü’l-Kârî Şerh Sahîhi’l-Buhârî, nşr. Dâr İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut ts.--------, el-Binâye fî Şerhi’l-Hidâye, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1420/2000.--------, Nühbetü’l-Efkâr fî Tenkîhi Mebâni’l-Ahbâr fî Şerhi Me’âni’l-Asâr, thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrâhim, nşr.

Vezâratü’l-Evkâf ve’ş-Şüûni’l-İslâmiyye, Katar 1429/2008, 1. Baskı.--------, Şerh Elfiyeti’l-Irâkî fî ‘Ulûmi’l-Hadîs, thk. Şâdî b. Muhammed b. Sâlim Âl Nu’mân, nşr. Merkez en-Nu’mân

li’l-Buhûs ve’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye ve Tahkîki’t-Tirâs ve’t-Tercüme, San’a/Yemen 1432/2011, 1. Baskı. A. Ahmed Ebû Süleyman, İslâm’ın Uluslararası İlişkiler Kuramı, çev. Fehmi Koru, İstanbul 1985. A. Aydınlı, “İmam”, DİA, XXII,190.--------, Hadîs Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2009, 3. Baskı. A. H. Vidyarthi – U. Ali, Zerdüşt, Hindu, Budist Doğu Kutsal Metinlerinde Hz. Muhammed, çev. Kemal Karataş,

İnsan Yayınları, İstanbul 1994.A. Lütfi Kazancı, “Bi’set”, DİA, VI,217.A. Necati Akgür, “Takvim”, XXXIX, 487-490. A. Özel, “Mâlik b. Enes”, DİA, XXVII,506.A. Zeki Velîdî Togan, Tarihte Usûl, İstanbul 1985.Abdurrahim Arslan, İbn Seyyidinnâs (v. 734/1334) ve ‘Uyûnü’l-Eser Adlı Eseri, (HRÜ SBE, Şanlıurfa 2017, basıl-

mamış doktora tezi).Abdülaziz Dûrî, Bahs fî Neşeti İlmi’t-Tarih İnde’l-Arab, Beyrut ts.Abdülhamid Muhammed b. Bâdîs es-Sinhâcî, Mebâdi’ü’l-Usûl, thk. Ammâr et-Tâlibî, nşr. eş-Şeriketü’l-Vataniyye

li’l-Kitâb, 2. Baskı, 1988.Abdülkâhir el-Cürcânî (v. 471/1078), Dercü’d-Dürer fî Tefsîri’l-Âyi ve’s-Suver, thk. Velid b. Ahmed b. Salah el-Hü-

seyin – İyâd Abdüllatif el-Kaysî, nşr. Mecelletü’l-Hikme, Biritanya 1429/2008, 1. Baskı.--------, Delâilü’l-İ’câz, thk. Mahmud Muhammed Şakir, Kahire ts.Abdülkerim Cîlî (v. 832/1428), Hakîkat-i Muhammediyye: el-Kemâlâtü’l-İlahiyye fî Sıfâti’l-Muhammediyye, çev.

Muhammed Bedirhan, İstanbul 2016, 4. Baskı.Abdülkerim Zeydan, Fıkıh Usûlü, çev. Ruhi Özcan, ikinci baskı, Emek Matbaacılık, 1982.Abdülmelik b. Hüseyin el-Âsımî (v. 1111/1699), Simtü’n-Nücûmi’l-’Avâlî fî Enbâ’i’l-Evâ’il ve’t-Tevâlî, thk. Adil Ah-

med Abdilmevcud – Ali Muhammed Muavviz, nşr. Dârü’l-Ktübi’l-İlmiyye, Beyrut 1419/1998, 1. Baskı.Abdürrezzâk es-San’ânî (v. 211/826-27), el-Musannef (ekinde Ma’mer b. Râşid’in -v. 153/ 770-, el-Câmi’i bulun-

maktadır), thk. Habiburrahman el-’Azamî, Beyrut 1403.Abdüsselâm b. İbrâhîm el-Lekânî (v. 1078/1668), Cevheretü’t-Tevhîd: Akâid Risâleleri, tercüme: Ali Nar, Muham-

rrem 1375 Mısır.Aclûnî (v. 1162/1748), Keşfü’l-Hafâ ve Müzilü’l-İlbâs, thk. Abdülhamit b. Ahmet b. Yusuf b. Hindavi, el-Mekte-

betü’l-Asriyye nşr. I. baskı, 1420/2000, I,244-245.Ahmed b. Abdülvehhâb en-Nüveyrî (v. 733/1333), Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb, nşr. Dârü’l-Kütüb ve’l-Vesâi-

ki’l-Kavmiyye, Kahire 1423, 1. Baskı.Ahmed b. Hanbel (v. 241/855), el-Müsned, thk. Şuayb el-Arnavut v.dğr., nşr. Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.--------, Kitâbü’l-İlel ve Ma‘rifeti’r-Ricâl, thk. Vâsillâh b. Muhammed b. Abbâs, Riyad 1422/2001.--------, Usûlü’s-Sünne, nşr. Dârü’l-Menâr, el-Harc (Suudi Arabistan) 1411, 1. Baskı.Ahmed b. İsmail el-Kurânî (v. 893/1487), el-Kevserü’l-Cârî ilâ Riyâz Ehâdisi’l-Buhârî, Ahmed İzzo İnayet, Dâr

İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1429/2008.Ahmed b. Kasım el-’Abbâdî eş-Şafiî (v. 994/1585), el-Ayâti’l-Beyyinât alâ Şerhi’l-Cem’i’l-Cevâmi’ li Celâleddîn

muhammed b. Ahmed el-Mahallî (v. 881/1476), thk. Zekeriya Humeyrât, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2. Baskı.

Ahmed b. Mervân ed-Dineverî (v. 333/944), el-Mucâlese ve Cevâhirü’l-’Alem, thk. Ebû Ubeyde Meşhur b. Hasan Âl Selmân, nşr. Cemiyyetü’t-Terbiyeti’l-İslâmiyye/Bahreyn – Dâr İbn Hazm/Beyrut, 1419.

147


Ahmed b. Muhammed b. Ali el-Feyyûmî (v. 770/1368), el-Misbâhü’l-Munîr fî Garîbi’ş-Şerhi’l-Kebîr, thk. Abdüa-ziz eş-Şinnâvî, nşr. Dârü’l-Meârif, Kahire ts. 2. Baskı.

Ahmed b. Yusuf et-Teyfâşî (v. 651), Sürûrü’n-Nüfûs bi Medâriki’l-Havâssi’l-Hamse, thk. İhsan Abbas, Beyrut 1980. Ahmed Emin, Duha’l-İslâm, Beyrut ts. 10. Baskı.Ahmed Muhtar Abdülhamid Ömer (v. 1424/2003), Mu’cemü’l-Lüğati’l-Arabiyyeti’l-Muâsıra, nşr. Âlemü’l-Kütüb,

1429/2008, 1. Baskı.Ahmed Teymur Paşa, el-Âsârü’n-Nebeviyye, Kahire 1971.Ahmed Ziyaeddin Gümüşhanevî, Câmi’ü’l-Mütûn fî Hakki Envâ’s-Sıfâti’l-İlâhiyye ve’l-Akaidi’l-Mâturidiyye (Akâdi

Kısmı), tercüme: Sezai Özel, Der-i Saadet 1310.Ahmet Özel, “Huzâî”, DİA, XVIII,433-434.Ahmet Yücel, “İbn Sirîn”, DİA, XX, 358-359.Alâî (v. 761/1359), Tahkîku Münîfi’r-Rütbe limen Sebete lehu Şerîfi’s-Suhbe, thk. Abdürrahim Muhammed Ahmed

el-Kaşkarî, nşr. Dârü’l-’Âsime, Riyad 1410, 1. Baskı.Ali b. Ahmed el-Azîzî, es-Sirâcü’l-Münîr Şerhü’l-Câmi’i’s-Sağîr fî Hadîsi’l-Beşîri’n-Nezîr, nşr. el-Matabaatü’l-Hay-

riyye, Mısır 1305, 1. Baskı.Ali b. Hüseyinali el-Ahmedî, Mekâtibü’r-Resûl, Beyrut ts.Ali el-Kârî (v. 1014), Şerhü Nühbeti’l-Fiker fî Mustalahâti Ehli’l-Eser, thk. Muhammed Nizar Temîm – Heysem

Nizar Temîm, nşr. Dârü’l-Erkâm, Beyrut ts.--------, Mirkâtü’l-Mefâtîh Şerhü Mişkâti’l-Mesâbîh, nşr. Dârü’l-Fikr, Beyrut 1422/2002.--------, Şerhü’ş-Şifâ, Beyrut 1421.--------, Hüsnü’s-Sıhâbe fî Şerhi Eş’âri’s-Sahâbe, İstanbul, Ruşen Matbaası 1324.Ali İbnü’l-Ca’d el-Cevherî (v. 230/844), Müsnedü İbn Ca’d, thk. ‘Âmir Ahmed Haydar, nşr. Müessesetü Nâdir,

Beyrut 1410/1990, 1. Baskı.Âlûsî (v. 1270/1853), Rûhü’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Sebi’l-Mesânî, thk. Ali Abdülbârî Atiye, Beyrut

1415.Âmirî (v. 893/1487), Yahya b. Ebî Bekir, Behcetü’l-Mehâfil ve Buğyetü’l-Emâsil fî Telhîsi’s-Siyer ve’l-Mu’cizât ve’ş-

Şemâil bi Şerhi Cemâleddin Muhammed el-Eşhar el-Yemînî, Mısır 1330; tıpkıbasım: Dâr Sâdır, Beyrut.Arif Ulu, “Tâbiîn”, DİA, XXXIX,328-330.--------, “Tebeü’t-tâbiîn”, DİA, XL,217-218.Âtik b. Gays el-Bilâdî, Mu’cemü’l-Me’âlimi’l-Coğrafiyye fi’s-Sîreti’n-Nebeviyye, Dâru Mekke neşir ve dağıtımı

1402/1982.Azîmâbâdî (v. 1329/1911), Avnü’l-Ma’bûd Şerh Sünen Ebî Dâvûd (Hâşiyetu İbnü’l-Kayyim: Tehzîb Sünen Ebî Da-

vud ve İzâh İlelihi ve Müşkilâtihi ile birlikte), nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1415, 2. Baskı.Bağdatlı İsmail Paşa (v. 1920), Hediyyetü’l-Ârifîn, İstanbul 1951.Bâkıllânî (v. 403/1013), Kitâbü’t-Temhîd fi’r-Red ‘ale’l-Mülhideti’l-Mu’attıla ve’r-Râfiza ve’l-Havâric ve’l-Mu’tezile,

thk. R. J. McCarthy, Beyrut 1957.--------, Temhîdü’l-Evâil fî Telhîsi’d-Delâil, thk. İmadüddîn Ahmed Haydar, nşr. Müessetü’l-Kütbi’s-Sikâfiyye, Bey-

rut 1407/1987, 1. Baskı.Bedreddin Çetiner, Fâtiha’dan Nâs’a Esbâb-ı Nüzûl: Kur’ân Âyetlerinin İniş Sebepleri, İstanbul 2002.Bedrüddîn Hasen b. Kâsım el-Murâdî (v. 749/1348), el-Cene’d-Dânî fî Hurûfi’l-Me’ânî, thk. Fahreddin Kabâve ile

Muhammed Nedîm Fâzıl, nşr. Dârü’’-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1413/1992, 1. Baskı.Begavî (v. 516/1122), Şerhü’s-Sünne, thk. Şuayb el-Arnavut – Muhammed Züheyr eş-Şaviş, Beyrut 1403/1983.--------, el-Envâr fî Şemâ’ili’n-Nebiyyi’l-Muhtâr, thk. İbrahim el-Yakubi, Dımaşk 1416/ 1995.Bekir b. Abdillah Ebû Zeyd, Ma’rifetü’n-Nüsah ve’s-Suhufü’l-Hadîsiyye, Riyad 1412/1992.Bekir Topaloğlu, “Muhammed”, DİA, XXX, 439-441.Bekr b. Abdillah Ebû Zeyd b. Muhammed (v. 1429/2008), Tabakâtü’n-Nessâbîn, nşr. Dârü’r-Rüşd, Riyad

1407/1987, 1. Baskı.Belâzürî (v. 279/892), Cümel min Ensâbü’l-Eşrâf, thk. Süheyl Zekkar - Riyaz Zerkeli, Beyrut 1417/1996, nşr.

Dârü’l-Fikr, 1. Baskı.--------, Fütûhü’l-Büldân, thk. Abdullah Uneys et-Tabbâ’, Beyrut 1987.

148


Beyhâkî (v. 458/1065), Şuabü’l-İmân, thk. Abdülalî Abdülhamid Hâmid, Riyad 1423/2003.--------, Delâilü’n-Nübüvve ve Ma’rifeti Ahvâli Sâhibi’ş-Şerî’a Min Yevmi Vulide İla En Tuvuffiye (Sallallahu Aleyhi

Vesellem), thk. Abdülmu’tî el-Kal’acî, Beyrut 1985.--------, es-Sünenü’l-Kübrâ, thk. Muhammed Abdülkadir ‘Atâ, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1424/2003, 3.

Baskı.Beyzâvî (v. 685/1286), Minhâci’l-Vusûl ilâ İlmi’l-Usûl, thk. Şaban Muhammed İsmail, Beyrut 1429/2008.Bîrûnî (v. 440/1048 -?-), Kitâbün fî Tahkîk Mâ li’l-Hind, Haydarabâd 1958.--------, Kitâbü’l-Kânûni’l-Mes’ûdî, Haydarabâd 1373/1953.--------, el-Âsârü’l-Bâkıye ani’l-Kurûni’l-Hâliye, thk. Eduard Sachau, Leipzig 1878.Burhaneddîn Ebû İshâk İbrahim b. Musa el-Ebnâsî el-Kâhirî (v. 802/1399), eş-Şezâ el-Feyyâh min ‘Ulûmi İbn

Salâh –Rahimehullahu Taâla-, thk. Salâh Fethî Helel, nşr. Meketebetü’r-Rüşd, 1418/1998, 1. Baskı.Büceyremî (v. 1221/1850), Tuhfetü’l-Habîb alâ Şerhi’l-Hatîb: Hâşiyetü’l-Büceyremî Ale’l-Hatîb, nşr. Dârü’l-Fikr,

1415/1995.Câhız (v. 255/869), el-Beyân ve’t-Tebyîn, nşr. Dâr ve Mektebetü’l-Hilâl, Beyrut 1423.--------, Kitâbü’l-Heyevân, thk. Abdüsselam Muhammed Harun, 2. Baskı, 1384/1965.Cemaleddîn Muhammed Tahir b. Ali el-Hindî el-Fettenî (v. 986/1578) (v. 986/1578), Mecma’u Bihâri’l-Envâr

fî Garâ’ibi’t-Tenzîl ve Letâ’ifi’l-Ahbâr, nşr. Matbaatü Meclisi Dâireti’l-Maârifil’l-Osmaniyye, 1387/1967, 2. Baskı, III,325.

Celâleddîn Mahallî (v. 864/1459), Şerhü’l-Varakât fî Usûli’l-Fıkıh, thk. Hüsâmeddîn b. Musa ‘Afâne, nşr. Cami’e-tü’l-Kudüs, Filistin 1420/1999, 1. Baskı.

Cemâleddîn el-Kâsımî (v. 1332/1914), Kavâi’dü’t-Tahdîs min Fünûni Mustalahi’l-Hadîs, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İl-miyye, Beyrut.

Cemil Sena, Filozoflar Ansiklopedisi, İstanbul 1974.Cemmâîlî (v. 600/1203), el-İktisâd fi’l-İ’tikâd, thk. Ahmed b. Atiyye b. Ali el-Ğâmidî, nşr. Mektebetü’l-Ulûm

ve’l-Hikem, Medine-i Münevvere 1414/1993.Cengiz Kallek, “Müd”, DİA, XXXI,457-459.Cessâs (v. 370/981), el-Fusûl fi’l-Usûl, nşr. Vezâretü’l-Evkâfi’l-Kuveytiyye, 1414/1994, 2. Baskı.Cevâd Ali, Ebhâs fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm, nşr. Merkez Akademi li’l-Ebhâs – Mektebetü Mümin Kureyş, Bey-

rut 2011, 1. Baskı.Cevher Şulul, Nübüvvet Felsefesi Ya Da İbnü’n-Nefîs’in Felsefî Romanı: Fâzıl Bin Nâtık, İnsan Yayınları, İstanbul

2010.Cevherî (v. 393/1002), es-Sihâh Tâcü’l-Lüga ve Sihâhü’l-Arabiyye, thk. Ahmed Abdülgaffâr Attâr, nşr. Dâr el-İlm

li’l-Melâyîn, Beyrut 1407/1987.Ch. V. Langlois - Ch. Seignobos, Tarih Tetkiklerine Giriş, çev. Galip Ataç, İstanbul 1937.Christian Snouck Hurgronje, Bilder Aus Mekka, 1889. Corcis Avvad, Hazainü’l-Kütübi’l-Kadime fi’l-Irak Münzü Akdami’l-Usûr Hatta Seneti Elfin li’l-Hicre, Beyrut 1986.Cürcânî (v. 816/1413), Kitâbü’t-Ta’rifât, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1403/1983.--------, Şerhü’l-Mevâkıf: Mevâkıf Şerhi, tercüme: Ömer Türker – İbrahim Halil Üçer, Yazma Eserler Kurumu ya-

yınları, İstanbul 2015, 1. Baskı.Dârekutnî (v. 385/995), el-Mü’telif ve’l-Muhtelif, thk. Muvaffak b. Abdillah b. Abdilkadir, nşr. Dârü’l-Garbi’l-İs-

lâmî, Beyrut 1406/1986, 1. Baskı.Dârimî (v. 255/868), Müsnedü’d-Dârimî (Sünenü’d-Dârimî), thk. Hüseyin Süleym ed-Dârânî, nşr. Dârü’l-Muğnî

Suudi Arabistan 1412/2000.Delhili Rahmetullah b. Halîlurrahmân el-Hindî (1036/1888 -?-), İzhârü’l-Hak, mütercimler: Ömer Fehmi –

Nüzhet Efendi, Sönmez Neşriyat, İstanbul 1972.Demîrî (v. 808/1405), en-Necmü’l-Vehhâc fî Şerhi’l-Minhâc, nşr. Dârü’l-Minhâc, Cidde 1425/2004.Deylemî (v. 509/1115), el-Firdevs bi Me’sûri’l-Hitâb, thk. es-Saîd b. Besyûnî Zağlûl, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye,

Beyrut 1406/1986, 1. Baskı.Dımaşkî (v. 727/1327) Nuhbetü’d-Dehr fî ‘Acâibi’l-Berri ve’l-Behr, thk. M. A. F. Mehren, Leipzig 1923.Dımaşkî (v. 727/1327) Nuhbetü’d-Dehr fî ‘Acâibi’l-Berri ve’l-Behr, thk. M. A. F. Mehren, Leipzig 1923.

149


Divânü’l-Hüzeliyyîn, nşr. Dârü’l-Kavmiyye li’t-Tibâ’eti ve’n-Neşr, Kahire 1385/1965.E. Azizova, “Vâdilkurâ”, DİA, XLI,421-423.E. Cavaignac, Tarihî Kronolojinin Esasları, çev. Osmân Turan, Ankara 1954.Ebû Abdirrahman Abdullah b. Ahmed eş-Şeybânî (v. 290/902), es-Sünne, thk. Muhammed b. Said el-Kahtânî,

nşr. Dâr İbni’l-Kayyim, Dammâm 1406/1986, 1. Baskı.Ebû Alî el-Fârisî (v. 377/987), el-Mesâ’ilü’l-Basriyyât, thk. Muhammed eç-Şâtır Ahmed Muhammed Ahmed, nşr.

Matbaatü’l-Medenî, 1405/1985, 1. Baskı.Ebû Ali el-Hasan b. Şihâb el-‘Abkarî el-Hanbelî (v. 428/1036), Risâletün fî Usûli’l-Fıkıh, thk. Muvaffak b. Abdillah

b. Abdilkadir, nşr. el-Mektebtü’l-Mekkiyye, Mekketü’l-Mükerreme 1413/1992, 1. Baskı.Ebû Ali el-Merzûkî (v. 421/1030), el-Ezmine ve’l-Emkine, Haydarabad 1332.Ebû Arûbe el-Harrânî (v. 318/931), Müntekâ Tabakâti Ebî ‘Arûbe, thk. İbrahim Salih, nşr. Dârü’ş-Şâm, 1994.Ebû Bedir Muhammed b. Bekir Âl Âbid, Hadîsü’l-Kur’ân an Gazavâti’r-Resûl (a.s.), nşr. Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî,

Tunus 1994, 1. Baskı.Gazzâlî (v. 505/1111), İtkad’da Orta Yol (el-İktisâd fi’l-İ’tikâd), önsöz ve notlarla çeviren: Kemal Işık, Ankara

Üniversitesi Basımevi 1971.--------, İhyâ’ü ‘Ulûmi’d-Dîn, nşr. Dârü’l-Ma’rife, Beyrut.Ebû Hayyân et-Tevhîdî (v. 414/1023), el-Besâir ve’z-Zehâir, thk. Vedâd el-Kâdî, nşr. Dâr Sâdır, Beyrut 1408/1988.Ebû İshâk el-Fezârî (v. 188/804 -?-), Kitâbü’s-Siyer, thk. Faruk Hamâde, nşr. Müessesetü’r-Risâle, Beyrut

1408/1987, 1. Baskı.Ebû İshâk İbn Karkul İbrahim b. Yusuf el-Vahrânî el-Hamzî (v. 569/1173), Metâli’ el-Envâr alâ Sihâhi’l-Asâr, thk.

Dârü’l-Felâh, nşr. Vezâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, Katar 1433/2012.Ebû İshâk İsmail b. Ca’fer el-Medenî (v. 180/796), Hadîs Ali b. Hacer es-Sa’dî an İsmail b. Ca’fer el-Medenî, thk.

Ömer b. Refûd b. Refîd es-Süfyânî, nşr. Mektebetü’r-Rüşd, Riyad 1418/1998, 1. Baskı.Ebû Sehl Muhammed b. Ali el-Herevî (433/1041), İsfârü’l-Fesîh, thk. Ahmed b. Said b. Muhammed Kaşâş, Me-

dine-i Münevvere 1420, 1. Baskı.Ebû Ubeyde Kâsım b. Sellâm (v. 224/838), el-Hutab ve’l-Mevâ’iz, thk. Ramazan Abdütevvâb, nşr. Mektebe-

tü’s-Sikâfeti’d-Diniyye, 1. Baskı.Ebû Ya’lâ el-Halîlî (v. 446/1054), el-İrşâd fî Ma’rifeti Ulemâi’l-Hadîs, thk. Muhammed Said Ömer İdrîs, nşr. Mek-

tebetü’r-Rüşd, Riyad 1409, 1. Baskı.Ebû Zekeriyya İbn Mende (v. 512/1119), Cüz’ün fîhi men ‘âşe Mi’e ve ‘İşrîne sene mine’s-Sahâbe, thk. Mecdi es-Sey-

yid İbrahim, nşr. Mektebetü’l-Kur’ân, Bulak/Kahire 1989.Ebû Zer el-Huşenî (v. 604/1207), Şerhü’s-Sîreti’n-Nebeviyye Rivâyetü İbn Hişâm, thk. Paul Brönnle, Kahire

1329/1911.Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Farah el-İşbîlî (v. 699/1299), el-Garâmiyye fî Mustalahi’l-Hadîs, thk. Merzûk b. Heyâs

ez-Zehrânî, nşr. Dârü’l-Meâsir, Medine-i Münevvere 1424/2003, 1. Baskı.Ebü’l-Bekâ el-Kefevî (v. 1094/1683), el-Külliyât Mu’cem fî’l-Mustalahât ve’l-Fürûk el-Lüğaviyye, thk. Adnan Der-

viş – Muhammed el-Mısrî, nşr. Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1419/1998, 2. Baskı.Ebü’l-Ferec el-İsfahânî (v. 356/967), el-Eğânî, nşr. Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 1415/1994, 1. Baskı.Ebü’l-Ferec İbnü’l-Cevzî (v. 597/1201), el-Muntazam fî Târihi’l-Ümem ve’l-Mülûk, thk. Muhammed Abdilkadir

Ata – Mustafa Abdilkadir Ata, nşr. Dâr el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut 1412/1992, 1. Baskı.Ebü’l-Fidâ (v. 732/1331), el-Muhtasar fî Ahbâri’l-Beşer, nşr. Matbaatü’l-Hüseyniyye, Mısır ts.Ebü’l-Kâsım İbn Mende (v. 470/1078), et-Târîhü’l-Müstahrec min Kütübi’n-Nâs li’t-Tezkire ve’l-Müstetraf min Ah-

vâli’n-Nâs li’l-Ma’rife, thk. Âmir Hasan Sabrî et-Temimî, İdâretü’ş-Şuûni’d-Diniyye, Bahreyn.Ebü’l-Münzir Seleme b. Müslim el-’Avtebî es-Suhârî (v. 511/1117), el-Ensâb, thk. Muhammed İhsân en-Nas,

1427/2006, 4. Baskı.Ebü’t-Tayyib Muhammed Sıddîk Han b. Hasan el-Kınnavcî (v. 1307/1889), Ebcedü’l-Ulûm, nşr. Dâr İbn Hazm,

1423/2002, 1. Baskı.Ekrem Keleş, “Rüyet-i Hilâl Meselesi”, Marife Dergisi, Konya 2002, II,37-38.Elmalılı M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, haz. İsmâil Karaçam v.dğr., İstanbul ts.Ergun Göze, Mukayeseli İslâm Tarihi Kronolojisi, İstanbul 1971 (eserin, 94-277. sayfaları arasında İsmâil Hamî

Danişmend’in “Mevlidi Saâdet Araştırması” yer almaktadır).

