การวิ�จั�ยเชิ�งคุ ณภาพ(Qualitative Research)

1. คุวิามหมาย “การวิ�จั�ย หรื�อ ” Research เป็�นกรืะบวนการืค้�นหาและพั�ฒนา

ค้วามรื� �ของมน�ษย์�ให�ก�าวหน�าอย์�างเป็�นรืะบบ จะเห!นว�าค้"าจ"าก�ดค้วามน$%ก!”

อาจค้ล�าย์ก�บน�กว&ชาการืค้นอ�(นๆ กล�าวไว�น� (นค้�อ ต้�องการือย์ากรื� �แต้�สิ่&(งที่$(ได�รื� �ม�นเป็�นสิ่&(งถู�กต้�องหรื�อไม� อย์�างไรื เม�(อได�ผ่�านการืบวนการืที่"าการืว&จ�ย์ด�วย์ต้นเองแล�ว เรืาจะค้�อย์ๆ พั�ฒนาค้วามเข�าใจว�าการืว&จ�ย์ที่$(จรื&งแล�วหมาย์ถู0งอะไรื โดย์การือ�านและโต้�เถู$ย์งค้วามถู�กต้�องเที่$(ย์งต้รืงของค้"าจ"าก�ดค้วามจากหน�งสิ่�อต้"ารืาต้�างๆ แม�แต้�โดย์เพั$ย์งแค้�อ�านบที่ค้วามการืว&จ�ย์ ในไม�ช�าเรืาจะพั�ฒนาค้วามเข�าในเก$(ย์วก�บการืว&จ�ย์ได� และสิ่ามารืถูที่$(จะสิ่รื�างค้"าจ"าก�ดค้วามที่$(ช�ดเจนไม�ค้ล�มเค้รื�อด�วย์ต้นเองได� ค้วามเข�าใจเช�นน$%และค้วามสิ่นใจในการืว&จ�ย์เป็�นสิ่�วนต้�วน�(นแหละม$ค้วามสิ่"าค้�ญแก�น�กว&จ�ย์มากกว�า

สิ่�ภางค้� จ�นที่วาน&ช (2548) ค้�อ การืแสิ่วงหาค้วามรื� �โดย์การืพั&จารืณาป็รืากฏการืณ�สิ่�งค้มจากสิ่ภาพัแวดล�อมต้ามค้วามเป็�นจรื&งในที่�กม&ต้& เพั�(อหาค้วามสิ่�มพั�นธ์�ของป็รืากฏการืณ�ก�บสิ่ภาพัแวดล�อม ว&ธ์$การืน$%จะสิ่นใจข�อม�ลด�านค้วามรื� �สิ่0กน0กค้&ด ค้วามหมาย์ ค้�าน&ย์มหรื�ออ�ดมการืณ�ของบ�ค้ค้ลนอกเหน�อไป็จากข�อม�ลเช&งป็รื&มาณม�กใช�เวลานานในการืศึ0กษาต้&ดต้ามรืะย์ะย์าว ใช�การืสิ่�งเกต้แบบม$สิ่�วนรื�วมและการืสิ่�มภาษณ�อย์�างไม�เป็�นที่างการืเป็�นว&ธ์$การืหล�กในการืเก!บข�อม�ล และเน�นการืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลโดย์การืต้$ค้วามสิ่รื�างข�อสิ่รื�ป็แบบอ�ป็น�ย์

อาจารืย์� ดรื. อารื$ย์�วรืรืณ อ�วมต้าน$ การืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั เป็�นการืว&จ�ย์ที่$(แสิ่วงหาค้วามจรื&งในสิ่ภาพัที่$(เป็�นอย์��โดย์ธ์รืรืมชาต้& (Naturalistic

inquiry) ซึ่0(งเป็�นการืสิ่อบสิ่วน มองภาพัรืวมที่�กม&ต้& (Holistic

perspective) ด�วย์ต้�วผ่��ว&จ�ย์เอง เพั�(อหาค้วามสิ่�มพั�นธ์�ของป็รืากฏการืณ�ที่$(สิ่นใจก�บสิ่ภาพัแวดล�อมน�%น โดย์ให�ค้วามสิ่"าค้�ญก�บข�อม�ลที่$(เป็�นค้วามรื� �สิ่0กน0กค้&ด ค้�ณค้�าของมน�ษย์� และค้วามหมาย์ที่$(มน�ษย์�ให�ต้�อสิ่&(งแวดล�อมต้�างๆรือบต้�ว เน�นการืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลโดย์การืต้$ค้วามสิ่รื�างข�อสิ่รื�ป็แบบอ�บน�ย์ (Inductive analysis)

ชาย์ โพัธ์&สิ่&ต้า (2549) เป็�นการืศึ0กษาโลกแห�งค้วามเป็�นจรื&ง ภาย์ใต้�สิ่ถูานการืณ�ที่$(เป็�นไป็ต้ามธ์รืรืมชาต้& เป็9ดกว�างด�วย์แนวการืว&เค้รืาะห�แบบอ�ป็น�ย์ให�ค้วามสิ่"าค้�ญแก�การืที่าค้วามเข�าใจอย์�างเป็�นองค้�รืวม ภาย์ในบรื&บที่ของสิ่&(งที่$(ศึ0กษาโดย์น�กว&จ�ย์ม$การืต้&ดต้�อแบบม$สิ่�วนรื�วมโดย์ต้รืงก�บป็รืะชากรืกล��มเป็:าหมาย์ เพั�(อม��งที่าค้วามเข�าใจพัลว�ต้ของป็รืากฏการืณ� ให�ค้วามสิ่าค้�ญแก�การืศึ0กษาเฉพัาะกรืณ$ที่�%งหมดที่$(เป็�นไป็ได� เพัรืาะม$การืออกแบบการืว&จ�ย์ที่$(ย์0ดหย์��นได� และม$ต้�วน�กว&จ�ย์เป็�นเค้รื�(องม�อสิ่"าค้�ญในกรืะบวนการืว&จ�ย์

ศึ�ภก&จ วงศึ�ว&ว�ฒนน�ก&จ (2550) กล�าวว�า การืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั (Qualitative Research) หมาย์ถู0ง การืว&จ�ย์ที่$(ม��งที่าค้วามเข�าใจ ต้$ค้วาม และให�ค้วามหมาย์แก�ป็รืากฏการืณ�ที่างสิ่�งค้มที่$(เก$(ย์วข�องก�บค้วามรื� �สิ่0กน0กค้&ด ค้วามเช�(อ เจต้ค้ต้& พัฤต้&กรืรืม และว�ฒนธ์รืรืมของมน�ษย์� โดย์ม$ว&ธ์$การืเก!บข�อม�ลหลาย์ ๆ ว&ธ์$ในที่�กเหต้�การืณ�ที่$(เก&ดข0%น เช�น การืสิ่�มภาษณ� การืสิ่�งเกต้ น�กว&จ�ย์อาจแฝงต้�วเองเข�าไป็ค้ล�กค้ล$อย์��ก�บป็รืะชากรืในช�มชนหรื�อที่�องถู&(นที่$(ต้�องการืศึ0กษาเพั�(อให�ได�ข�อม�ล ไม�เน�นการืเก!บและว&เค้รืาะห�ข�อม�ลที่$(เป็�นต้�วเลข แต้�ให�ค้วามสิ่"าค้�ญก�บการืต้$ค้วามและสิ่�งเค้รืาะห�ข�อค้�นพับบนพั�%นฐานของข�อเที่!จจรื&งที่$(เก!บได� แล�วนาเสิ่นอข�อค้�นพับในรื�ป็แบบ การืบรืรืย์าย์ หรื�ออาจสิ่รื�างออกมาเป็�นที่ฤษฎี$ที่$(ใช�อธ์&บาย์พัฤต้&กรืรืมที่างว�ฒนธ์รืรืมของมน�ษย์� หรื�อป็รืากฏการืณ�ที่างสิ่�งค้มได� หรื�อช�วย์สิ่รื�างสิ่มมต้&ฐานเพั�(อใช�ป็รืะโย์ชน�ในการืว&จ�ย์ต้�อไป็ ต้�วอย์�างการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั ได�แก� การืว&จ�ย์เช&งชาต้&พั�นธ์��วรืรืณา การืว&จ�ย์เช&งป็รืะว�ต้&ศึาสิ่ต้รื�

เก$ย์รืต้&สิ่�ดา ศึรื$สิ่�ข (2552) กล�าวว�า การืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั (Qualitative Research) เป็�นการืว&จ�ย์ที่$(ม$การืรืวบรืวมข�อม�ลเช&งค้�ณภาพัเป็�นหล�ก ซึ่0(งอาจได�แก� ค้�ณล�กษณะ พัฤต้&กรืรืม สิ่ภาพัการืณ� หรื�อป็รืากฏการืณ�ต้�าง ๆ เป็�นต้�น การืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลเหล�าน$%ต้�องอาศึ�ย์ป็รืะสิ่บการืณ� หรื�อค้วามเช$(ย์วชาญของผ่��ว&จ�ย์ในเรื�(องน�%น ๆ เป็�นอย์�างมากในการืที่$(จะว&เค้รืาะห� ให�ค้วามหมาย์ ว&พัากษ�ว&จารืณ�ข�อม�ลที่$(รืวบรืวมได� ได�อย์�างถู�กต้�อง ละเอ$ย์ดล0กซึ่0%ง

สิ่�ม&ต้รื สิ่�วรืรืณ (2552) เป็�นการืแสิ่วงหาค้วามรื� �โดย์การืพั&จารืณาป็รืากฏการืณ�สิ่�งค้มจากสิ่ภาพัแวดล�อมต้ามค้วามจรื&งในที่�กม&ต้& สิ่นใจข�อม�ลด�านค้วามรื� �สิ่0กน0กค้&ด การืให�ค้วามหมาย์หรื�อค้�ณค้�าก�บสิ่&(งต้�าง ๆ ต้ลอดจน

ค้�าน&ย์มหรื�ออ�ดมการืณ�ของบ�ค้ค้ล เน�นการืเข�าไป็สิ่�มผ่�สิ่ก�บข�อม�ลหรื�อป็รืากฏการืณ�โดย์ต้รืง ม�กใช�เวลานานในการืศึ0กษาต้&ดต้ามรืะย์ะย์าว ไม�เน�นการืใช�สิ่ถู&ต้&ต้�วเลขในการืว&เค้รืาะห�ข�อม�ล ใช�การืสิ่�งเกต้และการืสิ่�มภาษณ�เป็�นว&ธ์$หล�กในการืเก!บรืวบรืวมข�อม�ล และว&เค้รืาะห�ข�อม�ลโดย์การืต้$ค้วามสิ่รื�างข�อสิ่รื�ป็แบบอ�ป็น�ย์ (inductive)

John W.Creswell (1998 :15 อ�างใน ชาย์ โพัธ์&สิ่&ต้า, 2549:

25) เป็�นกรืะบวนการืค้�นค้ว�าว&จ�ย์เพั�(อหาค้วามเข�าใจบนพั�%นฐานของรืะเบ$ย์บว&ธ์$อ�นม$ล�กษณะเฉพัาะที่$(ม��งการืค้�นหาป็รืะเด!นป็@ญหาที่างสิ่�งค้ม หรื�อป็@ญหาของมน�ษย์�ในกรืะบวนการืน$% น�กว&จ�ย์สิ่รื�างภาพัหรื�อข�อม�ลที่$(ซึ่�บซึ่�อน เป็�นองค้�รืวม ว&เค้รืาะห�ข�อค้วาม รืาย์งานที่�ศึนะของผ่��ให�ข�อม�ลอย์�างละเอ$ย์ด และดาเน&นการืศึ0กษาในสิ่ถูานการืณ�ที่$(เป็�นธ์รืรืมชาต้& Patton (1985 อ�างใน Sharan B.Merriam :6) เป็�นการืว&จ�ย์ที่$(ม��งที่าค้วามเข�าใจก�บสิ่ถูานการืณ�ที่$(เป็�นสิ่�วนหน0(งสิ่�วนใดของบรื&บที่ต้�างๆ ซึ่0(งม$ค้วามสิ่�มพั�นธ์�ก�น Patton (1985 อ�างใน SharanB.Merriam :6) เป็�นการืว&จ�ย์ที่$(ม��งที่าค้วามเข�าใจก�บสิ่ถูานการืณ�ที่$(เป็�นสิ่�วนหน0(งสิ่�วนใดของบรื&บที่ต้�างๆ ซึ่0(งม$ค้วามสิ่�มพั�นธ์�ก�น

