Post on 06-Feb-2018
Atyayika Chikitsa (Acute Management)
An Ayurvedic Perspective
Dr. Santhosh B.
Introduction
• Falsehood still prevail
• Era of Bruhatrayi
• Evolution of Rasashastra
• Ayurveda = Slow2
Acute management in Ayurveda - Dr. Santhosh B
Objective
• To have an outlook over the
Aatyayika chikitsa in Ayurveda
3Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Amarakosha
xrÉÉimÉgcÉiÉÉ MüÉsÉkÉqÉÉåï ÌS¹ÉliÉÈ mÉësÉrÉÉåÅirÉrÉÈ
AliÉÉå lÉÉzÉÉå ²rÉÉåqÉ×ïirÉÑqÉïUhÉÇ ÌlÉkÉlÉÉåÅÎx§ÉrÉÉqÉç
AirÉrÉÉåÅÌiÉ¢üqÉå ShQåû ÌuÉlÉÉzÉå SÉåwÉM×ücNÛûrÉÉåÈ
2/8/116
4Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Ayurveda
• Ashtangas
• Swasthasya swaasthya rakshanam
• Aatyayika chikitsa ? ? ?
5Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Metaphors
• rÉjÉÉ mÉëeuÉÍsÉiÉÇ uÉåzqÉ mÉËUÌwÉgcÉÌiÉ uÉÉËUhÉÉ....
• mÉëSÏmiÉÉaÉÉUuÉΰwÉMçü...
charaka
vagbhata
6Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Circumstances
• ... xÉ ÌMüÎgcÉiMüÉsÉqÉÉaÉliÉÑ...
• .... uÉÉiÉeÉÉlÉxÉÉkrÉÉlÉÉcɤÉiÉå.. qÉWûÉirÉÌrÉMüiuÉÉSè....
charaka
7Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Classification
8Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Classification
9Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Sadyo vrana
• ÍNû³ÉÇ ÍpɳÉÇ iÉjÉÉ ÌuÉ®Ç ¤ÉiÉÇ....
• ....AxÉÚaÉÌiÉxÉëuÉåiÉç
U£ü¤ÉrÉSìÓeÉxiÉ§É MüUÉåÌiÉ mÉuÉlÉÉå pÉ×zÉqÉç
• SåWûxrÉ ÂÍkÉUÇ qÉÔsÉÇ......
Su.chi. @ 2
10Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Aamashaya
• AÉqÉÉzÉrÉxjÉå ÂÍkÉUå ÂÍkÉUÇ NûSïrÉåiÉç mÉÑlÉÈ
AÉkqÉÉlÉqÉÌiÉqÉɧÉÇ cÉ zÉÔsÉÇ cÉ pÉ×zÉSÉÂhÉqÉç
• AÉqÉÉzÉrÉxjÉå ÂÍkÉUå uÉqÉlÉÇ mÉjrÉqÉÑcrÉiÉå
11Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Pakwashaya
• mÉYuÉÉzÉrÉaÉiÉå cÉÉÌmÉ ÂeÉÉå aÉÉæUuÉqÉåuÉ cÉ
zÉÏiÉiÉÉ cÉÉmrÉkÉÉå lÉÉpÉåÈ ZÉåprÉÉå U£üxrÉ cÉÉaÉqÉÈ
• mÉYuÉÉzÉrÉqÉxjÉå SårÉÇ cÉ ÌuÉUåcÉlÉqÉxÉÇzÉrÉqÉç12
Acute management in Ayurveda - Dr. Santhosh B
Uttamaanga• rÉå uÉëhÉÉ ÌuÉuÉ×iÉÉÈ......xÉÏurÉå̲ÍkÉlÉÉå£åülÉ oÉklÉÏrɪÉRûqÉåuÉ cÉ
• ÍzÉUxÉÉåÅmÉWØûiÉå zÉsrÉå oÉÉsÉuÉÌiÉïÇ ÌlÉuÉåzÉrÉåiÉç
oÉÉsÉuÉirÉÉïqÉS¨ÉÉrÉÉÇ qÉxiÉÑsÉÑ…¡Çû uÉëhÉÉiÉç xÉëuÉåiÉç
• qÉxiÉÑsÉÑ…¡ûÉ̲lÉÉ ÍpɳÉå MümÉÉsÉå qÉkÉÑxÉÌmÉïwÉÏ
S¨uÉÉ iÉiÉÉå ÌlÉoÉklÉÏrÉÉiÉç xÉmiÉÉWÇû ÌmÉoÉå«ØiÉqÉç
13Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Karna - Akshi
• MühÉïÇ xjÉÉlÉÉSmÉWØûiÉÇ xjÉÉmÉÌrÉiuÉÉ rÉjÉÉÎxjÉiÉqÉç
xÉÏurÉå±jÉÉå£Çü iÉæsÉålÉ xÉëÉåiɶÉÍpÉmÉëiÉmÉïrÉåiÉç
• ÍpɳÉÇ lÉå§ÉqÉMüqÉïhrÉqÉÍpɳÉÇ sÉqoÉiÉå iÉÑ rÉiÉç
iÉͳÉuÉåzrÉ rÉjÉÉxjÉÉlÉqÉurÉÉÌuÉ®ÍxÉUÇ zÉlÉæÈ
mÉÏQûrÉåiÉç mÉÉÍhÉlÉÉ xÉqrÉMçü mÉ©mɧÉÉliÉUåhÉ iÉÑ...
14Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Shakha
• zÉÉZÉÉxÉÑ mÉÌiÉiÉÉÇÎxiÉrÉïMçü mÉëWûÉUlÉç ÌuÉuÉ×iÉÉlÉç pÉ×zÉqÉç
xÉÏurÉåiÉç xÉqrÉÎXçlÉuÉåzrÉÉzÉÑ xÉlkrÉxjÉÏlrÉlÉÑmÉÔuÉïzÉÈ
oÉSèkuÉÉ uÉåssÉÏiÉMåülÉÉzÉÑ iÉiÉxiÉæsÉålÉ xÉåcÉrÉåiÉç
cÉqÉïhÉÉ aÉÉåTühÉÉoÉlkÉÈ MüÉrÉÉåï rÉÉå uÉÉ ÌWûiÉÉå pÉuÉåiÉç
15Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Udara
ESUÉlqÉåSxÉÉå uÉÌiÉïÌlÉïaÉïiÉÉ rÉxrÉ SåÌWûlÉÈ
MüwÉÉrÉpÉxqÉqÉ×iMüÏhÉÉïÇ oÉSèkuÉÉ xÉÔ§ÉåhÉ xÉÔ§ÉÌuÉiÉç
AÎalÉiÉmiÉålÉ zÉx§ÉålÉ ÍNûl±ÉlqÉkÉÑxÉqÉÉrÉÑiÉqÉç
16Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Gaatra
aÉɧÉÉSmÉWØûiÉåÅlrÉxqÉÉiÉç xlÉåWûuÉÌiÉïÇ mÉëuÉåzÉrÉåiÉç
M×üiÉå ÌlÉzÉÉåÍhÉiÉå cÉÉÌmÉ ÌuÉÍkÉÈ xÉ±È ¤ÉiÉå ÌWûiÉÈ
17Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Marma
• ..... uÉÉxÉrÉå¨ÉæsÉmÉÔhÉÉïrÉÉÇ SìÉåhrÉÉÇ qÉÉÇxÉUxÉÉzÉlÉqÉç....
18Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Naasa
• lÉÉxÉÉÇ xɳÉÇ ÌuÉuÉרÉÉÇ uÉÉ GeuÉÏ M×üiuÉÉ zÉsÉÉMürÉÉ
mÉ×jÉXçlÉÉÍxÉMürÉÉålÉÉïŽÉæ ̲qÉÑZÉÉæ xÉÇmÉëuÉåzÉrÉåiÉç
iÉiÉÈ mÉOåûlÉ xÉÇuÉåwš bÉ×iÉxÉåMÇü mÉëSÉmÉrÉåiÉç
19Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
DhoomopahataµÉÍxÉÌiÉ ¤ÉÉæÌiÉ cÉÉirÉjÉïqÉmrÉÉkÉqÉÌiÉ MüÉxÉiÉå.....