150


Eymen Fuâd es-Seyyid, “Makrizî”, DİA, XXVII,450.F. A. Şemsî, “The Meaning Of Nasî’: An İnterpretation Of Verse 9:37”, IS, İslâmabad 1987, XXVI/2,143-164; --------, “Three Proposed Calendars With Special Reference To The Date Of Hijrah”, İslâmic Quarterly, Third Quarter

1409/1988, XXXII/3,139.F. J. Hearnshaw, İlmü’t-Tarîh, Arapça’ya çev. Abdülhamîd el-İbâdî, Mısır 1944.Franz Rosenthal, İlmü’t-Tarîh İnde’l-Arab, Arapça’ya çev. Salih Ahmed el-Ali, nşr. Müessesetü’r-Risâle, Beyrut

1403/1983.Fuad Sezgin, Buhârî’nin Kaynakları, İstanbul 2001.--------, “İslâm Tarîhinin Kaynağı Olmak Bakımından Hadîsin Ehemmiyeti”, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, İs-

tanbul 1957, II/1,22.--------, “İsnâdın Arap Dili ve İslâmî İlimlerdeki Yeri”, çev. Hüseyin Kahraman, Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi,

Bursa 1993, V,304.--------, İslâm’da Bilim ve Teknik, çev. Abdurrahman Aliy, Ankara 2007. --------, Târihü’t-Türâsi’l-Arabî, Arapça’ya çev. Arafe Mustafa – Saîd Abdürrahim, Câmiatü Muhammed b. Suûd

el-İslâmiyye, Suudi Arabistan 1411/1991.Fahreddîn er-Râzî (v. 606/1210), ‘İsmetü’l-Enbiyâ’, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.--------, Mefâtîhü’l-Gayb: Tefsîrü’l-Kebîr, nşr. Dâr İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1420.--------, Nihâyetü’l-Îcâz fî Dirâyeti’l-Î’câz, thk. Nasrullah Hacıhüftüoğlu, nşr. Dâr Sâdır, Beyrut 1414/2004.Fâkihî (v. 272/885), Ahbâru Mekke Fî Kadîmi’d-Dahri ve Hadîsihi, thk. Abdülmelik Abdullâh Düheyş, Beyrut

1414/1994.Ferhat Yılmaz – Tahsin Deliçay, “Tek Dilli ve İki Dilli Sözlükler (Arapça-Türkçe)”, Çukurova Ü. İlahiyat F. Dergisi,

yıl: 2011, sayı: 11/2, s. 63-85.Ferrâ’ (v. 207/822), el-Eyyâm ve’l-Leyâlî (ve’ş-Şühûr), thk. İbrahim el-Ebyârî, nşr. Dârü’l-Kütüb el-Mısrî - Dâ-

rü’l-Kütüb el-Lübnânî, Beyrut 1400/1980.Ferrâ’ (v. 458/1066), el-’Udde fî Usûli’l-Fıkh, thk. Ahmed b. Ali b. Seyr el-Mubarekî, Riyad 1410/1990.Ferzende İdiz, “Tasavvufta Hakîkat-ı Muhammediyye Meselesi ve Mesnevî’den Örnekler”, EKEV Akademi Dergisi

Yıl: 18 Sayı: 59 (Bahar 2014), s. 179-199.Fesevî (v. 277/890), el-Ma’rife ve’t-Târîh, thk. Ekrem Ziya el-Ömerî, nşr. Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1401/1981,

2. Baskı.Fîrûzâbâdî (v. 817/1415), el-Kâmûsü’l-Muhît, thk. Mektebetü’t-Tahkîki’t-Türâs fî Müesseseti’r-Risâle, ed. Mu-

hammed Nuaym el-Arksûsî, Beyrut 1426/2005, 8. Baskı.George C. Miles, Early Islamiq İnscription Near Taif The Hijaz, Journal of Eastern Stadies, 1948.Gregor Schoeler, Mûsâ b. Ukbe’nin Kitâbü’l-Meğâzî’si İle İlgili Yeni Bulgular, İSTEM, yıl: 11, sayı: 22, 2013, sayfa:

11-21.H. Özkan, “Zührî”, DİA, XLIV,544-549.H. Yazıcı, “İbn Kuteybe”, DİA, XX,145-149.Hafâcî (v. 1069/1659), Hâşiyetü’ş-Şihâb alâ Tefsîri’l-Beyzâvî/İnâyetü’l-Kâdî ve Kifâyetü’r-Râdî alâ Tefsîri’l-Beyzâvî,

nşr. Dârü’s-Sâdır, Beyrut.Hâkim en-Nîsâbûrî (v. 405/1014), el-Müstedrek ale’s-Sahîheyn, thk. Mustafa Abdülkadir ‘Atâ, Beyrut 1411/1990.Hakîm es-Semerkandî (v. 342/953), Sevâd-ı A’zam: Akaid Risâleleri, tercüme: Ali Nar, Dersaadet 1309.Hakîm et-Tirmizî (v. 320/932), Nevâdirü’l-Usûl fî Ehâdisi’r-Resûl, thk. Abdurrahman Umeyre, nşr. Dârü’l-Cîl –

Beyrut.Halîfe b. Hayyât (v. 240/854), et-Tarih, thk. Süheyl Zekkâr, Beyrut 1993.--------, Kitâbü’t-Tabakât: Mûsâ b. Zekeriyyâ et-Tüsterî rivâyeti, thk. Ekrem Ziya el-Umerî, Bağdat 1387/1967.Halil b. Ahmed (v. 175/791), Kitâbü’l-’Ayn, thk. Mehdî el-Mahzûmî – İbrahim es-Samarrâî, nşr. Dârü’l-Hilâl.Hamdullah el-Müstevfî (v. 740/1340’tan sonra), Târîh-i Güzîde, çev. Mürsel Öztürk, TTK Yayınları, Ankara

2018.Hamed el-Câsir, Resâil fî Tarihi’l-Medîne, Riyad.

151


Harekûşî (v. 406/1015), Menâhilü’s-Şifâ ve Menâhilü’s-Sefâ bi Tahkiki Kitâbi Şerefi’l-Mustafa, rivâyet: Ebü’l-Kâsım Abdülkerim b. Hevâzin el-Kuşeyrî, thk. Ebû Âsım Nebil b. Haşim el-Gamrî Âl Ba’lâvî, nşr. Dâr Beşâir el-İslâmiyye, 1424/2003.

Hârizmî (v. 387/997), Mefâtihü’l-Ulûm, Mısır ts.Harun Öğmüş, Câhiliye Döneminde Araplar: Câhiliye Şiirine Göre İslâm Öncesi Arap Toplumu ve Kur’ân’ın Getirdiği

Değişim, İstanbul 2013.Hasan b. Muhammed el-Müzhirî (v. 727/1326), el-Mefâtîf fî Şerhi’l-Mesâbîh, ed. Nûreddîn Talib, Kuveyt Hatîb el-Bağdâdî (v. 463/1071), el-Câmi’ li Ahlâkı’r-Râvî, thk. Mahmud et-Tahhân, nşr. Mektebetü’l-Me’ârif, Ri-

yad ts.--------, el-Kifâye fî İlmi’r-Rivâye, thk. Ebû Abdillah es-Sûrkî – İbrahim Hamdi el-Medenî, nşr. el-Mektebetü’l-İl-

miyye.--------, Nasîhatü Ehli’l-Hadîs, thk. Abdülkerim Ahmed el-Vureykât, nşr. Mektebetü’l-Menâr, ez-Zerkâ 1408, 1.

Baskı.--------, Takyîdü’l-İlm, thk. Said Abdülğaffar Ali, nşr. Dârü’l-İstikame, Kahire 1429/2008.--------, Tarihu Bağdâd ve Züyûlihî, thk. Mustafa Abdülkadir ‘Atâ, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1417, 1.

Baskı.--------, el-Câmi’ li Ahlâkı’r-Râvî ve Âdâbi’s-Sâmi’, thk. Mahmud et-Tahhân, nşr. Mektebetü’l-Maârif, Riyad

1403/1983.Hattâbî (v. 388/998), Meâlimü’s-Sunen: Şerh Sünen Ebî Dâvud, nşr. el-Matbaa el-İlmiyye, Haleb 1351/1932.Hattabi el-Büsti, Garîbü’l-Hadîs, thk. Abdülkerim İbrahim el-Azbavî, Dımaşk 1402/1982.Hegel, Tarihte Akıl, çev. Önay Sözer, İstanbul 1995.Herevî (v. 434/1042), el-Cüz min Fevâidi Hadîs Ebû Zer Ubeyd el-Herevî, thk. Ebü’l-Hasan Semir, Riyad

1418/1998.Herevî (v. 482/1089), Zemmü’l-Kelam ve Ehlihi, thk. Abdürrahman Abdülaziz eş-Şebel, Mektebetü’l-Ulûm

ve’l-Hikem nşr. Medine 1418/1998, V,82.--------, Zemmü’l-Kelam ve Ehlihi, thk. Abdürrahman Abdülaziz eş-Şebel, nşr. Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, Me-

dine 1418/1998.Hilmi Ziya Ülken, Felsefeye Giriş I, Ankara 1958.Hulusi Kılıç, “Ebü’l-Bekâ el-Kefevî”, DİA, X,298. Hüseyin b. Ahmed ez-Zevzanî (v. 486/1093), Şerhü’l-Muallakât es-Seb’a, nşr. Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî,

1423/2002.Hüseyin-i Cisrî (1845-1909), Risâle-i Hamîdiyye, terceme ve şerh: Manastırlı İsmail Hakkı, yayına haz. Muham-

met Sait Konar, İstanbul 2008.Ignati Iulianovic Krachkovski, Târihü’l-Edebi’l-Coğrafiyyi’l-Arabî (Istoria Arabskoi Geograficheskoi Literatury,

Moskova – Leningrad 1957), Arapça’ya çev. Selahaddîn Osman Haşim, nşr. el-İdâretü’s-Sikâfiyye fi’l-Câmi’eti’d-Düveli’l-Arabiyye, Kahire 1965, iki cilt.

Immanuel Kant, Devletler Hukuku, çev. Seha L. Meray.İ. Çelebi, “Fiten ve Melâhim”, DİA, XIII,149-153.İ. H. Ünal, “İsmail b. Ebî Üveys”, DİA, XXIII,95.İ. Sarıçam, “Hakîm b. Hizâm”, DİA, XV,187. İ. Yiğit, “Ömer b. Abdilazîz”, DİA, XXXIV,53-55. İ. Yücel, “Hilâl”, DİA, XVIII, 1-2.İbn Abdilber (v. 463/1070), et-Temhîd limâ fi’l-Muvatta’ mine’l-Me’ânî ve’l-Esânîd, thk. Mustafa b. Ahmed el-Alevî

– Muhammed Abdülkebîr el-Bekrî, nşr. Vezâretu Umûmi’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, Mağrib 1387.--------, Câmi’u Beyâni’l-’İlim ve Fazlihi, thk. Ebi’l-Eşbâl ez-Züheyrî, nşr. Dâr İbnü’l-Cevzî, Suudi Arabistan

1414/1994.--------, ed-Dürer fi İhtisâri’l-Megâzî ve’s-Siyer, thk. Şevki Zayf, nşr. Dârü’l-Meârif, Kahire 1403, 2. Baskı.--------, el-İstî’âb fî Ma’rifeti’l-Ashâb (İbn Hacer’nin -v. 852/1449- el-İsâbe fî Temyizi’s-Sahabe’sinin Beyrut 1328

baskısının kenarında).--------, el-Kasd ve’l-Ümem fi’t-Ta’rîf bi Usûli Ensâbi’l-’Arab ve’l-’Acem min Evveli men Tekelleme bi’l-’Arabiyyeti mi-

ne’l-Ümem: ekinde İnbâh ale’l-Kabâili’r-Ruvât, nşr. Mektebetü’l-Kudüs, Kahire 1350.

152


İbn Abdilmün’im es-Senhâcî (v. 727/1327 -?-), er-Ravzü’l-Mi’târ fî Haberi’l-Aktâr, thk. İhsan Abbas, Beyrut 1980, 2. Baskı.

İbn Abdirabbih (v. 328/940), ’İkdü’l-Ferîd, Beyrut 1404, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye nşr. İbn Adî (v. 365/976), el-Kâmil fî Zuafâi’r-Rical, Beyrut 1418/1997.İbn Asâkir (v. 571/1175), Tarîhu Dımaşk, thk. Amr b. Ğarâme el-Ömerî, nşr. Dârü’l-Fikr, 1415/1995.İbn Battâl (v. 449/1057), Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrahim, nşr. Mektebetü’r-Rüşd, Riyad

1423/2003.İbn Cemâ’a (v. 733/1332), el-Menhelü’r-Râvî fî Muhtasar ‘Ulûmi’l-Hadîsi’n-Nebevî, thk. Muhyiddîn Abdurrah-

man Ramazan, Dımaşk 1406, 2. Baskı.--------, Tahrirü’l-Ahkâm Fi Tedbiri Ehli’l-İslâm, thk. Fuad Abdülmünim Ahmed, Doha/Katar 1408/1988, s. 239-

240; Adle Boyun Eğmek (Tahrirü’l-Ahkâm Fi Tedbiri Ehli’l-İslâm), çev. Özgür Kavak, İstanbul 2010.İbn Dihye el-Kelbi (v. 633/1235), A’lâmü’n-Nasri’l-Mübîn Fi’l-Mufâdala Beyne Ehley Sıffîn, thk. Muhammed Em-

hezun, Darü’l-Mağri’l-İslâmi neşri 1998.İbn Düreyd (v. 321/923), Cemheretü’l-Lüga, thk. Remzi Münir Ba’lebekkî, nşr. Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, Beyrut

1987, I. Baskı.--------, el-İştikâk, thk. ve şerh: Abdüsselâm Muhammed Harûn, nşr. Dârü’l-Cîl, Beyrut 1411/1991, 1. Baskı.--------, Kitâbü’l-Müctenâ, nşr. Dâiretü’l-Meârifi’l-Osmaniyye, Haydarabâd-Dekkân 1382/1962. İbn Dürüsteveyh (v. 347/958), Tashîhü’l-Fasîh, thk. Muhammed Bedevî el-Mahtûn, nşr. el-Meclisü’l-A’lâ

li’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, Kahire 1419/1998.İbn Ebî Davud (v. 316/928), Kitâbü’l-Mesâhif, thk. Muhibuddin Abdüssebhan Vaiz, Beyrut 1323/1995, 2. Baskı.İbn Ebî Hâtim (v. 327/938), el-Cerh ve’t-Ta’dîl, nşr. Dâire el-Meârif el-Osmâniyye, Haydarâbâd/Dekkân-Hindis-

tan, Dâr İhyâ et-Turâs el-Arabî, Beyrut 1271/1952.İbn Ebî Hayseme (v. 279/892-93), et-Târîhü’l-Kebîr (Târîh İbn Ebî Hayseme), thk. Salah b. Fethi Helel, nşr. el-

Fârûk el-Hadise, Kahire 1424/2004, 1. Baskı.İbn Ebî Şeybe (v. 235/849), el-Musannef fi’l-Ahâdîs ve’l-Asâr, thk Kemal Yusuf el-Hût, Riyad 1409.İbn Ebi’l-Hadîd (v. 656/1258), Şerhu Nehci’l-Belâğa, thk. Muhammed İbrahim, nşr. Dârü’l-Kitâbi’l-Ğarbî/Bağ-

dat – Dârü’l-Amîra/Beyrut, 1428/2007, 1. Baskı. İbn Ebi’l-Hattâb el-Kureşî (v. 170/786), Cemheretü Eş’âri’l-’Arab, thk. Ali Muhammed el-Bicâdî, nşr. Nahdatü

Mısır.İbn Ebi’l-‘İz (v. 792/1390), Şerhü’l-’Akîdeti’t-Tahâviyye, thk. Şuayb el-Arnavut – Abdullah b. el-Muhsin et-Türkî,

nşr. Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1417/1997, 10. Baskı.İbn Habîb (v. 245/860), Kitâbü’l-Muhabber, nşr. Ilse Lichtenstädater, Beyrut ts.İbn Hacer (v. 852/1448) el-Mu’cemü’l-Müfehres ev Tecrîd Esânîdi’l-Kütübi’l-Meşhûre ve’l-Eczâi’l-Mensûre, thk. Mu-

hammed Şakir el-Meydânî, nşr. Müessetü’r-Risâle, Beyrut 1418/1998, 1. Baskı.--------, el-İsâbe fî Temyizi’s-Sahâbe, Beyrut 1328.--------, el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, Âdil Ahmed Abdülmevcud – Ali Muhammed Muavviz, nşr. Dârü’l-Kütü-

bi’l-İlmiyye, Beyrut 1415, 1. Baskı.--------, et-Telhîsü’l-Habîr fî Tahrîci Ehâdîssi’r-Râfi’iyyi’l-Kebîr, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1419/1989.--------, Fethü’l-Bârî, nşr. Dârü’l-Ma’rife, Beyrut 1379.--------, Lisânü’l-Mizân, Beyrut 1390/1971.--------, Nühbetü’l-Fiker fî Mustalahi Ehli’l-Eser (Subulü’s-Selâm adlı eserin ekinde), thk. İsâm es-Sibâbtî – İmâd

es-Seyyid, nşr. Dârü’l-Hadîs, Kahire 1418/1997.--------, Nüzhetü’n-Nazar fî Tavzîh Nühbeti’l-Fiker fî Mustalah Ehli’l-Eser, thk. Abdullah b. Dayfullah er-Ruhaylî, 2.

Baskı 1429/2008.İbn Hacer el-Heytemî (v. 974/1567), ed-Dürrü’l-Menzûd fi’s-Salati ve’s-Selâmi ala Sahibi’l-Makami’l-Mahmûd,

nşr. Dârü’l-Minhâc, Cidde 1426.--------, Tuhfetü’l-Muhtâc bi Şerhi’l-Minhâc, nşr. el-Mektebetü’t-Ticariyye, Mısır 1357/1983, tıpkıbasım: Dâr İh-

yâ’ü’t-Türâsi’l-Arabî.İbn Haldûn (v. 808/1405), el-İber, thk. Halil Şehade, Beyrut 1408/1988.İbn Havkal (IV./X. yüzyıl)], 10. Asırda İslâm Coğrafyası (Sûretü’l-Arz), çev. Ramazan Şeşen, İstanbul 2004.İbn Hayyan el-Endelüsî (v. 745/1344), Tefsîru Bahri’l-Muhît, thk. Âdil Ahmet el-Mevcud v.dğr., Beyrut

153


İbn Hazm (v. 456/1064), Cevâmi’ü’s-Sîreti’n-Nebeviyye, Beyrut 1986.--------, el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâ’ ve’n-Nihal, nşr. Mektebetü’l-Hancı, Kahire ts.--------, el-Fasl: Dinler ve Mezhepler Tarihi, metin-tercüme: Halil İbrahim Bulut, Yazma Eserler Kurumu yayınları,

İstanbul 2017, 1. Baskı.--------, Esmâ’ü’s-Sahâbe Vemâ Li Külli Vâhidin Minhum Mine’l-Aded, thk. Mes’ade Abdülhamid es-Sa’dini, Kahire

ts.İbn Hibbân (v. 354/890), es-Sikât, ed. Muhammed Abdülmuid Han, nşr. Dâiretü’l-Ma’ârifi’l-Osmaniyye –Hay-

darâbâd 1393/1973.--------, Ravzatü’l-Ukalâ ve Nüzhetü’l-Fuzalâ’, thk. Muhyiddin Abdülhamîd – Muhammed Abdürezzak Hamza

–Muhammed Hâmid el-Fekî, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1397/1977. İbn Hişâm (v. 218/833), es-Sîretü’n-Nebeviyye, thk. Mustafa es-Sakkâ - İbrahim el-Ebyarî - Abdülhâfız Şelbî, Mı-

sır 1936.İbn Hişâm (v. 761/1360), Muğni’l-Lebîb ’an Kütübi’l-E’ârîb, thk. Mâzin el-Mübârek – Muhammed Ali Hamdul-

lah, nşr. Dârü’l-Fikr, Dımaşk 1985, 6. Baskı.--------, Evdahü’l-Mesâlik ilâ Elfiyyeti İbn Mâlik, thk. Yusuf eş-Şeyh Muhammed el-Bikâ’î, nşr. Dârü’Fikr.İbn Hubeyş (v. 584/1188), Kitâbü’l-Gazavât, thk. ve nşr. Abdullah Guneym, Kahire 1404-1408/1983-1987.İbn Hudeyde el-Ensârî (v. 783/1381), el-Misbâhu’l-Muzî fî Kuttâbi’n-Nebiyyi’l-Ümmiyyi İlâ Mülûki’l-‘Arz Mi-

ne’l-Arab ve’l-Acam, thk. Muhammed Azimuddin, Beyrut 1405/1985, 2. Baskı.İbn İshâk, es-Sîre: Kitâbü’l-Mübtede’ ve’l-Meb’as ve’l-Megâzî, thk. M. Hamidullah, Konya 1981.İbn Kayyim el-Cevziyye (v. 751/1350), Zâdü’l-Me’âd fî Hedyi Hayri’l-’İbâd, nşr. Müessesetü’r-Risâle/Beyrut –

Mektebetü’l-Menâre el-İslâmiyye/Kuveyt, 1415/1994, 27. Baskı.İbn Kesîr (v. 774/1372), es-Sîretü’n-Nebevviye, thk. Mustafa Abdülvâhit, Beyrut 1976.--------, Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Sâmi b. Muhammed Selâme, nşr. Dârü’t-Taybe, 2. Baskı, 1420/1990.--------, el-Bidâye ve’n-Nihâye, thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Dârü’l-Hecer, 1424/2003.İbn Kuteybe (v. 276/889), ‘Uyûnü’l-Ahbâr, nşr. Dâr el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut 1418.--------, Edebü’l-Kâtib, thk. Muhammed ed-Dâlî, nşr. Müessesetü’r-Risâle.--------, el-Maârif, thk. Servet Ukkâşe, Mısır 1960.--------, Te’vîlu Muhtelefi’l-Hadîs, el-Mektebü’l-İslâmiyye – Müessesetü’l-İşrâk nşr. 2. Baskı 1419/1999.İbn Mâlik et-Tâî (v. 672), İkmâlü’l-’Alâm bi teslîsi’l-Kelâm, thk. Sa’d b. Hamdân el-Ğâmidî, Mekke, 1404/1984.İbn Manzûr (v. 711/1311), Lisânü’l-Arab, nşr. Dâr Sâdır, Beyrut 1414.İbn Melek (v. 854/1450), Şerh Mesâbîhi’s-Sünne li’l-İmâm’l-Begavî, ed. Nûreddîn Talib, nşr. İdâretü’s-Sikâfeti’l-İs-

lâmiyye – Kuveyt 1433/2012.İbn Miskeveyh (v. 421/1030), Tecâribü’l-Ümem ve Te’âkibü’l-Himem, thk. Ebü’l-Kasım İmâmî, Tahran 2000.İbn Nâsirüddîn (v. 842/1438), Câmi’ü’l-Âsâr fî Siyer ve Mevlidi’l-Muhtâr, thk. Ebû Yakûb Neş’et Kemâl, Katar

1431/2010.--------, Selvetü’l-Ke’îb bi Vefâti’l-Habîb, thk. Sâlih Yusuf Ma’tûk – Haşim Salih Mennâ’, nşr. Dârü’l-Buhûsi’l-İslâ-

miyye – el-İmârat.İbn Receb (v. 795/1392), Fethü’l-Bârî fî Şerhi’l-Câm’i’s-Sahîh li’l-Buhârî, 2. Cildi tahkik eden: Mecdi Abdülhalik

eş-Şâfiî, nşr. Mektebetü’l-Gurabâi’l-Eseriyye/Medine-i Münevvere – Mektebetü Tahkîk Dâri’l-Hare-meyn/Kahire, 1417/1996, 1. Baskı.

İbn Sa’d (v. 230/845), et-Tabakâtü’l-Kebîr, thk. İhsân Abbâs, nşr. Dâr Sâdır, Beyrut 1968, 1. Baskı;--------, Kitâbü’t-Tabakâti’s-Sağîr, thk. Beşşâr Avvâd Marûf – Muhammed Zahid Col, nşr. Dârü’l-Mağribi’l-İslâmî,

Tunus 2009, 1. Baskı.İbn Seb’în (v. 669/1270), Envâru’n-Nebî (a.s.) ve Esrâruhâ ve Envâ’uhâ, thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî, nşr. Dâ-

rü’l-Afâk el-Arabiyye, Kahire 1428/2007, 1. Baskı.İbn Sellâm el-Cumahî (v. 231/846), Tabakât Fuhûli’ş-Şua’râ’, Beyrut 1422/2001.İbn Serrâc (v. 316/928), el-Usûl fi’n-Nahv, thk. Abdülhüzeyin el-Fetelî, nşr. Müessetü’r-Risâle, Beyrut.İbn Seyyidinnâs (v. 734/1333), Minahü’l-Midah ev Şuarâü’s-Sahabe mimmen Medehe’r-Resûle (a.s.) ev Resâhu,

thk. İffet Visâl Hamza, Dımaşk 1407/1987.

154


İbn Seyyidinnâs (v. 734/1333), Uyûnü’l-Eser fî Funûni’l-Megâzî ve’ş-Şemâil ve’s-Siyer, thk. Muhammed el-’Îd el-Hatrâvî – Muhyiddîn Meto, nşr. Mekteb et-Turâs/Medine-i Münevvere – Dâr İbn Kesîr/Dımaşk-Bey-rut, 1413/1992.

--------, el-Makâmâtü’l-’Aliyye fî Kerâmâti’l-Celiyye li ba’zi’s-Sahâbe, thk. İffet Visâl Hamza, nşr. Dârü’l-Mellâh, 1406/1986, 1. Baskı.

İbn Sîde (v. 458/1066), el-Muhkem ve’l-Muhîti’l-’Azam, thk. Abdülhamid Hindâvî, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1421/2000.

İbn Şebbe (v. 262/876), Kitâbü Târîhi’l-Medîneti’l-Münevvere, thk. Fehîm Muhammed Şeltut, Cidde 1399.İbn Teymiyye (v. 728/1327), es-Sârimü’l-Meslûl ‘alâ Şatimi’r-Resûl, thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamid,

nşr. el-Hırsi’l-Vatanî es-Suûdî, Suudi Arabistan; --------, el-Cevâbü’s-Sahîh li men Beddele Dîne’l-Mesîh, thk. Ali b. Hasan – Abdüaziz b. İbrahim – Hamdan b. Mu-

hammed, nşr. Dârü’l-’Âsime, Suudi Arabistan 1419/1999, 2. Baskı.--------, Mukaddime fî Usûli’t-Tefsîr, Dâr Mektebetü’l-Hayat nşr. Beyrut 1490/1980.İbn Tolun (v. 953/1546), İ’lâmü’s-Sâilîn An Kütübi Seyyidi’l-Murselîn, thk. Abdulkadir el-Arnavut – Mahmud

el-Arnavut, Beyrut 1407/1978.İbn Ümmi Kâsım Hasen b. Kâsım el-Murâdî (v. 749/1348), el-Cene’d-Dânî fî Hurûfi’l-Me’ânî, thk. Fahreddin

Kubâvet – Muhammed Nedim Fazıl, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1413/1992, 1. Baskı. İbn Yunus (v. 374/958), Tarih İbn Yunus el-Mısrî, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1421, 1. Baskı.İbnü’d-Devâdârî (v. 736/1336’dan sonra), ed-Dürrü’s-Semîn fî Ahbâri Seyyidi’l-Mürselîn, nşr. Muhammed es-Saîd

Cemaleddin, Kahire 1981.--------, Kenzü’d-Dürer ve Câmi’ü’l-Gurer, I-IX, nşr. Bernd Ratke-Edward Badeen-Ulrich Haarmann-Hans R. Roe-

mer-Saîd A. Âşûr vd., Kahire-Beyrut 1960-1994.İbnü’l-Cevzî (v. 597/1201), el-Vefâ bi Ahvâli’l-Mustafa, thk. Muhammed Zührî en-Neccâri, Riyad ts.--------, Telkîh Fuhûm Ehli’l-Eser fî Uyuni’t-Tarih ve’s-Siyer, nşr. Mektebetü’l-Âdâb, Kahire 1975.İbnü’l-Emîn Mahmud Esad (1855-1917), Fıkıh Usûlü: Telhîs-u Usûl-i Fıkıh, İstanbul 2002. İbnü’l-Fuvatî (v. 723/1323), Mu’cemü’l-Udebâ fî Mu’cemi’l-Elkâb, thk. Muhammed el-Kazım, İran 1416, İbnü’l-Harrât (v. 581/1186), el-Ahkâmü’l-Vustâ min Hadîsi’n-Nebî, thk. Hamdî es-Selefî – Subhi es-Sâmarrâî, nşr.