SharanB.Merriam (1988 : 6) เป็�นการืว&จ�ย์ที่$(สิ่นใน ให�เก&ดค้วามเข�าใจ ในค้วามหมาย์ของโค้รืงสิ่รื�างของมน�ษย์� ในด�านค้วามรื� �สิ่0กน0กค้&ด และป็รืะสิ่บการืณ�ต้�างๆ การืว&จ�ย์ม��งอธ์&บาย์ให�ค้วามสิ่นใจโดย์ต้รืงก�บป็รืะสิ่บการืณ� ในด�านช$ว&ต้ค้วามเป็�นอย์�� ค้วามรื� �สิ่0ก และป็รืะสิ่บการืณ�ที่$(ป็รืะสิ่บค้วามเป็ล$(ย์นแป็ลง

สิ่รื�ป็ได�ว�า ว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั เป็�นการืศึ0กษาสิ่ถูานการืณ�ที่$(เป็�นไป็ต้ามธ์รืรืมชาต้& โลกแห�งค้วามเป็�นจรื&ง ในที่�กม&ต้& ม��งการืค้�นหาป็รืะเด!นป็@ญหาที่างสิ่�งค้ม หรื�อป็@ญหาของมน�ษย์� เพั�(อหาค้วามสิ่�มพั�นธ์�ของป็รืากฏการืณ�ก�บสิ่ภาพัแวดล�อม ม$การืออกแบบการืว&จ�ย์ที่$(ย์0ดหย์��นได� และม$ต้�วน�กว&จ�ย์เป็�นเค้รื�(องม�อสิ่"าค้�ญในกรืะบวนการืว&จ�ย์ ใช�การืสิ่�งเกต้แบบม$สิ่�วนรื�วมและการื

สิ่�มภาษณ�อย์�างไม�เป็�นที่างการืเป็�นว&ธ์$การืหล�กในการืเก!บข�อม�ล และเน�นการืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลโดย์การืต้$ค้วามสิ่รื�างข�อสิ่รื�ป็แบบอ�ป็น�ย์

2. ลั�กษณะสำ�าคุ�ญของการวิ�จั�ยเชิ�งคุ ณภาพ (สำ ภางคุ� จั�นทวิาน�ชิ , 2548 : 13 - 14) ดั�งน !

1) เน"นการมองปรากฏการณ�ให"เห&นภาพรวิม โดย์การืมองจากหลาย์แง�ม�มการืศึ0กษาป็รืากฏการืณ�สิ่�งค้มจะต้�องกรืะที่าโดย์ศึ0กษาป็รืากฏการืณ�น�%นจากแง�ม�ม หรื�อแนวค้&ดที่ฤษฎี$ที่$(ม$ค้วามหลากหลาย์มากกว�าย์0ดแนวค้&ดอ�นใดอ�นหน0(งเป็�นหล�ก นอกจากน�%นไม(พ�จัาณาป็รืากฎีการืณ�อย์�างเป็�นเสิ่$(ย์งเสิ่$%ย์ว ด�านในด�านหน0(ง

2) เป)นการศึ+กษาติ�ดัติามระยะยาวิแลัะเจัาะลั+ก เพั�(อให�เข�าใจค้วามเป็ล$(ย์นแป็ลงของป็รืากฏการืณ�สิ่�งค้มซึ่0(งม$ค้วามเป็�นพัลว�ต้

3) ศึ+กษาปรากฏการณ�ในสำภาพแวิดัลั"อมติามธรรมชิาติ� เพั�(อให�เข�าใจค้วามหมาย์ของป็รืากฏการืณ� ม�กม$การืว&จ�ย์สิ่นาม (Field

research) ไม�ม$การืค้วบค้�มและที่ดลองในห�องป็ฏ&บ�ต้&การื เพัรืาะที่าให�ผ่��ว&จ�ย์ไม�เห!นป็รืากฎีการืณ�ในบรื&บที่ที่างสิ่�งค้มและว�ฒนธ์รืรืม

4) คุาน+งถึ+งคุวิามเป)นมน ษย�ของผู้1"ถึ1กวิ�จั�ย ด�วย์เหต้�ที่$(การืศึ0กษาป็รืากฏการืณ�สิ่�งค้มเป็�นการืศึ0กษามน�ษย์� จ0งให�ค้วามสิ่"าค้�ญและเค้ารืพัผ่��ถู�กว&จ�ย์ในฐานะเพั�(อนมน�ษย์� จะเข�าไป็สิ่�มผ่�สิ่ สิ่รื�างค้วามสิ่น&ที่สิ่นมและค้วามไว�เน�%อเช�(อใจ เข�าใจ ไม�ม$แบ�งเขาแบ�งเรืา ไม�นาข�อม�ลของผ่��ถู�กว&จ�ย์ไป็ในที่างที่$(เสิ่�(อมเสิ่$ย์ ไม�ฝAนใจเม�(อผ่��ถู�กว&จ�ย์ไม�เต้!มใจต้อบ น�กว&จ�ย์จะเข�าไป็สิ่�มผ่�สิ่มากว�าจะใช�เค้รื�(องม�อว&จ�ย์อ�(นใดเป็�นสิ่�(อกลาง

5) ใชิ"การพรรณนาแลัะการวิ�เคุราะห�แบบอ ปน�ย เป็�นการืนาข�อม�ลรื�ป็ธ์รืรืมย์�อย์ๆ หลาย์ๆ กรืณ$มาสิ่รื�ป็เป็�นข�อสิ่รื�ป็เช&งนามธ์รืรืม โดย์พั&จารืณารื�วมที่$(พับ จะเน�นการืว&เค้รืาะห�แบบอ�ป็น�ย์มากกว�าใช�สิ่ถู&ต้&ต้�วเลข

6) เน"นป3จัจั�ยหร4อติ�วิแปรดั"านคุวิามร1"สำ+กน+กคุ�ดั จั�ติใจั คุวิามหมาย ในปรากฏการณ�สำ�งคุม น�กว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัเช�(อว�า องค้�ป็รืะกอบด�านจ&ต้ใจ ค้วามค้&ดและค้วามหมาย์ ค้�อสิ่&(งที่$(อย์��เบ�%องหล�งพัฤต้&การืณ�มน�ษย์�และเป็�นต้�วก"าหนดพัฤต้&กรืรืมมน�ษย์�ที่$(แสิ่ดงออกมา

3. กระบวินท�ศึน�(paradigm) ในการวิ�จั�ยเชิ�งคุ ณภาพ

กรืะบวนที่�ศึน� หมาย์ถู0ง โลกที่�ศึน� ค้�อแนวค้วามค้&ดที่�(วๆ ไป็ ว&ธ์$การืที่$(ค้นใช�ในการืที่าค้วามเข�าใจโลกแห�งค้วามเป็�นจรื&งอ�นซึ่�บซึ่�อน เป็�นสิ่&(งที่$(ฝ@งล0กอย์��ในกรืะบวนการืศึ0กษาอบรืมของหม��ค้นที่$(ย์0ดถู�อและป็ฏ&บ�ต้&ต้ามโลกที่�ศึน�น�%น กรืะบวนที่�ศึน�จะบอกค้นที่$(ย์0ดถู�อและป็ฏ&บ�ต้& ว�าอะไรืสิ่"าค้�ญ อะไรืถู�กต้�องและม$เหต้�ผ่ล เป็�นบรืรืที่�ดฐานที่$(ช�วย์ช$%ให�รื� �ว�า ค้วรืจะที่าอะไรื อย์�างไรื โดย์ไม�ต้�องเสิ่$ย์เวลาไป็ถูามหรื�อค้�นหาค้าต้อบ ช�วย์ให�ที่าอะไรืไม�ต้�องล�งเล

4. คุวิามแติกติ(างการวิ�จั�ยเชิ�งคุ ณภาพ แลัะการวิ�จั�ยเชิ�งปร�มาณการวิ�จั�ยเชิ�งคุ ณภาพ เน�นการืว&เค้รืาะห�เช&งอ�ป็น�ย์ บรืรืย์าย์เรื�(อง

ที่$(ที่"าการืศึ0กษาต้ามสิ่ภาพัการืณ�การืรื�บรื� �โดย์เฉพัาะการืรื�บรื� �ของค้นแต้�ละกล��ม และม��งที่"าค้วามเข�าใจผ่��ค้นในกรืณ$ต้�าง ๆ ในรืาย์ละเอ$ย์ดสิ่ภาพัช$ว&ต้จรื&ง กล��มต้�วอย์�างการืศึ0กษาเป็�นกล��มเล!ก ๆ ว&ธ์$การืศึ0กษาเน�นด�านการืว�ดค้�าต้�วแป็รื การืน&ย์ามเช&งป็ฏ&บ�ต้&การื ก"าหนดต้�วแป็รืต้ามข�อสิ่รื�ป็ที่�(วไป็ที่างที่ฤษฎี$ การืหาข�อม�ลเช&งป็รืะจ�กษ� การืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัเป็�นการืเอาสิ่ภาพัที่$(เป็�นอย์��ต้ามธ์รืรืมชาต้&มาเป็�นแหล�งข�อม�ล งานว&จ�ย์เป็�นล�กษณะเช&งบรืรืย์าย์ เน�นศึ0กษาที่$(ต้�วกรืะบวนการื กรืะบวนการืงานว&จ�ย์เป็�นล�กษณะอ�ป็น�ย์ ให�ค้วามสิ่"าค้�ญที่$(ค้วามหมาย์

การวิ�จั�ยเชิ�งปร�มาณ เป็�นการืใช�ต้�วเลขข�อม�ลเป็�นหล�กว&เค้รืาะห� สิ่�วนใหญ�มาจากการือาศึ�ย์การืสิ่"ารืวจข�อม�ลหรื�อที่ดลอง เป็�นการืศึ0กษาว&จ�ย์ในเช&งกว�างค้รือบค้ล�มพั�%นที่$(ป็รืากฏการืณ�ค้�อนข�างกว�างขวางมาก องค้�ป็รืะกอบที่$(สิ่"าค้�ญของการืว&จ�ย์เช&งป็รื&มาณอย์��ที่$(การืว�ดป็รื&มาณ น"า เอาค้ณ&ต้ศึาสิ่ต้รื�มาใช�ในการืศึ0กษาค้วามสิ่�มพั�นธ์�เช&งป็รื&มาณ การืว&จ�ย์เช&งป็รื&มาณม��งศึ0กษาพัฤต้&กรืรืมของค้น ม$แบบแผ่นเฉพัาะเจาะจงที่$(แน�นอน การืว&จ�ย์ที่$(เจาะจงไว�ก�อนหรื�อการืต้�%งสิ่มมต้&ฐาน เที่ค้น&ค้ที่�กข�%นต้อนเป็�นห�วใจสิ่"าค้�ญของการืว&จ�ย์ การืว&จ�ย์เป็�นการืว&จ�ย์ใน 2 รื�ป็แบบ ค้�อ การืสิ่"ารืวจ และที่ดลอง 4.1. วิ�ธ เก&บข"อม1ลัการวิ�จั�ยเชิ�งคุ ณภาพ แลัะการวิ�จั�ยเชิ�งปร�มาณ

ว&ธ์$การืเก!บข�อม�ลการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั การืให�ผ่��ว&จ�ย์ออกไป็สิ่�มผ่�สิ่

ข�อม�ลด�วย์ต้นเอง ว&ธ์$การืต้�าง ๆ ที่$(จะก�อให�เก&ดค้วามเข�าใจถู�กน"ามาใช� เช�น การืสิ่�งเกต้แบบม$สิ่�วนรื�วม การืสิ่�มภาษณ�แบบเจาะล0ก

