Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 1

Private GovernanceTalking points voor een optimale vermogensplanning

2

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 3

Beste relatie, beste ondernemer

Ondernemen is altijd op scherp staan. Aandacht hebben voor uw medewerkers, uw producten en diensten, uw klanten en leveranciers. Elke dag opnieuw de juiste beslissingen nemen met het oog op de toekomst.

Maar ondernemen is ook leven. Sleutelmomenten in het leven hebben automatisch een grote impact op uw onderneming.

Een huwelijk, geboorte, echtscheiding, kinderen, schoonkinderen, ouderdom, de stille wens van overdracht aan uw kinderen, de ambitie van uw kinderen om actief te worden in uw bedrijf, enzovoort, zijn de momenten in het leven waar de bedrijfsleider en zijn familie te gepasten tijde moeten bij stilstaan.

In deze uitgave vindt u geen pasklare antwoorden, maar wel belangrijke vragen die een emotionele, financiële, juridische en fiscale impact kunnen hebben op uw bedrijf en uw familie.

Neem rustig deze talking points door en neem af en toe ook tijd om deze zaken in orde te brengen. Spreek hierover met uw vertrouwenspersoon.

Constructieve private governance versterkt goede corporate governance.

Patrick DierickPartnerDeloitte Fiduciaire Private Governance+ 32 497 51 53 47pdierick@deloitte.com

Voorwoord

Inhoud

1 Samenlevingsvormen 6

HuwelijkWettelijke samenwoningFeitelijke samenwoningGezinswoningEchtscheidingHertrouwen

8910111213

2 Overlijden 14

Samenstelling nalatenschapVerdeling van nalatenschap: wettelijk erfrechtVerdeling van nalatenschap: afwijking van wettelijk erfrecht via testamentErfbelasting Vlaanderen Successierechten Wallonië Successierechten Brussel

161819

202224

4

3 Successieplanning 26

Schenking roerende goederen – Fiscaliteit Planning met onroerende goederenInkomstenbehoudPlots overlijden

28293031

4 Beheer en controle 32

OnbekwaamheidMinderjarigheidBurgerlijke maatschapStichting Administratiekantoor (STAK)

34353637

5 Familiaal charter 38

Het onvermijdelijke spanningsveldContinuïteit is geen evidentie

4041

6 Private Value Map 42

PVM: een totaalbalans van het privévermogen 44

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 5

Deel 1Samenlevingsvormen

6

1

2

3

4

5

6

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 7

Huwelijk

Belang

• Statuut van vermogen (eigen of gemeenschappelijk)

• Solidariteit echtgeno(o)t(e)

• Rechten (langstlevende) echtgeno(o)t(e)

• Successierechten: risico op dubbele heffing

• Afspraken rond verdeling vermogen tussen echtgenoten bij overlijden of echtscheiding

Is er een huwelijkscontract?

Onder welk stelsel gehuwd?

Ja. Hoe oud? Update mogelijk noodzakelijk.

Gemeenschap van goederen

Neen. Is het nuttig een contract op te stellen?

Scheiding van goederen

8

1

2

3

4

5

6

Wettelijke samenwoning

Belang

Opmaak testament of aanwasovereenkomst

Statuut vermogen

Weinig verschil met feitelijke samenwoning.

Grootste gevolgen

• Scheiding kan eenzijdig. Eenvoudiger, maar veel minder wettelijke bescherming dan bij huwelijk.

• Erfrecht langstlevende op gezinswoning, maar blijft veel beperkter dan erfrecht bij huwelijk.

Samenlevingscontract

• Bewijsregels eigendom,

• Vergoedingsregels bij scheiding,

• …

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 9

Feitelijke samenwoning

Statuut vermogen

Alle goederen zijn en blijven eigen, tenzij in onverdeeldheid aangekocht.

▶ Problematiek bewijs?

Erfrecht

Geen wettelijk erfrecht tussen partners.

10

Belang

• Opmaak samenlevingscontract

Belang

• Opmaak testament of aanwasovereenkomst

1

2

3

4

5

6

Gezinswoning

Verbod op eenzijdige verkoop bij huwelijk en wettelijke samenwoning

Gezinswoning in vennootschap:• Voordeel: financiering• Nadeel: afwezigheid bescherming, VAA, meerwaardebelasting bij verkoop, ...

Afspraken nodig bij onder andere:• Bouwen op grond van één van de partners• Ongeljke financiering aankoop en verbouwingen

Onbeslagbaarheid

Gunsttarief bij vererving

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 11

Belang

Samenlevingscontract

12

Echtscheiding door onderlinge toestemming (E.O.T.)

