De Sancti Hieronymi illius vita operibusque

Post on 23-Jan-2018

58 views 2 download

Transcript of De Sancti Hieronymi illius vita operibusque

Qui nescit Scripturas, nescit Dei virtutem eiusquesapientiam, ignoratio Scripturarum ignoratioChristi est.

Sophronius Eusebius Hieronymus, lumen patrumveterum, natus ca. annum 345 in Dalmatia, baptizatus ca.365 Romae, magistro ei Donatus grammaticus fuit, 373/376eremita in Syria, 382 secretarius papae Damasi, 386 exRoma in Bethlehem migravit, obiit ibi ca. annum 420.

Totus semper in lectione.Totus in libris est. Non die,non nocte requiescit.

Sulpicius Severus

Totus semper in lectione.Totus in libris est. Non die,non nocte requiescit.

Sulpicius Severus

Strido

Roma

Beetlehem

Antiochia

Calchis

De Hieronymi itineribus

Augusta Treverorum

Strido

Roma

Beetlehem

Antiochia

Calchis

De Hieronymi itineribus

Augusta Treverorum

Aelius Donatus (floruit medio quarto saeculo) fuitgrammaticus Latinus et doctor artis rhetoricae. Nihil certide vita eius compertum habemus praeter quodHieronymus eo usus est doctore. Ars grammatica eius,praesertim pars Ars minor dicta, tanti momenti habita est,ut etiam atque etiam per medium aevum describeretur.

Aelius Donatus (floruit medio quarto saeculo) fuitgrammaticus Latinus et doctor artis rhetoricae. Nihil certide vita eius compertum habemus praeter quodHieronymus eo usus est doctore. Ars grammatica eius,praesertim pars Ars minor dicta, tanti momenti habita est,ut etiam atque etiam per medium aevum describeretur.

De viris illustribus

De momento Verborum Dei apud Christianoshodiernos. De liturgia Romana

Vivus est enim sermo Dei, et efficax etpenetrabilior omni gladio ancipiti: etpertingens usque ad divisionem animae acspiritus: compagum quoque ac medullarum,et discretor cogitationum et intentionumcordis. 13 Et non est ulla creatura invisibilisin conspectu eius: omnia autem nuda etaperta sunt oculis eius, ad quem nobis sermo.

Ad Hebraeos 4, XII

In principio erat Verbum et Verbum eratapud Deum et Deus erat Verbum. (...) EtVerbum caro factum est et habitavit in nobiset vidimus gloriam eius, gloriam quasiunigeniti a Patre plenum gratiae et veritatis.

EVANGELIVM SECVNDVM IOANNEM

Et abii ad angelum, dicens ei, ut daret mihilibrum. Et dixit mihi: Accipe librum, etdevora illum: et faciet amaricari ventremtuum, sed in ore tuo erit dulce tamquam mel.Et accepi librum de manu angeli, et devoraviillum: et erat in ore meo tamquam mel dulce,et cum devorassem eum, amaricatus estventer meus: et dixit mihi: Oportet te iterumprophetare gentibus, et populis, et linguis, etregibus multis.

APOCALYPSIS IOANNIS

De S. Hieronymimomento ad

litterasexcultiorescolendas et servandas

Erasmus Roterodamus

Ciceronianus, non Christianus…!

Aurelii AugustiniDe doctrimaChristiana

Aurelii AugustiniDe doctrimaChristiana

Aurelii AugustiniDe doctrimaChristiana

S. Hieronymi

De S. Hieronymifiguris atqueimaginibus

Domenico Ghirlandaio

Alonso Cano

Anthony van Dyck

Tiziano

Tiziano

Francisco Salcillo

Salcillo Georges de la Tour

El Greco

Leonardo da Vinci

El BoscoFrancesco Bassano

Alberto Durero Francisco Zurbarán

Icono Francisco de Goya

Caravaggio

Caravaggio

Andrea del Castagno Maestro del Parral

Francisco Ribalta

Alonso Cano

Escuela Cuzqueña

De S. Hieronymiillius arte

interpretandi

Ego enim non solum fateor, sed liberavoce profiteor, me in interpretationeGraecorum, absque Scripturis sanctis, ubiet verborum ordo mysterium est, nonverbum e verbo, sed sensum exprimere desensu.