การืเก!บข�อม�ลการืว&จ�ย์เช&งป็รื&มาณให�ค้วามสิ่"าค้�ญและค้วามเช�(อม�(นในเค้รื�(องม�อ เช�น แบบสิ่อบถูาม และว&ธ์$การืว&จ�ย์มากกว�าต้�วของน�กว&จ�ย์4.2. การวิ�เคุราะห�ข"อม1ลัการวิ�จั�ยเชิ�งคุ ณภาพ แลัะการวิ�จั�ยเชิ�งปร�มาณ

การืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั การืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลไม�จ"าเป็�นต้�องอาศึ�ย์ค้ณ&ต้ศึาสิ่ต้รื�หรื�อสิ่ถู&ต้&ช�%นสิ่�ง กรืะบวนการืว&เค้รืาะห�ที่$(เก$(ย์วโย์งไป็ถู0งที่ฤษฎี$เพั�(อให�ค้วามหมาย์แก�ข�อม�ลที่$(ได�มาโดย์สิ่รื�างข�อสิ่รื�ป็แบบอ�ป็น�ย์ ผ่��ว&จ�ย์ต้�องรื� �จ�กเล�อกเหต้�การืณ�ที่$(สิ่"าค้�ญข0%นมาแล�วเช�(อมโย์งค้วามสิ่�มพั�นธ์�ของเหต้�การืณ�น�%นก�บเหต้�การืณ�ที่�%งหมด

การืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลการืว&จ�ย์เช&งป็รื&มาณเน�นการืใช�ค้�าที่างสิ่ถู&ต้&ในการืค้"านวณและแป็รืผ่ลไป็สิ่��การือธ์&บาย์ป็รืากฏการืณ�เพั�(อสิ่รื�างข�อสิ่รื�ป็ที่�(วไป็

การืต้$ค้วามป็รืากฏการืณ�ของการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัใช�ม�มมองป็รืากฏการืณ�ที่างสิ่�งค้ม และน"าเสิ่นอการืบรืรืย์าย์หรื�อพัรืรืณนาสิ่ภาพัแวดล�อม อธ์&บาย์ถู0งสิ่มาช&กในสิ่�งค้ม กรืะบวนการืเก&ดป็รืากฏการืณ�ที่างสิ่�งค้ม และค้วามเช�(อมโย์งก�บกรือบแนวค้&ด ที่ฤษฎี$

การืต้$ค้วามการืว&จ�ย์เช&งป็รื&มาณ ใช�ม�มมองป็ฏ&ฐานน&ย์ม และการืน"าเสิ่นอผ่ลเป็�นการืน"าเสิ่นอในรื�ป็แบบของต้�วเลขที่างสิ่ถู&ต้&เป็�นหล�ก

5. การวิ�จั�ยเชิ�งปร�มาณแลัะการวิ�จั�ยเชิ�งคุ ณภาพ

ค้วามแต้กต้�างรืะหว�างการืว&จ�ย์เช&งป็รื&มาณและเช&งค้�ณภาพั โดย์รืวมๆแล�วหมาย์ถู0ง ค้�ณล�กษณะของข�อม�ลที่$(น�กว&จ�ย์รืวบรืวมมาใช�ในการืศึ0กษาว&จ�ย์ ม$ข�อสิ่�งเกต้ว�า เรืาสิ่ามารืถูต้�%งสิ่มมต้&ฐานต้�างๆ ก�น ในเรื�(องธ์รืรืมชาต้&ของค้วามรื� � สิ่มมต้&ฐานที่$(แต้กต้�างก�นน$%ได�ถู�กแป็ลงไป็เป็�นการืใช�ป็รืะเภที่ข�อม�ลที่$(ต้�างก�น น�กว&จ�ย์กล��มป็ฏ&ฐานน&ย์มต้�%งสิ่มมต้&ฐานว�าเรืาสิ่ามารืถูสิ่�งเกต้พัฤต้&กรืรืมต้�างๆ ได� ที่�%งย์�งสิ่ามารืถูว�ดและว&เค้รืาะห�เป็�นต้�วเลขและในเช&งว�ต้ถู�ว&สิ่�ย์ได�การืใช�การืว�ดและว&เค้รืาะห�เป็�นต้�วเลข เรื$ย์กก�นว�าเป็�นแนวที่างศึ0กษาเช&งป็รื&มาณ ซึ่0(งได�แก�การืว&จ�ย์ที่$(เก$(ย์วก�บป็รื&มาณที่$(

สิ่ามารืถูว�ดได� ฉะน�%น เรืาอาจจะสิ่นใจในค้วามสิ่�มพั�นธ์�รืะหว�างการืลงที่�นที่างเศึรืษฐก&จในการืก$ฬา ก�บค้วามสิ่"าเรื!จในเวลาต้�อมา เรืาอาจจะศึ0กษาเรื�(องน$%โดย์การืว�ดว�า เรืาได�ใช�จ�าย์เง&นลงที่�นไป็มากน�อย์เที่�าใดในก$ฬาชน&ดหน0(ง (เช�น ก$ฬาฟุ�ต้บอล) และว�ดผ่ลการืแข�งข�นในก$ฬาป็รืะเภที่น�%นได�แง�ของการืน�บเหรื$ย์ญรืางว�ลในการืแข�งข�นค้รื�%งสิ่"าค้�ญๆ เช�น ก$ฬาโอล&กป็9ก เป็�นต้�น ว&ธ์$น$%จะที่"าให�เรืาได�ข�อม�ลเป็�นต้�วเลขมาจ"านวนหน0(ง ซึ่0(งจากน�%นจะน"ามาว&เค้รืาะห�ที่างสิ่ถู&ต้&เพั�(อที่$(จะก"าหนดว�า รืะหว�างต้�วแป็รืที่�%งสิ่องน�%น ม$ค้วามสิ่�มพั�นธ์�ก�นหรื�อไม� ว&ธ์$น$% ค้�อการืว&จ�ย์เช&งป็รื&มาณ ต้�วแป็รืน�%นสิ่ามารืถูว�ดได�โดย์ต้รืงและแป็ลงไป็ใช�ในรื�ป็ของต้�วเลขได�ง�าย์ ซึ่0(งจากน�%นก!ที่"าการืว&เค้รืาะห�ด�วย์สิ่ถู&ต้& (ฉะน�%น จ0งเก$(ย์วข�องอย์�างใกล�ช&ดก�บกรืะบวนที่�ศึน�แบบป็ฏ&ฐานน&ย์ม)

สิ่�วนการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั ม$เป็:าหมาย์ที่$(จะศึ0กษาในเช&งค้�ณภาพัซึ่0(งเป็�นสิ่&(งที่$(ไม�สิ่ามารืถูจะว�ดได� ค้�อ ไม�สิ่ามารืถูลดที่อนลงเป็�นต้�วเลขได� เช�น ค้วามรื� �สิ่0ก ค้วามค้&ด ป็รืะสิ่บการืณ� เป็�นต้�น ซึ่0(งได�แก� มโนที่�ศึน�ที่�%งหลาย์ที่$(เก$(ย์วข�องก�บแนวที่างศึ0กษาค้วามรื� �แบบน�ย์น&ย์ม การืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัใช�ข�อม�ลและการืว&เค้รืาะห�ที่$(ไม�ใช�ต้�วเลข เพั�(อที่$(จะบรืรืย์าย์และเข�าใจมโนที่�ศึน�เหล�าน�%น เพัรืาะฉะน�%น น�กว&จ�ย์อาจจะใช�แนวที่างศึ0กษาที่างเล�อก เพั�(อให�เข�าใจเจต้นาของผ่��ที่$(เข�าไป็ชมการืแข�งข�นต้�างๆ โดย์ถูามพัวกเขาให�บอกเหต้�ผ่ลว�าเพัรืาะเหต้�ใดพัวกเขาจะไม�เข�าชมการืแข�งข�นในอนาค้ต้ ค้วามค้&ดด�งกล�าวเป็�นสิ่&(งที่$(ย์ากจะแป็ลงเป็�นต้�วเลขได�อย์�างม$ค้วามหมาย์ และด�วย์เหต้�น�%นข�อม�ลในรื�ป็ของถู�อย์ค้"าที่$(น�กว&จ�ย์น"ามาใช�แป็ลเป็�นต้�วเลขได�อย์�างม$ค้วามหมาย์ และด�วย์เหต้�น�%นข�อม�ลในรื�ป็ของถู�อย์ค้"าที่$(น�กว&จ�ย์น"ามาใช�แผ่ลค้วามหมาย์ม$ค้วามเหมาะสิ่มในการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั ซึ่0(งไม�เหม�อนก�บเช&งป็รื&มาณ ป็รืะเด!นเรื�(อง จ"านวนเที่�าไหรื� อาจจะไม�ใช�ป็รืะเด!นที่$(เก$(ย์วข�อง“ ”

ข"อม1ลัเชิ�งปร�มาณหร4อคุ ณภาพ

การืต้�ดสิ่&นใจที่$(จะเก!บรืวบรืวมข�อม�ลเช&งป็รื&มาณ (Quantitative

data) หรื�อเช&งค้�ณภาพั(Quantitative data) ข0%นอย์��ก�บธ์รืรืมชาต้&หรื�อล�กษณะของค้"าถูามการืว&จ�ย์และว�ต้ถู�ป็รืะสิ่งค้�ของการืว&จ�ย์ของแต้�ละค้น เห!นได�ช�ดว�าถู�าเรืาสิ่นใจในการืว�ดป็รืากฏการืณ�บางอย์�าง ถู�าอย์�างน�%นเรืาจ"าเป็�นต้�องเก!บข�อม�ลเช&งป็รื&มาณ ถู�าเรืาสิ่นใจในค้วามค้&ดหรื�อค้วามรื� �สิ่0กของค้นมากกว�า ถู�าอย์�างน�%นสิ่&(งเหล�าน$%ก!ย์ากที่$(จะที่"าให�เป็�นเช&งป็รื&มาณและข�อม�ลเช&งค้�ณภาพัจะม$ค้วามเหมาะสิ่มมากกว�า ไม�ม$แนวที่างศึ0กษาใดด$กว�าว&ธ์$อ�(น แต้�ว�าแนวที่างการืศึ0กษาค้วรืถู�กก"าหนดโดย์ค้"าถูามการืว&จ�ย์มากกว�า ต้�วอย์�างเช�น อย์�าต้�ดสิ่&นใจที่$(จะเก!บข�อม�ล เช&งค้�ณภาพัเพั$ย์งเพัรืาะว�าเรืาไม�สิ่บาย์ใจก�บการืว&เค้รืาะห�ด�วย์ว&ธ์$การืที่างสิ่ถู&ต้& จงแน�ในเสิ่มอว�าแนวที่างการืศึ0กษาของเรืาม$ค้วามเหมาะสิ่มก�บค้"าถูามว&จ�ย์ มากกว�าที่�กษะหรื�อค้วามพัอใจสิ่�วนต้�ว

การผู้สำมผู้สำานข"อม1ลัเชิ�งปร�มาณแลัะเชิ�งคุ ณภาพ

เรืาอาจต้�ดสิ่&นใจที่$(จะใช�ข�อม�ลผ่สิ่มก�นรืะหว�างข�อม�ลเช&งป็รื&มาณก�บข�อม�ลเช&งค้�ณภาพั แต้�ในเรื�(องน$%ม$ค้วามเห!นแต้กต้�างก�น น�กว&ชาการืบางค้นกล�าวว�าที่�%งสิ่องแบบเข�าก�นไม�ได�เน�(องจากม�นใช�สิ่มมต้&ฐานที่างญาณว&ที่ย์าที่$(แต้กต้�างก�น น�กว&ชาการืที่�านอ�(นกล�าวว�าเน�(องจากป็@ญหาข�อจ"าก�ดด�านเวลาค้วามจ"าเป็�นที่$(จะจ"าก�ดขอบเขต้ของการืศึ0กษาและค้วามย์��งย์ากของการืต้$พั&มพั�ผ่ลการืศึ0กษาเหล�าน�%นน�บเป็�นป็@จจ�ย์ที่$(เป็�นอ�ป็สิ่รืรืค้ต้�อการืว&จ�ย์ที่$(ใช�ข�อม�ลผ่สิ่มผ่สิ่านก�นที่�%งข�อม�ลเช&งป็รื&มาณและเช&งค้�ณภาพั การืผ่สิ่านก�นรืะหว�างว&ธ์$การืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัและเช&งป็รื&มาณอาจที่"าให�ได�ผ่ลผ่ล&ต้สิ่�ดที่�าย์ที่$(สิ่ามารืถูแสิ่ดงให�เห!นค้�ณป็รืะโย์ชน�อย์�างสิ่"าค้�ญของว&ธ์$การืว&จ�ย์ที่�%งสิ่องแบบอย์�างเด�นช�ด