Meketebetü’r-Rüşd, Riyad 1416/1995.--------, el-Ahkâmü’ş-Şeriyyeti’l-Kübrâ, thk. Ebû Abdullah Hüseyin Ükkâşe, nşr. Meketebetü’r-Rüşd, Riyad

1422/2001.İbnü’l-Hümâm (v. 861/1456), Fethü’l-Kadîr, nşr. Dârü’l-Fikr.İbnü’l-Mülakkin (v. 804/1401), el-Mukni’ fî ‘Ulûmi’l-Hadîs, thk. Abdullah b. Yusuf el-Cedî’, nşr. Dârü’l-Fevz, Su-

udi Arabistan 1413, 1. Baskı.--------, et-Tavzîh li Şerhi’l-Câmi’i’s-Sahîh, thk. Dârü’l-Felâh li’l-Bahsi’l-İlmî ve Tahkîki’t-Türâs, nşr. Dârü’n-Nevâ-

dir, Dımaşk 1429/2008.İbnü’n-Nedîm (v. 438/1046), el-Fihrist, thk. İbrahim Ramazan, nşr. Dârü’l-Marife, Beyrut 1417/1997, 2. Baskı.İbrahim Barca, es-Semhûdî ve Medine Tarihi, Siyer Yayınları, İstanbul, 2016.--------, “Çeviri Eleştiriciliğine Uygulamalı Bir Örnek Olarak Eş-Şâmî’nin “Sübülü’l-Hüdâ ve’r-Reşâd fî Sîreti Hay-

rı’l-ʻİbâd” Adlı Eserinin Türkçe Çevirisinin Eleştirisi”, Şarkiyat Mecmuası Sayı 24 (2014-1) 1-32.İbrahim Kâfi Dönmez, “Amel-i Ehl-i Medîne”, DİA, III,21-25. İlyas Çelebi, “Hüsün ve Kubh” md. DİA, İstanbul 1999, XIX,59-63.İmadüddin Halil, İslâm Tarihi Bir Yöntem Arayışı, çev. Ubeydullah Dalar, İstanbul 1985.İmam A’zam Ebû Hanîfe, Fıkh-ı Ekber (İlk Tevhid Akaid Risalesi): Akaid Risaleleri, tercüme eden: Ali Nar, Derse-

adet 1331.İmam eş-Şâfiî (v. 204/820), Kitâbu Fıkhi’l-Ekber fi’t-Tevhîd: Akaid Risaleleri II, tercüme eden: Sezai Özel, Derse-

adet 1331.İmâmü’l-Haremeyn el-Cüveynî (v. 478/1085), Metnü’l-Varakât fî Usûli’l-Fıkh: ekinde Şerefuddîn e-Şafiî; Naz-

mü’l-Varakât, Riyad 1417/1996.İshâk b. İbrahim el-Fârâbî (v. 350/961), Mu’cemu Divâni’l-Edeb, thk. İbrahim Enîs, Kahire 1424/2003.İsmail Cerrahoğlu, “Tefsir ve Hadîs Kitâbetine Karşı Peygamber ve Sahabenin Durumu”, AÜ İlahiyat F. Dergisi, yıl:

1961, c. IX, s. 43.

155


İsmâil Hakkı İzmirli, Siyer-i Celile-i Nebeviyye -mukaddimât-, Dârü’l-Hilâfe, Tevsî’-i Tibâet Matbaası 1332.İsmâil Lütfi Çakan, Hadîs Edebiyatı, İstanbul 1989.İsnevî (v. 772/1370), Nihâyeti’s-Sûl Şerh Minhâci’l-Vusûl, Beyrut 1420/1999.İstahrî (v. 340/951-52’den sonra), Ülkelerin Yolları: Kitâbü’l-Mesâlik ve’l-Memâlik, çev. Murat Ağarı, İstanbul

2015.İzzeddîn İbn Abdisselâm (v. 660/1262), Bidâyetü’s-Sûl fî Tafzîli’r-Resûl, thk. Muhammed Nasirüddîn el-Elbânî,

nşr. el-Mektebetü’l-İslâmiyye, Beyrut 1986.İzzeddîn İbnü’l-Esîr (v. 630/1233), Üsdü’l-Gâbe, nşr. Dârü’l-Fikr, Beyrut 1409/1989.İzmirli İsmail Hakkı, Siyer-i Celîle-i Nebeviyye: Mukaddimât, yayına hazırlayan: İsmail Hakkı Uca, Konya 1996.J. M. B. Jones, “İntihal Açısından İbn İshâk ve el-Vâkıdî’ye Göre Âtike’nin Rüyası ve Nahle Seriyyesi”, çev. Kasım Şulul,

Dokuz Eylül Ü. İlahiyât Fk. Dergisi, İzmir 2002, XVI,309-328.Jean Sauvaget, La Mosquée Omeyyade De Médine, Vanoest Les Éditions D’art Et D’histoire 3 et 5 Rue Du Peti-

ti-Pont, Paris Ve MCMXLVII.Johannes Pedersen, İslâm Dünyasında Kitabın Tarihi, çev. Mustafa Macit Karagözoğlu, İstanbul 2012.K. Demirci, “Hafta Tatili”, DİA, XV,128. Kadı Abdülcebbâr (v. 415/1025), Tesbîtu Delâili’n-Nübüvve: Mucizelerle Hz. Peygamber’in Hayatı, çev. M. Şerif

Eroğlu – Ömer Aydın, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları: 83, İstanbul 2017.Kâdî Beyzâvî (v. 685/1286), Tevâli’ü’l-Envâr min Metâli’i’l-Enzâr, tercüme: İlyas Çelebi – Mahmut Çınar, Yazma

Eserler Kurumu yayınları, İstanbul 2014, 1. Baskı.Kadı Ebû Ya’lâ Muhammed b. Hasan (v. 458/1065), el-Udde fî Usûli’l-Fıkıh, thk. Ahmet b. Ali el-Mubârkî,

1410/1990, II,420.Kâdî Ebû Bekir İbnü’l-Arabî el-İşbilî (v. 543/1148), Ahkâmü’l-Kur’ân, thk. Muhammed Abdülakdir ‘Atâ, nşr.

Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1424/2003, 3. Baskı.Kâdı İyâz (v. 544/1149), eş-Şifâ bi Ta’rîfi Hukûki’l-Mustafa, nşr. Dârü’l-Feyhâ, Ammân 1407, 2. Baskı.--------, eş-Şifâ’ bi Ta’rîfi Hukûki’l-Mustafa (zeylde: Ahmed b. Muhammed b. Muhammed eş-Şumnî’nin -v.

873/1468- Muzîlü’l-Hafâ an Elfâzi’ş-Şifâ adlı eseri bulunmaktadır), nşr. Dârü’l-Fikr 1409/1988.--------, Meşârikü’l-Envâr ‘ala Sıhâhi’l-Âsâr, nşr. el-Mektebetü’l-’Atîke/Tunus – Dârü’l-Türâs/Kahire.Kâfiyeci (v. 879/1474), el-Muhtasar fî İlmi’t-Târîh, thk. Muhammed Kemaleddin İzzeddin, Beyrut 1990. --------, et-Teysîr fî Kavâ’idi İlmi’t-Tefsîr, thk. Mustafa Muhammed Hüseyin ez-Zehebî, nşr. Meketebetü’l-Kudüs,

Kahire 1419/1998, 1. Baskı.--------, Kitabü’t-Teysîr Fî Kavâidi İlmi’t-Tefsîr, tercüme: İsmail Cerrahoğlu, Ankara 1974.Karâfî (v. 684/1285), el-Furûk, nşr. Âlemü’l-Kütüb.Kasım Şulul, İlk Kaynaklara Göre Hz. Peygamber Devri Kronolojisi, İnsan Yayınları, İstanbul 2013, 4. Baskı.--------, Kâfiyeci’de Tarih Usûlü, İnsan Yayınları, İstanbul 2011, 2. Baskı.Kastallânî (v. 923/1517), el-Mevâhibü’l-Ledünniyye bi’l-Minehi’l-Muhammediyye, thk. Salih Ahmed eş-Şamî, Bey-

rut 1991.--------, İrşâdü’s-Sârî li Şerh Sahîhi’l-Buhârî, nşr. el-Matbaatü’l-Kübrâ el-Emiriyye, Mısır 1323, 7. Baskı.Kâtip Çelebi (v. 1067/1657), Keşfü’z-Zunûn ‘an Esâmi’l-Kütüb ve’l-Fünûn, nşr. Mektebetü’l-Müsennâ, Bağdat

1941.Kelâî (v. 634/1237), el-İktifâ fi Meğâzî Resulillah ve’s-Selâseti’l-Hulafâ, nşr. Dâr Kütüb el-İlmiyye, Beyrut 1420, 1.

Baskı.Kemâleddîn el-Enbârî (v. 577/1181), el-İnsâf fî Mesâili’l-Hilâf Beyne’n-Nahviyyîn el-Basriyyîn ve’l-Kûfiyyîn, nşr.

el-Mektebetü’l-Asriyye, 1424/2003, 1. Baskı.el-Kettânî (1857-1927), Muhammed b. Ca‘fer, Hadîs Literatürü: er-Risâletü’l-Müstatrefe, dipnotlar ve ilaveler ile

tercüme eden: Yusuf Özbek, İstanbul 1994.el-Kettânî (1886-1962), Muhammed Abdülhay, Resûl-i Ekrem’in Yönetimi: et-Terâtîbü’l-İdâriyye, çev. A. Özel, İs-

tanbul 1990.Kevserî, Muhammed Zâhid, Makalâtü’l-Kevserî, Kahire 1372.Kıftî (v. 646/1248), Ahbârü’l-Ulemâ’ bi Ahbâri’l-Hükemâ’, İbrahim Şemseddin, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye,

Beyrut 1426/2005, 1. Baskı.

156


Kirmânî (v. 786/1384), el-Kevâkibi’d-Derârî fî Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, nşr. Dâr İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1401/1981, 2. Baskı.

Kudâî (v. 454/1062), ‘Uyûnü’l-Meârif ve Funûn Ahbâri’l-Hilâf, thk. Cemîl Abdullah Muhammed el-Mısrî, Mekke 1415/1995, Ümmü’l-Kura Üniversitesi neşri.

--------, Müsnedü’ş-Şihâb, thk. Hamdî b. Abdilmecid es-Selefî, nşr. Müessestü’r-Risâle, Beyrut 1407/1986.Kudret Büyükcoşkun, Mantık Metinleri –II-: Ahmet Cevdet Paşa’nın Mi’yâr-ı Sedâd, Âdâb-ı Sedâd’ı, İstanbul 1998.Kurtubî (v. 671/1273), el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Ahmed el-Berdûnî – İbrahim Atfîş, nşr. Dâr el-Kütüb

el-Mısrıyye, Kâhire 1384/1964.Kutrub (v. 206/821), Kitâbü’l-Ezmine ve Telbiyeti’l-Câhiliyye, thk. Hâtim Sâlih Zâmin, nşr. Müessesetü’r-Risâle,

1405/1985.Lâlkâ’î (v. 418/1027), Şerh Usûl İ’tikâd Ehli’s-Sünne ve’l-Cemâ’a, thk. Ahmed b. Saîd el-Ğâmidî, nşr. Dârü’t-Taybe,

Suudi Arabistan 1423/2003, 2. Baskı.Leon E. Halkın, Tarih Tenkidinin Unsurları, çev. Bahaeddin Yediyıldız, Ankara 1989.Lütfi Göker, “İslâm Ülkelerinde Niçin Hicrî-Kamerî Takvim Kullanılır”, Diyanet Dergisi, Temmuz-Ağustos 1978,

XVII/4, s. 209-214. M. Asım Köksal, Hz. Muhammed (a.s.) ve İslâmiyet, İstanbul 2012.M. Bedir, “Sünnet”, DİA, XXXVIII,151. M. Çelebi, “Amr b. Külsûm”, DİA, III,85. M. Çelebi, “Envâ”, DİA, XI,257-258.M. Dizer, “Ay”, DİA, IV,185.M. Fayda, “Halîfe b. Hayât”, DİA, XV,302.--------, “İbn İshâk”, DİA, XX,93-96.--------, “Siyer Sahasındaki İlk Telif Çalışmaları,” Uluslararası I. İslâm Araştırmaları Sempozyumu, İzmir 1985, s.

358.--------, “Siyer ve Megâzî”, DİA, XXXVII,319-324.--------, “Cevâd Ali”, DİA, VII,429-430. --------, “Ensâb”, DİA, XI, 244-249.--------, “İbn İshâk”, DİA, XX,93-96.--------, “İbn Sa’d”, DİA, XX,294-297.--------, “Tarih”, DİA, XL,30.--------, Hulefâ-yı Râşidîn, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 2014.M. Hamidullah, “Allah’ın Elçisi (a.s.) ve Sahabe Devrinde Yazı Sanatı”, çev. Hasan Çağlar, İslâmî Araştırmalar,

Ankara 1988, II/7,98.--------, “Hicrî Takvim ve Tarihî Arkaplanı”, çev. Kasım Şulul, Uludağ Ü. İlahiyât Fk. Dergisi, Bursa 2000, IX,671-

685.--------, İslâm Müesseselerine Giriş, çev. İhsan Süreyya Sırma, İstanbul 1992.--------, İslâm Peygamberi: Hayatı ve Eseri, çev. Mehmet Yazgan, Beyan Yayınları, İstanbul ts.--------, İslâm’da Devlet İdaresi, çev. Kemal Kuşcu, Ankara ts., Nur Dağıtım, s. 43.--------, “Hicrî Takvimin Tarihi Arkaplanı”, çev. Kasım Şulul, Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi Dregisi, sayı: IX, yıl:

2000, cilt: s. 672-675.--------, Mecmuatü’l-Vesâiki’s-Siyasîyye li’l-Ahdi’n-Nebevî ve’l-Hilâfeti’r-Râşide, Beyrut 1987. --------, el-Vesâiku’s-Siyâsiyye: Hz. Peygamber Döneminin Siyasi – İdari Belgeleri, çev. Vecdi Akyüz, Kitabevi Neşri-

yat, yayın no: 93.--------, Hz. Peygamber’in Altı Orijinal Diplomatik Mektubu, çev. Mehmet Yazgan, İstanbul 1990.M. Hamidullah, Muhammed el-Casnazânî el-Hüseynî, J. Marsden B. Jones, Hicri Takvim ve Siyer Kronolojisi Etüt-

leri, Makaleler, çev. Kasım Şulul, Siyer Yayınları.M. J. Kister, “Hulbân Seferi (Ebrehe’nin seferi üzerine yeni bir bakış)” çev. Fatih Erkoçoğlu, C. Ü. İlahiyat Fakültesi

Dergisi, 2010, Cilt: XIV, Sayı: 2 Sayfa: 575-586.M. Kamil Yaşaroğlu, “Muharrem”, DİA, İstanbul 2006, XXXI,4.M. M. el-A’zamî, İlk Devir Hadis Edebiyatı, çev. Hulusi Yavuz, İstanbul 1993.

157


--------, Kur’ân Tarihi, çev. Ömer Türker – Fatih Serenli, İstanbul 2006.M. Ö. Aras, “Arefe”, DİA, III,351. M. S. Benli, “Mehammed b. Habîb”, DİA, XXX,533-534.M. S. Küçükaşçı, “Mevsim”, DİA, XXIX,491.M. Sinanoğlu, “İman”, DİA, XXII,213,214.M. Y. Kandemir, “Hafız”, DİA, XV,78.--------, “Sünen”, DİA, XXXVIII,141-142. --------, “Abdullah b. Ömer b. el-Hattâb” DİA, I,126-128.--------, “eş-Şemâ’ilü’n-Nebeviyye”, DİA, XXXVIII,500-501. --------, “Hadîs”, DİA, XV, 27-64.--------, “Hıfz”, DİA, XV,78-80.--------, “İbn Nâsırüddîn”, DİA, XX,226-229. --------, “Muhammed”, DİA, XXX,424.Mahmut Olgaç - Nuh Arslantaş, “Mûsâ b. Ukbe’ye Atfedilen Kitâbü’l-Megâzî”, Tarih Dergisi, Sayı 67 (2018/1),

İstanbul 2018, s. 1-22.Ma’mer b. Râşid (v. 153/770), el-Câmi’ (Abdurrezzâk’ın el-Musannef’ine ekinde), thk. Habiburrahman el-’A-

zamî, Beyrut 1403.Makdisî (v. 378/988), Ahsenü’t-Tekâsîm fî Ma’rifeti’l-Ekâlîm, thk. Gazi Tulaymat, Dımaşk 1980.Makrizî (v. 845/1442), İmtâ’u’l-Esmâ’ bimâ li’r-Nebiyyi mine’l-Ahvâl ve’l-Emvâl ve’l-Hafede ve’l-Metâ’, thk. Mu-

hammed Abdülhamied en-Numeysî, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1420/1999, 1. Baskı.Mâtürîdî (v. 333/944), et-Tevhîd, thk. Fethullah Hüleyf, nşr. Dârü’l-Câmi’eti’l-Mısrıyye, İskenderiye.--------, Kitâbü’t-Tevhîd ve Risâltetü’l-Akâid: Akâid Risâleleri, tercüme: Ali Nar.--------, Te’vîlât Ehlü’s-Sünne (Tefsîrü’l-Mâtürîdî), thk. Mecdi Bâsellûm, nşr. Dârü’l-Ktübi’l-İlmiyye, Beyrut

1426/2005, 1. Baskı.--------, Kitâbü’t-Tevhîd: Açıklamalı Tercüme, tercüme: Bekir Topaloğlu, İSAM yayınları, Ankara 2016, 8. Baskı.Mâverdî (v. 450/1058), el-Ahkâmu’s-Sultâniyye, nşr. Dârü’l-Hadîs, Kahire. Kalkaşendî (v. 821/1418), Nihâye-

tü’l-Ereb fî Ma’rifeti Ensâbi’l-’Arab, thk. İbrahim el-İbyârî, nşr. Dârü’l-Mektebetü’l-Lübnâniyye, Beyrut 1400/1980.

Mecdüddîn İbnü’l-Esîr (v. 606/1210), Câmi’ü’l-Usûl fî Ehâdisi’r-Resûl, thk. Abdülkadir el-Arnavut – Beşîr Uyûn, 1.

--------, en-Nihâye fî Ğarîbi’l-Hadîs ve’l-Eser, thk. Tahir Ahmed ez-Zâvî – Mahmud Muhammed et-Tenâhî, nşr. el-Mektebetü’l-İlmiyye, Beyrut 1399/1979.

Mehmed Sofuoğlu, Sahih-i Buhari ve Tercemesi, Ötüken Yayınları.Mehmet Demirci, “Hakîkat-i Muhammediyye”, DİA, XV,180.Mehmet Efendioğlu, “Sahâbe”, DİA, XXXV,491-500. --------, “Sahabe Hukuku ve Ashaba Saygısızlığın Dini Hükmü”, Hadîs Tetkikleri Dergisi (HTD), cilt: VIII, sayı: 1,

yıl: 2010, s. 7-32.Mehmet Suat Mertoğlu, “Salâtü Selâm” DİA, XXXVI,24.Mervezî (v. 294/906), es-Sünne, thk. Salim Ahmed, Beyrut 1408, s. 70. Mes’ûdî (v. 345/956), Murûcü’z-Zeheb, thk. Kâsım eş-Şumâî er-Rufâî, Beyrut 1408/1989.--------, et-Tenbîh ve’l-İşrâf, neşir: Michael Jan de Goeje, Leiden 1893 [“Bibliotheca Geographorum Arabicorum”

serisinin VIII. cildi].Metin Yurdagür - Khalıd Zafarullah Daudı , “Hatm-ı Nübüvvet”, DİA, XVI,477. Mevsılî (v. 683/1284), el-İhtiyâr li Ta’lili’l-Muhtâr, talikât: Muhammed Ebû Dakîka, nşr. Matbaatü’l-Halebî, Ka-

hire 1356/1937, tıpkıbasım: nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.Mizzî (v. 742/1341), Tehzîbü’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl, thk. Beşşâr Avâd Maruf, Beyrut 1400/1980.Molla Hüsrev (v. 885/1480), Dürerü’l-Hükkâm fî şerhi Gureri’l-Ahkâm, nşr. Dâr İhyâ el-Kütüb el-Arabiyye.Muhammed b. Abdilhâdî es-Sindî (v. 1138/1726), Fethü’l-Vedûd fî Şerhi Süneni Ebî Dâvûd, thk. Muhammed

Zeki el-Hûlî, nşr. Mektebetü Lîne – Demenhûr/Mısır – Mektebetü Advâi’l-Menâr – Medine-i Münev-vere, 1431/2010.

158


Muhammed b. Ahmed el-Hıfzî (v. 1237/1821), Mefâtihü’l-Meârif ve Mesâbihü’l-’Avârif, thk. Salih Selâm Avâd, nşr. Emvâc li’n-Neşri ve’t-Tevzî’, Amman 2015.

Muhammed b. Bîr Ali el-Berkevî (el-Berkelî: v. 981/1573), et-Tarikâtü’l-Muhammediyye ve’s-Sîreti’l-Ahmadiy-ye, thk. Muhammed Rahmetullah Hafız Muhammed Nazım en-Nedvî, nşr. Dârü’l-Kalem, Dımaşk 1432/2011, 1. Baskı.

Muhammed b. Ebî Bekir el-Ensârî et-Tilmisânî el-Bürrî (v. 645/1247), el-Cevhere fî Nesebi’n-Nebî ve Ashâbihi’l-’Â-şere, thk. Muhammed et-Tûncî (et-Tevencî), nşr. Dârü’r-Râfi’î, Riyad 1403/1983, 1. Baskı.

Muhammed el-Hüseynî el-Casnazânî, v.dğr., “Hz. Peygamber Devri Kronolojisinin Miladi Karşılığı ile İlgili bir Araş-tırma”, çev. Kasım Şulul, HRÜ İlahiyât Fk. Dergisi, Şanlıurfa 2001, VI,151.

Muhammed b. Fütûh el-Mayurki el-Humeydî (v. 488/1095), Tefsîr Garîb mâ fî’s-Sahîheyn el-Buhârî ve Müslim, thk. Zübeyde Muhammed Said Abdülaziz, nşr. Mektebetü’s-Sünne, Kahire 1415/1995.

Muhammed b. İsmail es-San’ânî (v. 1182/1768), et-Tenvîr Şerhü’l-Câmi’i’s-Sağîr, thk. Muhammed İshak Muham-med İbrahim, nşr. Mektebetü Dâri’s-Selâm, Riyad 1432/2011, 1. Baskı.

Muhammed b. Muhâmmed el-’Avâcî, Merviyyâtü’z-Zührî fi’l-Megâzî, el-Câmi’atü’l-İslâmiyye, Medine-i Münev-vere 1424/2004, 1. Baskı.

Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî er-Rüveyfiî (v. 711/1311), Nisârü’l-Ezhâr fi’l-Leyli ve’n-Nehâr, nşr. Matbaa-tü’l-Cevâib, I. baskı, Kostantiniyye 1298.

Muhammed Fuad Abdülbaki, el-Mu’cemü’l-Müfehres Li Alfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, İstanbul 1984.Muhammed Hudarî Bey, Târihü’l-Ümemi’l-İslâmiyye, Beyrut ts.Muhammed İkbal, İslâm’da Dinî Düşüncenin Yeniden Doğuşu, çev. Ahmet Asrar, İstanbul 1984.Muhammed Kelâmurrahmân, “Perpetual Hijrah Calender”, International Institute of İslâmic and Arabic Studies,

Indiana 1986.Muhammed Mustafa ez-Züheylî, el-Kavâidü’l-Fıkhıyye ve Tatbikâtihâ fi’l-Mezâhibi’l-Arba’a, Dımaşk 1427/2006.Muhyissünne el-Begavî (v. 516/1122), Kitâbü’s-Siyer mine’t-Tehzîb, thk. Raviye bint Ahmed ez-Zahir, nşr. el-Câ-

mi’etü’l-İslâmiyye, Medine-i Münevvere 1422.Mukâtil b. Süleymân (v. 150/767), Tefsîru Mukâtil b. Süleymân, thk. Abdullah Mahmûd Şehhâte, nşr. Dâr İh-

yâi’t-Tirâs, Beyrut 1423, 1. Baskı.Mûsâ b. Ukbe, el-Meġâzî, cem’, dirâse ve tahrîc: Muhammed Bakşîş Ebû Mâlik, Rabat 1994.Muslihuddin Mustafa Ahterî (v. 968/1560), Ahterî-i Kebîr, nşr. Nadir Eserler Kitaplığı, İstanbul 2014, 2. Baskı.Mustafa Takî Efendi, Varlığın Nuru: Târîh-i Nûr-i Muhammedî, yayına hazırlayan: Fatih Çınar, İstanbul 2016.Mutahhar el-Makdisî (v. 355/966’dan sonra), el-Bed’ ve’t-Tarih, thk. Cl. Huart, I-Vl, Paris 1899-1919 (tıpkıba-

sım: Mektebetü’s-Sekafeti’d-Diniyye, Port Said – Mısır).Mutarrizî (v. 610/1213), el-Muğrib fî tertîbi’l-Mu’rib, nşr. Darü’l-Kütüb el-Arabiye.Müessesetü’l-Furkân li’t-Türâsi’l-İslâmî, Mevsûʻatü Mekkete’l-Mükerreme ve’l-Medîneti’l-Münevvere, Müeyyed-Billâh Yahyâ b. Hamza (v. 749/1348), et-Tırâzü’l-Mütezammin li Esrâri’l-Belâğa, nşr. el-Mektebe-

tü’l-Unsuriyye, Beyrut 1423.Münâvî (v. 1031/1622), el-Yâkût ve’d-Dürer fî Şerhi Nühbeti İbn Hacer, thk. el-Murtaza ez-Zeyn Ahmed, nşr. Mek-

tebetü’r-Rüşd, Riyad 1999.--------, et-Tevkîf Alâ Muhimmâti’t-Teârîf, Kahire 1410/1990.--------, et-Teysîr bi Şerhi’l-Câmi’s-Sağîr, Riyâd 1408/1988, 3. Baskı.--------, Feyzü’l-Kadîr Şerhü’l-Câmi’i’s-Sağîr, nşr. Mektebetü’t-Ticâriyyeti’l-Kübrâ, Mısır 1356, 1. Baskı.Müslim b. Haccâc (v. 261/875), Ricâl Urve b. Zübeyr ve Cemâatün Mine’t-Tâbiîn ve Ğayrihim, thk. Hüseyin Ali

Hüseyin el-Cebûrî, Dımaşk 1426/2004.--------, Sahîh-i Müslim, mütercimi: Mehmet Sofuoğlu, İstanbul 1988.Müttekî el-Hindî (v. 975/1567), Kenzü’l-Ummâl fî Süneni’l-Akvâl ve’l-Ef’âl, thk. Bekrî Hayyânî – Safve es-Sakkâ,

nşr. Müessese er-Risâle 1401/1981, 5. Baskı.N. Aşık, “Tahammül”, DİA, XXXIX,380-382. N. Hacımüftüoğlu, “Berâat-i İstihlâl”, DİA, V,470. Nabia Abbot, Studies in Arabic Literary Papyri, Volume I-II- III: Language and Literature, 1972. Süheyle Yâsîn

el-Cübûrî, Aslü’l-Hatti’l-’Arabî ve Tetavvuruhû, Bağdad 1977.

159


--------, The Rise of The North Arabic Script and its Kur’ânic Development, with a ful Description of The Kur’ân Ma-nuscripts in The Oriental Institute, Chicago 1930.

Nahhâs (v. 338/950), ‘Umdeti’l-Küttâb, thk. Bâsim Abdülvahhâb el-Câbî, nşr. Dâr ibn Hazm – Dârü’l-Ceffân ve’l-Câbî, 1425/2004, 1. Baskı.

