Klasifikacije živog

sveta

ACELULARNI i CELULARNI ŽIVI SISTEMI

Sve ţive sisteme obzirom na sloţenost i nivo

telesne organizacije moţemo podeliti u dve grupe:

ACELULARNE i CELULARNE.

CELULARNI OBLICI

su svi ţivi sistemi

izgraĎeni od ćelija

kao osnovne

morfoanatomske,

funkcionalne i

reproduktivne jedinice.

ACELULARNI ţivi sistemi

su oni koji nisu dostigli

ćelijski nivo graĎe.

U ACELULARNE forme

svrstavamo sve viruse

i subvirusne čestice

(virus-sateliti, viroidi,

virusoidi i prioni.

Equine herpesviruses tip 1 (EHV-1)

virion

VIRUSI su

biološki aktivni,

ultramikroskopski organizmi

nećelijske graĎe,

sposobni da se razmnoţavaju

samo u ţivim ćelijama

GRAĐA VIRUSA

REPRODUKCIJA VIRUSA:

A. nezavisna reprodukcija (litički ciklus)

B. zavisna reprodukcija (lizogeni ciklus)

A B

GRAĐA RABDOVIRUSA

Omotač

G-protein

matriks protein

Jezgro (srž):

N, NS, L protein

GRAĐA VIRUSA BESNILA

GRAĐA VIRUSA BESNILA

- na poprečnom preseku

Omotač

(dvoslojna

membrana)

Ribonukleoprotein

Matriks

protein

RNA

GRAĐA RETROVIRUSA

GRAĐA RETROVIRUSA

na primeru virusa HIV-a (AIDS-a)

Elektronska mikrografija

VIRUSA HERPESA

Omotač

Tegument

Kapsid

Herpes simplex - tip 1 (HSV-1)

VIRUS-SATELITI

Hepatitis C

virus

GRAĐA VIRUS-SATELITA

Hepatitis C

virus

Proteinski

omotač

Površinski

antigeni

Jednolančana

RNK

VIROIDI

Normalan

krompir

Krompir inficiran

viroidom

(“spindel” –

vretenasta

forma)

Kruţne (Kf) i linearne forme (Lf)

”Potato spindle ” viroida koji uzrokuje

vretenaste krtole krpompira

(uvećanje 350,000 x)

Kf

Lf

VIROIDI

“Apple scar skin” viroid

na kori ploda jabuke

izaziva pojavu “oţiljaka”

odnosno struktura koje

imaju izgled plute

VIRUSOIDI

Normalna

replikacija virusa

Virusoid

“Helper” virus

Zavisni virus

PRIONI

BSE prion

prion koji izaziva

spongioformnu encefalopatiju goveda

“bovine spongiform encephalopathy –BSE”

(BOLEST “LUDIH KRAVA”)

PRIONI

Šematski prikaz promena koje izaziva BSE prion

U CELULARNE forme spadaju sva ţiva bića sa

celularnom, tj. ćelijskom graĎom tela.

Svi celularni oblici se na osnovu nivoa sloţenosti graĎe

njihove ćelije dele u dve grupe:

PROKARYOTA i EUKARYOTA.

- PROKARYOTA – Sve prokaryota svrstane su u

carstvo MONERA

Građa prokariotske ćelije

Borrelia burdorferi

KLASIFIKACIJA BAKTERIJA

PREVAZIĐENA PODELA

prema morfološkim karakteristikama:

Štapoliki oblici sferični oblici spiralni oblici

BACILI KOKE SPIRILI

Staphylococcus sp.

- PROKARYOTA – MONERA

PREVAZIĐENA PODELA

prema tipu metabolizma:

1. AEROBNE i ANAEROBNE

2. AUTOTROFNE i HETEROTROFNE

KLASIFIKACIJA BAKTERIJA

- PROKARYOTA – MONERA

FOTOAUTOTROFE HEMOAUTOTROFE

PROKARIOTSKI ORGANIZMI (MONERA)

BAKTERIJE

Archaea i Bacteria MODROZELENE ALGE

Cyanobacteria

Archaea

Metanogene Ekstremno halofitne Termoacidofilne

Methanococcus jannaschiiwas Halobacterium salinarum Thermoplasma volcanium

Bacteria

Gram-negativne bakterije Gram-pozitivne bakterije

Najnoviji sistematski pregled eubakterija, koji se zasniva na

komparativnoj analizi njihovih makromolekula, razlikuje

sledeće evolutivne pravce u grupi eubakterija:

• Gram-pozitivne bakterije

• Spirochaeta

• Myxobacteria

• Rickettsia

• Chlamydia

• Proteobacteria (purpurne bakterije)

• Chlorobi (zelene sumporne bakterije) i

Bacteria

Gram pozitivne

bakterije

grupa CLOSTRIDIA

Clostridium tetani

Clostridium

botulinum

Clostridium

perfringens

- PROKARYOTA – MONERA

Streptococcus pyogenes Streptococcus

pneumoniae

Bacteria

Gram pozitivne

bakterije

grupa CLOSTRIDIA

- PROKARYOTA – MONERA

Bacteria

Gram pozitivne

bakterije

grupa CLOSTRIDIA

Lactobacillus acidophilus

Lactobacillus casei Lactobacillus bulgaricus

- PROKARYOTA – MONERA

Mycoplasma

pneumoniae

Mycoplasma genitalium

Bacteria

Gram pozitivne

bakterije

Posebna podrgupa

MYCOPLASMA

- PROKARYOTA – MONERA

Bacteria

Gram pozitivne

bakterije

Posebna podrgupa

MYCOPLASMA

Ureaplasma urealyticum

- PROKARYOTA – MONERA

Bacteria

Gram pozitivne

bakterije

Posebna podrgupa

ACTINOMYCETES

Actinomyces israeli

- PROKARYOTA – MONERA

Bacteria

Gram pozitivne

bakterije

Posebna podrgupa

ACTINOMYCETES

Streptomyces griseus

produkuje STREPTOMICIN

antibiotik širokog spektra

(tuberkulostatik)