อย์�างไรืก!ด$ สิ่&(งสิ่"าค้�ญก!ค้�อว�า แนวที่างศึ0กษาของเรืาจะต้�องเหมาะสิ่มก�บค้"าถูามการืว&จ�ย์มากกว�าค้วามพัอใจสิ่�วนต้�วของเรืาเอง เรืาสิ่ามารืถูใช�ว&ธ์$ผ่สิ่มรืะหว�างการืว&จ�ย์เช&งป็รืะมาณก�บเช&งค้�ณภาพัได�ในล�กษณะต้�อไป็น$%

1. ว&ธ์$การืหน0(งช�วย์สิ่น�บสิ่น�นอ$กว&ธ์$การืหน0(ง ฉะน�%น งานว&จ�ย์เช&งป็รื&มาณสิ่�วนหน0(งอาจช$%ให�เห!นว�าม$เหต้�การืณ�บางอย์�างเก&ดข0%น ซึ่0(งจากน�%นจะสิ่ามารืถูอธ์&บาย์ได�โดย์การืเก!บข�อม�ลเช&งค้�ณภาพั

2. ว&ธ์$ที่�%งสิ่องศึ0กษาป็@ญหาเด$ย์วก�น เรืาอาจใช�ว&ธ์$การืเช&งป็รื&มาณเก!บรืวบรืวมข�อม�ลค้�อนข�างไม�ซึ่�บซึ่�อน (Simple) หรื�อข�อม�ลต้�วเลขจากกล��มต้�วอย์�างขนาดใหญ� ในขณะที่$(ว&ธ์$การืเช&งค้�ณภาพัอาจจะเก!บรืวบรืวมข�อม�ลที่$(ละเอ$ย์ดล0กจากกล��มต้�วอย์�างขนาดที่$(เล!กกว�า

สิ่&(งหน0(งที่$(ค้วรืจะต้�องพั&จารืณาต้�%งแต้�เรื&(มแรืกก!ค้�อว�า เรืาม$เวลาและที่รื�พัย์ากรืที่$(จะด"าเน&นการืว&จ�ย์แบบพัห�ว&ธ์$ (MultiMethods) ค้�อ การืใช�ว&ธ์$ว&จ�ย์ต้�างๆ เพั�(อศึ0กษาค้"าถูามการืว&จ�ย์ต้�างๆ ที่$(เก$(ย์วก�บป็รืากฏการืณ�อย์�างเด$ย์วก�น) หรื�อแบบว&ธ์$ผ่สิ่ม (Mixed Methods) ค้�อ ซึ่0(งใช�สิ่องว&ธ์$ว&จ�ย์ศึ0กษา ค้"าถูามการืว&จ�ย์อย์�างเด$ย์วก�น) บ�อย์ค้รื�%งที่$(ว&ธ์$การืศึ0กษาเช�นน�%นต้�องใช�เวลาและเง&นมากกว�า และเรื�(องน$%เป็�นสิ่&(งที่$(จะต้�องพั&จารืณาอย์�างสิ่"าค้�ญ โดย์เฉพัาะอย์�างย์&(งถู�าเรืาม$ข�อจ"าก�ดเก$(ย์วก�บเวลาและที่รื�พัย์ากรื

6. การออกแบบการวิ�จั�ยเชิ�งคุ ณภาพ ออกแบบการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั ค้�อ แผ่นที่$(ที่างค้วามค้&ดของน�กว&จ�ย์ที่$(

จะบอกว�าในการืที่าว&จ�ย์เพั�(อบรืรืล�ถู0งค้าต้อบที่$(เขาสิ่นใจน�%น เขาต้�องที่าอะไรืบ�าง จะที่าอย์�างไรื จะที่าอะไรืก�อนหล�ง และจะเก$(ย์วข�องก�บใค้รืบ�าง แผ่นที่$(ที่างค้วามค้&ดน$%เหม�อนก�บแผ่นที่$(ของน�กเด&นที่างต้รืงที่$(ม�นที่าหน�าที่$(ให�แนวที่างในการืที่าว&จ�ย์เพั�(อไป็ให�ถู0งค้าต้อบที่$(ต้�องการืเที่�าน�%น น�กว&จ�ย์(ซึ่0(งเป็รื$ย์บเหม�อนน�กเด&นที่าง) อาจจะป็รื�บเป็ล$(ย์นกลย์�ที่ธ์�ในการืที่างานให�ต้�าง

ออกไป็จากที่$(ออกแบบไว�แต้�แรืกก!ได� ถู�าเห!นว�าม$เหต้�ผ่ลอ�นสิ่มค้วรื ค้�ณสิ่มบ�ต้&อ$กอย์�างหน0(งของแผ่นที่$(ที่างค้วามค้&ดสิ่าหรื�บการืที่าว&จ�ย์ค้�อ แต้�ละข�%นต้อนแต้�ละองค้�ป็รืะกอบใน แผ่นที่$(การืว&จ�ย์ ” ” (การืออกแบบ) น$%ต้�างก!ม$ป็ฏ&สิ่�มพั�นธ์�ต้�อก�น ชน&ดที่$(เม�(อม$การืป็รื�บเป็ล$(ย์นในองค้�ป็รืะกอบอ�นหน0(งก!จะม$ผ่ลกรืะที่บต้�อองค้�ป็รืะกอบที่$(เหล�ออ�(นๆ ไม�โดย์ต้รืงก!โดย์อ�อม

ค้วามแต้กต้�างรืะหว�างการืออกแบบการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัต้�างก�บการืว&จ�ย์เช&งป็รื&มาณ ต้รืงที่$(รืะด�บค้วามเข�มงวดในโค้รืงสิ่รื�าง กล�าวค้�อ การืว&จ�ย์เช&งป็รื&มาณแผ่นดาเน&นการืที่$(วางไว�จะม$ค้วามย์�ดหย์��นน�อย์หรื�อไม�ย์0ดหย์��นเลย์ ไม�ว�าจะเป็�นเรื�(องแนวค้วามค้&ด การืเล�อกป็รืะชากรืในการืศึ0กษา ว&ธ์$ที่$(ใช�ในการืเก!บข�อม�ล หรื�อว&ธ์$ว&เค้รืาะห�ข�อม�ลก!ต้าม เม�(อได�วางแผ่นในต้อนเรื&(มต้�นด$แล�วจะดาเน&นการืต้ามน�%นการืป็รื�บเป็ล$(ย์นไป็ต้ามสิ่ถูานการืณ�แที่นที่$(จะเป็�นสิ่&(งด$ อาจจะให�ผ่ลในที่างลบแก�การืว&จ�ย์โดย์รืวม ด�งน�%นล�กษณะสิ่าค้�ญของการืออกแบบการืว&จ�ย์เช&งป็รื&มาณ ค้�อ การืม$โค้รืงสิ่รื�างที่$(เข�มงวด แต้�การืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัจะออกแบบย์0ดหย์��นได�ต้ามค้วามจาเป็�นในแที่บที่�กข�%นต้อน แต้�ต้�องเก&ดจากค้วามจาเป็�นจากหล�กการืหรื�อแนวค้&ดที่ฤษฏ$ ไม�ใช�ค้วามจาเป็�นต้ามค้วามสิ่ะดวกของผ่��ที่าการืว&จ�ย์

องคุ�ประกอบท 5สำ�าคุ�ญของการออกแบบการวิ�จั�ยเชิ�งคุ ณภาพ Maxwell (ชาย์ โพัธ์&สิ่&ต้า)

1) คุ�าถึามในการวิ�จั�ย (research questions) หมาย์ถู0ง สิ่&(งที่$(น�กว&จ�ย์ต้�องการืรื� � หรื�อต้�องการืค้าต้อบ อ�นเป็�นที่$(มาของการืว&จ�ย์เรื�(องน�%น ค้าถูามว&จ�ย์ เสิ่ม�อนเป็�นห�วใจของการืออกแบบ ที่าหน�าที่$(เป็�นต้�วกลางที่$(เช�(อมโย์งองค้�ป็รืะกอบอ�(น การืต้�%งค้าถูามสิ่าหรื�บการืว&จ�ย์ ไม�ว�าเป็�นว&จ�ย์เช&งป็รื&มาณหรื�อเช&งค้�ณภาพั อาจที่าได� 3 แบบต้ามล�กษณะของค้าต้อบที่$(ต้�องการื

*- ค้"าถูามที่$(ย์0ดกล��มเป็:าหมาย์ในการืว&จ�ย์เป็�นหล�ก รื�ป็แบบค้าถูามม��งหาค้าต้อบเก$(ย์วก�บกล��มเป็:าหมาย์ที่�(วไป็ ซึ่0(งเหมาะก�บการืศึ0กษาต้�วอย์�างจาน

วนมากๆ หรื�อ กล��มเป็:าหมาย์เจาะจง เหมาะก�บการืศึ0กษาต้�วอย์�างจานวนเล!ก เช�น การืศึ0กษาเฉพัาะกรืณ$ (Case study)

* ค้"าถูามที่$(บ�งน�ย์ถู0งข�อม�ลที่$(ต้�องการื รื�ป็แบบของค้าถูามอาจบอกใบ�ถู0งป็รืะเภที่ของข�อม�ลว�าเป็�นอะไรื เจาะจงสิ่าหรื�บข�อม�ลเรื�(องใด เรื�(องหน0(ง หรื�อ กว�างสิ่าหรื�บข�อม�ลที่�(วๆ ไป็ ต้�วอย์�างค้าถูามแบบเจาะจงข�อม�ล เช�น การืป็รืะกอบอาช$พัเป็�นผ่��ให�ค้าป็รื0กษาแก�หญ&งที่$(ถู�กกรืะที่าค้วามรื�นแรืงที่าง“

เพัศึมาเป็�นเวลานาน ม$ผ่ลกรืะที่บต้�อค้วามค้&ด อารืมณ� และพัฤต้&กรืรืมที่างเพัศึของน�กสิ่�งค้มสิ่งเค้รืาะห�ที่$(ที่างานน$%อย์�างไรื ค้"าถูามน$%บ�งน�ย์ว�า ข�อม�ลที่$(”

ต้�องการืเป็�นเรื�(อง ผ่ลกรืะที่บต้�อค้วามค้&ด อารืมณ� และพัฤต้&กรืรืมที่างเพัศึของน�กสิ่�งค้มสิ่งเค้รืาะห� ค้าถูามที่$(ไม�เจาะจง เช�น การืค้าป็รื0กษาแก�หญ&งที่$(“

ถู�กกรืะที่าค้วามรื�นแรืงที่างเพัศึมาเป็�นเวลานาน ม$ผ่ลต้�อน�กสิ่�งค้มสิ่งเค้รืาะห�ที่$(ที่างานในด�านน$%หรื�อไม� อย์�างไรื ”

* ค้"าถูามแบบม��งเข�าใจสิ่หสิ่�มพั�นธ์�รืะหว�างต้�วแป็รื หรื�อ ผ่ลกรืะที่บของป็@จจ�ย์ใดป็@จจ�ย์หน0(ง ในการืในการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัจะใช�ค้าถูามป็รืะเภที่ อย์�างไรื และ ที่าไม เช�น ค้รือบค้รื�วที่$(แต้กแย์กก�อให�เก&ดผ่ลที่างลบ“ ” “ ” “

ต้�อผ่มสิ่�มฤที่ธ์&Dที่างการืเรื$ย์นของเด!กอย์�างไรื ”