Necip Taylan, Mantık Tarihçesi Problemleri, İstanbul 1996.Necmeddîn en-Nesefî (v. 537/1142), Ṭılbetü’t-Talebe fi’l-Istılâhâti’l-Fıkhiyye, nşr. el-Matbaatü’l-Âmire – Mekte-

betü’l-Müsenna, Bağdat 1311.Nesefî (v. 537/1142) – Teftâzânî (v. 792/1390), Şerhü’l-Akâidi’n-Nesefiyye maa Hevâşihi, nşr. Mektebetü’l-Medî-

ne, Karaçi-Pakistan 1433/2012, 2. Baskı.Nevevî (v. 676/1277), el-Minhâc Şerhi Sahîhi Müslim b. el-Haccâc, nşr. Dâr İhyâ et-Tirâs el-Arabi, Beyrut 1392,

2. Baskı.--------, el-Mecmû’ Şerhü’l-Mühezzeb (maa tekmileti’s-Sübkî ve’l-Mut’iî), nşr. Dârü’l-Fikr.Nihad M. Çetin, “Ahbâr”, DİA, I,486.Nizâmeddin en-Nîsâbûrî (v. 850/1446), Ğarâibü’l-Kur’ân ve Reğâibü’l-Furkân, thk Zekeriya Umeyrât, nşr. Dâ-

rü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1416, 1. Baskı.Nureddîn el-Eşmûnî (v. 900/1494), Şerhü’l-Eşmûnî alâ Elfiyeti İbn Mâlik, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut

1419/1998, 1. Baskı.Nureddin el-Halebî (v. 1044/1635), İnsânü’l-’Uyûn fî Sîreti’l-Emîni’l-Me’mûn: es-Sîretü’l-Halebiyye, nşr. Dâ-

rü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1427, 2. Baskı.--------, İnsanü’l-Uyûn fî Sîreti’l-Emîni’l-Me’mûn: es-Sîretü’l-Halebî, Beyrut 1980.Osmân Turan, İstanbul’un Fethinden Önce Yazılmış Tarihî Takvimler, Ankara 1984.--------, On iki Hayvanlı Türk Takvimi, İstanbul 1941.Ömer Rıza Kehhâle -1905-1987- Mu’cemü’l-Müellifîn, nşr. Mektebetü’l-Müsennâ – Dâr İhyâi’t-Tirâsi’l-Arabî,

Beyrut.R. G. Collingwood, Tarih Felsefesi Üzerine Denemeler, çev. Erol Özvar, İstanbul 2000.Râgıb el-İsfahânî (v. 502/1108), el-İ’tikâdât, thk. Şamrân el-İclî, nşr. Müessesetü’l-Eşrâf, Beyrut 1988, 1. Baskı.--------, Muhâdarâtü’l-Üdebâ’ ve Muhaverâtü’ş-Şü’arâ ve’l-Büleğâ, nşr. Şeriketü Dâri’l-Erkam b. Ebi’l-Erkam, Beyrut

1420, 1. Baskı.Ramazan Şeşen, Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı, İstanbul 1998.Râmehürmüzî (v. 360/971), el-Muhaddisü’l-Fâsıl beyne’r-Râvî ve’l-Vâ’î, thk. Muhammed el-‘Accâc Hatîb, nşr. Dâ-

rü’l-Fikr, Beyrut 1404, 3. Baskı, s. 386-387. Refîk el-Acem, Mevsuatu Mustalahati’t-Tasavvufi’l-İslâmî, 1. Baskı, Beyrut 1999.Richard J. Evans, Tarihin Savunusu, çev. Uygur Kocabaşoğlu, İstanbul 1999.Rudânî (v. 1094/1683), Cem’ü’l-Fevâid min Câmi’i’l-Usûl ve Mecma’i’z-Zevâid, thk. Ebû Ali Süleyman b. Düray’,

Beyrut 1418/1998.Rüknüddîn Hasen b. Muhammed b. Şerefşâh Esterâbâdî (v. 715/1315), Şerh Şafiyeti İbnü’l-Hâcib, thk. Abdül-

maksûd Muhammed Abdülmasûd, nşr. Mektebetü’s-Sikâfeti’d-Dîniyye, 1425/2004, 1. Baskı.Sadeddîn Taftazânî (v. 792/1390), el-Mutavvel ale’t-Telhîs: Muhammed b. Abdirrahman el-Kazvinî’nin Telhî-

sü’l-Meâni adlı eserinin şerhi, Âmire matbaası, Cemaziyelevvel 1268, Taş baskı.--------, Risâletü’l-Hudûd, thk. Abdülfettah Ebû Gudde, Dârü’l-Kütübi’l-İslâmiyye Neşri.--------, Şerhü’t-Telvîh ala’t-Tevzîh, nşr. Mektebetu Sabîh, Mısır.Safedî (v. 764/1363), el-Vâfî bi’l-Vefeyât, thk. Ahmed el-Arnavut – Türkî Mustafa, Beyrut 1420/2000.Sağânî (v. 650/1252), el-Ubâbü’z-Zâhir ve’l-Lübâbü’l-Fâhir –Harfü’s-Sîn-, thk. Muhammed Hasan Âl Yasin, Bağ-

dad 1987.Sehavî (v. 902/1497), ed-Dav’ü’l-Lâmi’ li Ehli’l-Karni’t-Tâsi’, nşr. Dâr Mektebeti’l-Hayât, Beyrut.--------, el-İntihâz fî Hatmi’ş-Şifâ’ li’l-’İyâz, thk. Abdüllatif b. Muhammed el-Geylânî, nşr. Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiy-

ye, Beyrut 1422/2001.--------, Fethü’l-Muğîs bi Şerhi Elfiyeti’l-Hadîs, thk. Ali Hüseyin Ali, nşr. Meketebetü’s-Sünne, Mısır 1424/2003, 1.

Baskı.--------, el-Cevâhir ve’d-Dürer fî Tercemeti Şeyhi’l-İslâm İbn Hacer, thk. İbrahim Bacis Abdülmecid, Beyrut

1419/1999.

160


--------, el-İ’lân bi’t-Tevbih limen Zemme’t-Tarîh, thk. Franz Rosenthal, Beyrut ts.--------, el-Kavlü’l-Bedî’ fi’s-Salâti ‘ale’l-Habîbi’ş-Şefî’ , nşr. Dârü’r-Reyyân.--------, Fethü’l-Muğîs bi Şerhi Elfiyeti’l-Hadîs li’l-Irâkî, thk. Ali Hüseyin Ali, nşr. Mektebetü’s-Sünne, Mısır

1424/2003.Sekkâkî (v.626/1228), Miftâhü’l-Ulûm, thk. Nuaym Zarzûr, Beyrut 1407/1987.Selâhaddin el-Müneccid, Dirâsât fî Târîhi’l-Hatti’l-’Arabî, Beyrut 1972.--------, Mu’cemu Mâ Ullife An Resûlillah Sallahu Aleyhi Vesellem, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-Cedîde, Beyrut 1402/1982.Seleme b. Müslim el-Evtebî es-Suhârî (H. 5-6. Asır), el-İbânetu fi’l-Lüğati’l-Arabiyye, thk. Abdülkerim Halife ve

diğerleri, Maskat 1420/1999.Sem’ânî (v. 562/1166), Edebü’l-İmlâ’ ve’l-İstimlâ, thk. Max Weisweiler, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut

1401/1981, 1. Baskı.Semhûdî (v. 911/1505), Vefâ’ü’l-Vefâ bi Ahbâri Dâri’l-Mustafa, thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, nşr.

Dâr İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut ts.Semîn el-Halebî (v. 756/1355), ‘Umdetü’l-Hâfız fî Tefsîr Eşrefi’l-Elfâz, thk. Muhammed Bâsil Uyûnü’l-Esvâd, nşr.

Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, I. baskı 1417/1996.Senûsî-i Eş’arî: Muhammed b. Yusuf (v. 895/1490), Senûsiye Akaidi (Eş’arî Akidesi): Akaid Risâleleri, tercüme: Ali

Nar, Matbaatü’l-Hayriyye 1310.Serahsî (v. 483/1090 -?-), el-Mebsût, Beyrut 1409/1989.--------, el-Mebsût, çev. Şerafettin Kalay ve diğerleri, İstanbul 2008, X,6).Seyfeddin el-Âmidî (v. 631/1233), el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, thk. Abdürezzak Afifî, nşr. el-Mektebetü’l-İslâmiy-

ye, Beyrut 1402, 2. Baskı.Seyyid Mustafa Rasim Efendi, Tasavvuf Sözlüğü: Istılâhât-ı İnsân-ı Kâmil, hazırlayan: İhsan Kara, İstanbul 2013,

2. Baskı.Seyyid Süleyman Nedvi, Hazret-i Muhammed Hakkında Konferanslar, çev. Osmân Keskioğlu, Ankara 1974.--------, Kur’ân-ı Kerîm’de Kavimler ve Toplumlar: Âd, Semûd, Medyen, çev. Abdullah Davudoğlu, İstanbul

1424/2003.Sıbt İbnü’l-‘Acemî (v. 841/14380), Nûrü’n-Nibrâs ‘alâ Sîreti İbn Seyyidinnâs, thk. Nureddin Talib’in başkanlığını

yaptığı bir heyet, nşr. Dâr en-Nevâdir, Dımaşk 1435/2014, ı. Baskı.Sıbt İbnü’l-Cevzî (v. 654/1256), Mir’âtü’z-Zamân fî Tevârihi’l-’Â’yân, thk. Muhammed Berekât v.dğr., Dımaşk

1434/2013.Siyâlkûtî (v. 1067/1657), Haşiyetü’s-Siyâlkûtî alâ Kitâbi’l-Matlûb li’t-Taftazânî, thk. Muhammed es-Seyyid Os-

man, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.Subhi es-Salih, Hadîs İlimleri ve Hadîs Istılahları, çev. M. Y. Kandemir, Ankara 1981.Sübkî – Sehâvî – Zehebî, Erba’atü Resâil fî İlmi’l-Hadîs: Kâide fi’l-Cerh ve’t-Tadîl ve Kâide fi’l-Muerrihîn; el-Müte-

kellimûn fi’r-Ricâl; Zikru men Yu’temedu Kavluhu fi’l-Cerh ve’t-Ta’dîl, derleyen: Abdülfettâh Ebû Gudde, nşr. Mektebetü’l-İslâmiyye bi Haleb, Beyrut 1410/1990, 5. Baskı.

Süheylî (v. 581/1185), er-Ravzü’l-Ünüf fî Şerhi’s-Sîreti’n-Nebeviyye li İbni Hişâm, thk. Ömer Abdüsselam es-Selâmî, Beyrut 1421/2000.

Süyûtî (911/1505), Kûtü’l-Müğtedî alâ Câmi’i’t-Tirmizî, thk Nasır b. Muhammed b. Hâmid el-Ğaribî, Mekke 1424.

--------, ed-Dürrü’l-Mensûr fi’t-Tefsîr bi’l-Me’sûr, Darü’l-Fikr nşr. Beyrut, VIII,242.--------, el-Bahrü’llezî Zehar fî Şerhi Elfiyyeti’l-Eser, thk. Ebî Enes Üneys b. Ahmed b. Tahir el-Endonosî, nşr. Mek-

tebetü’l-Gurebâi’l-Eseriyye, Suudi Arabistan.--------, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim, Mısır 1394/1974.--------, eş-Şemârîh fî İlmi’t-Târîh, thk. Muhammed b. İbrahim eş-Şeybânî, Kuveyt ts.--------, Rîhu’n-Nesrîn fîmen ‘Âşe mine’s-Sahâbe Mi’e ve ‘İşrîn, thk. Adnan Ahmed Mücevved, nşr. Dârü’l-Vefâ, Cid-

de 1405/1985.--------, Tedrîbü’r-Râvî fi Şerhi Takribi’n-Nevevî, Beyrut 1979.--------, Tedrîbü’r-Râvî fî Şerhi Takrîbi’n-Nevevî, thk. Ebû Küteybe Nazar Muhammed el-Fâryâbî, nşr. Dâr Teybe.İmam eş-Şâfiî (v. 204/820), Kitâbu Fıkhi’l-Ekber fi’t-Tevhîd: Akaid Risaleleri II, tercüme eden: Sezai Özel, Derse-

adet 1331.

161


Şâşî (v. 344/955), Usûlü’ş-Şâşî (Mevlâ Muhammed Feyzü’l-Hasen el-Kenkûhî’nin ‘Umdetü’l-Hevâşî Şerh Usû-li’ş-Şâşî adlı eseriyle birlikte), thk. Abdullah Muhammed el-Halilî, nşr. Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1424/2003, 1. Baskı.

Şâtibî (v. 790/1388), el-Makâsıdü’ş-Şâfiye fî Şerhi’l-Hulâsati’l-Kâfiye, thk. Heyet, Mekke-i Mükerreme 1428/2007.Şehristânî (v. 548/1153), Dinler ve Mezhepler Tarihi. el-Milel ve’n-Nihal, çev. Muharrem Tan, İstanbul 2006.Şemseddin Günaltay, Tarîh ve Müverrihler: İslâm Tarîhinin Kaynakları, haz. Yüksel Kenar, İstanbul 1991.Şemseddîn Muhammed b. Yusuf eş-Şâmî (v. 942/1536), Sübülü’l-Hudâ ve’r-Reşâd Fî Sîreti Hayri’l-İbâd, thk.

Adil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Muavviz, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1414/1993.

Şemseddîn Muhammed İbn Ammâr el-Mısrî (v. 844/1440), Miftâhü’s-Saîdiyye fî Şerhi’l-Elfiyet’l-Hadîsiyye, thk. Şâdî b. Muhammed b. Sâlim Âl Nu’mân, nşr. Merkez en-Nu’mân li’l-Buhûs ve’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye ve Tahkîki’t-Tirâs ve’t-Tercüme, San’a/Yemen 1432/2011, 1. Baskı.

Şevkânî (v. 1250/1834), İrşâdü’l-Fuhûl ilâ Tahkiki’l-Hakki min İlmi’l-Usûl, thk. Ahmed İzzu İnâye, nşr. Dâr el-Kü-tüb el-Arabî, 1419/1999.

--------, Neylü’l-Evtâr, thk. İsâmuddîn es-Sebâbtî, nşr. Dârü’l-Hadîs, Mısır 1413/1993, I. baskı.Şirbînî (v. 977/1570), Muğnî’l-Muhtâc ilâ Ma’rifeti Meânî Elfâzi’l-Minhâc, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, I. baskı,

1415/1994, I,536. T. Altıkulaç, “İkrime el-Berberî”, DİA, XXII,40.Taberî (v. 310/922), Câmi’ü’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, nşr. Dâ-

rü’l-Hicre, 1422/2001.--------, Tarihü’l-Ümem ve’l-Mülûk, Beyrut 1987.Tâceddîn el-Fâkihî (v. 734/1333), Riyâzü’l-Efhâm fî Şerh ‘Umdeti’l-Ahkâm, thk. Nureddîn Tâlib, nşr. Dâ-

rü’n-Nevâdir, Suriye 1431/2010, 1. Baskı. Tâcüddîn İbnü’s-Sâ’î (v. 674/1275), ed-Dürrü’s-Semîn fî Esmâi’l-Musannifîn, thk. Ahmed Şevki Benîn – Muham-

med Said Huneşi, nşr. Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, Tunus 1430/2009, 1. Baskı.Tâcüddîn Sübkî (v. 771/1369), Tabakâtü’ş-Şafiiyyeti’l-Kübrâ, 1964; ---------, Kâide fi’l-Cerh ve’t-Tadîl ve Kâide fi’l-Muerrihîn, thk. Abdülfettâh Ebû Gudde, Kahire 1978;---------, es-Seyfü’l-Meslul ala men Sebbe’r-Resûl, nşr. İyad Ahmed el-Avc, Amman 1421/2000.Tahâvî (v. 321/933), Akîdetü’t-Tahaviyye, tercüme: Ali Nar, Dersaadet 1309.Tahir b. Sâlih (veya Muhammed Sâlih) b. Ahmed es-Sem’ûnî el-Cezâirî ed-Dımaşkî (v. 1338/1919), Tevcî-

hü’n-Nazar ilâ Usûli’l-Eser, thk. Abdülfettâh Ebû Gudde, nşr. Mektebetü’l-Matbuâti’l-İslâmiyye, Haleb 1416/1995.

Tahtâvî (v. 1873), Nihâyetü’l-Îcâz fî Sîreti Sâkini’l-Hicâz, nşr. Dârü’z-Zehâir, Kahire 1419, 1. Baskı.Takiyyuddîn es-Sübkî (v. 756/1355) – Taceddîn es-Sübkî (v. 771/1369), el-İbhâc fî Şerhi’l-Minhâci’l-Vusûl ilâ

İlmi’l-Usûl li’l-Kâdî el-Beyzâvî, nşr. Dâr el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut 1416/1995.Talat Koçyiğit, Hadîs Istılahları, Ankara 1985Tehânevî (v. 1158/1745’ten sonra), Keşşâfü Istılâhâti’l-Fünûn ve’l-’Ulûm, ed. Refîk el-Acem, thk. Ali Duhrûc,

Farsça metinleri Arapça’ya çev. Abdullah el-Hâlidî, terimlerin İngilizce, Fransızca ve kısmen Latince kar-şılıklarını tesbit eden: Curc Zînâtî, Beyrut 1996, 1. Baskı.

Teymî (v. 535/1141), Kitâbü’l-Meb’as̱ ve’l-Megâzî, thk. Muhammed Halîfe er-Rebâh, Trablus 1431/2010.Tîbî (v. 743/1342), el-Hülâsa fî Ma’rifeti’l-Hadîs, thk. Ebû Âsım eş-Şevâmî el-Eserî, nşr. el-Meketebetü’l-İslâmiy-

ye – er-Ruvvâd, 1430/2009, 1. Baskı.--------, Fütûhü’l-Gayb fi’l-Keşf ‘an Kınâ’i’r-Reyb (Hâşiyetü’t-Tîbî ale’l-Keşşâf), ed. Muhammed Abdürrahman Sul-

tanü’l-Ulemâ’, Dubai 1434/2013.--------, Şerhü’t-Tîbî alâ Mişkâti’l-Mesâbîh el-Müsemmâ bi’l-Kâşif ‘an Hakâiki’s-Sünen, thk. Abdülhamid el-Hindâvî,

nşr. Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz, Mekke-i Mükerreme – Riyâd 1417/1997, 1. Baskı.Toshihiko Izutsu, Kur’ân’da Allah ve İnsan, çev. Süleyman Ateş, İstanbul ts.Uluğ Bey, Astronomi Cetvelleri, çev. Mustafa Kaçar – Atilla Bir, Ankara 2012.Urve b. Zübeyr, Megâzî Resûlillah, derleyen M. M. el-A’zamî: Riyad 1401/1981.Vâkıdî (v. 207/823), Kitâbü’l-Megâzî, thk. Marsden Jones, London 1966.--------, Kitâbü’r-Ridde, thk. Mahmud Abdullah Ebü’l-Hayr, Ürdün ts.

162


Y. Dağlı – C. Üçer, Tarih Çevirme Kılavuzu, Ankara 1997.Y. Unat, “Güneş”, DİA, XIV,293.Ya’kûbî (v. 292/905’ten sonra), et-Tarih, Beyrut 1995.Yakût el-Hamevî (v. 626/1229), Mu’cemü’l-Üdebâ’, thk. İhsân Abbâs, nşr. Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut

1414/1993, 1. Baskı;--------, Mu’cemü’l-Büldân, Beyrut 1995, 2. Baskı, nşr. Dâr Sâdır.Yazarı Meçhul (372/982’de telif edilmiş), Hudûdü’l-Âlem Mine’l-Meşrik ile’l-Mağrib, thk. V. Minorsky, çev. Ab-

dullah Duman – Murat Ağarı, İstanbul 2008.Yunus Emre, Divan, hazırlayan: Mustafa Tatlıcı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2016.Yûsuf b. Muhammed İbn Kâdî Şühbe (v. 789/1385), Ehâdîs Müntehabe min Megâzî Mûsâ b. ‘Ukbe, nşr. Meşhûr

Hasan Selmân, Beyrut 1412/1991.Zebîdî (v. 1205/1791), Tâcü’l-‘Arûs min Cevhiri’l-Kâmûs, Dârü’l-Hidâye nşr. Zehebî (v. 748/1347), el-Mûkiza fî ‘Ulûmi Mustalahi’l-Hadîs, thk. Abdülfettah Ebû Gudde, nşr. Meketebe-

tü’l-Matbûati’l-İslâmiyye, Haleb 1412, 2. Baskı. Zehebî (v. 748/1347), Tecrîdu Esmâi’s-Sahâbe, Haydarabad 1315.--------, Cüz’ün fîhi Ehlü’l-Mi’e, thk. Ebû Yahyâ Abdullah el-Kinderî, nşr. Dâr İbn Hazm, Beyrut 1418/1997.--------, Siyeru ‘Alâmi’n-Nübelâ’, ed. Şuayb el-Arnavut, nşr. Müessesetü’r-Risâle, Kahire 1405/1985.--------, Târîhü’l-İslâm ve Vefeyâti’l-Meşâhîr ve’l-A’lâm, thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf, nşr. Dârü’l-Ğarb el-İslâmî, I. Baskı

2003.Zekeriyya b. Muhammed el-Kazvinî (v. 682/1283), Acâibü’l-Mahlûkât ve Gârâibü’l-Mevcûdât, nşr. Dâr İh-

yâü’t-Türâsi’l-Arabî, Kemâleddîn ed-Dumeyrî’nin Hayâtü’l-Hayavâni’l-Kubrâ adlı eserinin kenarında, Beyrut ts.

--------, Müfîdü’l-’Ulûm ve Mübîdü’l-Hümûm, thk. M. Abdülkâdir Atâ, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Baskı, Bey-rut 1405.

Zemahşerî (v. 538/1144), el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Akvâl fî Vucûhi’t-Te’vîl, Beyrut 1997.--------, Esâsü’l-Belağa, thk. Muhammed Bâsil ‘Uyûnü’l-Esed, Beyrut 1419/1998.--------, el-Mufassal fî Sınâ’ati’l-İ’râb, thk. Ali Bûmilhem, nşr. Mektebetü’l-Hilâl, Beyrut 1993, 1. Baskı.Zerkeşî (v. 794/1391), en-Nüket alâ Mukaddimeti İbn Salâh, thk. Zeynelâbidîn b. Muhammed, nşr. Edvâ’ü’s-Se-

lef, Riyad 1419/1998, 1. Baskı.--------, el-Bahrü’l-Muhît fî Usûli’l-Fıkh, Dârü’l-Kütübî nşr. 1414/1994.Zeynüddîn el-Irâkî (v. 806/1404), Zeylü Mîzâni’l-İ’tidâl, thk. Ali Muhammed Meûz – Âdil Ahmed Abdilmevcûd,

nşr. Dâr el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut 1416/1995;--------, Şerhü’t-Tebsire ve’t-Tezkire: Elfiyetü’l-Irâkî, thk. Abdüllatif el-Hemîm – Mahir Yasin Fehl, nşr. Dârü’l-Kütü-

bi’l-İlmiyye, Beyrut 1423/2002, 1. Baskı.Ziyâeddîn İbnü’l-Esîr (v. 637/1239), el-Meselü’s-Sâir fi Edebi’l-Kâtip ve’ş-Şâir, Mısır 1312 (kenarında İbn Kütey-

be’nin Edebü’l-Kâtib adlı eseri bulunmaktadır).Zübeyr b. Bekkâr (v. 256/870), el-Müntehab min Kitâbi Ezvâci’n-Nebî, thk. Sekîne eş-Şihâbî, nşr. Müessese-

tü’r-Risâle, Beyrut 1403/1983, 1. Baskı.Züheyr b. Harb (v. 234/848), Kitâbü’l-’İlm, thk. ve çev. Salih Tuğ, İstanbul 1984.Zürkânî (v. 1122/1710), Şerhü’l-Muvatta’ (Ebhecü’l-Mesâlik bi Şerhi Muvatta’i’l-İmâm Mâlik), thk. Taha Abdur-

raûf Sa’d, Kahire 1424/2003.--------, Şerhü’z-Zürkânî ale’l-Mevâhibi’l-Ledünniyye bi’l-Minehi’l-Muhammediyye li’l-Allame el-Kastallânî, zabt ve

tashih: Muhammed Abdülaziz Hâlidî, nşr. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1417/1996, 1. Baskı.

163


HZ. PEYGAMBER’İN KİŞİSEL BAKIMI(Temizliği, Bakımı ve Kıyafetleri)

Ramazan Önal


Eser AdıHz. Peygamber’in Kişisel Bakımı

(Temizliği, Tezyini ve Kıyafetleri)

Eser, yazarın Ekim 2020 tarihinde Tokat Gaziosmanpaşa Üniverisitesi Sosyal Araştırmalar Dergisi’nde “Hz. Peygamber’in Hayatında Kişisel Bakım”

başlığıyla yayınlanmış makalesinin geliştirilmiş halidir.

YazarDr. Öğr. Üyesi Ramazan Önal

EditörDr. Öğr. Üyesi Hakan Temir





Sertifika No: 34712


ISBN: 978-605-7689-93-1



164


KAYNAKLAR

Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi‘ es-San‘ânî el-Himyerî. el-Musannef fî’l-hadîs. thk. Ha-bîburrahmân el-A’zâmî. 11 Cilt. Hindistan: el-Meclîsü’l-ilmî, 2. Basım, 1403.

Ahmed b. Hanbel, Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezi. Müsnedü’İmâm Ahmed b. Hanbel. thk. Şuayb el-Arnaut vd. Müessesetü’r-Risâle, 2001.

Ahmed Muhtar ve Abdülhamîd Ömer. Mu’cemü’l-lügati’l-Arabiye. Âlemü’l-kütüb, 2008.Beğavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’el-Begavî. Mesâbîhu’s-sünne.

thk. Yûsuf Abdurrahmân el-Mar’aşlî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l ma’rife, 1987.Beşer, Faruk. “Süslenme” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları. 2010. 38/178-180. Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî el-Beyhakî. es-Sünenü’l-kübrâ, thk. Muhammed Abdülkadir Atâ.

11 Cilt. Beyrut: Darü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2003.Bozkurt, Nebi. “Kıyafet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/508-510. İstanbul: TDV Yayınları. 2002.Buhâri, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî el-Buhârî. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Muhammed Zü-

heyr. Dâru tavki’n-necât. 1422.Buhârî, et-Târîhu’l-kebîr. Haydarabad: Dâiretü’l-maarifi’l-Usmâaniye, ts.el-Busîri, Muhammed b. Saîd (ö. 695/1296), el-Kevâkibü’d-dürriye fî medhi hayri’l-beriyye (Kasîdetü’l-bürde). İs-

tanbul: Babil Yayınları, 2016.Çağrıcı, Mustafa. “Temizlik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2011, 428-428.Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahmân b. Fazl. Sünenü’d-Dârimî. thk. Hüseyin Süleym ed-Dârânî.

Dârü’l-muğnî. Suudi Arabistan. 2000.ed-Dîneverî, Ebû Hanîfe Ahmed b. Dâvûd b. Venend ed-Dîneverî. Kitabu’n-nebât, neşr. Muhammed Hamidul-

lah, Kahire: 1973.Dölek, Âdem. “Tıbb-ı Nebevî ve Sağlığın Korunması Açısından Kişisel Bakım”. Uluslararası İslâm & Tıp(Tıbb-ı Nebevî) Kongresi. ed. Hasan Akkanat & Ertuğrul Döner. (Adana: Çukurova Üniveresitesi Yayınları,

2016), 267-277.Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Muhammed Muhyiddiîn

Abdülhamid. el-Mektebetü’l-asriyye. Beyrut. ts. Ebü’ş-Şeyh, Ebû Muhammed Abdullâh b. Muhammed b. Ca‘fer b. Hayyân el-Ensârî el-isfahânî. Ahlâku’n-Nebî.

thk. Sâlih b. Muhammed, Darü’l-Müslim, 1998.Halîl b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân el-Ferâhîdî. Kitâbü’l-ayn, nşr. Mehdî el-Mahzûmî-İbrâhîm es-Samerrâî. 8

Cilt. Beyrut: 2. Basım, 1988.Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit el-Bağdâdî. Târîhu Bağdâd. 14 Cilt. Beyrut: ts.Heysemî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Süleymân el-Heysemî. Mecmeu’z-zevâid ve menbeu’l-fevâid.

thk. Husamuddîn el-Kudsî. 10 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Kudsî, 1994.İbn Abdilber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr en-Nemerî. el-istî’âb fî ma’ri-

feti’l-ashâb. 4 Cilt. Beyrut: 1328.İbn Battâl, Ebü’l-Hasen Alî b. Halef b. Abdilmelik b. Battâl el-Bekrî el-Kurtubî. Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. thk. Ebû

Temîm Yasir. 10 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 2003. İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ebî Şeybe el-‘Absî el-Kûfî. el-Musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr.

nşr. Sâîd el-Lehhâm. 7 Cilt. Beyrut: 1989.İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Fethu’l-Bârî bi şerhi Sahîhi’l-Buhârî.

