ΠΑΡΑΚΑΛΩ, ΖΩΓΡΑΦΘΣΕ

ΑΤΣΟ ΠΟΤ ΑΚΟΤΣΕ

Μειέηε θαη παξνπζίαζε:

Όιγα Ζηξώ

Γιύπηξηα

ρνιηθή ύκβνπινο Καζεγεηώλ Εηθαζηηθώλ Μαζεκάησλ (ΠΕ 08)

Δεπηεξνβάζκηαο Εθπαίδεπζεο

Σν ζρέδην έρεη άκεζε απήρεζε ζηε δσή γηαηί ν άλζξσπνο δεη θαη θηλείηαη κέζα ζην ρώξν θαη ζηα ζρήκαηα

Ο κνπζηθόο ήρνο έρεη άκεζε απήρεζε ζηελ ςπρή γηαηί ν άλζξσπνο έρεη κέζα ηνπ ηε κνπζηθή

Ο κνπζηθόο ήρνο έρεη άκεζε απήρεζε ζηελ ςπρή γηαηί ν άλζξσπνο

ηε κνπζηθή έρεη εληόο ηνπ. Έηζη θαη ε δσγξαθηθή.

(W.Kandinsky,1866-1944)

Ο 20όο αηώλαο απέζπαζε ηε

δσγξαθηθή από ηελ ππνρξέσζε,

πνπ σο ηόηε είρε,

λα αλαπαξηζηά ην θπζηθό θόζκν

• Σηο πξώηεο κειέηεο πξνο απηή

ηελ θαηεύζπλζε έθαλε ν

δσγξάθνο Wassily Kandinsky

• Επεξεαζκέλνο από ηε

κνπζηθή(=έθθξαζε ηεο

πλεπκαηηθήο δσήο) ζέιεζε λα

ειεπζεξώζεη ηελ εηθαζηηθή κνξθή

από θάζε αλαπαξαζηαηηθό

ζηνηρείν W.Kandinsky,1866-1944

Όηαλ ιέκε αλαπαξάζηαζε, ή

Αλαπαξαζηαηηθε Σέρλε ελλννύκε ηνλ

ηξόπν εθείλν κε ηνλ νπνίν ε δσγξαθηθή

απεηθόληζε « » ηνλ θπζηθό θόζκν

εξώηεζε: ηη ελλννύκε όηαλ ιέκε πηζηή αληηγξαθή ηνπ

θόζκνπ; είλαη αληηθεηκεληθό ην θξηηήξην ή κήπσο

ζρεηίδεηαη κε ηελ επνρή;

Leonardo da Vinci16νο αη. P.P.Rubens17νο αη. Anri Matisse19νο αη. Pablo Picasso20νο αη.

Ειεπζέξσζε ηεο ηέρλεο από ηελ

ππνρξέσζε ηεο πηζηήο

αλαπαξάζηαζεο ηεο θύζεο ζεκαίλεη:

• λα βιέπσ ζρήκαηα θαη ρξώκαηα ρσξίο λα

κπνξώ λα αλαγλσξίζσ δέληξν, άλζξσπν ή

πξάγκα

• Η ηέρλε πνπ δεκηνπξγώ κε απηό ηνλ ηξόπν

νλνκάδεηαη Αθαηξεηηθή

Όηαλ Πέξαζε ηελ Απόιπηε Αθαίξεζε Καη

Αθαίξεζε Κάζε Αλαπαξαζηαηηθό ηνηρείν Από

Σα Έξγα ηνπ, ηνπο Έδσζε Σίηινπο Όπσο:

Σσνθέζεις , Ασηοζτεδιαζμοί

Καη Ενησπώζεις (1910-13)

W.Kandinsky,1866-1944

W.Kandinsky, ύλζεζε, 1923

Arnold Schoenberg Piano

Concerto op. 42 (Excerpt)