........ xÉÏSirÉjÉ cÉ qÉÔcNïûÌiÉ.. .. .. ..
xÉÌmÉïËU¤ÉÑUxÉÇ SìɤÉÉÇ mÉrÉÉå uÉÉ zÉMïüUÉqoÉÑ uÉÉ
qÉkÉÑUÉqsÉÉæ UxÉÉæ uÉÉÅÌmÉ uÉqÉlÉÉrÉ mÉëSÉmÉrÉåiÉç
uÉqÉiÉÈ MüÉå¸zÉÑÎ®È xrÉÉ®ÕqÉaÉlkÉ¶É lÉzrÉÌiÉ
ÌuÉÍkÉlÉÉÅlÉålÉ zÉÉqrÉÎliÉ xÉSlɤÉuÉjÉÑeuÉUÉÈ
Su. Su. 12/30-34
20Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Aatapa
EwhÉuÉÉiÉÉiÉmÉæSïakÉå
zÉÏiÉÈ MürÉÉæï ÌuÉÍkÉÈ xÉSÉ
zÉÏiÉuÉwÉÉïÌlÉsÉæSïakÉå
ÎxlÉakÉqÉÑwhÉÇ cÉ zÉxrÉiÉå21
Acute management in Ayurveda - Dr. Santhosh B
Pranashta Shalya
• Samanya Lakshana
• Vishesha Lakshana
22Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Shalyapaniya
• Pratiloma
• Anuloma
• Fifteen methods
23Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Garbhini
aÉÍpÉïhÉÏ mÉëjÉqÉÌSuÉxÉÉiÉç mÉëpÉ×ÌiÉ ÌlÉirÉÇ mÉëWØû¹É
zÉÑcrÉsɃ¡ÙûiÉÉ zÉÑYsÉuÉxÉlÉÉ.....
aÉpÉïxÉ…¡åû iÉÑ rÉÉåÌlÉ kÉÔmÉrÉåiÉç MÚüwhxÉmÉïÌlÉqÉÉãïMåühÉ
ÌmÉhQûÏiÉMåülÉ uÉÉ
oÉklÉÏrÉήUhrÉmÉÑwmÉÏqÉÔsÉÇ WûxiÉmÉÉSrÉÉã
kÉÉUrÉåiÉç xÉÑuÉcÉïsÉÉÇ ÌuÉzÉsrÉÉÇ uÉÉ24
Acute management in Ayurveda - Dr. Santhosh B
Moodagarbha
• lÉÉiÉÉåÅlrÉiÉç Mü¹iÉqÉqÉÎxiÉ rÉjÉÉ
qÉÔRûaÉpÉïzÉsrÉÉå®UhÉqÉç
25Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Rakta Stambhana
• xÉÇkÉÉlÉÇ xMülSlÉÇ cÉæuÉ mÉÉcÉlÉÇ SWûlÉÇ iÉjÉÉ...
26Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Jaatakarma
27Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Graasa shalya
• aÉëÉxÉzÉsrÉå iÉÑ MühPûÉxÉ£åü ÌlÉÈzɃ¡ûqÉlÉuÉoÉÑ®Ç xMülkÉå
qÉÑ̹lÉÉÅÍpÉWûlrÉÉiÉç xlÉåWÇû qÉ±Ç mÉÉlÉÏrÉÇ uÉÉ mÉÉrÉrÉåiÉç
28Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Urakshata
EUÉå qÉiuÉÉ ¤ÉiÉÇ sÉɤÉÉÇ mÉrÉxÉÉ qÉkÉÑxÉÇrÉÑiÉÉqÉç
xɱ LuÉ ÌmÉoÉå‹ÏhÉåï mÉrÉxÉÉűÉiÉç xÉzÉMïüUqÉç
mÉɵÉïoÉÎxiÉÂeÉÏ cÉÉsmÉÌmɨÉÉÎalÉxiÉÉÇ xÉÑUrÉÑiÉÉqÉç
ÍpɳÉÌuÉOèMüÈ xÉqÉÑxiÉÉÌiÉÌuÉwÉÉmÉÉPûÉÇ xÉuÉixÉMüÉqÉç
(Charaka)
29Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Udara
• AÌ¢ürÉÉrÉÉÇ kÉëÑuÉÉå qÉ×irÉÑÈ Ì¢ürÉÉrÉÉÇ xÉÇzÉrÉÉå pÉuÉåiÉç..