Quod si cui non videtur linguae gratiamin interpretatione mutari, Homerum adverbum exprimat in Latinum. Plusaliquid dicam: eundem sua in linguaprosae verbis interpretatur: videbisordinem ridiculum, et Poetameloquentissimum vix loquentem.

Quam vos veritatem interpretationis,hanc eruditi nuncupant.κακοζηλίαν

Converti enim ex Atticis duorumeloquentissimorum nobilissimasorationes, inter seque contrarias (…) necconverti ut interpres, sed ut Orator,sententiis iisdem et earum formis, tamfiguris quam verbis ad nostrumconsuetudinem aptis. In quibus non verbopro verbo necesse habui reddere: sedgenus omne verborum vimque servavi.Non enim me annumerare ea lictoriputavi oportere, sed tamquam appendere.

M. Tullius Cicero

Non sunt [...] in scripturis uerbasimplicia, plurimum in his absconditumest. Aliud littera, aliud mysticus sermosignificat (ep. 18A,12),

in uerbis singulis multiplices latentintellegentiae (53,9);

1.triplex in corde nostro descriptio et

regula scripturarum est: prima ut

intellegamus eas iuxta historiam,

secunda iuxta tropologiam, tertia iuxta

intellectum spiritalem. In historia

eorum quae scripta sunt ordo

seruatur, in tropologia de littera ad

maiora consurgimus [...] in spiritali θεωρια ad sublimiora transimus,

aquas occidentis litterae (ep.78,7);contemnens occidentem litteram,repperebat spiritum uiuificantem(108,11); sequentes occidentem litteramet non spiritum uiuificantem (109,1);euangelicae interpretationis spiritumderelinquens in Iudaicae litterae morterequiescit (121,2); iuxta occidentemlitteram (123,12); si enim occidentemtantum sequuntur litteram et nonspiritum uiuificantem (129,6)...

Por ejemplo, la siguiente cita del Salterio Galicano es un verso que ha sido frecuentemente salmodiado en el Libro de los Salmos(Salmos 122:6, 121:6 en otras versiones) : Rogate quae ad pacem suntIerusalem, es decir, "rogad a los que están por la paz de Jerusalén". La Biblia de Jerusalén traduce el mismo texto como "Orad por la paz en Jerusalén". En la frase en cuestión, que es traducción literal de la Septuaginta, el antecedente elíptico del pronombre relativo neutro plural "quae" (que) es complemento directo del verbo principal "rogate" (rogad, suplicad), al tiempo que el pronombre al que antecede hace las veces de sujeto de la oración subordinada, cuyo verbo es "sunt" (son, están). Por otra parte, el traductor se vale de la expresión ad pacem (literalmente, "hacia la paz") en lugar de la más idiomática in pace, así como del topónimo Ierusalem, que aparece en la oración como un nombre propio indeclinable cuya función gramatical debe inferirse del contexto. Su traducción más plausible sería, según el sentido de la frase, la del nombre en genitivo ("...de Jerusalén"), aunque tampoco es desdeñable su análisis como dativoo, incluso, locativo. La versión de la Vetus Latina procura respetar el orden y el uso de las palabras del original griego de la Septuaginta y al hacerlo así está creando un peculiar estilo de latín. Por contraste, San Jerónimo, en versión posterior sobre textos originales hebreos, traduce el verso de la cita como "rogate pacemIerusalem", es decir, "rogad por la paz de Jerusalén".

Illi (scil. Iudaei) habent libros, noslibrorum dominum; illi tenentprophetas, nos intellegentiamprophetarum; illos occidit littera, nosuiuificat spiritus (Ion. praef.);nequaquam sequens occidentemlitteram, sed spiritum uiuificantemrequiescit (121,2); iuxta occidentemlitteram (123,12); si enim occidentemtantum sequuntur litteram et nonspiritum uiuificantem (129,6)...

littera occidit, spiritusautem uiuificat

(cf. Paulum 3,6: τορ γαρ

γραμμα αποκτεννει, το δε πνεϋμα ζωοποιει)

Optoque, si fieri potest, et si adversarii siverint, Commentarios potius Scripturarum, quam

Demosthenis et Tullii Philippicas tibi scribere.