Σηο ζθέςεηο ηνπ κνηξαδόηαλ κε ηνλ επίζεο πξσηνπόξν ζηε κνπζηθή αθαίξεζε

Arnold Schoenberg

Όπσο ε απεπζύλεηαη ζην λνπ, έηζη έπξεπε λα θάλεη θαη ε

Εηθαζηηθή Σέρλε: λα εθθξάδεη ηελ πλεπκαηηθή δσή, ηε δηάλνηα, όρη ηνλ απηό

θόζκν ησλ αηζζήζεσλ

Αλ αθαηξέζσ θάζε ηη αλαπαξαζηαηηθό από ην

δσγξαθηθό έξγν, (ν,ηη αλαγλσξίδσ σο άλζξσπν,

δών, θπηό ή αληηθείκελν) εθείλν πνπ ζα κείλεη ζα

είλαη ε Μνξθή θαη ην Υξώκα

•Σα βαζηθά ζηνηρεία ηεο εηθόλαο είλαη ηα πξώηα

εξγαιεία γηα ηελ αλάγλσζε ηεο εηθαζηηθήο

γιώζζαο

•Είλαη δειαδή ηα πλζεηηθά ζηνηρεία θάζε

δσγξαθηθήο παξάζηαζεο ζηελ απινύζηεξή ηνπο

κνξθή

Μπνξνύκε λα πνύκε όηη ηα βαζηθά νπηηθάζηνηρεία θάζε εηθαζηηθήο παξάζηαζεο απνηεινύλ

ην «εηθαζηηθό» αιθάβεην:

• Σν εκείν

• Ζ Γξακκή

• Σν ρήκα

• Ζ Γηεύζπλζε

• Σν Υξώκα

• Ο Σόλνο

• Ζ Τθή

Σν εκείν

Σν εκείν είλαη ην κηθξόηεξν ζηνηρείν, ην ειάρηζην πάλσ ζηελ επηθάλεηα,

Μεγάιν ή Μηθξό, είλαη έλαο απιόο ήρνο, είλαη έλαο ςίζπξνο ή έλαο θξόηνο

Μπνξεί λα είλαη θειίδα πνπ ζρεκαηίδεη έλα πγξό πέθηνληαο ζην πάηωκα, έλαζεκάδη πνπ ραξάζζεηαη πάλω ζην ραξηί, έλα βνηζαιάθη ζηελ άκκν, έλα αζηέξη

ζηνλ νπξαλό

Όηαλ είλαη Μεγάιν, κνηάδεη λα πιεζηάδεη. Όηαλ είλαη Μηθξό, απνκαθξύλεηαη

Αλ κπεη ςειά ζην ραξηί, γίλεηαη ειαθξύ. Αλ κπεη ρακειά, γίλεηαη βαξύ

Αλ κπεη αξηζηεξά γίλεηαη αξρή, ζηα δεμηά γίλεηαη ηέινο

εκεία κε θάπνηα ηάμε, δεκηνπξγνύλ ξπζκό

εκεία κε δηαθνξεηηθή κνξθή, κνηάδνπλ κε δηαθνξεηηθνύο ήρνπο

Η Γξακκή

Η Γξακκή δεκηνπξγείηαη από ην ίρλνο πνπ αθήλεη πάλσ ζην ραξηί ην ζεκείν

πνπ θηλείηαη.

Η Γξακκή δελ είλαη ζηαηηθή, έρεη δπλακηζκό θαη ειεπζεξία.

Η Ευθεία δελ αιιάδεη πνξεία, είλαη ε γξακκή ηνπ πνιηηηζκνύ καο είλαη ε

γξακκή ηεο θαηαζθεπήο, ηνπ νξζνινγηζκνύ, ηεο ηάμεο(βιέπε πνιπθαηνηθίεο, έπηπια, θωηεηλέο επηγξαθέο, αιιά θαη ζηδεξνδξνκηθή γξακκή, θνκκαηηθήγξακκή θ.ι.π.)

Η νξηδόληηα

είλαη γαιήληα,

είλαη ε γξακκή

ηνπ νξίδνληα,

ηνπ αλζξώπνπ

πνπ θνηκάηαη,

αθνινπζεί ηε

θπζηθή θίλεζε

ηνπ καηηνύ καο.

Η θάζεηε

είλαη

ελεξγεηηθή,

δπλακηθή,

απζηεξή,

είλαη ε

όξζηα

ζηάζε ηνπ

αλζξώπνπ.

Η Γηαγώληα

κεηαδίδεη ηε

κεγαιύηεξε

ζπγθίλεζε θαη

δηέγεξζε, είλαη

αζηαζήο,

παιεύεη κε ηε

βαξύηεηα.

Η Σεζιαζκέλε κεηαδίδεη νμύηεηα,

έληαζε θαζώο δείρλεη δπλάκεηο πνπ

ελαιιάζζνληαη.