Echtscheiding door onherstelbare ontwrichting (E.O.O.)

Echtscheiding

• Volledig op basis van overeenkomst te homologeren door rechtbank

• Onder andere op te nemen punten: – verdeling vermogen (vrij te bepalen) – alimentatie partner en kinderen – verblijfsregeling kinderen – overgangsregeling erfrecht ex-echtgenoten

• Rechtbank spreekt echtscheiding uit

• Verdeling vermogen: eigen goederen blijven eigen, gemeenschappelijke of onverdeelde goederen worden gelijk verdeeld

• Alimentatie en verblijfsregeling kinderen bepaald door rechtbank

• Alimentatie ex-partner (bij behoeftigheid en beperkt in tijd)

1

2

3

4

5

6

Hertrouwen

Bescherming van kinderen uit eerste huwelijk

Erfrecht tweede echtgeno(o)t(e)

Stiefkinderen

Alimentatie ex-partner en kinderen

Rechten ex-partner bij overlijden

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 13

Belang

Erfrecht kan zo goed als volledig uitgesloten worden

Deel 2Overlijden

14

1

2

3

4

5

6

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 15

16

Samenstelling van nalatenschap

Echtgenoten gehuwd onder het wettelijk stelsel

Echtgenoten gehuwd onder het stelsel van scheiding van goederen

NALATENSCHAP

NALATENSCHAP

EIGEN VERMOGEN ERFLATER

EIGEN VERMOGEN ERFLATER

GEMEEN-SCHAPPELIJK VERMOGEN

EIGEN VERMOGEN

LANGSTLEVENDE

EIGEN VERMOGEN

LANGSTLEVENDE

1

2

3

4

5

6

PRG Talking points 17Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 17

18

Verdeling van nalatenschapWettelijk erfrecht

Echtgenoot en kinderen

Echtgenoot en geen kinderen

Wettelijk samenwonende partner

Geen partner, wel kinderen

Geen partner, geen kinderen, wel broers/zussen en ouder(s)

Echtgenoot krijgt vruchtgebruik over volledige nalatenschap, kinderen erven de blote eigendom.

Echtgenoot erft volle eigendom over gemeenschappelijk vermogen en vruchtgebruik over eigen goederen van overledene.

Erft enkel vruchtgebruik over gezinswoning.

Kinderen erven alles, ieder voor een gelijk deel

1/4de per overlevende ouder, rest verdeeld tussen broers en zussen

Blote eigendom eigen goederen komt toe aan bloedverwanten van overledene.

Rest van nalatenschap komt toe aan kinderen of andere bloedverwanten van overledene.

1

2

3

4

5

6

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 19

Verdeling van nalatenschapAfwijking van wettelijk erfrecht via testament

Testament

Afwijking van wettelijk erfrecht mogelijk, maar rekening te houden met reservatair erfdeel = opeisbaar minimum erfdeel

Testament is noodzaak voor:

• kinderloze echtparen

• samenwonende partners

• optimale vererving gezinswoning

Reserve langstlevende echtgenoot

Keuze tussen vruchtgebruik gezinswoning of vruchtgebruik op helft van nalatenschap

Restant van nalatenschap = “beschikbaar deel”

Hier kan erflater vrij over beschikken

Reserve kinderen

• 1 kind: 1/2de nalatenschap

• 2 kinderen: 2/3de nalatenschap

• 3 of meer kinderen: 3/4de nalatenschap

In bepaalde gevallen hebben ouders ook een reserve

20

Erfbelasting Vlaanderen

Tarief in rechte lijn, tussen echtgenoten en tussen samenwonenden (per verkrijger)

Van/tot (EUR) Tarief

0,01 – 50.000 3 %

50.000 – 250.000 9 %

> 250.000 27 %

Vrijstelling gezinswoning voor echtgenoot of wettelijk samenwonende. Bij feitelijke samenwonenden is vrijstelling van toepassing na 3 jaar samenwoning.

Splitsing roerend vermogen en onroerend vermogen.

Tarief tussen andere personen

Van/tot (EUR) Tussen broer en zus (per verkrijger)

Tussen anderen (alle verkrijgers samen)

0,01 – 75.000 30 % 45 %

75.000 – 125.000 55 % 55 %

> 125.000 65 % 65 %

Voorwaarden toepassing gunsttarief1. Familiale participatie

2. Werkelijke economische activiteit

Vermoeden van inactiviteit indien in minstens één van de laatste drie jaarrekeningen voor overlijden:

• de bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen (post 62) gelijk of lager zijn dan 1,50 % van de totale activa (post 20/58); en

• de terreinen en gebouwen (post 22) meer uitmaken dan 50 % van het totaal actief (post 20/58).