13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1379.

165


İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. el-isâbe fî temyîzi’s-sahâbe. nşr. Ali Muhammed Becâvî. 8 Cilt. Mısır: 1970.

İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmâîl b. Ömer İbn Kesîr. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. thk. Sâmî b. Muhammed. 7 Cilt. Daru Taybe, 2. Basım, 1999.

İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullāh b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî. el-Maârif. thk. Srvet Ukkâşe. Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyye el-âmme, 2. Basım, 1992.

İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî. es-Sünen. 2 Cilt. İstanbul: 2. Basım,1992.İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l-A-

rab. 15 Cilt. Beyrut: 1997.İbn Sa’d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî. et-Tabakâtü’l-Kübrâ.

thk. İhsân Abbâs. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1968.İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî. Ahkâmü’n-nisâ’. nşr. Ali b.

Muhammed el-Muhammedî. Beyrut: 1985.İbnü’l-Cevzî. el-Vefâ’ bi ahvâli’l-Mustafâ. thk. Mustafâ Abdülvâhid. Mısır: Dârü’l-kütübi’l-Hadîse, 1966.İbnü’l-Cevzî. el-ilelü’l-mütenâhiye fî ehâdisi’l-vâhiye. thk. İrşâdü’l-Hak el-Esrî. 2. Baskı. Pakistan: İdâaretü’l-ulû-

mi’l-esriye. 1981.İbnü’l-Esîr, Ebü’s-Seâdât Mecdüddîn el-Mübârek b. Esîrüddîn Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî.

en-Nihâye fî garîbi’l-hadîs. thk. Tâhir Muhammed ez-Zâvî-Mahmûd Muhammed et-Tannâhî. 5 Cilt. Bey-rut: el-Mektebetü’l-ilmiye, 1979.

İbrâhîm Mustafâ ve diğerleri. el-Mu’cemü’l-vasît. Kahire: Dâru’d-da’ve, ts.İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb ez-Züraî ed-Dımaşkī

el-Hanbelî. Zâdü’l-meâd fi heydi hayri’l-ibâd. Beyrut: Müessesetü’r-risâle. 1994.el-isfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb el-isfahânî. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân,

thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî. Beyrur: Dâru’l-kalem. 1412.Kahraman, Abdullah. “Kutsal Dinlere Mahsus Bir Temizlik Şekli: Gusül”. Bakü Devlet Üniveresitesi İlahiyat Fakül-

tesi İlmî Mecmuası. 6/6 (Eylül, 2006). 33-48.Kallek, Cengiz. “Cübbe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1993. 8/102, 103.Kalın, İbrahim. İslâm Geleneğinde “Güzeli” Aramak. Sabah Gazetesi (sabah.com.tr). Erişim: 22.04.2020.Kamacı, Fatımatüz Zehra. Hz. Peygamber Devrinde Kadınların Süslenmesi. İstanbul: İnkılâp Yayınları, 3. Basım,

2019.Kur’an Mesajı: Meal-Tefsir. çev. Muhammed Esed, Türkçeye çev. Cahit Koytak & Ahmet Ertürk. Ankara: İşaret

Yayınları, 2002.Mâlik b.Enes, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes b. Mâlik b. Ebî Âmir el-Asbahî el-Yemenî. el-Muvattâ. 2 Cilt. İstanbul:

Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1992.Meriç, Ümit. Sosyolojik Açıdan Kılık-Kıyafet ve İslâm’da Örtünme. 3. Baım, İstanbul: Ensar Yayınları. 2010.Mübârekfûrî, Ebü’l-Â’lâ Muhammed Abdurrahmân b. Abdürrahîm. Tuhfetü’l-ahvezî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kü-

tübi’l-ilmiyye, ts.Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Fuâd Abdülbâkî. Dâru

hyâi’t-turâsi’l-Arabî. Beyrut. ts.Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürraûf b. Tâcil‘ârifîn b. Nûriddîn Alî el-Münâvî el-Haddâdî. Feyzu’l-kadîr

şerhu Câmii’s-sağîr. 6 Cilt. Mısır: el-Mektebü’t-ticâriyye, 1356.Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî en-Nesâî. es-Sünenü’l-Kübrâ. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. Mek-

tebetü’l-Matbuât, Haleb. 1986.Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî en-Nevevî. el-Minhâc şerhu sahîhi Müslim b. Haccâc. 18 Cilt. Beyrut:

Daru ihyâi’t-turâsi’l-Arabî, 2. Basım, 1392.

166


Öğüt, Salim. “Mahrem” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/388-389. Ankara: TDV Yayınları, 2003,Salim Öğüt, “Tahâret” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/382-385. İstanbul: TDV Yayınları, 2010. Özel, Ahmet. “Misvâk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/191-192. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.Şâmî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf es-Sâlihî eş-Şâmî eş-Şâfiî. Sübülü’l-Hüdâ ve’r-

reşâd. thk. Şeyh Âdil Ahmed. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1993.Şener, Mehmet. “Gusül”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14/ 213-214. İstanbul: TDV Yayınları, 1996. Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb et-Taberânî. el-Mu’cemu’l-kebîr. nşr. Ab-

dülmecîd es-Selefî. 30 Cilt. Musul: 2. Basım, 1983.Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî. Târîhu’r-rusül ve’l-mülûk. 11 Cilt.

Beyrut: Dâru’t-Turâs, 2. Basım, 1387.Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleymân b. Dâvûd b. el-Cârûd et-Tayâlisî. Müsnedü Ebî Dâvûd et-Tayâlisî. Thk. Muhammed

Abdülmuhsin et-Türkî. 4 Cilt. Mısır: Daru hecer, 1999.Temir, Hakan. Arap Yarımadasında Kabile Hayatı. İstanbul: Siyer Yayınları, 2020.Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd) et-Tirmizî. eş-Şemâilü’l-Muhammediyye. Beyrut: Dâru’t-turâ-

si’l-Arabî, ts.Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd) et-Tirmizî. es-Sünen. thk. Ahmed Şâkir ve Fuad Abdübâki, 2.

Basım, Mısır, Mektebetü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1975.Uysal, Muhittin. Peygamber Günlerinde Giyim Kuşam ve Süslenme. Konya: Yediveren Kitap, 2004.el-Veşşâ, bü’t-Tayyib Muhammed b. Ahmed b. İshâk b. Yahyâ el-Veşşâ’ el-A‘râbî. ez-Zarf ve’z-zurefâ’. Beyrut: 1986.Yalçın, İsmail. “Saç”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/367-368. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.Yaran, Rahmi. “Bıyık” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/115-116. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.Yardım, Ali. Peygamberimiz’in Şemâili. İstanbul: Damla Yayınları, 2011.Yeniçeri, Celal. Hz. Peygamber’in Giyimi-Kuşamı-Mutfağı Getirdiği İlkeler ve Günümüz, 2. Basım, (İstanbul: Çam-

lıca Yayınları 2013), 38.

167


İlhan Baran


Tarih: 6

Eser Adı

Büyük Selçuklu ve Eyyûbîler’de

Siyaset Eksenli Sünni Faaliyetler

Yazar

İlhan Baran

Editör


İç Tasarım

Mevlüt Sami Ertem

Kapak





Sertifika No: 34712


ISBN: 978-625-7274-09-8



BÜYÜK SELÇUKLU VE EYYÛBÎLER’DE SİYASET EKSENLİ SÜNNİ FAALİYETLER

168


KAYNAKLAR

ABBÂDÎ, Ahmed Muhtar, Fi’t-Târihi’l-Abbasî ve’l-Fâtımî, Daru’n-Nahdati’l-Arabiyye, Beyrut trz.ABDULLATİF, Şerefüddin Muhammed b. İzzüddin b. Abdüsselam (695/1296), İdâhu’l-Kelâm fîmâ Cerâ li’l-‘İz

b. Abdüsselâm fî Meseleti’l-Kelâm, el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Turâs, Kahire 2006.ABDÜLMEHDİ, Hasan Abdülcelil, el-Medâris fî Beyti’l-Makdis fi’l-Asreyn el-Eyyûbî ve’l-Memlûkî ve Devruhâ

fi’l-Hareketi’l-Fikriyye, Mektebetü’l-Aksâ, Ammân 1981.ACAR, Abdurrahman, “Selçuklu Medreseleri ve İslam Kültür ve Medeniyetine Kazandırdıkları”, Uluslararası

Türk Dünyasının İslamiyete Katkıları Sempozyumu, 31 Mayıs-1 Haziran 2007, ss. 351-364.______, “İmam Gazzali ve Selçuklular”, 900. Vefat Yılında İmâm Gazzâlî: Milletlerarası Tartışmalı İlmi Toplantı,

07-09 Ekim 2011 İstanbul, ss. 91-105.ADDAS, Claude, İbn Arabî Siretuhu ve Fikruhu, (çev.) Ahmed es-Sâdıkî, Daru’l-medari’l-İslami, Libya 2014.AĞIRAKÇA, Ahmet, “İhşîdiler”, DİA, c. 21, TDV Yayınları, İstanbul 2000.AHMED EMİN, Fecru’l-İslam, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2009.___________, Zuhru’l-İslâm, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2004.AHMED HİLMİ, Muhammed Hilmi, el-Hilâfe ve’d-Devle fi’l-‘Asri’l-Abbâsî, Mektebetü’n-Nahdati’l-Mısriyye, Ka-

hire 1959.AKGÜNDÜZ, Ahmed -Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, İstanbul 1999.AKGÜNDÜZ, Ahmet,“el-Mu‘temed”, DİA, Ankara 2006, c. 31, TDV Yayınları, İstanbul 2006.ALİ AHMED, el-Endülüsiyyûn ve’l-Mağâribe fi Bilâdi’ş-Şâm min Nihâyeti’l-Karni’l-Hâmis hattâ Nihâyeti’l-Kar-

ni’t-Tâsi’, Daru Talas, Dımaşk 1989.ÂMİDÎ, Seyfuddin Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Salim (631/1233), Ebkaru’l-Efkar fî Usûlu’d-Din, (thk.)

Ahmed Ferid el-Müzeydî, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.______, el-İmâme min Ebkâri’l-Efkâr, (thk.) Muhammed ez-Zübeydî, Daru’l-Kitabi’l-Arabî, Beyrut, 1992.ARIKAN, Adem, Büyük Selçuklular Dönemi Şiâ, (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilim-

ler Enstitüsü, İstanbul 2010.ASKALÂNÎ, İbn Hacer Şihâbudiin Ahmed b. Ali b. Muhammed el-‘Askalânî (852/1449), Tevâli’t-Tesîs li Meâlî

Muhammed b. İdrîs, (thk.) Ebü’l-Fidâ Abdullah el-Kâdî, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1986.__________, Raf’u’l-Isr ‘an Kudâti’l-Mısr, Mektebetü’l-Hancî, Kahire 1998.ÂŞÛR, Abdulfettah Saîd, el-Hareketu’s-Salibiyye, Mektebetü’l-Anclo el-Mısriyye, Kahire 2010.______, “Ezher, Eğitim Öğretim ve Sosyal Hayat”, DİA, c. 12, TDV Yayınları, İstanbul 1995.______, Mısır ve’ş-Şâm fî Asri’l-Eyyûbiyyin ve’l-Memâlik, Daru’n-Nahdati’l-Arabiyye, Beyrut trz.ATAULLAH, Hıdır Ahmed, el-Hayatu’l-Fikriyye fi Mısır fi’l-Asri’l-Fâtımî, Daru’l-Fikri’l-Arabi, Kahire 1989.ATICI ARAYANCAN, Ayşe, “İsfahan’da Nizarî-İsmâilî Faaliyetleri”, Milel ve Nihal, c. 14, sy.1, ss. 270-287.AYBAKAN, Bilal, “Şâfî Mezhebi”, DİA, c. 38, TDV Yayınları, İstanbul 2010.AYNÎ, Bedrüddin (885/1480), es-Seyfü’l-Mühenned fî Sîreti’l-Melik’il-Müeyyed, (thk.) Fehim Muhammed Alevî

Şeltût, Daru’l-Kütübi’l-Mısriyye, Kahire 1999.AZEB, Muhammed Sa‘d Ahmed, el-Hayâtü’l-Fikriyye fî İklîmi Horasân fi’l-Asri’s-Selçukî, Şirketü Nevâbiği’l-Fikr,

Kahire 2009.AZZÂM, Abdurrahman, Salâhuddin ve İ‘âdetü İhyâi’l-Mezhebi’s-Sünnî, (çev.) Kasım Abduh Kasım, Müessesetü

Katar li’n-Neşr, Doha 2012.BAĞDÂDÎ, Abdulkâhir b. Tâhir (429/1037), el-Fark Beyne’l-Fırak, (thk.) İbrahim Ramazan, Dâru’l-Marife,

Beyrut 2008._________, Usûlü’d-Dîn, (nşr.) Darülfünun İlahiyat Fakültesi, Devlet Mabaası, İstanbul 1928.BAĞLIOĞLU, Ahmet, “Sıradışı Bir Fatımî Halifesi: Hâkim Biemrillâh”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, c. 4,

sy. 8, ss. 4-32.

169


___________, “Türkler’de İslamlaşmayla Birlikte Mezhep Hareketleriyle İlgili Bir Değerlendirme”, Fırat Üni-versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1997, sy. 2, ss. 201-226.

___________, Ortadoğu Siyasi Tarihinde Dürziler, Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları, Elazığ 2006.BÂHAYYIL, Ali b. Muhammed, Senevâtü’l-Henâbile fi Bağdâd, y.y., Mekke 1425.BÂKILLÂNÎ, Ebû Bekir b. Tayyib el-Basrî (403/1013), el-İnsâf fîmâ Yecibu İ’tikâduhu ve lâ Yecûzü’l-Cehlu bihi,

(thk.) Muhammed Zâhid el-Kevserî, Daru’t-Tevfik, Beyrut 2000.________, Temhîdü’l-Evâi’l ve Telhisü’d-Delâil, (thk.) İmadüddin Ahmed Haydar, Müessesetü’s-Sakâfe, Beyrut

1987.BARKER, Ernest, el-Hurûbu’s-Salibiyye, (çev.) es-Seyyidü’l-Baz el-‘Arînî, Kahire 1965.BARTHOLD, Vasiliy Vladimiroviç, Târîhü’t-Türk fi’l-Asye’l-Vustâ, (çev.) Ahmed Said Süleyman, el-Heyetü’l-Mıs-

riyyetü’l-Amme li’l-Kitâb, Mısır 1996.BASUĞUY, Bedreddin, Haçlılar Karşısında İslam’ın Sağlam Bir Kalesi Eyyûbîler, Siyer Yayınları, İstanbul 2017.__________, Selahaddin Eyyûbî Devrinde ilmi Faaliyetler, Hivda İletişim, İstanbul 2009.__________, “Salâhaddîn-i Eyyûbî ve Râşidüddîn Sinân: Nizârî Fedâîler ve Suikastlar” e-Şarkiyat, c. 9, sy. 2,

ss. 747-770.BEKİRYAZICI, Eyüp, “Anadolu’dan Halep’e ya da Ölüme Seyehat: Sühreverdî el-Maktûl”, II. Uluslararası Selçuk-

lu Kültür ve Medeniyet Sempozyumu, 19-21 Ekim 2011, ss. 171-184.BERZENCÎ, Terîfe Ahmed Osman, İshâmâtu’l-‘Ulemâi’l-Ekrâd fi Binâi’l-Hedâreti’l-İslamiyye Hilâle’l-Karneyn

es-Sabi’ ve’s-Samin el-Hicriyye, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2010.BOSTAN, İdris, “Ba‘lebek”, DİA, c. 5, TDV Yayınları, İstanbul 1992.BOSWORTH, Edmond Cliford, Târîh-i Gazneviyân, (çev.) Hasan Enûşe, Müessese-i İntişarat-i Emir Kebir, Tah-

ran 1378.BOZAN, Metin, “İmamet Nazariyesinin Ca’ferî Fıkhı Üzerindeki Tesirleri” Marife, c. 8, sy. 3, ss. 49-74._______, İmamiyye Şiasının İmamet Tasavvuru (4. Ve 5. Asırlar), İlâhiyat, Ankara 2007._______, İmamiyye’nin İmâmet Nazariyesinin Teşekkül Süreci, İsam Yayınları, İstanbul 2009._______, “Hicri Birinci Asır Mezhep Hareketlerinde Mardin Bölgesi” Dini Araştırmalar, c. 9, sy. 25, ss. 125-

142.BRAUN, Edward, Târîhü’l-Edeb fî İrân mine’l-Firdevsî ile’s-Sâdî, (çev.) İbrahim Emin eş-Şevâribî, Mektebetü’s-Sa-

kafetü’d-Diniyye, Mısır trz.BUHARÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. Muğire el-Cü‘fî (256/870), Sahîhu Buharî, (thk.)

Muhammed Züheyr b. Nasır en-Nasır, Daru Tavki’n-Necât, Mısır 1311.BÜYÜKKARA, M. Ali, “İsmâilî Dâî ve Fâtımî Da’vet”, İLAM, c. 3, sy. 1, ss. 9-36.CADULLAH, Menel Abdülmünim, et-Tasavvuf fî Mısır ve’l-Mağrib, Menşeetü’l-Mearif bi’l-İskenderiyye, İsken-

deriye trz.CÂFERİYÂN, Resul, eş-Şîa fî Îrân Dirâsetün Târîhiyye mine’l-Bidâyeti hattâ Karni’t-Tâsi’ el-Hicrî, (çev.) Ali Haşim

el-Esedî, Mecmeü’l-Buhusi’l-Arabiyye, Meşhed 1420.CEMALEDDİN, Mumamed Said, Devletü’l-İsmâîliyye fî Îrân, Darü’s-Sakafe li’n-Neşri, Beyrut 1999.CENNET, Mehmet Zülfi, Şiî/Usûlî Geleneğin Kur’an Yorumu (Şerif Murtaza Örneği), Fecr Yayınları, Ankara 2016.________, “Mezhebî Kimliğin Belirlenmesinde Algı Yanılması -Şerîf el-Murtazâ’nın Şiîliği ve Mu‘tezilîliği-”,

Dicle Üniversitesi İlahiyat akültesi Dergisi, 2016, c. XVIII, sy. 2, ss. 39-49.CEYHAN, M. Akif, “Josef Van Ess’in Tahlilleri Işığında Kelâmın Doğuşu ve Metodu” Dinbilimleri Akademik

Araştırma Dergisi, c. 13, sy. 1, ss. 215-233.CHARTİER, Roger, Yeniden Geçmiş Tarih, Yazılı Kültür,Toplum, (çev.) Lale Arslan, Dost Kitabevi, Ankara, 1998.CÜVEYNÎ, Alâuddin Atâ Melik (685/1260), Târîhi Cihângüşa fî Târîhi Menkûkâ Ân ve Hülâgu ve’l-İsmâîliy-

ye, (thk.) Muhammed b. Abdülvehhab el-Kazvînî, (çev.) Muhammed Said Cemaleddin, el-Merke-zü’l-Kavmî li’t-Terceme, Kahire 2015.

170


CÜVEYNÎ, İmâmu’l-Harameyn Ebu’l-Meâlî (478/1085), el-İrşâd ilâ Kavâtı’i’l-Edilleti fî Usûli’l-İ’tikâd, (thk.) Muhammed Yusuf Musa- Ali Abdülmünim, Mektebetü’s-Saâde, Mısır 1950.

_________, eş-Şâmil fî Usûli’d-Dîn, (thk.) Ali Sâmî en-Neşşâr, Menşeü’l-Meârif, İskenderiye 1966.DEFTERÎ, Ferhâd, Târîhu’l-İslâm eş-Şi‘î, (çev.) Seyfüddin el-Kadir, Daru’s-Sâkî, Beyrut 2017.DERRÂCÎ, Buzyânî Düvelü’l-Havârici ve’l-Aleviyyîn fî Bilâdi’l-Mağribi ve’l-Endülüs, Daru’l-Kitabi’l-Arabi, Ceza-

yir 2007.EBÛ REYYÂN, Muhammed Ali, Usûlü’l-Felsefeti’l-İşrâkiyye ‘İnde Şihâbuddin es-Sühreverdî, Mektebetü’l-Ancelo

el-Mısriyye, Kahire 1959.EBÛ ŞÂME, Ebû Muhammed Şihabuddin Abdurrahman b. İsmail (665/1267), ez-Zeyl ala’r-Ravdateyn, (thk.)

Muhammed Zahid el-Kevserî, Daru’l-Ceyl, Beyrut 1974.__________, er-Ravdateyn fî Ahbâri’d-Devleteyn en-Nûriyye ve’s-Salâhiyye, (thk.) İbrahim ez-Zeybak, Müesse-

setü’r-Risale, Beyrut 1997.EBÛ YA‘LÂ, Muhammed b. Hüseyin b. Muhammed b. el-Ferrâ (458/1066), İbtâlü’t-Te’vîlât li Ahbâri’s-Sıfât,

(thk.) Ebû Abdullah Muhammed b. Hamd, Daru Îlâfi’d-Düveliyye, Kuveyt trz.EBÛ ZEHRA, Muhammed, Târîhu’l-Mezâhibi’l-İslâmiyye fi’s-Siyâseti ve’l-Akâidi ve Târîhi’l-Mezâhibi’l-Fıkhiyye,

Daru’l-Fikri’l-Arabî, Kahire trz.EBÜ’L-FİDÂ, el-Melikü’l-Müeyyedİmadüddin İsmail (732/1331), el-Muhtasar fî Târîhi’l-Beşer, Matbatü’l-Hü-

seyniyyeti’l-Mısriyye, Mısır trz.ERDEM, Gazi, “İslam Kültür Tarihinin İlk İlimler Akademisi Beytü’l-Hikme” Dini Araştırmalar, Ankara 2013,

c. 16, sy. 42, ss. 57-77.ERKOL, Ahmet, İbn Rüşd’ün Kelam Eleştirisi, Fecr Yayınevi, Ankara 2007._______, “Eşarî Dönemi Arap Düşünce Biçimi ve Eşarî Düşüncesinde Şâfiî’nin Etkisi” Marife, c. 3, sy. 2, ss.

165-184._______, “İhvan-ı Safa Risalelerinde Kelama Karşı Takınılan Olumsuz Tavrın Nedenleri Üzerine Bir Değerlen-

dirme”, Marife, c. 9, sy. 2, ss. 167-184.EŞARÎ, Ebü’l-Hasan Ali b. İsmâîl (324/935), el-İbâne an Usûli’d-Diyâne, Daru İbn Zeydûn, Beyrut trz.______, İstihsânü’l-Havdi fî İlmi’l-Kelâm, Daru’l-Meşâri’, Beyrut 1995.______, Kitâbü’l-Lüma’ fi’r-Reddi ala Ehli’z-Zeygi ve’l-Bida‘, (thk.) Hamûde Garâbe, Matbaatü Mısır, Mısır

1955.______, Makâlâtü’l-İslâmiyyin ve İhtilâfü’l-Musallîn, (thk.) Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, el-Mektebe-

tü’l-Asriyye, Beyrut 1999.ETRÛŞÎ, Arif Muhammed, el-Hayâtü’l-Fikriyye fî Mısır Hilâle’l-Asri’l-Eyyûbî, Daru Dicle li’n-Neşri ve’t-Tevzî,

(Elektronik kitap-Noonbooks).ETRÛŞÎ, Velâf Mustafa Selim, el-Kadâ fî Mısır ve’ş-Şâm fi’l-Ahdi’l-Eyyûbî, Daru Dicle, Irak 2007.FEYYÂD, Abdullah, Târîhü’t-Terbiyeti ‘İnde’l-İmâmiyye Beyne Asreyi’l-İmâmi’s-Sâdık ve’ş-Şeyhi’t-Tûsî, (Basılmamış

Doktora Tezi), el-Câmiatü’l-Emrikiyye fî Beyrut, Beyrut 1966.FUAD, Ahmed, Târîhu Mısri’l-İslamiyye Zemene Salâtîni Benî Eyyûb, Mektebetü Medbûlî, Mısır 2002.FUAD, Eymen, “Fâtımiler”, DİA, c. 12, TDV Yayınları, İstanbul 1995.______, el-Medâris fî Mısır Kable’l-Eyyûbiyyin, el-Heyetü’l-Mısriyyeti’l-Ammeti li’l-Kitâb, Kahire 1992.______, el-Mezâhibu’d-Diniyye fî Bilâdi’l-Yemen hattâ Nihâyeti’l-Karni’s-Sâdisi’l-Hicri, ed-Dâru’l-Mısriyye

el-Lübnâniyye, Kahire 1988.______, Tarihü’d-Devleti’l-Fâtımiyye fî Mısır, ed-Daru’l-Mısriyyeti’l-Lübnâniyye, Kahire 1992.FÜCK, Johann, el-Arabiyye Dirâsâtün fi’l-Lügati ve’l-Lehecâti ve’l-Esâlîb, (çev.) Ramazan Abdüttevvab, Mektebe-

tü’l-Hancî, Mısır 1980.GANÎME, Muhammed Abdurrahim, Târîhu’l-Câmi’âti’l-İslâmiyyeti’l-Kübrâ, Daru’t-Tibâ’ati’l-Mağribiyye, Tet-

vân 1953.GAZZÎ, Kamil b. Hüseyin b. Mustafa, Nehrü’z-Zeheb fî Târîhi Haleb, el-Matbaatü’l-Maruniyye, Halep trz.

171


GAZÂLÎ, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed (505/1111), Fedâihu’l-Bâtıniyye, (thk.) Abdurrahman Bedevî, Daru Kütübi’s-Sakafiyye, Kuveyt trz.

________, Tehâfütü’l-Felâsife, (tlk.) Mahmud Bîcû, Daru’t-Takva, Dımaşk 2006.________, Fedâihu’l-Bâtıniyye, (nşr.) İgnaz Goldziher, Brill-Leiden 1956.________, el-Kıstâsu’l-Müstakîm, (thk.) Mahmud Bîcû, el-Matbaatü’l-İlmiyye, Dımaşk 1993.________, Faysalü’t-Tefrika Beyne’l-İslâm ve’z-Zendeka, (Mecmû’atü Resâili’l-İmâm el-Gazâlî içinde), Da-

ru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2011.________, el-İktisâd fi’l-İ’tikâd, (thk.) Muvaffak Fevzi el-Ceber, Daru’l-Hikme, Dımaşk 1994.________, el-Münkizu mine’d-Dalâl (Mecmû’atü’r-Resâili’l-İmâm el-Gazâlî içinde), Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye,

Beyrut 2011.GEYLÂNÎ, Mâcid Arsân, Hâkezâ Zahare Salâhuddin ve Hâkezâ Âdeti’l-Kuds, Daru’l-Kalem, BAE 2002.GİBB, Sir Hamilton A.R., “The Caliphate and the Arab States” A History of the Crusades in the First Hundred Years,

ed. M. W. Baldwin, The University of Wiskonsin Press, USA 1969, ss. 81-98.GOLDZİHER, İgnaz, “Mevkifu Ehli’s-Sünneti’l-Kudemâ bi İzâi Ulumi’l-Evâil” et-Türasü’l-Yûnânî fi’l-Hadâre-

ti’l-İslâmiyye, (çev.) Abdurrahman Bedevî, Mektebetü Nahdati’l-Mısriyye, Kahire 1940, s. 123-217.__________, el-Âkîde ve’ş-Şerîâ fi’l-İslâm Târîhu’t-Tatavvuri’l-Akdî ve’t-Teşriî fi’d-Dîni’l-i-İslâmî, (çev.) Muham-

med Yusuf Musa-Ali Hasan Abdülkadir-Abdülaziz Abdülhak, Daru’l-Kütübi’l-Hadîse-Mektebetü’l-Mü-senna, Mısır trz.