Η Κακπύιε είλαη ην αληίζεην ηεο επζείαο, έρεη θίλεζε,

ειεπζεξία, αλεκειηά, δπλακηζκό, είλαη ε γξακκή ηεο δσήο, κε

άπεηξεο δπλαηόηεηεο θαη πνηθηιία

Η Κακπύιε είλαη ηξπθεξή, θιύαξε, λωρειηθή, πιεζωξηθή, ρνξεύεη, έρεη ξπζκό, ραιαξώλεηαη ή έρεη

έληαζε.

Ζ θακπύιε

Μία

γξακκή

κόλε ηεο

ζην

ρώξν

είλαη

ζησπειή,

κνλαρηθή

Δύν

γξακκέο

έρνπλ

δηάινγν

Όζν κεγαιύηεξε ε πνηθηιία

ησλ γξακκώλ ηόζν

κεγαιύηεξν ην ελδηαθέξνλ

ηεο ζύλζεζεο

Υαίεηεξ, Υαιθνγξαθία,1946

Η Αηέξκνλε

Η πεηξνεηδήο

Η πείξα ή Κνριίαο Η Αηέξκνλε μαλά

W.Kandinsky, Γξακκηθή θαηαζθεπή ηνπ πίλαθα Μικρό όνειρο σε κόκκινο, 1925

Stockhausen

Klavierstuck X (13)

• Η Γξακκή πεξηγξάθεη έλα ρήκα.

• ρήκα είλαη ην πεξίγξακκα ηεο πνξείαο ηεο

γξακκήο, από ην ζεκείν εθθίλεζεο κέρξη λα

επηζηξέςεη ζην ίδην ζεκείν.

Σα απινύζηεξα ζρήκαηα Σξίγσλν Σεηξάγσλν Κύθινο

ύγθξνπζε, θίλεζε, θαηεύζπλζε →Κίηξηλν

ηαζεξόηεηα αιιά θαη πιήμε →Κόθθηλν

πγθέληξσζε, ηξπθεξόηεηα, κεηξόηεηα, ςπρηθόο

θόζκνο →Μπιε

Η Δηεύζπλζε

Κάζεηε θαη νξηδόληηα

δηεύζπλζε:ζηγνπξηά

θαη αζθάιεηα

Πεξηζηξνθηθή δηεύζπλζε:

επηζηξνθή, νηθεηόηεηα,

δεζηαζηά (δεκνηηθόο

ρνξόο)

Δηαγώληα δηεύζπλζε:

δύλακε θαη έληαζε

Σν Υξώκα

πκβνιηθά κελύκαηα ησλ ρξσκάησλ

ΘΟΡΤΒΟ:όηαλ δσεξά

βαζηθά ρξώκαηα

αληηπαξαηίζεληαηδεκηνπξγνύλ ζόξπβν

θαη ηαξαρή

ΔΧΣΔΡΗΚΟΣΖΣΑ:Όηαλ ηα

κσβ θαη ηα κπιε

επηθξαηνύλ δεκηνπξγείηαη

κία αηκόζθαηξα

κπζηεξίνπ

ΦΤΥΡΟΣΖΣΑ:Αλνηρηά

ρξώκαηα από ηελ

ςπρξή δώλε ηνπ

ρξσκαηηθνύ θύθινπ

δεκηνπξγνύλ ηελ

εληύπσζε ςπρξήο

απαιόηεηαο

ΘΔΡΜΟΣΖΣΑ:Kίηξηλα

θαη θηηξηλνπνξηνθαιηά

ρξώκαηα ζπλδένληαη

πάληα κε ηε θσηεηλόηεηα

θαη ηε ζεξκόηεηα

Ο Σόλνο

• Σνληθέο αξκνλίεο, δηαβαζκίζεηο,

αληηζέζεηο

• O Tόλνο κπνξεί λα είλαη δξακαηηθόο ή ήξεκνο

• Ρεηνξηθόο ή ππνβιεηηθόο

• Να κεηώλεη ή λα απμάλεη ηελ έληαζε

P.Picasso, κπιε θαη ξνδ πεξίνδνο

• Απαιή-άγξηα

• θιεξή-καιαθή

• Σξαρεηά-ιεία

• Γπαιηζηεξή-καη

Μαηηέξα είλαη ε πθή ηνπ πιηθνύ. Αλαγλσξίδεηαη κε ηελ όξαζε αιιά είλαη θπξίσο απηηθή πνηόηεηα ησλ πξαγκάησλ γύξσ καο