Holdings die zelf niet voldoen aan de activiteitsvoorwaarde: gunsttarief beperkt tot de waarde van de participaties in rechtstreekse dochterondernemingen die voldoen aan de activiteitsvoorwaarde, op voorwaarde dat de holding minstens 30 % bezit in ten minste één actieve dochteronderneming.

3. Continuïteit

Gedurende drie jaar na overlijden:

• Behoud exploitatie en neerleggen jaarrekening

• Behoud kapitaal

• Behoud zetel in EER

1

2

3

4

5

6

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 21

Erfbelasting VlaanderenGunsttarief familiaal bedrijf

Vererving aandelen aan kinderen en partners:

3 %

Vererving aandelen aan anderen:

7 %

22

Successierechten Wallonië

Tarief in rechte lijn, tussen echtgenoten en tussen samenwonenden (per verkrijger)

Van/tot (EUR) Tarief

0,1 – 12.500 3 %

12.500 – 25.000 4 %

25.000 – 50.000 5 %

50.000 – 100.000 7 %

100.000 – 150.000 10%

150.000 – 200.000 14 %

200.000 – 250.000 18 %

250.000 – 500.000 24 %

> 500.000 30 %

Gunsttarief gezinswoning

Geen opsplitsing roerend en onroerend vermogen

Tarief tussen andere personen

Van/tot (EUR) Tussen broer en zus (per verkrijger)

Tussen ooms of tantes/nichten of neven (per verkrijger)

Anderen (per verkrijger)

0,1 – 12.500 20 % 25 % 30 %

12.500 - 25.000 25 % 30 % 35 %

75.000 – 175.000 35 % 40 % 60 %

25.000 – 75.000 50 % 55 % 80 %

> 175.000 65 % 70 % 80 %

Voorwaarden toepassing gunsttarief1. Familiale participatie

2. Exploitatie

3. Werkgelegenheid

Vennootschap stelt werknemers tewerk (arbeidscontract) of familieleden zijn zelfstandig binnen de vennootschap.

4. Continuïteit

Gedurende vijf jaar na overlijden:

• Behoud exploitatie en neerleggen jaarrekening

• Behoud kapitaal en vorderingen

• Behoud 75 % werkgelegenheid

1

2

3

4

5

6

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 23

Successierechten WalloniëGunsttarief familiaal bedrijf

Volledige vrijstelling aandelen en schuldvorderingen

24

Successierechten Brussel

Tarief in rechte lijn, tussen echtgenoten en tussen samenwonenden (per verkrijger)

Van/tot (EUR) Tarief

0,01 – 50.000 3 %

50.000 – 100.000 8 %

100.000 – 175.000 9 %

175.000 – 250.000 18 %

250.000 – 500.000 24 %

> 500.000 30 %

Gunsttarief gezinswoning

Geen opsplitsing roerend en onroerend vermogen

Tarief tussen broers en zussen

Van/tot (EUR) Tarief

0,1 – 12.500 20 %

12.500 - 25.000 25 %

25.000 - 50.000 30 %

50.000 - 100.000 40 %

100.000 – 175.000 55 %

175.000 – 250.000 60 %

> 250.000 65 %

Voorwaarden toepassing gunsttarief1. Familiale participatie

2. Exploitatievoorwaarde

• Enkel kmo’s

3. Continuïteit

Gedurende vijf jaar na overlijden:

• Behoud exploitatie en neerleggen jaarrekening

• Behoud kapitaal en vorderingen

• Behoud 75 % werkgelegenheid

1

2

3

4

5

6

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 25

Successierechten BrusselGunsttarief familiaal bedrijf

Vererving aandelen in volle eigendom:

3 %

Deel 3Successieplanning

26

1

2

3

4

5

6

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 27

Roerende schenking

Vlaanderen Wallonië Brussel

Andere Aandelen Andere Aandelen Andere Aandelen

Rechte lijn, tussen echtgenoten en bepaalde partners

3 % 0 % 3,3 % 0 % 3 % 3 %

Broer en zus, ooms of tantes en neven of nichten

7 % 0 % 5,5 % 0 % 7 % 3 %

Andere personen 7 % 0 % 7,7 % 0 % 7 % 3 %

Niet in België geregistreerd

Onbelast, mits overleving van 3 of 7 jaar

In België geregistreerd

28

1

2

3

4

5

6

Onroerende planning

VERERVING GEZINSWONING

SCHENKING

TESTAMENT

GESPLITSTE AANKOOP VRUCHTGEBRUIK / BLOTE EIGENDOM OUDERS-KINDEREN

VASTGOEDVENNOOTSCHAP

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 29

30

Inkomstenbehoud

Schenking of verkoop met:

• Voorbehoud van vruchtgebruik

• Lijfrente

• Last

Bestuurdersbezoldiging behouden

Pensioenverzekeringen

Levensverzekeringen

1

2

3

4

5

6

Plots overlijden

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 31

TESTAMENT

TOEKOMST VENNOOTSCHAP?