HAKKÂRÎ, Ebü’l-Hasan Ali b. Ahmed bi Yusuf (486/1093), İ‘tikâdü’l-İmam Ebî Abdillah Muhammed b. İdiris eş-Şâfi‘î el-Muttalibî, (thk.) Abdullah b. Salih el-Berrak, Daru’l-Vatan, Riyad 1419.

HAMEVÎ, Ebû Abdillah Şihâbüddîn Yâkût b. Abdullah el-Bağdâdî er-Rûmî (626/1229), Mü’cemü’l-Üdebâ, Mat-baatü Dari’l-Me’mûn, Mısır trz.

HAMEVÎ, Tacuddin Muhammed b. Hibbetullah el-Mekkî el-Bermekî, (599/1203), Hadâiku’l-Fusûl ve Cevâhi-ru’l-Usûl, Mektebetü’l-Hancî, Mısır 1327.

HÂMİD ZEYYÂN, Gânım Zeyyân, es-Surâ’us-Siyâsî ve’l-Askerî beyne’l-Kuve’l-İslâmiyye Zemene Hurûbi’s-Salibiy-ye, Daru’s-Sakâfe li’n-Neşri ve’t-Tevzî, Kahire 1983.

HAMZA, Abdüllatif, el-Hareketü’l-Fikriyye fî Mısır fi’l-Asreyn el-Eyyûbî ve’l-Memlûkî el-Evvel, Daru’l-Fikri’l-Arabî, Kahire trz.

HARBÛTLÎ, Ali Hasanî, Mısru’l-‘Arabiyyeti’l-İslamiyye, Kahire 1963.HAREKAT, İbrahim, “Midrâriler”, DİA c. 30, TDV Yayınları, İstanbul 2005.HASAN, Hasan İbrahim, el-Fâtımiyyûn fî Mısır, el-Matbatu’l-Emîriyye, Kahire 1932._______, Tarihu’d-Devleti’l-Fâtımıyye fi’l-Mağrib ve Mısır ve Suriye ve Bilâdi’l-‘Arab, Mektebetü’n-Nahdati’l-Mıs-

riyye, Kahire 1958._______, Târihu’l-İslam es-Siyâsî ve’d-Dînî ve’s-Sekâfî ve’l-İctimâ‘î, Dâru’l-Ceyl, Beyrut, 1996.HATÎB EL-BAĞDÂDÎ, Ebû Bekir Ahmed b. Ali (463/1071), Târihu Medîneti’s-Selâm, (thk.) Beşşâr Avvâd

Marûf, Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, Beyrut, 2001.HATÎB, Es‘ad, el-Butûletu ve’l-Fidâu’s-Sûfiyye, Daru’t-Takvâ, Dımaşk trz.HEMEZÂNÎ, Ebü’l-Hasan Muhammed b. Abdülmelik (521/1127), Tekmiletü Târihi’t-Taberî, (Târihu’t-Ta-

berî’nin 11. cildinin içinde) (thk.) Muhammed Ebu’l-Fazıl İbrahim, Dâru Süveydân, Beyrut trz.HEMEZÂNÎ, Hüseyin b. Feyzullah-Hasan Süleyman el-Cühenî, es-Suleyhiyyûn ve’l-Hereketü’l-Fâtımiyye fi’l-Ye-

men, Dâru’t-Tennûr, Beyrut 1986.HEMEZÂNÎ, Reşidüddin Fadlullah (718/1318), Câmiu’t-Tevârîh, (çev.) Muhammed Sadık Neşet-Muham-

med- Musa Hindâvî-Fuad Abdülmuti, Daru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, Mısır trz. HİTTÎ, Philip, Târîhu Sûriyye ve Lübnân ve Fılıstîn, (çev.) Corc Haddâd-Abdulkerim Râfık, Daru’s-Sakâfe, Beyrut

1951.HODGSON, M.G.S., İslam’ın Serüveni, İz Yayıncılık, İstanbul 1993.HUŞEYM, Ali Fehmi, el-Cübbâîyyan: Ebu Ali ve Ebu Haşim, (Basılmamış Doktora Tezi), el-Câmi’atü’l-Lîbiyye,

Trablus trz.

172


HÜSEYİN, Ahmed, Târîhu Mısır, Daru’ş-Şa‘b, Kahire trz.HÜSEYNÎ, Ahmed Seyyid, Tatavvuri’l-Fikri’d-Dînî fî İrân Hatta Nihâyeti’l-Asri’s-Selcûkî.HÜSEYNÎ, Ebû Bekir b. Hidâyetullah (1014/1605), Tabakâtü’ş-Şâfi’iyye, (thk.) Adil Nüveydî, Daru’l-Afa-

ki’l-Cedide, Beyrut 1982.HÜSEYNÎ, Sadrüddin Ebü’l-Hasan Ali b. Nâsır (590/1194), Ahbârü’d-Devleti’s-Selcûkıyye, (tsh.) Muhammed

İkbal, Neşriyyatü Külliyyeti Pencâb, Lahor 1933.İBN ASÂKİR, Ebü’l-Kâsım Ali b. el-Hasan b. Hibbetullah ed-Dımaşkî (571/1176), Tebyînü Kizbi’l-Müfterî fîmâ

Nüsibe ile’l-İmâmi’l-Eşarî, (thk.) Muhammed Zâhid el-Kevserî, el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türâs, Ka-hire 2010.

____________, Târîhu Medîneti Dımaşk, (thk.) Muhibüddin Ebû Said, Daru’l-Fikir, Beyrut 1996.İBN BATTÛTA, Ebû Abdillah Şemsüddin Muhammed b. Abdullah, et-Tancî (770/1368), Rihletü İbn Batûta,

(thk.) Muhammed Abdulmünim Uryan, Daru İhyâi’l-Ulum, Beyrut 1987.İBN CÜBEYR, Ebü’l-Hüseyin Muhammed b. Ahmed el-Endülüsî (614/1217), Rihletü İbn Cübeyr, Daru Sâdır,

Beyrut trz.İBN EBÎ HÂTEM, Ebû Muhammed Abdurrahman er-Râzî (328/939), Âdâbü’ş-Şâfi’î ve Menâkıbuhu, (tkd.) Mu-

hammed Zahid el-Kevserî, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.İBN EBÎ USAYBİÂ, Muvaffaküddin Ebü’l-Abbâs Ahmed b. el-Kâsım el-Hazercî (668/1270), ‘Uyûnü’l-Enbâ fî

Tabakâti’l-Etibbâ, (thk.) Nizâr Rıdâ, Mektebetü’l-Hayât, Beyrut trz.İBN EBÎ YA‘LÂ, Ebü’l-Hüseyin Muhammed b. Ebî Ya‘lâ el-Ferrâ el-Bağdâdî (526/1131), Tabakâtü’l-Henâbile,

(thk.) Abdurrahman b. Süleyman el-‘Üseymin, el-Emânetü’l-Amme, Riyad 1419.İBN EBİ’L-VEFÂ, Ebû Muhammed b. Adulkadir b. Muhammed el-Karşî el-Hanefî (775/1373), el-Cevâhi-

rü’l-Mudîe fî Tabakâti’l-Hanefiyye, (thk.) Abdülfettah Muhammed el-Huluv, Daru Hecer, Cîze 1993.İBN FERHÛN, Ebû Muhammed Bedrüddin Abdullah b. Muhammed el-Ya’merî (769/1367), ed-Dîbâcü’l-Müz-

heb fî Marifeti A’yâni ve Ulemâi’l-Mezheb, (thk.) Muhammed el-Ahmedî Ebü’n-Nûr, Darü’t-Türâs, Kahire trz.

İBN FÛREK, Ebû Bekir Muhammed b. Hasan el-İsfehânî (406/1015), Te’vîlü’l-Ahbâri’l-Müteşâbih/Müşki-lü’l-Hadîs, (thk.) Daniel Gimaret, el-Ma’hedü’l-Frensî li’d-Dirâsâti’l-Arabiyyeti bi Dımaşk, Dımaşk 2003.

___________, Mücerredü Makâlâti’ş-Şeyh Ebi’l-Hasan el-Eşarî, (thk.) Ahmed Abdurrahim Sâyih, Mektebe-tü’s-Sakafeti’d-Diniyye, Kahire 2005.

İBN HALDÛN, Ebû Zeyd Abdurrahman b.Muhammed (808/1405), Mukaddimetü İbn Haldûn, (thk.) Ahmed ez-Za’bî, Daru’l-Erkam, Beyrut trz.

____________, Târihu İbni Haldûn, (thk.) Halil Şahhâte, Dâru’l-Fikir, Beyrut 2000.İBN HALLİKÂN, Ebü’l-Abbas Şemsüddin Ahmed b. Muhammed b. İbrahim b. Ebî Bekr b. Hallikân el-Bermekî

el-İrbilî (681/1282), Vefeyâtü’l-Âyân ve Enbâu Ebnâi’z-Zemân, (thk.) İhsan Abbas, Daru Sadır, Beyrut trz.

İBN İYÂS, Muhammed b. Ahmed el-Hanefî (930/1524), Bedâi’u’z-Zühûr fî Vakâi’i’d-Dühûr, (thk.) Muhammed Mustafa, Daru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabî, Kahire 1975.

İBN KÂDÎ ŞUHBE, Ebû Bekir b. Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkî (851/1448), Tabakâtü’ş-Şâfi’iyye, (thk.) Hafız Abdülhalim Han, Dairetü’l-Maarifi’l-Osmaniyye, Haydarabad 1979.

İBN KESÎR, Ebü’l-Fidâ İsmâîl b. Ömer ed-Dımaşkî (774/1373), el-Bidâye ve’n-Nihâye, (thk.) Abdullah b. Ab-dulmuhsin et-Türkî, Hecer li’t-Tibâ’a ve’n-Neşri, Cîze 1997.

İBN KÛDAME, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme el-Cemmâîlî el-Makdisî (620/1223), el-Muğnî, Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî (thk.), Daru Alemi’l-Kütüb, Riyad 1997.

İBN KUTEYBE, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim el-Mervezî (276/889), Kitâbü’l-Meârif, (thk.) Servet Ukkâşe, Daru’l-Meârif, Kahire trz.

İBN MEYMÛN, Musa el-Kurtubî el-Endülüsî (603/1205), Delâletü’l-Hâirîn, (thk.) Hüseyin Atay, Mektebe-tü’s-Sakâfeti’d-Diniyye, Kahire trz.

173


İBN MEYSER, Muhammed b. Ali b. Yusuf (677/1278), Târihu Mısır, (nşr.) Henry Mase, el-Ma’hedu’l-‘İlmî el-Fransî, Kahire 1919.

İBN MİSKEVEYH, Ebû Ali Ahmed b. Muhammed (421/1030), Tecâribu’l-Ümem ve Te‘âkubu’l-Himem, (thk.) Seyyid Kisrevî Hasan, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2003.

İBN NECCÂR, Muhibbüddin Ebû Abdullah Muhammed b. Mahmud (643/1245), Zeylü Tarîhu Bağdâd, (tsh.) Kayser Ferah, Daru’l-Kitabi’l-Arabi, Beyrut trz.

İBN NEDÎM, Ebü’l-Ferec Muhammed b. Ebî Yâkûb İshak el-Verrâk (385/995), el-Fihrist, Daru’l-Marife, Beyrut trz.

İBN SA‘D, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ (230/845), Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr, (thk.) Muhammed Ömer, Mektebetü’l-Hâncî, Kahire 2001.

İBN SAÎD, Ali b. Musa el-Mağribî (685/1275), el-Müğrib fî Hüliyyi’l-Mağrib (Mısır Tarihi Kısmı), (nşr.) Zeki Muhammed Hasan-Seyyide Kâşif-Şevkî Dayf, Matbaatü Câmiati’l-Fuâdi’l-Evvel, Mısır 1953.

İBNU’S-SALÂH, Osman b. Abdurrahman (643/1245), Fetâvâ ve Mesâilu İbnu’s-Salâh fi’t-Tefsiri ve’l-Hadisi ve’l-Usûli ve’l-Fıkhi, (thk.) Abdülmu’tî Emin Kal’ecî, Daru’l-Marife, Beyrut 1986.

İBN ŞAHNE, Kadi’l-Kudât Muhammed Ebü’l-Fadl (843/1440), ed-Dürrü’l-Müntehab fî Târîhi Memleketi Haleb, (tkd.) Abdullah Muhammed ed-Derviş, Daru’l-Kitabi’l-Arabî-Âlemü’t-Türas, Dımaşk 1984.

İBN ŞEDDÂD, Bahauddin Ebu’l-Mehâsin b. Yusuf (623/1239), en-Nevâdirü’s-Sultâniyye ve’l-Mehâsinü’l-Yusufiy-ye, (thk.) Cemalüddin eş-Şeyyâl, Mektebetü’l-Hancî, Kahire 1994.

İBN ŞEDDÂD, İzzüddin Ebû Abdillah Muhammed b. Ali b. İbrahim (684/1285) el-Âlâku’l-Hatira fî Zik-ri Ümerâi’ş-Şâm ve’l-Cezîre (Târîhu Medîneti Dımaşk), (thk.) Sâmî ed-Dehhân, el-Ma’hedü’l-Frensî li’d-Dirâsâti’l-Arabiyye, Dımaşk 1956.

İBN TAĞRÎBERDÎ, Ebu’l-Mehâsin Yûsuf (874/1470), en-Nücûmü’z-Zâhire fî Mulûki Mısır ve’l-Kâhire, (thk.) Muhammed Hüseyin Şemsüddin, Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 1992.

İBN TEYMİYYE, Ahmed b. Abdulhalim b. Abdusselam (758/1357), Beyânu Telbîsi’l-Cehmiyye fî Te’sîsi Bide’i-him el-Kelâmiyye, (thk.) Yahya b. Muhammed el-Hüneydî, Mektebetü’l-Melik Fehd, Riyad 1426.

______________, Mecmû’atü’l-Fetâvâ, (thk.) Amir el-Cezzar-Enver el-Baz, Daru’l-Vefa, Mısır 2005.______________, Nakdu’l-Mantık, (thk.) Abdurrahman b. Hasan Fâid, Daru Alemi’l-Fevâid, Mekke trz.İBN VÂSIL, Cemâlüddin Muhammed b. Sâlim (697/1298), Müferricü’l-Kürûb fî Ahbâri Benî Eyyûb, (thk.) Ce-

malüddin eş-Şeyyâl, Câmiatü’l-İskenderiyye, Mısır trz.İBNÜ’L-ADÎM, Kemâlüddin Ömer b. Ahmed b. Hibbetullah el-Halebî (660/1262), Zübdetü’l-Haleb min Târîhi

Haleb, (thk.) Halil Mansur, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye Beyrut 1996.____________, Buğyetü’t-Taleb fî Târîhi Haleb, (thk.) Süheyl Zekkar, Daru’l-Fikir, Beyrut trz.İBNÜ’L-ARABÎ, Muhyiddin Ebû Abdillah el-Hâtemî et-Tâî el-Endülüsî (638/1240)), el-Vasâyâ, Daru’l-İmân,

Beyrut 1988.______________, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, Daru’l-Kütibi’l-Arabiyyeti’l-Kübra, Mısır trz.İBNÜ’L-CEVZÎ, Ebu’l-Ferec Abdurrahman (597/1201), el-Muntazam fî Târihi’l-Mulûki ve’l-Ümem, (thk.) Mu-

hammed Abdulkadir Atâ, Mustafa Abdulkadir Atâ, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1992.İBNÜ’L-EBBÂR, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah el-Kudâî (658/1260), et-Tekmile li Kitâbi’s-Sila, (thk.)

Abdüsselam el-Hiras, Daru’l-Fikir, Lübnan 1995.İBNÜ’L-ESÎR, Ebu’l-Hasan Ali b. Ebu’l-Kerem Muhammed b. Muhammed b. Abdulkerim b. Abdulvâhid

eş-Şeybânî (630/1322) el-Kâmil fi’t-Tarih, (thk.) Şeyh Halil Me’mun, Dâru’l-Marife, Beyrut, 2002.____________, et-Târihu’l-Bâhir fi’t-Târihi’l-Atâbekiyye, (thk.) Ahmed Tuleymât, Daru’l-Kütübi’l-Hedise, Ka-

hire trz.İBNÜ’L-KALÂNİSÎ, Ebû Ya’lâ Hamza, Zeylü Târîhi’d-Dımaşk, Matba’atu’l-Âbâ el-Yesû’iyyîn, Beyrut 1908.İBNÜ’L-VERDÎ, Zeynüddin Ömer b. Muzaffer (749/1349), Tetimmetü’l-Muhtasar fî Ahbâri’l-Beşer, Daru’l-Kü-

tübi’l-İlmiyye, Beyrut 1996.İĞDE, Muhyettin, Siyasi-İtikadi Bir Mezhep Olarak Hanbeliliğin Teşekkül Süreci, Atatürk Üniversitesi/Sosyal Bi-

limler Enstitüsü, Erzurum 2014.

174


İMÂDÎ, Muhammed Hasan Abdülkerim, “Nizâmiyyetu Nîsâbûr”, Mecelletü Merkezi’l-Vesâik ve’d-Dirâsâti’l-İnsâ-niyye, Câmiatu Katar 2003, sy. 15 s. 55-106.

İMÂRE, Muhammed, es-Selefiyye, Daru’l-Ma’arif li’t-Tibâ’e ve’n-Neşr, Tunus trz.______, Müslimûne Süvvâr, Darüş-Şurûk, Kahire 1988.______, Teyârâtü’l-Fikri’l-İslâmî, Dârü’ş-Şürûk, Kahire 2008.İSÂMÜDDİN, Abduraûf el-Fakî, ed-Düvelü’l-İslamiyyeti’l-Müstakille fi’l-Maşriki’l-İslâmî, Daru’l-Fikri’l-Arabi,

Kahire 1999.İSFEHÂNÎ, İmâdüddin Ebû Abdillah Muhammed b. Muhammed b. Hâmid (597/1200), Devletü Âli Selçûk,

Şeriketü Tabi’l-Kütübi’l-Arabiyye, Mısır 1900._________, el-Fethü’l-Küssî fi’l-Fethi’l-Kudsî, Daru’l-Menâr, yrz., trz._________, el-Bustânü’l-Câmi’ li Cemî’i Tevârîhi Ehli’z-Zemân, (thk.) Ömer Abdüsselem Tedmurî, el-Mekte-

betü’l-Asriyye, Beyrut 2002.İSFERÂYÎNÎ, Ebü’l-Muzaffer İmâdüddin Şehfûr (471/1078) , et-Tabsîr fi’d-Dîn ve Temyîzu Firaki’n-Nâciyeti

‘ani’l-Firaki’l-Hâlikin, (thk.) Kemal Yusuf el-Hût, Âlemü’l-Kütüb, Beyrut 1983.İSMAİL EL-KÂŞİF, Seyyide, Mısır fî Ahdi’l-İhşîdiyyin, Matbaatü Câmiati’l-Fuâdi’l-Evvel, Mısır 1989.İSMAİL PAŞA EL-BAĞDÂDÎ, Hediyetü’l-Arifîn Esmâu’l-Müellifîn ve Âsâru’l-Musannifîn, Külliyetü’l-Meâri-

fi’l-Celîle, İstanbul 1951.İSNEVÎ, Cemalüddin Abdurrahim b. Hasan eş-Şâfiî (772/1370), Nihâyetü’s-Sûl fî Şerhi Minhâci’l-Usûl, Âle-

mü’l-Kütüb, Kahire 1343._______, Tabakâtü’ş-Şâfi’iyye, (thk.) Kemal Yusuf el-Hût, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2002.İSTAHRÎ, Ebû İshâk İbrahim b. Muhammed el-Fârisî (346/957), el-Mesâlik ve’l-Memâlik, Daru Sadır, Beyrut

2004.KADI ABDULCABBAR, Ebü’l-Hasan b. Ahmed b. Abdülcabbar el-Hemezânî (415/1025), el-Muğnî fî Eb-

vâbi’t-Tevhîdi ve’l-‘Adl, (thk.) Mahmud Muhammed Kasım, yrz. trz.KÂDI IYÂZ, Ebü’l-Fazl İyâz b. Musa b. İyâz el- Yahsubî (544/1149), Tertîbu’l-Medârik ve Takrîbu’l-Mesâlik,

(thk.) Abdulkadir es-Sahrâvî, Vizaretü’l-Evkaf ve’ş-Şüûni’l-İslamiyye, Mağrib/Fas 1983.KAFESLİOĞLU, İbrahim, Selçuklu Tarihi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1972.KALAYCI, Mehmet, Tarihsel Süreçte Eşarilik Maturidilik İlşkisi, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2017._________, “Eşariliğin Tarihsel Arka Planı: Küllâbilik”, AÜİFD, c. 51, sy. 2, ss. 399-431._________, “Eşarî’nin İkmali Mâturîdî’nin İhmali: İki İmamın Gelenekleri İçerisindeki Konumlarına Dair

Bağlamsal Bir Analiz”, Uluğ Bir Çınar: İmam Mâturîdî: Uluslararası Sempozyum Tebliğler Kitabı, Eskişehir 28-30 Nisan 2014 ss. 133-144.

KALKAŞENDÎ, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Ali, (821/1418), Subhu’l-A’şâ fî Sinâ’eti’l-İnşâ, (thk.) Yusuf Ali Tavîl, Da-ru’l-Fikir, Dımaşk 1987.

KARA, Seyfullah, Büyük Selçuklular ve Mezhep Kavgaları, İz Yayıncılık, İstanbul 2009.KARAMAN, Hayreddin, “Asabe”, DİA, c. 3, TDV Yayınları, İstanbul 1990.KAZVÎNÎ, Nasîrüddin Ebü’r-Reşîd Abdülcelil er-Râzî (556/1160’ta hayatta), Ba‘du Mesâlibi’n-Nevâsıb fî Nakdi

Ba’du Fedâihi’r-Revâfid, (tsh.) Celalüddin Muhaddis, Çaphane-i Zer , Tahran 1358.KESKİN, Mehmet, İmam Eş’ari ve Eş’arilik, Düşün Yayıncılık, İstanbul 2013._______, “İmam Eş’arî ve Mezhebi Hakkındaki Galat-ı Meşhurlar Üzerine Bir İrdeleme”, Uluslararası İmam

Eş’arî ve Eş’arîlik Sempozyumu Bildirileri, 21-23 Eylül 2014, ss. 259-272._______, “Eş’arî Mu’tezile’den Neden Ayrıldı”, İlahiyat Akademi Dergisi 2017, sy. 5, ss. 93-112.KIFTÎ, Cemalüddin Ebü’l-Hasan Ali b. Yusuf (646/1248), İhbâru’l-Ulemâ bi Ahbâri’l-Hükemâ, (thk.) İbrahim

Şemsüddin, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2005.KİNDÎ, Ebû Amr Muhammed b. Yusuf el-Mısrî (350/961), Kitâbü’l-Vülât ve Kitâbü’l-Kudât, Matbaatü’l-Âbâ

el-Yesû’iyyîn, Beyrut 1908.KLAVUZ, Ahmet Saim, “Bişr b. Gıyâs”, DİA, c. 6, TDV Yayınları, İstanbul 1992.

175


KÖYMEN, Mehmet Altay, Tuğrul Bey ve Zamanı, Milli Eğitim Basım Evi, İstanbul 1976.KUCUR, Sadi S., Suriye Selçuklular, DİA, c. 36, TDV Yayınları, İstanbul 2009.________, “İbn Hassûl” , DİA, c. 20, TDV Yayınları, İstanbul 1999.KUŞEYRÎ, Ebu’l-Kâsım Abdulkerim b. Hevâzin en-Nîsâbûrî (465/1072), er-Risâletü’l-Kuşeyriyye fî İlmi’t-Tasav-

vuf, (thk.) Maruf Mustafa Ruzayk-Ali Abdulhamid Ebu’l-Hayr, Daru’l-Hayr, Beyrut 1997.KUTLU, Sönmez, “İslam Mezhepleri Tarihinde Usul Sorunu”, İslami İlimlerde Metodoloji (Usul) Meselesi, Ensar

Neşriyat, İstanbul 2005._______, “Mürcie Mezhebi: Doğuşu, Fikirleri, Edebiyatı ve İslam Düşüncesine Katkıları” GÜÇİFD 2002, c. 1,

sy. 1, ss. 168-210._______, Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2002._______, “Kerrâmiyye”, DİA, c. 25, TDV Yayınları, Ankara 2002.KÜRD ALİ, Muhammed b. Abdurrezzak b. Muhammed, Hıtatu’ş-Şâm, Mektebetü’n-Nurî, Dımaşk 1983.LANE POOLE, Stanley, Sîretü’l-Kâhire, (çev.) Hasan İbrahim Hasan-Ali İbrahim Hasan, Mektebetü Nahda-

ti’l-Mısriyye, Kahire trz.LEKNEVÎ, Ebü’l-Hasenât Muhammed Abduülhay el-Hindî (1886), er-Raf ‘u ve’t-Tekmîl fi’l-Cerhi ve’t-Ta‘dîl,

(thk.) Abdulfettah Ebû Gudde, Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslamiyye, Halep 1407.MAĞZÂVÎ, Mustafa, Devru’l-Âmili’s-Siyâsî fî İntişâri’l-Mezhebi’l-Eşarî, (Basılmamış Yükseklisans Tezi), Câmi’a-

tü’l-Cezâir, Cezayir 2008.MAHMUD, Arfe Mahmud, el-Ahvâlü’s-Siyâsiyye ve’d-Dîniyye fi’l-‘Irak ve’l-Meşriki’l-İslâmî fî Ahdi Halîfe el-Kâim

Biemrillah, Camiatü’l-Kuveyt, Kuveyt 1989.MAKDİSÎ, Ebû Abdillah Şemsüddin Muhammed b. Ahmed (390/1000), Ahsenü’t-Tekâsîm fî Mârifeti’l-Ekâlîm,

(thk.) Gazi Tulaymat, Vizaretü’s-Sakâfe ve’l-İrşâdi’l-Kavmi, Dımaşk 1980.MAKKÂRÎ, Ahmed b. Muhammed et-Tilmisânî (1041/1632), Nefhu’t-Tîb min Gusni’l-Endülüsi’r-Ratîb, (thk.)

