Sistinozis ve Herediter Multiple Ekzositoz Birlikteliği

Aysun Karabay Bayazıt, Bahriye Atmış, Deniz Kör, Neslihan Önenli Mungan, Ali Anarat

Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Nefroloji ve Çocuk Metabolizma Bilim Dalları, Adana

Olgular

• Hatay Samandağ ilçesinden gelen 14 ve 9 yaşında erkek hastaya adolesan başlangıçlı sistinozis tanısı kondu.

• Anne ve baba arasında akrabalık yok• 14 yaşında ağabey gözde sulanma batma

tanısıyla gittiği göz doktorunun korneada sistin kristallerini tespit etmesi nedeniyle hastanemize sevk edilmişti.

• Sistinozis OR geçişlidir

• İnsidansı 1/100 000-200 000 canlı doğum

• Sistinozis geni 17p13 no’lu kromozom üzerinde, 12 exonludur.

• 367 aa proteinli sistinozin proteini (sistin taşıyıcısı) sentezler

• 110’dan fazla CTNS (sistinozin gen) mutasyonu

• Ağabey• Tanı konduğunda yaş: 14;

Lökosit sistin düzeyi: 5.2 nmol/mg protein

• Başvuru lab. değerleri: BUN: 23 mg/dl, Cr: 0.7 mg/dl, Na: 139 mmol/L, K: 4.7 mmol/l, Ca:9.3 mg/dl, P: 5.5 mg/dl, pH:7.36, BE: -3.6, HCO3:21.6, İDRARDA PROTEİN: 2+, idrar pH:5.0

Sisteamin tedavisine başlandı

• Kardeş• Tanı konduğunda yaş:9;• Lökosit sistin düzeyi: 2.09

nmol/mg protein• Saç renginde sararma gözde

yanma, ışığa bakamama, bacakta eğrilme (X bacak deformitesi) şikayeti vardı

• Korneada sistin kristalleri tespit edildi.

• Başvuru lab. değerleri: BUN: 15 mg/dl, Cr: 0.7 mg/dl, Na: 140 mmol/L, K: 3.7 mmol/l, Ca:9.7 mg/dl, P: 3.9 mg/dl, pH:7.37, BE: -3.0, HCO3:21.8, İDRARDA PROTEİN: 2+, kan 2+, idrar pH:6.0

Sisteamin tedavisine başlandı

• Ağabey • 02/09/2014: 57 kg, 168 cm,

TA: 110/70mmHg• BUN: 17 mg/dl, cr: 1.07

mg/dl, Na: 141 mmol/l, K: 3.9 mmol/l, Ca: 9.8 mg/dl, P: 3.6 mg/dl, albumin: 4.4gr/dl, pH: 7.37, BE: -1.5, HCO3: 24; idrar proteini 3+, pH:5.0

07/02/2014 Kan lökosit sistin düzeyi: 1.42nmol 1/2 sistin/mg protein.

• Femur, tibia, humerus ve fibulada ağrıya sebep olan kemik çıkıntıları mevcuttu

• Kardeş• 02/09/2014: 42 kg, 156 cm,

TA: 110/60mmHg• BUN: 17 mg/dl, cr: 1.02

mg/dl, Na: 141 mmol/l, K: 3.5 mmol/l, Ca: 10 mg/dl, P: 4.0 mg/dl, albumin: 4.2gr/dl, pH: 7.34, BE: -2.3, HCO3: 23.7; idrar proteini 4+, pH:5.0

07/02/2014 Kan lökosit sistin düzeyi: 1.73nmol 1/2 sistin/mg protein.

• Femur, tibia, humerus ve fibulada ağrıya sebep olan kemik çıkıntıları mevcuttu

• Hastalara ortopedi konsültasyonu yapılarak herediter multiple ekzositoz tanısı kondu.

• Annede de aynı şekilde bazen ağrıya neden olabilecek kemik çıkıntıları mevcuttu.

• OD geçişli herediter multiple ekzositoz tanısı teyit edildi.

• ÇÜTF Balcalı Hastanesi’de Çocuk Nefroloji ve Çocuk Metabolizma bölümleri tarafından takip edilen sistinozisli vakalar ve genetik sonuçları

Çocuk Nefroloji-Çocuk Metabolizma Bölümleri tarafındanortak takip edilen hastaların listesi

Hastalarımızda tespit edilen mutasyonlar

Herediter Multiple Ekzositoz

• Görülme sıklığı 1/50 000-1/100 000• İskeletin aktif büyüme alanlarına yakın

kısımlarında ortaya çıkan, kıkırdakla kaplı, çok sayıda benign kemik tümörüyle (ekzositoz) karakterize kalıtımsal bir hastalıktır.

• Ekzositoz histolojik olarak osteokondrom yapısındadır.

• 8., 9. ve 11. kromozomlarda yerleşik 3 gendeki bozukluktan kaynaklanır.

• Bunlardan 8. kromozomda yer alan ve EXT1 olarak adlandırılan gen ile 11. kromozomda yer alan ve EXT2 olarak adlandırılan gen, kıkırdağın temel yapı taşlarından olan proteoglikanlardan heparan sülfatın yapımını düzenleyen glikozil transferazı kontrol eder.

Herediter Multiple Ekzositoz

• Kıkırdak hücreleri tarafından yapılan proteoglikanlar büyüme plağının şekillenmesinde büyük rol oynar.

• Bu genlerden birindeki mutasyon sonucu glikolizasyon işlemi aksadığından kondrositlerin çoğalması düzensiz bir şekilde gelişerek büyüme plağından dışarıya doğru uzanan, ekzositozları oluşturur.

Ekzositoz Lokalizasyonu

• Distal femur (70%)• Proksimal tibia (70%)• Humerus (50%)• Proksimal fibula (30%)

• Kardeşlerde yukarıdaki belirtilen tüm lokalizasyonlarda tutulum vardı

• Kardeşlerin herediter multiple ekzositoz için genetik analizi Danimarka’da BGI (Beijing Genomics Institute) yollanmış olup sonuç beklenmektedir.

• Olgular, herediter multiple exositoz ve sistinozisin ilk defa birlikte görülmesi ve daha önce rapor edilmemesi nedeniyle bildirilmiştir.

• Anne ve baba arasında akrabalık olmayan bir ailenin iki çocuğunda tespit edilen bu durum nadir görülen iki farklı genetik hastalığın rastlantısal bir birlikteliği mi yoksa birbirine eşlik eden bir durum mudur?