2) จั ดัม (งหมายแลัะวิ�ติถึ ประสำงคุ�ของการศึ+กษา (purpose)

หมาย์ถู0ง เป็:าหมาย์ที่$(น�กว&จ�ย์ต้�องการืจะบรืรืล�ถู0งในการืว&จ�ย์เรื�(องน�%น สิ่&(งที่$(ต้�องการืจะที่าในกรืะบวนการืว&จ�ย์ อ�นจะช�วย์ให�บรืรืล�ถู0งเป็:าหมาย์ที่$ต้�องการืน�%นได� และที่"าหน�าที่$(ก"าหนดขอบเขต้ หรื�อ พั�%นที่$( ที่$(น�กว&จ�ย์จะต้�องที่างานว�าจะอย์��ในเรื�(องและป็รืะเด!นอะไรื แบ�งเป็�น 3 ป็รืะเภที่ต้ามล�กษณะม�ลเหต้�ที่$(มาของจ�ดม��งหมาย์น�%นๆ ค้�อ

* จ�ดม�งหมาย์สิ่�วนต้�วของน�กว&จ�ย์ (personal purposes) หมาย์ถู0ง แรืงบ�นดาลใจสิ่�วนต้�วที่$(ที่าให�น�กว&จ�ย์อย์ากที่าเรื�(องน�%น

* จ�ดม��งหมาย์เช&งป็ฏ&บ�ต้& (practical purposes) หมาย์ถู0ง จ�ดม��งหมาย์ที่$(ต้�องการืจะบรืรืล�ถู0งอะไรืสิ่�กอย์�างเพั�(อผ่ลในที่างป็ฏ&บ�ต้& เป็�นค้วาม

ต้�องการืที่$(จะบรืรืล�ถู0งสิ่&(งที่$(จะม$ผ่ลต้�อวงการืใดวงการืหน0(งหรื�อต้�อสิ่�วนรืวม สิ่�วนใหญ�เป็�นนโย์บาย์สิ่าธ์ารืณะ เช�น ม��งเป็ล$(ย์นแป็ลงสิ่&(งที่$(ไม�พั0งป็รืารืถูนาบางอย์�าง (ซึ่0(งอาจจะเป็�นที่�ศึนะไม�ถู�กต้�องต้�อผ่��ต้&ดเช�%อ HIV)

- จ�ดม��งหมาย์เพั�(อการืค้�นค้ว�าว&จ�ย์ (research purposes) เป็�นจ�ดม�� งหมาย์ที่างว&ชาการื เพั�( อที่าค้วามเข� า ใจหรื�อหาค้วามรื� �เก$( ย์วก�บป็รืากฏการืณ�อย์�างใดอย์�างหน0(งว�า ป็รืากฏการืณ�น�%นม$ธ์รืรืมชาต้&เป็�นอย์�างไรื ที่าไมสิ่&(งต้�างๆ ในป็รืากฎีการืณ�น�%นจ0งเป็�นอย์�างที่$(ม�นเป็�นม$เหต้�ผ่ลอะไรือย์��เบ�%องหล�ง

3) แนวิคุ�ดัทฤษฎี ในการวิ�จั�ย บางท เร ยกวิ(า กรอบแนวิคุ�ดั“ ” (conceptual framework) ค้�อค้วามเช�(อ หรื�อข�อสิ่รื�ป็เบ�%องต้�นของน�กว&จ�ย์ว�าสิ่&(งที่$(จะศึ0กษาน�%นน�าจะเป็�นอย์�างไรื ที่$(มาของแนวค้&ดที่ฤษฏ$ม$ 4 ที่าง ค้�อ

- ค้วามรื� �ที่$(เก&ดจากป็รืะสิ่บการืณ�สิ่�วนต้�วของน�กว&จ�ย์ (experiential knowledge

- แนวค้&ดที่ฤษฎี$ที่$(ม$อย์��แล�ว (existing theories) ได�จากการืที่บที่วนวรืรืณกรืรืม

- การืศึ0กษานารื�อง (pilot study)

-ค้วามค้&ดสิ่รื�างสิ่รืรืค้� (creative thoughts) แนวค้&ดด$ๆ สิ่าหรื�บการืว&จ�ย์บางค้รื�%งเก&ดจากค้วามค้&ดที่$(ม$ล�กษณะสิ่รื�างสิ่รืรืค้� ไม�ได�เก&ดข0%นโดย์ฉ�บพัล�น แต้�เก&ดจากการื ลองค้&ดแป็ลกไป็จากที่$(เค้ย์ค้&ด “ ”

4) วิ�ธ การวิ�จั�ย (method) ค้�อ สิ่&(งที่$(เรืาจะลงม�อที่าจรื&งๆ ในการืว&จ�ย์ ว&ธ์$การืหล�ก ๆ ของการืว&จ�ย์เช&งค้�ณ ค้�ณภาพั ม$ 6 รื�ป็แบบ ค้�อ

4.1 การืว&จ�ย์เช&งชาต้&พั�นธ์��วรืรืณนา (Ethnographic study)

4.2 ก า รื ว& จ� ย์ แ น ว ป็ รื า ก ฏ ก า รื ณ� ว& ที่ ย์ า (Phenomenology study)

4.3 การืศึ0กษาเฉพัาะกรืณ$ ( Case study method)

4.4 การืว&จ�ย์ช$วป็รืะว�ต้&บ�ค้ค้ล (Biographical study)

4.5 การืว&จ�ย์แบบสิ่รื�างที่ฤษฎี$จากข�อม�ล (Grounded theory study)

4.6 การืว&จ�ย์แบบสิ่นที่นากล��ม (Focus group study)

รืาย์ละเอ$ย์ดของแต้�ละรื�ป็แบบ ศึ0กษาในห�วข�อต้�อไป็ สิ่าหรื�บป็รืะเด!นสิ่"าค้�ญที่$(กล�าวในที่$(น$%ค้�อ สิ่"าหรื�บว&ธ์$การื เล�อกต้�วอย์�าง ว&ธ์$เก!บข�อม�ลและว&เค้รืาะห�ข�อม�ล สิ่รื�ป็พัอสิ่�งเขป็ด�งน$%

4.1 การเลั4อกติ�วิอย(าง ในการืว&จ�ย์ที่างสิ่�งค้มศึาสิ่ต้รื�ม$ว&ธ์$การืได�มาของกล��มต้�วอย์�างหล�กๆ อย์�� 2

แบบ ค้�อ 1)แบบสิ่��มโดย์อาศึ�ย์หล�กค้วามน�าจะเป็�น (Probability sampling)

ซึ่0(งได�ศึ0กษามาแล�ว2)การืเล�อกต้�วอย์�างแบบย์0ดจ�ดม��งหมาย์ของการืศึ0กษาเป็�นหล�ก ซึ่0(ง

เป็�นการืเล�อกแบบไม�ม$โค้รืงสิ่รื�างที่$(เค้รื�งค้รื�ด ม$ข� %นต้อนและว&ธ์$ดาเน&นการืที่$(ไม�ซึ่�บซึ่�อน จั ดัม (งหมายหลั�กของการืเล�อกต้�วอย์�างแบบน$%ไม�ใช�เพั�(อให�ได�กล��มต้�วอย์�างที่$(เป็�นต้�วแที่น แต้�เพั�(อให�ได�ต้�วอย์�างที่$(เหมาะสิ่มก�บแนวค้&ด จ�ดม��งหมาย์ และว�ต้ถู�ป็รืะสิ่งค้�ของการืศึ0กษา ซึ่0(ง การืเล�อกใค้รืก!ต้ามเป็�นผ่��ให�ข�อม�ลก!เพัรืาะเขาเหล�าน�%นม$ข�อม�ลจะบอกเรืาได�มากกมาย์ ซึ่0(งจะเป็�นป็รืะโย์ชน�ในการืว&จ�ย์ของเรืา เรืาเรื$ย์กค้น เหล�าน�%นว�า Key informants เรืาเล�อกสิ่ถูานที่$(แห�งหน0(งหรื�อหลาย์แห�งมาที่าว&จ�ย์เพัรืาะเรืาม�(นใจสิ่ถูานที่$(น� %นๆ ม$อะไรืที่$(เรืาจะได�เรื$ย์นรื� �มากมาย์เก$(ย์วก�บเรื�(องที่$(เรืาอย์ากรื� � เรืาเล�อกเหต้�การืณ�หรื�อกรืะบวนการือ�นใดอ�นหน0(งมาศึ0กษา เพัรืาะม$หล�กฐานม$หล�กฐานให�เช�(อว�าเหต้�การืณ�หรื�อกรืะบวนการืน�%นๆ ม$อะไรืหลาย์อย์�างที่$(จะที่ดสิ่อบแนวค้วามค้&ดในการืว&จ�ย์ของเรืา กล�าวอ$กน�ย์หน0(งค้�อ เรืาสิ่ามารืถูอธ์&บาย์สิ่&(งที่$(เรืาเล�อกได� ที่�%งในที่างแนวค้&ด ที่ฤษฎี$และรืะเบ$ย์บว&ธ์$ว&จ�ย์

กล��มต้�วอย์�างที่$(สิ่นองจ�ดม��งหมาย์ และว�ต้ถู�ป็รืะสิ่งค้�ของการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั ม$ 15 ป็รืะเภที่ ได�แก�

(1) ต้�วอย์�างที่$(แสิ่ดงล�กษณะสิ่�ดข�%ว ต้�วอย์�างป็รืะเภที่น$%ให�ข�อม�ลเก$(ย์วก�บค้น หรื�อกรืณ$ที่$(ไม�ธ์รืรืมดา หรื�อม$อะไรืที่$(พั&เศึษกว�ารืาย์อ�(น เช�น รืาย์ที่$(ป็รืะสิ่บผ่ลสิ่"าเรื!จ หรื�อ ล�มเหลวมากเป็�นพั&เศึษ หรื�อ เช�น เด!กอ�จฉรื&ย์ะ

(2) ต้�วอย์�างที่$(ม$ป็รืะสิ่บการืณ�มาก ค้ล�าย์ก�บต้�วอย์�างป็รืะเภที่แรืก แต้�ต้�วอย์�างน$%ไม�ใช�พัวกสิ่�ดข�%ว เป็�นพัวกที่$(ม$ค้วามรื� �หรื�อม$ป็รืะสิ่บการืณ�มากกว�าค้นที่�(วไป็ การืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัแบบม��งต้$ค้วามหมาย์ ม�กเล�อกใช�ต้�วอย์�างป็รืะเภที่น$% เช�น ศึ0กษาการืป็รื�บต้�วของค้นที่$(ผ่�านสิ่งค้วามมาอย์�างโชกโชน ค้นป็Eวย์ด�วย์โรืค้เรื�%อรื�งที่$(ที่รืมานมาเป็�นเวลานาน เป็�นต้�น

(3) ต้�วอย์�างที่$(ค้รือบค้ล�มค้วามหลากหลาย์ในป็รืะชากรืได�มากที่$(สิ่�ด จ�ดม��งหมาย์ของการืเล�อกต้�วอย์�างป็รืะเภที่น$%อย์��ที่$(ต้�องการืแสิ่ดงให�เห!นว�า เรื�(องที่$(เป็�นป็รืะเด!นของการืว&จ�ย์ (เช�น พัฤต้&กรืรืมเสิ่$(ย์งที่างเพัศึ เป็�นต้�น) ม$ค้วามแต้กต้�างอย์�างไรืในกล��มต้�วอย์�างที่$(ม$ล�กษณะต้�างก�น

(4) ต้�วอย์�างที่$(ม$ล�กษณะเหม�อนก�น ในการืเล�อกต้�วอย์�างป็รืะเภที่น$% น�กว&จ�ย์จะมองเฉพัาะรืาย์ที่$(ม$ล�กษณะสิ่"าค้�ญบางป็รืะการืรื�วมก�น จ�ดม��งหมาย์ก!เพั�(อที่าการืศึ0กษาป็รืะชากรืกล��มน�%นอย์�างล0กลง เช�น ในการืศึ0กษาค้รือบค้รื�ว น�กว&จ�ย์อาจก"าหนดเอาเฉพัาะค้รือบค้รื�วที่$(ห�วหน�าเป็�นหญ&ง เพั�(อการืศึ0กษาลงล0กลงไป็ในป็@ญหาและสิ่ถูานการืณ�ของค้รือบค้รื�วที่$(ม$หญ&งเป็�นห�วหน�าค้รื�วเรื�อน เป็�นต้�น