İhsan Abbas, Daru Sâdır, Beyrut 1968.MAKRİZÎ, Ebû Muhammed Takiyüddin Ahmed b. Ali (845/1442), Dürerü’l-Ukûdi’l-Ferîde fî Terâcimi’l-Âyâ-

ni’l-Müfîde, (thk.) Adnan Dervîş-Muhammed el-Mısrî, Dımaşk 1995._________, es-Sulûk li Ma’rifeti Düveli’l-Mulûk, (thk.) Muhammed Abdulkadir Atâ, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye,

Beyrut, 1997._________, İtti’âzu’l-Hunefâ bi Ahbâri’l-Eimmeti’l-Fâtımiyyin el-Hulefâ, (thk.) Cemaluddin eş-Şeyyâl, Vizâre-

tu’l-Evkâf, Kahire 1996._________, el-Mevâ’ız ve’l-İ’tibâr ve’l-İ’tibâr bi Zikri’l-Hıtati ve’l-Âsâr, (thk.) Muhammed Zeynuhum, Mekte-

betu Medbûlî, Kahire, 1997.MASSİGNON, Louis, “Mutanabi Davent le Siecle İsmaelien de I’Islam” Al Mutanabbi: Recuel publie al’occasion

de Son Millenaaire, Institut Français de Damas, Beyrut 1936, ss. 1-17.MÂTURÎDÎ, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Mahmud es-Semerkandî (333/945),

Kitâbü’t-Tevhid, (thk.) Bekir Topaloğlu-Muhammed Aruçi, Daru Sadır, Beyrut 2010.MEDHALÎ, Muhammed Rebî’ Hâdî, el-Maşriku’l-İslâmî fî Asri’s-Selâtini’s-Selâcikati’l-Evâil, (Basılmamış Doktora

Tezi) Câmiatü Ümmi’l-Kurâ, Mekke 1992.MENÂVÎ, Abdurraûf (1031/1622), el-Kevâkibü’d-Dürriyye fî Terâcimi Sâdâti’s-Sûfiyye, (thk.) Abdulhamid Salih

Himdan, Kahire trz.MES‘ÛDÎ, Ebü’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali (346/957), Murûcü’z-Zeheb ve Me’âdinü’l-Cevher, (thk.) Kemal

Hasan Mer‘î, el-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut 2005.MİCHEL, Libad, el-İsmâîliyyûn ve’d-Devletü’l-İsmâiliyye bi Misyâf, Matbaatü’l-İttihad, yrz., 1962.MÎNAKÎ, Ebû Firâs b. Cevşen (724/1324), “Faslün min Menâkibi’l-Lafzi’ş-Şerîf ”, el-Mecelletü’l-Asyeviyye, (nşr.)

Guyard, Stanislas, Paris 1877, c. 7, sy. 7.MUCÎRUDDİN HANBELÎ, Abdurrahman b. Muhammed el-‘Uleymî (928/1522), el-Unsu’l-Celîl bi Târîhi’l-Ku-

dsi’l-Halîl, (thk.) Adnan Yunus Abdulmecid Nebbâte, Mektebetü Dendîs, Amman 1999.

176


MUHAMMED B. ÖMER EL-KÂF, “İntişâru’l-Mezhebi’ş-Şâfi’î fi’l-Âlemi’l-İslâmî”, http://www.feqhweb.com/vb/t3368.html, 22 Haziran 2017.

MUHAMMED BEHCET MİNÂ, Muhammed Bedir, Eseru’l-Hadâreti’s-Selçukiyye fî Düveli Şarki’l-‘alemi’l-İslâmî ‘ala’l-Hadâreteyn el-Eyyûbiyye ve’l-Memlûkiyyeti bi Mısır, Mektebetü Zehrâi’ş-Şark, Kahire 2002.

MUHAMMED FERÎD BEK (1337/1919), Tarihü’d-Devleti’l-‘Aliyyeti’l-‘Usmâniyye, (thk.) İhsan Hakkî, Da-ru’n-Nefâis, Beyrut 1981.

MÜNZİRÎ, Zekiyüddin Ebû Muhammed Abdülazim b. Abdülkavî (656/1258), et-Tekmile li Vefeyâti’n-Nakale, (thk.) Beşşâr Avvâd Mârûf, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1984.

MURTAZÂ, Ahmed b. Yahya (840/1437), Bâbu Zikri’l-Mu’tezile min Kitâb el-Münye ve’l-Emel, (thk.) Toma Ar-nold, Haydarabad 1316.

NAHCIVÂNÎ, İbn Sancar b. Sâhibî, Tecârîbi Selef der Tevârîhi Hulefâ ve Vuzerâ-i Îşân, (nşr.) Abbas İhsan, Tahran 1313.

NAÎMÎ, Abdülkadir b. Muhammed ed-Dımaşkî (927/1521), ed-Dâris fî Târîhi’l-Medâris, (thk.) İbrahim Şem-süddin, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1990.

NÂŞÎ EL-EKBER (293/905), Mesâilü’l-İmâme ve Muktetafât mine’l-Kitâbi’l-Evsât fi’l-Mekâlât, (thk.) Josev Van Ess, Beyrut 1971.

NİZAMÜLMÜLK ET-TÛSÎ (485/1092), Siyâsetnâme (çev.) Yusuf Bekkâr, Mektebetü’l-Üsreti’l-Ürdüniyye, Amman 2012.

OCAK, Ahmet, Selçuklular’ın Dini Siyaseti (1040/1092), Tarih ve Tabiat Vakfı, İstanbul 2002.ONAT, Hasan, “İslam Bilimleri ve Yötem Açısından Tarihin Anlam ve Önemi”, Kur’an ve İslami İlimlerin Anlaşıl-

masında Tarihin Önemi, Ed. M. Mahfuz Söylemez, Ankara Okulu, Ankara 2013, ss. 13-68______, Emeviler Dönemi Şiî Hareketler ve Günümüz Şiîliği, Endülüs Kitabevi, İstanbul 2016.ÖĞÜN BEZER, Gülay, “Tuğteginliler”, DİA, c. 41, TDV Yayınları, İstanbul 2012.ÖZAYDIN, Abdülkerim, “Kündürî”, DİA, c. 16, TDV Yayınları, İstanbul 1997._________, “Nizamülmülk”, DİA, c. 33, TDV Yayınları, İstanbul 2007.ÖZKUYUMCU, Nadir, “Rüstemiler”, DİA, c. 35, TDV Yayınları, İstanbul 2008.PALACİOS, M. Asin, İbn Arabî Hayâtuhu ve Mezhebuhu, (çev.) Abdurrahman Bedevî, Mektebetü’l-Ancelu

el-Mısriyye, Kahire1965.PEZDEVÎ, Ebû Yüsr Muhammed (493/1099), Usûlü’d-Dîn, thk. Hans Peter Lenz, (tlk.) Ahmed Hicâzî es-Sekâ,

el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türâs, Kahire 2003.RÂVENDî, Ebû Bekir Necmüddin Muhammed b. Ali b. Süleyman (603/1207), Râhatü’s-Sudûr ve Âyetü’s-Sürûr

fî Târîhi’d-Devleti’s-Selcûkiyye, (çev.) İbrahim Şevâribî, Emin -Abdünnaim Muhammed Hasaneyn-Fuad Abdülmuti es-Seyyâd, el-Meclisü’l-A’la li’s-Sakâfe, yrz. 2005.

RÂZÎ, Fahruddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin (606/1209), Esâsü’t-Takdîs, (thk.) Ahmed Hicâzî es-Sekâ, Mektebetü’l-Külliyâti’l-Ezheriyye, Kahire 1986.

RUNCİMAN, Steven, A History of the Crusades, Cambridge University Press, New York 1951.SAFEDÎ, Salahuddin Halil b. Aybek (764/1363), el-Vâfî bi’l-Vefeyât, (thk.) Ahmed el-Arnavût-Türkî Mustafa,

Daru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 2000.SEKKÂF, Ali el-Kâf, Hadramevt ‘İbre Erbaate Aşere Karnen, Mektebetü Usâme, Beyrut 1410.SELÂM, Eymen Şâhîn, el-Medârisü’l-İslâmiyye fî Mısır fi’l-Asri’l-Eyyûbî ve Devruhâ fî Neşri’l-Mezhebi’s-Sünnî, (Ba-

sılmamış Yüksek Lisans Tezi) Câmiatü Tantâ, Tantâ 1999.SIBT İBNÜ’L-CEVZÎ, Ebü’l-Muzaffer (654/1256), Mirâtü’z-Zemân fî Tevârîhi’l-Âyân, (thk.) İbrahim ez-Zey-

bak, Daru Risâleti’l-Alemiyye, Dımaşk 2013.___________________, Mirâtü’z-Zemân, (ed.) James Richard Jewett, The University of Chicago Press, Chi-

cago 1907, c. 8.SNOUCK HURGRONJE, Christian, Safahâtü min Târîhi Mekketi’l-Mükerreme, Daretü’l-Melik Abdülaziz, Suu-

di Arabistan 1419.

177


SUBKÎ, Tacuddin Abdulvahhab b. Ali b. Abdulkafi (771/1370), Mü’îdü’n-Ni’âm ve Mübîdü’n-Nikâm, Müessese-tü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, Beyrut 1986.

______, Ref’u’l-Hâcib ‘an Muhtasari İbni’l-Hâcib, (thk.) Ali Muhammed Muavvad-Adil Ahmed Abdülmevcûd, Alemü’l-Kütüb, Beyrut 1999.

______, Tabakâtü’ş-Şâfi’iyyeti’l-Kübrâ, (thk.) Mahmud Muhammed et-Tennâhî-Abdülfettah Muhammed el-Hulv, Daru İhyai’l-Kütübi’l-Arabî, Kahire trz.

SUYÛTÎ, Celalüddin Abdurrahman (910/1505), Hüsnü’l-Muhâdara fi Târihi Mısır ve’l-Kâhire, (thk.) Muham-med Ebu’l-Fadl İbrahim, Daru İhyâi’l-Kütübi’l-‘Arabiyye, Mısır 1967.

_______, Târîhu’l-Hulefâ, (thk.) Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, Matbaatü’s-Sa’ade, Mısır 1952._______, Te’yîdü’l-Hakîkati’l-Aliyye ve Teşyîdü’t-Tarikati’ş-Şâzeliyye, (tsh.) Abdullah b. Muhammed Sıddık el-

Gımârî, el-Matbaatü’l-İslâmiyye, Mısır 1934._______, el-Vesâil ilâ Müsâmereti’l-Evâil, (thk.) Muhammed Said Zuğlûl, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1986.SÜLEYMAN, Ahmed es-Saîd, Târîhü’d-Düveli’l-İslamiyye, Dâru’l-Ma’arif, Mısır, 1969.SÜRÛR, Muhammed Cemalüddin, Siyâsetü’l-Fâtımiyyin el-Hâriciyye, Daru’l-Fikri’l-Arabi, Beyrut 1967.SÜT, Abdunnasır, İslam Düşüncesinde İlk Muhalifler Ma‘bed el-Cühenî ve Gaylân ed-Dımaşkî, Fecir Yayınları, An-

kara 2014.____, Basra ve Mutezile I-III. Asırlar, İlahiyat, Ankara 2016.____, Mu’tezile ve Ahlak Kadı Abdulcabbar Örneği, İz Yayıncılık, İstanbul 2016.ŞANKITİ, Muhammed b. el-Muhtar, Haçlı Savaşlarının Etkisi Altında Sünni-Şii İlişkileri, (çev.) İdris Çakmak,

Mana Yayınları, İstanbul, trz.ŞERKÂVÎ, Abdurrahman, Eimmetü’l-Fıkhi’t-Tis’a, Darü’ş-Şürûk, Kahire 1991.ŞEHRİSTÂNÎ, Ebû’l- Feth Muhammed b. Abdulkerim (548/1153), el-Milel ve’n-Nihal, (thk.) Kisrâ b. Salih Ali,

Müessesetü’Ririsâle, Beyrut 2011.ŞELEBÎ, Ahmed, Târîhu’t-Terbiyeti’l-İslâmiyye, Daru’l-Keşşâf, Beyrut 1954.ŞEVKÎ EBÛ HALİL, Men Dayyea’l-Kur’ân, Daru’l-Fikir, Dımaşk 1998.ŞÎRÂZÎ, Ebû İshâk Cemalüddin İbrahim b. Ali b. Yusuf (476/1083) el-Mühezzeb, (thk.) Muhammed Zuhaylî,

Daru’l-Kalem, Dımaşk 1996.ŞİRÂZÎ, el-Müeyyed fi’d-Din Hibbetullah b. Ebî ‘İmrân, Sîretü’l-Müeyyed fi’d-Dîn Dâi’d-Duât Tercümetü Hayâtihi

bi Kalemihi, (thk.) Muhammed Kamil Hüseyin, Daru’l-Katibi’l-Mısrî, Mısır 1949.ŞİRÂZÎ, Hibbetullah b. Ebî ‘İmrân (470/1078), Dîvânü’l-Müeyyed fi’d-Dîn, (thk.) Muhammed Kâmil Hüseyin,

Daru’l-Kirabi’l-Mısrî, Kahre 1949.ŞİRİNOV, Agil, “Tûsî, Nasîrüddin”, DİA, c. 41, TDV Yayınları, İstanbul 2012.ŞÜMEYSÂNÎ, Hasan, Medârisü Dımaşk fi’l-Asri’l-Eyyûbî, Daru’l-Âfâki’l-Cedîde, Beyrut 1983.TABERÎ, Ebû Cafer Muhammed b. Cerir (310/922), Tarihu’t-Taberî, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Lübnan 2008.TAKIYYÜDDİN ES-SUBKÎ, Ebu’l-Hasen Takıyyüddin Ali b. Abdilkâfî b. Ali b. Temmâm (756/1355), el-İbhâc

fî Şerhi’l-Minhâc, (thk.) Şaban Muhammed İsmâîl, Mektebetü’l-Külliyâti’l-Ezheriyye, Kahire 1981.TAKKÛŞ, Muhammed Süheyl, Tarihu’l-Eyyûbiyyin fî Mısır ve Bilâdi’ş-Şâm ve İklîmi’l-Cezîre, Darü’n-Nefâis, Lüb-

nan 1999.TAN, Muzaffer, Haşhâşîliğin Tarihsel Arka Planı İsmâilî Davet Yapılanması, Maarif Mektepleri, Ankara 2017.TOMAR, Cengiz, “Resûlîler”, DİA, c. 35, TDV yayınları, İstanbul 2008.TOPALOĞLU, Bekir -İlyas Çelebi, Kelâm Terimleri Sözlüğü, İsam, İstanbul 2008.TURAN, Abdulkadir, Nûreddin Mahmud Zengî, Ketebe Yayınevi, İstanbul 2020.______, “Nûreddin Mahmud Zengî Devri’nde (541-569/116-1174) İlmiye Sınıfı” Beytülmakdis Araştırmaları

Dergisi, 2018, c. XVIII, sy. 3, ss.35-50.TURAN, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, Turan Neşriyat, İstanbul 1969.TÛSÎ, Nasîruddin Ebû Câfer Muhammed b. Muhammed (672/1274), Matlûbü’l-Mü’minîn, (thk.) Wladimir

Ivanov, Bombay 1933.

178


‘UMRÎ, ibn Fadlullah Şihâbuddin Ebu’l-Abbâs b. Yahyâ (749/1348), Mesâlikü’l-Ebsâr fî Memâliki’l-Emsâr, el-Mecme’ü’s-Sekâfî, Abu Dabi 1423.

UDFEVÎ, Kemâlüddin b. Cafer Sa’leb eş-Şâfiî (748/1347)), et-Tâli’üs-Sa’îd el-Câmi’u li Esmâi Nücebâi’s-Sa’îd, (thk.) Sa’d Muhammed Hasan, ed-Daru’l-Mısriyye li’t-Telîfi ve’t-Tercüme, Kahire 1966.

ULUDAĞ, Süleyman, “Abdülkadir-i Geylânî” DİA, c. 1, TDV Yayınları, İstanbul 1988.USAME ZEKİ ZEYD, es-Salibiyyûn ve İsmâîliyyetü’ş-Şâm fî Asri’l-Hurûbi’s-Salibiyye, el-Heyetü’l-Mısriyyeti’l-Âm-

ma li’l-Kitâb, İskenderiye 1980.USAYRÎ, Merîzen Sa‘îd, el-Hayâtü’l-İlmiyye fi’l-‘İrâk fi’l-Asri’s-Selcûkî, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Câmiatü

Ümmi’l-Kurâ, Mekke 1985.VEFA, Muhammed Ali, el-Hilâfetu’l-Abbâsiyye fî ‘Ahdi Tasalluti’l-Büveyhiyyîn, el-Mektebetu’l-Câmi’iyye, İsken-

deriye trz.VEFÂ, Muhammed Ali, Kıyâmü’d-Devleti’l-Eyyûbiyye fî Mısır ve’ş-Şâm, Daru’l-Fikri’l-Arabi, Kahire 1407.WATT, W. Montgomery, “Gazâlî İle İlgili Bazı İncelemeler” İslam Felsefesi Yazıları (Derleyen Mehmet S. Aydın),

Ufuk Kitapları, İstanbul 2000.______, Aydın; Gazâlî hakkında bir araştırma, (çev.) Henefi Özcan, Etüt Yayınları, 2003 Samsun.YA‘KÛBÎ, Ahmed b. Ebî Ya’kûb İshâk b. Câfer (284/897), el-Büldân, (thk.) Muhammed Emin Dannâvî, Da-

ru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut trz.YÂFİ’Î, Ebû Muhammed Abdullah, Es’ad b. Ali b. Süleyman (768/1367), Mir’atü’l-Cinân ve İbretü’l-Yakzân,

(thk.) Halil Mansur, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.YÂKÛT EL-HAMEVÎ, Şihâbuddin Ebû Abdullah Yâkût b. Abdullah er-Rûmî el-Bağdâdî (626/1229), Mu’ce-

mü’l-Büldân, Daru Sadır, Beyrut 1977.YALTKAYA, M. Şerefettin Yaltkaya, “Karâmita ve Sinân Râşidüddîn”, DİFM, c. 2, sy. 7, 1928, ss. 45-80.___________, “Sencer ve Gazâlî”, DİFM, c. 1, sy. 1, 1925, ss. 91-105.YAVUZ, Yusuf Şevki, “Halku’l-Kur’ân”, DİA, c. 15, TDV Yayınları, İstanbul 1997._______, “İbn Küllâb”, DİA, c. 20, TDV Yayınları, İstanbul 1999._______, “Teşbih”, DİA, c. 40, TDV Yayınları, İstanbul 2011.YEŞİLYURT, Temel, “Rü’yetullah”, DİA, c. 35, TDV Yayınları, İstanbul 2008.YİĞİT, İsmail, “Muhtâr es-Sakafî”, DİA, c. 31, TDV Yayınları, İstanbul 2006._____, “Tevvâbîn”, DİA, c. 41, TDV Yayınları, İstanbul 2012.ZEHEBÎ, Ebû Abdullah Şemsüddin b. Muhammed b. Ahmed b. Osman (748/1348), Düvelü’l-İslâm, (thk.) Ha-

san İbrahim Merve-Mahmud el-Arnâût, Dâru Sâdır, Beyrut, 1999._______, Mîzânü’l-İ’tidâl fî Nakdi’r-Ricâl, (thk.) Ali Muhammed el-Becâvî, Daru’l-Mârife, Beyrut trz._______, el-‘İber fî Haberi men Gaber, (thk.) Ebû Hâcer Muhammed Saîd, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut

1985._______, Siyerü A’lâmi’n-Nübelâ, (thk.) Şuayb el-Arnavut-Muhammed Naim el-‘Arkûsî, Müessesetü’r-Risale,

Beyrut 1982.ZEKKAR, Süheyl, Ahbâru’l-Karâmita fi’l-Ehsâ ve’ş-Şâm ve’l-‘Irâk ve’l-Yemen, Dâru Hassân li’t-Tibâ’a, Dımaşk

1982.ZEKKÂR, Süheyl-Emine Baytâr, Târihü’d-Devleti’l-Arabiyye fi’l-Meşrik, Câmiatü’d-Dımaşk, Dımaşk 1999.ZİRİKLÎ, Hayruddin, el-A’lâm Kâmûsu ve Terâcimu Eşheri’r-Ricâli ve’n-Nisâ mine’l-Arabi ve’l-Müsta’rebîn ve’l-Müs-

teşrikîn, Daru’l-İlmi li’l-Melâyîn, Beyrut 2002.ZÜHDÎ CÂRULLAH, el-Mu’tezile, el-Ehliyye li’n-Neşri ve’t-Tevzî, Beyrut 1974.

179


Ömer Tay


Tarih: 6

Eser Adı

Selâhaddîn-i Eyyûbî ve Tasavvuf

Yazar

Ömer Tay

Editör


İç Tasarım

Mevlüt Sami Ertem

Kapak


Baskı

Gül Mat. Matbaacılık Yayıncılık San. Tic. A.Ş.Maltepe Mah. Fazıl Paşa Cad. No:8/4


Sertifika No: 34712


ISBN: 978-625-7274-23-4


Tel & Fax: (0212) 544 76 96 – (0212) 544 58 46 • Gsm: (0554) 930 07 04

Sertifika No: 22574


SELÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ VE TASAVVUF

180


KAYNAKLAR

ABACI, Müslüm, Hayat b. Kays el-Harrânî ve Harran, Şanlıurfa 2004.ALİ, Ahmed, el-Endülûsiyûn ve’l-Meğârîbetu fî-Biladi’ş-Şâm, Daru Talas, Dımaşk 1989. ARİF, Arif, el-Müfassal fî Tarihi’l-Kudûs, Daru’l-Mearif, Kudûs 1999.ASÂD, Hatîb, el-Butûletu ve’l-Fidau Înde’s- Sûfiyeti, Daru’t-Takva, Dımaşk 1995.ÂSELÎ, Bisam, Ricâlûn ve Mevâkifûn Tahte Râyeti’l İslâm, Daru’l-Fikr, Dımaşk 1983.ASLAN, Ahmed, “Şeyh Hayat b. Kays el-Harranî’nin Hayatı, Kerametleri ve Bazı Hikmetli Sözleri”, Harran Üni-

versitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: Temmuz-Aralık 2013, Sayı: 18, Şanlıurfa.ATTÂR, Ebu Hâmid Muhammed b. İbrahim Feridüddin, Tezkiretü’l-Evliyâ, (çev.), Süleyman ULUDAĞ, Semer-

kand Yayınları, İstanbul 2013.AZAMAT, Nihat, “Kādiriyye”, DİA, İstanbul 2001.AZZÂM, Abulrahman, Selâhaddîn-i Eyyûbî, (çev.), Pınar ARPAÇAY, Alfa Yayınları, İstanbul 2015.BAĞDÂDÎ, Abdulkahir b. Tahir, el-Farku Beyne’l-Firâk, (thk.) Muhammed Hışt, Mektebetu ibn Sînâ, Beyrut

2008.BAKKAL, Ali, Harran Okulu, İstanbul 2009.BASUĞUY, Bedrettin, Selâhaddîn-i Eyyûbî Devrinde İlmi Faaliyetler, Hivda Yayınları, (1.bs.), İstanbul 2009.------------, Bedrettin, Haçlılar Karşısında İslam’ın Sağlam Bir Kalesi Eyyubiler, Siyer Yayınları, İstanbul 2017.BEDEVÎ, Abdurrahman, Şehîdetû’l-Âşkî İlahî, Mısır ts. BEDEVÎ, Abdülmecid Ebu’l Futûh, et-Tarihu’s-Siyasî ve’l -Fikrî li Mezhebi’s-Sünnî, Daru’l Vefa, Mısır 2000.BEYYÛMÎ, Ali, Kuruluş Devrinde Eyyûbîler, (çev.), Abdülhadi TİMURTAŞ, İstanbul 2005. BUHÂRÎ, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, (neş.) Mustafa Deyyib el-Buğâ, Dâru İbn Kesîr, (3.bs.), Bey-

rut, “Cihâd”, Beyrut 2002.BÜNDÂRÎ, el-Feth b. Ali, Senâ’l-Berku’ş-Şâmî, (thk.) Ramazan Şeşen, Dârü’l-Kitâbi’l-Cedîd, Beyrut 1970.CÂMÎ, Abdurrahmân, Nefehâtü’l-uns, min Hadarâti’l-Kuds, (çev.), Lami’î Çelebî İstanbul 1980.CEBECİOĞLU, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Anka Yayınları, İstanbul 2004. CEMÂLÎ, Hâmid b. Fazlullah Derviş, Siyerü’l-Ârifîn, (çev.) Muhammed Eyyüp Kâdirî, Merkez-i Urdûbürd,

Lahor 1975.CEVHERİ, Ebu Nasr, İsmail b. Hammad, es-Sihâh, Darû’l fikr, Beyrut 1998.ÇATAK, Âdem, Şihabeddin Sühreverdi Hayatı, Eserleri ve Tasavvuf anlayışı (Doktora Tezi, Ankara Üni., Sosyal

Bilimler Enstitüsü) Ankara 2007.ÇAKIROGLU, Hülya, “Müferricü’l Kurub’a göre Selahaddîn Eyyübî sonrası ve el – Melikü’l-Âdil dönemi (h. 590 –

615 / m.1194 – 1218)”, (Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüTa-rih anabilim dalıTarih programı), Trabzon 2008.

ÇETİNKAYA, Bülent, “Orta Çağ İslâm Dünyasında Ribat VII-XIII Asırlar Arası”, (Y. Lisans Tezi, Sakarya Üni. S. Bilimler Ens,) Sakarya 2003.

DARVÜDNÎ, Şemsüddin Muhammed b. Ali b. Ahmed, Tabakatü’l-Müfessirin, (1.bs.), Beyrut 1983. DEBBÂĞ, Mustafa Murâd, Bilâdünâ Filistîn, Daru’l-Hüda, Amman 1983.DÜZEN, İbrahim “Hz. İbrahim (a.s.)’i Anma Şanlıurfa 1. Kültür ve Sanat Haftası Faaliyetleri”, Şurkav Yayınları,

Gaziantep 1992.DÜNDAR, Mahmut, “Mısır Eyyûbîler’in de Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri”, (Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi

Sosyal bilimler enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı), Erzurum 2014DEHHÛDA, Ali Ekber. Luğatname-i Dehhûda, Beyrut 1993.EBU ŞÂME, Şihabuddin Abdurrahman b. İsmail el-Makdisî, er-Ravdeteyn fî-Tarihi Devleteyn: en-Nuriye ve’s-Selâ-

hiye, (2.bs.), (thk.) Muhammed Hilmi, Muhammed Ahmed, Darü’l-Kütûbu’l-Mısriyye, Kahire 1998.