Streptomyces

triangulata

produkuje

antigljivični

antibiotik

- PROKARYOTA – MONERA

Bacteria

Gram pozitivne

bakterije

Posebna podrgupa

ACTINOMYCETES

Corynebacterium diphtheriae

Mycobacterium

tuberculosis Mycobacterium leprae

- PROKARYOTA – MONERA

Bacteria

Spirochaeta

Ixodes

ricinus

prenosilac

LAJMSKE

BOLESTI

koju izaziva

Borrelia

burgdorferi

Treponema pallidum

uzročnik SIFILISA Leptospira interrogans

Leptospirilla ichterohemorrhagiae

- PROKARYOTA – MONERA

Bacteria

Myxobacteria

Stigmatella aurantiaca

- PROKARYOTA – MONERA

Bacteria

Rickettsia

Rickettsia prowazekii (uzročnik)

Pediculus

humanus – čovečija vaš

(prenosilac)

Ehrlichia canis u agranulocitu

krvi pasa

Uzročnik i prenosilac PEGAVOG TIFUSA

- PROKARYOTA – MONERA

Ćelija kokošijeg embriona

inficirana rikecijama

Bacteria

Rickettsia

Rickettsia sp.

- PROKARYOTA – MONERA

Bacteria

Chlamydia

Chlamydia trachomatis (intracelularne inkluzije)

Chlamydia pneumoniae

- PROKARYOTA – MONERA

Bacteria

Chlamydia

Chlamydia psittaci uzročnik psitakoze

- PROKARYOTA – MONERA

Bacteria

Proteobacteria (PURPURNE BAKTERIJE)

1. AUTOTROFNE

Chromatium sp.

Rhodospirillum sp.

Purpurne sumporne bakterije

koje koriste H2S

Purpurne nesumporne fotosintetičke bakterije

- PROKARYOTA – MONERA

Rhizobium sp. azotofiksirajuća bakterija

2. HETEROTROFNE Escherichia coli

Yersinia pestis

Bacteria

Proteobacteria (PURPURNE BAKTERIJE)

- PROKARYOTA – MONERA

Bacteria

Chlorobi (ZELENE SUMPORNE

BAKTERIJE)

Chlorobium sp.

Chloroflexus sp.

- PROKARYOTA – MONERA

Modrozelene alge

Cyanobacteria

- PROKARYOTA – MONERA

Cyanobacteria (MODROZELENE BAKTERIJE)

Anabaena sp.

Oscillatoria sp.

- PROKARYOTA – MONERA

– EUKARYOTA –

Kod EUKARYOTA je tokom evolucije

došlo je do diferencijacije protoplasta na

tri funkcionalna ćelijska dela po kojima

se eukarioti razlikuju od prokariota:

• PLAZMAMEMBRANA

• CITOPLAZMA SA MEMBRANOZNIM ORGANELAMA i.

• JEDRO

Građa eukariotske

animalne ćelije

– EUKARYOTA –

Ćelijska membrana

Građa ćelijske membrane

Građa ćelijske membrane

FAGOCITOZA

CITOPLAZMATSKE ORGANELE predstavljaju specijalizovane

visokodiferencirane strukture sa tačno definisanim funkcijama u

ćeliji. U zavisnosti od aktivnog principa ili funkcionalne

komponente, sve organele delimo u dve grupe:

AMEMBRANOZNE i MEMBRANOZNE

• AMEMBRANOZNE CITOPLAZMATSKE ORGANELE kod

kojih je aktivni princip isključivo proteinska filamentozna ili

granulozna struktura. Tu spadaju ribozomi, centrozomi, derivati

centrozoma (asteri, bazalna tela) i elementi citoskeleta.

• MEMBRANOZNE CITOPLAZMATSKE ORGANELE kod

kojih je aktivni (funkcionalni) pincip membranozna struktura. U

zavisnosti od toga da li su graĎene od jedne ili više membrana

razlikujemo jednomembranozne i višemembranozne

citoplazmatske organele.

AMEMBRANOZNE

CITOPLAZMATSKE ORGANELE

• RIBOZOMI

• CENTROZOMI

• DERIVATI CENTROZOMA (ASTERI, BAZALNA TELA) I

• ELEMENTI CITOSKELETA

Ribozomi graĎa

Mikrofilamenti i

mikrotubule

graĎa

Centrioli graĎa

Mitoza

somatskih

ćelija embriona

pastrmke

METAFAZA

A) Aster

H) Hromozomi

H

A

Mikrotubulinski citoskelet

Aktinki citoskelet

MEMBRANOZNE CITOPLAZMATSKE ORGANELE

jednomembranozne

višemembranozne

• ENDOPLAZMATIČNI RETIKULUM (EPR)

• GOLDŢIJEV APARAT (GA)

• LIZOZOMI

• PEROKSIZOMI

• VAKUOLE

• PLASTIDI

(hloroplasti, hromoplasti i leukoplasti)

• MITOHONDRIJE

JEDNOMEMBRANOZNE

ORGANELE

Endoplazmatični

retikulum graĎa

Endoplazmatični

retikulum

mikrografija

Goldţijev

aparat graĎa i

veza sa EPR

mikrografija

Lizozom graĎa

DVOMEMBRANOZNE

ORGANELE

PROTISTA – EUKARYOTA –

Građa biljne ćelije

Hloroplast mikrografija

- unutrašnja građa

Jedro građa