SUCCESSIEVERZEKERING

Deel 4Beheer en controle

32

1

2

3

4

5

6

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 33

Onbekwaamheid

34

Tussenkomst Vrederechter vereist

Voorzorgvolmacht

Bestuur aandelen en/of ander vermogen via controlestructuur

Burgerlijke maatschap

STAK

1

2

3

4

5

6

Minderjarigheid

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 35

Tussenkomst Vrederechter vereist voor belangrijke handelingen

Bestuur aandelen en/of ander vermogen via controlestructuur

Burgerlijke maatschap

Ook over goederen in nalatenschap van ex-partner

STAK

Ouderlijk beheer- en genotsrecht

Burgerlijke Maatschap

36

Wat?

• Een vrijwillig gecreëerde, tijdelijke onverdeeldheid tussen 2 of meer personen

• Ingebracht vermogen komt onder beheer van 1 of meerdere beheerder(s)

Welke goederen?

• Doorgaans beleggingsportefeuilles, maar ook nuttig voor aandelen (oppassen voor herkwalificatie in aandeelhoudersovereenkomst)

Doel?

• Scheiding tussen zeggenschap en eigendomsrecht van onverdeeld vermogen

Overige kenmerken• Vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid

• Fiscaal transparant

• Geen doorstortingsplicht van inkomsten (wel mogelijkheid tot reservering)

• Moeilijker werkbaar in geval van minderjarige vennoten

• Beperkte duur (één generatie)

• Zeer discreet en quasi kosteloos

• Mogelijkheid tot flexibele inkomensvoorziening

Overige kenmerken• Eigen rechtspersoonlijkheid

• Fiscale transparantie

• Doorstortingsplicht: STAK is verplicht om door haar ontvangen inkomsten onmiddellijk door te storten aan achterliggende certificaathouders

• Duurtijd onbeperkt: regeling voor verschillende generaties mogelijk

• Goed werkbaar met minderjarige kinderen

1

2

3

4

5

6

Stichting Administratiekantoor(STAK)

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 37

Wat?

• Controlevehikel naar Nederlands recht waar goederen aan geleverd worden en welke hiervoor certificaten uitgeeft

• Certificaten vertegenwoordigen enkel economische waarde van geleverde goederen

• Het bestuur van de STAK voert het beheer over de geleverde goederen

Welke goederen?

• Aandelen

Doel?

• Scheiding tussen zeggenschap en eigendomsrecht van de aandelen

38

Deel 5Familiaal charter

1

2

3

4

5

6

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 39

40

Het onvermijdelijke spanningsveld

Familie

Bedrijf

Eigendom

FAMILIE

• Hechte banden• Eenheid• Overeenkomen• Gedeelde waarden • Emoties• Twijfelachtig t.a.v. verandering

BEDRIJF

• Winst• Productiviteit• Realiseren van taken• Open voor verandering

EIGENDOM

• Waarde• Aandelen/ dividend• Overdracht (via controlestructuren)

RAAD VAN BESTUUR

• RvB bepaalt de strategie en moet zorgen voor balans en coördinatie/mediatie tussen belangen familie-eigenaars.

• Hoe meer familie/aandeelhouders, hoe belangrijker de professionalisering van de Raad van Bestuur.

Bron: Davis en Taguiri 1996

Een (toekomstige) generatiewissel is een sleutelmoment• Goede voorbereiding van een generatiewissel moet tijdig

gebeuren. Met overdrachten naar de volgende generatie heeft de familie vaak geen ervaring. Vandaar dat de familie dit voor zich uitschuift en bang is van deze verandering

• Laat terugkerende conflicten niet gedijen door een gebrek aan duurzame afspraken

• Tijdig afspraken maken is duidelijkheid scheppen en lastige precedenten vermijden; anders komen waarheden op losse schroeven te staan

• Alle “goede” afspraken moeten finaal worden gerespecteerd

• Zet de “gedragen afspraken” op papier in onverdachte tijden

• Creëer vervolgens structurele afspraken

• En optimaliseer daarna de vermogensoverdracht

1

2

3

4

5

6

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 41

Continuïteit is geen evidentie

Vergeet de “missie, visie, waarden en langetermijndoelstellingen” niet

Missie: bestaansreden van het bedrijf. Wat willen we als familiebedrijf bereiken en waarin onderscheiden we ons van soortgelijke bedrijven in dezelfde branche.