181


--------------, ez-Zeyl ‘ale’r-Ravzateyn, (tsh.) Muhammed Zâhid b. Hasan, (2. bs.), Dârü’l-Cîl, Beyrut 1974.--------------, Teracimu Ricali’l-Karneyn es- Sadis ve’s-Sabıi’ el-Hicriyyin, (tsn.) Muhammed Zâhid b. el-Hasan

el-Kevser’i, Daru’l-Cebel, (1.bs.), Beyrut 1947.EBU ZEHRA, Muhammed, İslâmda Siyasi İtikadi ve Fıkhi Mezhepler Tarihi, (çev.), Sibğetûllah Kaya, Çelik ya-

yınları, İstanbul 1983.ÂFÎFİ, Ebu’l ‘Alâ, et -Tasavvuf es- Sevratû’r-Ruhîyye fi’l-İslâm, Mısır 1965.EBU’L-YUMN, el-Kadî Mücirüddin el-’Alimi, el-Unsu’l-Celil bi Tarihi’l-Kudsi ve’l-Halil, (thk.) Mahmud Kabine-

Muhammed Ebu Tebane, Mektebetu Dendis, Filistin 1998.EMİN, Hüseyn, Tarihû’l Irak fî- Âsri Selçûkî, Matbaâtu’l-İrşad, Bağdât 1965.ENSARİ, Hâce Abdullah Tabakatu’s- Süfiyye, (haz.) Abdulhayy Habibi, Kabil 1922.ESNEVÎ, Abdurrahim b. Hasan b. Ali, Tabakâtü’ş-Şâfi’iyye, thk. ‘Abdullâh el-Cubûrî, Dârü’l-’Ulûm, Riyad 1981.EYMEN Şâhîn Sellâm, el-Medârisu’l-İslâmîyye fî Mısr fi’l-’Asri’l-Eyyûbî ve Devruhâ fî Neşri’l-Mezhebi’s- Sunnî (Ya-

yımlanmamış Doktora Tezi), Tantâ Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, Tantâ, 1999.FASÎ, Takyüddin Muhammed b. Ahmed el-Hasanî, el-Âkdu’s-Semîn fî- Tarihi’l -Beledi’l-Emin, Müessesetu’l-Risa-

le, Mekke 1986.FETÎHE, Mezyânî, el-Hareketü’s-Sûfîye ve Eserüha fi’l-Maşriki’l-İslâmî Hilâle’l-kârni h.7 m.13, (Yayınlanmamış

Yüksek Lisans Tezi), Cezayir 2008.FÛAD, Seyyid, Ahmed, Tarihû Mısr İslâmîyye Zemen’u- Selâtin’i Beni Eyyûb, Mektebet’u Medbulî, Kahire 2002.GÂNÎ, Kasım, Tarih’î Tasavvuf- der-İslâm, Tahran 1921.GENÇ, Süleyman, “Fâtımî Abbâsî Selçuklu Münasebetleri ve Besâirî İsyanı” (Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversi-

tesi), İzmir 1995.GEYLANÎ, Abdülkadir, el-Ğunye li- Talibi Tariki’l-Hak, Dımaşk, ts.GÜRBÜZ, Osman, Selâhaddîn-i Eyyûbî, Rağbet Yayınları, İstanbul 2012.GÜRER, Dilaver, Abdülkadir Geylânî, İnsan yayınları, İstanbul 1999. ĞAMİDÎ, Abdullah, Selâhaddîn-i Eyyûbî ve’s-Sâlibiyûn İstirdadu Beyt’i’l-Kudûs, Beyrut 1985.HAFÂCÎ, Ahmed Abdulhamid, Cevanibu mine’l-Hayati’l-İçtimaiyye fi Mısır fi’l-Asri’l-Eyyûbîyye, Darü’r-Reşad

li’t-Tabaati ve’n-Neşr, İskenderiye 1981.HÂFIZ, Fehim, Salâhaddin’in Mîrası, (çev.), Serdar ŞENGÜL-Bilal Öztunç, Avesta Yayınları, İstanbul 2001. HAFIZ, Muhammed Muti ‘Câmi’ûl-Henabîle, Darû’l-Beşairi’l-İslâmîyye, Beyrut 2002.HAMEVÎ, Yâkût Ebu Abdullah İbn Abdillah er-Rumî, Mu’cemu’l-Udebâ’ İrşâdu’l-Erîb ilâ Ma’rifeti’lEdîb, Da-

ru’l-Fikir, Kahire 1936. HAŞÎŞ, Riyâd Sâlih Ali, “el-Hareketü’s-Sûfiyye fî Bilâdi’ş-Şâm Hilâle’l Hurûbi’s-Salîbiyye”, (Yüksek lisans tezi, Câ-

miatü’l-İslâmîyye Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Tarih Programı,) Gazze 2005.

HIMSÎ, Ahmed Fâiz, Mebâni’s-Sâlihiyyeti’l-ûlâ, el-Havliyyâtü’l-eseriyyetü’l-Arabiyyetü’s-Sûriyye, Dımaşk 1985.HUREYSÂT, Muhammed Abdülkadir, “Benî Hamûyye”, DİA, İstanbul 1992.HÛZÎ, Hâmîs, Sûalâtû’l -Hafız es-Selefî, Dımaşk, 1983.HÜNDÜR, Cuma, “Şanlıurfa ve Çevresinde Zühd ve Tarîkatlar”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniver-

sitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü), Şanlıurfa 1998.HÜSEYN, Muhsin Muhammed, el-Ceyşû’l-Eyyûbî fî-Ahdi Selâhaddîn-i Eyyûbî, Daru’l-Furkan, Bağdât 1986.İBN BATTUTA, Muhammed b. Abdullah, Rıhle-i İbn Battuta, Mısır 1938.İBN CÜBEYR, Ebu’l-Hasan Muhammed b. Ahmed el-Kefafi, Rihletu İbnû Cübeyr, Daru Mektebi’l-Hilal, Beyrut

1981.İBN EBİ USEYBİA, Muvafıkuddin Ebu Abbas Ahmed b. Kasım b. Halife el-Hazrecî, ‘Uyunu’l-Enba fi Tabaka-

ti’l-Etıbba, Mısır, 1299/1882. İBN HALLİKÂN, Ebu’l-’Abbâs Şemsuddîn Ahmed b. Muhammed, Vefeyâtu’l-A’yân ve Enbâ’u Ebnâ’i’z-Zamân(t-

hk.) İhsan Abbas, Daru Sadır, Beyrut 1949.

182


İBN İYÂS, Ebu’l-Berekat Muhammed b. Ahmed Bedaiu’z-Zuhûr fî- Vekâid’d-Duhûr, el-Heyetü’l-Mısriyyetü li’l-Kitab, Kahire 1982.

İBN KÂDÎ ŞÜHBE, Ebu Bekir b. Ahmed b. Muhammed b. Ömer el-Esedî, Tabakâtü’ş-Şâfi’iyye, (tsh.) Hafız Ab-dülhalim Han, Alemü’l-Kütüb, Beyrut 1987.

İBN KESÎR, ‘İmadü’d-Din Ebu’l-Feda İsmail b. Ömer, el-Bidaye ve’n-Nihaye, (thk. Ahmed Ebû Mulhim ve arka-daşları), Mektebetü’l-Mea’rif, (1.bs.), Beyrut 1966.

İBN KUDÂME, Ebu Muhammed ‘Abdullâh b. Ahmed b. Muhammed b. Makdîsî b. Mikdâm b. Nasr b. ‘Abdullâh el-Makdisî el-Cemmâ’îlî ed-Dımaşkî, el-Kâfî fi’l-Fıkh, thk. Züheyr Şâvîş, 3. Baskı, el-Mektebetü’l-İslâmîy-ye, Beyrut 1982.

İBNÜ’L MÜSTEVFÎ, Şerefeddin b. Ebi’l-Berkân el-Mübarek b. Ahmed İbnü’l Müstevfî, el-, Tarihu’l Erbil, (thk.) Sami b. Seyyid es-Sekâr, Darü’r-Reşid, Irak 1980.

İBN MÛLÂKKÎN, Siracûddin Ebu Hafs Ömer b. Ali b. Ahmed, el-Âkdû’l-Müzehheb fî- Tabâkati Hâmeleti’l Mez-heb, thk. Eymen Nâsr el-Ezherî-Seyyid Mihenî, Darû’l Kûtubû’l-Îlmîyye, Beyrût 1997.

--------------, Sirâcü’d-Din Ebu Hafs Ömer b. Ali b. Ahmed el-Mısrî, Tabakâtü’l-Evliyâ, nşr. Nûreddîn Şerîbe, Mek-tebetü’l-Hâncî, Kahire 1973.

İBN MÜFLÎH, Muhammed, el-Maksadu’l-Erşed fî- Zikri Ashâbi İmâm Ahmed, (thk.) Abdurrahman b. Süleyman, Mektebetü’r- Rüşd, Riyad 1990.

İBN RECEB, Zeynüddin Ebu’l-ferec Abdurrahman b. Şihabüddin Ahmed, Kitabü’z-Zeyli ‘Ala Tabakati’l-Henabi-le, Darü’l-Ma’rife, Beyrut 1953.

İBN ŞAKİR el-Kütübi Muhammed, Fevâtü’l-Vefeyât ve’z-Zeylü ‘Aleyha, (thk.) İhsan Abbas, Darü’s-Sekafe, Beyrut 1973.

İBN ŞEDDAD, el-Kadi Bahaüddin Yusuf b. Rafii’, Siretu Selâhaddîn-i Eyyûbî (en-Nevadirü’l-Sultaniyye ve’l-Meha-sinü’l-Yusufiyye), Kahire 1988.

İBN ŞEDDÂD, İzzeddîn, el-A’lâku’l-Hâtîre fî- Zikri Ûmerâi’ş-Şâm ve’l-Cezîre, (thk.) Yahya Zekeriyyâ, Vezâre-tü’s-Sekâfe, Dımaşk 1991.

İBN TAĞRÎBERDÎ, Cemaluddin Ebu’l-Mehasın Yusuf, en-Nücûmu’z-Zâhire fî Mulûki Mısır ve’l-Kâhire, Vezâre-tü’s-Sekâfe ve’l-İrşâd, Kahire 1929.

İBN TEYMİYYE, Takiyuddin, Mecmu’u Fetâvâ, (1.bs.), (Biraraya getiren. Abdurrahman b. Muhammed en-Nec-dî), Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad 1991.

İBN TOLÛN, Hasan b. Hüseyin b. Ahmed, el-Kalâidü’l-Cevheriyye fi’t-Târîhi’s-Sâlihiyye, (thk.) Muhammed Ah-med Dehman, Matbuâtu Mecmâi’l-Lügâti’l-Arabiyye, Dımaşk 1980.

İBN VÂSIL, Cemaluddin Muhammed b. Salım b. Vasıl, Müferricu’l-Kurub fî- Ahbâri Ben-i Eyyûb, (thk.) Cema-lüddin eş-Şiyal, Kahire, 1953.

İBNU’L-’ADİM, Kemalüddin Ömer b. Ahmed b. Ebi Cerade, Büğyetü’t-Taleb fi Tarihi Haleb, (thk.) Süheyl Ze-kar, Dimaşk, 1989.

İBNU’L-’İMÂD, Ebu’l-Felah ‘Abdulhay el-Hanbelî, Şezerâtu’z-Zeheb fî- Ahbâri men Zeheb, Kahire 1979.İBNU’L-ESÎR, İzzuddin Ali b. Ebi’l-Kerem Muhammed b. Muhammed b. Abdilkerim eş-Şeybanî, et-Târîhu’l-Bâ-

hir fî’d- Devleti’l-Atâbekiyye, (thk.) ‘Abdulkâdir Ahmed Tuleymât, Dâru’l-Kutubi’l-Hadîse, Kahire 1963.--------------, İbnü’l-Esîr, İzzeddîn, el-Kâmil fi’t-Târih, Dâru Sadr, Beyrut 1979.İBNU’Ş-ŞİHNE Ebu’l-Fadl Muhammed, ed-Durru’l-Muntahib fî- Tarihi Memleketi Haleb, Darü’l-Kitab’l-’Arabî,

Dımeşk 1982.İBNÜ’L KÂDİ ŞÛHBE, Bedruddin Muhammed b. Ebu Bekr, el-Kevâkibû’d- Dûrîyye fî- Sîreti’n- Nûriyye, (thk.)

Muhammed Zayid, Mektebetü’l-Ürdüniyye, Beyrut 1971.SIBT İBNÜ’L-CEVZÎ, Şemsu’d-Din Ebu’l-Müzaffer Yusuf et-Türkî, Mirâtü’z-Zamân fî Târîhi’l-A’yân, Dâiretü

Maârifi’l-Osmâniyye, Haydarabad 1952.İBNÜ’L-FURÂT, Târîhu İbnü’l-Furât, (thk.) Necla İzzeddîn-Konstantin Züreyk, Basra 1969. İSFAHÂNÎ, İmâdüddin el-Kâtib, Hurûbu Selâhuddîn ve Fethu Beyti’l-Makdis el-Musemmâ bi’l-Fethi’Kussî fi’l-Fet-

hi’l-Kudsî, Metbeatü’l-Mevsuat, Kahire 1905.

183


İNCE, Fatma, “Nureddin Mahmud b. Zengi ve Selâhaddin Eyyûbî İlişkileri”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 2019, c. 6. Sayı: 3.

KÂHTÂNÎ, Sâid, Şeyh Abdülkadir Geylânî, Dımaşk 1997.KARA, Mustafa, Tasavvuf ve Tarîkatlar Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul 2013.KELÂBÂZÎ, Ebu Bekr Muhammed b. İshâk Buhârî, et-Ta’arruf li-Mezhebi Ehli’t-Tasavvuf, Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiy-

ye, Beyrut 2001.KEMÂL, Nâmık, Evrâk-ı Perîşân, İstanbul 1883. KEYANÎ, Muhsin, Hânkâhlar Tarihi, (çev.), Ali ERTUĞRUL, Süleyman Gökbulut, Büyüyen ay Yayınları, İstan-

bul 2013.KEYLÂNÎ, Macid ‘Ursân, Hâkezâ Zehere Cîylu Selâhaddîn-i Eyyûbî ve Hâkezâ ‘Âdetu’l-Kudüs, el-Ma’hedu’l-’Â-

lemî li’l-Fikri’l-İslâmî, Herndon-Virginia, ABD, 1994.KÖK, Bahattin, “Nûreddîn Zengî Mahmud”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2007.KÖPRÜLÜ, Fuad, “Ribat” Vakıflar dergisi, sayı 2, Ankara 1942.KUŞEYRÎ, Abdu’l Kerim b. Hevâzin, er-Risâletü’l-Kuşeyriyye fî İlmi’t Tesavvuf, Dâru’l-Cîl, Beyrut 1990. KÜRD ALİ, Muhammed, Hıtatu’ş-Şâm, Matbaatü’l-Müfîd, Dımaşk 1928.KÜRKÇÜOĞLU, Cihat, Tarih ve Tarım Şehri Harran, Ankara 1995. MAHMUD, Osman, Firdevsü’l-Mürşidiyye, İstanbul 1943. MAKDÎSÎ, Muhammed b. Ahmed, Ziyaûddin, Fazîletu Ebu Ömer, Dârû ‘d- Dîyaî, Dımaşk 2003.MAKRİZÎ, Takiyüddin Ebu Abbas Ahmed bin Ali, el-Mevâ’iz ve’l-İ’tibâr bi-Zikri’l-Hıtat ve’l-Âsâr, Daru’t-Taba-

at’il-Mısriyye, Kahire 1988. MERMUTLU, Mehmet Sait, “Kâmî-i Âmidî’nin Hayatı Tasavvufî Kişiliği, Eserleri ve Divânı’nın Tahlili” (Doktora

tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tasavvuf Tarihi Bilim Dalı), Şanlıurfa 2004.MERÇİL, Erdoğan, “Şahne”, DİA, İstanbul 2010. MUBÂREK, Ali Paşa, el-Hıtatü’t-Tevkifiyyetü’l-Cedide li Mısrı’l-Kahire ve Muduniha ve Biladihe’l-Kadime ve’ş-Şehi-

re, el-Heyetü’l-Mısriyyetü li’l-Kitab, Kahire 1987. MUHAMMED, b. Münevver, Esrarû’r- Tevhid (haz) Zebîhûllah, Safâ, Tahran 1332. MUSTAFA, Hilmî, Muhammed, “Hakîmu’l-İşrâk ve Hayâtu’r-Ruhiyye”, Mecelletu Külliyeti’l-Adab, Câmiatu’l-Ka-

hire, Kahire 1950.MUTÇALI, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, Dağarcık yayınları, İstanbul 1995.MÛZEYNİ, İbrahim Muhammed, el-Hâyatû’l-İlmiyye fî-Ahdi Zengîyye 2003.MÜNZİRÎ, Zekiyüddîn Ebu Muhammed Abdulazim bin Abdulkuva, et-Tekmile li-Vefeyâti’n-Nakale, thk. Beşşâr

‘Avvâd Ma’rûf, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1981.MÜSLİM, Ebu’Hüseyin b. Haccâc el-Kuşeyrî, Câmiu’s-Sahîh, tah. Muhammed Fuat Abdulbâkî, Dâru’l-İh-

yâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 1955.NASR, Seyyid Hüseyin, Üç Müslüman Bilge, (çev.) Ali Ünal, İstanbul 1985. --------------, Seyyid Hüseyin, “Şihâbeddîn Sühreverdî Maktûl”, İslâm Düşüncesi Tarihi, İstanbul 1990.NASIR, Hüsrev, Sefername-î Nasır Hüsrev, (çev.), Abdülvehap Tarzi, MEB, İstanbul 1967. NEBHÂNÎ, Yusuf b. İsmail, Câmi’u Kerâmâti’l-Evliyâ, (thk.) İbrahim ‘Atve, Dârü’l-Fikir, Beyrut 1989.NEDEVİ, Ebu’l-Hasan Ali, İslâm Önderleri Tarihi, (çev.) Yusuf Karaca, Kayahan Yayınları, İstanbul 1991. NESEFİ, Azizüddin, el-İnsanü’l-Kâmil, Çap-ı kısmet-i iran şinasi, İran 1941. NU’AYMİ, Abdulkadir b. Muhammed ed-Dimaşki, ed-Daris fi Tarihi’l-Medaris, (thk.) Ca’fer el-Hüseyni, Mekte-

betü’s-Sekafetü’d-Diniyye, Kahire 1988. NURİ, Abdulkadir, Siyasetû Selâhaddîn-i Eyyûbî fî- Biladi’ş-Şam ve’l-Cezîre, Bağdât,1976.OFLAZ, Abdulhalim, “Eyyûbî Sultanı I. Melik Âdil Döneminin Siyasî Tarihi”, (Doktora Tezi, Süleyman Demirel

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslâm Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı), Isparta 2016.OKUDAN, Rifat, “Işrak Filozofu Sühreverdî Maktûl ve Eserlerindeki Üslup ve Belağat”, (Doktora Tezi, Süleyman

Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslâm Bilimleri Anabilim Dalı), Isparta 2001.

184


ÖMERÎ, Muhammed Emin b. Hayrüllah, Menhelû’l-Evliya ve Meşrebu’l-Esfiya min sâdâti’l-Musûl, Matbaatü’l -Cumhuriyye, Musûl 1968.

RAZİ, Ahmed Emin, Haft İklim, (haz), Cevad Fazıl, Tahran, ts. RAZİ, Ebu Abdullah, Muhammed b. Ebu Bekir b. Abdülkadir, Muhtaru’s-sihah, Darû’l-Hadîs, Kahire 2000.RIZK, Asım Muhammed, Hânkâvâtu’s-Sûfiyye fî- Mısır fi’l-’Asreyni’l-Eyyûbî ve’l-Memlûkî, (1.bs.), Mektebetu

Medbulî, Kahire 1998. RİFÂÎ, Ahmed, el-Burhânü’l-mü’eyyed, Dımaşk, ts. SÂBİRÎ, Abdurrahmân Çiştî, Mirâtü’l-Esrâr, (çev.) Mevlânâ el-Hâc, Ziyau’l-Kur’ân, Lahor 1993.SAFEDÎ, Selâhuddîn Halîl İbn-i Aybek, Kitâbü’l-Vâfî bi’l-Vefeyât, (thk.) Remzi Baalbekî, Muhammed Ahmed

Bahît, Beyrut 1993. SAĞLAM, Nevzat, “Arşiv Belgelerine Göre Selâhaddîn Eyyûbî’nin Kudüs Vakıfları”, Tarih Kültür ve Sanat Araş-

tırmaları Dergisi, Yıl: Temmuz-Aralık 2017, Sayı: 6, Karabük.SAÎD, Abdülazîz b. Abdurrahman, İbnu Kudâme ve Âsâruhü’l-Usûliyye, Riyad 1987. SALLÂBİ Ali Muhammed, ed- Devletü’z-Zengîyye, Darü’l Mâ’rife, Beyrut, Lübnan 2010.------------, Salâhuddîn el-Eyyûbî ve Cuhûduh fi’l-Kadâ’i ‘alâ Devleti’l Fâtımiyye ve Tahrîri Beyti’l Makdis, Dâru İbn

Kesîr, Dimaşk, 2009.------------, ed-Devletu’l-Fatımîyye, İkra yayınları, Ürdün 1999.------------, Devru Ûlemai’l-Müslimine fî- Mukâvemeti’l-Hurûbi’s-Salibiyin, Darü’l-Ma’rife, Beyrut 2002.------------, Selâhaddîn-i Eyyûbî ve Kudüs’ün Yeniden Fethi, (çev.), Şerafettin Şenaslan, Ravza Yayınları, İstanbul

2010.SÂMERRÂÎ, Yûnus, Seyyid Ahmed er-Rifâ’î hayâtühû ve âsârüh, Bağdât 1970.SECCÂDÎ, Seyyid Cafer Tasavvuf ve İrfan Terimleri Sözlüğü, (çev.), Hakkı Uygur, Ensar Yayınları, İstanbul 2007.SEM’ÂNî, Ebû Sa’îd ‘Abdulkerîm b. Muhammed b. Mansûr et-Temîmî, el-Ensâb, (1. bs.), Dâru’l-Cinân, Beyrut

1987.SEYYİD, Eymen Fuâd “Fâtımîler”, DİA, İstanbul 1995.SUBKÎ, Tacüddin ebu Nasr, Abdulvehhab b. Ali, Mu’idu’n-Ni’am ve Mübidu’n-Nikam, (2.bs.), (thk.) Abdülfettah

Muhammed Ali en-Neccar, Ebu Zeyd Şelbi, Muhammed Ebu’l-’Uyun, Kahire 1993. ------------, Tabakâtü’ş-Şâfi’iyyeti’l-Kübrâ, thk. Mahmud Muhammed Tanahî-Abdülfettah Muhammed Hulv. Ka-

hire 1964.SURUR, Taha Abdulbaki, Hallaç şehidetü Tasavvufî’l-İslâmî, Kahire 1961.SUYÛTÎ, el-Hafız Celalü’d-Din Abdurrahman, Hüsnü’l-Mühadare fî-Tarihi’l-Mısrı ve’l-Kahire, (thk.) Muham-

med Ebu’l-Fadl İbrahim, Kahire 1980.SÜHREVERDİ, Ebu Necib Abdulkahir, Nehcu’s-süluk fi Siyaseti’l-Müluk, (çev.), Çığır Doğu Zorlu İstanbul, İlgi

Kültür Sanat Yayınları, 2015.SÜHREVERDİ, Ebu Hafs Ömer b. Muhammed Şihabûddin, Avârifû’l Meârif, Saadet yayınevi, İstanbul 2010.ŞA’RANÎ, Abdülvahhab b. Ahmed, et-Tabakakatu’l-Kübra el-Musemmatu bi Kevakib’l-Envar fi Tabakati’l-Ahyar,

Mısır 2010.ŞÂKİR, Mustafa, Âlu Ķudâmetû’s-Sâlihiyye, Havliyyâtü Külliyyeti’l-âdâb, Küveyt 1982.ŞEHREZÛRÎ, Şemseddîn, Nüzhetü’l-Ervâh ve Ravdetü’l-Efrâh, (thk.) Abdülkerîm Ebu Şüveyrib, Mektebe-

tu’l-Me’ârif, Haydarabat 1976.ŞEHRİSTANÎ, Muhammed bin Abdulkerim, el Milelu ve’n-Nihal, (thk.) Muhammed Seyyid Kilani, Daru’l-Ma’ri-

fe, Beyrut 1980.ŞEŞEN, Ramazan, Selâhaddîn-i Eyyûbî Devrinde Eyûbiler Devleti, Çağ Yayınları, İstanbul 1987.------------, “Selâhaddîn-i Eyyûbî”, DİA, Ankara 2012.------------, Harran Tarihi, Ankara 1993.------------, Eyyûbîler”, DİA, İstanbul 1995. ------------, “Eyyubiler” Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, (VI,302-345), Çağ Yayınları, İstanbul 1989.

185


ŞETANUFÎ, Ali b. Yusuf, Behçetu’l-Esrar ve Ma’denu’l-Envar, Kahire 1912.ŞEVVAF, Abdulmuîn Muhammed Tahır, Dımaşk beyne Sukuti’l Fatımîyyine ve Zuhûri’l Eyyubîyyine, Dımaşk 2008.ŞEYBANÎ, Kemaleddin, Ebu’l Fadl, Abdürrazak b. Ahmed, İbnû’l-Fevti, Mecmeû’l Edeb fi mû’cemi’l-Elkâb, (thk.)

Muhammed Kâzım, İran 1995.TABERÎ, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyan an-Te’vîli Ayi’l-Kur’an, Mısır, 1954. TÂDFİ, Muhammed b. Yahya, Kâlaidü’l-Cevâhir, Matbaâtû Mûnir, Bağdât 2006.TAHRALI, Mustafa “Ahmed Er-Rifâî”, DİA, İstanbul 1989. ------------, Mustafa, “Rifâiyye”, DİA, İstanbul 2008.TANMAN, M. Baha, “Hânkâh”, DİA, İstanbul 1997. TARÎKÎ, Abdullâh b. Muhammed, Mu’cemü Musannefâti’l-Hanâbile, Riyad 2001.TÎHÂMÎ, İbrahim, Cûhûdu Ûlemaû’l-Mağrib’i fi’d-Difâ’î ân Akîdeti Ehli’s- Sûnneti, Lübnan 2005.ÛLEYMÎ, Abdurrahman, el-Menhecü’l-Ahmed fî Terâcimi’l-Ashâbi’l-İmâm Ahmed, (thk.) ‘Abdülkâdir Arnâvût,

Dâru Sadır, Beyrut 1997.ULAŞ, İbrahim Halil, “Selâhaddin-i Eyyûbî ve İslâm Birliği Politikası” (Doktora Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal

Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Orta çağ Tarihi Bilim Dalı), Niğde 2010.ULUDAĞ, Süleyman, “Hânkâh”, DİA, İstanbul 1997. -----------, “Abdülkādir-i Geylânî”, DİA, İstanbul 1988. ULVÂN, Abdullah Nasıh, Kudüs Fatihi Selâhaddîn-i Eyyûbî -i, (çev.) Mustafa Salih Çakmaklı, İstanbul 1992.VÂSITÎ, Abdurrahman Ebu’l-Ferec, Tabaķâtü Hırķatû’s-Sûfiyye, Kahire 1305. VASSÂF, Osmanzade Hüseyin, Sefine’i- Evliya, (haz.) Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz, Kitabevi Yayınları, İstanbul

2006.YAFIÎ, İbn Es’ad Ebu Muhammed Abdullah b. Es’ad b. Ali b. Süleyman, Miratü’l-Cinan ve İbretü’l-Yekzan fi Ma’ri-

feti Ma Yu’teberu min Havadisi’z-Zeman, Müessesetü’l-A’lemi li’l-Metbu’at, Beyrut 1970.YILMAZ, Harun, “Meşîhatüşşüyûh”un Doğuşu ve Mısır’da İki Hânkâh: Sa’îdü’s-Sü’adâ ve Siryâkûs”, Tasavvuf

İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, sayı 34.KELEŞ, Nevzat, “İnsanların En Kibarlarından: Selçukluların Bağdad Şahnesi Bihrûz el-Hâdim”, Tarih İncelemele-

ri Dergisi, 2015, c. 30, Sayı: 2.YILMAZ, Ahmed, “Eyyübî Devrim ve Medeniyetinin İslâmî Kimliğimiz Üzerindeki Etkileri”, Doğru Haber, Ta-

rih (21-3- 2011). YILMAZ, Hasan Kâmil, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar, Ensar Yayınları, İstanbul 2010. YİĞİT, İsmail, “Ribat”, DİA, İstanbul 2008.YÖRÜKAN, Yusuf Ziya, “Şeyh Sühreverdî’nin Hâdise-i Katli”, Mihrab, Evkaf Matbaası, 1924YUNİNÎ, Kutbüddin Ebu’l-Feth Musa b. Ahmed b. Kutbüddin, Zeylu Miratu’z-Zaman, Darü’l-Kitabü’l-İslâmî,

Kahire 1992. YÜREKLİ, Tülay, “Eyyûbî Ailesi Kadınları”, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2011.ZEHEBÎ Şemsüddin Muhammed b. Osman, Tarihü’l-İslâm ve Vefayat’il-Meşahiri’l-A’lâm, (thk.) Beşar ‘Avvâd

Ma’ruf, Şuayb el Arnavut, Salih Mehdi Abbas, Müessesetü’r-Risale, Beyrut 1988. ------------, el-İber fî- Haberi men Ğeber, (thk.) Ebu Hacer Muhammed Zağlul, Beyrut 1985.------------, Siyeru A’lami’n-Nubela, (thk.) Beşşâr ‘Avvâd Ma’rûf ve Muhyi Hilâl es-Sirhân, Muessesetu’r-Risâle,

Beyrut 1985. ZÜBEYRÎ, Hâdım Hasan Şâh, Muînü’l-Ervâh, Mühyi’l-Evkâf, Ecmîr 1983.

| satis@siyeryayinlari

Documents

Transcript of | satis@siyeryayinlari