Teipsum intellige. VENERATIONI mihi semperfuit non verbosa rusticitas, sed sancta simplicitas. Qui in sermone imitari se dicit Apostolus, prius

imitetur virtutes in vita illorum [a], in quibusloquendi simplicitatem excusabat sanctimoniae

magnitudo; et syllogismos Aristotelis, contortaque Chrysippi acumina, resurgens

mortuus confutabat. Caeterum ridiculum, si quise nobis manens inter Croesi opes, et Sardanapali

delicias, de sola rusticitate se jactet: QUASI OMNES latrones, et diversorum criminum rei, diserti sint: et cruentos gladios, Philosophorumvoluminibus, ac non arborum truncis occulant.

Nec refert utrum Salem an Salim nominetur, cum uocalibus in medio

litteris perraro utantur Hebraei et pro uoluntate lectorum ac uarietate regionum eadem uerba diuersis sonis

atque accentibus proferantur (ep. 73,8).

Una misma forma hebrea puede significar “amantes” o “pastores”, y otra “cinco” o

“armados”, son ejemplos del propio Jero nimo (ep. 36,13)30, de modo que a veces la interpretacion puede depender de, como dice tambie n Jeronimo31, la voluntad del

lector.

En la epistola CXX Jeronimo responde a una serie de agudascuestiones planteadas por una tal Hedibia, en la tercera de ellasla dama le pregunta co mo es que los evangelistas cuentan cosasdistintas sobre la resurreccion y aparicion del Senor, ya queMateo (28,1) dice que resucito la tarde del sabado y Marco (16,1-2), al di a siguiente. Cuestion a la que Jeronimo ofrece lasiguiente solucion: Mateo dice cuando resucito el Senor, latarde del sa bado. Marco dice cuando lo vio Maria de Magdala,la manana del domingo. Ya que hay que hacer una pausa(puntuar) tras cum autem resurrexisset y luego continuar primasabbati mane apparuit Mariae Magdalenae. La puntuacion,pues, del texto resulta decisiva para evitar nada menos que unaposible contradiccion entre dos evangelistas. Tal agudarespuesta a tal aguda pregunta era natural en alguien que comoJeronimo estaba habituado a tratar, como un filologo, con eltexto, es decir, con la escritura. No sin razon dice Jeronimo (ep.107,12) que antes que el oro y el lujo en los co dices hay quevalorar la puntuacio n emendata et erudita.

26 Haec si secundum litteram intellegimus, nonne ridicula sunt?

(ep. 21,13; § 14.1). 27 Nonne tibi uidetur, si occidentem

sequaris litteram, uel figmentumesse de mimo uel Atellanarum

ludicra? (ep. 52,2). 28 Sic elementis ueteris testamenti,

ut ad euangelicam plenitudinemueniant [...] ab elementis occidentis

litterae, quae destruitur transire faciunt ad spiritum uiuificantem (ep.

121,10). 29 Iudaei iuxta litteram haesitant et tenentur in terra, nos iuxta spiritum

transeamus ad Christum (ep. 121,10

SUS TO PICOS FAVORITOS Para quien se acerca a la obra de

Jero nimo una de las caracteri sticasmas llamativa puede ser la gran abundancia de topicos. ¿Cua ntas

veces a lo largo de su obra S. Pablo es llamado “vaso de eleccio n” (uaselectionis)? ¿Cuantas veces utiliza

si miles con la imagen del gran hontanar y los riachuelos? ¿Cuantasincontables veces se vale de la figura de diccio n (y de pensamiento) de la anti tesis? ¿Cuantas recurre el lema

de la Hebraica ueritas?SAN JERONIMO: LA LETRA QUE DA LA MUERTE,

EL ESPI RITU QUE DA LA VIDA

Xaverio BALLESTER

El giro, de hecho, es hebreo. El latin,en cambio, aunque rudimentariodisponia de marcas graficas y, segunHODGMAN, lexicas, por lo queexpresiones como docebat eos dicens(Mt. 5,2, que reflejariasupuestamente el giro del original)resultaban en el insolitas ycontranaturales.