(5) ต้�วอย์�างที่$(แสิ่ดงล�กษณะสิ่"าค้�ญของป็รืะชากรืที่�%งหมด ล�กษณะสิ่"าค้�ญในที่$(น$%หมาย์ถู0ง ค้�ณสิ่มบ�ต้&อย์�างใดอย์�างหน0(งหรื�อหลาย์อย์�างที่$(ป็รืะชากรืในกล��มน�%นๆ ม$เหม�อนๆ ก�น เช�น กรืรื�กษาที่รืวดที่รืงให�บอบบางอย์��เสิ่มอเป็�นล�กษณะเด�นของนางแบบ เป็�นต้�น

(6) ต้�วอย์�างที่$(เป็�นเกณฑ์�สิ่าหรื�บต้�ดสิ่&นกรืณ$อ�(นๆ ต้�วอย์�างป็รืะเภที่น$%ม�กม$ล�กษณะสิ่"าค้�ญบางอย์�างที่$(ช�วย์ให�เรืาอน�มานเก$(ย์วก�บกรืณ$อ�(นๆ ได� ที่านองว�า ถู�าเรื�(องน$%เป็�นจรื&งสิ่าหรื�บกล��มป็รืะชากรืน$% กล��มอ�(นๆ ก!ไม�ต้�องพั�ดถู0ง“ ” หรื�อ ถู�ากล��มน$%ม$ป็@ญหาในเรื�(องน$%กล��มอ�(นๆ ก!น�าจะม$ด�วย์ เช�น“ ”

-ในการืศึ0กษาค้วามรื� �และที่�ศึนค้ต้&เก$(ย์วก�บการืวางแผ่นค้รือบค้รื�วและการืใช�ว&ธ์$การืค้�มก"าเน&ดในกล��มต้�วอย์�างที่$(ย์�งเป็�นโสิ่ด (7) ต้�วอย์�างที่$(เล�อกจากการืแนะนาต้�อๆ ก�นไป็ กล��มต้�วอย์�างป็รืะเภที่

น$%ถู�กเล�อกมาโดย์ที่างอ�อม ค้�อ น�กว&จ�ย์ไม�ได�ต้&ดต้�อก�บป็รืะชากรืเป็:าหมาย์โดย์ต้รืงในเบ�%องต้�น ใช�กรืณ$ที่$(น�กว&จ�ย์ม$ค้วามรื� �จาก�ดเก$(ย์วก�บป็รืะชากรืที่$(ศึ0กษา รื� �แต้�เพั$ย์งว�าต้นต้�องการืข�อม�ลในเรื�(องอะไรืบ�างเที่�าน�%น อาจใช�ว&ธ์$ถูามใค้รืก!ได�ที่$(ค้&ดว�าน�าจะม$ค้วามรื� �เก$(ย์วก�บแหล�งข�อม�ล เช�น ถูามว�า ใค้รืใน“

ต้"าบลน$%ที่$(ม$ค้วามรื� �เรื�(อง... ด$บ�าง?” เม�(อได�ช�(อมาสิ่�กหน0(งค้น ก!ต้ามไป็ถูามค้นน�%นแบบเด$ย์วก�น ต้�อไป็เรื�(อย์ๆ ในจานวนน$%ค้นที่$(ค้นอ�(นเอ�ย์ช�(อมากที่$(สิ่�ดม�กจะม$จานวนมาก ซึ่0(งจะเป็�นค้นที่$(เป็�นแหล�งข�อม�ลที่$(น�าจะด$ที่$(สิ่�ด

(8) ต้�วอย์�างที่$(ไม�เข�าเกณฑ์�ก"าหนด เหต้�ผ่ลของการืเล�อกต้�วอย์�างป็รืะเภที่น$% ค้�อ ต้�องการืที่$(จะศึ0กษาว�า เพัรืาะเหต้�ใดหน�วย์งานหรื�อองค้�กรืบางแห�งจ0งไม�สิ่ามารืถูที่างานได�ต้ามเกณฑ์�ที่$(ก"าหนดในเรื�(องที่$(สิ่"าค้�ญเรื�(องใดเรื�(องหน0(ง เกณฑ์�ที่$(ว�าน�%น อาจเก$(ย์วก�บการืป็รืะก�นค้�ณภาพั ค้�อ เป็�นต้�วช$%ว�ดป็รืะสิ่&ที่ธ์&ภาพัของสิ่&(งใดสิ่&(งหน0(ง ต้�วอย์�างแบบน$%ม$ป็รืะโย์ชน�ในการืว&จ�ย์เพั�(อการืต้&ดต้ามและป็รืะเม&นผ่ล

(9) ต้�วอย์�างที่$(สิ่น�บสิ่น�นและที่$(แย์�งข�อค้�นพับในการืศึ0กษา หล�งจากเก!บข�อม�ลในภาค้สิ่นามไป็รืะย์ะหน0(งของการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั น�กว&จ�ย์อาจเรื&(มได�ค้าต้อบของสิ่&(งที่$(ต้�องการืค้�นหาบางอย์�าง แต้�ค้าต้อบน�%นจะย์�งไม�เป็�นที่$(ม� (นใจจนกว�าจะได�ผ่�านการืย์�นย์�น หรื�อที่ดสิ่อบ โดย์ข�อม�ลจากกล��มต้�วอย์�างอ�(นที่$(ต้�างออกไป็

(10) ต้�วอย์�างที่$(ม$ค้วามสิ่"าค้�ญที่างการืเม�อง ต้�วอย์�างป็รืะเภที่น$%อาจเป็�นสิ่ถูานที่$( หรื�อ บ�ค้ค้ล ที่$(ม$ค้วามสิ่"าค้�ญที่างการืเม�อง

(11) ต้�วอย์�างเพั�(อพั&สิ่�จน�ที่ฤษฎี$ ค้�ณสิ่มบ�ต้&ของต้�วอย์�างแบบน$%จะถู�กก"าหนดโดย์ที่ฤษฎี$ที่$(ต้�องการืพั&สิ่�จน� น�กว&จ�ย์จะมองหาบ�ค้ค้ลหรื�อเหต้�การืณ�ที่$(เหมาะที่$(จะพั&สิ่�จน�ที่ฤษฎี$เที่�าน�%น ที่$(ว�าเหมาะ หมาย์ค้วามว�าอาจเป็�นต้�วอย์�างที่$(มาย์�นย์�นหรื�อที่�าที่าย์แนวค้วามค้&ดในที่ฤษฎี$น�%นหรื�อที่�%งสิ่องอย์�าง

(12) ต้�วอย์�างที่$(เจาะจงเล�อกมาจากป็รืะชากรืที่$(แบ�งเป็�นช�วงช�%น(stratified) ใช�หล�กการืเด$ย์วก�บการืสิ่��มต้�วอย์�างในการืว&จ�ย์เช&งป็รื&มาณ แต้�ไม�ได�ม��งค้วามหมาย์เป็�นต้�วแที่น เน�(องจากกล��มต้�วอย์�างม$ขนาดเล!ก และเล�อกต้�วอย์�างเอาต้ามค้วามเหมาะสิ่มก�บจ�ดม��งหมาย์และค้าถูามในการืว&จ�ย์

(13) ต้�วอย์�างที่$(สิ่��มมาจากป็รืะชากรืที่$(เล�อกมาอย์�างเจาะจง กล��มที่$(เจาะจงเล�อกมาน�%นต้�องเป็�นกล��มที่$(แน�ใจว�าม$อะไรืที่$(น�าสิ่นใจมากสิ่าหรื�บป็รืะเด!นที่$(ศึ0กษา และเป็�นกล��มม$(แต้กต้�างก�นในล�กษณะสิ่"าค้�ญ เช�น ในการืศึ0กษาพัฤต้&กรืรืมเสิ่$(ย์งที่างเพัศึ น�กว&จ�ย์อาจเจาะจงค้นข�บรืถูบรืรืที่�กที่างไกล

(14) ต้�วอย์�างที่$(เล�อกแบบเฉพัาะหน�า ในการืเก!บข�อม�ลภาค้สิ่นาม ม$อย์��บ�อย์ๆ ที่$(สิ่ถูานการืณ�เฉพัาะหน�าที่าให�น�กว&จ�ย์ต้�องต้�ดสิ่&นใจเก$(ย์วก�บการืเล�อกต้�วอย์�างในรืะหว�างที่$(ที่าการืเก!บข�อม�ลอย์��น� %นเอง น�กว&จ�ย์จาเป็�นต้�องที่าเช�นน�%นเพั�(อป็รืะโย์ชน�จากโอกาสิ่ที่$(เก&ดข0%นขณะน�%นพัอด$ จ0งกล�าวได�ว�าการืเล�อกต้�วอย์�างแบบน$%เป็�นการืเล�อกต้ามเหต้�การืณ�เฉพัาะหน�า เป็�นเรื�(องป็กต้&ของการืที่าว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั โอกาสิ่เช�นน�%นอาจเป็�นจ�งหวะที่$(บ�งเอ&ญเหต้�การืณ�ที่$(ข�าย์สิ่าหรื�บการืที่าว&จ�ย์เก&ดข0%น น�กว&จ�ย์เลย์ถู�อโอกาสิ่สิ่�งเกต้เหต้�การืณ� หรื�อสิ่�มภาษณ�ผ่��ม$ค้วามรื� �ที่$(ป็รืากฏต้�วข0%นพัอด$ ซึ่0(งจะได�ข�อม�ลที่$(ด$ข0%น

(15) ต้�วอย์�างที่$(เล�อกต้ามค้วามสิ่ะดวก เป็�นการืเล�อกต้�วอย์�างชน&ดที่$(ไม�ได�วางแผ่นไว�ล�วงหน�าแต้�อาศึ�ย์ค้วามสิ่ะดวกเป็�นเกณฑ์� เป็�นว&ธ์$ที่$(ง�าย์แต้�ไม�ใช�ว&ธ์$ที่$(ด$ ว&ธ์$น$%ค้วรืเป็�นว&ธ์$สิ่�ดที่�าย์ที่$(จะเล�อกและค้วรืหล$กเล$(ย์ง เพัรืาะการืเล�อกต้�วอย์�างว&ธ์$น$%ไม�อาจจ�ดว�าเป็�นการืเล�อกต้�วอย์�างแบบเจาะจงที่$(ย์0ดจ�ดม��งหมาย์ของการืว&จ�ย์เป็�นหล�ก ซึ่0(งถู�อเป็�นหล�กการืสิ่"าค้�ญสิ่าหรื�บการืเล�อกต้�วอย์�างในการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั

4.2 วิ�ธ การเก&บข"อม1ลั ในการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัม$ว&ธ์$การืเก!บข�อม�ลหลาย์แบบให�เล�อกต้ามค้วามเหมาะสิ่มของข�อม�ลที่$(ต้�องการืและต้ามล�กษณะของป็รืะชากรืเป็:าหมาย์ในการืเก!บข�อม�ล จะใช�ว&ธ์$เด$ย์วหรื�อหลาย์ว&ธ์$ได� ที่$(ใช�ก�นเช�น การืรืวมรืวมเอกสิ่ารื การืสิ่�งเกต้แบบม$สิ่�วนรื�วม การืสิ่�มภาษณ�เช&งล0ก(แบบไม�ม$โค้รืงสิ่รื�างเค้รื�งค้รื�ด) การืสิ่�มภาษณ�เป็�นกล��ม และการืสิ่นที่นากล��ม ซึ่0(งรืาย์ละเอ$ย์ดจะกล�าวการืสิ่นที่นากล��ม ในรื�ป็แบบการืว&จ�ย์ โดย์รืาย์ละเอ$ย์ดพัอสิ่�งเขป็ ด�งน$%