Σν γπαιί, ην μύιν, ην δέξκα έρνπλ δηαθνξεηηθή πθήπνπ ηελ αληηιακβαλόκαζηε αθόκα θη αλ δελ αγγίμνπκε ην αληηθείκελν

• ηελ εηθαζηηθή γιώζζα καηηέξα είλαη ην παηρλίδη

κε ηα ρξώκαηα, ηα δηάθνξα πιηθά, ηηο ηερληθέο

πνπ έρεη ζαλ ζηόρν ηε δεκηνπξγία ελόο

απξόζκελνπ αηζζεηηθνύ απνηειέζκαηνο

• Είλαη θάζε απζόξκεηε θαη ρσξίο ζπγθεθξηκέλν

ζθνπό εηθαζηηθή απόπεηξα, πνπ νδεγείηαη από

κία ελζηηθηώδε ρεηξνλνκία

H.Hartung, 1956

• Πνιύ ελδηαθέξνπζεο

καηηέξεο κπνξεί λα

πεηύρεη θαλείο θπζώληαο

ρξώκα πάλσ ζην ραξηί,

ηππώλνληαο ζε

γπαιηζηεξό ραξηί κία

επηθάλεηα κε λσπά

ρξώκαηα, ζηάδνληαο θεξί,

θνιιώληαο δηάθνξα

πιηθά—άκκν, δάραξε,

ρξπζόζθνλε, πθάζκαηα,

ηζόθιηα θιπ—

Yves Klein,Σν Μπιε,

θνιιεκέλα ζθνπγγάξηα

πάλσ ζε θακβά,1960

Μαύξν κειάλη «ρπκέλν» θαη «ζηαγκέλν» πάλσ ζην ραξηί

Ζ ΤΝΘΔΖ

• Όηαλ όια ηα κνξθηθά ζηνηρεία ζπδεπρζνύλ έρνπκε ηε ύλζεζή ηνπο. ύλζεζε είλαη ε αιιειεμάξηεζε ησλ ζηνηρείσλ

• Σα ζηνηρεία ηεο εηθαζηηθήο γιώζζαο, όπσο νη λόηεο ζηε κνπζηθή ή νη ιέμεηο ζηε ινγνηερλία είλαη ην αιθάβεην γηα ηε δεκηνπξγία ηεο ύλζεζεο (δειαδή ελόο έξγνπ ηέρλεο)

• Μία ύλζεζε κπνξεί λα είλαη

απιή ή πνιύπινθε

βαζαληζηηθή ή δύζθνιε

Ηζόξξνπε ή έθθεληξε

ε κία ύλζεζε

• Πξνζέρνπκε ηελ θαηαλνκή ησλ βαξώλ, ηελ

επαλάιεςε, ηελ πνηθηιία, ηηο αληηπαξαζέζεηο

ησλ κηθξώλ θαη ησλ κεγάισλ ζρεκάησλ…

Τελικά, σύνθεση είναι η «ζωζηή» καηά ηην κρίζη

ηοσ καλλιηέτνη τοποθέτηση των μορυολογικών

του στοιχείων στο χαρτί ή στο χώρο

Κανόνες σπάρτοσν όμως

• πληαγή δελ ππάξρεη γηα ηε «ζσζηή» ζύλζεζε

Σν πξσηαγσληζηηθό ζηνηρείν

ή θέληξν ηεο ύλζεζεο• Σν ζηνηρείν πνπ πξνβάιιεη πην δπλαηά ζε κία

ζύλζεζε είλαη ν θνξέαο ηνπ ζέκαηνο, ην πξσηαγσληζηηθό ηεο ζηνηρείν

• Έλα νπηηθό κνλνπάηη καο νδεγεί ζ’ απηό

Αιιηώο, ην κάηη «πεδάεη» νπηηθά ζην ζέκα κε δξαζηηθό ηξόπν

• Μπνξεί λα βξίζθεηαη νπνπδήπνηε κέζα ζην έξγν? Όρη. Αλ βξίζθεηαη ζην θέληξν ηεο ζύλζεζεο ην απνηέιεζκα ζα είλαη πιεθηηθό, αλ βξίζθεηαη ζε έθθεληξν ζεκείν, ην απνηέιεζκα ζα έρεη δπλακηζκό θαη ελδηαθέξνλ