Visie: welke visie heeft de familie met betrekking tot het familiebedrijf. De visie drukt de ambitie uit. Welke toekomst willen wij als familiebedrijf samen creëren?

Familiale waarden: de leidende principes die de keuzes, de beslissingen, het beleid en gedrag moeten helpen bepalen in relatie met klanten, leveranciers, werknemers, concurrenten, ...

Doelstellingen: formuleren van de verwachtingen en financiële doelstellingen met betrekking tot groei, risico, dividend, liquiditeit, continuïteit.

MAAK EEN

FAMILIE- CHARTER

Deel 6Private Value Map

42

1

2

3

4

5

6

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 43

44

TOELICHTING VAN BEWEEGREDENEN BIJ GEDANE PLANNING

ANALYSE VAN SUCCESSIERECHTELIJKE GEVOLGEN

ARCHIVERING DOCUMENTEN M.B.T. PRIVÉVERMOGEN EN PLANNING

OVERZICHT VAN INKOMSTENSTROMEN (HUIDIGE EN BIJ PENSIONERING)

HISTORIEK VAN SUCCESSIEPLANNING

Private Value MapEen totaalbalans van het privévermogen

5 REDENEN

1

23 4

5

1

2

3

4

5

6

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 45

Ons regionaal netwerk

AntwerpenLange Lozanastraat 270, 2018 AntwerpenTel. 03 800 85 00 - Fax 03 800 85 01kmo-antwerpen@deloitte.com

BruggeBlankenbergsesteenweg 161, 8000 BruggeTel. 050 32 83 00 - Fax 050 32 83 01kmo-brugge@deloitte.com

Brussel (Jette)Burgemeester E. Demunterlaan 3Greenland II (Blue Planet), 1090 Brussel (Jette)Tel. 02 263 06 80 - Fax 02 263 06 90kmo-brussel@deloitte.com

CharleroiChaussée de Courcelles 113, 6041 Charleroi (Gosselies)Tel. 071 34 76 43 - Fax 071 34 71 71pme-charleroi@deloitte.com

DiegemBerkenlaan 8a, 1831 DiegemTel. 02 800 25 00 - Fax 02 800 25 02

GentKortrijksesteenweg 1146, 9051 GentTel. 09 393 75 85 - Fax 09 393 75 80kmo-gent@deloitte.com

HasseltGouverneur Roppesingel 13, 3500 HasseltTel. 011 89 39 00 - Fax 011 89 39 01kmo-hasselt@deloitte.com

KortrijkPresident Kennedypark 8a, 8500 KortrijkTel. 056 59 44 00 - Fax 056 59 44 01kmo-kortrijk@deloitte.com

LeuvenMartelarenlaan 38, 3010 Leuven (Kessel-Lo)Tel. 016 31 41 50 - Fax 016 31 41 51kmo-leuven@deloitte.com

Liège Office Park AlleurRue Alfred Deponthière 46, 4431 Liège (Loncin)Tel. 04 349 35 35 - Fax 04 349 35 59pme-liege@deloitte.com

RoeselareAccent Business ParkKwadestraat 151, 8800 RoeselareTel. 051 66 47 00 - Fax 051 66 47 20kmo-roeselare@deloitte.com

46

Private Governance Talking points voor een optimale vermogensplanning 47

www.deloitte.com/be/pvm

Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee (“DTTL”), its network of member firms, and their related entities. DTTL and each of its member firms are legally separate and independent entities. DTTL (also referred to as “Deloitte Global”) does not provide services to clients. Please see www.deloitte.com/about for a more detailed description of DTTL and its member firms.

Deloitte provides audit, consulting, financial advisory, risk management, tax and related services to public and private clients spanning multiple industries. With a globally connected network of member firms in more than 150 countries and territories, Deloitte brings world-class capabilities and high-quality service to clients, delivering the insights they need to address their most complex business challenges. Deloitte’s more than 210,000 professionals are committed to becoming the standard of excellence.

© 2015 For information, contact Deloitte Fiduciaire Tax & Legal Services.Designed and produced by the Creative Studio at Deloitte, Belgium.

Voor meer informatie

Contacteer uw vertrouwenspersoon bij Deloitte.

Accountancy • Tax & Legal • Business Control & IT • M&A & Finance

facebook.com/deloittefiduciaire @DeloitteFidu linkedin.com/company/deloitte-fiduciaire