1) การืเก!บรืวบรืวมข�อม�ลจากเอกสิ่ารื เป็�นการืรืวบรืวมข�%นแรืกเม�(อเรื&(มที่าการืว&จ�ย์ โดย์น�กว&จ�ย์จะต้�องศึ0กษาผ่ลงานที่$(เก$(ย์วข�องอย์�างละเอ$ย์ด เพั�(อนามาป็รืะกอบการืว&จ�ย์ การืศึ0กษาเอกสิ่ารืจะช�วย์ในการืก"าหนด

ป็รืะเด!นและต้�วแป็รืที่$(จะศึ0กษา ก"าหนดแนวค้&ดนา รืวมที่�%งนามาใช�ในการืว&เค้รืาะห� ถู�าไม�ที่าการืศึ0กษาจากเอกสิ่ารื

2) การืสิ่�งเกต้ (Observation) การืสิ่�งเกต้ในว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัม$ 2

แบบ ค้�อ 2.1 การืสิ่�งเกต้แบบม$สิ่�วนรื�วม (participation

observation) ค้�อ การืสิ่�งเกต้ที่$(ผ่��สิ่�งเกต้เข�าไป็ใช�ช$ว&ต้รื�วมก�บกล��มค้นที่$(ศึ0กษา ม$การืกรืะที่าก&จกรืรืมด�วย์ก�นจนกรืะที่�(งเข�าใจค้วามรื� �สิ่0กน0กค้&ดและค้วามหมาย์ที่$(ค้นเหล�าน�%นให�ต้�อป็รืากฎีการืณ�ที่างสิ่�งค้มที่$(ผ่��ว&จ�ย์ศึ0กษา ซึ่0(งเม�(อสิ่�งเกต้แล�วจะต้�องม$การืซึ่�กถูามและการืจดบ�นที่0กข�อม�ล (notetaking) ด�วย์ 2.2 การืสิ่�งเกต้แบบไม�ม$สิ่�วนรื�วม (non-participation

observation) ค้�อ การืสิ่�งเกต้ที่$(ผ่��สิ่�งเกต้ไม�ได�เข�าไป็ใช�ช$ว&ต้รื�วมหรื�อก&จกรืรืมก�บกล��มค้นที่$(ศึ0กษา โดย์ไม�ต้�องการืให�ผ่��ถู�กสิ่�งเกต้รื� �สิ่0กรืบกวนเพัรืาะอาจที่าให�พัฤต้&กรืรืมผ่&ดไป็จากป็กต้&ได� ซึ่0(งอาจใช�ในรืะย์ะแรืกของการืว&จ�ย์แล�วใช�การืสิ่�งเกต้แบบม$สิ่�วนรื�วมในรืะย์ะหล�ง

การืสิ่�งเกต้โดย์ป็กต้&ม$สิ่&(งที่$(ต้�องสิ่�งเกต้อย์�� 6 ป็รืะการื ได�แก� 1. การืกรืะที่า ค้�อ การืใช�ช$ว&ต้ป็รืะจาว�น การืรื�บป็รืะที่านอาหารื การืป็ฏ&บ�ต้&ภารืก&จอ�(น ๆ ในช$ว&ต้ป็รืะจ"าว�น 2. แบบแผ่นการืกรืะที่า ค้�อ การืกรืะที่าหรื�อพัฤต้&กรืรืมที่$(เป็�นกรืะบวนการื ม$ข� %นต้อนจนเป็�นแบบแผ่น ช$%ให�เห!นสิ่ถูานภาพั บที่บาที่และหน�าที่$(ของสิ่มาช&ก

3. ค้วามหมาย์ ค้�อ การืให�ค้วามหมาย์ของการืกรืะที่าหรื�อแบบแผ่นพัฤต้&กรืรืมน�%น

4. ค้วามสิ่�มพั�นธ์� ค้�อ ค้วามสิ่�มพั�นธ์�รืะหว�างสิ่มาช&กในช�มชนหรื�อสิ่�งค้มน�%น

5. การืม$สิ่�วนรื�วมในก&จกรืรืมของสิ่มาช&ก ค้�อ การืที่$(บ�ค้ค้ลย์อมรื�วมม�อในก&จกกรืมน�%น ๆ

6. สิ่ภาพัสิ่�งค้ม ค้�อ ภาพัรืวมที่�กแง�ที่�กม�มที่$(สิ่ามารืถูป็รืะเม&นได�

(3) การืสิ่�มภาษณ� (Interview) การืสิ่�มภาษณ�เป็�นการืเจาะล0กป็รืะเด!นต้�าง ๆ ที่$(ผ่��ว&จ�ย์สิ่นใจ อาจใช�สิ่�มภาษณ�เป็�นรืาย์บ�ค้ค้ลหรื�อเป็�นกล��มก!ได� ม$หลาย์ป็รืะเภที่ อาจแบ�งได�ด�งน$%

(3.1) การืสิ่�มภาษณ�แบบเป็�นที่างการื (formal interview) หรื�อการืสิ่�มภาษณ�แบบม$โค้รืงสิ่รื�าง เป็�นการืสิ่�มภาษณ�ที่$(ผ่��ว&จ�ย์ได�เต้รื$ย์มค้าถูามและข�อก"าหนดไว�แน�นอนต้าย์ต้�ว โดย์ป็กต้&น�กว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัม�กจะไม�ใช�ว&ธ์$การืน$%เป็�นหล�ก เพัรืาะไม�ได�ช�วย์ให�ได�ข�อม�ลที่$(ล0กซึ่0%งและค้รือบค้ล�มเพั$ย์งพัอโดย์เฉพัาะในแง�ของว�ฒนธ์รืรืม ค้วามหมาย์และค้วามรื� �สิ่0กน0กค้&ด

(3.2) การืสิ่�มภาษณ�แบบไม�เป็�นที่างการื (informal interview) ม�กจะใช�ค้วบค้��ไป็ก�บการืสิ่�งเกต้แบบม$สิ่�วนรื�วม เพั�(อให�เห!นภาพัและเข�าใจป็รืากฏการืณ�ที่างว�ฒนธ์รืรืม โดย์เต้รื$ย์มค้าถูามกว�าง ๆ มาล�วงหน�า การืสิ่�มภาษณ�แบบน$%อาจแบ�งออกได�อ$ก ค้�อ การืสิ่�มภาษณ�โดย์เป็9ดกว�างไม�จาก�ดค้าต้อบ การืสิ่�มภาษณ�แบบเจาะล0ก (indepth interview) การืต้ะล�อมกล�อมเกลา (probe) เป็�นการืซึ่�กถูามที่$(ล�วงเอาสิ่�วนล0กของค้วามค้&ดออกมา และการืสิ่�มภาษณ�ผ่��ให�ข�อม�ลสิ่"าค้�ญ (key informant

interview) โดย์ก"าหนดต้�วผ่��ต้อบบางค้นแบบเจาะจงเพัรืาะม$ข�อม�ลที่$(ด$ ล0กซึ่0%ง กว�างขวางเป็�นพั&เศึษ รืวมถู0งการืเง$(ย์ห�ฟุ@ง (eavesdropping)

จากค้าสิ่นที่นาของผ่��อ�(นโดย์ผ่��ว&จ�ย์ไม�ต้�องต้�%งค้าถูามเองก!เป็�นเที่ค้น&ค้ของการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัอ$กอย์�างหน0(ง ต้ลอดจนการืสิ่นที่นากล��ม (focus

group discussion) โดย์การืจ�ดกล��มสิ่นที่นา ป็รืะมาณ 8 - 12 ค้น ที่$(ม$ค้�ณล�กษณะบางป็รืะการืค้ล�าย์ค้ล0งก�น

ในการืสิ่�มภาษณ�ม$ข� %นต้อนที่$(สิ่"าค้�ญ ค้�อ การืแนะนาต้�ว การืสิ่รื�างค้วามสิ่�มพั�นธ์� การืบ�นที่0กค้าต้อบ การืใช�ภาษา ต้ลอดจนเวลาและสิ่ถูานที่$(ที่$(ใช�สิ่�มภาษณ� การืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลเช&งค้�ณภาพั ด"าเน&นการื

- จ�ดรืะบบสิ่&(งที่$(ผ่��ว&จ�ย์ได�เห!นได�ย์&นและได�อ�าน เพั�(อให�เข�าใจค้วามหมาย์ในสิ่&(งที่$(ได�เรื$ย์นรื� � ในการืจ�ดการืก�บข�อม�ล น�กว&จ�ย์ใช�ว&ธ์$บรืรืย์าย์ อธ์&บาย์ต้�%งสิ่มมต้&ฐาน สิ่รื�างที่ฤษฎี$ และเช�(อมโย์งสิ่&(งที่$(ศึ0กษาไป็ย์�งเรื�(องอ�(นๆ ในการืที่$(จะ

ที่าเช�นน�%น ได�น�กว&จ�ย์จะต้�องจ�ดป็รืะเภที่ สิ่�งเค้รืาะห� ค้�นหาแบบแผ่น และต้$ค้วามข�อม�ลที่$(รืวบรืวมมา

- การืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลไม�ใช�ข� %นสิ่�ดที่�าย์ของกรืะบวนการืว&จ�ย์ และไม�ได�เป็�นข�%นต้อนหน0(งที่$(แย์กออกมาจากข�%นต้อนอ�(นๆ ในกรืะบวนการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัน�กว&จ�ย์จ0งต้�องว&เค้รืาะห�ข�อม�ลต้ลอดที่�กข�%นต้อนของการืว&จ�ย์ และต้�องว&เค้รืาะห�ย์�อนกล�บไป็กล�บมาหลาย์ค้รื�%งจนกว�าจะได�สิ่&(งที่$(ต้�องการืศึ0กษาค้รืบถู�วนจนสิ่ามารืถูนาเสิ่นอผ่ลการืว&จ�ย์ได�การืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลเช&งค้�ณภาพั เป็�นการืนาข�อม�ลที่$(ได�จากเค้รื�(องม�อที่$(ใช�ในการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั เช�น แบบสิ่อบถูามป็ลาย์เป็9ด การืสิ่�มภาษณ� การืสิ่�งเกต้การืณ� มาที่าการืว&เค้รืาะห�โดย์การืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลเช&งค้�ณภาพั ม$เที่ค้น&ค้ที่$(สิ่"าค้�ญ ด�งน$%

1) การืจ"าแนกและจ�ดรืะบบข�อม�ล (Typology and

Taxonomy)เป็�นการืน"าาข�อม�ลที่$ได�น"ามาจ"าแนกและจ�ดหมวดหม��ออกให�เป็�นรืะบบ เช�น ข�อม�ลหมวดบ�ค้ลากรื ข�อม�ลหมวดงบป็รืะมาณ ข�อม�ลหมวดว�สิ่ด�อ�ป็กรืณ� ข�อม�ลหมวดงบป็รืะมาณ เป็�นต้�น

2) การืว&เค้รืาะห�สิ่รื�ป็อ�ป็น�ย์ (Analytic Induction) เป็�นการืนาข�อม�ลที่$ได�จากเหต้�การืณ�ต้�างๆ ที่$(เก&ดข0%น มาว&เค้รืาะห�เพั�(อหาบที่สิ่รื�ป็รื�วมก�นของเรื�(องน�%น

3) การืเป็รื$ย์บเที่$ย์บเหต้�การืณ� (Constant Comparison)

เป็�นการืนาข�อม�ลที่$(ได�มาไป็เที่$ย์บเค้$ย์งหรื�อเป็รื$ย์บเที่$ย์บก�บเหต้�การืณ�อ�(น เพั�(อหาค้วามเหม�อนและค้วามแต้กต้�างก�นที่$(เก&ดข0%น เช�น เป็รื$ย์บเที่$ย์บหน�วย์งานหน0(งก�บอ$กหน�วย์งานหน0(งที่$(ป็รืะสิ่บผ่ลสิ่"าเรื!จที่างการืบรื&หารื เป็�นต้�น

4) การืว&เค้รืาะห�สิ่�วนป็รืะกอบ (Componential Analysis)