HARTUNG 5

Jackson Pollock

«Ούηε θαλ ηεληώλσ ην κνπζακά

πξηλ δσγξαθίζσ, πξνηηκώ λα ηνλ

θαξθώλσ όπσο είλαη ζηνλ ηνίρν ή

ζην πάησκα. Έρσ αλάγθε από ηελ

αληίζηαζε κηαο ζθιεξήο

επηθάλεηαο. ην πάησκα

αηζζάλνκαη πην άλεηα. Αηζζάλνκαη

πην θνληά ζηνλ πίλαθα, κέξνο ηνπ,

γηαηί έηζη κπνξώ λα πεξπαηάσ

γύξσ ηνπ, λα δνπιεύσ θη από ηηο

ηέζζεξηο πιεπξέο ηνπ, λα είκαη

θπξηνιεθηηθά κέζα ηνπ. Όηαλ

δσγξαθίδσ, δελ έρσ επίγλσζε ηνπ

ηη αθξηβώο θάλσ. Μόλν ύζηεξα από

κηα ζύληνκε πεξίνδν εμνηθείσζεο

βιέπσ πεξί ηίλνο πξόθεηηαη…. Γε

θνβάκαη λα θάλσ αιιαγέο, λα

θαηαζηξέςσ κηα εηθόλα θ.ν.θ., γηαηί

ν πίλαθαο έρεη ηε δηθή ηνπ δσή, ηελ

νπνία θαη πξνζπαζώ λα θέξσ

ζηελ επηθάλεηα, λα αλαδείμσ»

Hans Namuth, θσηνγξαθίεο ηνπ Σδάθζνλ Πόινθ, 1951

«Θέισ λα εθθξάζσ ηα

ζπλαηζζήκαηά κνπ όρη λα ηα

απεηθνλίζσ»

Jackson Pollock Ligetti, γξαθηθή

παξηηηνύξα

Μεξηθέο αξρέο ηεο ζύλζεζεο

• Αξκνλία

• αληίζεζε (κηθξά-κεγάια)

• Απιόηεηα

• ππθλόηεηα

• πλέρεηα

• αζπλέρεηα

• Οκαδνπνίεζε

• Ελόηεηα

• Πνηθηιία – ξπζκόο - επαλάιεςε

• Αο πάκε ινηπόλ λα εμνηθεησζνύκε κε απηό

ην ιεμηιόγην.

• Θα αθνύκε ήρνπο θαη ζα απνηππώλνπκε

ζην ραξηί ηελ εκπεηξία πνπ βηώλνπκε –

απηό πνπ αηζζαλόκαζηε.

• Μπνξείηε λα ρξεζηκνπνηήζεηε ην καύξν ή

άιιν ρξώκα.

Κ α η Σ ώ ξ α ,

Π α ξ α θ α ι ώ Ε σ γ ξ α θ ί ζ η ε Α π η ό

Π ν π Α θ ν ύ η ε

Πξηλ αξρίζνπκε λα δσγξαθίδνπκε

ηνπο ήρνπο

• Θα αθνύζεηε 4 κνπζηθέο θξάζεηο ησλ 2 ιεπηώλ.

Θα ρξεζηκνπνηήζεηε όπνην ρξώκα θαη όπσο

ζέιεηε (θπιώληαο ην πηλέιν, ζηάδνληαο ή

ηηλάδνληαο ην ρξώκα ζην ραξηί). Κάζε κνπζηθή

θξάζε αληηζηνηρεί ζε έλα κηθξό ραξηί.

• ην ηέινο ζα αθνπζηνύλ 2 κεγαιύηεξεο

δηάξθεηαο θνκκάηηα (3 θαη 4 ιεπηώλ πεξίπνπ)

πνπ ζα απνηππώζεηε σο κεγάιεο ζπλζέζεηο ζηα

κεγαιύηεξα ραξηηά πνπ έρεηε ζηε δηάζεζή ζαο

• Σν θέληξν ηεο ζύλζεζεο ζα ην αλαδεηήζνπκε

ζην ηέινο ηεο δξάζεο

Σα έξγα πνπ ζα αθνπζηνύλ είλαη ησλ

Philip Glass/Earle Brown

1400bc ancient melody/Vangelis

Ravel Bolero/Iannis Xenakis

Kcachaturian/Mozart