Notorio ejemplo de este tipo deχαριεντισμος puede ser este verso popular:postquam Crassus carbo factus [est], Carbocrassus factus est (Sac. 7,461 Keil: dictum estde Carbone, qui mortuo Crasso, hominefelice, inimico suo, ante obscurus florerecoepit). Algunas obras de Cicero n, comoespecialmente los discursos, abundan eneste tipo de juegos. El expediente no conocediferencias entre literatura pagana ocristiana, Tertuliano llama loquacissimus aun Tacitus (ap. 16,3).

ne Currentius forte noster frustra cucurrerit (32,1);

Serenillae, quae Φερωνυμως ..] ad Christi tranquilla

peruenit (47,2); nomen tibi κατ αντίΦρασιν impositum, nam

tota mente dormitas (scil. Vigilantius, 61,4);

Vigilantium [...] κατ αντίΦρασιν [...] nam Dormitantius

rectius diceretur (109,1); Dormitantius somniaret (109,1);

uelit dormire Vigilantius (109,4); dormiat itaque Vigilantius

(109,3); Apodemius, qui interpretationem nominis sui longa

ad nos ueniens nauigatione signauit (121 praef.); dum

infantem Pacatulam instituo [...] multarum subito male mihi

pacatarum bella suscepi (128,4); cuius nomen nigredinis

(scil. Melania) testatur perfidiae tenebras (133,3)...

En ese salto cualitativo que supone la reconocidaafeccion de Jero nimo a etimologizar las formas hebreassubyace una causa que, a nuestro modo de ver, no hasido suficientemente valorada, a saber, la firmeconviccion del santo de que la lengua hebrea y, enconcreto, la del Antiguo Testamento es –en expresio nliteral, y no como superlativo semitico– la madre detodas las lenguas, el origen de todas las otras (ep. 18A,6).

SANCTI EUSEBII HIERONYMI EPISTULAE

IAd Innocentium Presbyterum de Septies Percussa

1. Saepe a me, Innocenti carissime, postulasti, ut de eiusmiraculo rei, quae in nostram aetatem inciderat, nontacerem. Cumque ego id verecunde et vere, ut nuncexperior, negarem meque adsequi posse diffiderem,sive quia omnis humanus sermo inferior esset laudecaelesti, sive quia otium quasi quaedam ingenii robigoparvulam licet facultatem pristini siccasset eloquii, tu econtrario adserebas in Dei rebus non possibilitateminspici debere, sed animum, neque eum posse verbadeficere, qui credidisset in verbo.

et pastores erant in regione eadem vigilantes etcustodientes vigilias noctis supra gregem suum et ecceangelus Domini stetit iuxta illos et claritas Deicircumfulsit illos et timuerunt timore magno.

et pastores erant in regione eadem vigilantes etcustodientes vigilias noctis supra gregem suum et ecceangelus Domini stetit iuxta illos et claritas Dei

circumfulsit illos et timuerunt timore magno.

(2:8) και→Y ποιμενες→pastores ησαν→estaban

siendo εν→en τη→la χωρα→region τη→a la

αυτη→misma αγραυλουντες→viviendo a campo

raso και→y φυλασσοντες→guardando

φυλακας→guardias της→de la/de/del

νυκτος→noche επι→sobre την→el

ποιμνην→rebano αυτων→de ellos

2:9) και→Y ιδου→mira/He aqui

αγγελος→angel/mensajero κυριου→de Senor

επεστη→se puso de pie sobre αυτοις→ellos

και→y δοξα→gloria/esplendor κυριου→de Senor

περιελαμψεν→resplandecio alrededor αυτους→a

ellos και→y εφοβηθησαν→temieron φοβον→a

temor μεγαν→grande

De pagina retiali