เป็�นการืนาข�อม�ลที่$ได�มาที่าการืว&เค้รืาะห�ออกให�เห!นเป็�นสิ่�วนๆ เช�น ว&เค้รืาะห�

การืบรื&หารืงานขององค้�การืออกเป็�น 7 หมวด ต้ามกรือบของ PMQA

เป็�นต้�น

5) การืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลเอกสิ่ารื (Content Analysis) เป็�นการืนาเอกสิ่ารืหรื�อหล�กฐานต้�างๆ มาว&เค้รืาะห�ให�เห!นว�า ม��งพัรืรืณนาและอธ์&บาย์ป็รืากฏการืณ�ที่$เก&ดข0%น เช�น ว&เค้รืาะห�การืป็กค้รืองสิ่ม�ย์ พั.ศึ.2475 จากหล�กฐานที่างป็รืะว�ต้&ศึาสิ่ต้รื� เป็�นต้�น

6) การืว&เค้รืาะห�สิ่าเหต้�และผ่ล (Cause and Effect Analysis)

เป็�นการืนาข�อม�ลที่$ได�มาว&เค้รืาะห�ให�เห!นว�าจากผ่ลมาจากเหต้� ค้�อ ว&เค้รืาะห�ผ่ลที่$(เก&ดข0%น ย์�อนกล�บมาให�เห!นว�าเก&ดมาจากเหต้�ป็@จจ�ย์ใดบ�าง หรื�อว&เค้รืาะห�เหต้�ไป็หาผ่ล ค้�อ ว&เค้รืาะห�จากเหต้�ไป็หาผ่ล ค้�อ ว&เค้รืาะห�ให�เห!นว�าเม�(อเหต้�น$%เก&ดข0%น ได�นาไป็สิ่��ผ่ลที่$(เก&ดข0%นอะไรืบ�าง

7) การืสิ่รื�างจ&นต้นาการืเช&งสิ่�งค้มว&ที่ย์า (Sociology

Imaginary) เป็�นการืนาข�อม�ลที่$ได�มาว&เค้รืาะห�โดย์เป็ล$(ย์นม�มมองการืว&เค้รืาะห�ไป็ย์�งม�มมองอ�(นๆ เพั�(อด�ผ่ลการืว&เค้รืาะห�ที่$(เก&ดข0%นว�าเป็�นเช�นใด เช�น เป็ล$(ย์นม�มมองการืว&เค้รืาะห�จากม�มมองค้�าน&ย์ม มาเป็�นการืว&เค้รืาะห�ม�มมองด�านว�ฒนธ์รืรืม เป็�นต้�น

ในการืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลเช&งค้�ณภาพั ไม�ว�าจะเป็�นการืใช�เที่ค้น&ค้ใด ก�อนที่$(จะม$การืนาเที่ค้น&ค้ที่�%ง 7 เที่ค้น&ค้มาใช�น� %น จาเป็�นอย์�างมากที่$(จะต้�องม$การืการืต้รืวจสิ่อบข�อม�ล เพั�(อให�ผ่��ว&จ�ย์เก&ดค้วามม�(นใจว�าข�อม�ลที่$(ได�เก!บรืวบรืวมมาน�%นม$ค้วามถู�กต้�องก�อน ที่�%งน$%เพัรืาะการืเก!บข�อม�ลเช&งค้�ณภาพัเน�นการืใช� อ�ต้ว&สิ่�ย์ (subjectivity) ไม�เหม�อนก�บการืเก!บข�อม�ลเช&งป็รื&มาณที่$(เน�นการืใช�ว�ต้ถู�ว&สิ่�ย์ (objectivity)

แนวที่างป็ฏ&บ�ต้&ในการืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลเช&งค้�ณภาพัด�งน$%

* อย์�าป็ล�อย์ข�อม�ลที่&%งไว� โดย์ม&ได�ว&เค้รืาะห�ก�อนค้รื�าวๆ เป็�นอ�นขาด

* จ�ดที่าด�ชน$ข�อม�ลที่$(เก!บได� อย์�าป็ล�อย์ให�ข�อม�ลกองไว�โดย์ไม�จ�ดรืะบบ และต้รืวจสิ่อบด�รื� �ว�าได�ข�อม�ลอะไรืมาแล�วบ�าง

* สิ่รื�าง แก�นเรื�(อง “ ” (Theme) และห�วข�อเรื�(อง “(Categories)

ไป็เรื�(อย์พัรื�อมก�บการืต้รืวจสิ่อบบ�อย์ๆ การืม$ห�วข�อเรื�(องย์�อย์มากๆ ด$กว�าม$น�อย์ เพัรืาะเรืาจะรืวมก�นน�%นง�าย์กว�า

* ที่า ดรืรืชน$ “ ” (Indexs) และ รืห�สิ่ “ ” (Code) ข�อม�ลให�ละเอ$ย์ดค้รือบค้ล�มที่�กแง�ม�ม ให�มากที่$(สิ่�ดที่$(จะมากได� ต้ามจ&นต้นาการืที่$(สิ่�มผ่�สิ่นานมา ช�วงน$%อย์�าย์�อข�อม�ลหรื�อสิ่รื�ป็ไว�เพั$ย์ง 2-3 แก�นของเรื�(องเที่�าน�%น เพัรืาะจะที่าให�ผ่ลการืว&เค้รืาะห�ขาดค้วามสิ่มบ�รืณ�และล��มล0ก

*จ�ดแย์กข�อม�ลที่$(ป็รืะมวล เป็�นหมวดหม��และที่าแฟุ:มข�อม�ล ที่าสิ่าเนาเก!บแย์กไว�ในแต้�ละช�ด หรื�อพั&มพั�แย์กไฟุล� เป็�นเรื�(องๆ

* เวลาว&เค้รืาะห�ข�อม�ล อย์�าที่างานแบบเค้รื�(องจ�กรื ต้�องหย์�ดและฉ�ก ค้&ด บ�างเป็�นค้รื�%งค้รืาว สิ่ะที่�อนค้วามรื� �สิ่0กน0กค้&ดว�าเรืากาล�งจะว&เค้รืาะห�ไป็“ ”

ที่างไหนและไป็อย์�างไรื

* ที่�กค้รื�%งที่$(ต้�ดสิ่&นใจว&เค้รืาะห� อย์�างไรื ให�จดลงบ�นที่0กไว�ในข�อม�ล “ ”

หมวด ว&ธ์$การื“ ”

* จงสิ่น�กก�บการืว&เค้รืาะห� เพัรืาะเป็�นเรื�(องการืใช�สิ่ต้&ป็@ญญา เป็�นงานสิ่รื�างสิ่รืรืค้�ม&ใช�งานจ&ป็าถูะ

* อ�านวานของน�กว&จ�ย์ค้นอ�(นๆ เพั�(อเห!นต้�วอย์�างหรื�อใช�ค้วามค้&ด รื�ป็แบบเป็รื$ย์บเที่$ย์บ ค้ล�าย์ค้ล0ง ต้รืงก�นข�าม อ�ป็มาอ�ป็ไมย์ ฯลฯ

* อ�านวรืรืณกรืรืมที่างว&ธ์รืว&ที่ย์า และ ค้&ด ว�าจะนาไป็ใช�ป็รื�บป็รื�ง“ ”

งานของเรืาได�อย์�างไรื ม&ใช�อ�านเพั�(อรืองรื�บว�าเรืาที่าถู�กแล�ว

5) ค้วามถู�กต้�องต้รืงป็รืะเด!น(Validity) หมาย์ถู0ง ค้�ณสิ่มบ�ต้&ของผ่ลผ่ล&ต้จากการืว&จ�ย์ ซึ่0(งอาจจะอย์��ในรื�ป็ของข�อค้�นพับ ค้าอธ์&บาย์ ข�อสิ่รื�ป็ การืต้$ค้วามหรื�อแนวที่ฤษฎี$ ว�าถู�กต้�องต้รืงต้ามสิ่ภาพัที่$(เป็�นอย์��ของ

กล��มต้�วอย์�างที่$(เรืาศึ0กษาม$เหต้�ม$ผ่ลและใช�ได�เพั$ย์งใด ค้วามถู�กต้�องต้รืงป็รืะเด!นของการืว&จ�ย์แบ�งเป็�น 2 ป็รืะเภที่ ค้�อ

5.1) ค้วามถู�กต้�องต้รืงป็รืะเด!นภาย์ใน ค้�อ ถู�กต้�องต้ามค้วามจรื&งของป็รืากฏการืณ�หรื�อป็รืะเด!นที่$(ศึ0กษาน�(นค้�อการืว&จ�ย์เสิ่นอภาพัของสิ่&(งน�%นได�อย์�างสิ่มบ�รืณ� ไม�ผ่&ดไป็จากค้วามจรื&งของสิ่&(งน�%น

5.2) ค้วามถู�กต้�องต้รืงป็รืะเด!นภาย์นอก ค้�อ ผ่ลของการืศึ0กษา (ข�อค้�นพับ, ข�อสิ่รื�ป็, ข�อเสิ่นอจากผ่ลการืศึ0กษา ฯลฯ) สิ่ามารืถูนาไป็ใช�ก�บที่$(อ�(นได�

ค้วามถู�กต้�องต้รืงป็รืะเด!น อาจจ"าแนกเป็�น 4 ชน&ด ค้�อ ค้วามถู�กต้�องต้รืงป็รืะเด!น ในเรื�(องของการื

- พัรืรืณนา (น�กว&จ�ย์บอกเล�าเก$(ย์วก�บป็รืากฏการืณ�ได�ถู�กต้�องมากน�อย์เพั$ย์งใด)

- ต้$ค้วามข�อม�ล

- เป็�นไป็ต้ามที่ฤษฎี$

- น"าผ่ลไป็ใช�ก�บที่$(อ�(น เวลาอ�(น

แบบที่ดสิ่อบ การืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั1. การืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั หมาย์ถู0ง

ก. การืศึ0กษาข�อม�ลด�านต้�วเลข ค้วามถู$(ข. การืศึ0กษาค้วามสิ่�มพั�นธ์�รืะหว�างต้�วแป็รือ&สิ่รืะก�บต้�วแป็รืต้ามค้. การืศึ0กษาค้วามหมาย์ กรืะบวนการืค้วามรื� �สิ่0กน0กค้&ดในบรื&บที่

ต้�าง ๆของสิ่�งค้มง. การืศึ0กษาค้วามสิ่�มพั�นธ์�รืะหว�างการืใช�สิ่ถู&ต้&ในการืว&จ�ย์

2. จ"านวนต้�วอย์�างที่$(ใช�ของการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัม$มากน�อย์เพั$ย์งใดก. จ"านวนมากข. จ"านวนน�อย์ค้. ต้�วอย์�างข0%นอย์��ก�บสิ่ถูานการืณ�บรื&บที่ง. ไม�ม$ข�อถู�ก

3. ว&ธ์$การืเก!บข�อม�ลของการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัค้�อ ก. การืสิ่�งเกต้ ข. การืสิ่�มภาษณ�เจาะล0กค้. การืจ�ดสิ่นที่นากล��มง. ถู�กที่�กข�อ

4. การืว&เค้รืาะห�ข�อม�ลของการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพัข�อใดไม�ใช�ก. ว&เค้รืาะห�โดย์การืใช�สิ่ถู&ต้&ข. ว&เค้รืาะห�เช&งต้รืรืกะ

ค้. ว&เค้รืาะห�โดย์การืเป็รื$ย์บเที่$ย์บง. ว&เค้รืาะห�สิ่รื�ป็อ�ป็น�ย์

5. ล�กษณะสิ่"าค้�ญของการืว&จ�ย์เช&งค้�ณภาพั ข�อใดไม�ถู�กต้�องก. เน�นการืมองป็รืากฎีการืณ�ให�เห!นภาพัรืวมข. .เป็�นการืศึ0กษาต้&ดต้ามรืะย์ะย์าวและเจาะล0กค้. ใช�การืพัรืรืณนาและการืว&เค้รืาะห�แบบอ�ป็น�ย์ง. เน�นต้�วแป็รือ&สิ่รืะและต้�วแป็รืต้าม