........ ÌuÉwÉqÉxqÉæ mÉërÉÉåeÉrÉåiÉç
30Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Shwaasa
• ÌWû‚üɵÉÉxÉÉÌSïiÉÇ ÎxlÉakÉæUÉSÉæ xuÉåSæÂmÉÉcÉUåiÉç
AÉ£Çü sÉuÉhÉiÉæsÉålÉ lÉQûÏmÉëxiÉU xÉÇMüUæÈ
• rÉjÉÉÅÌSìMÑügeÉåwuÉMüÉïÇzÉÑiÉmiÉÇ ÌuÉwrÉlSiÉå ÌWûqÉqÉç
zsÉåwqÉÉ iÉmiÉÈ ÎxjÉUÉå SåWåû xuÉåSæÌuÉïwrÉlSiÉå
31Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Visha
• AÉSÉæ WÛûSrÉÇ U¤rÉÇ iÉxrÉÉuÉUhÉÇ ÌmÉoÉå±jÉÉsÉÉpÉqÉç
qÉkÉÑxÉÌmÉïqÉï‹mÉrÉÉåaÉÉCËUMüqÉjÉ aÉÉåqÉrÉUxÉÇ uÉÉ...
• iÉÂËUuÉ qÉÔsÉcNåûSɬÇzÉcNåûSÉ³É uÉÚήqÉåÌiÉ ÌuÉwÉqÉç
AÉcÉÔwÉhÉqÉÉlÉrÉlÉÇ eÉsÉxrÉ xÉåiÉÑrÉïjÉÉ iÉjÉÉÅËU¹ÉÈ
• mÉÏiÉÇ uÉqÉlÉæÈ xɱÉå WûUå̲UåMæü̲ïiÉÏrÉÉå iÉÑ
• ÌuÉwÉmÉÉlÉÇ S¹ÉlÉÉÇ ÌuÉwÉmÉÏiÉå SÇzÉlÉÇ cÉÉliÉå 32Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Madatyaya
• rÉå ÌuÉwÉxrÉ aÉÑhÉÉÈ mÉëÉå£üxiÉåÅÌmÉ qɱå mÉëÌiÉ̸iÉÉÈ
iÉxqÉÉÎlqÉjrÉÉåmÉrÉÑ£åülÉ pÉuÉirÉÑaÉëÉå qÉSÉirÉrÉÈ
• mÉëÉhÉÉÈ mÉëÉhÉpÉ×iÉÉqɳÉÇ iÉSrÉÑYirÉÉ ÌlÉWûlirÉxÉÔlÉç
ÌuÉwÉÇ mÉëÉhÉWûUÇ iÉŠ rÉÑÌ£ürÉÑ£Çü UxÉÉrÉlÉqÉç
33Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Vatavyadhi
• WûwÉï iÉÉåS ÂaÉÉrÉÉqÉ zÉÉåjÉ xiÉqpÉ aÉëWûÉSrÉÈ
ÎxuɳÉxrÉÉzÉÑ mÉëzÉÉqrÉÎliÉ qÉÉSïuÉÇ cÉÉåmÉeÉÉrÉiÉå
34Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Shoola
• Hingu Triguna taila
• Gangadhara churna
• Ajamoda
35Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Qualities
• Vyavayi
• Yogavahi
• Teekshna
• Ushna
• sukshma36
Acute management in Ayurveda - Dr. Santhosh B
Modalities
• Vamana
• Virechana
• Basti
• Nasya
• Dhupana
• Lepa , snehapana etc 37Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B
Applied Aspect
• To avoid vaidyakruta Atyaya
classification of :
Marma
Nidana
Sira
Vishas
Ayogya for panchakarma
Chikitsa sutra38
Acute management in Ayurveda - Dr. Santhosh B
How can it be practiced?
• Thorough knowledge
• Apta - Teacher
• Clinical Exposure
• Strong Confidence39
Acute management in Ayurveda - Dr. Santhosh B
Conclusion
• Atyayika chikitsa – not new to Ayurveda
• Covers both Treatment and prevention
• Ayurvedic concept – modern technology
40Acute management in Ayurveda - Dr.
Santhosh B